Tarihi sevdiren ve merak uyandıran program Tarihte Yürüyen Adam geçmişten günümüze kadar ayakta kalmayı başaran tarihi yapıları ve hikâyelerini izleyicilerle buluşturuyor.
Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.
“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.
Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.
“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.
Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Category
📺
TV ve DiziDöküm
00:00Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
00:30Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
01:00Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
01:22Efendim, 19. yüzyıl Orientalistleri şunu keşfediyorlar.
01:26Masallar, menkıbeler, kahramanlık hikayeleri olduğu müddetçe Doğu toplumu her zaman kimliğini muhafaza ediyor.
01:34İşte bugün modern dünya adı altında bize verilen şey tüketime dayalı insanlık.
01:40Ve sonuçta neyi getiriyor?
01:42Aydet duygumuzun kaybolmasıdır bu.
01:44Aydet duygusuyla beraber sahiplenme yani orada hissiyat.
01:49Bu yüzden de mahallemizi, şehrimizi, tarihimizi yani Türkiye coğrafyasına hakim olmayan bir tükenmişlik var.
01:58Ve sonuçta da insanlar sadece manzara ve olaylara karşı resmediyorlar ya da belgeliyorlar.
02:05İşte bu sebepten dolayı da bizim aydet duygumuzu oluşturan mahallelerimiz başta olmak üzere içinde yaşadığımız semtler, şehirler ve coğrafya çok önemli.
02:17Eğer atmosferi bilmezsek biz yaşadığımız hayatın gündelik yaşam kalitesini kaçırırız.
02:24Yani İstanbul'da yaşayıp Lodos'tan, Poyraz'dan haberimiz yoksa bizim pek çok sağlık sorunlarımız olur.
02:31İşte bunun gibi tarih çok önemli bir nokta.
02:35Eğer biz tarihi bilgilerimizi, kültür varlıklarımızı, Osmanlı medeniyetimizi, benim şu an arkama aldığım ecdadımızın o tarih coğrafyasını eğer hissedemiyorsak, bilmiyorsak işte o zaman aydet duygumuzu kaybederiz.
02:50Ve sonuçta ne olur? Batı'nın oluşturmak istediği kültürel emperyalizm içerisinde erir, modern hayatın tüketiciliği içerisinde kimliğimizi kaybederiz.
03:00O yüzden tarihte yürüyen adam olarak biz sizinle beraber tekrardan kültürümüzü, medeniyetimizi, tarihimizi, kültür varlıklarımızı keşfe doğru çıkıyoruz.
03:11Buyurun efendim, devam edelim.
03:30İslam medeniyeti içerisinde şehircilikteki mimari medeniyetin şekil bulmuş halidir.
03:40O yüzden İslam insana dayalı bir mimari ortaya koymuştur.
03:45Bu sebepten dolayı da insanlığın, Müslüman toplumun yaşadığı alanlardaki şehircilik tamamen onun ruh yapısına doğru düzenlenmiştir.
03:56Bugün yapılan her başarı restorasyon bizim sahip olduğumuz kültürel mirasa daha da sahiplenmemizi sağlar.
04:04Bu da sonuçta bir aydet duygusudur.
04:06İşte bunu başaran önemli kuruluşlar var.
04:09Bugün vakıf finans Üsküdar merkezde çok büyük bir restorasyon başarısına imza atmıştır.
04:17Ve o imza atmanın ötesinde bir de fonksiyon kazandırmıştır.
04:22Bu fonksiyonu bugün baktığımızda bir sergi salonu, geleneksel kitap ve kitap kültürcesinde bir sahaf dükkanları ve o sahaf dükkanlarla ilişkili bir kafe.
04:38Ve baktığımızda tamamen insana endeksli, iktisadi teşekkül, sergi salonu ve insanın hayatta kopmayacağı bir şey yani kitap.
04:49Kitapla olan bağının güçlendirildiği bir nokta.
04:51İşte bu restorasyondaki başarının güzel bir örneklerinden bir tanesidir.
04:56Ve tarihte yürüyen adam olarak bütün bu yapılan güzellikleri sizlere aktarmak üzere yerinde görmeye gidiyoruz.
05:03Buyurun gidelim efendim.
05:19Müzik
05:38Efendim Üsküdar'dan merhabalar.
05:40Üsküdar, kadim İstanbul'un en eski yerleşim yerlerinden bir tanesidir.
05:47Kolay değil, 1352'den beri Türklerin burada var olmuşlardır.
05:54Yani esasında Üsküdar İstanbul'un fethini seyreden bir beldedir.
06:181352'den beri, buradaki varlığından beri bugün Karacaahmet Mezarlığı İstanbul'un en eski mezarlığıdır.
06:27Ve İstanbul'un fethinden 100 yıl önce bu mezarlık teşekkül etmiş ve İstanbul'un ilk Müslüman Türkleri bu mezarlıkta defnedilmiştir.
06:38Müzik
06:58Üsküdar'ın bu kadimliğini hemen arkamızdaki bu Mimar Sinan Çarşısı olarak bilinen
07:05ve eski Mimar Sinan Büyük Hamam olarak ifadeler ya da Büyük Çarşı Hamamı olarak ifadeler ya da Büyük Hamam olarak ifade edilen
07:14bu hamam Osmanlı kültürel mirasını, mimarisini, İstanbul'un içsadi yapısını bünyesine toplayan bir yapıdır.
07:23Peki bunun detayları nerede?
07:26İşte şimdi yakınına gidip sizlere bu detayları aktarmaya çalışacağım.
07:30Efendim buyurun gidelim.
07:31Müzik
08:01Mimar Sinan Çarşısı eski ifadesiyle Büyük Hamam ya da Nurbanu Hamamı olarak geçen bu yapının
08:10hem Osmanlı mimarlı tarihi hem sosyal tarihini ve hem de iksadi tarihini net anlatabileceğimizi ifade ettik.
08:20Bugün esasında geçmişten çok farkı olmadığını size net söyleyebiliriz.
08:25Başarılı bir restorasyon örneği olarak bugün hayata geçirilen bu yapının fonksiyon kazandırılması da
08:32apayrı bir boyut olmuştur.
08:34Bugün hem bir kamu bankası tarafından kullanılması hem bir sergi salonu hem de
08:40kadim bir kitap ve sahaf geleneğini burada yaşadılar bir sahaflar çarşısı teşekkül ettirilmesiyle beraber
08:48bu yapının geçmişteki aynı fonksiyonunun devam ettiğini görüyoruz.
08:52Bu esasında Osmanlı mimarisi ve kültürel hayatının başka bir boyutta yani devlette sürekliliğinin
09:01ya da vakıf geleneğindeki sürekliliği size çok güzel bir şekilde yansıtıyor.
09:05Mimar Sinan Çarşısı ilk yapıldığı dönemlerde bir hamam yapısıydı.
09:11Bugün Atık Valide Külliyesi'nin bir parçası olarak inşa edilmişti.
09:16Peki Atık Valide Külliyesi şu an Üsküdar'ın hemen üst tepelerinde yer alırken niye hamam buradaydı?
09:22Tabii ki bunun çok basit bir sebebi var.
09:25Dere yani tatlı su kaynağı yani Çavuşdere.
09:29Bugün Çavuşdere ismini yaşatılan Üsküdar'da esasında Üsküdar'ın iki önemli deresinden birisiydi burası.
09:46Üsküdar merkeze bağlı olan iki tane ana cadde eski iki tane önemli dere yatağıydı.
09:52Yani Bülbülderesi ve Çavuşderesi Üsküdar Limanı'na doğru akan iki önemli tatlı su kaynağıydı.
10:00Ve bu sebepten dolayı da Çavuşdere'nin hemen yakınına Atık Valide Külliyesi'nin hamamı inşa edilmişti.
10:071583, 1600 yılının sonuna doğru Nurbanu Sultan'ın inşa ettirdiği Üsküdar'daki en son en önemli büyük külliyeydi burası.
10:17Kolay bir şey değil.
10:18Bunların tabii ki iktisadi ve sosyal sebepleri vardı.
10:22Şimdi yavaş yavaş Mimar Sinan Çarşısı'na doğru girdiğimizde sizlere bütün bu detayları vermeye çalışacağım.
10:38Efendim şimdi arkamda gördüğünüz havuz gibi suları seyrediyoruz.
10:43Ama Üsküdarlılar iki tane su kaynağı üzerinden hem hamamların işletirdiği hem de bütün su ihtiyacı karşılardı.
10:52Şu arkamda gördüğünüz cadde Çavuşdere'ydi.
10:55Çavuşdere bugün belki Üsküdar'ı tarif ederken Çavuşdere'deki Üsküdar Belediyesi'nin
11:02ya da hükümet konağına giderken Çavuşdere denir ya.
11:05İşte o Çavuşdere'nin olduğu yerden itibaren Çamlıca'dan itibaren başlayan su kaynağı
11:12hemen Üsküdar'daki liman ağzına dökülürdü ki bunun hemen paralelinde de Bülbüldere'si vardı.
11:19İcadiye'den çıkan su kaynağı aşağı doğru gelir.
11:23Yani ana cadde üzerinden gelir.
11:25Bugünkü Bülbüldere'nin içinden çıkan su kaynağı,
11:29yani ana cadde üzerinden gelir.
11:31Bugünkü Bülbüldere'si mezarlığında ikinci bir su kaynağıyla birleşir
11:35ve oradan da Üsküdar meydana dökülürdü.
11:37Esası liman dediğimiz şey antrapoları yoksa, bir korunaklı koyu yoksa
11:43ve tatlı su kaynakları yoksa buna biz liman diyemiyoruz.
11:47O yüzden de Üsküdar Limanı önemli noktaydı.
11:49Anadolu'dan gelen bütün insan, emteya, yolcu her şey Üsküdar Limanı'na gelir
11:54ve buradan da Tarihi Yarımada'ya geçerdi.
11:56Tarihi Yarımada'nda hareket eden her şey, bütün emteya, mal, mülk, insan
12:02Anadolu'ya geçişlerde Üsküdar Limanı mecburiyeten Üsküdar Meydanı kullanılırdı.
12:09O yüzden Atalan Üsküdar'a geçer ifadesi de buradan geliyordu.
12:27Çavuş Tere önemli bir şahsiyet. Neden önemli bir şahsiyet?
12:32Kanun dönemindeki bütün bu Anadolu'dan gelen, Anadolu tarafından gelen,
12:38elçilerin ya da Üsküdar Limanı'na gelen her devlet adamının
12:43karşılandığı protokolün başındaki şahıs da Hayrettin Çavuş.
12:48Hayrettin Çavuş'un da bir merakı vardı.
12:50Üzümcülük ve bugün Bozcaada'dan getirttiği üzüm fidelerini bugün Üsküdar Belediyesi'nin olduğu alanlar
12:57ve hükümet kullanan olduğu o yamaçlar boyunca dikerdi ve Çavuş Tere isminin kaynağı da buradan geliyordu.
13:04Bu yüzden de Üsküdar'ın üzümü meşhurdu.
13:07Esasında baktığımızda bugün Bozcaada'yla Üsküdar bir noktada üzüm fideleri var.
13:14Ve bu Çavuş Tere'nin aktığı bu noktada Mimar Sinan tarafından Atikvalide Külliyesi'nin hamamı inşa edilmişti.
13:24Sebebi neydi?
13:25Biliyorsunuz eski dönemlerde hamam bir gelir noktasıydı.
13:29Çünkü temizlik Osmanlı toplumun, İslam toplumunun genel akaidiydi.
13:35Bu temizlik, bu temizlik, bu temizlik, bu temizlik, bu temizlik, bu temizlik,
13:41Osmanlı toplumun, İslam toplumunun genel akaidiydi.
13:44Ve bu sebepten dolayı da hamamlar her zaman bir gelir kaynağıydı.
13:49Bugün Atikvalide Külliyesi'nin cami sisteminin temel gelir noktası da buradaki hamamdı.
13:57Ve bu hamamın da pek çok ismi vardı.
13:59Atikvalide Külliyesi'ni yaptıran Nurbanu Sultan'dan dolayı Sultan Hamamı,
14:04Nurbanu Sultan Hamamı, Çarşı Hamamı ki en çok halk tarafından tercih edilendi
14:09ve sonra da Mimar Sinan Hamamı olarak ifade edildi.
14:12Bugün Mimar Sinan Çarşısı olarak ifade ediliyor.
14:15Çünkü biraz evvel bahsettiğimiz gibi başarılı bir restorasyonla günümüzde yeni bir fonksiyon kazandırıldı.
14:22Peki dedik ki bu fonksiyonlardan bir tanesi de bugün bir kamu bankasına hizmet ediyor.
14:28Esasında Üsküdar'ın iktisadi yapısını da çok güzel anlatıyor.
14:32Neden? Dedik ya Anadolu'dan gelen her mal, emtia buradaydı.
14:36O yüzden de burada çok fazla kervansaraylar, hanlar mevcuttu.
14:40Bugün pek çokları var. Bugün Atikvalide Külliyesi'nin içerisine yer alan
14:45ve yine bir vakıf üniversitesi tarafından kullanılan o yapılar buradaki han yapılarıydı.
15:07Bugün Üsküdar'daki Mirmah Sultan Külliyesi'nin önünde otobüs durakları var.
15:12İşte otobüs durakları olduğu yerde Fatih döneminden beri var olan bir kervansaray yer almaktaydı.
15:18O kervansaray 1927'ye kadar devam etti.
15:22Ve yine kervansaray olarak devam etmesi temel sebebi
15:25Üsküdar'ın bütün Anadolu'daki insan, emtia ve malın son bitiş noktasıydı.
15:31Yani Üsküdar başlangıcın ve sonun olduğu noktaydı.
15:35İşte bu sebepten dolayı da bugünkü Mimar Sinan Çarşısı'nın olduğu alan,
15:41yani şu an bulunduğumuz alan esasında bir hayvan pazarıydı.
15:45Ve bu hayvan pazarının yanında da İstanbul'un ilk otogarı hayata geçmişti.
15:51Anadolu'ya gidebilecek bütün kervanlar bu noktadan hareket ederdi.
15:56Anadolu'ya gidebilecek bütün kervanlar bu noktadan hareket ederdi.
16:01Yani hamamın hemen yan tarafından hareket ederdi.
16:04Ve buradan da Anadolu'da o gidişi olurdu.
16:07Anadolu'dan gelen bütün kervanların da son durağı burasıydı.
16:11Bu yüzden de içeri bölgede, yani Çavuşdere'nin başlangıcı,
16:15yani şu anki Üsküdar Belediyesi olduğu yerde bir hayvan pazarı vardı.
16:19Develerin ve diğer hayvan türlerinin satış yeriydi orası.
16:24Buradaki ise sadece atlara ait olan bir hayvan satış noktasıydı.
16:29Çünkü taşımacılığı merkezi buradaydı.
16:32Daha sonra taşımacılık yavaş yavaş rol değiştirince
16:36bugün hamamın olduğu alan, yani Mimar Sinan Çarşısı'nın olduğu alan,
16:40ilk otogar olarak kullanılmaya başlandı.
16:44Bütün otobüs şirketlerinin büroları hamamın külhanlıklarının içerisinde yer almaya başladı.
16:50Ve ilerleyen tarihlerde Menderes dönemindeki düzenlemelerde yeni fonksiyonlar getirildi.
16:56Ve burada, şu an bu park olarak düzenlenen alanda bir halk pazarı kuruldu.
17:02Ve halk pazarının hemen yanında da yine o gelenek devam ettirildi.
17:06Yine toplu taşımalar, lastikli araçların kalkış noktası buydu.
17:20♫ Müzik sesleri ♫
17:51Şu an içerisinde bulunduğumuz Mimar Sinan Çarşısı eski ifadesiyle çarşı hamamı ki
17:58orijinalde hamam olarak inşa edilmişti.
18:00Osmanlı hem mimarisini hem Osmanlı sosyal hayatını hem de iktisadi hayatını
18:06kendi bünyesine barındırmış bir yapı olarak karşımıza çıkmaktadır.
18:11Bugün başarılı bir restorasyon örneği olarak şu an içerisinde bulunduğumuz bu yapıda
18:17çok daha harikulade bir şekilde hayata geçirmiş bir fonksiyonu var.
18:21Hemen vakıf katılımın yer aldığı şubesi,
18:25bunun akabinde bir Üsküdar geleneği ve Osmanlı kültürel hayatı içerisindeki
18:32kitap geleneği, sahaf geleneği yaşatıldığı bir sahaflar çarşısı,
18:35hemen onun üzerinde yer alan bir bu kütüphaneyle, bu sahaf dükkanıyla endeksli bir kafene oluşması
18:44ve etrafındaki meydan düzenlemesiyle beraber bugün Üsküdar'ın en hareketli noktalarından bir tanesi.
18:52Bu sosyal hayat içerisinde Osmanlıyı tanımlayabilir miyiz?
18:56Harikulade bir şekilde tanımlayabiliriz.
18:58Bir defasında hamam olarak hayata geçiren bu yapı Atik Valide Külliyesi'nin bir noktada akarıydı.
19:06Evet, peki Atik Valide Külliyesi Üsküdar için ne ifade ediyordu?
19:11Şunu net söyleyebiliriz ki Atik Valide Külliyesi'nin şöyle yapısına baktığımızda
19:17külliyede çalışanların tamamen, külliye fonksiyonunun tamamen o dönemki sosyal adaletin sağlandığını görüyoruz.
19:26Nasıl bir adalet?
19:27Bir defasında bütün bu külliyelerdeki genel kaide şudur,
19:34külliyede çalışacak herkes o semtte ikamet ediyor olması.
19:38İkincisi külliyede çalışan herkesin orada ikamet eden ailelerden birer ferdin olması gerekiyordu.
19:46Yani her ailede birer tane.
19:49İşte bu yüzden de hani bu cüzler vardır ya, Kur'an cüzleri çok fazla olmasının temel sebebi de şudur,
19:55her cüzün bir okuyucusu var ve her okuyucu bir aileyi geçindiriyor
20:00ve her ailede gelir düzeyi hepsi aynı.
20:04Yani bir sosyal adalet sağlanmış oluyor.
20:07Bu beraberine neyi getiriyor?
20:09Bütün içsadi bir dengeyi beraberine getiriyor.
20:13Bunu Üsküdar'daki bütün külliyelerde görebiliyoruz.
20:38Üsküdar Külliyeti içerisinde Atik Valide Külliyesi'nin,
20:43camisinin bütün ihtiyaçlarının bu hamam üzerine karşılandığını görüyoruz.
20:49Bu hamamdan elde edilen gelirler caminin kandillerinden,
20:55o kandilleri yakan görevlisinin maaşından,
20:58farraşına yani temizliğini yapanından, müezzinin ve imamın gelirinden,
21:04Mevlüt Han'ın gelirine kadar ve artı Ramazanlarda ve kandillerde
21:09dağıtılan bütün ihtiyaç sahiplerine Yaşin'in tamamı buradaki hamamın gelirle yapılıyordu.
21:19Bugün de baktığımızda bir vakıf olarak teşekkül ettirilen,
21:22hayata geçirilen bu binanın bir defasında yine vakıf geleneği içerisinde devam ettiğini görüyoruz.
21:30En güzel örnek ne?
21:31Hemen bu binanın bitişinde hayata geçirilen sahaflar çarşısı.
21:36Ve bizim kitap kültürümüzün, sahaf geleneğimizin devamiyeti sağlanmış oluyor.
21:43Hem de sağlıklı bir şekilde sağlanmış oluyor.
21:45Bu dükkanların hayata geçirilerek burada sahaf kültürünün
21:49bugünden itibaren geleceğe doğru sağlıklı bir şekilde devam etmesi gerçekleştiriliyor.
22:00Üsküdar'ın iki tane önemli akarsuyu vardı.
22:20Ve bu akarsuların bir tanesi bu hamamı besleyen Çavuşdere'ydi.
22:24Bugünkü Çamlıca'dan çıkıp Üsküdar'a doğru inen bir dere yoluydu.
22:30Ve bu dere bu hamamında su ihtiyacını karşılıyor ve etrafını da teşekkül ettiriyordu.
22:36Bu derenin 1917'lere doğru geldiğinde artık iyice cılızlaştığını görüyoruz.
22:42Ve kaynak yavaş yavaş azalmış oluyor.
22:44Bu da hamamın fonksiyonu bitmesi demek oluyor.
22:47Çünkü 18. yüzyılda artık vakıfın gelir sağlayabilmesi için hamam külliyen satılmıştı.
22:54Ve 1917'lere geldiğimizde artık derenin suyunun azalması ve hamamın fonksiyonun
23:00yitirilmesiyle beraber burası artık bir harabete dönüşmeye başlamıştı.
23:06Ve içerisindeki mermerler ikinci el olarak satılıyor.
23:11Ve daha sonra da hamamın mimari olarak tamamen satıldığına şahit oluyoruz.
23:17Müzik
23:32Bugün Üsküdar Meydan'da bir sergi salonu var.
23:36Hemen bu banka şubesinin yan tarafında.
23:39Burada birçok sergilere ev sahipliği yaparken Üsküdarlıların direkt ulaşabileceği bir sergi salonu.
23:47Bu konuda harikulade bir uygulama.
23:49Bunun hemen yanında biraz evvel bahsettiğimiz gibi bir sahaf geleneğinin yaşatılıyor olması
23:55ve o sahafla beraber hemen üst tarafında da bir sahaf kültürü geleneği içerisinde bir kafenin yer vermesi.
24:03Yani bu kadar fonksiyonel olarak hayata geçirilen bir restorasyon başarısını burada gözümüzle görüyor
24:11ve size de aktarmanın zevkini yaşıyoruz efendim.
24:14Şimdi size bu binanın içerisindeki detayları aktarmak için izniniz olursa sizlere göstermek için yola çıkıyorum efendim.
24:23Müzik
24:43Efendim bizim gibi gezginler için temizlik imandan gelir cümlesini yaşayarak görürsünüz.
24:50Ve temizliğin ne demek olduğunu dünyaya gezdikçe de anlarsınız.
24:54İşte Osmanlı medeniyeti içerisinde hamam kültürü mimari olarak da istediğin zirvesinde olan bir noktadır.
25:02Şimdi bu hamam kubbesine baktığımızda yıldız şeklindeki pencerelerle beraber,
25:08ışık süzmeleriyle beraber buharın nasıl dışarıya doğru atıldığını görebiliyoruz.
25:13Duvarlardaki örgü sisteminden beraber size bir noktada temizlik olgusuyla beraber güvenlik olgusunu da veriyor.
25:21Yani esasında şu vardır, bugün günümüzde hani lodostan dolayı banyolarda zehirlenmeler olur, şu olur bu olur ya,
25:29işte hamamda siz esasında bir güveni sağladınız.
25:33İnsan psikolojisizdir bu.
25:34Temizlik yanında sizin güvende hissetmeniz, işte o soğukluğu kısmının olması,
25:38sıcaklıktaki nemin, buharın, insan psikolojisinin etkisi bunlar önemli bir noktadır.
25:43İki, şunu unutmamak lazım, hamamı sadece yıkamak olarak değil,
25:47hamam bir terapi noktası olarak uygulanmıştır.
25:49Bilhassa hıdrellez noktalarında yani insanın değişim noktalarında,
25:53tabiatın değişim noktalarında tuzla tedavi.
25:56Bugün spalarda yapılan uygulamaları esas Osmanlı döneminde gündelik hayatta uygulanmıştır.
26:01Tuzla vücudun oğulması, zeytinyağıyla oğulmasıyla beraber insan vücudunun zindeliği sağlanmıştır.
26:08Bir noktada da vücuttaki elektriğin atılmasıyla beraber vücut derisinin yenilenmesidir.
26:32Efendim Üsküdar'ın en önemli külliyelerinden bir tanesini yaptıran,
26:36bugünkü halkımızın ifade ettiği şekilde Atik Valide Külliyesi.
26:40Yani Nurbanu Sultan'ın inşa ettirdiği bu külliyenin hamamı.
26:44Niye çarşı içerisinde?
26:46Bahsettiğim gibi Çavuşdere'nin hemen dibinde olması,
26:49hatta ki Çavuşdere'nin üzerine inşa ediliyor bu hamam.
26:54Çifte hamam, kadınlar ve erkekler kısmı olarak teşekkül ettiriliyor.
26:58Bu hamamı yaptıran Nurbanu Sultan, 2. Selim'in eşi ve 3. Murad'ın da annesi.
27:05Nurbanu Sultan ilginçtir.
27:08Bugün çok Akdeniz içerisinde stratejik bir noktada.
27:13Yani Adretik Denizi'nin hemen ağzında Korfo Adası'nın beyni kızı Barbaros Hayrettin Paşa
27:19oraya bir sefer yaptığında Bafo adındaki Nurbanu Sultan'ı esir ediyor.
27:26Ve Osmanlı sarayına getiriyor.
27:29Osmanlı sarayına gelmesine itibaren zekası, tavrı ve asaretinden dolayı
27:35hemen Hürrem Sultan tarafından oğlu 2. Selim'e gözlü olarak karar veriyor.
27:41Ve Manisa'daki saraya yollanıyor.
27:43Orada musiki, nakış, ada muhaşeret ve ilmi siyaset konusunda Hürrem Sultan'ın gözetiminde eğitim alıyor.
27:54Hürrem Sultan'ın nizaretinde yetiştirilen Nurbanu Sultan.
27:59Bugün Türkiye Cumhuriyeti olarak da Osmanlı'da Korfo Adası'nın varisiyiz.
28:04Yani Korfo Adası bugün Adretik'in hemen kıyısı olarak çok stratejik bir nokta.
28:08Adanın biraz ilerisi Venedik yani İtalya öbür tarafı Arnavutluk bölgesi.
28:15Ve bu kadar stratejik bir noktada ki hemen dibinde de Yunanistan yer alıyor.
28:19Böyle bir yerin varisi Nurbanu Sultan'ın dolayı biz oluyoruz.
28:22Çünkü o beyliğin son varisi Nurbanu Sultan.
28:26Efendim Nurbanu Sultan Üsküdar'da bir külliye inşa ettirirken Üsküdar'ın ticari hayatından dolayı buna yelteniyor.
28:35Bugünkü Mihrimah Sultan Külliyesi yeterli kalmıyor.
28:39Ve içerideki yoğun bir yapılaşma, yoğun bir ticari hayattan dolayı da Nurbanu Sultan yukarıda.
28:45Yani bugünkü Atık Valide diye ifade ettiğimiz top taşında külliyesini inşa ettirtiyor ki
28:51külliyenin akarı olarak da bugünkü hamamı inşa ettiriyor.
28:55Burada yani çarşı içinde Çavuşdere'nin üzerinde.
28:58Biliyorsunuz Çavuşdere'nin ismini taşıyan Hayrettin Çavuş bir protokol müdürü.
29:04Ve Üsküdar Limanı çok önemli bir limandır.
29:07Bu limandaki gelen bütün devlet erkanı, elçileri ve önemli protokoldeki insanları karşılayan,
29:15onları nerede konaklayacağını karar veren ve onları misafir eden önemli bir protokol müdürü.
29:22O dönemin, kanun döneminin o protokol müdürü.
29:24Bu yüzden de Hayrettin Çavuş burada bir mahallesi de teşekkür ediyor.
29:30Hala o mahallesi burada yer alıyor.
29:32Çavuşdere'nin hemen üzerinde kurulan bu çifte hamam esasında Mimar Sinan'ın son hamamı.
29:38Ve Mimar Sinan'ın inşa ettiği son hamamlar da olmasına müteakabül şöyle bir özelliği var.
29:44Derenin hemen üstünde inşa ediliyor ve alüvyonlu bir arazide inşa ediliyor.
29:49Ve bugün hala restore edilmiş olmasına rağmen, restorasyonda da çok büyük sorun yaşanılmıyor.
29:54Bu yapı o mevcut, o gücünü, o mevcudunu, o kalitesini, inşa kalitesini, temel kalitesini muhafaza ediyor.
30:02Bu bakımdan da Üsküdar'a geldiğinizde muhakkak bu yapı görmenizi isterim ki.
30:08Bu yapı hem Mimar Sinan eseri olarak, Mimar Sinan'ın hamam mimarisindeki uygulaması olarak çok önemli bir yapı.
30:15Başarılı bir yapı.
30:16Restorasyon bakımından harikulade bir uygulamanın gerçekleştirdiği ve uygulamanın yani fonksiyon kazandırma noktasında da
30:23bugün bankacılık, sergi ve artı sahaflar çarşısı ve kafesiyle beraber mini bir külliye teşekkür ediyor.
30:30Yani modern bir külliye.
30:31Bu bakımdan da görülmeye değer bir yapı.
30:39Peki Mimar Sinan bu yapının bahanesi yani Atik Valide Külliye'nin bahanesi olan Mimar Sinan kimdi?
30:55İşte Osmanlı'nın o kimdir sorusunun çok daha derin bir şeyini ifade etmemiz gerekirse Mimar Sinan Osmanlı medeniyetinin esasında bir temsilcisi.
31:05Yani onun Türkiye'de Müslüman kökenli olması ifade etmiyor.
31:09Osmanlı'daki bu medeniyetin bir uygulayıcısı, bu medeniyetin geleceğe taşıyıcısı olması bakımından çok büyük önemler arzu ediyor ki
31:18Osmanlı medeniyeti budur ve bir süre sonra İslam mimarisinin İslam kültür yaşantısındaki önemli bir rol oynayıcısı olmuştur.
31:29Bugün bile pek çok günümüzün camilerin hepsi Mimar Sinan camilerinin birer kopyası şeklinde devam etmektedir.
31:37Ki bu Osmanlı medeniyetinin günümüzdeki en güzel yansımasıdır.
31:41Bu hamam içerisinde dolaşırken şu kara kaplı kitabımız diyeceğimiz Üsküdar Boz kitabından sizlere hemen bu bölgenin, bu hamamın eski halini göstermek istiyorum ki.
32:06Hamamın olduğu bölge bahsettiğim gibi bir hayvan pazarının olduğu yer ki hamamın devamında büyük bir pazar alanı var.
32:17Daha sonra 1950'de imar çavuş çalışmalarında bu hamamın ikinci yanı kadınlar erkekler bölümünden bir bölüm yıktırılıyor.
32:26Ki bu yıktırılan bölümün hemen dibi esasında çavuşların olduğu yer.
32:31Sonra asfalttan uyuyor kapatılıyor ve bu hamam gündelik hayat içerisinde Üsküdar'ların önemli noktası bahsettiğimiz gibi önce bu bölgede kervanların son noktası oluyor.
32:46İleriki tarihlerde Üsküdar'dan merkezden Çamlıca ve Kıskıda'ya giden paytonların başlangıç ve bitiş noktası toplu ilk taşımalar bunlar.
32:57Daha sonrasında da ilk otagarın Anadolu otagarının ilk kurulduğu yerde bu hamamın yanı oluyor.
33:04Efendim baştan söylediğimiz gibi bugünkü Mimar Sinan çarşısı eski çarşı hamamı ya da Mimar Sinan hamamı ya da Atif Valide hamamı olarak geçen bu yapı Osmanlı mimarisinin, Osmanlı gündelik hayatının, Osmanlı iktisadi yapısının en önemli örneklerinden bir tanesi.
33:22Niye? Üçünü de bu yapı üzerinde anlatabiliyoruz, yaşayabiliyoruz ve sizlere aktarabiliyoruz efendim.
33:28Efendim Üsküdar her zaman tarihin bünyesinde yaşayan ve tarihindeki pek çok olayları ev sahip yapan Anadolu yakası önemli bir yerleşimi ve Mimar Sinan'ın yapılarını da ev sahip yapan önemli nokta.
33:43Efendim Mimar Sinan hamamı üzerinden şimdi meydana doğru devam ediyoruz.
33:52Müzik
34:17Efendim İslam medeniyeti içerisinde ilk vakıf müessesesini başlatan Hazreti Ömer Radualland'tan itibaren Anadolu'da Selçukların ilk kurduğu vakıf Pasinler, Erzurum Pasinler'deki 1048'de.
34:311048'den bu yana deyin bütün Anadolu vakıf müesseseleriyle beraber canlandırıldı, hareketlendirildi.
34:40Yani esasında Osmanlı dönemi tabiriyle şenlendirildi.
34:44Bugün İstanbul'un geneline baktığımızda vakıf eserlerinin %90'ı dönemin hep yöneticileri, idareci, padişahlar ve padişah anneleri tarafından gerçekleştirdiğini görüyoruz.
34:56Yani devletteki süreklilik olgusu vakıf nezdinde, vakıf mantesisinde devam ediyor.
35:02İşte bunlardan bir tane örnek hemen arkamızdaki şu an vakıf katılımın restore edilip başarılı bir restorasyonla günümüze kazandırılan ve harika bir şekilde uygulamaya sokulan çarşı hamamı yani Mimar Sinan hamamı,
35:19işte Atik Valide Külliyesi'nin önemli bir parçası olan bu hamamın günümüzde kazandırılması.
35:25Esasında vakıf geleneğinin yani 1048'den bu yana bu vakıf geleneğinin burada yaşatıldığını arkamızdaki yapıda görüyoruz.
35:34Vakıf katılım yoluyla restore edilerek hem sergi salonu hem bankacılık hizmetleri hem de sahaf geleneğinin bilfil yaşatıldığı ünitesiyle beraber bu bugünün en güzel vakıf geleneğinin mirası olarak görüyoruz efendim.
35:51Efendim Üsküdar'a geldiğinizde muhakkak bu tarih yapıyı ve fonksiyonlarını gezmenizi tavsiye ederim ki her zaman burada bir tane sergi yer almakta.
36:01Bu da vakıf geleneğinin günümüzdeki yansıması.
36:31İzlediğiniz için teşekkür ederim.
38:31Daha fazla video izlemek için kanalımıza abone olabilir, ilk izleyen olmak isterseniz bildirimleri açabilirsiniz.