Tarihi sevdiren ve merak uyandıran program Tarihte Yürüyen Adam geçmişten günümüze kadar ayakta kalmayı başaran tarihi yapıları ve hikâyelerini izleyicilerle buluşturuyor.
Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.
“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.
Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Mekanların tarihçesi, gündelik hayatta sıkça kullanılan deyişlerin kökeni ve tarihe farklı bir bakış Ülke TV’de… Kimi zaman mimari yapıları ile ilk olma özelliğine sahip yerleri ekrana taşıyor.
“Dünü bilmeyen bugünü anlayamaz; bugünü anlamayan yarını göremez, yarını inşâ edemez; hattâ dünden gelen hamlelerin nedenlerini bile düşünemez.” diyen Abdulbaki Gölpınarlı’nın sözünden ilhamla ‘Tarihte Yürüyen Adam’ dünü anlatıyor, bugünü gösteriyor ve yarının rotası için ışık tutuyor.
Tarihi camiler, kervansaraylar, üstünde birçok medeniyetin yaşadığı Mezopotamya ve Anadolu şehirlerinin bilinmeyen hikâyeleri Tarihte Yürüyen Adam ile her Cumartesi Ülke TV’de…
Category
📺
TV ve DiziDöküm
00:00Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
00:30Vakıf Katılım tarihte yürüyen adamla vakıf eserlerimizi sunar.
01:01Tarihte yürüyen adam vakıf eserlerimiz.
01:04Vakıf eserlerimizi sizlerle beraber yerinde gezmeye, görmeye devam ediyoruz.
01:10Efendim bu hafta Kasımpaşa Piyalepaşa Camii'ndeyiz.
01:14Piyalepaşa Camii, Kasımpaşa'nın gelişimini sağlayan önemli mabetlerden bir tanesi ve Mimar Sinan'ın da önemli bir eseri.
01:30Kültür tarihi üzerine çalışıyorsanız sizin kendi fikriyat yapınızda, düşüncenizde iz bırakan kültür varlıkları vardır.
01:46Herhangi bir mabed, bir antik tiyatro binası, bir sütun, bir çeşme veya bir tarihi hamam.
01:52İşte benim de hayatımda iz bırakan 3 tane önemli mabet vardır İstanbul genelinde.
01:59Yahya Efendi Hazretleri anne sevgisini temsil eden bir tasavvufi düşünceyi ifa etmiştir.
02:05Anne sevgisi, anne ile yapılan paylaşımlar insanın hayatına iz bırakan noktalardan bir tanesidir.
02:11İşte benim de hayatımda iz bırakan 3 mabetten birisi de Kasımpaşa Piyalepaşa Camii'dir.
02:18Efendim ilkokul çağlarında Piyalepaşa Camii ile ilk tanışmam gerçekleşir.
02:25Piyalepaşa Camii dönemin mimarisi içerisinde kendi karakteristiğini oturtmuş mimar senenin harikulade bir eseri.
02:341573-1574 tarihlerinde tamamlanan Piyalepaşa Camii, Kasımpaşa'nın yukarısında eski Bizans döneminin Haliç tersanelerinden bir tanesinin olduğu yerde inşa edilmişti.
02:48Zaten bu sebepten dolayı bu mabede Piyalepaşa Camii, Büyük Piyalepaşa Camii bir de Tersane Camii olarak ifade edilir.
02:57İstanbul'da denizcilerin yani donanma mensubu denizcilerin cuma namazı kılmak için toplandıkları 2 tane mabet vardır.
03:06Birisi Beşiktaş'taki Sinanpaşa Camii ve buradaki Piyalepaşa Camii'dir.
03:11Denizcilerin için önem arz eder ve o yüzden de buradaki haziresi bile denizcilere ait olarak ağırlığını teşkil eder.
03:20Efendim Piyalepaşa Camii'nin banisi Piyalepaşa aslen Hırvat'tır.
03:27Muaç zaferinden sonra Macar topraklarından devşirilen, çok da ilginçtir Hırvat'tır ama Macar topraklarından devşirilen ve Endor'una alınan çocuklardan bir tanesidir.
03:3811 yaşında Endor'una alınmıştır.
03:40Endor'una alınan Piyalepaşa'nın daha o yaştan itibaren duruşu, karakter yapısından itibaren dikkati çekmeye başlar ve kapıbaşılığına kısa sürede getirilir.
03:51Daha sonra da deniz kuvvetlerinde görev alır.
03:54Osmanlı donanmasında bir yamak olarak başlayan Piyalepaşa kaptanlığı deryalığa kadar yükselecektir.
04:01Kolay bir şey değil.
04:0214 yıl boyunca kaptanlığı deryalık görevini ifade eden Piyalepaşa, pek çok zaferler imza atmış,
04:09Akdeniz'in Osmanlı döneminde bir Osmanlı gülü haline gelmesine vesile olan, bu konuda gayret gösteren donanma komutanlarından bir tanesidir.
04:20Bugün Cezayir, Kıbrıs, Sakızadası onun döneminde gerçekleştirilmiş fitillerle müteşekkildir.
04:27Hatta bugün İtalya ve Fransa kıyılarında pek çok adanın da Osmanlı toprağı olarak yer almasına vesile olmuş,
04:35bunda gayret göstermiş önemli donanma komutanlarımızdan birisidir.
04:38Bu başarıları kanununun dikkatini çekmiş.
04:41Kanun Sultan Süleyman tarafından torunu Gevherhan Sultan tarafından evlendirilir ve Osmanlı hanedana damat olarak gelir.
04:49Sadrazam olduğunda ve vezirlik döneminde de kendisi bir damattır.
04:54Bu damattan hiçbir zaman ön plana çıkarmaz ve hatta İstanbul'un bu haliş noktasının Kasımpaşa'nın üç taraflarını şenlendirme,
05:04yani mamur kılma görevini bile büyük bir başarıyla yerine getirir.
05:08Bugün İstanbul'un fethiyle ilgili tartışılan ok meydan gemilerine indirilme mevzusunda çok ilginçtir.
05:16Kasımpaşa Deresi, Haskaya Deresi çok dikkate alınmaz.
05:21Kozlu Deresi çok önemlidir.
05:23Güçlü bir dere yatağı olmasına rağmen 16. yüzyılda alivyonlarla bu dere yatağının yavaş yavaş dolduğu ve daraldığı görülür.
05:31Piyalepaşa, Kasımpaşa Deresi'ni ağzından itibaren yukarıya doğru toprak hafriyatını aldırtır.
05:39Ve bu bölgeye kayıklarla beraber ya da mamurlarla beraber bugünkü Piyalepaşa Camii'nin olduğu yere kadar Haliç'ten deniz yoluna ulaşımını sağlar.
05:50Bölgenin şenlendirmesi için Mimar Sinan'a bu mabet yaptırır.
05:54Ve Mimar Sinan bölgenin topografyasına göre muhteşem bir yapı inşa eder.
06:00Mimar Sinan'ın inşa ettiği bu yapı Osmanlı mimarisinin esasında bir gelenekten öte,
06:09Osmanlı mimarisinin bir dinamizmini durmadan kendini yenilediğini ve topografyaya ve onu inşa ettirten bahanesine göre
06:19yapının nasıl inşa edildiğini bizlere hala 21. yüzyılda gösteren bir şekilde inşa tekniğini uygulamıştır.
06:39Efendim Piyalepaşa'nın bu eski Bizans tersanesinin olduğu noktada inşa ettirdiği bu yapıyla beraber bölgede denizcilerin tercih ettiği bir iskan oluşturur.
06:57Zaten amaç budur.
06:58Piyalepaşa'nın 22.000 kişilik bir tersane gücü bulunmaktadır.
07:02Bunların büyük kısmı savaş esirlerinden bir şekilde.
07:05Ve onların iskan edilmesi için bu bölgede bir iskan politikası güden.
07:10Cami inşa edilirken bu cami bir külliye olarak inşa edilmiştir.
07:14İçerisinde Sebili, Medresesi yani Darül Hadisi, tekkesi, çarşısı Sebili ile beraber bir külliye olarak teşkil ettirilmesine rağmen
07:25bugün sadece türbe ve cami günümüze ulaşmış durumdadır.
07:30Bu külliyenin önemli parçası olan çifte hamam olarak teşkil ettirilen hamamı 1900 yılda barutahaneye dönüştürülmüştü.
07:38Bu sebepten dolayı da o bölgeye, o muhite barutahane denilmiştir.
07:43Bugün barutahane caddesi olarak ifadelen yerdeki o çifte hamam tekrardan restoran edilerek günümüze kazandırıldı.
07:49Bugün de millet tütüphanesi olarak kullanılmaktadır.
07:52Piyalepaşa Camii Kozu Deresi'nin hemen yanında olmasından dolayı alivyonlu bir arazi üzerine inşa edilmiştir.
07:59O yüzden de mümkün olduğunca fevkali yani bodrum katlı olarak teşkil ettirilen cami dört dörtgen planlıdır.
08:06Altı kubbenin oturduğu üst örtüsünde minare giriş kısmının tam üstüne yerleştirilmiştir.
08:13Prof. Dr. Metin Söze'nin ifadesiyle Piyalepaşa'nın mesleğine uygun olarak inşa ettiren bu yapı
08:20bir gemi formunda ve mendirek olarak da oluşturulan minareyle beraber sizler denizcinin nasıl bir mabet inşa ettiğini görürsünüz diye ifade eder.
08:32İşte bunu yansıtan mimar Sinan bölgedeki o alivyon toprak yapısına uygun bu yapıyı o kadar güzel inşa etmiştir ki tek bir kubbede toplamamıştır.
08:42Altı kubbeye dağıtarak bir noktada satıyı sağlamıştır.
08:45Minareyle beraber minarenin ortada giriş kısmının üstüne inşa edilmesi esasında estetik bir kaygın oluşturulmasıydı.
08:52Köşelere konulduğunda bakıldığında bu estetik kaygı göze rahatsız eden bir nokta olacaktı.
08:58Ve mimar Sinan'ın o estetik kaygısı noktasında minare girişin üst kısmına oturtulmuş süliyet olarak bakıldığında
09:06hiçbir şekilde sizi rahatsız etmeyen hatta ki bir dinginlik veren muhteşem bir üst örtüyü inşa etmiş olduğunu görüyoruz.
09:13İç mekana girdiğinizde sizi karşılan 2 tane sutun esasında üst örtülü ağırlığını taşımaktadır.
09:21Bir parçalanmanın görülmediği iç mekandaki altı kubbeli sistemdeki bütün statik ağırlık beden duvarlarına verilmiştir.
09:29Ama beden duvarlarının kalınlığını hiç hissetmezsiniz.
09:32Çünkü bol açılan pencerelerle beraber bir noktada Edirnekapı Mihrimah Sultan'daki o havayı burada ilk başlangıç olarak görürsünüz.
09:44Ayrıca bu noktada bir de eşsizlik var.
10:02Piyalepaşı Camii'nin olduğu noktada iki tane dere yatağı geliyor.
10:08Birisi Kadınlar Çeşmesi olarak ifadelen noktadan gelen bir dere yatağı vardır ki
10:12ki 1980'lere kadar bu dereye atanı rahatça görebiliyordunuz ki ben görenlerdenim.
10:18Daha sonra bugün ana caddeden yani Ok Meydanı'na Kasıppaşa'ya inen Piyalapaşa Caddesi eski
10:24Kozludere'sidir.
10:25Bu yüzden bu noktada müthiş bir alevyon birikmesi meydana gelmiştir.
10:31Bu sebepten Nimar Sinan burada her zamanki uyguladığı yani piramidel olarak yukarıya
10:39doğru yükselen sistemi aşağıda temellerde de uygulamıştır.
10:43O yüzden yapının temelleri aşağıya doğru genişleyen bir yapıya müsaittir.
10:48Zemindeki suyun oluşmasını zemindeki sudan dolayı rutubetin verdiği zararı engellemek
10:54için de şadırvanlar aşağıda oluşturulmuş ve devamlı akan bir su sistemi kurulmuştur.
11:00Bu esasında temeldeki suyun dışarıya aktarılmasından başka bir örnek değildir.
11:0517. yüzyıl önemli seyyahlarından ve İstanbul tarihinin önemli kaynaklarından bir tanesi
11:10olan Evliya Çelebi Piyalapaşa Camii'ne bahsederken galelerinden bahseder.
11:15Nimar Sinan'ın bugün Üsküdar Mihrimah Sultan'da da gördüğümüz veya Tophane Kılıçderepaşa
11:22Camii'nde de gördüğümüz ikili son cemaat kısmının burada da uygulandığını görüyoruz
11:26ama daha değişik bir teknikle ve bunun üzerine de bir galeri yer almaktadır.
11:30Evliya Çelebi bu galelerin Piyalapaşa'nın mesire alanı yani bu bölgenin, caminin
11:37ve medresenin hemen gerisi mesire alanı olarak teşekkür ettirilmiştir.
11:41Mesire alanına gelenlerin bir dinlenme yeri olarak teşekkür ettiğini ifade eder.
11:47Zaten denizcilik tarihi ile ilgili baktığımızda hatıralarda şunu görürüz, denizcilerin
11:52belli zamanlarda burada toplandığını hatta Ramazan'ın, Ramazan ayının, Avustos ayına
11:58denk geldiğinde denizcilerin aileleri ile beraber burada Ramazan'ı geçirdiğini,
12:04bu galerilerde de iftarların yapıldığı, toplu iflardan yapıldığını denizcilik
12:09tarihi ile ilgili hatıralarda yer almaktadır.
12:12Bu gelenek 1950'lere kadar sürmüş.
12:15Biz onlara yetişemedik ama Piyalapaşa Camii bugünkü gibi hiçbir zaman yalnız değildi.
12:201900 yılının başlarından itibaren Kasımpaşa'nın deresinin yavaş yavaş alüvyonlarla dolmasından
12:26dolayı artık bir cılız dere haline gelmeye başlamıştır.
12:31Bugün Kadınlar Çeşmesi'nin olduğu yerden akan dere ve şu an hemen Çingene Mahallesi,
12:38Yenimoda ile Roman Mahallesi'nden geçen bir dere yatağı daha vardır.
12:42O iki dere yatağı Kasımpaşa deresi ile beraber birleşir ve onların getirdiği
12:46alüvyonlarla beraber artık ağza doğru yani Kasımpaşa Meydanı doğru yavaş yavaş
12:53alüvyonlarla dere yatağı daralmaya başlamıştır.
12:57İşte bu sebepten dolayı da bir yavaş yavaş aşağı doğru iskan kaymaya başlar.
13:051900 yılda itibaren de bugünkü Piyalapaşa Hamamı'nın, Çifti Hamamı'nın barutaneye
13:11dönüştürülmesi bölge sakinlerindeki tedirginlikle beraber bölgedeki iskan tamamen bitmeye
13:18başlar.
13:191900 yılının başına doğru artık Piyalapaşa Camii burada yapayalnız olarak kalmıştır.
13:24Ama Kasımpaşa benim de çok severek ismini verdiğim Kasımpaşa kitabımdaki ifadeyle
13:31denizcilerin kararı ile Kasımpaşa hiçbir zaman denizcisiz kalmadı.
13:37Ve bu yüzden de Kasımpaşa tarihi bir denizcilik tarihidir.
13:42Yani Osmanlı dönemi denizcilik tarihini Kasımpaşa'dan ayırt edemeyiz.
13:46Bilhassa ki Piyalapaşa bunda önemli noktalardan bir tanesidir ki yakın tarihlere kadar denizcilerin
13:52cuma namazı kıldığı yer burasıydı.
14:17Şeyhim el misfakı el muhiti el bereketi diyen şahsı rüyasında gördüğü üzere Kasımpaşa
14:24Piyalapaşa Camii'nin olduğu yerde 1600 yılda bir uzay gemisi düşüyor.
14:29Ve kanun emriyle bu uzay gemisinin ne olduğunu anlamaya çalışılırken tabi ki Piyalapaşa
14:35görevlendiriyor.
14:36Piyalapaşa bakıyor ki buradaki bu gizemi yapamayacak bunun üzerine bu Piyalapaşa
14:41Camii yapıyor.
14:42Ve o uzay gemisindeki anten de bugünkü minarenin formatını alıyor.
14:47Bir sanat tarihçisi ve mimar için İstanbul kışları büyük bir fırsattır.
14:52Bilhassa ki İstanbul'daki mabetlerin camilerini gezmeniz için inanılmaz bir zaman dilimidir.
14:58Hele İstanbul kışları.
14:59Efendim bu kışlar içerisinde yazın belki dikkatinizi çekmeyebilir ama muhakkak
15:06gelmeniz gereken mabetlerden bir tanesi de Piyalapaşa Camii'dir.
15:10Kasımpaşa'dan itibaren yürüyerek de buraya geze geze gelebileceğiniz Piyalapaşa
15:15Camii esasında sizi hem mimari noktasında hem tezin noktasında ufkunuzu açacak
15:23noktalardan bir tanesidir.
15:24Bugün Piyalapaşa Camii'nin içerisine girdiğinizde ki orta kısımda minarenin
15:31kaydısı oldu.
15:32Şu anda Ümmü Ezi Mahfi'nin olduğu alanın iki yanından girişler sağlanır.
15:37İçeriye doğru girdiğinizde bir anda altı kubbeli mekanda ferahlığı hissedersiniz.
15:43Dıştan görünen o kitlenin içeride farklı bir boyut olduğunu görüyorsunuz.
15:47Ve bu sizi çok şaşırtıyor.
15:49İçeri girişten itibaren gözünüzü rahatsız etmeyen hatta mimari formda hiç fark edilmeyecek
15:56şekilde yerleştirilmiş olan üst örtüyü taşıyan iki tane sutun ve beden duvarları
16:03içerisinde ışıkların süzüldüğü bol cephelerdeki pencere sizi farklı bir ortama götürüyor.
16:10Hele ki mihrap noktasına geldiğinizde yüzünüzü mahfele doğru verdiğinizde
16:18Müezzin Mahfi'nin eskilerin ifadesiyle Bilal-i Habeşi makamlarının üst tarafına yer alan
16:23mahfeller çok dikkat çekicidir.
16:25İç harimdeki kuzey cephesine doğru baktığınızda sizi bir anda Mısır memlüklüsünün
16:32mimari ögelerine doğru sürükleyilir.
16:35Bilal-i Habeşi makamı diye ifade edilen müezzin mahfillerinin hemen üst tarafındaki
16:40mahfil kısımlarının iki yan kanadında ahşap düzenleme farklı bir boyut kazandırmışlar.
16:46Hele ki hünkâr mahfili olarak ifade edilen kısımdaki o ahşap düzenlemeler
16:52tamamen Kuzey Afrika memlüklü özelliklerini taşımaktadır.
16:56Bu özellikleri Fas'ta da Tunus'ta da pek çok sivil mimari örneklerinde görebiliriz.
17:01O küçük pencereler, o kafesli sistem yani farklı bir boyuttadır.
17:05Girişlerdeki o kaş kemerler sizi bir anda Bursa'ya mimari özelliklerine götürür getirir.
17:12Ama en etkileyici noktası tabii ki mihrabın Çin'in yapısıdır.
17:1716. yüzyılda en güzel örneklerden biri olarak yer alan Çin'in mihrabındaki
17:21sır altı tekniğiyle yapılmış Çin'i panoğullar muhteşemdir.
17:26İşte izli kırmızısı, domates kırmızısı diye ifade edilen o kırmızılığın
17:32hele ki ördek başı olarak ifade edilen o yeşilin tonunu burada görebiliyorsunuz.
17:39Hele iç mekanda beden duvarlarını kuşatan, şu an benim arkamda beden duvarlarını kuşatan
17:45Cuma Suresi'nin yazılı olduğu o cel-i sürüs hatlar, bu pano inanılmaz boyutlarda.
17:5716. yüzyılın önemli hattatı, Karahisare'nin evlatlık edindiği Çerkez Hasan Çelebi'nin eseri olan
18:16bu hat kuşağının içindeki oluşturulan Çin'i pano muhteşem bir örnek.
18:25İç mekana girdiğinizde Piale Paşa'da Kuzey Afrika'daki esintiyi görebiliyorsunuz.
18:31Mimar sınırının farklı boyutlarda düzenlemeyi görüyorsunuz.
18:35Bölgenin topografik olarak inşa edilişteki iç mekandaki yansımasını görebiliyorsunuz.
18:4116. yüzyılın İznik Çin'lerini görebiliyorsunuz.
18:44Ve hemen pencere üzerinde yer alan, giriş kapılarının üzerine yer alan kalem işlerini görüyorsunuz.
18:51Esasında bir sanat tarihçisi için, bir tezin sanatçısı için, bir tesipçi için inanılmaz bir veri tabanı gibi Piale Paşa Camii.
19:00Hele bir mimar için harika bir düzenlemelerin olduğu bir iç mekanda karşılaşıyoruz.
19:06Esasında Piale Paşa Camii'yi anlatıla anlatıla bitiremeyecek kadar,
19:11hatta hissedilmesi için içinde uzun bir süre vakit geçirmeniz gereken bir mabet.
19:16Piale Paşa Camii'nin mimari karakteristik yapısı, mimarisanın inşa tekniği, bunların üzerine çok şeyler konuşulabilir.
19:23Ama bu binanın bahanesi olan Piale Paşa, çok ilginçtir, bir devşirme.
19:28Bu binanın mimarı da, mimarisine de bir devşirme.
19:32Aslında Osmanlı kültürel hayatının, Osmanlı siyasi hayatının da çok güzel bir birleşmenin olduğu yerdir.
19:40Aynı şekilde burada Piale Paşa'nın mesleğine ve 14 yıllık kaptan-ı deryalığın,
19:48o başarılı sürecinin temsil eden Piale Paşa Camii'nin gemi formunu,
19:54mimarisanın diğer bir kaptan-ı deryada, yani Kılıçeli Paşa'da da küçük bir Ayasofya'nın miniatürlüğünü görüyoruz.
20:02Esasında şu var, Osmanlı devşirme sistemini bu camiye gezerken bir noktada düşünmemiz gerekiyor.
20:10Binlerce insan devşirme olarak Osmanlı medeniyeti içerisine hizmet ediyor.
20:17Hiçbirinin hainliğini rastlayamazsınız, tarih kaynakları da yok.
20:22Hataları var, hırsları var, iktidar kavgaları için yararı var ama hainliklerini göremiyorsunuz.
20:29Yani esasında şunu ifade edebiliyoruz, o Osmanlı devşirme sisteminin altında esasında bir hukuk yatıyor.
20:36Hani Resulullah Efendimiz diyor ya, ben ahlakı tamamlamak üzere geldim diye,
20:41esasında Osmanlı ahlakla adalet kelimesini bünyesinde barındıran dünyadaki tek medeniyet olarak,
20:49bugün hala da onu mirasçı olan Türkiye Cumhuriyeti olarak devam ediyoruz.
20:54Bu cümleler, bu cümleleri bağlarken esasında Piyalepaşa Camii'nin içerisinde gezinirken bana uyandırdığı önemli noktadan bir tanesi.
21:54Bu güzel kış gününün yağmuru altında çekimlerimizi tamamlarken ve sizin için Piyalepaşa Camii'ni gezerken,
22:17efendim İstanbul'un mezar taşları konusunda uzman, bu konuda ömrünü adamış olan araştırmacı Muzaffer Çevik Bey'le karşılaştık.
22:26O da Hazire'de incelemelerini yapıyordu ve size de o tecrübelerini, bilgilerini aktarması için programa misafir etti kendileri.
22:35Efendim hoş geldiniz.
22:36Hoş bulduk değerli hocam.
22:37Nasılsınız?
22:38Teşekkür ederim, siz nasılsınız?
22:39Sağ olun, inşallah.
22:40Bu soğuk havalarda ısıttınız bizi.
22:41Estağfurullah efendim, eksik bir şey söylememişimdir.
22:44Çünkü efendim Muzaffer Bey'le ilgili Maliye Bakanlığı'nda değerli bir başbüfettiş ağabeyimiz Murat Kaya Bey vardır.
22:52Der ki Muzaffer Bey'i normal hayatta tanıdığınızda gayet sakin, sessiz bir adamdır.
22:57Ama bir mezarlığa girdiğinizde bir anda kendisi kartal biçimine girer ve o taştan o taşı incelemeye başlar, kendinden geçer diye ifade eder.
23:06Ve o yüzden de Murat Kaya der ki ben Muzaffer Bey'le her zaman mezarlık gezmeye müthiş bir zevk alıyorum diyor.
23:14Burada da doğru ama.
23:16Evet hayranlık hocam, bu bir hayranlık yani.
23:19Daha ziyade mezar taşlarını görünce o sanattan etkilenmemek, mezar içindeki taşları görüp de hayran kalmamak mümkün değil.
23:29Osmanlı eserleri özellikle bunun üzerine yapılmış gibi.
23:32Yani her taşta bir hayranlık var, her taşta bir ayrıntı, bir gizem var.
23:36Bunları çözdükçe siz daha da ilerlemiş oluyorsunuz.
23:40Yani mezar taşları size bilgi katıyor.
23:43Hani bazen diyorlar...
23:44Gizem değil, bilgi katıyor.
23:46Bilgi katıyor.
23:47Mezar taşları unutkanlık yapar diyorlar ama böyle bir şey yok.
23:50Ben mezar taşlarını okudukça ilmim daha da artıyor benim, bilgim daha da artıyor.
23:54O zaman unutkanlık olmamış olur.
23:56Unutkanlık var mı?
23:57Oluyor.
23:58Nasıl oluyor?
23:59Mezarlıkları gezdikçe dünyayı unutuyorsunuz hocam.
24:02Bu ayrıntı oluyor.
24:03Yani esasında mezar taşı bir gizem değil.
24:06Mezar taşı üzerinden bir defasında hangi dönemde kimin vefat ettiğini, hangi görevlerde bulunduğunu tespiti yanında bir de demografik ve sosyolojik bir veritabanı çıkıyor değil mi?
24:19Kesinlikle.
24:20Akraba ilişkileri çıkıyor veya işte hoca talebe ilişkisi çıkıyor.
24:26O bölgede yaşamış insanların durumları, esnafları çıkıyor.
24:30Mesela kim kiminle ilişki içerisinde bunu çözebiliyorsunuz mezarlıklarda gezdiğiniz zaman.
24:36Bu Piyalepaşa haziresi de bunlardan birisi.
24:3916. yüzyılın muhteşem hazirelerinden birisi.
24:43Evet.
24:44Bu hazirelerin tek düşmanı var.
24:47Biri bakımsızlık ilgilenmeme, birisi de hatalı yapılan restorasyonlar.
24:52Bunlar işte bu ilişkileri ortadan kaldırabiliyor.
24:55Piyalepaşa'da bu yaşanmışlık var mı?
24:58Hocam 2017 yılında yanılmıyorsam bir restorasyon yapıldı.
25:03Daha önceden hiç yapılmamıştı bu restorasyon.
25:06Piyalepaşa'nın eski fotoğraflarına bakarsanız taşların öbeklenmiş halde.
25:11Evet darmadağın bir vaziyette.
25:12Darmadağın bir vaziyette taşlar üst üste konulmuş bir şekilde görünüyor eski fotoğraflarla.
25:17Bir kısmı da zaten dere yatağına kaymış, bir kısmı yola dahil olmuş.
25:21Yani çok zengin bir mezarlık, çok da geniş bir mezarlığı var.
25:24Şu an ufacık zaten.
25:26Özellikle hocam 2017 yılındaki restorasyonda tabii kazılar da yapılıyor.
25:31Yeni yeni taşlar çıkınca artık hazirelere sığmıyor.
25:36Onun için yeni çıkan taşları gelişi güzel böyle askeri sıralama usulü sıralıyorlar.
25:42Son yapılan restorasyonlarda da bu hata çok yapılıyor.
25:45Yani bir hazireyi restore edeceğimiz zaman güzel görünsün diye güzel taşları öne koyuyorlar.
25:50Arkaya doğru daha yıpranmış taşlar konuyor.
25:54Bu da restorasyonlarda yapılan büyük bir hata.
25:57Bu nasıl yani neyin önüne geçiyor?
26:00Akrabalık bağlarını koparıyor.
26:02Hoca talebe ilişkilerini koparıyor.
26:04Meslek ilişkilerini koparıyor.
26:06Mesela işte önde dedesi var ta arkada kuytu bir yerde torunu yatıyor.
26:11Şimdi şöyle bir şey olsa ben dedemi arasam desem ki işte gen analizi yaptıracağım.
26:17Dedem bu mudur değil midir mezara assam benim dedem orada değil.
26:21Çünkü restorasyonda yeri değişmiş.
26:23Taş onun ama mezar onun diye.
26:26Yaz meseleler ve İstanbul tarihi üzerine çok büyük çalışmalı olan rahmetli Turgut Kut hep şöyle söylerdi.
26:32İstanbullu diyenlere aile sofanı göster derdi ki Turgut Bey'in de bir aile sofası vardı.
26:37Aynı şekilde Karacahmet'de de bizim bir aile sofamız vardı.
26:40Bizim aile sofasının hemen yanında da Aziz Muhammed Hüdayin Hazretleri'nin türbedarlarının aile sofası vardır.
26:474 kuşak boyunca türbedarlık yapanların.
26:50O yüzden aile sofası dediğimiz sistem çok önemlidir.
26:53Yani herhangi bir hazirede ya da büyük mezarlıklarda hani Yeniçeriler sofası vardır Karacahmet'te.
27:00Bunun gibi mesleği olarak aile olarak sofalar önemli bir nokta.
27:05Sizin o sofa dengesi bozulduğu an hem Osmanlı sosyal tarihi konusundaki yorumlar da yanlışlaşmaya başlıyor.
27:13Bu sefer farklı yorumlar, gizemler aranmaya başlıyor.
27:17Dediğiniz çok doğru.
27:18Yani yapılan her restorasyon, onarımlarda bunları dikkatli bakmak lazım ama bu konuda da uzman sayımız az.
27:24Kesinlikle.
27:25Ehliyet, liyakat önemli.
27:26Hocam şöyle ben gezdiğim mezarlıklarda görüyorum.
27:29Mesela restore edilmiş veya eski tarihi mezarlıklarımız var.
27:32Mesela bir mezar taşımız bizim değerlimiz, kıymetlimiz ama ters dikilmiş.
27:37Yani bunu bilmiyorlar mı ki düzü neresi, tersi neresi?
27:41Bunun için uzmanlara ihtiyacımız var.
27:43Ehliyet, liyakat burada da önemli.
27:45Bazı yerlerde bir mezar taşının serpuşu, farklı bir yani bir sarıklı mezar taşının serpuşu bir hanım mezar taşının üstüne takılmış.
27:54Karacaahmet'te Hattatlar sofası vardır.
27:57Hattın kıvlesi denilen Şeyh Hamdullah Efendi orada yattığı için onun talebeleri onun yanına defnedilmek istemiş.
28:04Okçuların peri de.
28:05Evet.
28:06Şeyh Hamdullah.
28:07Aynı zamanda.
28:08Talebeleri onun yanına defnedilmek istemiş.
28:10Bu en iyi hoca talebe ilişkisi Hazire'de.
28:13Işte Kayısülüzade'den bahsettik meslek ilişkisi.
28:16Bu Piyalepaşa'da da her üçü de var.
28:20Yani meslek ilişkisi var.
28:21Çok ilginç.
28:22Tekke olduğu için burada eskilerden hoca talebe ilişkisi var.
28:25Bir de akrabalık tabii denizcilerin akrabaları burada.
28:28Denizciler sofası burası zaten.
28:30Denizciler sofası çünkü Piyalepaşa biliyorsunuz en ünlü denizcilerden biriydi.
28:34Denizciler de buraya defnedilmek istedi.
28:37Birçok denizci mezarı da burada var çeşit çeşit.
28:41Cumhuriyet tarihimizde de önemli isimlerinden Sakallı Celal'in aile efradı da bu Hazire'de.
28:45Kesinlikle evet.
28:46Denizci olduğu için kendisi.
28:48Kendi mezarı da burada ama dediğimiz gibi başta hocam eğer siz restorasyonu düzgün yapamazsanız
28:54biz Sakallı Celal'in akrabalarını da kaybederiz.
28:57Denizcilerin hoca talebelerini de kaybederiz.
29:00Hocası başka bir yerde çıkar.
29:02Talebesi başka bir yerde.
29:03Akrabalarını da kaybederiz.
29:05Hiçbir şekilde ilişki kuramayız.
29:07Kesinlikle hem tarihimiz yanılmış olur hem biz de yanılmış oluruz.
29:11Yani çok enteresan bir şey.
29:13Burada Fialepaşa medrese oluşturuyor ama bu medrese Daru Hadis.
29:20Evet.
29:21Çok ilginç bir noktası.
29:23Bir de burada denizciler var.
29:25Ben yıllarca bunu sorguladım.
29:27Yani niye Daru Hadis burada teşekkül ettiriliyor?
29:30Maalesef Kuzey Afrika'ya girildiği zaman bugünkü olduğu gibi bir hadis kavgası var.
29:36Ve o hadis kavgalarından dolayı ve bir sürü Tunus Fas tarafından üretilmiş,
29:43Yahudiler tarafından üretilmiş yalancı hadisler var.
29:46Ve bu hadislerle mücadele etmek için Fialepaşa burada denizcilerin olduğu merkezde bir hadis medresesi teşekkül ettiriyor.
29:56O yüzden de buradaki mezarlığın ayrı bir önemi de var.
30:00O yönden tabii çok önemli sizin dediğiniz gibi.
30:04Yani dediğim gibi hocam yani 3 şeyi burada barındırıyor bu hazirede.
30:0916. yüzyıl olması daha önemli bir şey.
30:11Çünkü eski mezar taşı o dönemin sanatını da taşlarda görmüş oluyoruz biz.
30:16Dolayısıyla burası incelenmesi gereken bir yerdir.
30:20Bu programda tam isabet olmuş yani.
30:22Fialepaşa'nın türbesi teşekkül ettikten sonra burada bir denizciler hadislerisi oluşuyor.
30:29Artı hoca talebe ilişkisinden medreseden dolayı bir yapı var.
30:35Denizci ailelerin burada defnedilme geleneği var.
30:38Akrabalık ilişkileri var.
30:40Yani esasında daha hala Fialepaşa haziresi üzerinden bir sosyolojik çalışma yapılmamış durumda.
30:47Kesinlikle.
30:48Yani ihtiyaç var.
30:50İnşallah bize nasip olur.
30:52Yaparız buranın çalışmasını da.
30:54Ben çok istiyorum.
30:55Zaten benim için ayrı bir güzellik hazireleri gezmesi, mezarlıkları gezmesi.
31:00Ama Fialepaşa benim için bambaşkaydı.
31:02Muzaffer Bey, mezar taşlarının bir tipolojisi var.
31:25Fialepaşa haziresindeki ya da mezarlığındaki hangi mezar tipolojilerden bahsedebiliriz?
31:32Hocam bu hazirede neredeyse gördüğüm kadarıyla her çeşit serpuştan, her çeşit tipolojiden bahsetmek.
31:41Serpuş dediğimiz başlık.
31:42Serpuş başlık.
31:43Mezar taşlarındaki başlık.
31:45İşte hat örnekleri, kitabe örnekleri, süslemeler.
31:49Burada hemen hemen burası adeta açık hava müzesi.
31:52Yani 16. yüzyıl tezzini, mezar taşı tezzininin açık hava servisi.
31:57Açık hava müzesi kesinlikle.
31:58Yani ben Osmanlı mezar taşları çeşitlerini merak ediyorum diyenler bu hazireyi gelip görmesi lazım bence.
32:05Çünkü her çeşit mezar taşı var.
32:07Hatta şöyle diyelim, Yeniçeri dediniz siz.
32:10Dardağan başlıklar bu hazirede de var.
32:13Ve remizli taşlar var Yeniçerilerde.
32:16Remiz önemli.
32:17Bu arada sevgili seyircilerimize Dardağan'ın ne olduğunu söyleyelim.
32:21Dardağan, Yeniçerilerin kullandığı bir başlık türü.
32:24Aslında kök anlamı darmadağan.
32:27Bu eski Osmanlı edebiyatında da geçiyor.
32:30Tartagan diyorlar, Dardagan diyorlar.
32:33Darmadağan olmuş bir başlıktan bahsediyorlar.
32:36Onun için serpuşun yapısı onu anlatıyor zaten.
32:40Yani Yeniçerilerde ki kıyafetlerinin mezar taşı işlenmiş formunun dışında da formlar var.
32:47Kesinlikle güncel giyindikleri elbiselerde de bu görünüyor.
32:51Özellikle savaşlarda ve askeri düzende de giyindikleri farklı elbiseler var.
32:56Farklı taktıkları serpuşlar var, başlıklar var.
33:00Bunlar da mezarlıklara yansıyor.
33:02Mesela burada İstanbul'da çok fazla bulunmayan bunu Hayri Necdet Hocam yazmıştı.
33:09Börkler kitabında vardı mesela.
33:11Evet.
33:12Burada bir tane Börk var Yeniçerilere ait.
33:15Bu Hazire'de tek.
33:17Günümüze kadar ulaşmış.
33:19Tabii Yeniçerilere ait remizli bir mezar taşı da yine Hazire'nin içinde.
33:25Remiz dediğimiz sembolleri değil mi?
33:27Sembol. Bölükler.
33:29Bölüklerin, cemaatlerin sembolleri var.
33:32Yani şu şey gibi bugünkü manada 1. Ordu Komutanlığı'nda bilmem kaçıncı bölükte yer alan takımın askeri.
33:41Kesinlikle. Onların remizleri de bu Hazire'de bulunuyor. Birkaç tane var.
33:46Evet efendim. Peki çok teşekkür ederim. Sizin vaktinizi aldık çalışmadan ayırdık sizi.
33:51Ben çok teşekkür ederim hocam.
33:53Eyvallah.
33:54Bizi yaratıyorsunuz bize. Tarihimizi bize yeniden öğretiyorsunuz adeta.
33:57Ben hem kendim adıma hem de seyircimiz adına sizlere çok teşekkür ediyoruz.
34:00Allah sizleri ilminizde muvaffak etsin. Ayağınızı taşlayın.
34:05Çok teşekkür ederim.