Gündem – Deniz Çelikoğlu Bulut | 31 Ağustos 2024 - Dailymotion Video

Ülke TV

Türkiye ve dünya gündeminde yaşananlara kayıtsız kalmayanların programı Gündem, ekranların öne çıkan ismi Deniz Çelikoğlu Bulut sunumu ve alanında uzman isimlerin yorumlarıyla Ülke TV’de izleyicisiyle buluşuyor. Gündem, Türkiye’nin ve dünyanın gündemini meşgul eden olayları farklı yaklaşımlarla ele alıyor, yorumluyor ve olayların perde arkasını tartışıyor.  Türkiye’nin yoğun gündemi ve dünyada yaşanan sıcak gelişmeler Deniz Çelikoğlu Bulut'un moderatörlüğünü yaptığı Gündem’de değerlendiriliyor. Siyaset dünyasında meydana gelen krizler, Orta Doğu ve bölge ülkelerinde yaşanan olaylar, küresel gelişmeler ve bu yolla verilmek istenen mesajlar, Türkiye’nin uluslararası ilişkileri, dış politikası ve güvenlik meseleleri Gündem’de masaya yatırılıyor.

Transcript

00:00:00İyi akşamlar değerli izleyenler, Ülke TV saatler ise 21'i gösteriyor, 3 saat boyunca gündem programıyla karşınızda olacağız.

00:00:09Öncelikle konuklarımı takdim etmek istiyorum, Dr. Ayhan Sarıtav araştırmacısı, stüdyo konuğumuz, hoş geldiniz.

00:00:16Hoş bulduk.

00:00:17Bir diğer konuğumuz ise avukat Dr. Abdullah Musab Şahin akademisyen, hoş geldiniz efendim siz de.

00:00:24Merhaba, iyi yayınlar.

00:00:25Teşekkür ederiz.

00:00:26Diğer değerli konuğumuz da Kocaeli Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. İrfan Kayaülger, hoş geldiniz hocam.

00:00:32Merhabalar, iyi yayınlar dilerim.

00:00:34Teşekkür ederim.

00:00:35Bir diğer dilimimizde ise saatler 10'u gösterdiğinde akademisyen, sosyolog, Prof. Dr. Yasin Aktay bizlerle birlikte olacak değerli izleyenler.

00:00:44Peki bugün neleri konuşacağız?

00:00:45Gündemin öne çıkan başlıklarını değerlendireceğiz konuklarımıza.

00:00:49Bugün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul Bakırköy'deki Milli Savunma Üniversitesi,

00:00:54Hava Harp Okulu Komutanlığı diploma ve sancak devir teslim töreninde konuştu.

00:00:59Satır başları şu şekildeydi Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın,

00:01:02çok yakında kilidi kapatacak, bölücü alçakları milletimiz ve Iraklı kardeşlerimiz için bir tehdit kaynağı olmaktan mutlaka çıkaracağız dedi.

00:01:12Çelik kubbe hava savunma sistemi ile ilgili de konuştu Cumhurbaşkanı Erdoğan ve

00:01:17birilerinin demir kubbesi varsa bizim de çelik kubbemiz olacak dedi.

00:01:22Bu ifadeleri değerlendireceğiz.

00:01:24Bir başka konumuzsa Netflix'ten Türkiye düşmanı bir dizi geliyor.

00:01:29Eylül ayında yayınlanacak Famagusta dizisinde Kıbrıs olaylarının manipüle edildiği Rum tarafının mağdur gösterildiği,

00:01:38Türk askerinin ise sivillere ateş açan güç olarak ekrana yansıtıldığı belirtildiği belirlendi.

00:01:45Bu durumu da değerlendireceğiz yine konuklarımızda.

00:01:49Bir başka konumuzsa Suriye ile normalleşme adımları ve bunun yanı sıra da Orta Doğu'daki gelişmeler olacak.

00:01:56Hiç vakit kaybetmeden de hemen başlamak istiyorum aslında.

00:01:59Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bugün hitapları vardı katıldığı programda.

00:02:05Az önce de söyledim aslında teröre ilişkinde kararlı açıklamaları vardı.

00:02:10Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 15 Temmuz darbe girişiminden 40 gün sonra Fırat Kalkanı harekatıyla devletin tökezlemesini bekleyenlere yanıt verdik dedi.

00:02:20Terör örgütleri kaçacak delik arıyorlar ama bulamayacaklar.

00:02:23Terörü tehdit kaynağı olmaktan çıkaracağız ifadelerini de kullandı.

00:02:28Bunun yanı sıra da yaklaşık 40 yıl boyunca bir habis, Uğur gibi büyüyen FETÖ ihanet çetesini söküp atmakla kalmadık.

00:02:35Ordumuzu her alanda da daha da güçlendirdik dedi.

00:02:40Ayhan Bey sizinle başlayalım. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bu ifadelerini nasıl değerlendiriyorsunuz?

00:02:45Türkiye terörle mücadele konusunda hangi noktaya geldi neler söylersiniz?

00:02:51Deniz Hanım, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın sözleri belki de onun da Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı yaptığı dönemde en fazla karşılık bulduğu zamanlardan bir tanesi.

00:03:02Şimdi biz uluslararası ilişkileri anlatırken, burada gücün ne kadar merkezi bir konumda olduğunu anlatırken bazen insanlara zorlanıyoruz.

00:03:11Çünkü insanlarda şöyle bir algı var, insan hakları var, uluslararası hukuk var, devletler arası diplomasi var, ilişki var.

00:03:20Bunlar savaşları engellemeye, ülkeleri belli pozisyonlara itmeye yetecek meseleler diye algılanıyordu.

00:03:27Fakat özellikle Filistin meselesinden sonra biz şunu gördük ki, nasıl dünya tarihinden 2000-3000 sene önce, bundan 1000 sene önce, bundan 500 sene önce asıl mesele orduysa, asıl mesele güçse,

00:03:40şu anki günümüzde de 2004-2024 senesinde de asıl mesele güç, ordu.

00:03:47Ve devletlerin, başka devletlerin kendi ülkelerine yapacağı saldırıları engellemek için bir tane meseleyi, ordunu, gücünü çok yüksek tutman ve onu tahkim etmen gerekiyor.

00:04:00Şimdi Türkiye çeşitli dönemlerde özellikle savunma sanayisi, orduya silah, mühimmat verme meselesinde büyük zorluklar yaşadı.

00:04:10Biraz önce bahsettiniz, birazdan da konuşacağız Netflix meselesi, o da biliyorsunuz Kıbrıs olaylarıyla ilgili.

00:04:16Biz bunun bir örneğini 1974'te Kıbrıs harekatını yaptıktan sonra yaşadık.

00:04:20O zamanlar anlatılır tarih kitaplarında, tanklarımıza bir tane vidayı dahi vermediler bize.

00:04:27Ve bunun başka bir örneğinde, biz daha yakın bir gelecekte Suriye'de yaşadık.

00:04:31Suriye'de hatırlarsanız Rusya ile karşı karşıya geldiğimiz dönemde, NATO'dan, batılı müttefiklerimizden Patriot hava savunma sistemlerini istedik.

00:04:42Fakat bize vermediler.

00:04:45Sonra bunları satın almak istedik, daha spesifik silahlar almak istedik, onları da vermediler.

00:04:52Hatırlarsanız Akabin'de gittik S-400'leri aldık.

00:04:55Bütün bunlar bize şunu gösterdi, belli bir noktalarda tabii ki ittifak yapmak, diğer devletlerle bir araya gelmek önemli.

00:05:03Fakat kriz anlarında belli bir aşamadan sonra bunların belli bir önemi kalmıyor.

00:05:10Bu aşamadan sonra artık devletler kendi ulusal güçlerine yaslanmak, dayanmak zorundalar.

00:05:16Bu yüzden Türkiye'de kendisini böyle bir dönemde olabildiğince güçlendirmeli, savunma sanayisini yerleştirmeli.

00:05:24Yarın öbür gün bizim müttefikimiz dediğimiz ülkeler de Türkiye'ye saldırma teşebbüsüne girdiğinde veya

00:05:32Türkiye'ye saldıran güçlere çeşitli dozajlarda destekleme yeltendiğinde onlara gerekli cevapları vermeliyiz.

00:05:41Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmuş, anlatmış 15 Temmuz darbesi.

00:05:4515 Temmuz darbesini kim yaptı?

00:05:47Amerika Birleşik Devletleri'nde konuştu, bir tane terörist yaptı.

00:05:52Amerika Birleşik Devletleri'nde konuştu, bir terörist Türkiye'de darbe yapmayı yelteniyorsa

00:05:56ister istemez insan dönüp onun yerleştiği ülkeye de bir bakıyor.

00:06:01Acaba bu darbede bunların parmağı var mı diye.

00:06:04Diğer örneği nedir?

00:06:05Suriye'de artık bu hani gizli bir bilgi de değil.

00:06:08Adamlar tırlarla YPG'ye, PKK'ya silah mühimmat veriyor.

00:06:14Amerika Birleşik Devletleri bunları eğitiyor, besliyor, büyütüyor.

00:06:18Hem finansal anlamda hem askeri mühimmat anlamında.

00:06:21Şimdi bu saldırılara karşı, bu planlara karşı biz sadece atıyorum yukarıya Rusya'ya,

00:06:27aşağıya İsrail'e değil, yeri geldiğinde dönüp yüzümüzü batıya da çevirip

00:06:32oradan da bir tehdit algısı almamız ve bunları hazırlıklı olmamız gerekiyor.

00:06:36Çünkü şimdi bu o kadar ciddi ve önemli bir mesele ki

00:06:41siz şunu diyemiyorsunuz, ya biz buradan bir şey olmaz, biraz daha sabredelim.

00:06:47Hani biraz daha iyi niyetle bakalım diyemiyorsunuz.

00:06:50Çünkü oradan eğer yüzde bir de bir ihtimal olursa, size bir saldırı gelirse

00:06:54iş işten çoktan geçmiş oluyor.

00:06:56Bu yüzden savunma sanayide dışa bağımlılığın azalması oldukça önemli.

00:07:01Tabii ki. Hem o önemli.

00:07:02Bir de burada şöyle de bir şey var Deniz Hanım, zihniyet meselesi de önemli.

00:07:06Şimdi şöyle bir, eskiden bizim ülkemizde zihniyet vardı.

00:07:10Batıdan bize bir şey gelmez, batıdan bize bir zarar gelmez.

00:07:13Onlar bizim müttefikimiz, onlar bize saldırmaz vesaire bir algı da vardı.

00:07:17Ama artık biz bu prangalardan kurtulup Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ni

00:07:22merkeze oturtturacağız ve bizim dışımızdaki herkes

00:07:26belli bir oranda bize bir tehdit unsuru oluşturması gerekecek.

00:07:30Burada da bence bunu yapıyoruz.

00:07:32Amerika Birleşik Devletleri veya İsrail veya başka bir ülke, Rusya

00:07:35tabii ki ilişkilerimizi iyi tutmaya çalışacağız ama

00:07:38sonuçta kimseye göbekten bağlanmayacağız.

00:07:41Asıl mesele bence bu.

00:07:42Ne Rusya'ya ne Amerika Birleşik Devleti'ne ne de başka bir ülkeye

00:07:46göbekten bağlanmayacağız.

00:07:47Olur da ileride bunlardan veya başka bir yerden saldırı bir şey gelirse

00:07:51biz kendi ülkemiz olarak belli oranda kendimizin savunma kapasitesine

00:07:55erişmek durumundayız.

00:07:57Burada da bence bunu yapıyoruz.

00:07:58Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da bu hatırlatmaları.

00:08:01Bence tam da bu zamanda, görüyoruz işte bakın,

00:08:04İsrail dünyanın gözünün içine baka baka Filistinleri katlediyor

00:08:09ve Amerika Birleşik Devletleri dahil hiçbir batılı ülkeden

00:08:12gık çıkmıyor.

00:08:13Tek bir kelime yok.

00:08:14Tam tersine destekleniyor.

00:08:15Tam tersine bakıyorsunuz bu kadar katliam yapmış,

00:08:179'a 10 ay katliam yapmış.

00:08:19Netanyahu'ya gittiler 79 kere kendi senatörlerinde alkışladılar.

00:08:23Bakıyorsunuz halen Avrupalı devletler silah yardımlarına devam ediyor

00:08:27ve uluslararası hukuk tamamen donmuş durumda.

00:08:31Onların bu saldırganlığını engellemeye yeterli olmuyor.

00:08:34O yüzden bence Türk halkı da artık bu İsrail-Filistin meselesi

00:08:38sonrasında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın söylediği bu sözlerin

00:08:41ne kadar kıymetli ve yerinde olduğunu daha iyi anladı diye

00:08:45düşünüyorum.

00:08:46Peki Abdullah Hocam siz neler söylersiniz, katılıyor musunuz

00:08:49Ayhan Bey'e?

00:08:50Ülkelerin diplomatik anlamda aralarının iyi olması önemli

00:08:53tabii ama dede savunma sanayinde de bu kadar bir ülkeye bağımlı

00:08:57olmamak gerekir vurgusu yaptı.

00:08:59Buyurun.

00:09:00Deniz Hanım, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın öne çıkardığı bazı

00:09:04manşetler vardı, satır başları.

00:09:07Ben de hani Ayhan Bey'in kaldığı yerden devam edeyim.

00:09:10Tabii.

00:09:11İrtibatlı şekilde.

00:09:12Türkiye'nin özel konumuna dikkat çekti Cumhurbaşkanı.

00:09:16Aslında bunu dünkü konuşmasında da yapmıştı dolaylı olarak

00:09:1930 Ağustos konuşmasında da.

00:09:21Orada da iç cephe vesaire gibi bir kavramı plana çıkarmıştı.

00:09:25Birazdan açarız onu.

00:09:27Hakikaten biz Türkiye'nin çevresine baktığımız zaman

00:09:31savunma sanayi konusunda özel olarak bir atılım yapma

00:09:35gerekliliğinin olduğunu görüyoruz.

00:09:37Şimdiye kadar yapılamamasının çeşitli sebepleri var.

00:09:40Yani siyasetin bu atılıma destek olmaması veya bu atılımı

00:09:46çeşitli kişilere münhasır şekilde biraz daha geri plana

00:09:49ittirmesi vesaire gibi yakın döneme kadar ciddi manada bir

00:09:52atılım yapılamadı.

00:09:54Bu tehlikeli konuma rağmen veya çevremizde yaşanan bütün

00:09:57sıkıntılara rağmen.

00:09:59Biz şu anda 3. Dünya Savaşı'nı konuşuyoruz.

00:10:02Programlarda, konuklarımızda vesaire.

00:10:05Böyle bir ihtimali var mı?

00:10:06İran'ın İsrail saldırıları veya Hizbullah İsrail saldırıları

00:10:11onları konuşuyoruz.

00:10:12Suriye'de yaşananları biliyoruz.

00:10:15Uzun yıllarda devam eden bir iç savaş var.

00:10:18Aynı şekilde Irak şu sıralarda bir siyasi birlik sağlama

00:10:23konusunda istekli olsa da orada yaşanan problemler de var.

00:10:26Bunların hepsi bizim güneyimizde karşılaştığımız problemler

00:10:31veya yaşanan silahlı çatışma halleri, kıtlık halleri

00:10:34ya da siyasi istikrarsızlık halleri.

00:10:36Nasıl isimlendirirsek isimlendirelim.

00:10:38Bunlar bizim için tehlike.

00:10:39Çünkü sınırlarımızın hemen öte yanında bir tehlikeli durum

00:10:42söz konusu.

00:10:43Yukarı bakalım. Yukarıda Rusya-Ukrayna krizi var.

00:10:46Yine bizim için ciddi bir tehlike.

00:10:48Bütün bu tehlikeli ortamda Türkiye'nin aslında yapabileceği

00:10:51şeyler genel olarak iki başlıkla özetlenebilir bana göre.

00:10:55Bunlardan bir tanesi evet savunma sanayi meselesi.

00:10:58Bu zamana kadar ciddi bir atılımın yapılamadığını söylemiştik.

00:11:02Çeşitli sebeplerin olduğunu da söylemiştik.

00:11:04Şu anda hakikaten...

00:11:06Engellemeler mi oldu mesela?

00:11:07Evet çeşitli engellemeler olmuştu geçtiğimiz zamanlarda.

00:11:09Yani aslında bunu yapamayacak mühendis çıkmadığından değildi

00:11:13geçmişte yapılamaması.

00:11:15Yine çıkmıştı mühendisler.

00:11:16Fakat siyaset veya elitler diyelim artık.

00:11:21Elitler bu hususta yeterli desteği göstermedikleri için

00:11:26veya açıkça bir engel koydukları için ciddi bir atılım olmamıştı.

00:11:30Gelinen noktada evet ciddi bir atılım var.

00:11:32Artık ihraç edecek çeşitli savunma sanayi ürünlerini

00:11:36ihraç edecek pozisyondayız.

00:11:38Bu oldukça önemli.

00:11:39Bununla birlikte ikinci kısımda az evvel dedim ya

00:11:41iki önemli husus var.

00:11:43Çevremizdeki tehlikelere karşı ne çıkarabileceğimiz.

00:11:46İkinci önemli husus bana göre diplomasi.

00:11:49Siz savunma sanayi yani insani diplomasi olarak da

00:11:51bunu biraz daha kavram sağlaştırabiliriz.

00:11:54Evet siz savunma sanayi ürünlerini yapabilirsiniz.

00:11:56Fakat bunları kullanma noktasında çeşitli kriterlere

00:12:03veya şartlara bağlı bir standart plan çizerseniz

00:12:07ya da bir taslak çizerseniz

00:12:09yani tutarlı bir politika izlerseniz

00:12:11o zaman başarıya ulaşırsınız.

00:12:13Siz bunları üretirsiniz.

00:12:14Fakat dünyanın çeşitli yerlerindeki krizleri

00:12:17bunları farklı şekilde kullanmaya çalışırsanız

00:12:19olumlu sonuçlar çıkmayacaktır.

00:12:21Daha açık tabirle konuşayım.

00:12:22Şunu söylemeye çalışıyorum.

00:12:24Şimdi Suriye ve Irak meselesi.

00:12:26Az evvel saydığımız ve bizim sınır ötemizde yaşanan

00:12:29kriz durumlarından bazıları.

00:12:31Biz mesela ESED'e rağmen

00:12:33ESED'le hala bir müzakere süreci başlatmaya çalışıyoruz değil mi?

00:12:37Evet.

00:12:38Hani ilerleyen kısımda sanırım konuşacağız.

00:12:40Siz de bahsettiniz.

00:12:41Bu ESED'in çok makbul olduğundan dolayı

00:12:44tercih edilen bir süreç değil.

00:12:46Durum değil.

00:12:47Fakat sınırın ötesinde yaşanan

00:12:50bir istikrarsızlık durumu var.

00:12:52Bu öyle ya da böyle bizi bir şekilde etkileyebiliyor.

00:12:55Irak'a bakalım.

00:12:56Daha geçtiğimiz hafta imzalanan bir

00:12:59savunma mutabakatı var.

00:13:02Orada yine çeşitli şeyler var.

00:13:04Yine çok fazla detaylandırmayayım o kısmı ama.

00:13:06Yani burada aslında işte

00:13:09öne çıkarılan insani diplomasi bağlamında

00:13:11asıl müzakere veya çözümlere biraz daha

00:13:16diplomasi odaklı yaklaşma,

00:13:18ara buluculukla üstlenmeye çalışma

00:13:20vesaire gibi hususlar bunlar önemli

00:13:22ve Türkiye'nin bu ateş hattı olarak

00:13:24isimlendirilebilecek bölgede yapmaya

00:13:26çalıştığı şeyler, öne çıkarmaya çalıştığı şeyler

00:13:28bana göre.

00:13:29Mesela tahıl koridoru sürecini de hatırlayalım.

00:13:31Kuzeyde yaşanan sıkıntı için.

00:13:33Türkiye'nin ara buluculuğunda tahıl koridoru oluşturulmuştu.

00:13:37Tahıl koridoru oluşturulmuştu.

00:13:38Aynı zamanda yine Türkiye'nin ara buluculuğunda uzatılmıştı.

00:13:41Hatta o dönemde çeşitli Avrupa ülkeleri

00:13:45hatta Amerika Birleşik Devletleri'nden de

00:13:48Türkiye'yi oynadığı rol için açıkça

00:13:50teşekkür ve tebrik mesajları gelmişti hatırlayalım.

00:13:53Yani özetlemek gerekirse

00:13:55şunları söyleyebilirim.

00:13:57Evet, savunma sanayi atılımları

00:13:59oldukça önemlidir.

00:14:00Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın söylediği gibi

00:14:02kritik bir konumdayız,

00:14:04kritik bir coğrafyadayız.

00:14:06Bunları tutarlı şekilde kullanmaya çalışan

00:14:08bir siyasi irade var.

00:14:10Müzakereyi, ara buluculuğu

00:14:12veya diplomasiyi, insani diplomasiyi

00:14:14nasıl isimlendirsek isimlendirelim.

00:14:16Ön pireni çıkarmaya çalışan bir siyasi

00:14:18otorite, siyasi güç var.

00:14:20Bunun yanında ihtiyaç duyulduğu takdirde

00:14:22savunma odaklı,

00:14:24sınırların korunması maksadıyla

00:14:26bazı durumlarda da

00:14:28barış gücü oluşturması

00:14:30vesaire gibi hususlar da olabilir.

00:14:32Birleşmiş Milletler'in alacağı kararlar

00:14:34suretiyle. O gibi durumlarda da

00:14:36silahlı çatışma hallerine

00:14:38barış maksadıyla

00:14:40veya barış kavramını ön pireni çıkararak

00:14:42müdahale etmek de olabilir.

00:14:44Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ifadelerinden

00:14:46biri de şuydu aslında,

00:14:48füzelerden hava savunma sistemlerine kadar

00:14:50hava kuvvetlerimiz neye ihtiyaç

00:14:52duyuyorsa onu üretmenin,

00:14:54geliştirmenin veya tedarik etmenin

00:14:56gayretindeyiz. Şu gerçeği akıl

00:14:58ve basiret sahibi herkes

00:15:00çok rahat görebiliyor.

00:15:02Türkiye kendi göbeğini kendi kesmek

00:15:04zorunda olan bir ülkedir.

00:15:06İrfan Hocam neler söylersiniz?

00:15:08Bir bütün olarak Erdoğan'ın

00:15:10konuşmasına baktığımızda öne çıkan

00:15:133 nokta var belki daha sayısı artırılabilir

00:15:15fakat ben 3 noktanın

00:15:17ehemmiyet taşıdığını düşünüyorum.

00:15:19Birincisi terörle mücadelede

00:15:21kararlılık

00:15:23bu tabi 1980'lerin başından

00:15:25beri 40 yılı aşan bir

00:15:27zaman dilimi boyunca

00:15:29devam ediyor.

00:15:31Esasen baktığımızda

00:15:33Cumhuriyet tarihinin başından bugüne kadar

00:15:35Türkiye

00:15:37devasa harcama

00:15:39olarak nitelendirebileceğimiz

00:15:414 kalem harcama yaptı.

00:15:43Bunların başında GAP

00:15:45geliyor Güneydoğu Anadolu Projesi

00:15:47devletin imkanlarıyla orada

00:15:49baraj sulama sistemi

00:15:51inşa edildi. Buraya devasa

00:15:53para harcadık. İkincisi terörle

00:15:55mücadele

00:15:57bu konuda halen

00:15:59devasa bir harcama

00:16:01Türkiye biteviye

00:16:03sürdürüyor.

00:16:05Çok önemli tecrübe,

00:16:07deneyim de kazandık.

00:16:09Üçüncüsü Kıbrıs meselesi.

00:16:11Kıbrıs'ta 74 müdahalesinden

00:16:13sonra bir taraftan

00:16:15prestij politikası takip etti.

00:16:17Tüm dünyayı karşısına aldı.

00:16:19Batı İttifakı'nın sosyalist bloku

00:16:21bağlantısız ülkeleri.

00:16:23Ama öte taraftan da

00:16:25Kıbrıslı Türklerin

00:16:27hayat standartlarının Rumlardan geri

00:16:29kalmaması için onlara

00:16:31Türkiye'deki normal

00:16:33standartlarının 2 katı 3 katı

00:16:35bir hayat şartı

00:16:37hayat standartı sağlamaya

00:16:39çalıştı. Dördüncü kalemde,

00:16:41Dördüncü Büyük Harcama Kalemi'de

00:16:432011'de bu Arap Baharı'ndan

00:16:45mütevellit memleketimizde

00:16:47Suriye'den ve başka yerlerden mülteciler

00:16:49sığınmacılar geldi. Bunlara tabii

00:16:51sınırlı ölçüde dış finansman

00:16:53kaynağı da sağlandı. Fakat

00:16:55ana gövdeyi, işte rakam

00:16:57bugün itibariyle ne kadardır

00:16:59onu yetkililer açıklayacak. Yani 50-60

00:17:01milyar doları geçti. Belki

00:17:03çok daha yukarılara tırmanmış

00:17:05olabilir. Dördüncü kalemde

00:17:07bu. Şimdi terörle mücadele demek ki

00:17:09bizim kararlılıkla

00:17:11sürdürdüğümüz ve bir

00:17:13başarı, bir deneyim kazandığımız

00:17:15bir alan. 90'lı yıllarda

00:17:17işte bir takım batıdaki

00:17:19stratejik araştırma konumları

00:17:21çok yakın zamanda nasıl ki

00:17:23Yugoslavia birkaç parçaya

00:17:25ayrıldıysa, böyle

00:17:27Yugoslavia benzeri bir kaderi

00:17:29paylaşacak ülkeler

00:17:31sıralanırdı. Bunların arasında Türkiye'de

00:17:33sıralanırdı. Tüm o planları

00:17:35Türkiye boşa çıkarttı.

00:17:37Şu an itibariyle

00:17:39konuşacağız. En azından

00:17:41Irak coğrafyasında terörün

00:17:43tamamen elimine edilmesi için

00:17:45çok önemli bir avantaj

00:17:47yakalandı. Irak

00:17:49kalkınma yolu projesi.

00:17:51Hem Irak'ta merkez hükümet

00:17:53Irak-Türkistan Bölgesi

00:17:55yönetiminin katkısı var bu projeye

00:17:57hem de harici

00:17:59ülkeler olarak Birleşik Arap Emirlikleri

00:18:01ve Katar.

00:18:03Şimdi Erdoğan birinci olarak buraya

00:18:05vurgu yaptı. İkinci olarak

00:18:07Salman Sanayi alanında

00:18:09geldiğimiz noktaya dikkat çekti.

00:18:11Bunu zaten bitebiye yapıyor. Tüm konuşmalarında

00:18:13dikkat çekiyor hakikaten.

00:18:15Baktığımızda

00:18:17aslında taşlıkta da benzer bir durum

00:18:19var. Uçakta da benzer bir durum var.

00:18:21Devrim arabaları akamete

00:18:23uğradı şu sebeple, bu sebeple.

00:18:25Yahut da işte Hürkuş

00:18:27uçak fabrikası onlar akamete

00:18:29uğradı. Çok geriden

00:18:31bunların yerine işte bugün

00:18:33TOG yapılıyor ve ama

00:18:35Salman Sanayi alanında

00:18:37devasa bir atılım

00:18:39yaptığımız takdirde bağımsız hareket

00:18:41etme kabiliyeti

00:18:43kazanıyoruz. Bir diğer

00:18:45önemli nokta, üçüncü nokta

00:18:47para dikma değişti.

00:18:49Bu büyük ehemmiyet taşıyor.

00:18:51Türkiye kendini cumhuriyetin başından

00:18:53bugüne kadar

00:18:55batının bir

00:18:57parçası

00:18:59olarak tanımlıyordu.

00:19:01Yani bu

00:19:03ne derece

00:19:05objektif tartışmaya açık

00:19:07ama işte bir çağdaş uygarlık

00:19:09seviyesi var ve

00:19:11Türkiye o sevgiyi

00:19:13yakalamak için batıllaşmaya

00:19:15karar vermiştir. Batıyla

00:19:17iş birliği yapacaktır şeklinde

00:19:19bir anlayış vardı. Bunun

00:19:21günümüzde

00:19:23çok daha real

00:19:25politik bir perspektifle

00:19:27değiştiğini görüyoruz. Bizzat

00:19:29Erdoğan'ın

00:19:31konuşmasından bunu okumak isterim.

00:19:33Türkiye yönünü sadece

00:19:35batıya dönerek

00:19:37menzili maksuduna

00:19:39varamaz. Türkiye

00:19:41doğu ve batı ile

00:19:43ilişkilerini eş zamanlı geliştirirse

00:19:45güçlü mürehbe itibarıyla etkin

00:19:47bir ülke olabilir. Biz

00:19:49birilerinin iddia ettiği gibi AB ile

00:19:51Şanka İşbirliği Teşkilatı arasında

00:19:53tercih yapmak mecburiyetinde

00:19:55değiliz.

00:19:57Cumhuriyetin başından itibaren

00:19:59aslında 21. yüzyıla kadar

00:20:01Türkiye kendini sadece

00:20:03batı merkezliği, batıyla

00:20:05iş birliği yapan bir ülke

00:20:07olarak tanımladı ve

00:20:09Kıbrıs meselesi belki de bir dönüm

00:20:11noktası oldu. Sonra

00:20:13yavaş yavaş işte Orta Doğu'ya açıldık

00:20:15Afrika'ya açıldık. 21. yüzyıla

00:20:17Latin Amerika'ya.

00:20:1992'de Türk İşbirliği Kalkınma Teşkilatı

00:20:21kuruldu. Türk dünyasına

00:20:23teknik yardım amacıyla

00:20:25fakat orada Rusya ile bir

00:20:27çatışma istemediğimiz için bu teşkilat

00:20:29günümüzde Ort Asya

00:20:31ve Trans Kafkasya devletlerinin

00:20:33dışında 65 ülkede

00:20:35daha faaliyet gösteriyor.

00:20:37Artık

00:20:39merkez ülke

00:20:41Türkiye konseptiyle

00:20:43dış politikamızı belirliyoruz.

00:20:45Batıyla da ilişkilerimiz olacak.

00:20:47Doğu ile de olacak. İslam dünyası

00:20:49Batı ile de olacak. 3. Dünya ülkeleriyle de

00:20:51olacak. Hem Akdeniz ülkesiyiz

00:20:53hem Karadeniz ülkesiyiz.

00:20:55Bir taraf seçmek zorunda değiliz.

00:20:57Balkan ülkesiyiz ve

00:20:59baktığımızda

00:21:01pergeli Ankara'ya koyarak

00:21:03dış politika

00:21:05tercihlerimizi kendimiz

00:21:07tespit edeceğiz.

00:21:09Batı'nın ileri karakolu

00:21:11statüsünü, konumunu

00:21:13bugünkü çağda devam ettirmek

00:21:15durumunda değiliz.

00:21:17Bu konuşmanın belki de

00:21:19en fazla ehemmiyet taşıyan noktasının

00:21:21burası paradigma değişikliği

00:21:23olduğu kanaatindeyim.

00:21:25Önemli bir duruş aslında. Diplomatik bir duruş

00:21:27değil mi hocam? Bir de çok yakında

00:21:29kilidi kapatacak bölücü alçakları

00:21:31milletimiz ve Iraklı kardeşlerimiz için

00:21:33bir tehdit kaynağı olmaktan mutlaka

00:21:35çıkaracağız diyor. Burada ne demek istiyor?

00:21:37Bu kilit neresi?

00:21:39Pençe kilit harekatı

00:21:41Gösterelim mi haritada? Evet haritada.

00:21:43Tamam verelim haritanızı.

00:21:47Buyurun hocam.

00:21:51Değişik isimlerle

00:21:53Pençe kilit ve onun türevi

00:21:55değişik isimlerle Türkiye

00:21:57sınırdan içeriye

00:21:59doğru aslında Birleşmiş Milletler

00:22:01Antlaşması'nın 51. maddesine

00:22:03göre terör unsurlarını bertaraf

00:22:05etmek için değişik tarihlerde

00:22:07operasyonlar yaptı, harekatlar

00:22:09yaptı. Vakıa

00:22:11şimdi 1990'da

00:22:13Irak

00:22:15Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin

00:22:17onu kışkırttılar. Dediler ki

00:22:19kuvvet diye bir ülke yoktu.

00:22:21Önceden Basra'ya bağlı

00:22:23bir kaymakamlıktı. Efendim siz emir verin

00:22:25tekrar bu size

00:22:27Basra'ya bağlılığını, Irak'a

00:22:29bağlı olduğunu açıklasın.

00:22:31Zaten sizden korkuyor falan

00:22:33ve bu tehditler

00:22:35netice vermeyince bu

00:22:37tahrike kapılarak Saddam

00:22:39Irak'ı işgal etti. Birinci Körfez

00:22:41Operasyonu

00:22:43ABD, Suudi Arabistan'ın

00:22:45Dahran kentini

00:22:47merkez alarak bir püskürtme

00:22:49harekatı. O dönemde Saddam

00:22:51devrilmedi ve burada bir 36.

00:22:53paraleli yukarısında

00:22:55uçuşa yasak bölge

00:22:57yani buradaki

00:22:59yaşayan Kürt coğrafyasında

00:23:01ABD bir

00:23:03böyle bir

00:23:05yapılanma kendine uygun

00:23:07bir devletçilik üretmeye çalıştı.

00:23:09Türkiye o dönemden

00:23:11belli aralıklarla

00:23:13meşru hakkı

00:23:15kendini savunma hakkı

00:23:17çerçevesinde Irak'a operasyonlar

00:23:19yapıyor. Son dönemde bunların adı

00:23:21Çekiç Operasyonları

00:23:23değişik isimlerle. Fakat bu operasyonları

00:23:25Türkiye yaptığı zaman bir taraftan Bağdat

00:23:27tarafından eleştiriliyor. Bir taraftan

00:23:29bölgesel Kürt yönetimi

00:23:31Erbil tarafından

00:23:33eleştiriliyor. Arap Birliği

00:23:35teşkilatı bizi kınıyordu

00:23:37falan. Şimdi Türkiye çok önemli

00:23:39bir kazanım sağladı Irak'ta.

00:23:41Aşağıda Fav Limanı'ndan

00:23:43Türkiye

00:23:45sınırına kadar bir

00:23:47kalkınma yolu yani Çin ile

00:23:49Avrupa arasında

00:23:51ticareti

00:23:53kısaltan bir proje.

00:23:55Bu anlaşma imzalandı.

00:23:57Irak, Türkiye,

00:23:59Birleşik Arap Emirlikleri ve

00:24:01Katar. Şimdi

00:24:03bunun kuvveden

00:24:05fiile yani teori aşamasından

00:24:07pratiğe doğru

00:24:09yansıması ile birlikte

00:24:11Türkiye şöyle bir avantaj yakaladı.

00:24:13Buradan

00:24:15yani Irak coğrafyasının

00:24:17tamamında artık

00:24:19bu yolun güvenliği için

00:24:21terör unsurlarının ortadan kaldırılması

00:24:23gerekecek. Daha önce

00:24:25bizi eleştiren kendi aralarında da

00:24:27ihtilaf yaşayan bölgesel

00:24:29yönetimle Bağdat

00:24:31bu konuda Türkiye'ye tam bir

00:24:33destek veriyor. En azından

00:24:35anlaşmanın yorumundan

00:24:37öyle bir netice çıkıyor. Tabi ki

00:24:39provoke etme çabaları var.

00:24:41Kalkınma yolunu

00:24:43ilerleyen dakikalarda da konuşacağız hocam.

00:24:45Bu bir dönüm noktası. Yani

00:24:47terörle mücadele, terörün

00:24:49Irak coğrafyasında

00:24:51ortadan kaldırılması bakımından

00:24:53çok önemli bir kilometre taşıyor.

00:24:55Çok önemli bir dönüm noktası.

00:24:57Erdoğan burada işaret ettiği nokta

00:24:59yakında bunu kapatacağız.

00:25:01Burada

00:25:03terörü tamamen elimine edeceğiz.

00:25:05Bakiye Suriye'ye kalıyor.

00:25:07Yani Irak'ta. Evet Irak coğrafyasında.

00:25:09O yüzden Iraklı kardeşlerimiz için

00:25:11bir tehdit kaynağı olmaktan

00:25:13çıkaracağız. Geriye bu

00:25:15Fırat'ın doğusu kalıyor. ABD'nin

00:25:17koruması altında burada Suriye

00:25:19demokratik güçleri

00:25:21işte PYD oradaki bazı

00:25:23aşiretleri zorlayarak bir

00:25:25uydu bir terör yapılanması

00:25:27var. Bunu da Türkiye'nin kararlılığı

00:25:29zaman içerisinde

00:25:31bunu destekleyenlerin geri adım

00:25:33atmasına

00:25:35yol açacak o kapı.

00:25:37Çünkü kararlılığı

00:25:39ortaya koyduğunuzda diğerleri ne

00:25:41kadar desteklerse desteklesin

00:25:43terör unsurunu en sonunda

00:25:45çekiliyorlar. Afganistan'da

00:25:47bunu gördük. 2021 yılı

00:25:49Ağustos ayında 20 yıllık

00:25:51NATO'yu oraya

00:25:53sürüklemişti ABD ama

00:25:552021 yılında oradan çekinmek durumunda

00:25:57kaldı. Şimdi Irak'ta

00:25:59yakaladığımız bu avantajı birkaç

00:26:01sene sonra Suriye coğrafyasında

00:26:03bunun Pratik'e yansıtıldığını

00:26:05göreceğiz. Buradaki ABD

00:26:07buradan çekinmek durumunda

00:26:09kalacak. Türkiye'nin kararlılığı

00:26:11karşısında çok fazla

00:26:13tutunacaklarını

00:26:15zannetmiyorum. Fakat bu kolay bir şey

00:26:17olmayacak tabi. Onların da kendilerine

00:26:19göre kurguları var.

00:26:21İsrail için

00:26:23tehdit oluşturan

00:26:25tüm devletleri

00:26:27birkaç parçaya ayırma şeklinde projeleri var.

00:26:29Senaryolar.

00:26:31İnşallah sizin söylediğiniz gibi

00:26:33Suriye'den de çıkmak zorunda

00:26:35kalırlar hocam. Diğer yandan da Suriye ile

00:26:37Türkiye arasındaki normalleşme

00:26:39çabaları da devam ediyor. Hemen o konuya

00:26:41da geçelim. Terörle

00:26:43mücadele konusunu

00:26:45konuşmuşken. Sormak

00:26:47istiyorum aslında Ayhan Bey. Sizle başlayalım isterseniz.

00:26:49Suriye Devlet Başkanı Beşer Esad'ın

00:26:51Ankara-Şam hattındaki

00:26:53normalleşme sürecine ilişkin sözleri

00:26:55şu sıralar gündemde.

00:26:57Beşer Esad Türkiye askerlerini geri çekmezse

00:26:59Türklerle görüşmeyeceği

00:27:01sözü doğru değil

00:27:03dedi. Bu açıklamayı nasıl

00:27:05buluyorsunuz? Daha önce böyle bir iddia olduğu

00:27:07ortaya, ön koşul olduğu ortaya

00:27:09atılmıştı. Sizce Beşer Esad niye

00:27:11tavır değiştirdi?

00:27:13Neler olur önümüzdeki süreçte?

00:27:15Deniz Hanım bu süreci en başından

00:27:17beri çok yakından takip ediyorum.

00:27:19Bu süreçle ilgili şöyle

00:27:21bir sıkıntı var. Genel olarak Türkiye

00:27:23böyle bir haberleştiriyoruz ki

00:27:25sanki Türkiye

00:27:27burada Beşer Esad'a

00:27:29bir konuda, iki konuda,

00:27:31üç konuda muhtaçmış da

00:27:33Suriye'yle

00:27:35Beşer Esad'la masaya oturmak için

00:27:37kendini paralıyormuş.

00:27:39Fakat Beşer Esad bu işe yanaşmıyormuş

00:27:41tarzı bir algı oluşturuyor.

00:27:43Fakat böyle bir algı bakım söz konusu

00:27:45değil. Türkiye şu an orada

00:27:47işte burada haritada da gözüküyor.

00:27:49O bölgelerde askeri

00:27:51olarak var.

00:27:53Ve bu bölgelerde askeri olarak var olmasının

00:27:55uluslararası hukukla da uygun bir şekilde

00:27:57çok basit bir açıklaması var.

00:27:59Terör örgütü var orada.

00:28:01Beşer Esad buranın kontrolünü yapamıyor.

00:28:03Orada kontrol edemediği

00:28:05ve buradan Türkiye'ye karşı

00:28:07saldırılar yapıldığı için Türkiye

00:28:09Birleşmiş Milletler kararlarında uygun

00:28:11bir şekilde bu bölgelerde

00:28:13operasyon yaptı. İş ile karşı operasyon

00:28:15yaptığı bir terör örgütü.

00:28:17PKK, PYD'ye karşı bir operasyon yaptığı

00:28:19onlar da bir terör örgütü.

00:28:21Hem Türkiye açısından hem de birçok uluslararası

00:28:23kurum açısından.

00:28:25O yüzden Türkiye'nin buradan

00:28:27çıkma gibi bir meselesi

00:28:29şu aşamada söz konusu değil.

00:28:31Niçin? Çünkü Beşer Esad'ın

00:28:33Suriye'nin tamamında

00:28:35sınırları içerisinde

00:28:37bir kontrol etme,

00:28:39oradaki terör unsurlarından Suriye'yi

00:28:41arındırma gibi bir gücü yok.

00:28:43Ve bu sebeplerden

00:28:45dolayı Türkiye orada

00:28:47ve Türkiye istemediği sürece

00:28:49Beşer Esad'ın Suriye güçlerinin

00:28:51Türkiye'yi oradan çıkaracak bir gücü de yok.

00:28:53Hatırlayalım,

00:28:55tam şu an tarihini hatırlamıyorum.

00:28:57Bir ara Türkiye'ye bir saldırı yapılmıştı.

00:28:59Bu Suriye, Kuzey Suriye'deki üstlerinden birisine.

00:29:012-3 gün içerisinde

00:29:03Suriye ordusunu neredeyse yerle bir ettik.

00:29:05Araya Rusya girmeseydi

00:29:07çok kısa bir süre

00:29:09içerisinde

00:29:11Suriye'de ciddi bir Suriye ordusu

00:29:13olmadığını tüm dünyaya göstermiş olacaktık.

00:29:15Şimdi bu açıdan

00:29:17baktığımızda öncelikle

00:29:19Beşer Esad'ın da

00:29:21Türkiye'deki Beşer Esad

00:29:23sempatizanlarının da

00:29:25şunu çok net bir şekilde anlaması lazım.

00:29:27Türkiye'nin orada eli güçlü.

00:29:29Biz burada

00:29:31çok açık bir şey teklif ediyoruz

00:29:33Beşer Esad'a. Bence bu konuda Türkiye'nin

00:29:35pozisyonu çok açık. O da şu

00:29:37diyoruz ki

00:29:39Suriye'nin kuzeyinde konuşulan

00:29:41Amerika Birleşik Devletleri'nin

00:29:43ve yeryer Rusya'nın desteklediği

00:29:45PKK-PYD'yi buralardan at.

00:29:47Eğer istiyorsan

00:29:49birlikte de hareket edebiliriz.

00:29:51Irak'ta olduğu gibi belli oranda.

00:29:53Eğer

00:29:55Kuzey Suriye'deki PKK-YPG

00:29:57yapılanmasından ülkeni temizleyebilirsen

00:29:59biz de ondan sonra askerlerimizi

00:30:01buradan çekebiliriz diyoruz.

00:30:03Dolaylı olarak. Aslında burada

00:30:05anlaşılmayan hiçbir şey yok.

00:30:07Siz bu görevi yerine getirirseniz bize zaten

00:30:09iş düşmeyecek.

00:30:11Yani biz Kuzey

00:30:13Irak'ta da benzer bir şey yapıyoruz.

00:30:15Yine Birleşmiş Milletler

00:30:17kararları çerçevesinde bu sınırların

00:30:19ötesinden kendi ülkemize saldırılar

00:30:21gerçekleştiği için

00:30:23meşru müdafaa hakkımızı kullanarak

00:30:25bu operasyonları gerçekleşiyoruz.

00:30:27Yani uluslararası hukuka birebir uyuyoruz burada.

00:30:29Şimdi diğer taraftan

00:30:31şöyle bir şey var. Beşer Esad

00:30:33Türkiye ile görüşür mü?

00:30:35Türkiye ile bir anlaşmaya

00:30:37varır mı? Gibi sorular bize.

00:30:39Bu sürecin en başından beri geldiğinde

00:30:41hep şunu söylüyorum.

00:30:43Beşer Esad tarafı biraz muallak.

00:30:45Çünkü Beşer Esad'ın

00:30:47Kuzey Suriye'de

00:30:49zaten bir kontrolü yok. Şam'da ve

00:30:51diğer bölgelerde kontrolü olduğunu

00:30:53iddia ettiği bölgelerde de

00:30:55İran'dan ve Rusya'dan bağımsız bir

00:30:57kontrolü yok. Hem orada

00:30:59şebbia örgütleri var.

00:31:01Hem Suriye'nin kendi rejim içerisinde

00:31:03farklı klikleri var.

00:31:05Bunlardan bağımsız bir

00:31:07şekilde Beşer Esad

00:31:09nasıl otonom bir

00:31:11politika izler? Büyük bir soru işareti.

00:31:13O yüzden ben şunu söylemiştim.

00:31:15Çok fazla etken olduğu için ne yapacağı da öngörülemiyor.

00:31:17Aynen. Çünkü kendi başına bu politikayı

00:31:19belirleyemiyor. O yüzden ben şunu söylemiştim.

00:31:21Beşer Esad'dan

00:31:23biz önümüzdeki süreçlerde

00:31:25çeşitli zigzaklar görebiliriz.

00:31:27Demiştim. Şu anda onu görüyoruz.

00:31:29Bir iki hafta önce

00:31:31açıkladı yani o seçimlerde

00:31:33sözde bir seçim yaptılar.

00:31:35Türkiye'ye karşıtı algılanabilecek

00:31:37açıklamalar yaptı.

00:31:39Şimdi o açıklamalarını tevil ediyor.

00:31:41Burada şuna bakmamız gerekiyor dolayısıyla.

00:31:43Beşer Esad içeride

00:31:45Rusya'yla, İran'la, şebbia ile

00:31:47diğer kliklerle nasıl bir pazarlık içerisinde?

00:31:49Ne kadar

00:31:51kuvveti var?

00:31:53Egemenliğini orada ne kadar sağlayabilmiş?

00:31:55Bunların hepsi soru işareti.

00:31:57Bakınız bunun çok daha somut bir örneğini biz daha yeni

00:31:59dün Kuzey Irak'ta

00:32:01yaşadık. Bir tane ordu

00:32:03mensubu çıkıyor.

00:32:05Türk silahlarına saldırıyor.

00:32:07Bir gün sonra da ne yapıyorlar? Merkezi yönetim

00:32:09adamı tutukladı.

00:32:11Benzer bir durumun çok daha

00:32:13vayimi bence Suriye'de de mevcut.

00:32:15O yüzden Suriye ile ilişkiler

00:32:17önümüzdeki günlerde de bu şekilde

00:32:19zigzak halinde devam

00:32:21edecektir diye düşünüyorum. Ama

00:32:23tekrar ediyorum. Burada Türkiye'de şöyle

00:32:25bir algı operasyonu var.

00:32:27Türkiye sanki Beşer Esad ile masaya

00:32:29oturmak zorundaymış gibi bir algı

00:32:31pompalanıyor. Böyle bir zorunluluğu

00:32:33Türkiye'nin şu an için yok.

00:32:35Türkiye oradaki operasyonlarını

00:32:37yaptı ve bence şu an

00:32:39Türkiye'yi oradan çıkarabilecek askeri

00:32:41bir güç, bırakın Beşer Esad'ı

00:32:43Amerika'nın da Rusya'nın da elinde yok.

00:32:45Öyle bir şey yeltenme gücü kabiliyeti yok.

00:32:47Bu görüşme aslında

00:32:49Suriye'nin daha çok işine yarar

00:32:51bir görüşme olmayacak mı? Bir yandan İsrail'in

00:32:53saldırıları devam ediyor. Sınırına kadar

00:32:55gelmiş durumda. Ortadoğu'da

00:32:57yayma çabası içinde

00:32:59İsrail bu saldırılarını, yani

00:33:01Suriye tek başına kendini koruyamayacağına

00:33:03göre Türkiye ile iş birliği,

00:33:05bu görüşmelerin sağlanması onun açısından

00:33:07çok daha iyi olmayacak mı?

00:33:09Çok güzel söylediniz Deniz Hanım. Suriye'nin

00:33:11aşağısında, daha Golan Tepelerinde

00:33:13biliyorsunuz yeni bir saldırı oldu bir ay önce.

00:33:15İsrail gibi bölgenin

00:33:17açık ara en saldırgan hükümeti var.

00:33:19İran'a saldırıyor, Lübnan'a

00:33:21saldırıyor, işgal ettiği

00:33:23Golan Tepelerinde saldırılar oluyor.

00:33:25Böyle bir durumda, normal şartlar altında

00:33:27Suriye'nin

00:33:29Türkiye ve diğer bölgedeki diğer

00:33:31ülkelerle ittifak içerisine

00:33:33girmesini beklersiniz. Bakın bu rasyonel,

00:33:35mantıklı bir şey. Ama dediğim gibi

00:33:37bunu yapabilmesi için Beşer Esad'ın

00:33:39Suriye'nin

00:33:41tek ve otonom, egemen

00:33:43devlet başkanı olması lazım. Fakat

00:33:45kendi o Suriye'de gerçekleştirdiği

00:33:47katliamlar

00:33:49zamanında 2012-2013'de

00:33:51özellikle 2015'e doğru Halep kuşatmasında

00:33:53köşeye sıkışan

00:33:55Beşer Esad, Suriye'nin anahtarlarını

00:33:57farklı ülkelere, farklı

00:33:59gruplara vermek zorunda kaldı.

00:34:01Şimdi oradaki iç savaş

00:34:03belli oranda kontrol altında alındı ama

00:34:05anahtarları geri alamıyor.

00:34:07O yüzden de bu şekilde zikzak çizmek

00:34:09rasyonel

00:34:11olmayan politikaları

00:34:13izlemek zorunda kalıyor. Maalesef

00:34:15Suriye'nin bu

00:34:17zikzak içeren politikaları da

00:34:19yakın bir zamanda düzelmeyecek gibi.

00:34:21Türkiye uğraşıyor,

00:34:23Türkiye'yi daha makul bir zemine çekmeye uğraşıyor.

00:34:25Ama oradaki

00:34:27siyasi elitler arasındaki

00:34:29çatışmalar,

00:34:31Rusya-İran'ın müdahaleleri

00:34:33bu işi oldukça zorlaştıran

00:34:35öğleler gibi duruyor.

00:34:37Koşulsuz bir şekilde müzakere de önermiyoruz.

00:34:39Biz bayağı açık

00:34:41kapı bırakıyoruz ama ona rağmen

00:34:43zorlaşıyor. Zaten Türkiye'nin koşulları da var

00:34:45görüşme için, normalleşme adımları için.

00:34:47Ondan da bahsedeyim hemen.

00:34:49Suriye'nin toprak bütünlüğünü muhafaza etmek

00:34:51üzere terör unsurlarından

00:34:53arındırılması ilk şartlarından biri.

00:34:55Biraz önce bahsettiğimiz mesele.

00:34:57Suriye halkının beklentileri temelinde

00:34:59ulusal uzlaşı sağlanması

00:35:01hep aslında Suriye'nin yararına olacak

00:35:03koşullar bunlar.

00:35:05Güvenli ve onurlu geri dönüş koşullarının

00:35:07oluşturulması bu mülteciler için.

00:35:09İnsani yardımın kesintisi

00:35:11sürmesi bunlar Türkiye'nin

00:35:13şartları aslında.

00:35:15Abdullah Hocam siz nasıl yorumluyorsunuz?

00:35:17Yani bu şartlar bile Suriye için aslında

00:35:19Suriyelilerin geri dönebilmesi adına

00:35:21onların toprak bütünlüğünü sağlanması

00:35:23adına nasıl yorumluyorsunuz?

00:35:25Türkiye Suriye ilişkileri normalleşir mi?

00:35:27Aslında bu şartları

00:35:29resmi bir vesikaya bağlamak da

00:35:31önem taşıyor. Nitekim

00:35:33Savunma Bakanımız hatırlarsanız

00:35:35bir anayasa çağrısında da bulunmuştu.

00:35:37Yani son zamanlarda o biraz gündemden

00:35:39düştü ama Suriye için

00:35:41bir anayasa, yeni

00:35:43siyasi yapı için bir anayasa çağrısı da vardı.

00:35:45Sizin bahsettiğiniz veya

00:35:47şu an gündemde olan şartlar

00:35:49veya Türkiye'nin bunları masaya koyduğu

00:35:51şartlar aslında bir vesika

00:35:53ya da bir anayasaya bağlanması da bizim

00:35:55arzu ettiğimiz hususlardan bir tanesi.

00:35:57Zaten hani bu

00:35:592011 senesinden beri yeni

00:36:01anayasa konusunda bir şeyler yapılması çağrıları

00:36:03devam ediyor biliyorsunuz.

00:36:05Hem Türkiye'deki Suriyeliler arasında hem de Avrupa'daki

00:36:07Suriyeliler arasında.

00:36:09Aslında bu

00:36:11Türkiye ve Suriye arasındaki müzakerelerin

00:36:13başlayıp başlamayacağı meselesi

00:36:17birkaç ayın meselesi gibi gözüküyor.

00:36:19Biraz daha gündemde yer buldu.

00:36:21Fakat hatırlayalım bundan birkaç sene

00:36:23önce de yine aynı şekilde bir gündem oluşmuştu.

00:36:25O zaman da Cumhurbaşkanı Erdoğan

00:36:27şunu söylemişti, istihbarat

00:36:29örgütleri düzeyinde veya güvenlik

00:36:31güçleri düzeyinde

00:36:33zaman zaman müzakereler yapılabilir.

00:36:35O yönde bir ifade kullanmıştı.

00:36:37Geçtiğimiz

00:36:39ay NATO zirvesi ve Astana

00:36:41zirvesi arasında

00:36:43zannediyorum o günlere tekabül ediyor.

00:36:45Erdoğan tekrar

00:36:47müzakere çağrılarında bulunarak

00:36:49ilk turda söylediğimiz bu

00:36:51insani diplomasi kapsamında kabul edilebilecek

00:36:53olan müzakere çağrılarında

00:36:55bulunarak ESE'de, ESE'de rağmen

00:36:57masaya davet etmişti tekrar.

00:36:59Aslında bu davet şunu gösteriyor,

00:37:01Cumhurbaşkanı

00:37:03tarafından ya da Devlet Başkanı tarafından

00:37:05bu çağrıda bulunulmadan önce

00:37:07istihbarat

00:37:09örgütleri düzeyinde veya

00:37:11belki bakanlıklar

00:37:13düzeyinde çeşitli görüşmeler olmuş olabilir

00:37:15şeklinde bir değerlendirme yapmamızı bize

00:37:17mümkün kılıyor.

00:37:19Fakat biz şimdi baktığımız zaman genel

00:37:21itibariyle çeşitli

00:37:23Türkiye'nin şartlarının olduğunu görüyoruz.

00:37:25ESE'de geçen hafta

00:37:27Suriye'yi parlamentosun açılışında bir

00:37:29konuşma yaptı.

00:37:31Orada söyledikleriyle aslında

00:37:33bizim masaya koyduğumuz

00:37:35sizin bahsettiğiniz az evvel

00:37:37şartlar büyük oranda benzeşiyor gibi.

00:37:39Bizim istediklerimiz neler

00:37:41böyle bir müzakere sürecinin başlaması

00:37:43bize ne tür faydalar sağlayabilir?

00:37:45İlk olarak bakalım. Hocam az önce bahsetti.

00:37:47Birleşmiş Milletler 51. maddesi.

00:37:49Biz genel itibariyle sınır ötesi

00:37:51operasyonlarımızı buna dayandırırdık.

00:37:53Fakat hem Suriye'den

00:37:55hem de Irak'tan

00:37:57bizim sınır ötesi operasyonlarımızın

00:37:59meşruiyeti konusunda

00:38:01her zaman bir

00:38:03tepki veya

00:38:05Birleşmiş Milletler'i göreve çağırma gibi

00:38:07çağrıların olduğunu biz geçmiş dönemde gördük.

00:38:09Bu harekatları başarılı bir şekilde yaptık.

00:38:11Oralarda çeşitli

00:38:13şekilde

00:38:15arzu ettiğimiz yapının

00:38:17kurulmasını

00:38:19engellemiş olduk.

00:38:21İstediğimiz düzeye getirmiş olduk.

00:38:23Terör mevziileri bertaraf edildi.

00:38:25Belirli ölçüde bertaraf edildi.

00:38:27Bu Birleşmiş Milletler 51.

00:38:29maddesinin yanında aslında

00:38:31geçmişte yapılan yine Suriye ve Türkiye

00:38:33arasında yapılan bir mutabakat vardı.

00:38:35O da Adana mutabakatiydi.

00:38:37Bunu da hatırlamamız lazım.

00:38:39Çünkü aslında aynı bizim geçen hafta

00:38:41az evvel konuştuğumuz

00:38:43Irak ve Türkiye arasında yapılan

00:38:45savunma işbirliği

00:38:47mutabakatı olarak isimlendirebiliriz.

00:38:49O mutabakat da bizim Irak'taki

00:38:51varlığımıza bir meşruiyet kazandırıyor.

00:38:53Aynı şekilde

00:38:55teorik düzeyde de olsa pratik kısmında tartışırız.

00:38:57Aynı şekilde bu Adana mutabakatı da

00:38:59bize Hafız Esed

00:39:01yani Baba Esed döneminde imzalan bir mutabakattı bu.

00:39:03Ne diyordu bize?

00:39:05Adana mutabakatı.

00:39:07Türkiye açısından

00:39:09sınır ötesinde bir

00:39:11tehlike oluştuğu takdirde

00:39:135 kilometre kadar

00:39:15Türk askerinin Suriye'ye girmesine müsaade ediliyordu.

00:39:17Bu bizim aslında

00:39:19Suriye'ye yapacağımız

00:39:21kara operasyonları konusunda

00:39:23geçmişte aldığımız teminat veya güvencelerden

00:39:25bir tanesiydi.

00:39:27Birleşmiş Milletler zaten bize bu hakkı tanıyor.

00:39:29Birleşmiş Milletler tüzüğünde var.

00:39:31Fakat bunun dışında aynı zamanda bir de

00:39:33Adana mutabakatı vardı.

00:39:35Bana göre müzakerelerin yeniden

00:39:37başlaması konusundaki

00:39:39hedeflerden bir tanesi bu.

00:39:41Bizim oradaki varlığımıza

00:39:43tekrar... Adana mutabakatına mı

00:39:45dönmek? Evet. Yani güvenliğimiz

00:39:47açısından bir tehlike oluştuğu takdirde

00:39:49yine aynı şekilde oraya

00:39:51hukuka uygun ve iki taraf

00:39:53arasında kabul edilen bir anlaşmaya

00:39:55dayanarak müdahale edebilme yetkisi.

00:39:57Bana göre bu. Bunun dışında

00:39:59muhalifler, Suriyeli muhalifler

00:40:01karşısına bakalım.

00:40:03Türkiye ilk dönemlerden itibaren

00:40:05Suriye Konseyi, Suriye Anayasa

00:40:07çağrıları vs. gibi

00:40:09Suriyeli muhaliflerin

00:40:11Suriye'den kaçmak durumunda kalan muhaliflerin

00:40:13toplandığı bir yer oldu. Daha sonrasında

00:40:15Avrupa'ya göçler vs. oldu.

00:40:17Suriyeli entelektüeller ciddi

00:40:19manada İstanbul'dalardı.

00:40:21Büyük oranda.

00:40:23Fakat geldiğimiz noktada

00:40:25biz Suriye muhalefeti içinde

00:40:27bir liderlik pozisyonunun

00:40:29oluşamadığını görüyoruz.

00:40:31Bu da Türkiye'nin bu müzakere

00:40:33sürecini başlatma konusunda

00:40:35bir

00:40:37arzusu olabilir.

00:40:39Bir liderin çıkmamış olması,

00:40:41Suriye muhalefeti cephesinde

00:40:43bir liderin çıkmamış olmaması

00:40:45dolayısıyla da

00:40:47Esed'le veya Suriye yönetimiyle

00:40:49müzakere yapacak bir liderin

00:40:51ciddi manada ortaya çıkmamış olması

00:40:53Türkiye'yi biraz daha bu müzakere

00:40:55sürecini başlatma konusunda tetiklemiş olabilir

00:40:57düşünüyorum.

00:40:59Dediğim gibi muhalefet olmadığı takdirde

00:41:01Esed'le masaya oturacak kimse yok.

00:41:03Aslında bu düşüncede

00:41:05şunu söylememizi

00:41:07kolaylaştırıyor.

00:41:09Suriye'yle bu müzakere çağrılarında

00:41:11bulunmamız,

00:41:13Suriyeli muhalifleri bir köşeye attığımız

00:41:15manasına geliyor.

00:41:17Bu yönde de eleştiriler yapılmıştı hatırlayalım.

00:41:19Bana göre bu eleştiriler yersiz.

00:41:21Burada tamamen

00:41:23Suriye muhalefetinin

00:41:25bir lider çıkaramamasından dolayı

00:41:27Türkiye'nin masaya oturma konusunda

00:41:29Suriye'nin geleceği konusunda

00:41:31masaya oturma konusunda bir

00:41:33inisiyatif alma arzusu olabilir.

00:41:35Bunun dışında tabii bizim çok

00:41:37konuştuğumuz, az konuşulan tetikleyici

00:41:39unsurlardan bahsetmeye çalıştım.

00:41:41Bunun dışında tabii orada YPG'nin

00:41:43olması hem bizim açımızdan hem de Esed

00:41:45açısından bir problem.

00:41:47Bugün Suriye'nin 3'te 2'si

00:41:49Esed'in kontrolü altında

00:41:51meşruiyet

00:41:53görevleri var. Onlar tartışılır.

00:41:55Seçimler yapıldı

00:41:57geçtiğimiz haftalarda.

00:41:59Çıkan sonuçlar tartışılır.

00:42:01Çıkarılan yasaların geçerliği tartışılır vs.

00:42:03Fakat fiil olarak böyle bir durum var.

00:42:05Bir terör

00:42:07unsurunun kendi toprakları

00:42:09içinde hala olması

00:42:11onlar açısından bir problem teşkil ediyor.

00:42:13Dolayısıyla YPG iki taraf içinde

00:42:15bana göre bir problem

00:42:17teşkil ediyor. Dolayısıyla müzakere

00:42:19çağrılarında bulunma noktasında

00:42:21tetikleyici bir unsur

00:42:23olmuş olabilir. Özetlemek gerekirse

00:42:25bu

00:42:27bahsettiğim sebeplerden dolayı bir

00:42:29müzakere süreci başlatma

00:42:31ya da en azından devlet başkanları

00:42:33düzeyinde bir müzakere

00:42:35süreci başlatma arzusu oluşmuş

00:42:37olabilir.

00:42:39Bu ilerleyen dönemlerde ne olur? Zikzaklı

00:42:41bir ilişkiden bahsetti Ayhan Hoca.

00:42:43Nereye evrilir?

00:42:45Açıkçası ben de şu anda

00:42:47öngöremiyorum. Daha çok

00:42:49Irak'taki gelişmelere

00:42:51odaklanmış durumdayız son günlerde.

00:42:53Dolayısıyla

00:42:55belki Irak'takine benzer

00:42:57şekilde Suriye'de de bir

00:42:59mutabakat askeri düzeyde de

00:43:01olsa bir mutabakatın gündeme

00:43:03gelmesi söz konusu olabilir.

00:43:05Tabi iki ülkenin şartları farklıdır.

00:43:07İkisinde de Türkiye açısından

00:43:09benzer tehlikeler

00:43:11olmasına rağmen

00:43:13Irak'ın ve Suriye'nin şartları birbirinden

00:43:15tamamen farklıdır. Irak'ta

00:43:17gündeme gelen mutabakat Suriye'de

00:43:19belki

00:43:21belirli değişikliklerle

00:43:23tasarı olarak dahi

00:43:25gündeme getirilebilir. Bu da askeri

00:43:27düzeyde bir mutabakat sağlanması

00:43:29manasına gelir. Her konuda mutabakatın sağlanması...

00:43:31Bu süreç size ne kadar da sonuca bağlanabilir?

00:43:33Eğer normalleşme

00:43:35adımları atılmaya başlar ise yani

00:43:37görüşme, öngörüşmeler gerçekleşirse

00:43:39devlet yani

00:43:41liderler vasfında ne zaman

00:43:43bir görüşme

00:43:45gerçekleşebilir bu süreçte?

00:43:47Irak'taki örneği aslında yine zikredebiliriz burada.

00:43:49Irak'ta Cumhurbaşkanı Erdoğan oraya

00:43:51gittiğinde bu kalkınma yolu

00:43:53projesi detaylı şekilde gündeme gelmiş oldu.

00:43:55Açıklanmış oldu hatırlayalım.

00:43:57Benzer şekilde orada da devlet

00:43:59başkanları düzeyinde bir görüşmenin

00:44:01ancak bütün pürüzler

00:44:03ortadan kaldırıldıktan sonra gündeme

00:44:05gelmesi mümkün olabilir. Bu konuda

00:44:07bir takvim vermek ya da bir tahminde

00:44:09bulunmak haliyle çok mantıklı olmaz.

00:44:11Fakat şu durumda dahi

00:44:13belki yani istihbarat örgütleri düzeyinde

00:44:15çeşitli

00:44:17görüşmelerin, müzakerelerin yapıldığı

00:44:19yorumu veya değerlendirmesi

00:44:21ya da tahmini yapılabilir.

00:44:23Yani şimdi ilk adımda

00:44:25hangi görüşmeler olacak?

00:44:27Dışişleri Bakanları

00:44:29görüşecek önce değil mi? Daha sonra

00:44:31en son aşama devlet başkanları

00:44:33olacak. Ancak tüm bunları

00:44:35bir yere koyarsak

00:44:37direkt devlet başkanlarının görüşmesi

00:44:39mümkün mü sizce? Bir şok görüşme.

00:44:41Aslında Cumhurbaşkanı da onu atıf

00:44:43yapmıştı yani aşamalı bir müzakere

00:44:45süreci.

00:44:47Burada hani iki sene önce

00:44:49konuşmamın başında onu atıf yapmıştım. İki sene

00:44:51önceki benzer müzakere

00:44:53başlangıç sürecine yani müzakere

00:44:55çağrılarını diyelim. Önce istihbarat

00:44:57örgütleri düzeyinde görüşmeler yapılabilir.

00:44:59Onlar zaten devam ediyor şeklinde

00:45:01Cumhurbaşkanı Erdoğan

00:45:03hatırlayalım bir beyanda bulunmuştu.

00:45:05Bunun devam etmesi de normaldir. İki komşu

00:45:07ülke netice itibariyle.

00:45:09İkinci aşamada bakanlar düzeyinde

00:45:11veya bakanlık heyetleri düzeyinde görüşmeler

00:45:13gerçekleştirilebilir. Artık

00:45:15en son aşamada bunu

00:45:17Uluslararası Kamuoyuna ilan etme noktasında

00:45:19veya mutabakatlara resmiyet

00:45:21kazandırma noktasında devlet başkanları

00:45:23ön piline çıkabilir.

00:45:25Hemen son cümleyi alalım.

00:45:27Şuna da dikkat etmek gerekiyor.

00:45:29Süreci sabote etmek isteyen güçler çok.

00:45:31O yüzden yani oturup anlayışlarla

00:45:33son saniye bile birileri orayı

00:45:35sabote edip işi bozabilir. O yüzden çok

00:45:37çetrefilli bir süreç.

00:45:39Konuşmaya devam edeceğiz. Şimdi teşekkür ederim

00:45:41tüm katkılarınız için. Araya gidelim.

00:45:43Saat başında yeniden karşınızda

00:45:45olacağız. Yeniden karşınızdayız.

00:45:47Bu dilimde akademisyen

00:45:49sosyolog Prof. Dr. Yasin Aktay'da.

00:45:51Bizlerle hoş geldiniz Yasin Bey.

00:45:53Hoş bulduk. Teşekkür ederim.

00:45:55Şimdi Türkiye-Suriye ilişkilerini

00:45:57konuşmaya devam ediyoruz aslında.

00:45:59Normalleşme sürecine ilişkin

00:46:01her iki taraftan da çabalar

00:46:03sürüyor. Açıklamalar gelmeye devam ediyor.

00:46:05Türkiye'nin şartlarını da az önce

00:46:07açıklamıştık, belirtmiştik ve

00:46:09bir kez daha belirtelim. Suriye'nin

00:46:11toprak bütünlüğünü muhafaza etmek üzere

00:46:13terör unsurlarından arındırılması,

00:46:15Suriye halkının beklentileri

00:46:17temelinde, ulusal uzlaşı

00:46:19sağlanması, güvenli ve onurlu geri dönüş

00:46:21koşullarının oluşturulması,

00:46:23insani yardımın kesintisiz

00:46:25bir şekilde sürmesi.

00:46:27Türkiye'nin Suriye ile normalleşme sürecindeki

00:46:29şartları bunlar.

00:46:31Şimdi Yasin Hocam size sormak istiyorum.

00:46:33Güvenli ve onurlu geri dönüş

00:46:35koşullarının oluşturulması

00:46:37bir şartı var. Türkiye'nin

00:46:39nedir bu güvenli ve onurlu

00:46:41geri dönüş koşulları? Eğer

00:46:43Türkiye ile Suriye arasındaki ilişkiler

00:46:45normalleşir ve mültecilerin geri dönüşleri

00:46:47başlarsa hangi koşullarda olmalı?

00:46:49Buyurun.

00:46:51Yani tabii 13 sene geçmiş.

00:46:5313 sene

00:46:55bir rejimin,

00:46:57bir devletin kendi halkına

00:46:59karşı uyguladığı neredeyse soykırım

00:47:01boyutunda bir katliam var.

00:47:03Bugün yaklaşık 11 aydır

00:47:05Gazze'de uygulanan bir soykırım var.

00:47:07Bu soykırımda ölen insanların sayısı

00:47:09resmi olarak zikredilen

00:47:11insanların sayısı 40 bin

00:47:13400 kişi

00:47:15geçti.

00:47:17Tahminlere göre

00:47:19halen enkaz altında bulunan, kayıp

00:47:21olan insanlarla birlikte bu sayı

00:47:2360 binden falan aşağı olmadığı tahmin ediliyor ama

00:47:25Suriye'de

00:47:27daha az bir süre içerisinde

00:47:29100 bin, 200 bin,

00:47:31300 binin üstünde insan öldürüldü.

00:47:33Ve bunlar bizzat rejim tarafından öldürüldü.

00:47:35Bugünkü rejim tarafından.

00:47:37Bugün Türkiye'ye veya

00:47:39dünyanın her tarafına yayılan Suriye

00:47:41göçü bu

00:47:43katliamların bir sonucudur.

00:47:45Yani bu insanlar durduk yerde

00:47:47daha iyi bir hayat

00:47:49aramak üzere ülkelerini terk etmediler.

00:47:51Hiç kimse, yani bunlar

00:47:53Halep'i düşündüğünüz, ben Halep'e defalarca gitmiştim.

00:47:55Şam'a defalarca gitmiştim.

00:47:57Hayat yerlerdi oralar.

00:47:59Yani oradaki herhangi bir Suriyelinin

00:48:01sınırı serbest bıraktığınızda,

00:48:03açtığınız takdirde, kapıları açtığınız takdirde

00:48:05çok az insan kendi ülkesini terk edecek

00:48:07durumdaydı o zamanlar.

00:48:09Ancak olan oldu.

00:48:11Bu kadar insanı

00:48:13Suriye rejimi

00:48:15öldürdüğünün dışında,

00:48:17yaklaşık 1 milyon insanın

00:48:19ölümünden bahsediyor.

00:48:211 milyon insanın bir kısmı rejimin

00:48:23tarafında ölen insanlar.

00:48:25100 bin kişi rejimi

00:48:27savunurken ölmüş insanlar.

00:48:29Ama geriye kalan insanlar

00:48:31bizzat Suriye rejimi

00:48:33tarafından veya Suriye rejimi

00:48:35tarafından ülkeye davet edilmiş olan

00:48:37Rusya veyahut da İran

00:48:39şepihaları veya İran

00:48:41Şii milisleri tarafından

00:48:43veya Hizbullah militanları tarafından

00:48:45katledilmiş insanlar bunlar.

00:48:471 milyona yakın insan öldürüldü.

00:48:49Kaç yüz bin insanın

00:48:51yaralandığı,

00:48:53evler yıkıldı,

00:48:55insanlar zaten

00:48:57can havliyle kaçtılar.

00:48:59Bazı insanlar bugünlerde çok

00:49:01üzülerek ve şaşırarak

00:49:03izliyoruz ki bu insanlar memleketlerini

00:49:05bırakıp geldiler falan diye. O kadar rahat

00:49:07söylüyorlar ki bu lafları.

00:49:09Ülkelerini savunmadılar. Ülkelerini kime

00:49:11karşı savunacak bu insanlar?

00:49:13Kendi devletine karşı mı savunacak?

00:49:15Zaten bir şekilde

00:49:17muhalif olarak bilindiği için kendi

00:49:19devleti tarafından öldürülüyor bu insanlar.

00:49:22Bu lafı söylemek o kadar kolay ki

00:49:24yani bu lafı söyleyenlerin

00:49:26önemli bir kısmı nasıl insanlar biliyor musunuz?

00:49:28Yani ülkede biraz dolar

00:49:30kuru biraz yükseldiği zaman,

00:49:32biraz işte pahalılık olduğu zaman veya

00:49:34işte canlı istediği kahveyi içemeyecek

00:49:36hale geldiği zaman

00:49:38hemen ya bu ülkede yaşanmaz deyip

00:49:40soluğu dışarıda

00:49:42aramanın yollarına bakan

00:49:44insanlar bunlar. Yani bu tür insanlar

00:49:46rahatlıkla oturdukları yerlerden

00:49:48bu insanlar niye geldi?

00:49:50Ülkelerini savunsaydılar, ülkesini

00:49:52savunmayan insandan bize hayır mı gelir falan diye bir şey.

00:49:54Bu düzeyde

00:49:56bu konuyu tartışıyor olmak hakikaten

00:49:58çok acı bir durumdur yani.

00:50:00Olup biten her şeyin içerisindeki

00:50:02o insani boyutu göz ardı etmek,

00:50:04onu görmezden gelmek

00:50:06ciddi bir insani

00:50:08düşüklüktür aslında. İnsani bir

00:50:10gaflettir.

00:50:12Yani bunu ifade

00:50:14edecek hakikaten kelime bulamıyorum şu anda ama

00:50:16işin o kısmını geçelim şimdi.

00:50:18Bu insanlar

00:50:20gerek Türkiye'de yani sadece Türkiye'den

00:50:22insanların geri dönmesinden bahsetmiyoruz.

00:50:24Lübnan'dan insanların geri dönmesinden,

00:50:26Ürdün'den insanların geri dönmesinden falan bahsediyoruz.

00:50:28Ama tabi bizi Türkiye olarak ilgilendiren,

00:50:30Türkiye'deki insanların geri dönüşü.

00:50:32Türkiye'deki insanların

00:50:34zaten önemli bir kısım geri dönmüş durumda.

00:50:36Yani şu anda kayıtlı olarak

00:50:38Göç İdaresi'nin verdiği rakamlar

00:50:40ki o rakamlar hepsi

00:50:42kayıtlı rakamlardır hepsi bilinen insanlar.

00:50:44Zaten kayıtlı olmadığı

00:50:46insanlar Göç İdaresi tarafından yakalanıp

00:50:48geri gönderme merkezine

00:50:50hemen gidiyor. Oradan da bir şekilde

00:50:52güvenli bölgelere intikal ettiriliyor.

00:50:54Yani şu anda kayıtlı olarak Türkiye'de

00:50:56bulunan insanların sayısı 3.100.000

00:50:58civarı. Yani 3.100.000'e

00:51:00kadar düştü aslında. Bir ara bu 5.000.000'e

00:51:02kadar çıkmıştı. 5.000.000'ün bir kısmı

00:51:04Avrupa'ya ve başka

00:51:06ülkelere gittiler. Mısır'a giden oldu.

00:51:08Yani başka diğer İslam

00:51:10ülkelerinden bazı yerlere gitmenin

00:51:12yolunu bulanlar gittiler. Geriye kaldı 3.100.000.

00:51:14Şimdi bu 3.100.000 insanın

00:51:16bir kısmı zaten buraya

00:51:18artık bir şekilde yerleşmiş durumda.

00:51:20Yani bir şekilde indimac etmiştir. 13 sene az

00:51:22bir şey değil. 13 sene içerisinde yeni çocuklar

00:51:24yeni bir hayat kuruluyor falan.

00:51:26Ama bir kısmı da hakikaten

00:51:28orada

00:51:30oraya gitmek istiyor. Yani gidecek

00:51:32yol arıyor. Orada arazileri

00:51:34var. Orada halen

00:51:36gözden çıkarmamış olduğu

00:51:38bir takım kazanımları veyahut da

00:51:40varlıkları var. Şimdi o varlıklara sahip çıkmak için

00:51:42gitmek istiyor falan.

00:51:44Şimdi bu tür insanların gitmesini

00:51:46teşvik edecek bir şey

00:51:48olabilmesi için

00:51:50Suriye'nin hakikaten yaşanabilir hale gelebilmesi

00:51:52gerekiyor. Suriye'de

00:51:54bizim Esad'la ilişkilerimizin

00:51:56düzelmiş olması bir şeydir.

00:51:58Önemli bir şeydir ama bu her şey değildir.

00:52:00Önemli olan çünkü

00:52:02sorun bizimle Esad arasında değil.

00:52:04Sorun Esad ile kendi halkı

00:52:06arasındadır. Şu anda hala orada

00:52:08geri dönmek isteyenler için

00:52:10yaşam koşulları elveşi değil mi?

00:52:12Hiç değil.

00:52:14Buradan söylemesi kolay ama

00:52:16Kuzey Suriye tabii ki en azından

00:52:18can güvenliği var sadece.

00:52:20Kuzey Suriye'de

00:52:22sadece can güvenliği temin edilmiş durumda.

00:52:24Orada bir maişet sağlamak,

00:52:26belki uluslararası yardımlar

00:52:28da gidiyor ama kamp şartlarında insanlar

00:52:30yaşıyorlar falan. Bu insanların

00:52:32orada daha iyi yaşayabilir

00:52:34hale gelebilmesi için bir defa bizim daha farklı

00:52:36uluslararası desteklerle de oluşturacak

00:52:38bir takım projelerle

00:52:40orayı Suriyeliler için daha yaşanır hale

00:52:42getirmek gerekiyor.

00:52:44Henüz o sağlanabilmiş değil.

00:52:46Hakikaten bugün şu anda yakalanıp

00:52:48belki de zorla belki de bazen

00:52:50imzası alınarak gönüllü olarak

00:52:52gidiyor gibi gösteriliyor ama

00:52:54birçoğu dil bilmediği için neye imza

00:52:56attıklarının farkında olmadan soluğu

00:52:58orada alıyorlar.

00:53:00Ve oraya gittiklerinde orada

00:53:0213 sene bakmış olduğumuz insanlar,

00:53:04iyilik yapmış olduğumuz insanlara son

00:53:06dakika da yapmış olduğumuz bir kötülük

00:53:08onları bizim dostumuzken, bizim

00:53:10hatta minnettarımızken, bize karşı

00:53:12çok büyük bir minnet duygusu içerisindelerken

00:53:14yaptığımız bir tane hareketle

00:53:16onları bir anda şey haline getirebiliyoruz,

00:53:18muhalifimiz haline getirebiliyor.

00:53:20Bu stratejik bir olaydır.

00:53:22Bunun üzerine hiç düşünmüyoruz.

00:53:26Çoğu yerde birçok kişinin tavrının

00:53:28son zamanlarda başka türlü değiştiğini görüyorum

00:53:30ve buna üzülüyorum.

00:53:32Bu göz ardı eden bir şey. İnsani gelişmeleri,

00:53:34genel insani

00:53:36ilişkilerin tabiatını çok göz ardı eden bir şey.

00:53:38Yani siz bir insana

00:53:40100 sene iyilik yapın,

00:53:42100. sene ben sana ne kadar

00:53:44iyilik yaptım, hadi sen bana minnettarsın,

00:53:46itiraf et bakayım minnettarlığın

00:53:48dediğiniz anda itibaren her şeyi yok edersiniz.

00:53:50Bakınız, Kur'an-ı Kerim'de

00:53:52bile denir ki,

00:53:54yaptığınız iyilikleri,

00:53:56başa kakarak, boşa çıkarmayınız.

00:53:58Bazen biz o kadar çok fazla

00:54:00abartıyoruz yaptığımız iyilikleri,

00:54:02evet yaptığımız iyilikleri yaptık ama

00:54:04yaptığımız iyilikleri hiç unutmayalım.

00:54:06Başkaları için yapmıyoruz, kendimiz için yapıyoruz.

00:54:08Biz iyilik yaparak başkalarına,

00:54:10başkalarını kendimize borçlu

00:54:12kılmanın yollarına bakıyorsak eğer,

00:54:14o insanlar için yapmış oluyoruz, ödülümüzü de

00:54:16onlardan alacağız ki alamayız.

00:54:18Onların o ödülü verebilecek

00:54:20halleri yok. Biz gerçekten o iyiliği,

00:54:22kendi kalitemizi artırmak,

00:54:24eğer inanıyorsak Allah'tan alacağız,

00:54:26inanmıyorsak bile kendi kalitemiz,

00:54:28kendi kalitemizi tespit etmiş oluyoruz,

00:54:30kendi kalitemizi artırmış oluyoruz.

00:54:32İnsani duygu ve insani iyilik

00:54:34her şeyin üstündedir.

00:54:36İnsanın kalitesini çok artıran bir şeydir.

00:54:38Ve emin olun burada,

00:54:40Suriyelilerle ilgili

00:54:42bunca zaman yaptığımız şeyler,

00:54:44Türkiye'nin bütün uluslararası

00:54:46boyutlarda kalitesini,

00:54:48imajını

00:54:50çok fazlasıyla artırmış durumda

00:54:52ve her yerde Türkiye'yle ilgili

00:54:54çok ciddi bir şey var, takdir var.

00:54:56Bu ister İslam ülkelerinin

00:54:58içinde olsun, ister Avrupa

00:55:00ülkeleri içerisinde. Fakat

00:55:02son zamanlarda yapılan bazı uygulamalar,

00:55:04bir takım çevreler,

00:55:06göçmen düşmanı veya bir takım başka,

00:55:08ki göçmen düşmanlığı da

00:55:10daha doğru dürüst tartışılabilmiş değil ve

00:55:12tartışıldığı zemin de o kadar çok

00:55:14cahilce bir zemin ki,

00:55:16şeyle oturup

00:55:18tartışmak zorunda kalıyorsunuz.

00:55:20Sokak seviyesiyle tartışmak zorunda kalıyorsunuz.

00:55:22Ne işin sosyolojisi var, ne psikolojisi var,

00:55:24ne ekonomisi var.

00:55:26Yani bu işin bir ekonomik boyutu var.

00:55:28Rakamlar ortadadır, ne kadar

00:55:30yükü vardır, ne kadar geliyor,

00:55:32ne kadar gidiyor. Bunlar belli şeyler.

00:55:34İkincisi, kimden gidiyor, kime gidiyor.

00:55:36Bir de bunlar da çok fazla.

00:55:38Evinde besle falan diyen insanlarla

00:55:40oturup tartışmak zorunda kalıyorsunuz.

00:55:42Sana bu lafı söyleyen insanla

00:55:44tartışabileceği bir şey yok.

00:55:46Hiç kimse evinde beslemek zorunda kalmıyor zaten.

00:55:48Sen de evinde beslemiyorsun zaten.

00:55:50Senin üzerine zerre yükü yok.

00:55:52Yani yok işte hastanelerde

00:55:54ya Allah'tan korkmak lazım.

00:55:5620 yıl önce Türkiye'nin

00:55:58hastanelerinin ne durumdaydı,

00:56:00bugün ne durumda.

00:56:02Bugün hiç kimse sağlık hizmeti

00:56:04alma konusunda bir eksikliği hissetmiyor zaten.

00:56:06Varsın birkaç tane de gariban

00:56:08o şeyden faydalansın.

00:56:10Peki ne yapmak lazım hocam?

00:56:12Şimdi bu doğallaşma süreci,

00:56:14doğallaşma demeyeyim,

00:56:16normalleşme.

00:56:18Bir defa hiçbir şey normal olmayacak.

00:56:20Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak.

00:56:222011 sürecine dönmeyecek.

00:56:24Mümkün değil. Öyle bir şey olma ihtimali yok.

00:56:26Çünkü yeni şeyler oluştu.

00:56:28Kuyruk acıları var.

00:56:30Evlat acıları var.

00:56:32Her tarafta var bu.

00:56:34Türkiye'de de var. Esat'ta da var.

00:56:36Esat unutabilir mi Türkiye'nin 13 sene boyunca

00:56:38kendi ülkesindeki

00:56:40muhalifleri hem de katletmiş olduğu muhalifleri

00:56:42veyahut da kendisine karşı ayaklanmış olan

00:56:44muhalifleri desteklemiş olduğu

00:56:46gerçeğini unutabilir mi? Bir kenara koyabilir mi?

00:56:48Koyamaz. Ama bu şu demek değil.

00:56:50İnsanlar savaşırlar. Sonra barışırlar.

00:56:52Arada artık savaşmış olma gerçeği var.

00:56:54Geçmişimizde bir, sicilimizde bir

00:56:56savaşmış olma gerçeğimiz var.

00:56:58O şeyle birlikte yeni bir şey oluşabilir.

00:57:00Niye oluşması gerekiyor?

00:57:02Oluşması gerekiyor mu? Ben şahsen bana

00:57:04kişisel olarak sorarsanız ben güvenmiyorum. Mesela Esat'a

00:57:06hiçbir zaman güvenmem. Esat çünkü

00:57:08halen hapishanesinde yüzbinlerce

00:57:10insan kayıt dışı. Nereye

00:57:12gittiği belli değil. Bu insanların akıbeti

00:57:14nedir? Yüzbinin üstünde yüzbinlerce

00:57:16insan şu anda Esat'ın

00:57:18hapishanesinde muhalif olan insanlar.

00:57:20Şimdi burada herhangi bir insandan hazbelkader

00:57:22rejimin kontrolüne

00:57:24radarına yakalandığı anda yakalanıyor.

00:57:26Hapse götürülüyor ve faili meçhul artık.

00:57:28Yani gidişi de meçhul. Akıbeti de meçhul.

00:57:30Öldü mü? Kaldı mı?

00:57:32Mezarı var mı? Yakıldı mı? Mezarı

00:57:34yok mu edildi? Ne olduğu belli değil. En sonunda

00:57:36biliyorsun meşhur Sezar şey miydi

00:57:38yani bir şeyleri

00:57:40yakalandı. Yani bir

00:57:42şeye çıktı. Deşifre oldu.

00:57:44Orada bir tane güvenlik

00:57:46görevlisinin sızdırmasıyla

00:57:48yüz elli bin tane fotoğraf.

00:57:50Orada hapishanelerde başlarına neler

00:57:52geldiği ortada yani.

00:57:54Bu yüzden de belki de ölmek istemiyorlardı.

00:57:56Bir kurşun sıkıp öldürürse çok daha iyi olacak.

00:57:58Şimdi öyle bir şey ki yani adam bir

00:58:00sene içerisinde yayılan bir ölüm. Her gün

00:58:02öldürülüyor insanlar. Yani işkenceyle

00:58:04öldürülen yüzbinlerce insan. Şimdi çok

00:58:06gaddar bir rejim. Çok acımasız bir rejim.

00:58:08Şimdi Esat rejimi öyle çok

00:58:10yani

00:58:12söylemesi çok kolay. Ya bugün

00:58:14o kadar çok fazla kayıt var ki aslında

00:58:16yani bir iki tane video göstersek

00:58:18tüyleriniz diken diken olur burada. Yani

00:58:20Esat rejiminin işkence kabiliyeti

00:58:22falan. Şimdi buradaki

00:58:24insanlar yaşadıklarını biliyorlar. Biz bilmiyoruz.

00:58:26Ama onlar çok çok iyi biliyorlar. Ve dolayısıyla

00:58:28Türkiye'nin Esat'la arayı

00:58:30düzeltmiş olmasının bu insanlara verebileceği

00:58:32bir teminat yok henüz. Henüz

00:58:34bir teminat yok. Verebilir mi?

00:58:36Çok çok zor. Yani bu

00:58:40Türkiye'yle Esat'ın

00:58:42ilişkisinin düzelmiş olmasının

00:58:44getirebileceği bir sonuç sadece şu

00:58:46olabilir. Belki

00:58:48kurtarılmış bir bölge, güvenlik

00:58:50güvenli bölge olarak

00:58:52Türkiye tarafında, Türkiye himayesindeki

00:58:54bölgelerin

00:58:56ki Esat bu şartı kaldırmış

00:58:58olmakla aslında buna bir kapı aralamış oldu.

00:59:00Orada belki

00:59:02Mehmetçiğin

00:59:04Suriye topraklarından çıkması şartın diyorsunuz.

00:59:06Evet. Mehmetçiğin Suriye şartlarından

00:59:08çıkma şartı ve o kontrolün

00:59:10Türkiye'nin dışına çıkarılması şartı zaten

00:59:12çok saçma bir şeydir. Evet. Esat'ın

00:59:14böyle bir şart koşması da kendisi

00:59:16açısından da çok saçma. Neden saçma? Çünkü

00:59:18ya kendi ülkesi zaten kevgire

00:59:20dönmüş. Gelen gidiyor, giden gidiyor. Yani

00:59:22Fransa'sı orada, Rusya'sı orada, İran'ı

00:59:24orada. Bir tek

00:59:26Amerika'sı orada, PKK'sı, PYD'si

00:59:28orada. Yani şu anda orada olmayan yok.

00:59:30Irak'tan getirttiği, İran'ın

00:59:32Irak'tan getirttiği Şebiha milisleri

00:59:34şeyleri, Şebiha diyorum şey

00:59:36Hacdi Şabi milisleri orada.

00:59:38Şeyden getirdiği

00:59:40Orta Asya'dan, farklı ülkelerden

00:59:42getirdiği Şii gruplar, getirip oraya

00:59:44yerleştirdiği insanlar orada. Ve Esat

00:59:46zaten... Olmayan yok. Esat'ın zaten bir

00:59:48rahatsızlığı zannediyorum o. Son zamanlarda

00:59:50İran'dan yana ciddi bir

00:59:52rahatsızlık söz konusu. İran'ın

00:59:56Esat'a yardım ayaklarıyla

00:59:58orayı kendi nüfuz bölgesi haline

01:00:00tamamen nüfuz bölgesi haline getirmek

01:00:02konusundaki çabaları son zamanlarda

01:00:04Esat'ı biraz rahatsız etmiş oluyor. Rusya'yı da

01:00:06rahatsız ediyor. Rusya ile Esat arasında

01:00:08bu konuda oluşan bir iletişim

01:00:10Türkiye'ye de bir miktar şey açmış oluyor. Yani

01:00:12biraz Türkiye seçeneğini

01:00:14onlar açısından biraz daha cazip bir hale

01:00:16getirmiş durumda. Ama bu ne kadar

01:00:18yürür? Umarım yürür.

01:00:20Ama yürümesinin şartı dediğim gibi

01:00:22orada gerçekten bizi ilgilendiren

01:00:24taraflardan bir tanesi

01:00:26eğer buradaki Suriyelilerin oraya

01:00:28gitmesi meselesiyse, orada

01:00:30kesinlikle Esat'ın kontrolünün

01:00:32dışında, bu çok çok

01:00:34kesin bir şey. Esat hayatta

01:00:36olduğu sürece buradaki her hiçbir

01:00:38Suriyeli'yi ikna edip Suriye'ye

01:00:40gönderemezsin.

01:00:42Orada Esat'ın kontrolünün dışında bir bölgenin

01:00:44daha da iyileştirilmesi

01:00:46yani cazip hale getirilmesi

01:00:48ve mümkünse aslında

01:00:50bu talebin bir şekilde

01:00:52daha fazla dile getirilmesi

01:00:54ben bunu birkaç defa yazdım. El-Cezire'de de

01:00:56birkaç yazar bunun üzerine

01:00:58yazılar yazdı. Bu talep

01:01:00ciddi bir şekilde dillendirilmeye başlandı.

01:01:02Halep, bakın bizdeki

01:01:04bizdeki

01:01:06göçmenlerin önemli bir kısmı yani

01:01:08Suriyelilerin önemli bir kısmı Halep'ten.

01:01:10Ve hani biz

01:01:12kamplara göndersek, Kuzey Suriye

01:01:14kamplardan oluşuyor büyük ölçüde.

01:01:16Birkaç şehir var ama yaşanabilir halde değil.

01:01:18İnsanları götürürsek orada

01:01:20boş boş yaşayacaklar. Ama Halep

01:01:22yaşanan bir şehir ve

01:01:24gittikleri zaman arazileri var, toprakları

01:01:26var, tekrar kendi topraklarına

01:01:28ulaşma şansları var.

01:01:30Ve bizim

01:01:32önerimiz, benim şahsi önerim bunu

01:01:34dile getiriyorum. Şey olması

01:01:36lazım. Halep'in

01:01:38uluslararası kontrol. İlla Türkiye

01:01:40desek belki hoplayabilir bazıları.

01:01:42Yani karşı gelen

01:01:44başta Esad'ın kendisi

01:01:46hoplayabilir. Biz diyoruz ki ya

01:01:48Esad'ın şey

01:01:50Türkiye'nin kontrolünde olması da çare değil. Bir

01:01:52Birleşmiş Milletler kontrolü

01:01:54altında olsun. Esad'ın kontrolünün dışında

01:01:56olsun ki Halep kökenli

01:01:58Suriyeliler ki sayıları Türkiye'de

01:02:001 milyondan az değil.

01:02:021 milyon Suriyelinin

01:02:04Suriye'ye

01:02:06koşulsuz, kılçıksız dönme

01:02:08imkanı sağlanmış olur. Öbür türlü

01:02:10sadece işte

01:02:12Deir Zor'a gönderirsiniz.

01:02:14Şimdi kurtarılmış olan

01:02:16güvenli hale getirilmiş

01:02:18olan Kuzey Suriye'deki

01:02:20Türkiye'nin kontrolündeki bölgelere göndermiş olursunuz.

01:02:22Ki orada onlar bir gelecek

01:02:24görmedikten sonra orayı tercih edeceklerini

01:02:26Türkiye'de ilan etmiş durumda

01:02:28zorla gönderilmeyecek. Zorla göndermedikten

01:02:30sonra niye gitsinler yani?

01:02:32Çok güzel

01:02:34özetlediniz durumu hocam. İrfan hocam

01:02:36siz neler söylerseniz Yasin hoca

01:02:38önemli bir noktaya değindi. Türkiye

01:02:40Suriye arasındaki ilişkiler

01:02:42normalleşse bile mülteciler

01:02:44açısından aslında Esad tarafından bir teminat

01:02:46yok dedi. Yani Esad'ın

01:02:48kontrolü dışında bir nokta oluşturulmalı

01:02:50onların geri dönüşü içindeydi ve

01:02:52Halep'i gösterdi. Kısaca değerlendirmenizi

01:02:54istiyorum. Buraya acaba bir

01:02:56Suriye haritası yansıtılabilir mi?

01:02:58Hemen haritaya getirelim. Yani Suriye'nin

01:03:00tamamını gösteren biraz daha belki

01:03:02Orta Doğu haritası da olabilir. Biraz tamam

01:03:04Orta Doğu haritası da birazdan gelir.

01:03:06Hocam şimdi bir taraftan da eğer geri dönüşler

01:03:08olursa gösterelim hocam.

01:03:10Suriye nasıl bir ülke?

01:03:12Yani biraz onun üzerinde durmak istiyorum.

01:03:14Şimdi netice

01:03:16olarak Suriye coğrafyası

01:03:18yani işte bizim

01:03:20elimizden bu coğrafya Irak, Suriye

01:03:22Filistin, Ördün işte Arap

01:03:24coğrafyası 1918'de bizim elimizden

01:03:26çıktı. Irak'ta

01:03:28İngiliz

01:03:30İdaresi, Filistin'de İngiliz İdaresi

01:03:32Suriye'de ise Fransız

01:03:34İdaresi kuruldu ve Suriye

01:03:361946'da

01:03:38bağımsız oldu. Sık aralıklarda

01:03:40rejim değişti, yöneticiler değişti

01:03:42işte Şükrü el kuvvetliden

01:03:44başlamak üzere. Bu arada

01:03:46Suriye

01:03:481958'den 1961'e

01:03:50kadar Arap dünyasındaki

01:03:52bütünleşme, birleşme hareketlerinin

01:03:54iki parçasından biriydi.

01:03:56Yani Mısır'la Suriye

01:03:58eski haritalara bakacak olursanız

01:04:00bu devletlerin adı yazar yanında

01:04:02Birleşik Arap Cumhuriyeti yazar.

01:04:04Yani bu ikisi birleşecekler sonra

01:04:06tüm Araplar bu

01:04:08örneğin etrafında bu iki ülkenin

01:04:10birleşmesinin etrafında toplanacak.

01:04:12Böylece Arap Birliği kurulmuş olacak.

01:04:14Bu pek yürümedi. 1961'de

01:04:16tekrar ayrıldılar.

01:04:18Bunda nasıl bir rejim var

01:04:20ona bakmak lazım şimdi. Yasin Bey az önce

01:04:22fiili, durumu

01:04:24anlattı. Suriye'nin

01:04:26cezaevleri, tutuk evleri

01:04:28savaşta kendi halkına

01:04:30karşı katliam uygulayan

01:04:32bir yönetim.

01:04:34Suriye'de 1963'de

01:04:36darbe yapıldı.

01:04:38Bağız partisi

01:04:40Michel Eflak ve Salah El Bitar

01:04:42bir tanesi Arap

01:04:44diğeri Arap Hristiyan. İkisi kurdular.

01:04:46Fransa'da kuruldu bu parti.

01:04:48Yani diriliş partisi.

01:04:50Ve bunlar 1963'de darbe

01:04:52yaptılar. Bağız partisinde darbe

01:04:54yapanlara karşı

01:04:561967'de ikinci bir darbe yapıldı.

01:04:581970'de de şimdiki başkanın

01:05:00Beşar Esat'ın babası

01:05:02darbe yaptı.

01:05:04Ve babası 2000 yılına kadar iktidarında kaldı.

01:05:062000 yılından sonra

01:05:08göz doktoru olan Beşar Esat

01:05:10burada. Şimdi buradaki

01:05:12yönetim normal halinde

01:05:14bile zaten bir azınlık

01:05:16diktatörlüğü. Dosairiler,

01:05:18Şian'ın bir kolu.

01:05:20Yasin Hoca'da az önce bahsetti.

01:05:22Ve bunlar kendileriyle iş birliği

01:05:24yapan sünnilerle birlikte

01:05:26burada bir totaliter yapı

01:05:28kurdular. Tek parti idaresi.

01:05:30Baskı, işkence.

01:05:321982 Hama katliamı

01:05:34var mesela. Çok meşhurdur.

01:05:3635 bin insan öldürüldü.

01:05:38Kimyasal, gazla, yerle bir edilmiş.

01:05:40Tüm insanlar öldürülmüştür.

01:05:42Şimdi bu yapıyla, buradaki rejimle

01:05:44biz 2009'da, 2010'da

01:05:46bir normalleşme yoluna gittik.

01:05:48Beraber Türkiye ile

01:05:50diyalog kuruldu. O kapı açıldı.

01:05:52O tarihte Türkiye

01:05:54Suriye'ye bir

01:05:56rüzgar geliyor, bir dalga geliyor.

01:05:58Çok partili hayata

01:06:00geçmesi ve parlamenter

01:06:02sisteme doğru yönelmesi belki bir

01:06:04çıkış yolu olabilir diye tavsiyelerde

01:06:06bulundu. Fakat Suriye'deki

01:06:08rejim bunları çok

01:06:10dikkate almadı. Çünkü normal bir

01:06:12seçim yapılsaydı iddia da olamayacaklardı.

01:06:14Şimdi böyle bir

01:06:16yapı...

01:06:18Yapıyı çok güzel anladık. Az önce Yasin Hoca da

01:06:20uzun uzun anlattı. Şimdi geri dönüşler

01:06:22olursa, nerelere olabilir bu

01:06:24geri dönüşler? Harita üzerinden

01:06:26bahsedebilirsek eğer.

01:06:28Bir önceki haritaya gelmeye gerek yok.

01:06:30Buradan da konuşabiliriz.

01:06:32Çünkü biriket evler de kurmuştu Suriyeliler için.

01:06:34Güvenliği sağladığı noktalarda.

01:06:36Yani

01:06:38öncesinde 19 milyondu.

01:06:40Şimdi rakam artmış olabilir. Bunu ölçme imkanı

01:06:42yok. Türkiye'de var.

01:06:442 milyon civarı Avrupa'da var. 1,5 milyon.

01:06:46Lübnan'da var. Arap ülkelerinde

01:06:48daha az. Yani bekletilerin

01:06:50çok altında.

01:06:52Şimdi Esed rejimi coğrafi

01:06:54olarak %50'sinden fazlasını

01:06:56coğrafyanın kontrol ediyor. Ama

01:06:58Suriye birkaç parçaya ayrılmış durumda.

01:07:00Bir kez 67

01:07:02savaşından beri şurada

01:07:04hemen Lübnan'ın altında Golan

01:07:06Tepeleri. Orası işgal altında.

01:07:08Şimdi rejimin hakim olduğu

01:07:10yerler var. 1 burası.

01:07:122 Golan Tepeleri. 3

01:07:14Fırat'ın doğusunda

01:07:16ABD'nin yönlendirmesiyle

01:07:18orada bir terör yapılanması.

01:07:20Suriye Demokratik Güçleri adı altında.

01:07:22Geniş bir coğrafya.

01:07:24Onların kontrolünde. Arap aşiretlerini

01:07:26de zorluyorlar.

01:07:28İşbirliği yapmaya zorluyorlar.

01:07:30Burası.

01:07:32Şimdi

01:07:34Türkiye'nin Aslanah

01:07:36Soçi süreçleriyle

01:07:383 bölgede Fırat Kalkanı,

01:07:40Barış Pınarı, Zeytin Dalı

01:07:42daha sonra İdlib'de

01:07:44içini alan bölgede

01:07:46Türkiye'nin hakimiyeti altında

01:07:48olan yerler var.

01:07:50Şimdi bu İdlib

01:07:52daha bir kendine özgü yapıda.

01:07:54Orada

01:07:564 milyon insan yaşıyor.

01:07:58Büyükçe bir kısmı sivil halktan oluşuyor.

01:08:00Rejim karşılıkları aralarında

01:08:02bir takım terör örgütleri

01:08:04falan da var.

01:08:06Şimdi terörle mücadele

01:08:08konusunda bizim hassasiyetimizle

01:08:10Suriye rejiminin

01:08:12hassasiyeti örtüşmüyor.

01:08:14Biz kime terörist diyoruz orada?

01:08:16PYD, YPG

01:08:18onların uzantıları, Suriye Demokratik

01:08:20Güçleri bunlarla mücadele

01:08:22edelim diyoruz.

01:08:24Bu konuda rejim ne

01:08:26düşünüyor? Çok net değil.

01:08:28Ama

01:08:30Suriye rejimi terör

01:08:32unsuru olarak neyi görüyor?

01:08:34Bizim destek verdiğimiz

01:08:36Suriye Milli Ordusu'nu görüyor.

01:08:38İdlib'deki rejim karşılıklarını

01:08:40onları topyekun, total olarak suçluyor.

01:08:42İdlib bugün üst açı

01:08:44kapsane konumunda. 4 milyon insan

01:08:46dar bir alana sıkışmış.

01:08:48İnsani yardımların bir kısmını Türkiye'ye

01:08:50sağlıyor, bir kısmını Birleşmiş Milletleri kanalıyla

01:08:52gelen malzemelerden

01:08:54oluşuyor. Yani baktığımızda

01:08:56rejimin bize herhangi

01:08:58bir şekilde emrivaki

01:09:00yapması söz konusu değil.

01:09:02Zaten kendisi territorial

01:09:04integrity, yani toprak bütünlüğünü

01:09:06sağlayamıyor. Coğrafi olarak

01:09:08sağlayamıyor, nüfus

01:09:10olarak sağlayamıyor. İşte Türkiye'de 3,5

01:09:12milyon var. Belki daha fazla

01:09:14kesin rakamı İçişleri Bakanlığı

01:09:16biliyor, Göç İdaresi biliyor. Avrupa'da

01:09:182 milyon var. Yani baktığımızda

01:09:22Türkiye'nin kontrol ettiği bölgelere

01:09:24Katar'ın da desteğiyle

01:09:26biriket evler yaptık.

01:09:28100 bin tanesi bunun yapıldı. Bir o kadarının

01:09:30daha yapılması için hazırlıklar

01:09:32Yeşil bölgelere mi yaptılar?

01:09:34Buralara biriket evler yapıldı

01:09:36ve Katar bunun finansmanının

01:09:38önemli bir kısmını sağladı. Türkiye'de

01:09:40çok önemli katkı verdi. Dışarıdan

01:09:42bağışlar da olabiliyor.

01:09:44Gönüllü

01:09:46yani gönüllü dönüşlerle

01:09:48Türkiye'deki sığınmacıların

01:09:50bir kısmının buraya tekrar

01:09:52geri dönmesini sağlamaya

01:09:54çalışıyoruz. İşte bunun da

01:09:56böyle bir mesafe kat etmesi için

01:09:58rejimle diyalog kurulması

01:10:00lazım. Şimdi

01:10:02Faysal Miktat

01:10:04Dışişleri Bakanları

01:10:06üst perdeden açıklamalar yaptı.

01:10:08Türkiye ile Masa'ya

01:10:10oturmamız için Türk askeri

01:10:12ülkemizden ayrılacak.

01:10:14Bunun ötesinde

01:10:16bu hareket bölgelerinden çıkacak.

01:10:18Bunun ötesinde Türkiye ile konuşacak

01:10:20bir sözümüz yok. Örtülü

01:10:22açık bunu rejimin

01:10:24haber ajansları, gazeteleri falan da

01:10:26yazdılar. Peki böyleyken

01:10:28neden Suriye

01:10:30parlamentosunda Esad yaptığı

01:10:32konuşmada

01:10:34Türkiye ile Masa'ya oturmak için

01:10:36Türk askerinin çekilmesi şeklinde

01:10:38bir ön şartımız yok dedi.

01:10:40Neden dedi? Çünkü burada

01:10:42dış baskıyı görmek

01:10:44lazım. Yani Rusya ve İran

01:10:46etkide bulunuyor.

01:10:48İran'ın bu konuda Türkiye'nin

01:10:50yaklaşımına, Türkiye'nin

01:10:52buradaki politikasına çok sıcak

01:10:54bakmadığını biliyoruz. Rusya faktörü

01:10:56büyük ölçüde etkili olduğu

01:10:58anlaşılıyor. Esasen Rusya

01:11:02daha önce bu

01:11:04baba Esad döneminde

01:11:06Soğuk Savaş döneminde

01:11:08Tartus'ta bir üstleri vardı. Onu genişlettiler.

01:11:10Huneym'de bir başka

01:11:12üst kurdular.

01:11:14Şimdi yani baktığımızda

01:11:16dış faktör nedeniyle

01:11:18dış yönlendirme nedeniyle

01:11:20Esad'in böyle bir açıklama

01:11:22yaptığını görüyoruz. Bir şekilde

01:11:24nasıl ki

01:11:26Birleşik Arap Emirlikleri ile

01:11:28Suudi Arabistan'la, Mısır'la

01:11:30diyalog kurulduysa Esad'la da

01:11:32diyalog kurulacak. Onlarla kısa

01:11:34sürede mesafe alındı.

01:11:36Fakat Suriye'de

01:11:38mesafe alınması o kadar

01:11:40kolay olmayacak. 2030'lara

01:11:422035'lere kadar

01:11:44sarkacak. Çünkü bir bütün olarak

01:11:46mesafeyi düşündüğümüzde

01:11:48Suriye başarısız devlet

01:11:50statüsünde. Türkiye bir taraftan

01:11:52mülteci meselesinden dolayı

01:11:54işbirliğine gitmek istiyor. Öbür taraftan da

01:11:56burada Suriye'nin

01:11:58tekrar parçalanması ve burada

01:12:00bir teröristan kurulmasını

01:12:02engellemeye çalışıyor. Onun için

01:12:04Suriye'nin yeniden yapılanmasına da Türkiye

01:12:06destek vermek istiyor.

01:12:08Hazır Suriye'de

01:12:10Arap dünyasıyla işbirliğini

01:12:12ileri aşamaya taşınmış iken

01:12:14ben uygun bir zemin

01:12:16oluştuğu kanaatindeyim. Belli bir aşama

01:12:18sonra devlet başkanları seviyesinde

01:12:20görüşme gerçekleşecek.

01:12:22Peki hocam. Çok sağ olun. Teşekkür ederiz.

01:12:24Bu detaylı bilgilendirme için.

01:12:26Şimdi ise bir başka konuya da

01:12:28geçelim istiyorum. Geçtiğimiz günlerde

01:12:30Kerkük'te bir

01:12:32Türk İHA'sı düşürüldü.

01:12:34Türk SİHA'sı düşürüldü

01:12:36pardon. Ve Ankara ve

01:12:38Bağdat'tan da buna ilişkin açıklamalar da

01:12:40geldi. Türkiye ve Irak arasında da

01:12:42geçtiğimiz günlerde güvenlik ve terörle

01:12:44mücadele alanında

01:12:46önemli bir mutabakat imzalanmıştı

01:12:48aslında. Hem mutabakatın

01:12:50ardından hem ardından

01:12:52kalkınma yolu projesinin

01:12:54ilk toplantısı İstanbul'da gerçekleştirdi.

01:12:56Bu toplantının sabahında

01:12:58düşürüldü bu Türk SİHA'sı.

01:13:00Özellikle

01:13:02Kerkük'te bu durumun yaşanması Irak

01:13:04hava sahasına giren bir Türk

01:13:06durumunu düşürüldü. İfadeleri

01:13:08yere aldı. Yapılan açıklamalar da Irak

01:13:10tarafından yine

01:13:12General Ramazan Iraklı

01:13:14komutanının bir açıklaması

01:13:16vardı. İran

01:13:18sınırına yakın Süleymaniye kentinden

01:13:20Kerkük'e doğru uçuş

01:13:22gerçekleştiriliyordu. Ve

01:13:24Türk SİHA'sı, bu

01:13:26SİHA'nın Türkiye'ye ait olduğunun kalıntılarında

01:13:28yapılan ilk incelemeler

01:13:30neticesinde anlaşıldığı kaydedildi. Yani

01:13:32düşürüldükten sonra anlaşıldığı

01:13:34ifade edildi. Öncelikle

01:13:36nasıl yorumlarsınız

01:13:38Sayhan Bey, bu durumu kalkınma yolu

01:13:40projesinin ilk

01:13:42toplantısının yapıldığı gün

01:13:44Türk SİHA'sının Kerkük'te düşürülmesi

01:13:46Iraklı komutanın açıklamalar

01:13:48yapması, öte yandan güvenlik

01:13:50mutabakatı da imzalanmıştı. Buyurun

01:13:52neler söylersiniz?

01:13:54Deniz Hanım

01:13:56Kuzey Irak'ta biliyorsunuz hem

01:13:58ekonomik bir iş birliği yapmaya çalışıyoruz.

01:14:00Aynı zamanda

01:14:02Irak'la bir ekonomik iş birliği yapmaya çalışıyoruz.

01:14:04Aynı zamanda Kuzey Irak'ta da işte

01:14:06Türkiye'nin ilk bölümünde de bahsettiğimiz gibi

01:14:08askeri bir operasyonumuz, pençe kilit

01:14:10operasyonumuz devam ediyor.

01:14:12İlk bölümde hocalarımız

01:14:14bahsetmişti. Biz bu operasyonları genellikle

01:14:16Birleşmiş Milletlerin 51. Maddesine

01:14:18dayanarak meşru müdafaa hakkımızı

01:14:20kullanıyoruz diye yapıyoruz. Fakat

01:14:22bunu biz iddia etsek de genellikle

01:14:24bu operasyonlar

01:14:26sonrasında ve esnasında

01:14:28merkezi hükümetten farklı

01:14:30uluslararası kurumlar üzerinden

01:14:32şikayetler ve Türkiye'yi

01:14:34uluslararası

01:14:36diplomaside zor durumada

01:14:38bırakacak hamleler geliyordu.

01:14:40Bunun önüne geçmek için yapılabilecek

01:14:42en mantıklı şey ne?

01:14:44Bu uluslararası baskıyı azaltmak

01:14:46için askeri operasyonları

01:14:48diplomasiyle de desteklemek.

01:14:50Bunun da bir numaralı yolu Irak'taki

01:14:52merkezi hükümetle bir araya gelmekti.

01:14:54Türkiye'de bence

01:14:56bu çabaların bir

01:14:58uzantısı olarak

01:15:00Irak ile ekonomik

01:15:02işbirliği üzerinden askeri işbirliği de

01:15:04sağlamlaştırmak için

01:15:06özellikle kalkınma yolu

01:15:08projesi üzerinden bir hamle yaptı.

01:15:10Bu kalkınma yolu projesi de

01:15:12eğer haritada varsa birazdan

01:15:14bahsedebiliriz.

01:15:16Bölgedeki diğer kalkınma...

01:15:18Ben de kısaca

01:15:20şöyle bahsedeyim.

01:15:22Şimdi burada

01:15:24biz tabii ki kalkınma

01:15:26yolu projesinden bahsediyoruz.

01:15:28Şimdi burada Deniz Yolu'ndan özellikle Asya

01:15:30bölgesinden gelen sadece Hindistan

01:15:32değil Çin'den de aynı zamanda

01:15:34burada Basra'daki Fav Limanı'na

01:15:36gelecek Basra'daki

01:15:38Fav Limanı'ndan Irak sınırlarının içerisinden

01:15:40Şanlıurfa Ova Köyü'den

01:15:42Türkiye'ye geçiş, giriş yapacaktı.

01:15:44Türkiye'den de Avrupa'ya.

01:15:46Türkiye üzerinden de hem Mersin Limanı üzerinden

01:15:48hem de karayolu üzerinden çünkü ciddi bir

01:15:50karayolu ve demir yolu

01:15:52ağı da oluşturulacak bu çerçevede.

01:15:541500 km'ye yakını hazır

01:15:56zaten Türkiye'de var. Ayrıyeten

01:15:581500 km'ye yakında bir

01:16:00demir yolu ve otoyol

01:16:02oluşturulacaktı. Şimdi bunlar

01:16:04hangi

01:16:06atmosferde, hangi dünyada

01:16:08ortaya çıktı bunu da birazcık konuşmak

01:16:10gerekiyor. Bir taraftan Çin'in

01:16:12kuşak yol projesi var.

01:16:14Çin'den farklı karayollarıyla ve

01:16:16buradan denizden bir koridorla

01:16:18gerçekleşen bir yolu. Fakat bu Çin'in

01:16:20hamlesi ABD

01:16:22tarafından çok olumlu karşılanmadı.

01:16:24Çin'in dünya ticareti üzerinde

01:16:26hakimiyet artacak diye ki

01:16:28Çin bu kuşak yol

01:16:30projesi için 2013 yılında

01:16:32başlattığı bu proje için 1 trilyon

01:16:34dolara yakın bir harcama yaptı.

01:16:36Diğer taraftan da 2023 G20

01:16:38zirvesinde IMEC dedikleri

01:16:40Hindistan,

01:16:42Orta Doğu ve Avrupa

01:16:44koridoru oluşuyor. Bakınız bu

01:16:46çok şuradan geliyor.

01:16:48Şimdi burada Hindistan'dan Mumbai'den gelen

01:16:50mallar

01:16:52Dubai'de

01:16:54ilginç olaya bakın. Denizden geliyor.

01:16:56Dubai'de indiriyorlar. Karayoluyla

01:16:58Suudi Arabistan, Ürdün,

01:17:00İsrail üzerinden Haifa Limanı'ndan

01:17:02tekrar denize geliyor ve

01:17:04Yunanistan'da inip

01:17:06Avrupa'ya dağıtılacak.

01:17:08Maliyeti çok yüksek bir projeydi.

01:17:10Fakat ABD

01:17:12hem Çin'i dengelemek

01:17:14hem de İsrail'in

01:17:16diğer Arap ülkeleriyle Suudi Arabistan

01:17:18ve Ürdün'le bu İbrahim Anlaşmaları

01:17:20çerçevesinde yapmaya çalıştığı

01:17:22bir işbirliğini pekiştirmek istedi.

01:17:24Şimdi ABD bu şekilde

01:17:26bir işbirliğini pekiştirme

01:17:28hamlesi yaparken Türkiye'de bence şunu yaptı.

01:17:30Çok kısaca şunu özetleyeyim.

01:17:32Irak merkezi yönetimiyle

01:17:34oluşturmak istediği işbirliğini

01:17:36bağlamak istedi.

01:17:38Şimdi burada dün de yaşanan

01:17:40siyah saldırısında gördüğümüz için süreci

01:17:42sabote etmek isteyen birçok

01:17:44klik, ülke,

01:17:46örgüt olacak. Bunun için de

01:17:48Türkiye bizim ülkemizde

01:17:50da vardır bu. İki aile arasında

01:17:52bağları genişletmek için ne yapılır? Kız alınır,

01:17:54kız verilir. Bence de

01:17:56devletler arasında bu en iyi

01:17:58nasıl yapılır? Ekonomik işbirliği

01:18:00arttırılır. Şimdi biz burada

01:18:02kalkınma yolu projesiyle Irak'a

01:18:04bir fırsat sunuyoruz. Diyoruz ki sizin ekonominizi

01:18:06sadece petrole dayanmasını

01:18:08biz engellemek istiyoruz. Burada

01:18:10ekonomik işbirliğiyle size de faydası olacak

01:18:12bir şey sunuyoruz. Çeşitlendirmek istiyoruz. Tabii ki.

01:18:14Bunun üstünde de şöyle var. Irak'ta

01:18:16ne diyor? Tamam biz bunu yapalım.

01:18:18İkimizin de faydasına. Bizim ama

01:18:20su ihtiyacımız var diyor. Siz de bize biraz

01:18:22daha fazla su verin. Biz de onu da

01:18:24kabul ediyoruz. Karşılıklı alışveriş gerçekleştiriliyor.

01:18:26Fakat Türkiye bunun için şunu söylüyor.

01:18:28Bu yolun güvenliğe ihtiyacı

01:18:30var. En büyük problemi güvenlik.

01:18:32Bir finansman problemi vardı.

01:18:34Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar'da

01:18:36bu işe dahil edilerek 17 milyar

01:18:38dolarlık o ihtiyaç

01:18:40olan yatırım miktarı büyük

01:18:42oranda karşılandı. Ama

01:18:44güvenlik asıl problem. Güvenliği de

01:18:46en çok ne tehdit ediyor?

01:18:48PKK-YPG.

01:18:50Ve Türkiye'de burada şunu yaptı. Biz bu

01:18:52kalkınma yolu projesini birlikte geliştirelim.

01:18:54Finansmanını da bizzat

01:18:56Cumhurbaşkanı Erdoğan yaptığı ziyaretlerle

01:18:58Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar'a

01:19:00bağladı. Fakat

01:19:02PKK-YPG'yi ortadan kaldırmamız

01:19:04lazım. Zaten bunların

01:19:06akabinde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yaptığı

01:19:08ziyaretin çok kısa

01:19:10bir süre öncesinde PKK

01:19:12yasaklı örgüt olarak ilan edildi.

01:19:14Bunun bir sonraki aşaması PKK'nın

01:19:16terör örgütü ilan edilmesi

01:19:18ve Türkiye ile

01:19:20Merkezi Irak yönetiminin askeri de

01:19:22işbirliği yaparak PKK'yı köşeye

01:19:24sıkıştırmasıydı. Yani kalkınma yolu

01:19:26projesi hem ekonomik anlamda

01:19:28katkı sağlayacak hem de terörle

01:19:30mücadelede de önemli bir

01:19:32adım olduğunu anlıyoruz.

01:19:34Bunu yapmazsak şöyle oluyor.

01:19:36Sürekli sabote edilecek.

01:19:38Ama eğer hem Irak

01:19:40yöneti hem de Türkiye farklı yönlerden

01:19:42su meselesinden

01:19:44kalkınma yolu projesinden daha iyi ilişkiler

01:19:46daha sıkı ilişkiler kurarsa

01:19:48Türkiye'de Irak'ta bu anlaşmalardan

01:19:50geri çekilmek konusunda

01:19:52daha fazla imtina edecek. Yani Irak şunu diyecek

01:19:54İran ona baskı yaptığı zaman veya

01:19:56oradaki farklı örgütler ona

01:19:58baskı yaptığı zaman şunu diyecek. Bizim

01:20:00Türkiye ile çok büyük çıkar ilişkilerimiz

01:20:02hayati ilişkilerimiz var.

01:20:04Biz sizin bu sabotajlarınıza uyarak

01:20:06bu ilişkilere son veremeyiz. Çünkü bu

01:20:08ekonomimize zarar verir. İşte

01:20:10askeri işçilerimize, güvenliğimize

01:20:12çeşitli meselelere zarar verir diyerek

01:20:14bu anlaşmayı aslında biz

01:20:16kalkınma yoluyla bağlıyoruz.

01:20:18Daha stabil hale getirmeye çalışıyoruz.

01:20:20Bunun da ne kadar önemli

01:20:22olduğunu dediğim gibi daha dün

01:20:24yapılan saldırı gördük. Yani

01:20:26orada Merkezi Hükümetin dışarısında bir

01:20:28komutan Türk siyasını düşürdü

01:20:30ve bir gün sonra da zaten Merkezi Hükümet

01:20:32o komutanı görevden alarak tutukladı.

01:20:34Görevden alındı mı o komutan?

01:20:36Ben görevden alın tutuklandığını

01:20:38biliyorum. Bu da zaten

01:20:40baya hareketli bir şekilde

01:20:42bir açıklama gerçekleştirmişti.

01:20:44Sanki bir Türkiye düşmanlığı var gibiydi

01:20:46o komutanın. Evet kesinlikle.

01:20:48Zaten dediğim gibi Deniz Hanım orada İran'ı

01:20:50var, farklı örgütleri var.

01:20:52Kürt gruplarından Türkiye ile ilişkisi o iyi

01:20:54olan var. İran'a daha fazla yanaşmış

01:20:56olanları var. Çok çetrefilli

01:20:58bir ortam. Yani o anlamda aslında Suriye

01:21:00kadar olmasa da Suriye'ye de benzer bir ülke

01:21:02Irak. Ve burada

01:21:04farklı yapıların olduğu bir ülke

01:21:06Irak'ta. Evet. Irak'ın daha stabil

01:21:08hale getirilmesi gerekiyor. Ekonomisinin

01:21:10geliştirilmesi gerekiyor. Güvenliğinin geliştirilmesi

01:21:12gerekiyor. Bunlar Türkiye ile işbirliği

01:21:14içerisinde yapılırsa hem Irak merkezi

01:21:16yönetimine faydası olacak.

01:21:18Hem Türkiye'ye faydası olacak ve

01:21:20Türkiye hem PKK-YPG

01:21:22konusunda bir şey elde edecek hem de İran'ın

01:21:24bölgedeki yayılmacılığına karşı

01:21:26bir pozisyon almış olacak. Oldukça

01:21:28önemli bir proje olduğunu anladık. Çok teşekkür

01:21:30ederiz. Buyurun. Şimdi

01:21:32Abdullah Bey size de sormak istiyorum aslında.

01:21:34Hem bu projenin

01:21:36öneminden bahsettik hem de öte

01:21:38yandan Irak'ta düşürülen,

01:21:40Kerkük'te düşürülen bu Türk

01:21:42SİHA'sına ilişkin neler söylemek istersiniz?

01:21:44Irak Ortak Operasyonlar

01:21:46Komutanlığınca bir açıklama yapıldı.

01:21:48İkinci bir açıklama olarak geldi

01:21:50bu açıklama. Komutanlığın sosyal medya

01:21:52hesabından yapılan yazılı açıklamada

01:21:54Irak Hava Savunması'nın 29 Ağustos'da

01:21:56yerel saatte sabah 9.30'da

01:21:58Kerkük sektörü

01:22:00üzerinde uçan bir SİHA tespit etti.

01:22:02Uluslararası koalisyon güçleriyle

01:22:04yapılan temaslarda hava aracının

01:22:06kime ait olduğunun anlaşılamaması

01:22:08üzerine saat 10.30'da

01:22:10düşürüldüğü kaydedildi ve

01:22:12düşürülen aracın daha sonra

01:22:14Türkiye'ye ait olduğunun ortaya çıktığı

01:22:16belirtildi. Yani sanki

01:22:18kazayla bir düşürülme

01:22:20süsü mü veriliyor yoksa

01:22:22gerçekten istenilerek düşürüldü

01:22:24bu kalkınma yolu projesini

01:22:26baltalama amacıyla. Daha sonra

01:22:28bu şekilde bir açıklama yapıldı.

01:22:30Neler söylersiniz? Bana göre açıkça

01:22:32sonunda söyleyeceğimi başta söyleyeyim müsaadenizle.

01:22:34Palavra bu açıklama.

01:22:36Yani bir beş şehir

01:22:38üzerinde dolaşan bir SİHA.

01:22:40Aksungur. Biliyorsunuz düşürülen SİHA

01:22:42Aksungur. Evet.

01:22:44Tuz saç üretimi Aksungur cinsi SİHA.

01:22:46Evet. Beş şehrin üzerinde dolaştığı

01:22:48ifade veriyor aynı açıklamada.

01:22:50Fakat o süre zarfında

01:22:52Aksungur'un tespit edilememesi

01:22:54tam bir fiyasko. Ben tespit edilemediğine

01:22:56inanmıyorum açık söylemek gerekirse.

01:22:58Burada

01:23:00komutanın tutuklanması ve bir tahkikatın

01:23:02başlanıldığına yönelik ifadeler kullanılması

01:23:04önemli.

01:23:06Irak Suriye ile belli açılardan

01:23:08benziyor fakat aynı zamanda Lübnan'la da

01:23:10benzeşiyor.

01:23:12Tam manasıyla karışık bir

01:23:14siyasi yapıdan bahsedebiliriz.

01:23:16Başbakan, parlamento

01:23:18üyeleri farklı mezheplerden

01:23:20mürekkepler.

01:23:22Farklı mezhepler farklı siyasi pozisyonlarda

01:23:24temsil edilebiliyor Irak'ta da.

01:23:26Aynı Lübnan'da olduğu gibi.

01:23:28Bu kalkınma yolu projesi aslında

01:23:30yaklaşık 20 sene

01:23:32önce ortaya çıkan, daha doğrusu

01:23:34şöyle diyelim, bu Fav Limanı projesi

01:23:3620 yıl önce ortaya çıkan bir proje.

01:23:38Tabi bu limana bağlı olarak da bir

01:23:40tren yolu, demir yolu veya

01:23:42kara yolu desteği

01:23:44de yine projede vardı.

01:23:46Fakat o dönemde bu işin

01:23:48İran'la yapılması konusunda

01:23:50ciddi bir gündem oluşmuştu.

01:23:52Fakat İran'la

01:23:54buna benzer bir sürecin yapılması

01:23:56yani kalkınma yoluna benzer bir

01:23:58ticari rotanın çizilmesi

01:24:00yaptırım tehlikesini

01:24:02de beraberinde getireceğinden mütevellit

01:24:04Irak yönetimi tarafından çok fazla

01:24:06tercih edilmemişti.

01:24:08Bundan 10 sene kadar önce de yine

01:24:10Türkiye gündemine, Türkiye ve Irak

01:24:12arasında bir

01:24:14petrol boru hattı şeklinde

01:24:16benzer şekilde

01:24:18kapsam olarak büyük oranda

01:24:20benzeşiyorlar. Bir yol

01:24:22oluşturulacağı yine gündeme gelmişti.

01:24:24Bu sefer

01:24:26Türkiye tarafından

01:24:28farklı bir yol izlendiğini görüyoruz. O da şu

01:24:30Cumhurbaşkanı Erdoğan Irak'a gittiğinde

01:24:32ilk olarak

01:24:34bir neticeden bahsetti.

01:24:36Yani Irak için çizilen bir tasavvur

01:24:38söz konusu, bir muayene

01:24:40söz konusu. O da şu, siz

01:24:42siyasi istikrar istiyorsanız

01:24:44ve ekonomik kalkımı istiyorsanız

01:24:46bazı ev ödevleriniz var.

01:24:48Bunları yapmanız gerekiyor. Bunların

01:24:50en somut örneği sizin bahsettiğiniz

01:24:52soruda bahsettiğiniz az evvel.

01:24:54Birkaç gün önce düşürülen Aksungur.

01:24:56Bağdat yönetiminin bundan

01:24:58haberinin olmaması imkansız hakikaten.

01:25:00Yani ordunun haberinin olmaması

01:25:02imkansız bana göre.

01:25:04İşte uzun süre,

01:25:06saatlerce havada

01:25:08dolaştığından vs. bahsediyorum.

01:25:104 uçak savarla düşürüldü diye biliyorum.

01:25:12Bayağı çaba sarf edilmişmiş.

01:25:14Yani hiçbir şey yoksa şeklinden anlaşılabilir.

01:25:16Yani bunun Aksungur olduğu.

01:25:18Irak yönetimine düşen

01:25:20bazı ev ödevleri var.

01:25:22Bu kalkıma yolunun başarılı bir şekilde neticelenmesi için.

01:25:24Bu ev ödevlerinden bir tanesi

01:25:26işte az evvel söylemeye çalıştığım gibi

01:25:28bu Aksungur'un düşürülmesi meselesinde

01:25:30sorumlu kişilerin

01:25:32fevren acele tespit edip

01:25:34cezalandırılması bir tahkikat yapılması.

01:25:36Zaten bizim tarafımızdan da

01:25:38yani Dışişleri Bakanlığı'ndan da

01:25:40çok temkinli bir

01:25:42açıklama yapıldı. Dışişleri Bakanlığı

01:25:44sözcüsü tarafından.

01:25:46Sorumluların tespit edilmesi gerektiğine yönelik

01:25:48bir çağrıda bulunuldu.

01:25:50İlerisine yönelik bir adım atılmadı.

01:25:52Bu kalkıma yolu meselesi

01:25:54hakikaten bizim Irak yönetimine

01:25:56vaat ettiğimiz

01:25:58ve büyük oranda Irak'ın

01:26:00kalkınmasını sağlayacak

01:26:02bir

01:26:04proje. Bunu işte

01:26:06Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin

01:26:08büyük oranda finansmanıyla çizdik.

01:26:10Bunu Cumhurbaşkanı Erdoğan

01:26:12Irak'a gittiğinde

01:26:14Irak ziyaretinde, Bağdat ziyaretinde

01:26:16somutlaştırmış oldu ve

01:26:18gündeme getirmiş oldu.

01:26:20Bunun gerçekleşmesi için

01:26:22az evvel söylediğim gibi Irak hükümetine düşen

01:26:24bazı ödevler var.

01:26:26Bu aksiyon grubunun

01:26:28düşürülmesinde olduğu gibi

01:26:30sorumluların derhal tespit edilmesi

01:26:32böyle bireysel vakalarda.

01:26:34Bununla birlikte aynı zamanda

01:26:36Irak'ta biraz daha güneye çekilen terör örgütüne

01:26:38de nefes alma alanı tanımamak.

01:26:40Yasaklı örgüt olarak

01:26:42kabul edildiğinden bahsetti.

01:26:44Şu şartlarda

01:26:46Irak içinde

01:26:48PKK yasaklı örgüt

01:26:50olarak ilan edildi.

01:26:52Bir terör örgütü olarak kabul edilmesi mümkündür.

01:26:54Çünkü PKK'nın Irak hükümeti

01:26:56tarafından bir terör örgütü olarak kabul edilmesi

01:26:58demek hükümetin

01:27:00PKK'ya karşı somut adımlar atmasını da

01:27:02gerektiriyor. Yani hukuki olarak

01:27:04bazı mücadelelerde

01:27:06bulunmasını gerektiriyor. O şu anda

01:27:08çok fazla gerçekleşebilecek bir durum gibi

01:27:10değil bana göre.

01:27:12Fakat ulaşılan sonuçta önemlidir.

01:27:14Zararlı ve tehlikeli bir örgüt olarak kabul

01:27:16önemlidir. Fakat bunun

01:27:18somut sahaya yansıması

01:27:20işte Irak hükümetine düşen mesele de burası.

01:27:22Yani ciddi

01:27:24manada. Sahaya yansıyacak mı?

01:27:26Yansımayacak mı? Evet. Ev ödevlerini

01:27:28yapması gerekir derken benim kastettiğim şeylerden

01:27:30bir tanesi bu.

01:27:32Peki komutanın tutuklanmış olması

01:27:34ev ödevini gerçekleştirdiği

01:27:36anlamına gelir mi sizce? Kısa vadede

01:27:38öyle gözüküyor. Aynı zamanda bir tahkikatın

01:27:40başlamış olması ev ödevlerinin

01:27:42Irak hükümeti tarafından

01:27:44yapılacağına yönelik bir gösterge olarak

01:27:46kabul edilebilir. Fakat ilerleyen

01:27:48dönemlerde göreceğiz. Buna benzer bireysel

01:27:50vakaları görme ihtimalimiz çok fazla.

01:27:52Çünkü az evvel bahsettik.

01:27:54Irak çok karışık bir yer.

01:27:56Çeşitli mezhep gruplarının olduğu bir yer.

01:27:58Türkiye'ye

01:28:00oldukça mesafeli gruplarının olduğu

01:28:02bir yer. Dolayısıyla benzer bireysel vakaları

01:28:04göreceğiz. Aynı şekilde hızlı

01:28:06aksiyon alması beklenir Irak hükümetinden.

01:28:08Bununla birlikte

01:28:10bir kalkınma yolu projesi çizildiğinden bahsettik.

01:28:12Irak için ulaşılması

01:28:14gereken, Irak'ın kalkınması için önemli

01:28:16olan bir proje bu.

01:28:18Buna giden süreçte,

01:28:20bunu bir yol olarak düşünelim. Bu yolda da

01:28:22geçen hafta imzalanan bu güvenlik

01:28:24zaptı gibi bazı metinler,

01:28:26bazı hukuki tasarılarda önem taşıyor.

01:28:28Bunlar neler? Türkiye'nin

01:28:30sınır ötesi operasyonu

01:28:32yapmasına mahal vermeyecek

01:28:34şekilde bölgede asayişin

01:28:36sağlanması. Bu

01:28:38zapt Türkiye'ye aslında gerektiği

01:28:40takdirde sınır ötesi operasyonlarda

01:28:42bulunma noktasında imkan

01:28:44tanıyor. Dolayısıyla

01:28:46bu zapt veya ilerleyen dönemlerde

01:28:48buna benzer şekilde gündeme

01:28:50gelebilecek diğer mutabakatlarla

01:28:52Irak hükümetinin, onu tekrar vurgulayarak

01:28:54söyleyelim, üzerine düşen ev ödevlerini

01:28:56yapması gerekiyor ki, bu

01:28:58Fav Limanı'ndan devam edecek

01:29:00olan kalkınma

01:29:02yolu projesi başarılı bir şekilde

01:29:04sonuçlansın ve öğretim bundan

01:29:06faydalansın. Peki. Yasin hocam

01:29:08size de sormak istiyorum. Bu konu hakkında neler

01:29:10düşünüyorsunuz? Nasıl değerlendiriyorsunuz?

01:29:12Yani

01:29:14tabii bizde de geçmişte

01:29:16böyle benzer bir hadise oldu. Rusya'yla

01:29:18ilişkilerimiz bir şekilde limoniydi,

01:29:20soğuktu falan ama gene de ilişkiler var

01:29:22iken biliyorsunuz, uçaklarını düşürdük biz.

01:29:24Daha doğrusu

01:29:26Türkiye'den bir yetkili,

01:29:28Türkiye adına

01:29:30Türkiye ordusundan,

01:29:32silahlı kuvvetleri, hava kuvvetleri

01:29:34Rusya'nın uçağını düşürdü ama

01:29:36bu çok da istem dışı bir

01:29:38düşürme olduğu anlaşılıyordu. Sonradan

01:29:40anlaşıldı ki Türkiye içerisinde

01:29:42Rusya ile Türkiye arasında

01:29:44belli ilişkilerin belli bir seyirde

01:29:46yürümesini istemeyen bir takım kesimlerin

01:29:48bir komplosu ve bir şey olduğu,

01:29:50bir müdahalesi olduğu da anlaşılıyor.

01:29:52Şimdi böyle bir

01:29:54Irak, hocam bahsetti tabii ki

01:29:56Irak yapı

01:29:58olarak Lübnan'a daha çok benziyor.

01:30:00Kota sistemi vardır.

01:30:02Cumhurbaşkanı Kürtlerden oluşur.

01:30:04Parlamento Başkanı,

01:30:06Meclis Başkanı Sünnilerden oluşur.

01:30:08Başbakan Şiilerden oluşur

01:30:10falan böyle bir, bir de

01:30:12bir tarafta Kuzey Irak yönetimi var.

01:30:14Kuzey Irak yönetimi, Kürdistan

01:30:16bölgesel yönetimi.

01:30:18Bu yapı içerisinde çok parçalı.

01:30:20Kimin ne yaptığı belli değil

01:30:22bir açıdan baktığınız zaman.

01:30:24Böyle bir proje

01:30:26rahatsız eder.

01:30:28Çok kişiyi rahatsız eder.

01:30:30Bölgesel aktörlerin önemli bir kısmını rahatsız eder.

01:30:32Onlar adına birilerinin böyle bir

01:30:34operasyon yapmış olması,

01:30:36kasıtlı olarak böyle bir bizim

01:30:38SİHA'mızı düşürmüş olması çok kuvvetle muhtemeldir.

01:30:40Yani bazı grupların hoşuna gitmemiş olabilir.

01:30:42Tabii ki bunu Irak yaptı diye bakmak

01:30:44doğru olmaz. Yani o Irak içerisinde

01:30:46bir grup, Irak bir bütün değil.

01:30:48Yani biz bile,

01:30:50bizim içerimizde Türkiye adına

01:30:52birileri bir şey yapıyor. Sonradan

01:30:54ülke olarak tabii sahip çıkmak zorunda kalıyorsunuz

01:30:56bazen ama işin arka planında

01:30:58başka bir şey olduğunu kendi

01:31:00iç sorgulamanızı yaptığınız zaman

01:31:02fark ediyorsunuz. Sonra o sizin

01:31:04için aslında bir kaçma ve

01:31:06geri dönme fırsatı da veriyor aynı zamanda.

01:31:08Ülke içerisindeki bir miktar

01:31:10parçalı yapı veyahut da işte

01:31:12farklı unsurların müdahale

01:31:14imkanların olması ihtimali

01:31:16size bir takım geri dönüşler

01:31:18için de fırsat da sağlamış oluyor.

01:31:20Bence bu Irak'ta

01:31:22zaten Türkiye çok temkinli davrandı

01:31:24ve çok da sert bir açıklama

01:31:26yapmadı dikkat ederseniz. Bu

01:31:28olayın sorumlularının

01:31:30ve hemhal bulunması talebi

01:31:32dile getirildi.

01:31:34Zaten de Irak'ta

01:31:36da hemen bu olayı yapan

01:31:38kişi, general

01:31:40veya üst düzey komutan

01:31:42işte hem gözaltına alındı

01:31:44hem işine son verilmiş oldu.

01:31:46Bu belli ki

01:31:48Irak devletinin kendi

01:31:50yani devlet olarak Irak'ın kendi

01:31:52inisiyatifiyle yapılmış bir olay değil.

01:31:54O açıdan da çok da fazla büyütmemek

01:31:56gerekiyor ve yürüdüğümüz

01:31:58bu yol yani kalkınma yolu

01:32:00çok önemli bir yol. Gerçekten de

01:32:02dünyada aslında

01:32:04millet bilse yani çok da

01:32:06birilerinin zararına olacak

01:32:08bir şey değil. Bir ikinci bir hat daha oluşuyor

01:32:10netice itibariyle bir kalkınma yoludur.

01:32:12Diğer halkın çalışmasını

01:32:14engelleyecek bir yol da

01:32:16değil ama en azından Türkiye, Birleşik

01:32:18Avrupa Millikleri, Katar

01:32:20belki ileride buna Kuveyt de katılabilir, Irak.

01:32:22Bu ülkelerin

01:32:24Avrupa'ya gidecek, şimdi Avrupa ülkeleri de

01:32:26bundan faydalanacak. Şimdi geçtiği bütün hatlardaki

01:32:28Avrupa ülkelerinde faydalanacağı bir

01:32:30kalkınma yolu projesidir bu.

01:32:32Bir yoldur. Orada

01:32:34lojistiğin sağlanabileceği bir takım

01:32:36önemli bir fırsat,

01:32:38önemli bir kanal oluşturmuş olacak.

01:32:40Ama diğer taraftan işte Pekin'le

01:32:42Londra arasında işleyen hat gene

01:32:44işlemeye devam edecek. Onu engelleyen bir şey değil.

01:32:46Bu fırsatta diğer Hindistan'dan,

01:32:48diğer Tel Aviv üzerinden

01:32:50belki de Hayfa üzerinden

01:32:52işlemesi düşünülen

01:32:54yola da belki

01:32:56alternatiftir ama onu da eğer

01:32:58işleyecekse işlesin yani.

01:33:00Ama bizim açımızdan önemli bir şey.

01:33:02Yani bu dört ülke, Kuveyt de katılacak

01:33:04ileride beşinci bir ülke olarak

01:33:06ki Kuveyt'le de yapılmış böyle bir

01:33:08anlaşmamız vardı daha önce.

01:33:10Kuveyt de beklenti içerisindeydi. Bu

01:33:12süreç içerisinde devre dışı bırakılmış

01:33:14olması aslında üzerinde durulması gereken

01:33:16bir hadisedir. Umarım bu da

01:33:18değiştirilir, düzeltilir.

01:33:20Konuşmaya devam edeceğiz şimdi.

01:33:22Süremiz dolmuş artık. Reklama gidiyoruz.

01:33:24Saat başında yeniden karşınızda olacağız.

01:33:26Biz tartışmayacağız. Aranın arkasından

01:33:28gündemin son dilimiyle karşınızdayız

01:33:30değerli izleyenler. Son olarak

01:33:32Orta Doğu'daki gelişmeleri

01:33:34ele almıştık değerli konuklarımızla.

01:33:36Şimdi ise bir işiyle.

01:33:38Dışişleri Bakanı HKP'den Avrupa Birliği

01:33:40Dışişleri Bakanları'nın CİMNİK adı

01:33:42denilen gayri resmi toplantısına katıldı.

01:33:44Aslında beş yıl aranın ardından sonra

01:33:46Türkiye ilk defa

01:33:48çağrıldı bu toplantıya.

01:33:50Peki İrfan Hocam bu toplantının önemi nedir?

01:33:52Neler söylersiniz?

01:33:54Değerlendirmelerinizi alalım.

01:33:56Şimdi bu toplantı yılda iki

01:33:58defa yapılıyor. Gayri resmi

01:34:00Dışişleri Bakanları toplantısı. İlk

01:34:02toplantı Gimliç kentinde

01:34:04yapıldığı için hep bu isimle anılıyor.

01:34:06Avrupa Birliği'nin

01:34:08aktüel dış politika

01:34:10dış dünyadaki gelişmeler konusunda

01:34:12bir projeksiyon

01:34:14bir bakış açısı ortaya

01:34:16koymayı hedefliyor toplantı.

01:34:18Ve toplantı sonunda

01:34:20tarafların müzakereleri

01:34:22bir rapor olarak sunuluyor.

01:34:24Avrupa Birliği

01:34:26Bakanlar Konseyi'ne.

01:34:28En son

01:34:30Mevlüt Çavuşoğlu Şubat

01:34:322019'da katılmıştı.

01:34:34O zamandan bugüne kadar

01:34:36bu gayri resmi

01:34:38Dışişleri Bakanları toplantısına

01:34:40Türkiye'yi çağırmadılar. Bir anlamda Türkiye'yi

01:34:42dışladılar.

01:34:44Aslında Avrupa

01:34:46aslına bakacak olursanız

01:34:48Türkiye konusunda

01:34:50bir konsensus, bir

01:34:52görüş birliği sağlayamıyor.

01:34:54Türkiye'nin adaylığını

01:34:56bir kademe daha ileriye

01:34:58taşıyıp tam olarak Avrupa Birliği'ne

01:35:00Türkiye'yi alma konusunda

01:35:02ülkeler ikiye ayrılıyorlar.

01:35:04Bir kısmı bunun Avrupa Birliği için

01:35:06mümkün bir gelişme olacağını

01:35:08Avrupa Birliği'nin etkisinin nüfusunun

01:35:10sadece Türkiye'de değil

01:35:12Türk dünyasında, İslam dünyasında

01:35:14eski Osmanlı coğrafyasında

01:35:16artacağını düşünüyor.

01:35:18Komisyon da böyle düşünüyor.

01:35:20Bir takım ülkeler de

01:35:22Türkiye kanalıyla Türk dünyasının

01:35:24İslam dünyasının, Türkiye'nin

01:35:26tüm sorunlarının Avrupa'ya taşınacağını

01:35:28düşünüyor. Coğrafi bakımından da

01:35:30zaten Türkiye

01:35:32Avrupa'da değil, yani coğrafi bakımından

01:35:34aslında Trakya Avrupa'da.

01:35:36Anadolu, Minör, Eşya, Küçük Asya

01:35:38ama bu yeni değil coğrafya

01:35:401963 yılında da

01:35:42bu şekildeydi. Karşı çıkanlar

01:35:44bunlar ileri sürüyorlar ve

01:35:46oy birliğiyle karar alındığı için

01:35:48bu tip konularda

01:35:50Türkiye sürekli olarak sürüncemede bırakılıyor.

01:35:52Peki şimdi ne değişti hocam?

01:35:545 yıl aradan sonra nasıl çağrıldı

01:35:56Türkiye? 2005'te

01:35:58müzakerelere başladık ve hemen

01:36:00kısa bir süre sonra müzakere süreci kilitlendi.

01:36:02Yani 8 tane başlı

01:36:04işte Bakanlar Konseyi dondurdu sonra

01:36:06Güney Kıbrıs'ın yönetimi

01:36:086 tane dondurdu. Fransa'da

01:36:105 tane Sarkozy döneminde dondurmuştu.

01:36:12Onları daha sonra Fransa'nın

01:36:14yeni başkanı Fransua

01:36:16Holland kaldırdı ama şu an

01:36:18yani

01:36:208 artı 6, 14

01:36:22başlık açılmadı

01:36:24ve 2015

01:36:262016'daki

01:36:2815 Temmuz'dan sonra

01:36:30Avrupa bize şu şekilde bir suçlama getirdi

01:36:32Türkiye Kopernik Kriteri'nin

01:36:34çok aşındığı

01:36:36bir döneme girdi.

01:36:38Hukuk devleti, insan hakları konusunda

01:36:40Türkiye'nin görünümü Avrupa'dan

01:36:42çok farklılaştı diye. Şimdi

01:36:44hukuken bizimle müzakereleri

01:36:46hukuken

01:36:48sonlandırmadılar ama

01:36:50fiilen müzakere süreci kilitlendi.

01:36:52Yani bu vaziyette duruyor.

01:36:54Böyleyken Avrupa'yla iş birliği

01:36:56yapıyoruz. Hangi konularda iş birliği yapıyoruz?

01:36:58Tam yürek müzakereleri

01:37:00harici konularda. Yani gümrük birliğinin

01:37:02güncellenilmesini kaç zamandır

01:37:04biz gündeme taşıyoruz. Avrupa tarafı

01:37:06bu konuda bir adım

01:37:08atmıyor. Türk vatandaşlarına

01:37:10vize muafiyeti sağlanmasını

01:37:12yine konuşuyoruz.

01:37:1472 tane kriter getirdiler.

01:37:1666'sını yerine getirdik.

01:37:18Geriye kalan 6 tanesinde

01:37:20adım atılamıyor. Çünkü terörle mücadele

01:37:22yasasındaki terör tanımanın

01:37:24Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi

01:37:26ve Avrupa Birliği'ndeki uygulamalara

01:37:28göre reviz edilmesini istiyorlar.

01:37:30Biz bunu yaptığımızda

01:37:32bugün ülke içinde ve

01:37:34ülke dışında yürüttüğümüz

01:37:36terörü cezalandırma

01:37:38faaliyetlerini yapamayacak hale geleceğiz.

01:37:40Bunun ötesi. Daha başka

01:37:425 madde daha var ama onları

01:37:44aşmak mümkün. Avrupa

01:37:46bunun dışında bizi şununla

01:37:48suçluyor. İşte komşu ülkelerin

01:37:50yani kastettiği

01:37:52Güney Kıbrıs'ın yönetimi ve Yunanistan

01:37:54egemenlik haklarına saygı göstermiyor.

01:37:56Yani bizim mavi vatan

01:37:58konseptini öne sürüp de

01:38:00Doğu Akdeniz'de deniz yetki alanları

01:38:02bakımından

01:38:04hukuki haklarımızı gündeme

01:38:06getirmemiz Avrupa Birliği tarafından

01:38:08eleştiriliyor. Avrupa Birliği adeta

01:38:10Güney Kıbrıs'ın yönetimi ve

01:38:12Yunanistan'ın tezlerini

01:38:14savunur hale geldi.

01:38:16Bir de mülteciler konusunda iş birliği yaptık.

01:38:182016 yılında 2 kez

01:38:20Avrupa Birliği ile Türkiye

01:38:22yeni anlaşma yaptı. 3 artı

01:38:243,6 milyar euro

01:38:26Suriyeli mültecilere

01:38:28harcanmak üzere Avrupa Birliği bize

01:38:30tahsisat verdi.

01:38:32Sonra bunun yeni anlaşma yapılmadı.

01:38:34Fakat sanki devam ediyormuş gibi

01:38:36Avrupa Birliği yıllık

01:38:38500 milyon

01:38:40euro tutarında

01:38:42Türkiye'ye kaynak sağlıyor.

01:38:44Şimdi ne değişti?

01:38:46Şimdi bu toplantıda

01:38:48tabi en başta

01:38:50Türkiye ile bağlantılı konuların

01:38:52ele alındığı anlaşılıyor.

01:38:54Avrupa Birliği Kıbrıs meselesi başta olmak üzere

01:38:56bir takım konularda bilindik.

01:38:58Görüşlerini bir kez daha tekrarladı.

01:39:00Yine Gümrük Birliği konusu, vize konusu,

01:39:02Kıbrıs konusu da masada olacak

01:39:04konulardan biri.

01:39:06O konuda kendi görüşlerini

01:39:08tekrarladı. Şimdi Avrupa Birliği

01:39:10Gazze Savaşı,

01:39:12Ukrayna Savaşı,

01:39:14ulusal

01:39:16siyasal sistemdeki gelişmeler

01:39:18konusunda Türkiye'nin de

01:39:20görüşlerini öğrenmek

01:39:22istedi. Neticede kendileri bundan sonra

01:39:24Amerikan seçimlerine bağlı

01:39:26olarak bir

01:39:28pozisyon ortaya koyacaklar.

01:39:30Ukrayna Savaşı'nda mesela taahhütleri var.

01:39:32Yılda hem

01:39:34NATO kanalıyla taahhüt var hem de Avrupa

01:39:36Birliği'nin ayrı taahhütü var. Türkiye ne diyor?

01:39:38Türkiye NATO ülkesi ama Avrupa Birliği

01:39:40ile de aday ülke

01:39:42halen hukuki olarak.

01:39:44Öte taraftan Gazze Savaşı'na

01:39:46Avrupa Birliği ülkeleri

01:39:48Türkiye'yi olağanüstü ölçüde

01:39:50Filistin lehine angaje

01:39:52olmuş şekilde tanımlıyorlar.

01:39:54İşte oradaki görüşleri nedir?

01:39:56Bundan sonra ne olabilir?

01:39:58Bir ateşkes olabilir mi?

01:40:00Bu konuda fikir teatisi

01:40:02oldu. Şimdi buradan şöyle bir sonuç

01:40:04çıkarmamak lazım.

01:40:06Avrupa hidayete erdi,

01:40:08Avrupa Türkiye'nin çok önemli

01:40:10bir ülke olduğunu anladı

01:40:12ve hatasından döndü

01:40:14falan gibi bir sonuç çıkarmamak lazım.

01:40:16Hala bizi

01:40:18tam yönelik müzakerelerinin dışında

01:40:20tutuyorlar. Şimdi burada

01:40:22haklı oldukları nokta şu

01:40:24zaten kendi aralarında da

01:40:26bütünleşmenin mevcut aşamasında

01:40:28ne yöne doğru gideceği konusunda

01:40:30tartışmalı haldeler.

01:40:32Ukrayna Savaşı

01:40:34Avrupa'nın özellikle güvenlik,

01:40:36savunma ve dış boyutu

01:40:38alanında yeni bir yönelime

01:40:40doğru evrilmesinin kapısını

01:40:42araladı. Kendi aralarında

01:40:44görüş ayrılıkları önemli

01:40:46ölçüde bir takım konularda ortadan

01:40:48kalktı, bir takım konularda varlığı sürüyor.

01:40:50Mesela Slovakya, Mesela Macaristan,

01:40:52Avrupa Birliği'nin

01:40:54ve NATO'nun

01:40:56bu kadar çok Ukrayna Savaşı'nda

01:40:58İngiltere'nin,

01:41:00ABD'nin yönlendirmesine açık olmasını

01:41:02istemiyor. Türkiye yaptırımlara katılmadı.

01:41:04Batı'daki yaptırımlara

01:41:06katılmadı. Acaba yeni dönemde

01:41:08nasıl pozisyon alacak? Yani bir

01:41:10fikir teatisi, Türkiye'nin

01:41:12görüşlerini öğrenme ve

01:41:14bundan sonra konjonktüre göre,

01:41:16koşullara göre, Amerikan seçimlerinin

01:41:18nasıl bir seyir takip ettiğine

01:41:20göre Türkiye ile ilişkileri belki de

01:41:22sıkılaştırma arayışı olarak

01:41:24okumak lazım. Ama

01:41:26az önce de söyledim, Avrupa

01:41:28hidayetiylerde Türkiye'nin önemini fark

01:41:30etti, hatasından döndü şeklinde bunu

01:41:32yorumlamak, gerçeği

01:41:34doğru okumak anlamı taşınmıyor.

01:41:36Yani aslında yine Avrupa Birliği'yle

01:41:38aynı uyuşmazlıklar devam ediyor,

01:41:40az önce saydığınız uyuşmazlıklar.

01:41:42Peki hocam, teşekkür ederiz

01:41:44değerlendirmeleriniz için. Şimdi ise

01:41:46İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarına

01:41:48geçmek istiyorum.

01:41:50Gazze'ye yönelik saldırılar devam ediyor, ne yazık ki

01:41:52katliamlarını yapmaya devam ediyor

01:41:54İsrail ordusu. Öte yandan

01:41:56bir de Batı Şeria Cephesi var.

01:41:58Son 20 yılın en

01:42:00büyük operasyonu, askeri

01:42:02operasyonu gerçekleştirildi

01:42:04Batı Şeria'ya. Şimdi Ayhan

01:42:06Bey sizle başlayalım. İsrail

01:42:08ordusu ne yapmaya çalışıyor? Batı Şeria'yı da mı

01:42:10bir Gazze'ye çevirmeye çalışıyor?

01:42:12Neler söylersiniz bu konuda?

01:42:14Deniz Hanım, bence

01:42:16İsrail, Amerika

01:42:18Birleşik Devletleri'ndeki otorite

01:42:20boşluğunu, özellikle

01:42:22Netanyahu'nun ziyaretinden sonra

01:42:24çok ciddi bir manada kullanmaya

01:42:26çalışıyor. Şu an,

01:42:28hatta dün ve evvelsi gün, yine

01:42:30haberleri çıktı, Joe Biden

01:42:32Kumsal'da bütün gününü geçirdi.

01:42:34Dünyadan tamamen kopmuş durumda.

01:42:36Kamala Harris zaten

01:42:38ikinci başkanlık

01:42:40yapmaktan ziyade Kasım'daki

01:42:42seçimlerin başkan adayı

01:42:44olarak seçim kampanyası yürütüyor.

01:42:46İlk bölümlerde de

01:42:48söylemiştik, Netanyahu

01:42:50Amerika Birleşik Devletleri'nde

01:42:52yaptığı ziyaret esnasında

01:42:54bence oradaki

01:42:56artık buna

01:42:58siyonist lobby mi deriz, yoksa

01:43:00küresel çete, küresel diktatörlük mü deriz?

01:43:02Amerika'daki müesses nizam mı deriz?

01:43:04Bunun ismini çeşitli şekillerde

01:43:06koyulabilir. Orada

01:43:08seçilmiş iktidardan değil fakat, Joe Biden'dan,

01:43:10demokratlardan değil, seçilmiş iktidardan

01:43:12değil, daha çok seçilmiş iktidarı da

01:43:14kontrol eden, yapıdan bence bir yeşil ışık

01:43:16aldı. Zaten oradayken

01:43:18hatırlayalım, Golan Tepelerinde çok şüpheli

01:43:20bir saldırı gerçekleşti. Sonrasında

01:43:22Fuat Şükrü,

01:43:24İzbulluların ikinci ismi

01:43:26Beyrut'ta saldırıya uğradı, öldürüldü.

01:43:28Sonrasında Hameney

01:43:30şehit edildi Tahran'da.

01:43:32Haniye şehit edildi Tahran'da.

01:43:34Ve şimdi

01:43:36Gazze'deki saldırılarını arttıran,

01:43:38bu bölgeyi ateşe atan İsrail'den

01:43:40yeni bir hamle geldi, Batı Şeria'da.

01:43:42Batı Şeria'da da o

01:43:44yıllardır sürdürdüğü

01:43:46yerleşimcileri, o işgalci

01:43:48yerleşimciler üzerinden sürdürdüğü işgal

01:43:50politikasını bir üst seviyeye çıkararak

01:43:52daha yoğun bir askeri baskı

01:43:54yapmaya çalışıyor. Normalde

01:43:56zaten Gazze'deki 7 Ekim'den sonra

01:43:58yaptığı saldırılara paralel olarak

01:44:00Batı Şeria'da da nokta

01:44:02operasyonları yapıyordu. Kafasına

01:44:04göre tutuklamalar yapıyordu. Yani oradaki

01:44:06usulsüzlükler, haksızlıklar zaten

01:44:08devam ediyor.

01:44:10Fakat son 2-3 günde bunu

01:44:12başka bir seviyeye,

01:44:14ileri bir boyuta taşımış durumda.

01:44:16Tabi bunu burada şuraya da biraz

01:44:18değinmekte fayda var.

01:44:20Batı Şeria, Doğu Kudüs'ü

01:44:22hariç tutarsak, zaten

01:44:24yıllardır İsrail tarafından

01:44:26Gazze ile birlikte askeri

01:44:28hukukla yönetiliyordu. Yani orada hukuk,

01:44:30demokrasi, hiçbir şey yok. Tamamen

01:44:32Apartheid rejiminin...

01:44:34İsrail'in kontrolü altında bir bölge.

01:44:36Evet ve Apartheid rejiminin

01:44:38en ciddi bir biçimde

01:44:40uygulandığı bir bölge. Bakınız, konuyla ilgili

01:44:42bütün uluslararası raporlar, buna

01:44:44Birleşmiş Milletler'in, Crisis Grup'un,

01:44:46Human Rights Watch'un, bütün

01:44:48raporları incelendiğinde,

01:44:50raporların ortak özelliği şu,

01:44:52diyor ki, İsrail

01:44:54Apartheid suçunun bütün

01:44:56maddelerini Batı Şeria'da ve Gazze'de

01:44:58işliyor. Bakınız bu bahsettiğim

01:45:00şey 7 Ekim öncesi.

01:45:02Hiç ortada bu savaşlar vs. yok.

01:45:04Orada mesela,

01:45:06şu kapının bu tarafında yerleşimciler var.

01:45:08İşgal etmişler orayı. Onlara

01:45:10İsrail vatandaşı olmamasına rağmen

01:45:12İsrail hukuku uygularken, bu

01:45:14taraftaki Filistinlere askeri hukuk

01:45:16uyguluyor. Bu da şu demek, kafasına göre

01:45:18yargılayabiliyor, içeriye atabiliyor,

01:45:20günlerce onları hapis tutabiliyor,

01:45:22istediği şekilde sınır dışı edebiliyor.

01:45:24Tamamen orayı,

01:45:26büyük bir zulüme, baskıya tabi

01:45:28tutmuş durumda. Ve

01:45:30korkarım ki, bu baskıyı,

01:45:32zulmü bir üst boyuta

01:45:34taşıyarak, orayı da sanki

01:45:36Gazze'dekine benzer bir şekilde

01:45:38tamamıyla işgal etme

01:45:40politikası yürütüyor. Burada benim aklıma şu

01:45:42geliyor. Acaba,

01:45:44Netanyahu, İsrail hazır,

01:45:46Amerika'daki güç boşluğunu bulmuşken,

01:45:48ki hatırlayalım, bir gün önce

01:45:50bir röportajı vardı.

01:45:52Tekrardan,

01:45:54İsrail'e biatını tazeledi,

01:45:56açıkçası. Yani biz İsrail'in

01:45:58savunma hakkını destekliyoruz,

01:46:00onlara her türlü desteği vermeye

01:46:02devam edeceğiz, şeklinde biatını

01:46:04tazeledi. Trump da zaten benzer bir

01:46:06pozisyonda. Kasım'a kadar

01:46:08bu güç boşluğunu gören İsrail,

01:46:10sanki Batı şeriadan da

01:46:12daha fazla bir şey koparmak,

01:46:14oradaki işgalini de

01:46:16bölük pörçük parçalara

01:46:18ayırdığı Batı şeriayı da

01:46:20daha büyük bir işgalin parçası

01:46:22haline getirme çabaları içerisinde gibi.

01:46:24Tabii,

01:46:26maalesef şöyle bir dünyadayız. Şu an için

01:46:28İsrail'i güç

01:46:30anlamında, askeri anlamında

01:46:32dengeleyebilecek hiçbir unsur yok

01:46:34bölgede. Çünkü,

01:46:36hatırlayalım, bu Fuat Şükrü

01:46:38meselesi sonrası, İsmail Haniye'nin katledilmesi

01:46:40sonrası, Amerika Birleşik Devletleri,

01:46:42İran karşı saldırı yapar

01:46:44korkusuyla, düşüncesiyle

01:46:46bütün askeri gemilerini

01:46:48bölgeye yığdır. Şimdi,

01:46:50İsrail görüyor, orada Amerika

01:46:52Birleşik Devletleri'nin, İngiltere'nin

01:46:54sonsuz bir kredisi söz konusu.

01:46:56Uluslararası hukuk

01:46:58da donmuş durumda. Herhangi

01:47:00bir gelişme sağlayamıyor. Her ne kadar

01:47:02Musab hocam da daha

01:47:04detaylı anlatır, Uluslararası Adalet Divanı'nda,

01:47:06Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde bazı

01:47:08girişimler bulunsa da, şu an

01:47:10bu savaşı durdurmaya yetecek

01:47:12bir hamle oradan da gelmedi. Bölgedeki

01:47:14ülkelere bakıyoruz. Onların

01:47:16zaten durumla çok

01:47:18böyle askeri anlamda bir

01:47:20ilişkisi yok. Herhalde

01:47:22Türkiye bu konuda en fazla sesini çıkaran,

01:47:24düzenli bir şekilde bu meseleyi

01:47:26gündemde tutan yegane ülkelerden,

01:47:28ender ülkelerden

01:47:30birisi olabilir. Fakat bizim de askeri

01:47:32anlamda oraya bir şu an müdahalemiz

01:47:34söz konusu değil. Gazzeliler,

01:47:36Filistinler maalesef,

01:47:38güç, askeri anlamda, güç anlamında

01:47:40tek başına İsrail'in zulmüyle

01:47:42ve İsrail'de bu boşluğu

01:47:44görmüş durumda.

01:47:46Hazır Amerika Birleşik Devletleri, Batı

01:47:48sesini kısmışken, olabildiğince

01:47:50işgalimizi genişletelim, olabildiğince

01:47:52İsrail, Filistinli'yi öldürelim,

01:47:54katledelim, tutuklayalım. Mantığını

01:47:56tamamıyla

01:47:58benimsemiş durumda. O yüzden

01:48:00Filistinler açısından maalesef durum

01:48:02hiç iç açıcı gözükmüyor.

01:48:04Allah sabır versin.

01:48:06Yasir Hocam sizce de

01:48:08İsrail, Amerikan seçimlerine

01:48:10kadar bölgedeki

01:48:12saldırı şiddetini bilerek arttırmış

01:48:14durumda mı? Batı Şeri'ye yapılan

01:48:16bu saldırıları nasıl yorumluyorsunuz?

01:48:18Batı Şeri'ye

01:48:20aslında bu bir bakıma

01:48:22Gazze'de de hep diyoruz ya

01:48:247 Ekim'de, 7 Ekim bir sonuçtu.

01:48:267 Ekim bir başlangıç

01:48:28değildi. Birçok kişi

01:48:307 Ekim'de Hamas'ın

01:48:32artık bir patlama noktasına gelerek

01:48:34bir eylem yapmış olmasını

01:48:36çok garip karşıladılar. Garip bir

01:48:38biçimde sanki

01:48:40Hamas durduk yerde

01:48:42bütün bu bitenlerin sebebi

01:48:44olacak şekilde yani

01:48:46sorumluluğunu üstlenecek şekilde

01:48:48bir eylem yapmış gibi

01:48:50gördüler. Halbuki

01:48:52şeyi unutuluyor.

01:48:54Yani 7 Ekim'e kadar

01:48:561948 yılından beri devam etmekte olan

01:48:5875 yıllık bir işgal var ve bu işgal

01:49:00çok feci bir işgaldir. Hiç kimse

01:49:02olaya Filistinler açısından bakmadı.

01:49:04Hele Gazze'liler açısından hiç kimse bakmıyordu.

01:49:06Yani Gazze'de hayat

01:49:08nasıldır? Filistin'de

01:49:10Batı şeriatında hayat nasıldır?

01:49:12Hiç kimse o açıdan bakmıyor.

01:49:14Sanki 7 Ekim'de durduk yerde

01:49:16bunlar böyle canları hani terörist ya

01:49:18canı adam öldürmek istiyor, kan içmek

01:49:20istedi. Kalktılar eylem yaptılar. Öyle bir şey

01:49:22değil yani. Öyle bir şey değil.

01:49:24Bir zulüm var ve

01:49:26daha bir gün öncesinden kaç tane

01:49:28Filistin'i alıyorlar, götürüyorlar,

01:49:30işkence çektiriyorlar.

01:49:32Yıllardır hapislerde

01:49:34çürütülen, hapislerde tutulan insanlar

01:49:36var. Evleri

01:49:38bir gün gelip işte Batı şeriatı

01:49:40Hamas'ın

01:49:42bulunduğu, yönettiği Gazze şeridinde

01:49:442006

01:49:46yılından beri orada devam eden

01:49:48bir şey var.

01:49:50Bir kuşatma var.

01:49:5415-16 yıldır devam etmekte

01:49:56olan bir kuşatma var.

01:49:58O kuşatma bir

01:50:00açık hava hapishanesine döndürüyor neredeyse

01:50:02ülkeyi. Hiçbir

01:50:04doğru dürüst bir yardımın, gidişin

01:50:06kısıtlandığı,

01:50:08her çeşit yardımın kısıtlandığı bir ülke

01:50:10Gazze. Öbür

01:50:12tarafta Batı şeriatı

01:50:14şimdi öyle bir hadise

01:50:16hadi Gazze'yi anladık.

01:50:18Gazze'de Hamas,

01:50:20terörist zaten, kalktı bu eylemi yaptı.

01:50:22Siz

01:50:24Gazze'ye, Batı şeriatı tarafına

01:50:26Ramallah'a baktınız mı?

01:50:28El Halil'e baktınız mı?

01:50:30Kudüs'e baktınız mı?

01:50:32Kudüs'te olsun,

01:50:34Batı şeriatı taraflarında

01:50:36yıllardır

01:50:38başladığından beri

01:50:401967 yılında zaten işgal

01:50:42altındaki bir toprak olarak görülüyor.

01:50:44Ama işgal altındaki toprağı

01:50:46her gün yeniden işgal ediyor.

01:50:48İşgal altındaki

01:50:50insanlara terk edilmiş

01:50:52onların kontrolünde

01:50:54olan bir alan var. Oslo süreciyle birlikte

01:50:56orada başka bir hükümet kuruldu.

01:50:58Hükümetin kontrol etmek durumunda olduğu yerde

01:51:00İsrail askeri

01:51:02istediği zaman girip

01:51:04istediği işi yapabiliyor.

01:51:06Filistin askeri

01:51:08veya Filistin Devleti'nin

01:51:10Mahmut Abbas Fethi

01:51:12yönetimindeki

01:51:14hükümet

01:51:16İsrail'e hiçbir şey yapamıyor.

01:51:18Bilakis İsrail adına

01:51:20oradaki direniş gösteren insanları

01:51:22kontrol etmekle yükümlü.

01:51:24Yani sürekli

01:51:26bir baskı altında yaşıyordu.

01:51:28Filistin halkını da birbirine düşürecek şekilde

01:51:30bir sistem kurmuş durumda.

01:51:32Öbür tarafta

01:51:34dünyanın birçok yerinden insanları

01:51:36getirip bir gün

01:51:38Filistin'in kapısını çalıp tamam siz artık

01:51:40buradan çıkabilirsiniz sahibi geldi diyor.

01:51:42Nasıl yani diyorsunuz

01:51:44yıllardır

01:51:462500 yıl önce burası bize aitti

01:51:48dolayısıyla ev sahibi geldi siz çıkabilirsiniz

01:51:50diyor. Yüzlerce

01:51:52yıldır belki kaç nesildir orada yaşayan

01:51:54gelip evinden kaldırıyor.

01:51:56Bu şekilde 500 bin

01:51:58milyona yakın insan bir şekilde

01:52:00yerleştirildi Batı Şeriatı tarafında ve

01:52:02adım adım adım adım Filistinlilerin

01:52:04yaşadıkları yerler daraltılar daraltılar.

01:52:06Bir de şöyle bir şey gelip bir yerleşim

01:52:08yeri kurduğunuz zaman o yerleşim

01:52:10biriminin güvenliğini oluşturmak için

01:52:12onun etrafına bir duvar örülmüyor.

01:52:14Onun komşusu olan Filistinlilerin

01:52:16etrafına duvar örülüyor. Oradan buraya

01:52:18geçiş yapamasınlar diye.

01:52:20Birleşmişler İsrail askerlerinin

01:52:22kontrolünde gerçekleştiriliyor o bölgeler.

01:52:24Tabii tabii. Yani her

01:52:26açılan her yerleşim yeri aynı

01:52:28zamanda yeni bir şey mahallesi

01:52:30anlamına geliyor. Yani bir açık

01:52:32hava hapishanesi anlamına geliyor. Yani

01:52:34bir Filistinli 100 metre ötedeki

01:52:36bir komşusuna veyahut da akrabasına

01:52:38gidebilmek için iki ayrı duvarı

01:52:40belki de birkaç duvarı birden geçip

01:52:42belki bütün bir gününü alıyor.

01:52:44Yani 100 metre ötedeki bir

01:52:46komşusunu gidip ziyaret edebilmesi için

01:52:48belki de bütün bir gününü harcamak

01:52:50zorunda kalıyor. Kendi işine gidebilmesi için

01:52:52yani işi başka bir yerde. İşine gidebilmesi için

01:52:54kaç tane checkpointten geçmesi gerekiyor.

01:52:56Kontrol noktasından. Siyonist

01:52:58işgalcilerin kontrol noktasından

01:53:00geçmesi gerekiyor ki her kontrol noktasından

01:53:02geçiş ayrı bir aşağılayıcı ve çok

01:53:04zulmedici bir şey. Yani insanı böyle

01:53:06çileden çıkaran bir şeydir bu.

01:53:08Saatlerce bir bekleyiş de olabiliyor. Kuyruk oluşuyor.

01:53:10Bu zaten şey bir bunaltma politikası.

01:53:12Yani bunaltacaklar. İnsanları belki

01:53:14oradan bezdirecekler. Onları bir şekilde

01:53:16oradan kaçırtacaklar.

01:53:18Ve

01:53:20özüne bakın ki o Filistinliler

01:53:22orayı terk etmiyor.

01:53:24Ben kaç defa gittim orada

01:53:26o kadar çok insanlarla karşılaştım ki

01:53:28Filistinlilerin orada sergiledikleri direniş

01:53:30hakikaten yani

01:53:32dillere destan bir

01:53:34direniştir. Bizde bazı

01:53:36maalesef bazı tarihçiler şey diyor ya işte toprak

01:53:38sattılar bilmem ne. İşte Filistinliler topraklarını

01:53:40sattı diye böyle bir karalama.

01:53:42Yani insan utanır ya. İnsan buradaki

01:53:44o direnişteki asalete, direnişteki

01:53:46dirence bakar. Biraz utanır.

01:53:48Sen olsaydın orada

01:53:50on defa satmıştın belki de toprağını.

01:53:52Toprağını belki de on defa satmıştın.

01:53:54Memleketini satmıştın. Kaçmıştın o ülkeden

01:53:56belki de. Kendi vatanını satmış kaçmıştın

01:53:58ülkeden. Şimdi utanmadan o

01:54:00insanlara yok vatanını satarlar. Zaten

01:54:02Filistinli dediğim toprak satan adam

01:54:04anlamına gelir diye. Eğer toprak satıyorsa

01:54:06bunlar ne yapıyor orada?

01:54:08Toprak satan belki birkaç kişi vardır.

01:54:10Onları zaten çekip gitmiş. Sen esas buradaki

01:54:12insanlara bak. Bu insanlara bir şapkanı

01:54:14çıkar. Bir takdir et. Bunları böyle

01:54:16alkışla. Bunların yanında durmak

01:54:18senin için şeref olur. Onlar için

01:54:20bir şeref olmaz. Onlara hiçbir şey söyleme.

01:54:22Onlar zaten gerekli kaliteyi

01:54:24ortaya koyuyorlar. Onlar gerekli şerefli

01:54:26duruşu, direnişi ortaya koyuyorlar.

01:54:28Vatanlarını, kanlarının son

01:54:30damlasına kadar koruyorlar onlar.

01:54:32Ama sen onlara bu çamuru atmakla sadece

01:54:34o çamuru kendine bulaştırmış olursun. Başka hiç

01:54:36kimseye bulaştıramazsın. Maalesef ki böyle

01:54:38söylemlerin bir şeytan vesvesesi

01:54:40diyorum ben bunlara. Bu şeytan vesvesesi

01:54:42böyle bir takım insanlar arasında çok kolaylıkla

01:54:44şey yapabiliyorlar.

01:54:46Neşredilebiliyor. Şimdi orada

01:54:48Batı şeriada

01:54:50olan şeyler

01:54:52şöyle yani eğer

01:54:54refah gazzede

01:54:56gazze şeridinde olan şeylere

01:54:58karşı Hamas bu şeyi yaptı.

01:55:00Sanki İsrail

01:55:02uluslararası kamuoyundan bunlar

01:55:04terörist bana saldırdı diye

01:55:06yutturmaya kalkışıyor. Böyle bir propaganda

01:55:08yapmaya kalkıştı. Onun için

01:55:10Batı şeriayı gösterelim

01:55:12örnek. Batı şeriada ne oldu?

01:55:14Batı şeriada tamamen senin kontrolün

01:55:16işgalin altında bulunan insanlara

01:55:18karşı sadece 7 Ekim'e kadar

01:55:20yani

01:55:222023 yılında 1 Ocak'tan 7 Ekim'e

01:55:24kadar 10 binin üstünde insan öldürülmüştü.

01:55:26Hiç şey yoktu ha orada.

01:55:28Hamas yok orada. Güya

01:55:30Hamas yok orada. Batı şeriada Hamas yok.

01:55:32Batı şeriada El-Fetih yönetimindeki

01:55:34bir yerdir ve

01:55:36orada 10 bine yakın insan öldürülmüştü.

01:55:387 Ekim'den bu yana da

01:55:40çok daha fazla insan öldürüldü

01:55:42orada. Yani binlerce

01:55:44operasyon yapıldı ve o operasyonda insanlar

01:55:46bezdiriliyor. Şimdi de şiddete arttırılmış

01:55:48durumda bu operasyon.

01:55:50İsrail için kötü bir haber

01:55:52var Batı şeriada. Batı şeriada

01:55:54Gazze olma yolunda.

01:55:56Gazze'de 9-11

01:55:58aydır baş edemedi.

01:56:00Birkaç gün içerisinde

01:56:02işgal edip yok edebileceğini düşünüyordu.

01:56:04Hamas'ın lider kadrosunu

01:56:06yok edebileceğini ve Hamas'ı tamamen yok edip

01:56:08tünelleri yok edebileceğini düşündü.

01:56:10Hamas'ın savaşma kabiliyetini yok

01:56:12edebileceğini düşündü. Hiçbir şey elde

01:56:14edemedi. Yönetim kadrosundan

01:56:16işte suikastlarla kalleşçe

01:56:18alçakça kalleşçe başka yerlerde

01:56:20şey yaptı. Hem uluslararası

01:56:22şeyi de ihlal ederek, kuralları da

01:56:24ihlal ederek, raconları da ihlal ederek.

01:56:26Ahlakı da her

01:56:28çeşit ihlali yaparak.

01:56:30İsmail Heniye'yi orada

01:56:32şeyde

01:56:34Salih el Aruri'yi şeyde

01:56:36Lübnan'da, Beyrut'ta

01:56:38şehit etti. Bu tür

01:56:40suikastlarla yani

01:56:42teröristlere, teröristlerin

01:56:44bile bir raconu var ya. Teröristler her yerde böyle şeyler

01:56:46yapmazlar. Ama teröristten

01:56:48daha feci, daha aşağılık bir biçimde

01:56:50bu tür eylemleri yaptı. Üstelik

01:56:52barış görüşmelerinin yapıldığı

01:56:54yani kiminle

01:56:56yapıyorsun? İsmail Heniye'yle yapıyorsun.

01:56:58İsmail Heniye'yle yaptığın, barış elçisi

01:57:00olarak iş yapan bir tane

01:57:02adamı suikastla katlediyorsun.

01:57:04Bu demektir ki yine barışta gözün var.

01:57:06Niyeti kötü.

01:57:08İsrail'in niyeti kötü ve bu niyet

01:57:10ayağına dolanacak bir niyet. Yani şu anda

01:57:12İsrail, şunu söyleyeyim yani burada

01:57:14yeri gelmişken, İsrail kendi sonunu

01:57:16hazırlıyor. Yani bakmayın çok kişi öldürdü,

01:57:18çok kişi katletti. Ama ben

01:57:20Hamaslı yetkililerin

01:57:22dün bir tane yerde

01:57:24bir konferansını izledim

01:57:26online olarak. Yani adam

01:57:28bilançı ortaya çıkarıyor. Evet diyor

01:57:30çok kurban verdik ama

01:57:327 Ekim'den öncesine nazaran

01:57:34çok şey elde ettik.

01:57:36Ya ne elde ettik? İsrail'in bütün

01:57:38iç yüzünü bütün dünyaya teşhir ettik.

01:57:40Bu az bir şey değil. Bakın şimdiye kadar

01:57:42antisemitizm suçlaması bütün insanların

01:57:44üzerinde böyle demokrasi kılıcı gibi

01:57:46sallanıyordu. Hiç kimse laf edemiyordu ya.

01:57:48İsrail'e kimse laf edemiyordu ya. Yan gözle

01:57:50bakamıyordu. Hemen sen antisemitiksin.

01:57:52Ya ben antisemitik değilim ya. İsrail'e

01:57:54şey yapıyorum ya. İsrail'e

01:57:56bu siyonist politikalarına karşı çıkıyorum.

01:57:58Katliamlarına karşı mı? Yok sen

01:58:00madem İsrail'i affettin sen de antisiyonistsin

01:58:02diyor. Şimdi bu şeyin artık esamisi

01:58:04kalmadı. O kadar millet

01:58:06bütün dünyada o kadar şey

01:58:08kullanışlılığı kalmadı bu şeyin mesela.

01:58:10Bu antisemitizm suçlamasının.

01:58:12Yetmiyor tabii

01:58:14İsrail'in iç yüzünü herkes tarafına

01:58:16artık İsrail'e kimse sahipsiz kalmıyor.

01:58:18Amerika'dan da kötü haber gelecek.

01:58:20Amerika'da

01:58:22bakın şu tablo artık herkesin

01:58:24gözü önünde. Bütün Amerikan vatandaşlarının gözü

01:58:26önünde en net şekilde ortaya

01:58:28çıkmış durumda. İsrail

01:58:30gücünü nereden alıyor? Amerika'daki

01:58:32lobi faaliyetlerinden. Kongre

01:58:34üyelerini seçimler

01:58:36esnasında finansi etmekle.

01:58:38Lobi çalışmalarını finansi ediyor.

01:58:40Bütün lobi çalışmalarında yaptığı

01:58:42bütün finansmanın maliyeti ne kadar diye hesaplanıyor.

01:58:44Topu topu 100 milyon dolar.

01:58:46En fazla 100 milyon dolar. Bu

01:58:48100 milyon dolar finansmanın

01:58:50toplam Amerika'ya

01:58:52maliyeti yılda en az 50 milyar dolar.

01:58:5450 milyar dolar

01:58:56İsrail'e gidiyor. Üstüne üstlük

01:58:58İsrail'in yaptığı bütün katliamlarla

01:59:00ve İsrail'e verilen destek dolayısıyla

01:59:02bütün Orta Doğu'da hatta bütün dünyada

01:59:04Amerika'nın etik olarak

01:59:06kaybına yol açıyor.

01:59:08Etik olarak insanlar üzerine

01:59:10hiçbir ahlaki üstünlüğü, söyleyeceği

01:59:12hiçbir şey kalmamış oluyor. Çünkü

01:59:14rezil rüsva oluyor ve şey oluyor yani

01:59:16katliamlarla, soykırımlarla, soykırımcılarla

01:59:18adı anılan bir ülke haline gelmiş oluyor.

01:59:20Desteklenme ülke haline geldi.

01:59:22Anlatacaksınız artık.

01:59:24Yıllar önce oraya demokrasi götüreceğim.

01:59:26Buraya insan hakları götüreceğim.

01:59:28Müslümanlar da demokrasiyle çok uzlaşamıyorlar

01:59:30falan filan deyip böyle çemkiren

01:59:32Amerika. Şimdi dünyaya söyleyebileceğin

01:59:34zerre kadar en ufak bir hikayesi

01:59:36kalmadı. Bir anlatısı kalmadı.

01:59:38Hiçbir inandırıcılığı kalmadı.

01:59:40Yok Afganistan'da Taliban

01:59:42kız çocuklarını okutamıyor.

01:59:44Kız çocuklarını öldürüyorsun sen ya.

01:59:46Bırak okutmayı. Sen öldürüyorsun.

01:59:48Katlediyorsun. İsrail bugün

01:59:50Gazze'de katlettiği

01:59:52kız çocuklarının sayısı

01:59:54bebek yaşındaki kız çocuklarının sayısı

01:59:56on binlerle ifade ediliyor ya.

01:59:58Sen kalkmışsın ahlak satıyorsun

02:00:00Afganistan'da veya başka yerlerde

02:00:02Müslüman çocuk. Git Suudi Arabistan'a

02:00:04karış bakayım. Suudi Arabistan'da kadının

02:00:06durumu neymiş mesela? Veya insanların

02:00:08durumu neymiş mesela?

02:00:10Amerika'nın

02:00:12hiç kimseye anlatabileceği hiçbir

02:00:14ahlaki hikayesi de kalmamıştır.

02:00:16Moral

02:00:18hiçbir şey de

02:00:20erdemi kalmamış durumda. Zaten yoktu da

02:00:22bugün ortaya çıkmış durumda.

02:00:24Ama bu durum

02:00:26seçimlerde ona çok büyük

02:00:28bir pahalıya mal olmayacak.

02:00:30Belki de hayra mal olacak. Çok iyi bir

02:00:32hayırlı bir gelişme olacaktır Amerika için.

02:00:34Amerika'yı bu siyonist lobilerden

02:00:36kurtarmanın yolu açıldı.

02:00:38Bu yol açılan

02:00:40bu yoldan gider mi Amerikan halkı?

02:00:42Ve Amerika toplumu bunu yapar mı?

02:00:44Bu restorasyonu

02:00:46yapar mı? Bu fırsatı değerlendirir mi?

02:00:48Değerlendirir mi? Bilmiyorum ama

02:00:50Gazze bütün dünya halklarına

02:00:52sadece kendine değil bütün dünya halklarına

02:00:54özgürleşmek için bir fırsat sağladı.

02:00:56Peki. Çok teşekkür ederiz

02:00:58değerli katkılarınız için. Ben bir cümleyle katkı yapıp

02:01:00hemen başlayayım. Siz de bir cümleyle buyurun.

02:01:02Dünya sadece İsrail değil

02:01:04hocanın dediği gibi aynı zamanda Amerikanın da

02:01:06gerçek yüzünü gördü. Hatta 2-3 ay önce

02:01:08bir ara Biden'la

02:01:10Netanyahu kapışırken, Netanyahu şöyle bir söz

02:01:12sarf etti. Amerika Birleşik

02:01:14Devletleri Afganistan'da, Irak'ta

02:01:16ne kadar insan haklarına, uluslararası hukuka

02:01:18uydu ki biz burada o kadar uyalım.

02:01:20Yani şeytan, diğer şeytana

02:01:22bakın sen bana şeytan diyorsun ama asıl

02:01:24şeytan sensin dedi. Tencere dibin kara

02:01:26diyorsun. Aynen. O bile yani işin

02:01:28vehametini gösterdi. O açıdan da

02:01:30Amerika Birleşik Devletleri'nin nasıl bir devlet

02:01:32olduğunu tüm dünya bence gördü.

02:01:34Bu da çok hayırlı bir gelişme. Bu kadar

02:01:36olumsuz olayın yanında.

02:01:38Çok doğru bir yere parmak bastı

02:01:40Yasin Hoca. Abdullah Musaf

02:01:42Hocam siz neler söylersiniz?

02:01:44Özellikle Amerikan seçimleri

02:01:46de durumu değiştirir mi? Şu anda

02:01:48iyice şiddetlendirmiş durumda İsrail

02:01:50saldırılarına. Batı şeriyede

02:01:52çok yoğun

02:01:54bir saldırı gerçekleştiriyor. Ne yapmaya

02:01:56çalışıyor İsrail? Buyurun. Şimdi

02:01:58Kasım'da Amerikan seçimleri görülüyor

02:02:00takvimde. Fakat bunun sonuçlarının

02:02:02kesinleşmesi 2025

02:02:04senesinin ilk aylarını bulacak.

02:02:06Dolayısıyla şu anda

02:02:08az evvel bahsedildi. Biden

02:02:10katil yapmakla meşgul. Kamala

02:02:12Biden'ın resmi olarak

02:02:14yardımcısı, başkan yardımcısı

02:02:16demokratların adayı

02:02:18olarak ön plana çıkmış durumda.

02:02:20Diğer tarafta Trump var.

02:02:22Fakat kim gelirse gelsin

02:02:24ben İsrail'e olan desteğin çok fazla

02:02:26değiştiğini düşünmüyorum maalesef.

02:02:28Özellikle cumhuriyetçiler

02:02:30veya Trump kanadı belli oranda

02:02:32anlaşılabilir. Yani

02:02:34onların cephesinden bakıldığı zaman

02:02:36koşulsuz ve sınırsız

02:02:38İsrail'e destek makul ve anlaşılabilir

02:02:40gözüküyor. Onların teorileriyle

02:02:42inandıkları şeylerle. Fakat

02:02:44demokratlar açısından bakıldığı zaman tam bir

02:02:46fiyasko. Yani belki bir yıkım veya

02:02:48bir sarsıntı demokrat cephesinde olabilir.

02:02:50Çünkü demokrat yani

02:02:52demokrat olan bir insanın bu şekilde

02:02:54hani daha az evvel

02:02:56bahsedildi. İsrail'e yardımında

02:02:58bulunacağının devam

02:03:00edeceği konusunda bir vaatte bulunması

02:03:02korkunç bir şey. İlk günlerde

02:03:04biz Kamala Harris'in biraz böyle

02:03:06ateşkes yönündeki çağrılarını görmüş katılıyorum.

02:03:08Bir yandan da Gazze'ye ateşkes çağrısı yapıyor

02:03:10ama bu şekilde hareket etmese

02:03:12kendiyle çelişmesi durumuna mı düşüyor?

02:03:14Evet. Kendisiyle kesinlikle çelişiyor.

02:03:16Artık o da gerçek yüzünü göstermeye başladı.

02:03:18Yani maskeyi düşmüş vaziyette.

02:03:20Fakat şöyle bir durum da var. Şimdi

02:03:22kararsız bir seçmen var.

02:03:24İbre biraz daha Kamala Harris'e dönmüş gibi gözüküyor.

02:03:26En azından bu işte salıncak eyaletlerde

02:03:28vs. Hani seçim sonuçları

02:03:30nasıl olur? Daha belli süre var.

02:03:32Bir tahammül yürütmek zor haliyle ama

02:03:34Kamala Harris

02:03:36şu anda icrai olarak görevli

02:03:38birisi. Başkan yardımcısı.

02:03:40Dolayısıyla şu konjonktürde

02:03:42olan her şeyden aynı zamanda sorumlu.

02:03:44Mesul vaziyette.

02:03:46Dolayısıyla adımlarını veya açıklamalarını da

02:03:48buna uygun şekilde yapmak durumunda.

02:03:50Biz baktığımız zaman tam aksi yönde

02:03:52Cumhuriyetçi kanadının

02:03:54açıklamalarına benzer şekilde

02:03:56ateşkes hikayesinden veya

02:03:58ateşkes masalından

02:04:00ziyade yine saldırıların devam edeceği

02:04:02yorumunu yapabiliriz.

02:04:04Şimdi Deniz Hanım, Batışehir'e baktığımız zaman

02:04:06Batışehir'e meselesi

02:04:08Likud Partisi'nin, Netanyahu'nun

02:04:10siyasi partisinin 70'li yıllardan

02:04:12kuruluşundan itibaren aslında

02:04:14statüsü tartışılan

02:04:16veya üzerinde yazıp çizilen bir bölge.

02:04:18Biz ilk olarak baktığımız zaman işte

02:04:20mesela Camp David'i hatırlayalım.

02:04:2278-79. Yine o dönemde dahi

02:04:24Batışehir'deki kiflesinin ne olacak meselesi

02:04:26gündeme gelmişti.

02:04:28Daha sonra işte Oslo görüşmeleri hocam bahsetti.

02:04:30Bunların hepsinde aslında Batışehir'e

02:04:32ne olacak? Mesele bu.

02:04:34Gelinen noktada, yani sahada

02:04:36çok fazla bir değişiklik olmadı Batışehir'in

02:04:38durumunda. Evet Mahmut Abbas

02:04:40kurulduğu bir hükümet var vs. ama

02:04:42hani onun da nasıl işler

02:04:44veya Filistinler'in

02:04:46ne kadarını desteği aldığı konusunda

02:04:48kesin böyle

02:04:50kati surette bir yorum yapmak da pek

02:04:52fazla mümkün gözükmüyor.

02:04:54Burada Batışehir'e konusunda ben şunu

02:04:56söyleyebilirim kısaca.

02:04:58Batışehir'e de yaşanan

02:05:00bir şey, bir

02:05:02durum. Yani İsrail'in

02:05:04saldırılarını arttırması ve Amerika'nın

02:05:06bu Batışehir'e yönelik olan saldırıları

02:05:08desteklemesi aslında

02:05:10Amerika'nın Orta Doğu'daki

02:05:12en güvenli sığınak olarak kabul

02:05:14ettiği ülkelerden birisi olan Ürdün için problem.

02:05:16Şimdi Ürdün'ün genelde

02:05:18politikası şudur. Et diye süt diye karışmam.

02:05:20Etrafında

02:05:22yangınlar yanar. Etrafı

02:05:24ateş attı. Şu ana kadar da o

02:05:26şekilde. Şu ana kadar o şekilde.

02:05:28Kurucu Abdullah'dan beri böyledir.

02:05:30Kralı Abdullah'dan beri böyledir.

02:05:32Biraz böyle mesafeli kalmıştır.

02:05:34Amerika'yla veya İngiltere'yle arası iyidir.

02:05:36Biraz daha. Dolayısıyla

02:05:38politikalarını biraz daha

02:05:40sessiz veya ortada devam ettirmeye çalışır.

02:05:42Fakat oradan bir açıklama

02:05:44geldi bu hafta Dışişleri Bakanlığı'ndan.

02:05:46Batışehir'e yönelik olan

02:05:48saldırıların artması ihtimalinden

02:05:50Ürdün olarak

02:05:52ciddi şekilde kaygı duyuyoruz.

02:05:54Endişeliyiz.

02:05:56Bu şekilde. Dolayısıyla

02:05:58Batışehir'e yaşanacak bir

02:06:00problem veya

02:06:02saldırıların daha da artması

02:06:04bahsedildi az önce. Ayhan Hoca bahsetti.

02:06:06Böyle hedef odaklı saldırılardan ziyade

02:06:08Gazze'de olduğu gibi rastgele

02:06:10saldırıların yapılması, kontrolsüz saldırıların

02:06:12yapılması oradaki nüfusun

02:06:14Ürdün'e gitmesine sebep olabilir. Ürdün'e

02:06:16kaçmasına sebep olabilir. Bu tabii ki

02:06:18Likut'un az evvel bahsettim.

02:06:20Kurucu metninde veya nizamnamesinde

02:06:22tüzüğünde olan bir şey.

02:06:24Batışehir'in İsrail'e ait olması.

02:06:26Yani oranın Filistinlerden temizlenmesi.

02:06:28Netanyahu'nun bağlı olduğu

02:06:30siyasi partinin projesi veya

02:06:32emeli, hedefi bu.

02:06:34Dolayısıyla Ürdün'e

02:06:36bir göç dalgası

02:06:38olabilir. Saldırıların ilerleyen

02:06:40dönemde artması ihtimalinde. Bu da işte

02:06:42Amerika'nın çok da fazla

02:06:44tercih edeceği bir şey değil gibi gözüküyor.

02:06:46Çünkü Ürdün'de işte Halit

02:06:48Meşal suikast teşebbüsünden

02:06:50dolayı 98'de

02:06:52yanlış hatırlamıyorsam

02:06:54çok fazla bir şey olmadı.

02:06:56Yani Hamas

02:06:58veya Hamas siyasi büroşefleri

02:07:00çok fazla kendilerine alan bulamadı.

02:07:02Dolayısıyla tekrar

02:07:04orada Hamas'ın canlanması

02:07:06ya da orada

02:07:08biraz daha İsrail ya da Amerika tarafından

02:07:10marjinal kabul edilebilecek bir

02:07:12grubun ortaya çıkması

02:07:14Amerika, İngiltere veya İsrail'in

02:07:16tercih edebileceği bir şey değil. Batışehir'e

02:07:18çıkartan saldırıların

02:07:20ileride doğurması muhtemel

02:07:22neticelerden birisi bana göre bu.

02:07:24Ve Amerika'nın da hoşuna gitmiyor diyorsunuz.

02:07:26Amerika'nın hoşuna gitmiyor da dediğim gibi Biden

02:07:28artık bırakmış.

02:07:30Kemal Erdoğan zaten umurumda değil. Yani Amerika'nın

02:07:32hoşuna gitmemesinin artık çok bir

02:07:34anlamı yok sahada. Çünkü

02:07:36Netanyahu veya İsrail'i durdurabilecek,

02:07:38dizginleyebilecek bir güç olmaktan

02:07:40çıktı veya çıkarıldı

02:07:42veya kendisi çıktı. O yüzden

02:07:44çok daha tehlikeli bir durumdayız.

02:07:46Ben kesinlikle kontrol edilebildiğimi düşünmüyorum.

02:07:48Biden bir ara denedi.

02:07:50Hatırlayalım, Netanyahu ile kameralar

02:07:52karşısında tartıştı. Benny Gantz

02:07:54Amerika'ya davet edildi.

02:07:56Öyle Netanyahu'nun ihtilafına rağmen

02:07:58gitti, görüştü orada. Sonra bir baktık,

02:08:00Netanyahu'nun görüşmesinden sonra,

02:08:02Biden başkan adaylığından çekildikten

02:08:04sonra, İsrail'in katliamların

02:08:06önü tamamen açıldı.

02:08:08Şimdi hala hazırda baktığımız zaman

02:08:10Ayhan Hocam, zaten Uluslararası Adalet Divanı

02:08:12mesela geçen ay Batışehir'e

02:08:14İsrail'in işgalini

02:08:16tasdik etmiş oldu.

02:08:18Bir tavsiye kararı verdi. Biz Türkiye

02:08:20olarak da katıldık buradaki

02:08:22Uluslararası Adalet Divanı'ndaki duruşmalara.

02:08:24Birkaç sene önce

02:08:26Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından

02:08:28Uluslararası Adalet Divanı'na getirilen bir

02:08:30dosyaydı bu.

02:08:32Bu bir duruşma veya bir

02:08:34dava değildi fakat Uluslararası Adalet Divanı

02:08:36yani Uluslararası Hukuk'un

02:08:38en üst mercisinin bir konuda görüşünü

02:08:40öğrenmek maksadıyla ortaya çıkmış

02:08:42bir teşebbüstü. Geçen ay sonuçlandı.

02:08:44Onlarca devlet işte

02:08:46Arap Birliği, İslam İşbirliği Teşkilatı

02:08:48gibi kuruluşlarda buna katıldılar

02:08:50sürece.

02:08:52Batışehir ya da İsrail'in işgalci konumda olduğu

02:08:54tekrar tasdik edildi.

02:08:56Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde geçmişte

02:08:58ve yakın dönemde yine tutuklama

02:09:00kararlarının çıkması muhtemel.

02:09:02Aynı zamanda Uluslararası Adalet Divanı'nda

02:09:04soykırım yargılamaları devam ediyor.

02:09:06Bunların hiçbirisi pratikte bir etki doğurmuyor.

02:09:08Neden doğmuyor? İşte bahsettiğiniz gibi

02:09:10Ayhan Hoca'nın bahsettiği gibi pratiğe

02:09:12yansıması için biraz siyasi baskının

02:09:14artması gerekiyor.

02:09:16Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin

02:09:18devreye sokulması gerekiyor. Bunların hepsi

02:09:20birlikte olduğu takdirde İsrail'in

02:09:22bu saldırgan tutumunu, işte Lübnan'a saldırı

02:09:24Gazze'ye saldırı,

02:09:26Batışehir'e saldırı ancak o şekilde durdurulabilir.

02:09:28Yani bu bahsettiğiniz

02:09:30lahirdeki durum

02:09:32Gazze'ye yönelik saldırılar

02:09:34başlamadan önce Türkiye'nin ve

02:09:36diğer ülkelerin başvurduğu Batışehir'i

02:09:39Evet, Uluslararası Adalet Divanı gündeminde

02:09:41Gazze'yle ya da Filistin'le ilgili

02:09:43iki mesele vardı.

02:09:45Bir tanesi Güney Afrika'nın geçen senenin

02:09:47son gündeminde başlattığı soykırım davası.

02:09:49Onda ihtiyati tedbir kararları

02:09:51verildi Deniz Hanım fakat soykırım

02:09:53yargılamaları ilerleyen dönemlerde başlayacak.

02:09:554-5 sene kadar sürmesi muhtemel.

02:09:57Sonuçlanan ise bir tavsiye kararı.

02:09:59Tavsiye kararı

02:10:01diğerleri gibi bir

02:10:03yargılama süreci olmaksızın

02:10:05Uluslararası Adalet Divanı'nın

02:10:07hakimlerin, yetkili hukukçuların

02:10:09bir konuda görüşlerini ortaya koymaları.

02:10:11Yani şu anda İsrail Batışehir ya da

02:10:13işgalci konumundadır. Tavsiye kararı çıktı.

02:10:15Ancak lahir bu kararı

02:10:17şu anda ne kadar bağlayacağı

02:10:19Netanyahu için.

02:10:21Peki İrfan Hocam siz neler söylerseniz.

02:10:23Ben bir şey ekleyeyim.

02:10:25Ne durdurur? İsrail'i durduracak olan şey

02:10:27yine güçtür.

02:10:29O güçte maalesef

02:10:31Filistinler'den başka kimseden gelmiyor

02:10:33şu anda.

02:10:35İsrail içerisinde ciddi anlamda

02:10:37moraller bozulmuş durumda.

02:10:39Kendi içerisinde çok ciddi bir takım

02:10:41şeyler çatırdıyor resmen.

02:10:43Kendi rehinelerini de

02:10:45kurtaramadılar.

02:10:47Gazze'yi halledememiş ve

02:10:49Gazze'de hezimete uğramış. Neresinden bakarsanız

02:10:51600-700'e yakın ölü bırakmış.

02:10:53Yani en basiti asker

02:10:55ölüsü şeyden bahsetmiyoruz.

02:10:577 Ekim'deki hadiseden bahsetmiyoruz.

02:10:59Her geçen gün Hamas'ın

02:11:01duruma daha fazla ayak uydurduğu ve her

02:11:03geçen gün savaşma kapasitesi ve

02:11:05kabiliyetlerini daha iyi göstermeye

02:11:07başlamış durumda. Her gün 5-10 tane

02:11:09askeri öldürüyor

02:11:11Hamas.

02:11:13Batı şeriatı da benzer bir şey

02:11:15gerçekleşmekte. Batı şeriatı olan şeylerin

02:11:17başka bir şeyi daha var.

02:11:19Hamas'ın da öyle bir etkisi vardı.

02:11:21Gazze'deki savaşın da böyle bir etkisi

02:11:23var ama Batı şeriatı olup bitenler

02:11:25sonucu nereye doğru

02:11:27gidecek hiç belli değil.

02:11:29İsrail için çok tehlikeli bir gidişat var.

02:11:31Şu anda İsrail'den

02:11:33şeye göç var şu anda. Yani Batı'ya

02:11:35gelmiş zar zor ikna edilerek getirilmiş

02:11:37olan o yerleşimcileri var ya artık

02:11:39orada kimse İsrail'de tutamaz.

02:11:41Hocam burada bir ekleme yapayım. Geçen hafta

02:11:43İsrail İç İstihbarat Teşkilatı

02:11:45Şimbet'in kamuoyuna da

02:11:47sunduğu bir rapor var. Netenyahu mektup yazmış

02:11:49ve şunu diyor. Batı şeriadaki

02:11:51yerleşimci terörü

02:11:53saldırıları, terör demiyor ama yerleşimci

02:11:55saldırıları İsrail'i

02:11:57İsrail projesini

02:11:59yok etmek üzere diyor. Tam bahsettiğiniz

02:12:01meseleden. Yani orada da içeride de

02:12:03büyük tartışma var. Bu şekilde devam ederseniz bu

02:12:05size zarar verecek şekilde kendi içlerinde...

02:12:07Ama şöyle, şimdi Netenyahu'nun

02:12:09ortakları Smotrich, Ben Giver gibi

02:12:11kişiler, bu aşırı sağcı,

02:12:13aşırı dinci, radikal kimseler

02:12:15bu saldırıların artarak devam

02:12:17etmesini savunuyor. Ve bunu

02:12:19engellemiyorlar. Daha da teşvik ediyorlar.

02:12:21O yüzden onlar artık tamamen

02:12:23rasyonel bir mantıktan çıkmış.

02:12:25İdeolojik, psikomanyak

02:12:27bunu Galant diyor. Galant bu Ben Giver'ı

02:12:29psikomanyak olarak adlandırıyor

02:12:31savunma bakanı Galant. O da Likud'dan yani.

02:12:33Netenyahu'nun partisinden halbuki. Ama

02:12:35o psikomanyaklık, İsrail'i

02:12:37tamamen ele geçirmiş durumda. Aslında

02:12:39kendi ayaklarına da sıkıyorlar.

02:12:41Orta ve uzun var. Ama

02:12:43bu şu an için bu saldırıları

02:12:45ne uluslararası arena, ne de işte Amerika

02:12:47Birleşik Devletleri gibi güçler

02:12:49maalesef dengeleyemiyorlar. İrfan hocam

02:12:51buyurun siz neler söylersiniz? Batı şeriyeye

02:12:53yapılan bu saldırıların şiddeti arttıkça

02:12:55İsrail kendi mi zarar görecek?

02:12:57Batı şeriyeye

02:12:59geleceğiz ama 7 Ekim çok önemli

02:13:01bir dönüm noktası, çok önemli bir

02:13:03kilometre taşı uluslararası hukukun

02:13:05olmadığını

02:13:07tüm dünyaya gösterdi.

02:13:09İslam dünyası diye bir şey

02:13:11olmadığını da gösterdi.

02:13:13Ve sadece

02:13:15bu coğrafyada İsrail'in

02:13:17kendisine

02:13:19libaret olmadığını,

02:13:21ABD başta olmak üzere tüm Batı dünyasının

02:13:23İsrail'in arkasında

02:13:25sıralandığını gösterdi.

02:13:27Yani bir açıdan

02:13:29baktığınızda ümitsizlik yayıyor.

02:13:31Bir başka açıdan baktığınızda

02:13:33İsrail için tersine bir dönüm

02:13:35noktası olabilir. Bu devleti

02:13:37kuranlar

02:13:391948 yılında işte

02:13:41genel kurul kararıyla kuruldu,

02:13:43bölünme kararıyla kuruldu, emrivakiyle.

02:13:4514 Mayıs

02:13:471948'de

02:13:49acaba 25. yılı görecek miyiz?

02:13:51Arap devletlerinin

02:13:53ortasında kuşatılmış

02:13:55vaziyette bir devlet kurduk ama

02:13:5750. yılı da gördü.

02:13:59Geçen sene 75. yılı

02:14:01kutladılar.

02:14:03Şimdi ben şuna iddia ediyorum.

02:14:05İsrail acaba

02:14:0714 Mayıs 2048'i

02:14:09görecek mi?

02:14:11100. yılı görecek mi? Göremeyebilir.

02:14:13Hocam şöyle durumlar var.

02:14:15Tarihte bunu Ehud Barak

02:14:17bizzat kendisi yazdı.

02:14:19Çünkü çok kaygılıyım.

02:14:21Şimdiye kadar ki hiçbir

02:14:23İsrail ve Yahudi devleti

02:14:2580 yılı görmedi.

02:14:27Bir 80 yıl sendromu var şu anda.

02:14:29Ve 80 yıla...

02:14:31Bunu hızlandırıyorlar kendilerini.

02:14:33Ama o biraz da şey,

02:14:35kendi kendini doğrulayan kehanet diye

02:14:37meşhur bir şey vardı.

02:14:39Yani bazen Firavun

02:14:41kendi sonunu nasıl hazırlıyor? Tedbirini

02:14:43alarak hazırlıyor. Güya tedbir alırken

02:14:45aslında işlediği zulümlerle

02:14:47kendi sonunu hazırlamış oluyor.

02:14:49Şu anda İsrail 80 yıl

02:14:51hiçbir zaman 80 yıl

02:14:53tarihte hiçbir Yahudi devleti 80 yılı

02:14:55görmemiştir. Ve şu anda

02:14:5775. yılında önümüzdeki bu

02:14:5980 yılı tamamlamayacağına göre bu

02:15:01kalan 5 yılın ortasında

02:15:03O kehanet olur tabi.

02:15:05Belki de bu 80 yılı sendromu mu?

02:15:07Saldırıların arkasındakinden.

02:15:09Bir de Şeyh Ahmet Yasin var.

02:15:11Şeyh Ahmet Yasin

02:15:13tarih olarak 2027 veriyor.

02:15:15Deniz kaynağında su

02:15:17100 derecede kaynar. Nereye götürseniz

02:15:19kaynar belli. Fizikteki bir deney

02:15:21aynen olur ama

02:15:23sosyal bilimlerde bu kehanet olur.

02:15:2580 yıl olur daha uzun olur.

02:15:27Fakat şunu söylemek lazım.

02:15:29Bir takım göstergeler

02:15:31Aksa tufanıyla başlayan bu

02:15:33gelişmelerin İsrail aleyhine

02:15:35olduğunu ortaya koydu. Tüm dünyada

02:15:37Yahudi karşıtlı

02:15:39antisemitizm adeta

02:15:41İsrail'in politikasına karşı çıkan

02:15:43ultra ortodoks Yahudiler bile

02:15:45gösteri yapıyorlar değil mi?

02:15:47Onlar bile

02:15:49Yahudi olduklarını açıklamaktan

02:15:51çekinir hale geldiler.

02:15:53İsrail'in dostları

02:15:55batı Avrupa'daki hükümetler bile

02:15:57birbiri peşinden Filistin'i tanıdılar.

02:15:59En son İspanya, Slovenya

02:16:01baktığımızda.

02:16:03Avrupa'da.

02:16:05Bir de bu olay bize

02:16:07şunu gösterdi.

02:16:09İsrail artık güvenli bir yer değil.

02:16:11Daha önceden

02:16:13oraya gelen Yahudiler

02:16:15orayı ana vatan kabul ediyorlardı.

02:16:17Teolojik bir takım

02:16:19perspektifle,

02:16:21ideolojik bakış açısıyla

02:16:23Tanrı'nın vaadi, Tanrı bizi

02:16:25koruyacak, biz seçkin milletiz

02:16:27falan diyorlardı. Ama artık

02:16:29reel politik onların

02:16:31farklı davranmaya doğru yöneldiğini

02:16:33gösteriyor. Gazze Savaşı

02:16:35başladığından beri

02:16:37Tel Aviv, Kudüs

02:16:39İsrail'in değişik

02:16:41kentlerinde yaşayan Yahudilerden

02:16:43özellikle çifte

02:16:45vatandaş olanlar, başka ülke

02:16:47tabiyetinde olanlar ülkeyi terk ettiler.

02:16:49Bunların sayısı son

02:16:5110 ayda 500 bini geçti.

02:16:53Bakın İsrail'in 9 milyon nüfusu var.

02:16:552 milyonu Araplardan oluşuyor.

02:16:577 milyon kaldı. O 7 milyonun da

02:16:59çatışmalar başladığında

02:17:01dışarıdakilere çağrı yaptılar.

02:17:03Bizi koruyun, askere gelin falan diye.

02:17:05Şimdi oradaki varlıklılar,

02:17:07çifte vatandaşlar İsrail'i terk ediyorlar.

02:17:09Artık hiçbir yer güvenli

02:17:11değil. İşte diyelim ki

02:17:13bir kentte, Aştot'ta

02:17:15veya işte Tel Aviv'de gece yattığınızda

02:17:17sabah acaba

02:17:19sağ salim kalkabilecek misiniz?

02:17:21Sizin başınıza gelecek füze

02:17:23Enserullah'tan mı

02:17:25gelecek?

02:17:27Hizbullah'tan mı? İran'dan mı?

02:17:29Veya işte Gazze'deki

02:17:31Hamas'tan mı gelecek?

02:17:33Herkes böyle bir güvensizlik

02:17:35sendromu içerisinde.

02:17:37Bu anlamda böyle belki de sonun

02:17:39başlangıcı olabilir.

02:17:41Tabii ki 40.000'den

02:17:43çok fazla orada

02:17:45şehit verildi.

02:17:47Müslüman dünyanın da şunu yapması

02:17:49lazım. Cuma günü toplanıp böyle

02:17:51dua etmekle bu iş olmaz.

02:17:53Daha böyle komplike

02:17:55bir öz eleştiri

02:17:57yapması lazım. Yani biz nerede

02:17:59hata yaptık? Sürekli ibadet

02:18:01ederek, namaz kılarak falan Müslümanlık

02:18:03oluyor mu? Müslümanlık

02:18:05aynı zamanda bilinmez

02:18:07teknolojiye, inovasyona

02:18:09yatırım yapmakla oluyor. Mesela bu

02:18:11boyutlarda Müslümanlığı

02:18:13anlayabilir miyiz? Anlamalıyız.

02:18:15Hocam bir de Müslümanlık biliyorsunuz

02:18:17cihatla da oluyor. Onu da çok unutuyoruz.

02:18:19Ama işte bu da cihat.

02:18:21Sadece silahı ele alıp

02:18:23küffara karşı

02:18:25koşmak cihat değil.

02:18:27Teknoloji, liseleri açarsınız, teknoloji

02:18:29yatırımı yaparsınız. İşte bunu Türkiye

02:18:31aslında başardı. Ama bir bütün

02:18:33olarak baktığımızda Müslüman dünyanın

02:18:35bir öz eleştiriye

02:18:37ihtiyacı var. Sessiz kalan çok Müslüman

02:18:39ülke var. Öz eleştiriye ihtiyacı var. Bu net biçimde

02:18:41ortaya çıktı. Son bir cümle

02:18:43bu tekrar

02:18:45Batı Şeria'da, Gazze'deki gibi

02:18:47İsrail yani bir

02:18:49sindirmeye yapacak mı? Ben tam tersini

02:18:51düşünüyorum. Yani zaten

02:18:53Batı Şeria halledilmiş

02:18:55vaziyette. İsrail'in kontrolü altında.

02:18:57Batı Şeria bakın 3 bölgeye gidiyorum. A bölgesi

02:18:59B bölgesi, C bölgesi, A bölgesinde

02:19:01siyasi yönetim, askeri yönetim

02:19:03İsrail'de. B bölgesinde

02:19:05siyasi yönetim Filistin'de, askeri yönetim

02:19:07İsrail'de. C bölgesinde

02:19:09her ikisi de Filistin'de.

02:19:11Yani orası ve bu

02:19:135800 km2

02:19:15700 bine yakın

02:19:17Yahudi yerleşimci var. Her taraf

02:19:19az önce işte anlattı hoca

02:19:21her taraf tel örgülerle

02:19:23duvarlarla kaplı Filistinliler

02:19:25zaten orada çok zor koşullarda

02:19:27yaşıyor. Gazze

02:19:29tecriz halinde bile özgür bir yerdir.

02:19:31Şimdi Gazze'yi

02:19:33ateşkez sonrasında Netanyahu

02:19:35Batı Şeria benzeri bir yapıya

02:19:37büründürmek istiyor.

02:19:39Bir ateşkez olacak mı? Son cümle

02:19:41bu olsun. Yani Netanyahu

02:19:43iktidarda kaldığı müddetçe

02:19:45ateşkez, barış, uzlaşı

02:19:47bunlar olmayacak.

02:19:49Netanyahu bir şekilde içerideki

02:19:51iktidar kavgası

02:19:53neticesinde devrilirse

02:19:55veyahut da

02:19:57İsrail Yüksek Mahkemesi görevden alırsa

02:19:59belki o zaman yeni kurulan

02:20:01hükümetle bir müzakere imkanı

02:20:03olabilir. Netanyahu

02:20:05Amerikan seçimlerine kadar top

02:20:07çevirmekle meşgul.

02:20:09Ateşkezi yeni koşullar ileri sürerek

02:20:11bir türlü yürürlüğe

02:20:13koyacak adımları atmıyor.

02:20:15Peki. Sağolun hocam. Süremizin de sonuna

02:20:17geldik artık. 3 saatlik

02:20:19gündem programını tamamladık

02:20:21böylece değerli izleyenler. Değerli

02:20:23katkılarımıza teşekkür etmek istiyorum.

02:20:25Prof. Dr. Yasin Aktay

02:20:27Akademisyen, Sosyolog.

02:20:29Değerli katkılarınız için teşekkürler. Ayağınıza

02:20:31sağlık Yasin Bey. Teşekkürler.

02:20:33Diğer yandan TAV

02:20:35araştırmacısı Dr. Ayhan Sarı.

02:20:37Çok teşekkür ederiz katkılarınız için.

02:20:39Ben teşekkür ederim. Bir diğer

02:20:41konuğumuzu Akademisyen Avukat Dr.

02:20:43Abdullah Musab Şahin. Teşekkür

02:20:45ederiz. Ben teşekkür ederim. Ve bir

02:20:47diğer konuğumuzda Kocaeli Üniversitesi

02:20:49öğretim üyesi Prof. Dr. İrfan

02:20:51Aya Ülger. Sağolun hocam. Katkılarınız için.

02:20:53Ben teşekkür ederim. Sağolun.

02:20:55Ve böylece efendim tamamlamış

02:20:57bulunmaktayız programınızı. İyi geceler diliyoruz.

Gündem – Deniz Çelikoğlu Bulut | 31 Ağustos 2024

Category

Döküm

Önerilen