رام - سیزدهم امرداد

مهم‌ترین مناسبت این روز برای ایرانیان آن است که روز یکشنبه سیزدهم امردادماه سال ۵۷۰ هجری خورشیدی (۴ رجب ۵۸۷ ق.) شیخ شهاب‌الدین سهروردی معروف به شیخ اشراق به دست متعصبان مذهبی و نیروهای سیاسی مخالفش کشته شد. او در زمان مرگ تنها سی و چند سال داشت و با این همه بزرگ‌ترین فیلسوف و منطق‌دان جهان محسوب می‌شد. قاتلش حاکم حلب -پسر صلاح‌الدین ایوبی- بود که نخست مرید او بود اما زیر فشار رهبران دینی حلب و به فرمان پدرش دست به این جنایت زد.
در تاریخ معاصرمان این روز با چند رخداد سیاسی گره خورده است. روز پنجشنبه سیزدهم امرداد ۱۲۷۷ امین‌الدوله‌ی اصلاح‌طلب و متجدد عزل شد و اندکی بعد به شکلی مشکوک درگذشت. به جای او اتابک امین‌السلطنه به صدارت رسید که در آن هنگام دولتمردی محافظه‌کار بود. با این همه جناح امین‌الدوله نیرومندتر از آب در آمد و مظفرالدین‌‌شاه روز یکشنبه سیزدهم امرداد سال ۱۲۸۵ دستخط فرمان مشروطه را نوشت. یک سال بعد از آن وقتی مظفرالدین‌شاه درگذشت، سلطان‌العلماء تربتی در روز دوشنبه سیزدهم امرداد ۱۲۸۶ اولین شماره از روزنامه‌ی روح‌القدس را منتشر کرد که مشروطه‌خواه تندرو بود و به محمدعلی‌شاه فحاشی می‌کرد.
حدود ده سال بعد وقتی دولت قاجاری نفس‌های آخر را می‌کشید، در همین روز به سال ۱۲۹۷ ميرزا كوچك‌خان به رشت حمله کرد ولي سرانجام شكست خورد و گریخت. هم‌زمان با این ناآرامی‌ها وثوق‌الدوله به صدارت رسید و کابینه‌ی خود را معرفی کرد. دو سال بعد در شنبه ۱۳ امرداد ۱۲۹۹ هم‌زمان با تعطیلی روزنامه‌ی جنگل و انقلاب سرخ که خط مشی چپ‌گرایانه داشتند، نخستین شماره از روزنامه‌ی کامونیست منتشر شد که به طور رسمی کمونیسم روسی را تبلیغ می‌کرد. در همین بین کمونیست‌های روسی در استان‌های از دست‌رفته‌ی شمالی ایران به کشتار نیروهای ملی مشغول بودند و افسری پان‌ترک و بدنام به نام انور پاشا که در کشتار ارمنی‌ها هم دست داشت، چون به اشتباه مقاومت مردم این منطقه را با ترک بودنشان مربوط می‌دانست، برای کمک به مردم این منطقه به سغد و خوارزم رفت و همانجا در چنین روزی به سال ۱۳۰۱ کشته شد.
در دوران خودمان این روز با حادثه‌ی اتوبوس ارمنستان گره خورده است. در سال ۱۳۷۵ اتوبوسی که قرار بود گروهی از نویسندگان و شاعران ایرانی را به همایشی در ارمنستان ببرد از تهران حرکت کرد. راننده‌ی این اتوبوس اجیرشده‌ی آدمکشان بود و چند بار کوشید تا اتوبوس را به داخل دره‌ای بیندازد و همه را از بین ببرد. اما نویسندگان به شکل معجزه‌آسایی جان به در بردند و ماجرا را فاش کردند که رسوایی سیاسی‌ای هم به دنبال داشت.
این روز از نظر سیاسی هم پر حادثه بوده است. در چنین روزی به سال ۸۸۵ دوک‌نشین لیتوانی در نبرد کلِتْسْک بر خان‌های کریمه پیروز شد در ۹۱۱ هجری خورشیدی دوک‌نشین بریتانی در پادشاهی فرانسه ادغام شد. در ۹۵۷ قوای مراکش در نبرد سه شاه (یا معرکه وادی‌المخازن) بر مهاجمان پرتغالی غلبه کردند. پرتغالی‌ها سپاهی با بیش از بیست هزار نفر را به رهبری شاهشان سباستین اول وارد میدان کردند و بهانه‌شان هم یاری به ابوعبدالله محمد دوم شاه معزول مراکش بود.

پژوهش و نگارش: دکتر شروین وکیلی
ویرایش و پردازش: بهنوش عافیت‌طلب
خوانش و تدوین: فرهاد آقابابایی


#دان
#Done
#Sherwin_Vakili
#شروین_وکیلی
#رام
#Ram
#امرداد