• 3 gün önce
Tarihi sevdiren ve merak uyandıran program Tarihte Yürüyen Adam geçmişten günümüze kadar ayakta kalmayı başaran tarihi yapıları ve hikâyelerini izleyicilerle buluşturuyor.

Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.

“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.

Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Döküm
00:00Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
00:30Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
01:01Efendim merhabalar tarihte yürüyen adam vakıf eserlerimiz olarak bu hafta Draman Çarşamba bölgesindeyiz.
01:09Şu an önünde bulunduğum yapı İstanbul'un en eski mabetlerinden bir tanesi.
01:15Sultan Üçüncü Murat döneminde Azerbaycan ve Gürcistan'ın fethi şerefine bu Bizans manastırı camiye çevriliyor.
01:26Ve o tarihten itibaren ismi Fethiye Camii oluyor.
01:29O dönemin hatırası ve geçmişteki o manastır dönemindeki özelliğiyle beraber Osmanlı'nın öncesi,
01:38Osmanlı İstanbul'un dönemindeki pek çok tarihi olaylara da ev sahipliği yapıyor.
01:44Bu yapının tarihini sizlerle beraber yakından tanıyalım.
01:47Buyurun efendim.
01:59Efendim şu an içerisinde bulunduğumuz Fethiye Camii Pamba Karistos Manastırı bir kadınlar manastırıydı.
02:27Biliyorsunuz İstanbul tarihinde kadınların büyük bir önemi vardır.
02:32Daha önce diğer pek çok yapılarda bahsettiğimiz gibi İstanbul'daki mabetlerin büyük bir çoğunluğunun bahanesi yani yaptıranı kadınlarda.
02:40Ve bunun sebebi İslami kaynaklarının birçok kısalarında kadının yaratılışında toprağının İstanbul'dan alınması gösterilir.
02:51Öte noktada İstanbul şehirlerinin kraliçesidir ve bu sebepten dolayı da Hristiyanlıkta ve Hristiyanlığın İstanbul'un merkez olunmasından itibaren
03:02Hz. Meryem'e ait bir şehir olarak kabul edilir burası.
03:05Ve o yüzden de İstanbul'un o dönemden bugüne kadar bir kadınlar şehri olarak geldiğini ifade edebiliriz.
03:12Bu manastırda bu hikayelerin temeli üzerindedir.
03:15Ama öte noktada Ortodoks Hristiyanlığının yaşadığı serüveninde bir parçasıdır burası.
03:24Esasında bugün Fethiye Camii'ni gezerken manastırdan çevrilmiş bir camiden öte Hristiyanlığın geçirdiği siyasi ve sosyal değişimin de ötesinde.
03:38Esasında İstanbul'un fethiyle beraber Fatih Sultan Mehmet'le beraber Hristiyan mezheplerinin devlet nezdindeki statüsündeki değeri de bu kilise üzerinden konuşmak gerekiyor.
04:08Efendim eskilerin ifadesiyle bir mabedin sünnet-i seniyeye uydurulması da ifade edilir.
04:22Bilhassa Hristiyan mabetlerin camiye çevrilmesi.
04:26Tarih boyunca incelendiğinde aynı dine sahip kavimlerin bile bir yeri işgal ettiğinde o şehirdeki mabetleri yağmaladığı görülür.
04:34Ki şimdi onu size anlatacağım.
04:36İstanbul'un Latinler tarafının işgalinde işte Müslümanlar bir mabedi Hristiyan bir mabedi ya da bir sinagogu camiye çevrilirken onun sünnet-i seniyeye göre yani sünnetlerler, sünnetleme denilen bir ifade vardır.
04:49İşte onun içerisinde bir mihrap teşekkül ettirilir bir de cami konulur.
04:54Onun haricinde tasvirlere vesaire hiçbir şekilde dokunulmaz ve o bugüne kadar devam eder.
05:00Bunun en güzel örneği nedir?
05:02Bugün Ayasofya'dır.
05:03Ayasofya'daki bütün mozaikler o freskolar hepsi duruyordur.
05:06Ta ki 1900 yüzyıldaki restorasyonuna kadar onlar hep açıkta kalmıştı.
05:11Ve ileriki tarihlerde korunabilmek amacıyla Fossati kardeşler onların üzerine bir sıva tabakası geçmişti.
05:18Bunlar şimdi kaldırıldığında ilk günkü kadar kaliteli bir şekilde korunduğunu görülmektedir.
05:25Efendim Fethiye Camii üzerinden de bunu konuşabiliriz.
05:28Fethiye Camii inşa edildiği ilk döneminin maalesef izlerini çok fazla taşımıyor.
05:35Ama İstanbul'un latin istilası bittikten sonra 13. yüzyılda bu yapı tekrardan inşa ediliyor.
05:41Bir kadınlar manastırı olarak ve bu yapıyla ilgili Hazreti Meryem ya da Kutsal Meryem Kilisesi olarak
05:49ya da manastırı olarak ifade edilmiştir Türkler tarafından.
05:54Bu yüzden de İstanbul'un fethinden sonra korunmuş ve buna müessese olarak devam ettirilmiş yapılarından,
06:02mabetlerinden bir tanesidir.
06:04Ve İstanbul'un fethinden kısa bir süre sonra patrikhane buraya taşımışlar.
06:09Esasında caminin mimarisinden bahsetmeden önce buranın İstanbul'un fethi öncesi ve sonrasındaki hikayesini sizinle paylaşmak istiyorum.
06:24İntro
06:43Fethiye Camii'ni gezerken yani eski ismiyle Pamma Christos Hazreti Meryem Kilisesi manastırını gezerken
06:51burada Hristiyanlık tarihini tekrar da hatırlamak gerekiyor.
06:56Biliyorsunuz Roma İmparatorları Hristiyanlığı kabulüyle beraberki dönemle itibaren dünya tarihinde büyük bir değişim yaşanmıştır.
07:05Hristiyanlığın devlet hukuku içerisinde ilk tanınılır yer İstanbul Sultanahmet Meydanıydı.
07:12Bundan itibaren artık Hristiyanlık bir devlet dini olarak gelişimini göstermeye başladı.
07:17Bu tabii ki pek çok sorunları da beraberinde getirdi.
07:20Hazreti İsa döneminin yaşantısı inancında paganlıkla beraber karışıklıkla sebebiyet verdi.
07:28Çünkü devlet bu dini kendi kontrol altına almak istiyordu.
07:34İşte Kadıköy Konsülü olsun İznik Konsülü olsun Hristiyanlık şeriatında pek çok değişimler yaşandı ve bugünkü anlamdaki Hristiyanlık biçimlendi.
07:48Ve Hristiyanlık biçimlenirken pek çok mevzular da ortaya çıkarıldı.
07:52Şeriat dediğimiz nokta dini kurallarla beraber yaşantıdır.
07:57Yani bugün Hristiyanlığın da bir şeriatı mevcuttur.
07:59Yahudiliğin de şeriatı mevcuttur.
08:01Sadece İslam ile ifade edilen bir şey değildir şeriat.
08:03O yüzden de İslam şeriatının dışında Hristiyan şeriatı dünyada önemli bir nokta arz etmekteydi.
08:12Hristiyanlığın Hazreti İsa dönemindeki yaşantıdan uzaklaştırılıp devletin görmek istediği yönetmek istediği bir Hristiyanlık formatına geçildikçe tabii ki pek çok dini sorunlar ortaya çıktı.
08:28Biliyorsunuz bugün Süryani Kilisesi'nde 7 vakit namaz vardır.
08:33Bizim aynı Müslümanlar gibi kılınan secdeye rüküye varılan kıyamda olunan bir namaz kılınır.
08:40Süryanilerin dindarları kilise dışında 3 vakit kılarlar.
08:46Aynı şekilde Yahudilerde de namaz vardır.
08:49Onlarda da abdest vardır.
08:51Bugün sadece Yahudilerde ayaklarını yıkamazlar, ayağını üzerine mest ederler.
08:55Ve onlarda da izan vardır.
08:57Yani Allah'ın oluşturduğu ilahi din hiçbir şekilde bir değişiklik olmamıştır.
09:04Aynen devam ediyordur.
09:05Ama insanoğlu bunu bir şekilde değişikliğe sokmuştur.
09:09İşte Hristiyanlığın ilk etaplarında da namaz bulunmaktaydı.
09:13Ve bu konsüllerle beraber namaz olayı kaldırıldı.
09:17Ve paganlık öğeleriyle beraber toplumdaki entekreyi sağlamak için Hristiyanlık'ta pek çok değişikliğe gidildi.
09:26Ve sonuç olarak da Hristiyanlık içerisinde büyük bir dini ayrımlar oluştu.
09:32Bugün Katolik ve Ortodoks inancının temelindeki noktada bu yatmaktadır.
09:36Ve Bizans İmparatorluğu'nda bu ciddi bir boyutlar almışlar.
09:40İşte İstanbul'un fethinden önce Hristiyanlığın içerinden çıkılmaz hali
09:46ve Bizans İmparatorluğu'nun siyasi küçülüşü ve bunun pek çok sosyal sorunları karşısında
09:53Güçlü Batı Roma'nın kilisesi altına girme olaylar yaşandı.
09:58İşte o esnada bütün bunlara muhaliflik yapanlardan bir tanesi de Gennadios'tur.
10:05Daha sonra İstanbul'un fethiyle beraber 2. Gennadios olarak ilan edilecek Patrik,
10:12Fatih'in nezdinde Patrikhane'nin tekrar kuruluşudur.
10:16İşte İstanbul'un fethinden sonra bugünkü Fatih Camii'nin olduğu yerde
10:20Havarium Kilisesi'nin olduğu noktada Patrikhane teşekkül ettiriliyor.
10:24Ve Fatih Camii'nin orada inşasına karar verilmesiyle beraber Patrikhane,
10:31yani bugünkü Pamba Karistos Hazreti Meryem Kadınlar Manastırı'na taşınıyor.
10:56Havarium Kilisesi'nin olduğu yere Niyet Fatih Sultan Mehmet tercih etmiştir.
11:00Çünkü bütün İmparatorlarının, Roma İmparatorlarının Hristiyanlıktan itibaren gömüldükleri yer buradaydı.
11:07Eğer İstanbul'un fethinden sonra burada kalıcı olunmak isteniyorsa orada ilk külliyenin inşa edilmesi gerekiyor.
11:15Bir sosyolojik durumdu bu.
11:17İkinci olarak da işte asıl nokta şuydu.
11:20Bu kilisenin de ilgilendiği nokta İstanbul'un Latinler tarafından işgalidir.
11:26Siyasi entrikalar, güç elde etmeler İmparatorluğun nasıl bir hale girileceğinin çok büyük göstergesidir.
11:34Esasında bugün uluslararası siyasette veya siyaset biliminde İstanbul'un Haçlar tarafından işgal süreci ve artı yaşanan olayların okutulması gerekiyor.
11:48Bir defasında Kudüs bölgesinin ele geçirilmesi ve Kudüs civarının tamamen Müslümanlardan arındırılması için yapılan Haçlı seferlerin dördüncüsü için yola çıkılıyor.
12:00Esasında bundaki temel şuydu.
12:02Bir iklimsel olaydı.
12:04O dönem içerisinde yani 13. yüzyıl, 14. yüzyıl içerisine kadar uzanan süreçte dünya en güzel iklimlerden bir tanesi yaşıyordu.
12:14Tamamen ılıman bir iklim içerisindeydi.
12:16Bunun sonucu olarak da nüfus çoğalıyordu ve Avrupa'da nüfusu bir noktada dışarıya atılması gerekiyordu.
12:23İşte o dönem içerisinde hızla çocuk neslinin çoğalması, çocukların hızlı artışı noktasında Haçlılar ne yaptılar?
12:31Çocuk Haçlı seferleri düzenlediler ve o çocukları gemilere doldurup Haçlı seferi düzenliyoruz adı altında Akdeniz'de o gemileri batırdılar.
12:40İşte bu tarihin kara sayfalarından bir tanesi.
12:44İşte o Haçlı seferlerden bir tanesi de buradaki nüfusu azaltıp iki Kudüs bölgesi ele geçirmek.
12:51Esasında bunun temelinde iktisadi faktör yaratmaktaydı.
12:54Akdeniz ticaretini kontrol altına almak.
12:56Dördüncü Haçlı ordusu Kudüs adı altında yola çıkmıştı ama amaç bütün Orta Doğu'daki iktisadi ve sosyal hayatı ele geçirmeye hedefliydi.
13:06Beklentiler bu yöndeydi.
13:08Ama aşağıdaki askerlerdeki verilen onlardaki motivasyon Hazreti İsa'nın askerler olarak ölmekti ve savaşmaktı.
13:18Bu ordu yola çıktığında güzergah değişikliği yapıyor.
13:22Ve o esnada bugün Animas zindanlarına giderseniz Eğrikapı'dan Ayvansaraya kadar uzanan eski Blakarna Sarayı'nda bir kule kalıntısı vardır.
13:33İmparator 2. İshakos'un yaptırdığı kule.
13:37İmparator 2. İshakos o dönemin tarihi kaynaklarını şöyle ifade eder.
13:42Ateşin üstündeki tenceredeki fokurdayan su gibiydi.
13:47Hırsı ve asabiyeti.
13:50İşte onların tah kavgaları, iktidarı ele geçirme kavgaları sonucunda Haçlı seferlerinin bir noktada İstanbul'a davet ediyorlar.
13:59Sırf tahta geçmek için.
14:01Tabii ki daha sonra Haçlılar İstanbul'u işgal etmesiyle beraber ve asıl mevzu şu şekilde gelişiyor.
14:0811. yüzyılda, 9. yüzyılda Avrupa'da insanların karasabanı çektiği, hala tek bir öküzle tarım yapmaya çalıştığı dönemde
14:19Doğu Roma bölgesinde Roma İmparatorluğu olarak Bizans'ta tarım, sul tarım yapılmakta.
14:27Su kanalları açılmış ve düzenli bir dikim ve tarım uygulaması yapılmaktaydı.
14:34Doğudaki zenginlik Avrupalıları hayal edemeyeceği noktadaydı.
14:38Artı Avrupa'da din eğitimi ve hukuk eğitimi alabilmek için İstanbul'a geliyorlardı.
14:44İstanbul'da eğitim almak Avrupa'daki kiliselerde veya soylu arasında büyük bir sükseydi.
14:50Bugün çatal bile, bildiğimiz yemeklerde kullandığımız çatal dahi Bizans mutfağından çıkıp gitmeydi.
14:58Bizans mutfağı kadar zenginlik limon kullanılıyordu, tarçın kullanılıyordu.
15:02Bunun gibi pek çok sosyal yaşam kalitesi olan bir yer Avrupalılar için çok daha hayal edilemeyecek bir noktadaydı.
15:10Bu yüzden de hep burayı ele geçirme vardı. Fırsat 400 Haçlı Seferi'ne oluştu ve İstanbul'daki pek çok yapı söküldü.
15:19Bugün Venedik'e gittiğinizde atlı heykelleri görürsünüz ve oradaki atlı heykeller bile İstanbul'dan sökülüp götürülmüştür.
15:26Bugün Sarı Çağ'ındaki kilisenin tuğlaları bile sökülüp götürülmüştür Venedik bölgesine.
15:31İstanbul'da yaklaşık 400 bin kişi köle haline getirilmiştir.
15:37İşin en ilginci nedir biliyor musunuz? İstanbul'u fethi sırasında İstanbul'da 40 ya da 50 bin kişinin yaşıyor olması.
15:45İstanbul'un 1204 yılında Latinler tarafına işgal edildiğinde 400 bin insanı köleleştirmişlerdi.
15:54Bütün rahibeler saldırıya uğramış, kiliseler yağmalanmıştı, mukaddes emanetler tamamen yağmalanmıştı.
16:01İşte o esnada Havarium Kilisesi olan yani bugünkü Fatih Camii'nin olduğu kilise darmadağın edilmişti.
16:08Oradaki pek çok mermerler sökülüp Batı'ya, Venedik'e ve Fransa'ya götürmüştü, Ceneviz bölgesine götürülmüştü.
16:16Ve İstanbul fethedildiğinde hala da o Latinler döneminde yani 1204-1260 yıllarındaki o süreçte yok edilen bir İstanbul ile karşılaşılmıştı.
16:29İşte bu içerisine bulunduğumuz Fatih Camii de o dönemde yok edilen mabetlerden bir tanesiydi.
16:36İstanbul'un işgalinden sonra burası tekrardan inşa edildi.
16:41Ve İstanbul'un fethinden sonra da burası Patrikhane olarak Fatih Sultan Mehmed'in izniyle tekrardan Rum Ortodoks Kilisesi yeniden hayat bulup devlet nezdinde ciddi bir statüye ulaştı.
16:57Biliyorsunuz İstanbul'un fethinden sonra Ermenilerin bir patriklik altında bulunmaları da Fatih Sultan Mehmed sayesinde olmuştur.
17:06Yahudilerin de han başlık müessesi olarak kurumlaşması da Fatih Sultan Mehmed döneminde olmuştur.
17:13Yani Ermeni Patrikliğinde han başlığında kurucusu Fatih Sultan Mehmed'dir.
17:18Bugün dünyada Katolik Ermeni Patrikliği diye bir şey söz konusuysa o da Sultan İkinci Mahmud'un sayesinde olmuştur.
17:27Katolik Ermeni Patrikliğinin kurucusu Sultan İkinci Mahmud'dur.
17:48Fethiye Camii İstanbul'un fethinden itibaren 1590'lı yılların başına kadar bütün Ortodoks dünyasının yönetim merkezi Rum Ortodoks Patrikliği olarak kullanılmıştı.
18:09Sultan Üçüncü Murat döneminde bugünkü Gürcistan ve Azerbaycan bölgesinin fethiyle beraber bu fethin şerefine burası camiye çevrilmiş ve patrikhanede bugün halen aşağıdaki Fener'de bulunan konumuna taşınmıştır.
18:29İstanbul'un fethinden hemen sonra patrik olarak atanan İkinci Gennadiyos'un 1573 yılında bugünkü Makadonya'nın Serez bölgesindeki Hazreti Yahya manastırında vefatıyla beraber Gennadiyos'un hayatının sonlandığını biliyoruz.
18:51Üç defa patriklik dönemi yaşayan Gennadiyos, Fatih Sultan Mehmet döneminin önemli bir patriğiydi.
18:59Gennadiyos'la Fatih arasında ilginç bir ilişki vardır.
19:03İstanbul'un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmet Gennadiyos'u buldurup patrik yapmıştı.
19:10Ve buraya çok sık ziyaret edilebilir.
19:13Türk kaynaklarında Hazreti Meryem ya da Kutsal Meryem manastırı olarak geçen burada Gennadiyos'la Fatih Hristiyanlık üzerine konuşmuşlar, görüşmüşler ve tartışmışlardır.
19:25Ve Fatih Sultan Mehmet'in isteği üzerine Gennadiyos Fatih'in sorularının cevaplarını yazılı hale getirmiştir.
19:35Ve bununla ilgili Fatih'e sunduğu bu yazılı metni gösteren bugünkü Fener'deki patriklik binasının girişine bir mozaik vardır.
19:45O olayı anlatan bir mozaiktir.
19:47Çok da bilinen bir mozaiktir bu.
19:49Burada Gennadiyos Fatih'in sorduğu soruların cevaplarını yazı olarak vermektedir.
19:56Esasında Fatih Sultan Mehmet'in burada yaptığı çok büyük bir sosyolojik gerçektir.
20:03Fatih Sultan Mehmet'in burada yaptığı esasında bir devlet geleneğinin önemli bir işaretini vermektedir.
20:10Konuşulan her şeyin yazılı kayda geçmesi.
20:12Bugün Fatih Sultan Mehmet hakkında konuşulan pek çok rivayetlerin esasında hepsinin karşılığının yazılı olarak mevcudiyeti bulunmaktadır.
20:22Fatih Sultan Mehmet böyle pek çok efsanelere yer vermeyecek şekilde bir yaşantı sunmuştur.
20:28İşte burada da buraya ziyareti ve Hristiyanlıkla ilgili Ortodoks ve Katolik inancı arasındaki farklılıkları ve Hristiyanlıkla ilgili merak ettiği itikadi ve mezhebi sorunlardaki sorunlarını Gennadiyos'tan yazılı olarak almıştır.
20:44Bu çok önemli bir unsurdur ve böylece Ortodoks Kilisesi'nin bir noktadaki inanç felsefesi yazılı olarak Fatih'e verilmiştir.
20:54Gennadiyos'un buradaki patrikliğinin dönemi Rum Ortodoks Patrikliği'nin tekrardan yücelmesi ve bunun ekumenlik dönemine gelişidir.
21:06Çünkü Katolik dünyası içerisinde Ortodoks dünyası çok büyük bocalama içerisine girmiştir.
21:13Güçlü Katolik dünyası Ortodoks dünyasına siyasi ve kültürel ciddi baskılar yapmaktadır.
21:20Bu yüzden de Fatih Sultan Mehmet Ortodoks dünyasının tekrardan fikri ve özgüven noktasında ayağa kalkmasını istemiştir.
21:28Bu yüzden de bugün eğer Rum Ortodoks Patrikliği ya da patrikhanelerden bahsediyorsak bunun temelini, bunun özgüvenini, bunun müessesi olarak gelişimini sağlayan Fatih Sultan Mehmet'tir.
21:42Onun da burada temeli buradaki Fethiye Camii'nde atılmıştır.
21:50Fethiye Camii kendi Bizans döneminin karakteristik mimarisine sahip olması yanındaki görülmesi gereken önemli yapılardan bir tanesi.
22:12Bu camide Osmanlı döneminde bazı değişiklikler yapılmıştır.
22:17Nasıl minare ilave edildiyse mihrap kısmında da o duvar yıkılıp bir mihrap kısmı teşekkül ettirilmiştir.
22:25Bu yapı Fethiye Camii olarak hem mahalle mescidi olarak değerlendirilirken hem de bölgedeki tasavvuf merkezlerden bir tanesi olmuştur.
22:34Yani burada tekke olarak da kullanıldığı bilinmektedir.
22:38Efendim Fethiye Camii'nin sarnıç kısmı ise çok ilginçtir.
22:43Biliyorsunuz İstanbul'daki her yapının altında bir sarnıç olduğu bilinir ya da bunun tespitleri yapılmıştır.
22:52İstanbul sarnıçları ikiye ayrılır.
22:54Biri su depolamak yapıcı ile yapılan sarnıçlardır, yapıların altında sarnıçlar.
22:59Diğeri de bin bir direk sarnıcında olduğu gibi yapının hem yükselti sağlamak hem de eğimli araziler içerisinde bir bodrum kat oluşturma vücudu ile sarnıçlar yapılmıştır.
23:11Fethiye Camii'ndeki sarnıç ise çok daha farklılıklar gösterir.
23:14Fethiye Camii'nin alt katında bulunan sarnıç hem eğimli arazide bir düzgünlük sağlamak yani bir kot sağlamak amacıyla inşa edilirken öbür tarafta da yapının su ihtiyacını karşılamıştır manastır olması sebebiyle.
23:29O yüzden hem kotu düzeltmek, eğimli arazide düzgün bir kot sağlamak hem de yeri altı sularından faydalanmak amacıyla oluşturulmuş bir sarnıçtır.
23:41İki fonksiyonlu bir sarnıçtır.
23:43O yüzden Fethiye Camii'ne geldiğinizde eğer imkan bulursanız muhakkak sarnıcını görmenizi isterim.
23:49Bir de sarnıçla ilişkili kuyu oluşturulmuştur.
23:52Kuyu bileziklerinden bir tanesi dikkatinizi çekecektir.
23:55Bu kuyu bileziğin üzerinde lale motifi işlenmiştir.
23:58Lalenin burada işlenmesinin bir sebebi vardır.
24:02Fethiye Camii'nin çevresinde ilk lale bahçeleri kurulmuştur.
24:07O sebepten dolayı da burada lale motifinin işlenmesi bir gelenek üzerinde yer aldığını ifade edebiliriz.
24:16Fethiye Camii kendi mimari karakteristiği ötesinde hem Hristiyanlık tarihi içerisinde hem de Osmanlı'nın şehircilik tarihi içerisinde apayrı bir yeri vardır.
24:46Efendim Fethiye Camii dedik ki Bizans döneminin yani Bizans mimarisinin karakteristik bir yapısı.
24:58Çünkü İstanbul'un Latinler tarafının işgalini tamamladıktan sonra İstanbul artık harap edilip Latinler tarafına bir noktada ölü bir şehir haline getirilmesinden sonra
25:09bu şehri tekrardan canlandırma amacıyla oluşturulmuş, inşa edilmiş mabetlerden bir tanesi.
25:15Manastır olarak teşekkür edilen bu yapının kubbesi iç mekana girdiğinizde bütün aydınlığı sağlanması amacıyla yukarıya doğru yükseltirerek inşa edilmiştir.
25:27Çünkü yapının bölgedeki topografik olarak eğimli arazide yer alması, sandıç üzerinden bu yapının yükseltilerek sağlanması sebebiyle ayaklar kalın tutulmak zorunda kalmıştır.
25:40Tabi ki bu da bir noktada dönemin itisadi gücünün mimariye yansımasıdır.
25:46Şunu unutmamak lazım. Bugün Osmanlı mimarisinden bahsedebiliyorsak, kanuni dönemindeki mimarisinden bahsediyorsak bu siyasi bir gücün getirdiği ekonomik bir yapıdır.
25:58Tabi ki bugün itisatla beraber şehirleşme birbirinin paralelindedir.
26:03Ta ki maalesef bugün Türkiye'de bunun net olarak ifade edemiyoruz.
26:08Ekonomik güç geliştikçe çarpık şehirleşme ve kimliksiz binaların yükselmesi buna bir tezat oluşturan dünyada tek örnek.
26:19Fethiye Camii üzerinden geçmişte bugün arasında bir köprü kurabiliriz.
26:25Çünkü mabetin saygısı diye bir yapıdan bahsedebiliyorsak bunun İstanbul'daki Bizans'ta Hristiyan mabetlerinin camiye çevrilmesindeki gösterilen samimiyet ve ciddiyeti görebiliriz.
26:42Biliyorsunuz dünyada ilk restorasyon örneklerinden bir tanesi İstanbul'dadır.
26:48Bugün Çemberli Taş'tan bahsedebiliyorsak yine Tavuk Pazarı denilen bölgede oluşan yangında harap olan ve Hristiyanlar için kutsal kabul eden o sutun metal çemberler içerisine alınıyor.
27:02Ve bu da Çemberli Taş isminin bugüne kadar yaşatılmasını sağlıyor.
27:06Batı'da biz restorasyon örneklerini bugünkü Kız Taşı'nın restorasyon ederek gösteriyoruz.
27:11Bugün Fethiye Camii, Zeyrek Kilise Camii, bugün Ayasofya ayaktaysa işte bizim bu koruyucu vakıf geleneği, vakıf kültürünün günümüze kadar uzanıntılan nasıl bir medeniyet olan göstergesi var.
27:25Bugün Fethiye Camii çok güzel bir şekilde restore edilip takrardan ibadete açılmıştır.
27:31Bu bizim vakıf kültür ve geleneğimizin hem iktisadi hem sosyal olarak da nasıl bir hizmette yarıştıklarının göstergesidir.
27:40Bugün Fethiye Camii'ni gezerken Osmanlı'nın İstanbul'unun Bizans dönemindeki yaşantısına kadar, vakıf kültüründen Batı'nın din kavgalarına kadar bir süreci burada gözlemleyebiliyoruz.
27:57Esasında yapıları tek başına değerlendirmek değil, inşa edildiği dönemdeki olaylarla beraber değerlendirildiği takdirde yapının nasıl bir anlam ifade ettiğini Fethiye Camii üzerinden de görebilirsiniz.
28:27Kültür varlıklarımızı ve vakıf eserlerimizi gezerken şunu unutmamak lazım.
28:43Yapıların tarihleri, bulunduğu semt ve coğrafyanın değerleriyle beraber bir anlam ifade etmektedir.
28:50Bugün Fethiye Camii'nin bulunduğu yer Çarşamba ile Draman arasındadır ve bu Osmanlı İstanbul'undaki iki önemli nokta ifade etmektedir.
29:02Biliyorsunuz Karaman bölgesindeki Çarşamba çayındaki Türkler, Hristiyan Türkler buraya getiriliyor, Çarşamba'ya yerleştiriliyor.
29:11O yüzden de burası Çarşamba ismini alıyor. Bugün o Hristiyan Türklerinden esame bile kalmamıştır ama İstanbul'un muhafazakar kesiminin önemli noktası oluşturmuştur.
29:22Bu şehrin naksız bir dinamizm olduğunu gösterir.
29:25Draman semti çok ilginçtir. Osmanlı tercümanlarının yani Drogovanların merkeziydi ve bu Kanun Sultan Süleyman döneminde
29:35Tercüman Yunus'un inşa ettirmiş olduğu mabetle beraber bu bölgede Osmanlı dönemindeki tercümanların yani Drogovanların ikamet ettiği bir mevki, bir semt haline geliyor.
29:48O yüzden de halk arasında zamanla dramana dönüşüyor ve işin en ilgincidir.
29:53Bugün Drama diye Makedonya bölgesindeki Müslümanlar İstanbul'a göç ettiklerinde bu bölgeye yerleşiyorlar.
30:01O yüzden de demografik hareketlilik pek çok zenginliği beraberine getirmektedir.
30:07Tabi ki buradaki yapıların inşasından değişimine kadar pek çok gelişimi de etkileyeceklerdir.
30:15Efendim Fethiye Camii'nin Pamakaristos Manastırı'ndan camiye çevrilmesiyle beraber Kanun Sultan Süleyman döneminde
30:24burada Mimar Sinan'a bir medrese yapıldığı kaydı düşürmüştür.
30:28Bugün maalesef o medrese günümüze kadar ulaşmamıştır.
30:31Efendim bugün Fethiye Camii'nden çıkışınızda karşınızda bir medrese yapısı alır.
30:37Bu Kanun döneminde Mimar Sinan'a yaptırılmış olan medresedir ama günümüze kadar o medrese ulaşmamıştır.
30:44Mimar Kemalettin tarafından bugünkü mektep binası olarak inşa ettirilmiştir.
30:49Efendim Fethiye Camii'ne yaptırılan medrese esasındaki Mimar Sinan'ın yine Beşiktaş Sinanpaşa Camii'ndeki
30:58cami medrese ilişkisi içerisinde yaptırılmış bir yapıdır.
31:02Yani avluluğu cami ile aynı avluluğu paylaşan medrese geleğini güzel bir örneğidir.
31:09Günümüzde Mimar Kemalettin'in inşa etmiş olduğu yapı bir Sıbyan mektubu olarak teşekkür ettirilmiş.
31:16Bugün de ortakul binası olarak devam etmektedir.
31:20Pamakaristos Manastırı yani Fethiye Camii'nin oluşturulduğunda buradaki temelde
31:27Hristiyan kadınlarının manastır içerisinde eğitim kalitelerini geliştirmek,
31:34meslek edinmeye dayalı olduğu bazı Bizans kroniklerine geçmektedir.
31:38Yani burası bir eğitim yeri olarak teşekkür etmiştir.
31:41Daha sonra manastır, manastırdan sonra Fethiye Camii ve Fethiye Camii ile beraber medresenin inşa edilmesi
31:48ve burada Sahmi Seman Medresesi ile ilişkili bir eğitim mevzuatı, müfredatının yürütülmüş olması dikkat çeker.
31:55Bugün de baktığımızda ilk İmam Hatip Okulu'nun teşekkür ettirdiği binanın burada yer alması
32:02esasında bir tesadüf değil tarihin getirdiği sorumluluğun günümüzdeki yansımasıdır.
32:23Fethiye Camii'nin yani eski Pamakaristos Manastırı'nın bulunduğu alan
32:29Haçlıların İstanbul'u yağmasından sonra tekrardan şehrin toparlanması, canlanması, hayat bulunması noktasında
32:37Rumların artık Haliç kıyısına ve çevresine yığılmasının bir mimari işaretiydi.
32:44Bu manastırın teşekkülü ve tekrardan burada yeni bir iskanın oluşmasıyla beraber
32:50İstanbul'un fethine kadar Haliç kıyıları ve gerisi Rumların artık bir iskan bölgesiydi.
32:57Buradan itibaren ise iskan tamamen yavaşlıyor, surlara kadar da bu iskan olayı ortadan kalkıyor,
33:03bahçeler ve tarlalardan bir şekil oluyordu.
33:06İstanbul Fethi'yle beraber Haliç kıyılarından içeriye doğru yeni iskan alanları, yeni şenlendirmeler,
33:12yeni semplerin bölgelerinin oluşmasıyla beraber İstanbul yeni bir kimlik kazanıyordu.
33:17Tabi ki artık büyüyen ve gelişen İstanbul'da 3. Murat'la beraber Fethiye Camii bir Müslüman mahallesi olarak kendini tamamlayacaktır.
33:28Bugün Fethiye Camii'ni gezerken Çarşamba ve Draman semplerini gezmeden geçmemek gerekiyor.
33:35Çünkü Fethiye Camii demek Draman ve Çarşamba'nın kültürel hayatının ilk dinamizm noktasıdır.
33:42Bu yüzden de İstanbul sempleri yapılarıyla beraber bir bütündür.
33:47Efendim haftaya Tarık'ta yürüyen adam vakıf eserlerimizde yeni bir vakıf eserimizde buluşmak üzere.
33:55Hoşçakalın.
34:12Alt yazı M.K.
34:42İzlediğiniz için teşekkür ederim.
35:12Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sundu.