Gündem – Celal Alpaydın | 18 Ağustos 2024

Ülke TV

geçen ay

Türkiye ve dünya gündeminde yaşananlara kayıtsız kalmayanların programı Gündem, ekranların öne çıkan ismi Celal Alpaydın sunumu ve alanında uzman isimlerin yorumlarıyla Ülke TV’de izleyicisiyle buluşuyor. Gündem, Türkiye’nin ve dünyanın gündemini meşgul eden olayları farklı yaklaşımlarla ele alıyor, yorumluyor ve olayların perde arkasını tartışıyor.

Türkiye’nin yoğun gündemi ve dünyada yaşanan sıcak gelişmeler Celal Alpaydın'nın moderatörlüğünü yaptığı Gündem’de değerlendiriliyor. Siyaset dünyasında meydana gelen krizler, Orta Doğu ve bölge ülkelerinde yaşanan olaylar, küresel gelişmeler ve bu yolla verilmek istenen mesajlar, Türkiye’nin uluslararası ilişkileri, dış politikası ve güvenlik meseleleri Gündem’de masaya yatırılıyor.

Category

🗞

News

Transcript

Display full video transcript

00:00:00Efendim iyi akşamlar Ülke Tv'ye. Ülke Tv'de gündem progünyanın nabzını tutacağız.

00:00:07Çok değerli konuklarım elbette. Bir yandan orman yangınları diğer yandan terörle mücadele konusunu konuşacağız.

00:00:13Ama önce konuklarımı takdim edeyim isterseniz.

00:00:16Beykent Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Kemal Ocar. Hocam hoş geldiniz yanımıza.

00:00:20Hoş bulduk efendim yayınlar.

00:00:22Teşekkür ederim. Gazeteci Ortadoğu uzmanı Mete Sohtoğlu. Hocam hoş geldiniz sizler de yanımıza.

00:00:26Hoş bulduk sağ olun.

00:00:27Akademisyen Dr. Abdullah Erboğa. Hocam sizler de hoş geldiniz.

00:00:29Hoş bulduk iyi yayınlar diliyorum.

00:00:30Sağ olun teşekkür ederim. Bir yandan da Skype hattımıza dönelim.

00:00:33Dr. Abdullah Musab Şahin tav araştırmacısı. Hocam hoş geldiniz sizler de yanımıza.

00:00:37Merhaba Celal Bey iyi yayınlar.

00:00:39Sağ olun teşekkür ederim. Hocam sizin de başlığımı isterseniz Abdullah Musab Şahin Hocam.

00:00:43Madem son sizde kaldık. Orman yangınlarıyla ilişkin birkaç sorum olacak.

00:00:47Geçtiğimiz saatlerde Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumak'ta açıklamalarda bulundu.

00:00:52İzmir'deki yangınların genel itibariyle kontrol altında alındığını.

00:00:56Fakat Muğla'da orman yangınlarının birkaç noktada sirayet ettiğini söyledi.

00:01:02Peş peşe bu kadar orman yangınının Türkiye'yi sarması sabotaj mı? Neler söylersiniz?

00:01:08Celal Bey maalesef kötü haberle başlamak durumunda kaldık yayınımıza.

00:01:13Hakikaten de son zamanlardaki gelişmeler bize yangınların bir Türkiye gerçeği olduğunu hatırlatmış oldu.

00:01:21Neyse ki bugün sizin de az evvel ifade ettiğiniz gibi güzel haberler almaya başladık.

00:01:26Umuyoruz ki ilerleyen günlerde daha da iyi haberler alacağız ve yangın bölgesi daralarak nihayetinde kontrol altına alınacaktır diye ümit ediyoruz.

00:01:38Şimdi baktığımız zaman Türkiye'de evet son günlerde hepimizi üzen haberlerle karşılaşıyoruz yangın bağlamında ama

00:01:46aslında dünyada da ciddi bir yaygınlaşma var son günlerde.

00:01:50Takip ettiğimiz zaman uluslararası basını medyayı vs.

00:01:55Benzer yangınların çok geniş bölgeleri yayılan yangınların farklı ülkelerde de gerçekleştiğini veya karşımıza çıktığını görmekteyiz.

00:02:07Özellikle Akdeniz Havzası'nda bu tür yangınlar son zamanlarda yaygınlaştı.

00:02:13Yani yangına hassas bir coğrafyadayız özellikle Akdeniz ve Ege hattı için bunu söyleyebiliriz.

00:02:20Bu coğrafyada artık yangınların kaçırılmaz olduğunu kabul etmek gerekir.

00:02:25Hiç yangınla karşılaşmamak hiç bu şekilde görüntülerle karşılaşmamak ekrenlere yansıdığı şekilde görüntülerle karşılaşmamak arzu edilir.

00:02:33Fakat maalesef bu kaçırılmaz bir gerçeklik.

00:02:38Olabildiğince buna hızlı müdahale, işte orada canına başlı çalışan görevlerin bir yandan da görüntüleri ekrana yansıyor.

00:02:46Olabildiğince hızlı şekilde önlemler ve tedbirler alınarak bu dönemin kapanması veya bu defterin kapanması arzu edilir.

00:02:56Şimdi geçmiş dönemlere kıyasla hakikaten benzer dönemleri hatırlayalım.

00:03:01Yani bu kadar geniş coğrafyada yangınlarla maalesef geçmişte de karşılaşmıştık.

00:03:06Yani farklı şehirlere yayılan ve oldukça geniş alanda birden fazla gün etkisini doğuran ve kontrol altına alınması noktasında ciddi problemler yaşadığımız yangınlarla karşılaşmıştık.

00:03:21Bu sefer de yine maalesef süreç birkaç güne yayıldı ve farklı şehirlere yayıldı.

00:03:29Burada işte hava yoluyla, hava araçlarıyla yangına müdahale noktasında geçmiş döneme oranla biraz daha aktif bir rol alındığını görebiliyoruz.

00:03:40Özellikle işte İHA'ların müdahaleleri burada benim dikkatimi çeken hususlardan bir tanesi.

00:03:47Yani geçmiş dönemlerden farklı olarak hava araçları suretiyle, hava araçlarının yardımları suretiyle, İHA'ların desteği suretiyle yangının bugün aldığımız güzel haberlerle gördüğümüz gibi belirli bölgelere kıstırılması ve nihayetinde de sona erdirilmesi mümkün olabilecektir.

00:04:08Burada tabii teknolojinin diğer imkanlarında kullanılması gerekir. Az evvel söylediğim gibi yangınların kontrol altına alınması noktasında yani hiç çıkmaması arzu edilir.

00:04:19Fakat bunun bir gerçeklik olduğunu kabul ederek ona göre hareket etmek gerekecektir.

00:04:24Bunun bir provokasyon olma ihtimali vardır.

00:04:26Hakikaten de biz dünyada çıkan yangınlara baktığımız zaman genel itibariyle bunların çoğunun sebeplerini bilemiyoruz.

00:04:34Özellikle son günlerde bizim karşılaştığımız gibi oldukça geniş bölgeleri yayılan yangınlar açısından bakıldığı zaman bunun gerekçesini tespit etmek veya kaynağını tespit etmek o kadar da kolay değil.

00:04:46%80 veya %90 civarında provokasyon veya ihmal gibi gerekçelerle bu yangınların çıktıkları düşünülmekte genel itibariyle.

00:04:56Yani doğal nedenlerle nemin az olması burada etkenlerden bir tanesi olabilir, doğal etkenlerden bir tanesi olabilir.

00:05:02Yani yangının farklı şehirleri veya farklı bölgeye yayılması noktasında etkenlerden bir tanesi olabilir.

00:05:08Fakat yangının kaynağı noktasında muhtemelen bir beşer ihmali veya provokasyonun söz konusu olabilecektir.

00:05:17Yani burada ormanlara ve savunmasız can diyebiliriz artık yani ormanlarımız için bu şekilde farklı bölgelerde provokatif eylemlerde bulunmak hakikaten artık terör örgütü veya onun destekçilerinin geldiği son noktayı göstermesi açısından önemlidir.

00:05:38Bir de şöyle tamamlayayım Celal Bey, bu süreci işte yoğun şekilde hepimiz sürecin sona ermesini arzuluyoruz.

00:05:46Evet canla başla orada mücadele eden görevlerimiz var.

00:05:50Hepsine kolaylıklar diliyoruz.

00:05:52Evet fakat bunu da aktüel gelişmelere veya günlük siyasete malzeme etmemek gerekir.

00:05:58Orada yapılan mücadele kutsal bir mücadeledir.

00:06:02Bunu çeşitli amaçlarla siyasi söylemlere alet etmemek gerekir diye düşünüyorum.

00:06:10Peki teşekkür ederim.

00:06:11Yine belirttiğiniz üzere bu anlamda bir provokatif hesaplara ilişkin de soruşturma başlatıldığını açıklamış İletişim Başkanı, affedersiniz İçişleri Bakan Ali Yerlikaya.

00:06:20Onlar ilişkinde soruşturma devam ediyor.

00:06:23Sayın Olçak sizinle devam edelim istiyorum.

00:06:25Son zamanlarda 4 günde İçişleri Bakan Ali Yerlikaya'nın da belirttiği üzere 247 yangın çıktı.

00:06:31Affedersiniz geçtiğimiz saatlerde Tarım ve Orman Bakanı.

00:06:33247 adet yangın Türkiye'nin belirli coğrafyalarında çıktı.

00:06:39Bunların 241 yangına müdahale edildi.

00:06:42Çoğunlukla kontrol altına alındı.

00:06:44Birkaç yangınımız kaldı.

00:06:45Ne yazık ki hala devam ediyor.

00:06:47Bunlarla mücadele de devam ediyor.

00:06:49Sabotaj mı neler söylersiniz?

00:06:52Şöyle başlayalım isterseniz.

00:06:54Yangının etkileri ne olabilir?

00:06:56Neden bu kadar üzerinde duruyoruz yangının?

00:06:58Çok kritik etkileri var.

00:07:00Bir kere biliyorsunuz fauna etkisi.

00:07:02Yani yabani hayatın da ortadan kalkmasının sağlayıcı etkileri var.

00:07:06Flora etkisi var biliyorsunuz.

00:07:08Yangını hızlandıran bir etki yaratır.

00:07:10Yani ağaçların özellikle kozalaklar açılmak sürette tohumları saçılıyor etrafa.

00:07:15Ve patlayarak uzaklaşıyor.

00:07:17Gittiği yerde çeşitli yangınlar çıkartabiliyor.

00:07:19Yani katmerlenerek, artarak devam eden bir etki var.

00:07:23Su kaynaklarında çok büyük etkisi var.

00:07:25Çünkü yenilenemeyen kaynaktır bu.

00:07:27Su kaynakları üzerinde olumsuz etkileri var.

00:07:29Toprak üzerinde ciddi etkisi var.

00:07:31Toprağın organik maddesini uzaklaştırıyor yangınlar.

00:07:34Demek ki çok farklı.

00:07:36Hava da mesela kaliteyi düşürücü ya da ormanın yok olmasından kaynaklı.

00:07:40Karbondioksit dengelenmesini ortadan kaldırıyor.

00:07:43Bakın ne kadar önemli etkileri var.

00:07:46Bu kadar etkiyi fark edemeyen bir toplum mu karşımızda şu anda?

00:07:50Bazı gruplar özellikle.

00:07:52Yani ortaya konmuş olan...

00:07:54Çünkü bunların nedenlerini ortaya koyarken ne diyeceğiz?

00:07:57İnsan kaynaklı olanlar var.

00:07:59Tabi kaynaklar var.

00:08:002%-90% oranda beşeri sebeplerden.

00:08:03Çok büyük oranda insan kaynaklı çoğu.

00:08:05Yani bir cam şişenin orada bulunmasının da kaynağı insan.

00:08:09Bugün muhabir bağlantımızda İzmir'in çoğunlukla ormanlık alanlarında cam şişeleri kırıkları olduğunu söyledi.

00:08:16O da insan kaynaklı sonuçta.

00:08:18Tabi yılların düşmesi vs. gibi doğal kaynaklar çok düşük.

00:08:21%10 civarı.

00:08:22Belki daha düşük.

00:08:23Demek ki bu kadar büyük etkisi var.

00:08:25Ve %90 oranında insan kaynaklı.

00:08:28İnsan kaynağını eğer masaya yatırırsak eğer karşımıza birkaç şey çıkıyor.

00:08:33Bunlardan bir tanesi aymazlık yani.

00:08:36Gaflet.

00:08:37Aymaz.

00:08:38Yani adam gidiyor orada yapmış eğlencesini arkasından külünü ortaya sağa sola atıyor.

00:08:45Bir dalalet grubu var.

00:08:47Yani konudan bir haber.

00:08:49Dikkatsiz, ihmal.

00:08:51Bu gruplar da var.

00:08:53Bir de hainler var.

00:08:54İhanet etmiş gruplar var.

00:08:56Asıl üzerine durulması, 3'ün de üzerine durulması gerekiyor aslında.

00:08:59Bunların hepsi tabi kökünde tedrisat değil de

00:09:03bir miktar belki de öğretim de değil hatta eğitim mutlaka gerekiyor.

00:09:08Çok beylik bir şey ama hakikaten gerekiyor.

00:09:11Bak şu anda saydığım 6 tane temel etki yangından sonra oluşacak.

00:09:15Olumsuzlukları söyledik.

00:09:17O yüzden insan kaynaklı olduğunu düşünerek farzla kabul ederek

00:09:21bir şekilde bunu tekrar muhakeme etmemiz lazım.

00:09:24Yani eğer bir ihanet varsa 247 yangın

00:09:29bir periyodik dönem içerisinde eş zamanlı ve bir şekilde ormanlardan kaynaklı.

00:09:36Bu sefer biraz daha farklı zannedersem.

00:09:38Yerleşim yerlerine yakın ormanlardan kaynaklı.

00:09:41Çünkü orman yangınları genelde başlar, bir yerde durur, kontra altına alınır.

00:09:46Ama sanki ölçüp biçilmiş, kara araçlarının ulaşamayacağı noktalara işaret edilmiş öncelikle.

00:09:54Ve sadece havadan müdahale edilecek topografik alanlar özellikle mi seçilmiş?

00:09:59Onu da dikkatle düşünmek lazım.

00:10:01Yani 3 kişi gitti mangal yaptı, İzmir yandı.

00:10:04Bu basit bir cümle olur.

00:10:06O 3 kişi gitti mangal yaptı, mangal görüntüsü altında başka neler var?

00:10:10Ne saklanıyor?

00:10:11Onu da ciddi bir şekilde düşünmek gerekiyor.

00:10:13O yüzden bunlarla ilgili önleyici tedbirler, söndürme faaliyetleri ve

00:10:17mütekiben yeniden yapılandırma şeklinde bir planı mutlak süreçte yeniden revize etmesi gerekiyor.

00:10:23Yerel yönetimler, artı merkezi yönetimler, müştereken doğal affetlerde olduğu gibi

00:10:28işbirliği içerisinde, AFAD'ın kontrolünde, hatta STK'lar da bu işin içine girebilir.

00:10:34Bütün bu yapılanmaları yeniden bakmak lazım, yeniden değerlendirmek gerekiyor.

00:10:38Önleyici tedbir almak gerekir.

00:10:41Baştan itibaren bunu nasıl yapacaksınız?

00:10:44Havadan yapıyor zaten şu anda ilgili bakanlık.

00:10:47Ama bakanlık bütün Türkiye'yi etki ediyor.

00:10:51İlgi alanı bütün Türkiye.

00:10:53Ama yerel yönetimlerin ilgi alanı çok daha dar.

00:10:56Belediye başkanları, ilçe belediye başkanları, il ya da büyükşehir belediye başkanları,

00:11:01bu yerel yönetimlerin mutlak süreçte daha dikkatli, daha hazırlıklı olması lazım.

00:11:06Özellikle önleyici tedbirler için.

00:11:09Gözden, yangın çıktığı andan itibaren ufak bir kıvılcım ya da ufak bir duman belirtisi bile

00:11:15havadan mutlaka kontrol edilebilir.

00:11:17Ya da kuleler vasıtasıyla kontrol altına alınabilir.

00:11:20Başlangıçtan itibaren.

00:11:22Acil müdahale.

00:11:23Bunun için havadan, karadan birçok yöntem var.

00:11:26Bunların kapasitesini arttırmak lazım.

00:11:28Şimdi bu yol açıldı.

00:11:30Bu yol açıldı.

00:11:32Bu yolu kullanmak isteyen bir sürü illegal yapı karşımıza çıkacak.

00:11:36Kriminal örgütler, terör örgütleri.

00:11:38Ki PKK terör örgütü bunu çok kullanmıştır.

00:11:40Doğu ve Güneydoğu'da.

00:11:42Özellikle askeri kışlaların, birliklerin, garnizonların, üst bölgelerinin ya da karakolların bulunduğu bölgelerin yakın yerlerde

00:11:49bilerek, isteyerek yangın çıkartmıştır.

00:11:51Kaçarken özellikle çatışma sonrası yangınlar çıkartmıştır.

00:11:54Büyükşehirlerde, illerde, ilçelerde ekonomik değeri yüksek ya da çok can yakıcı bir noktada yangın çıkartarak

00:12:03bütün kamu kuruluşlarının o bölgeye karneze olmasını sağlamışlardır.

00:12:09Yani örgütsel bir plan içerisinde yangınlar bir aparat olarak kullanılıyor.

00:12:14Bunu soracaktım.

00:12:16Bunda var mıdır?

00:12:18Şöyle açmak istiyorum.

00:12:20Hatırlarsınız 2021 yılında da Antalya'da, Muğla'da, Hatay'da çeşitli yerlerde, Adana'da yangınlar çıktı.

00:12:27O sıralarda terör örgütü paramotorla Türkiye'ye giriş yapmak girişindeydi.

00:12:32Hatta yakalananlar oldu.

00:12:34Bölgeyi ateşe verenler yakalandı.

00:12:36Bugün de aynı girişim yapıldı.

00:12:38Yine güney sınırlarından dört terörist öldürüldü.

00:12:42Yine aynı girişimle mi karşı karşıyayız?

00:12:44Benzer gibi gözüküyor sanki.

00:12:46Bunun için çok erken belki ama.

00:12:48Yani 247 noktada aynı anda tabi mevsimsel koşullarda dikkat alması lazım.

00:12:53Fakat aynı anda bu kadar büyük bir coğrafyada ve özellikle batı coğrafyasında,

00:13:00Marmara, Ege bölgesi, Antalya'ya kadar olan o yarım ay şeklindeki batı kıyılarında, batı topraklarında

00:13:06Türkiye'nin eş zamanlı 247 adet yangının çıkması manidar, düşündürücü.

00:13:12Bunun çok iyi soruşturulması gerekir ki yapılacaktır tahmin ediyorum.

00:13:15Çünkü mesele artık Orman Bakanlığı meselesinden çıkmış, İçişleri Bakanlığı meselesi olmaya doğru gitmektedir.

00:13:21Milli İstihbarat Teşkilatı'nın da çalışmaları vardır bu yönde mutlaka.

00:13:24Dolayısıyla yangının ortaya çıkarttığı bu 6 tane temel olumsuz etkiyi bilenler mutlaka böyle bir yola başvururlar.

00:13:33Çünkü Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ni sahada böyle karşı karşıya kalmak sureti yenmek mümkün değil.

00:13:39Yani bunda dediğim gibi terör örgütleri bunu kullanmaya başladılar son 10 yıldır.

00:13:44Birçok yerde bunu yapıyorlar.

00:13:46Daha evvelden çok hissetmiyorduk Doğu, Güneydoğu'da olduğu için.

00:13:49Irak topraklarında, Suriye topraklarında yapılan mücadele esnasında yangınlar özellikle rüzgar hesabı yapılarak yapılır.

00:13:56Mesela adamlar rüzgarı nereye doğru eseceğini bildikleri için o istikamette başlatırlar.

00:14:02Bunu kim yapıyor biliyor musunuz? Söyleyeyim buradan.

00:14:05Güney Kıbrıs'ın yönetimdekiler de yapıyor.

00:14:07KKTC topraklarına doğru bir rüzgar görürlerse hemen orayı tutuşturuyorlar.

00:14:12Çünkü aşıya çok bulundum ben o yangınlarda.

00:14:16Orada çok daha ciddi bir teşkilat var.

00:14:18Sırf yangınlarla ilgili çok önemli bir birim var.

00:14:21Rum topraklarındaki sınıra yakın bölgede yangını başlatıp rüzgarın istikametine doğru,

00:14:26tabii bazen rüzgar yön değiştiriyor falan, karmaşık bir durum ortaya çıkıyor.

00:14:31Ama bunu düşmanca bir hareket şeklinde yapan çok yapı var dünyada.

00:14:37Türkiye'de de bunun sanki yolu açılmış gibi duruyor.

00:14:41Çok acil tedbir almak gerekiyor.

00:14:43Yasaklamalar tedbirlerden bir tanesidir ama geçici.

00:14:46Daha yasaklayıcı olmayan, kalıcı, cezaların arttırıldığı ve hapis cezası gerektirecek mutlaka tedbirler gerekiyor.

00:14:55Aksi halde dediğim gibi kafası bozulan biri ya da örgütsel bir plan yapan birileri giderler,

00:15:02ormanın ortasına kimsenin görmediği noktada ateşi başlatırlar ve çekilip giderler.

00:15:08O yüzden bir planlı, bir program, bir sonuçlarını çok iyi hesap eden bir grup tarafından

00:15:17bu yangınların başlatılıp tüm kamu kuruluşlarının meseleye kanalize olmasını sağlayan bir yapı,

00:15:24bir çalışma gibi gözüküyor şu anda benim baktığım pencereden.

00:15:27Ama çok dikkatli bir şekilde delilleri de ortaya koymak lazım.

00:15:31Teşekkür ederim.

00:15:32Mete Hocam sizden neler söylersiniz?

00:15:34Yani ben iki bölge dışındaki İçişleri Bakanlığının iki bölgede detaylı bir soruşturma yürüttüğünü biliyorum.

00:15:41Bir örgüt bağlantılı bir saldırı ya da sabotaj eylemimi.

00:15:45Ama biraz bu herhalde sıcaklık, nem meselesi biraz bunlardan kaynaklı.

00:15:51Çünkü bir yangın ülkesi olduğumuzu artık bilmemiz gerekiyor.

00:15:56Ben izninizle hocamın değinmediği başka bir yerden meseleye değinmem lazım.

00:16:02Şimdi burada bu yangınla mücadele uçak helikopter sayısıyla indirgilenecek bir durum değil.

00:16:10Bunu bir kere söyleyeyim.

00:16:12Burada temel mesele orman işçileridir, itfaiyedir.

00:16:15Bütün afet durumlarında benim kendi incelememe dayanarak söylüyorum.

00:16:19Affetsinler konunun uzmanları da.

00:16:22Lakin burada temel mesele orman işçileri, itfaiyecilerdir ve bunların arasındaki iletişimdir.

00:16:28Bir çoğumuz hatırlamayacak belki izleyicilerimiz ama orman köylüsü diye bildiğimiz,

00:16:33yerde dal bırakmayan topluluklar vardı, vatandaşlarımız vardı.

00:16:38Bunlar ormana hakim, orman içerisinde çalışmalar yapan,

00:16:43aynı zamanda katkıda bulunan insanlardı orman köylüleri.

00:16:47Şimdi burada benim gördüğüm, rüzgar hızı 50 kilometre yaşan,

00:16:52nemin düşük, sıcaklığın yüksek olduğu bir yerde yangını engellemeniz gerçekten zor.

00:16:57Bunu kabul edelim.

00:16:58İkincisi, Türkiye'nin yapısının dağlık ve arazisinin yüksek olduğunu kabul edersek,

00:17:06buna göre aynı deprem gibi bir önlem alınması gerekiyor.

00:17:11Engelleme demedim hocam, ben erken ihbar dedim.

00:17:14Engelleme değil de.

00:17:15Yok ben başka bir şey dedim.

00:17:16Şey dediniz ya, engellemek mümkün değil.

00:17:19Benim dediğim erken ihbar.

00:17:21Size eminlik söylemedim ben.

00:17:22Anladım, ben hani dediniz ya.

00:17:24Yok yok size değil.

00:17:25Yani ben PKK boyutuna falan o tip şeylere girmeyeyim dedim maksadıyla.

00:17:30Şimdi burada temel mesele, orman içerisinde bir fotokopanlar gibi,

00:17:37yani yabani hayvanların yakalanması gibi,

00:17:40ya da nesne tükenen bazı hayvanların görülebilmesi için kurulan fotokopanlar var.

00:17:45Burada ormanların içerisinde fotokopan sistemleri kurulabilir.

00:17:49Bu gizli şekilde yerleştirilebilir ve o yangınların tespiti manasında faydalı olabilir.

00:17:54Bazı yerlerde kamera sistemi de kurulabilir.

00:17:57İkincisi, şunu da ben söylemek isterim.

00:18:01Daha önceki bazı yangınlarda ben bunu araştırmıştım.

00:18:05Şimdi işte herkes bu meseleyi uçak ya da helikopter sayısına bağlıyor.

00:18:09Konuşmamanın başında söylediğim gibi.

00:18:11Şimdi bazı yerlerde helikopter genelde uçaktan çok daha etkilidir.

00:18:15Dediğim gibi arazimiz bizim dağlık olduğu için, ülkemiz, helikopterler daha etkili.

00:18:21Ama uçaklar da soğutmada etkili.

00:18:23Yani bir kere bunların kullanım yerleri farklı.

00:18:26Yani tepede 100 tane uçak göreceğinize 5 tane büyük su taşıyan helikopter görseniz belki daha faydalı.

00:18:34Ama burada bir de şu var.

00:18:36Orman işçilerine benim vurgu yapmamın sebebi,

00:18:38tepede rüzgardan dolayı birçok yerde, büyük yangınlarda,

00:18:42havadan atılan suların rüzgardan dolayı tutturamama şansınız var.

00:18:47Ya da büyük bol ısıkla öyle oluyor.

00:18:49Yani burada havadan atılan suların çoğu bazen yere bile ulaşmıyor.

00:18:55Havada rüzgardan dolayı dağılıyor.

00:18:57Bunların da düşünülmesi lazım.

00:18:59Bunu da konuşmaların içerisinde geçirmek durumundayım.

00:19:02Şöyle bir şey, itfaiyede de şöyle bir bilgi dolaşır.

00:19:05Zaten çok sıcak buharlaşıyor çoğunlukla o suların değil mi?

00:19:08Şimdi o tekniğini bilemem.

00:19:10Dediğim gibi işin uzmanları vardır.

00:19:12Ama ben şunu söyleyeyim.

00:19:14Afet dediğiniz şey, insan, doğa teknoloji kaynaklıdır.

00:19:18Bir kere bu tespitle ben başlayayım.

00:19:20Fakat burada bizim yapmamız gereken, benim daha önceki yangınlarda da gördüğüm bir mesele var.

00:19:26Bu hortum olabilir, dolu olabilir, sel olabilir vs. olabilir.

00:19:31Ama burada bizim bir düzenlemeye ihtiyacımız var.

00:19:34Nedir bu?

00:19:35Örneğin ormancılarla, orman işçileriyle itfaiyeciler arasında bir telsiz iletişimi hattının kurulması gerekiyor.

00:19:44Bunu da bağlamak istediğim yer, itfaiyecilik bir meslek olarak sayılmalı.

00:19:49Özlük hakları buna göre kurulmalı ve düzenlenmeli.

00:19:52İtfaiyecilik mesleği tanınmalı ve tanımının yapılması gerekiyor.

00:19:56Daha önceki yangınlarda da konuştuk.

00:19:58Bu konuda bir ilerleme olmalı çünkü.

00:20:00Bir de burada afetlerle mücadelede çeşitli kurumlar var.

00:20:04Örneğin, biliyorum konuyla hiç alakası yok ama bir göç meselesini,

00:20:10örneğin Suriyeli mültecilerin göç meselesini bazı bürokratik kurumların elinden alıp,

00:20:17tek bir merkezden bu işin yürütülmesi, hatta bakanlık dahi gerekiyorsa kurulması gibi yeni yapılanmalara ihtiyaç olabilir.

00:20:24Burada da benim gördüğüm, afetle mücadelede fazla kurum var.

00:20:29Yani çok başlı diyebileceğim kurumlar var.

00:20:31Örneğin, itfaiye var, Orman Genel Müdürlüğü var, AFAD var, bakıyorsunuz belediyelerin itfaiye kuruluşları var.

00:20:39Bunların hepsinin tek bir merkezde çat altında toplanması gerekiyor.

00:20:43İtfaiye teşkilatlarının da toplanması gerekiyor.

00:20:46Ve tek bir merkezden yönetilmesi gerektiğini ben bir kez daha burada dikkat çekmek istiyorum.

00:20:52Daha önceki yangınlarda da oldu bu.

00:20:55Hatta bu bizim yılda şaşıracak bir şey yok.

00:20:59Deprem ülkesi olduğumuz gibi arazimizden, mevsimlerimizden, iklimimizden dolayı

00:21:05yangınlar da depremler kadar bizim ülkemizin bir parçası.

00:21:10Hortumlar da bir parçası, sel su baskınları da bir parçası, heyelan da bir parçası.

00:21:16Ama burada dikkatinizi çektiğim bir mesele,

00:21:19bitki örtülerine baktığınız zaman örneğin yangın çıkan yerlerdeki ekilen, dikilen ağaçların yapısına bakıp

00:21:29bir de Karadeniz'i kıyasladığımız zaman Karadeniz'de böyle bir olayın neden yaşanmadığını izleyicilerimizin bir sorgulaması gerekiyor.

00:21:36Çünkü oradaki bitki örtüsü ağaç yapısıyla ya da dikilen ağaçlardan dolayı Allah göstermesinin olmasında zaten ama

00:21:43bu bölgelerde ekilen, hani belediyelerin seçmenlerin gönlünü kazanmak için şu kadar metrekareye şu kadar ağaç diktik deyip

00:21:52artık ne diktiklerini de tam bilemediğimiz ama o bölgeye uygun mu?

00:21:59Nem üretiyor mu? Örnek söylüyorum.

00:22:01Hızlı mı yanıyor? Yavaş mı yanıyor? Ateşe sebebiyet verir mi? Sıcağa dayanır mı? Dayanmaz mı?

00:22:06Gibi meseleleri bilimsel açıdan ele alan bilim insanlarına danışarak bu ekimleri yapmaları gerektiği artık gerçek.

00:22:15Bir de izninizle şöyle toparlayayım.

00:22:17Gerekiyorsa da bunun artık bir acil durum ve afet bakanlığı gibi bir bakanlık oluşturularak ele alınmasında fayda var.

00:22:27Yani bu İstanbul'dan x belediyenin bilmem nereye 3 tane itfaiye aracı yollaması.

00:22:33Koordinasyon afetle sağlanmıyor mu acaba?

00:22:35İşte bu belediyeler meselesi yani bunların tek bir merkeze toplanması gerekiyor.

00:22:40Yani burada sivil kurtarma, arama kurtarma belediyeler tabii ki çok güzel işler yapıyorlar sağ olsunlar.

00:22:47Hepsi arama kurtarma ekipleri var, itfaiye ekipleri var vs.

00:22:51Ama acil durumlarda tek bir merkezden elde ne olduğunu bir ekran önünde görülmesi ve gerekli yönlendirmelerinin insan gücü olarak orman işçisi.

00:23:02Yani bakın itfaiyeci ile orman işçisi yani şu mantıklı mı mesela İstanbul'dan bir itfaiye görevisinin İzmir'in dağlarındaki bir bölgeye gönderilmesi.

00:23:16O arazi yapısı, ağaç yapısı vs. yapısı bunları bilmeleri gerekir.

00:23:20O yüzden bu bilgilerin de eş zamanlı paylaşılabilmesi için tek bir koordinasyon olunmasının ben daha iyi olacağını düşünüyorum açık söylemek gerekirse.

00:23:29Yani itfaiyenin de orman işçilerinin de bu anlamda bir bakanlık olur ya da acil durum koordinasyon kurulur hepsi bağlanır.

00:23:40Ama bunların gerektiği zaman ambulans sevkiyatı, işte lojistik, ayrandır, sudur, battaniyedir, hortumdur, yanmaz giysidir, eldivendir bilmiyorum yani ne varsa işte.

00:23:51Ya da hayvanlar için yemdir, sudur yani burada bir sürü sincap, kaplumba, keçi onların da öldüğünü gördük.

00:23:58Neticede bunlar da canlı.

00:24:00Onlar için de yemdir, sudur ya da yaralanmaları için işte veterinerler vs. gerekiyorsa psikologlar da bu insanların ihtiyacına cevap verebilecek şekilde sağlık ekipleri bir koordinasyon halinde durmalı.

00:24:16Yani bu senede bir kere olacak denmemeli açık söyleyeyim.

00:24:20O yüzden bunu sistematik bir halde özellikle yaz aylarının başında biz bununla karşılaşırız.

00:24:26Bakın bu yayını yapacağız ama meteoroloji uyardığı için söylüyorum.

00:24:30Yarın, öbür gün, üç gün gene hava sıcaklıkları ciddi miktarda artacak, düşük olacak.

00:24:37Ve maalesef bu geçtiğimiz birkaç gündür gördüğümüz başka tablolar memleketimizin başka yerlerinde de tekrarlanabilir Allah göstermeyesin.

00:24:45Son cümle olarak da şunu söyleyeyim şu mangal sevdasından insanlar artık vazgeçsin.

00:24:50Yani bu mangal cezası açık söylüyorum şu mangal cezası Allah'ın cezası meseleden bir neden çıkamıyoruz biz toplum olarak bilmiyorum.

00:25:00Yani ormanlık bir arazide gölgede sen iki tane tavuk pişireceksin, üç tane dilim et pişireceksin diye

00:25:08insanların yüz yıllık emek verdiği, sana oksijen veren, tarlanı, bitkini, böceğini, sana gıda veren toprakları ister ya da istemez.

00:25:19Yakmanın bir manası yok ki.

00:25:20Yani bu ısrarı da ben anlamıyorum. Bu piknik sevdasını da anlamıyorum.

00:25:24Git derenin kenarında piknini yap, gölün kenarında barajın kenarında piknini yap.

00:25:29Ya bu Allah'ın cezası mangal sevdası nedir ya?

00:25:33Nedir bu yani kömürü atıp başında bekleyip üç tane tavuk pişirmenin koskoca ormanı yaktıktan sonra aldın bedduanın haddi hesabı yok ya.

00:25:42Soyun sopun beddua içerisinde öleceksin yani.

00:25:44Ya buna gerek var mı?

00:25:46Bu mangal sevdası nedir?

00:25:48Bu ateş sevdası nedir?

00:25:50Yani bin kere söylenmiş bir şey şu ormanlık alanda sigara izmaleti atma cümlesini.

00:25:57Yani Türkiye televizyonlarında, Türkiye medyasında en az 5 milyon keze bahsi geçmiştir ya.

00:26:03Yani cam atma, kırık şişe atma, yolun kenarına cam şişe atılmaz.

00:26:08Sigara da atılmaz.

00:26:11Ormanlık alandan geçerken...

00:26:13Aslında yere çöp atılmaz.

00:26:14Yapılmaz işte.

00:26:15Bunu 5 milyon kere söyledikten sonra artık ne söyleyeceksin?

00:26:19Ona iki sene ceza versen.

00:26:21Yani medeniyetsiz.

00:26:24İnsanlıktan nasibini almamış.

00:26:25Yani bu artık ne olacak bilmiyorum.

00:26:27Ya mangal yapacaksa da gitsin artık nerede yapıyorsa yapsın.

00:26:30O da benim sorunum değil bir vatandaş olarak.

00:26:32Kimsenin keyfi için kaç yüz hektar alanın yanmasın da benim de kaldırabileceğim bir şey değil.

00:26:38Ülkenin ekonomisi, psikolojisi, sosyolojisi her şey bozuluyor arkadaş.

00:26:43Yani sen orada 10 tane ağaç dikeceksin.

00:26:45Oradaki belediyeler seçmenin gözüne hoş gözükecek diye 10 tane ağaç dikeceksin.

00:26:51O sincapı kim geri getirecek?

00:26:52O kaplumbağayı kim geri getirecek?

00:26:54O karıncalar geri mi dönecek?

00:26:56Ya ağaçlardan kaçan karıncalar vardı.

00:26:58Hiçbir insanın vicdanı sızlamıyor.

00:27:00Ben anlamıyorum ki.

00:27:01Lanet olsun mangalına.

00:27:02Teşekkür ederim.

00:27:03Ben teşekkür ederim.

00:27:04Sayın Erbaş sizler neler söylersiniz?

00:27:06Toparlamak da isterseniz nasıl arz ederseniz buyurun.

00:27:09Mangalda bıraktım zor ya.

00:27:10Mangalda şöyle bir yönde kaldım.

00:27:12Çok tepki alacaksınız hocam bu arada onu söyleyeyim.

00:27:14Türk insanı mangalı sever.

00:27:16Türk milletin hassas noktası.

00:27:18Hatta biliyorsunuz Alman Cumhurbaşkanı sarayının önünde mangal yakılmasıyla ilgili baya bir tartışma olmuştu.

00:27:24Engellenememişti falan.

00:27:26En sonunda Steinmeier izin bile vermişti burada mangalı yakabilir misiniz eğlenebilirsiniz diye.

00:27:32Bu gerçekten de toplum olarak artık ormanlar konusunda bizim bir gerçekliğimiz her sene yüzlerce yangın çıkıyor.

00:27:42Ve bu yangınların kontrol edilmesi meselesi baya bir tartışma konusu oluyor.

00:27:47Şöyle söyleyelim.

00:27:48Bunun bir evet insani, beşeri boyutu var.

00:27:50Ama bir de bunun bir terör boyutu olduğunu da unutmamak gerekiyor.

00:27:54Özellikle biliyorsunuz literatürde bir çevre terörizmi diye bir şey var artık.

00:27:59Yani terör örgütleri artık bu çevreyi bir silah olarak kullanıyorlar.

00:28:04Çünkü çok az maliyetle, çok az insanla gerçekleştirilen bir terör eylemi.

00:28:11Dolayısıyla fazla maliyet ödemeden çok büyük zararlar uğratabilecek, sonuçlar doğurabilecek bir hamle olarak görüyor.

00:28:19Ve bunu PKK uzun yıllardır da kullanıyor.

00:28:21Bunu yeni de kullanmıyor bu arada yani 90'lı yıllardan itibaren.

00:28:25Özellikle turizm bölgelerinde 94'de altındasınız.

00:28:28Hem ülkenin turizmine özellikle yaz aylarında ondan sonra ekonomisine ve toplumsal dinamiğine yönelik hamleler olarak gerçekleşiyor.

00:28:39Geçtiğimiz yıllarda da İstanbul'da hatta 2023 yılında İstanbul'da böyle bir aynı anda 5 noktada bir yangın çıkarma durumu vardı.

00:28:48Ve yakalanmışlardı.

00:28:49Hatta hocam cezalandırmadan bahsetti.

00:28:51Onlar da ağırlaştı.

00:28:524 kişi sanırım.

00:28:53Biliyorsunuz PKK'nın bir gençlik yapılanması var.

00:28:56Devrimci Gençlik Hareketi.

00:28:58Lafınızı unutmayın da Türkiye'nin terör taramı içerisinde bu konuda var.

00:29:03Ekonomik değeri, faiz noktalara örgütlü bir şekilde, gruplu bir şekilde yapılan bir takım müdahaleler de terör taramı içerisinde sokulabilir.

00:29:11Terör çalışmalarında da hocam bu sıkça yer alıyor artık.

00:29:14Çevre terörizmi başlığı altında.

00:29:16Çünkü bunu sadece PKK değil yani birçok terör örgütü kullanıyor.

00:29:20Gerçekten de ülkeler çok büyük zararları olabiliyor.

00:29:23Baktığınız zaman totalde.

00:29:25Santrallere saldırı gibi daha bir sürü genişletilebilir yani.

00:29:28Evet yani altyapılara yönelik.

00:29:30Hani PKK'dan örnek verdiğimiz için oradan devam edelim.

00:29:34PKK'nın en fazla kullandığı kelimelerden bir tanesi ekoloji.

00:29:38Batı'ya daha şirin gözükmek için kullanılan ifadelerden bir tanesi.

00:29:44Ve bu ekolojiyi bu kadar öne çıkarmalarına rağmen çevre terörizmini de bir yandan devam ettiriyorlar.

00:29:49Bakın bugün biz 247 saldırıdan, yangından bahsediyoruz.

00:29:55Bunun elbette beşeri olan, beşeri hatadan kaynaklanan birçoğu belki de öyledir.

00:30:00Ama arka planda belki de terör örgütünün bilinçli olarak yaptığı eylemler de mümkündür.

00:30:05Bunu da araştırmalar sonucunda ortaya çıkacak.

00:30:08Dolayısıyla bizim bu terör boyutunu da es geçmememiz gerekiyor.

00:30:11Yangınlarla ilgili geçtiğimiz aylarda Yunanistan'da, bu aylarda bizde, sık sık İspanya'da bu çok karşılaşılan bir durum.

00:30:22Özellikle Akdeniz kıyısındaki ülkelerde.

00:30:24Ama burada yangınlarla mücadelede mesela dünden itibaren 13 helikopter, 2134 tane sorti yapmış.

00:30:33Biz elbette ki yangınlar konusunda belirli bir tecrübeye ulaştık.

00:30:37Ama Mete hocamızın söylediği gibi, daha bir kurumsal yapı, daha organize bir şekilde.

00:30:42Mesela depremle ilgili her geçen gün bir şeyler öğreniyoruz.

00:30:45Ve her geçen gün daha hazırlıklı hale gelmeye çalışıyoruz.

00:30:49Aynı endişeyi vermemiz lazım.

00:30:51Aynı hassasiyeti göstermemiz gerekiyor.

00:30:53Su olsun, seller olsun, baskınlar olsun.

00:30:56Karadeniz bölgesinde sürekli baskınlarla karşı karşıya yaklaşıyoruz.

00:30:59Yani her bölgenin çevresel şartlarına uygun yeni yöntemler ve yeni kurumsal yapılar gerçekleştirmemiz gerekiyor.

00:31:08Ama bunun yanında da bir yandan da bu çevreyle ilgili PKK'nın özellikle hemen aklıma gelen bir başka örnek var.

00:31:15Geçen ayda, yanlış hatırlamıyorum bundan 20-25 gün önce de PKK aynı yangın çıkarma işlemlerini Irak'ta yaptı.

00:31:24Kerkük'te, Duhok'ta bu sefer çarşıları hedef aldı.

00:31:27Bizde ormanları hedef alıyor, Irak'ta çarşıları hedef alıyor.

00:31:31Niye? Çünkü oradaki istikrara zarar vermek için.

00:31:34Ekonomik zarar.

00:31:35Aynen öyle.

00:31:36Çünkü yangınlar kolay telafi edilebilen süreçler değil.

00:31:41Özellikle orman yangınları.

00:31:43Bugün bir ormanımız yandığı zaman bunu telafi etmek gerçekten yıllar hasarı süreler alabiliyor.

00:31:48Dolayısıyla kolay da telafi edilebilecek süreçler değil.

00:31:52Bizim bu konuda da bu çerevire terörizmiyle ilgili de çalışmalarımızı da daha derinleştirmemiz gerekiyor diye ben noktalı olacağım.

00:31:59Hocam, size bir şey söyleyebilir miyim?

00:32:01Ekleyecek miyim?

00:32:02Yok bir cümle.

00:32:03Bir de burada mesela yangın haberlerinde genelde hep şöyle bir cümle ile karşılaşıyoruz.

00:32:08Yangın yerleşim yerlerine yaklaştı.

00:32:10Yani şimdi burada belediyeleri de bir laf etmeden olmaz, eksik olacak benim açımdan.

00:32:15Şimdi belediyeler, madem yangın yerleşim alanlarına yaklaşıyorsa, neden belediyeler yerleşim yerlerini yangın alanlarının dibine kurduracak şekilde planlama yapıyor?

00:32:25Ben de bunu anlamıyorum mesela.

00:32:26Hocam orada 200 metre, 100 metre bir boşluk olması gerekiyormuş.

00:32:29Oraya yapı izni vermemesi gerekiyordu.

00:32:32İşte gördüğüm bütün yangınlarda hocam, dikkat ettiğim hep aynı mesele.

00:32:37Bunun dibine gelmiş, yanıyor, balkondan kameraya seriliyor.

00:32:41Hepsini seyrettin mi?

00:32:42Evleri de sirayet etti.

00:32:43Yani balkondan yangın çekiyorlar, sonra boşalt boşalt diyor.

00:32:47Şimdi burada belediyelere, efendim yangın yerleşim yerlerine geldi.

00:32:51Geldi de güzel kardeşim, niye o zaman ormanın dibine sen bina kurduruyorsun ki?

00:32:55Bir de bu belediyelerin bir cevaplaması lazım Allah rızası için yani.

00:32:59Eskiden orman korucuları vardı değil mi?

00:33:02Tabi tabi.

00:33:03Tezerlerdi.

00:33:04Orman köyleri vardı hocam.

00:33:06Mesela şimdi bir yerde bir yorum okudum bugün.

00:33:08Köylüler tabi, köyler çok azaldı. Popülasyon daha çok 60 yaş üstü insanlarımız da maalesef dolu şu anda.

00:33:17Onlar da nüfus olarak çok az.

00:33:19O yüzden mesela eskiden, diyor ki yoruma göre,

00:33:22yabancı bir kişi geldiği zaman hemen biz giderdik, sorardık birini mi aradınız falan filan.

00:33:26Bir de bu var tabi işte.

00:33:27Dolayısıyla artık yabancı o kadar çok insan geliyor gidiyor.

00:33:30Tabi orada kalan popülasyon bu konuyu sorgulayacak bir durumda değil.

00:33:34Onun için köyler, köylerin civarı, ormanlık alanlar,

00:33:38hepsi yabancı insanlarla dolup taşıyor deniyor.

00:33:42Biraz da köylü kendi kendine yabancılaştı.

00:33:44Köyde de bir yalnızlaşma, yabancılaşma süreci başladı.

00:33:46Tabi halkın da bir şekilde bunda mutlaka dahli olması gerekiyor bu sistemde.

00:33:50Sadece devlet mekanizmaları, yerel ya da merkez yönetimler işin içerisinde pek yeterli olmayabilirler.

00:33:56Özellikle önleyici tedbirler konusunda vatandaş da dikkatli, çok uyanık,

00:34:01bir şekilde sorgulayıcı.

00:34:03Herkes ne melazımcı pozisyona geçerse eğer adam orada mangalı yakmış,

00:34:08yasaklı bir yalan.

00:34:09Şimdi gitsen söylesen bir sürü laf yiyeceksin adamdan ya da kalkacak sana şiddet uygulayacak.

00:34:14Böyle bir duruma da geldik maalesef.

00:34:16Bu bilinç de kayboldu.

00:34:18O yüzden orman yandıktan sonra hepimiz ah vah çekiyoruz.

00:34:21Önleyici tedbirler alınmadan hocamın ifade ettiği söndürücü tedbirler elbette ki işe yarar ama

00:34:28en baştan itibaren ormanlarımızı korumakla ilgili yasal en azından düzenlemeler yeniden gözden geçirmesi gerekiyor.

00:34:36Örgütlere böyle bir zemin açmamamız gerekiyor.

00:34:39Onlar çünkü çok ciddi anlamda Türkiye Cumhuriyeti'ne zarar verecek her şeyi istismar edebilirler.

00:34:47Bugün ormanları yakan, yarın şehirleri yakmaya başlar.

00:34:51Kritik testlerimizi sabote etmeye başlarlar.

00:34:56Elektrik trafolarını, elektrik panolarını ya da elektrik tellerini ya da ne bileyim elektrik üretim tesislerini filan enerji santrallerimizi.

00:35:03Bunlar böyle uzayarak gider.

00:35:05Onlara tedbir alınmıştır illaki ama ormanlar çok yalnız gibi gözüküyor şu anda.

00:35:12Onun için halkla beraber müştereken bir seferberlik başlatıp,

00:35:16bu hocamın dediği şeyi komple ortadan kaldırmak mümkün değil Türk toplum içerisinde ama,

00:35:21mangal sevdasını.

00:35:23Mesela bazı yerler var, belediyeler kurmuşlar, bahçeler.

00:35:27Orada merkezi mangal noktaları var.

00:35:30Herkes orada yapabiliyor.

00:35:32Bireysel tabi daha insana çekici geliyor ama,

00:35:35böyle merkezi noktalarda, kontrollü, itfaiyenin de hazır bulunduğu bir alanda

00:35:39bir şekilde bu iş, bu bir keyif, bu alışkanlığı devam ettirebilirsiniz sistematik olarak.

00:35:46Hocam şey diyordunuz, önleyici belki ön alıcı tedbirler derken.

00:35:50Şimdi sizler de bahsettiniz hocam.

00:35:53Bizim Türkiye'de sirayet eden yangından önce Yunanistan'da ve İspanya'da yangın gördük.

00:36:00Bir hafta sonra bizde.

00:36:02Hava akımı dolayısıyla da sıcak hava dalgasıyla mı biraz daha belki perçinledi.

00:36:07Sizler de bahsettiğiniz üzere sıcak hava dalgasının geldiği zamanlarda daha fazla denetleme mi yapılması lazım

00:36:14ya da yasakların o sırada mı getirilmesi gerekiyor?

00:36:16Ben fotokopan, işte söylediğim şey fotokopanı önermemiz sebebi ve bazı yerlerde kamera sistemi.

00:36:22Bu anlamda hocamız söylediği önleyici tedbirler kapsamı çok işe yarayacağını düşünüyorum.

00:36:27Aslında birkaç tane yapıldı.

00:36:29Bazı İstanbul'da ormanlara giriş yasaklandı hafta sonları.

00:36:32Onun gibi şeyler yapıldı ama şunu söylemek gerekiyor.

00:36:36Zamanlama eğer mesele ise onu terör örgütü de hesaba katıyor.

00:36:41Yani yaz aylarında belli dönemlerde yangın çıkarma opsiyonu kurgusunda daha iyi kullanabiliyor.

00:36:50Cam kırıyor işte bırakıyor gidiyor yani.

00:36:532 hafta önce bıraktığı camı nerede bulacaksın.

00:36:56Ama burada işte mesela örneğin Adalar bölgesinde uygulanan tedbirler vardı.

00:37:01Mesela bu sene nazar değmesin bir şey çıkmadı o geçtiğimiz senelerdeki gibi.

00:37:07Ormanı uygulanınca silahçıdan bir yangın olmadı ama bölgesel bir ev yangını oldu.

00:37:12Hatta vapurlarla itfaiye araçları falan gönderildi bugün zannettim.

00:37:16Yasaklamayla çözüm evet olabiliyor ama dediğim gibi o bilinci aktarmak lazım.

00:37:21Çok affedersiniz değerli hocam.

00:37:23Şimdi bilinç dediği zaman pek televizyonlarda eminim izleyicilerimiz hiçbir yerde duymayacak bunu ama ben söyleyeyim.

00:37:30Şimdi mesela 2 tane itfaiye aracının yangın söndürmek üzere bir gemiye arabalı vapura binmek istemesi esnasında

00:37:39itfaiye aracının binmesi gerektiğini, feribottan 2-3 tane aracın çıkması gerektiğinde tartışma çıkıyor.

00:37:46Şimdi bu vatandaşlara mesela nasıl anlatabileceksiniz bunu?

00:37:50Yani itfaiye aracının feribota binmesi gerektiğini.

00:37:53Hızlı müdahale ediyorduk oraya gidene kadar.

00:37:55İşte nereye geldik bak yani bir bölgeden feribotla göndermek zorundasın.

00:37:59Yani bunun şeyi yok ki.

00:38:01Feribotla gönderiyorsun itfaiye aracı.

00:38:03Ama orada vatandaşları ikna etmen gerekiyor.

00:38:06İtfaiye yangın var arabayı çıkart.

00:38:09Peki ben niye çıkartmıyorum öteki çıkartıyor.

00:38:11Ya ben niye çıkartıyorum o niye.

00:38:13Anladınız mı?

00:38:15Evet bu bilinç işte.

00:38:17Yani bir şekilde kameralar belki çözüm olabilir.

00:38:23Fakat benim söylediğim şey bu yangınlar genelde havadan çok daha rahat tespit edebiliyor.

00:38:28O yüzden bugün sayın bakanın ifade ettiğine göre 14 tane İHA'sı var dedi bakanlığımızın.

00:38:36Türkiye için çok az.

00:38:39Türkiye ormanlar ülkesi.

00:38:41Dolayısıyla daha fazla arttırabilir.

00:38:44Belki yerel yönetimlere yetki devri yapıp onlara elbette itfaiyeler onlara bağlı.

00:38:49Direkt söndürme yetkisi onlarda.

00:38:51Ama yine de İHA'larla küçük dronlar bile işe yarar.

00:38:55Ki var bildiğim kadarıyla özellikle büyükşehirlerde.

00:38:57Dron araçları var.

00:38:59Gözlem araçları var.

00:39:01Ama onlar ne zaman devreye girebiliyor musunuz?

00:39:03Yangın çıktıktan sonra.

00:39:05Yani yangın oluyor ihbar geliyor.

00:39:07Gidiyor dron aracı.

00:39:09Dron kalkıyor.

00:39:11Yangının olduğu noktayı ve ilerleme istikametini havadan kontrol edip yönlendiriyor.

00:39:13Karadaki araçları.

00:39:15Benim dediğim o değil.

00:39:17Bütün Türkiye'nin etrafında yerel yönetimlerin emir komutasında

00:39:21belki de dron birlikleri, birlik demeyelim müdürlükleri kurulup

00:39:26çok ciddi bir şekilde tarama yapmak lazım.

00:39:29Sınırdan içeriye doğru.

00:39:31Özellikle yangın çıkma ihtimali olan lokasyonlarda.

00:39:34Başkara yapılabilir bunun dışında havadan kontrol.

00:39:37Kuleler aktif hale getirilip birçok noktada kulelerin mutlaka çalışır vaziyette olması lazım.

00:39:43Kuleler yaşanır hale gelmesi lazım.

00:39:45Yani orada kalan nöbetçi insanlar bir şekilde orada hayatlarını sürdürebilecek kaliteye ulaşması lazım.

00:39:50Bir de şöyle bir bilgi.

00:39:51Yangın yolları.

00:39:53Şu uzaydan ısı bölgede oluşan olağanüstü ısı tespitleri falan yapıyor.

00:39:59Tabi bu da dronlarla, İHA'larla yapılıyor ama aynı zamanda daha uzaylı.

00:40:02Olabilir tabi.

00:40:03Uydular vasıtasıyla da noktası tespit edersiniz yangın yer açısından.

00:40:07Yangın yolları kullanılan şeritler.

00:40:10O şeritlerin bakımlı olması lazım sürekli.

00:40:12O yüzden daha fazla biraz altyapıya yatırım zorunlu gibi gözüküyor.

00:40:18Ona yönelik araçların kalitesi.

00:40:20İtfaiye araçlarını görmüşsünüzdür belediyelerin.

00:40:23Nasıl kalitesi?

00:40:24Hep eski model.

00:40:26Kaç yıllık araçlar kim bilir orada.

00:40:28Belediyeler böyle olma ihtimali düşük olan afetlere yatırım yapmakta zorlanıyorlar anladığım kadarıyla.

00:40:36Çünkü senede bir kere kullanacağız ne gerek var?

00:40:39Yani mesela itfaiye teşkilatlarına bakın.

00:40:42İtfaiye teşkilatları yerel yönetimlere bağlı.

00:40:45Bir yönetim değişiyor.

00:40:47İtfaiyede birikmiş olan birikim, tecrübe.

00:40:50Duman alıp gidiyor.

00:40:51Ha diye yenisini koyuyorlar.

00:40:53Müdür değişiyor.

00:40:54İtfaiye yerleri değişiyor.

00:40:55Eğitimsiz kitleler geliyor.

00:40:57İtfaiye ile ilgili okullar var meslekçilik okulları var.

00:41:00Liseden başla lise düzeyinden başla.

00:41:02Oralarda mezun çocuklar iş bulabiliyor mu acaba?

00:41:05Yani oradaki eğitim düzeyi.

00:41:07Çünkü ABD'de yapılan bir anket var.

00:41:10Mesleki anket.

00:41:11Bir numara doktorluk, tıp.

00:41:13İki numara itfaiye yerliği.

00:41:15Yani itfaiyeci olmayı Amerikalı vatandaşlar, çocuklar ikinci sıraya koymuşlar anketlerde.

00:41:20Bir, üç, dört mühendisi falan gidiyor.

00:41:22O kadar kıymetli bir meslek ki.

00:41:24Çok da onurlu bir meslek.

00:41:26Vatan savunması ya.

00:41:28Yeşil vatanın korunması işte bunlar.

00:41:30Mavi vatana deniz kuvvetleri koruyor.

00:41:32Palitli personel taşıyıcılar var mesela.

00:41:35Burada en önemli şey dağlık araziden vurmamın sebebi.

00:41:39Dağlık arazide bu insanları hava, rüzgar vesaire geldiğiniz zaman ne yapacaksınız?

00:41:44Karadan müdahale edeceksiniz.

00:41:45Tabi.

00:41:46İşte hocamız söylediği o insanların, orman işçilerin, itfaiyecilerin oraya gidebilmesi için

00:41:50bir şekilde palitli, yangına dayanıklı vesaire araçlarımız olması gerekiyor.

00:41:55Gerekiyorsa insansız araçlarımız olması gerekiyor.

00:41:57Helikopter olacak hocam bir de itfaiyelerde, büyükşehirlerde.

00:42:00Kendi emrinde.

00:42:01Helikopter vardır belki de.

00:42:03Belediyelerimiz hakikaten baksın.

00:42:05Şimdi burada belediyelerin elindeki benimle yaşıt neredeyse.

00:42:09O kadar yaşlı değilim de.

00:42:11Yaşınız ortaya çıktı.

00:42:13İtfaiye aracı olarak yaşlısınız hocam.

00:42:15Ama kaç yıllık araçlar ya.

00:42:19Yani hakikaten su hazinesi belli.

00:42:22İçine girebilecek insan sayısı belli.

00:42:24Koyacağın ekipman belli.

00:42:26Ben bazen yoldan geçerken itfaiye araçlarına bakıyorum bazı yerlerde.

00:42:30Yani öğle yemeğini koyacak yer yok.

00:42:32Eski moda.

00:42:34Kıyafet desen koyacak yer yok.

00:42:36Bir şey yok.

00:42:37Çünkü onlar dediği gibi hocamın ayda yılda bir çıkacak bir mesele yüzünden.

00:42:40Yatırımı gereksiz buluyorlar.

00:42:41Persüel almıyorlar.

00:42:42Aldıkları da daha çok ideolojik yakınlık arıyorlar.

00:42:47Anladığım kadarıyla liyakat dışında.

00:42:49İtfaiyecilik bir miktar tecrübe.

00:42:53Askerlik gibi.

00:42:54Askerlikte elbette eğitim alırsınız.

00:42:56Ama çıkın bakalım sahaya.

00:42:58Bütün eğitimlerinizi aktarabilecek misiniz?

00:43:00Hocam da biliyorlar.

00:43:01O yüzden itfaiyecilik de her bir yangın ayrı bir karakterde.

00:43:05Her bir yangın çeşidinde müdahale yönteminin farklılığı filan.

00:43:08İşte bu tecrübe aktarımı.

00:43:10Onun için itfaiye kavramını ya da müdürlüğünü ya da birimini bir şekilde yeniden teşkilatlandırıp

00:43:18işin içerisine çok siyasi kaygıları sokmadan profesyonel kadrolarla mürekkep hale getirmek lazım.

00:43:25Hocam son iki dakika.

00:43:26Dilerseniz bu konuyu da toparlayalım.

00:43:27Bir saniye bir şey söyleyeyim mi?

00:43:28Lütfen tamamlayın ondan sonra sizden alayım.

00:43:30Yakından bildiğim bir şey var da o yüzden söylüyorum bunları.

00:43:32Şöyle hocam.

00:43:33Burada hiç değinilmeyen bir mesele.

00:43:35Mesela çok güzel bir.

00:43:36İtfaiye meselesinde biz hep ne anlıyoruz?

00:43:38İşte orman vesaire ev yangını.

00:43:40Bakın.

00:43:41Başta İstanbul olmak üzere büyük şehirlerde çok ciddi bir tehlike var.

00:43:45Başka şehirlerde de var bu tehlike.

00:43:47Bizim itfaiyenin merdivenleri kaç metre yüksekliğe kadar çıkabiliyor?

00:43:51Bunu hiç düşündünüz mü?

00:43:53Bunu bir itfaiyeci dostuma sormuştum da yeterli zeviyede değil hepsi.

00:43:58İstanbul'daki hangi otuz katlı, kırk katlı, elli katlı dairelere itfaiye nasıl müdahale edebilecek?

00:44:06Örneğin İstanbul'da.

00:44:07Böyle bir merdiven var mı?

00:44:09Ya da böyle bir araç var mı?

00:44:10Ya da kaç tanesine?

00:44:11Havadan edecekler.

00:44:12Kaç tanesine var?

00:44:13Ya da başka bir bölgesinde.

00:44:16Örneğin X bir ilde.

00:44:18Otuz katlı, kırk katlı bir apartmana, elli katlı bir apartmana.

00:44:23Apartmanlar değil bunlar blok.

00:44:25Dört tanesi yanmaya başladı.

00:44:26Ne yapacaksın?

00:44:27Hangi itfaiyeye müdahale edecek bunu?

00:44:29Bakın bir şey hesap ederken göstermelik yapmak olmuyor işte.

00:44:33İyi hesap etmeniz gerekiyor.

00:44:35Bölgenizdeki şartlara göre.

00:44:37Şu ev taşıyan asansörler onlar kaç metreye kadar çıkıyor?

00:44:39Hocam ben bir kere bir ev taşıdım.

00:44:41Altıncı kata taşıyor.

00:44:42On beş kat ben gördüm.

00:44:44Ben altıncı katı gördüm.

00:44:45Yirmi beş, elli metre diye duymuştum.

00:44:46Ya sen itfaiyeden daha yetenekli gibi değil mi?

00:44:48Öyle anlıyorum ben.

00:44:50Tamam da hocam işte.

00:44:51Ya o varken bu niye yok onu söyle.

00:44:54Ona hortum taktığın yirmi beş metre.

00:44:56Sizin güzel hatırınız için elli metre olsun hocam.

00:44:58Bunlar öyle bir bina ki.

00:45:00Kuleler var.

00:45:01Dayayacak yer yok.

00:45:02Gelecek balkon yok.

00:45:03Yani camı kırman gerekiyor.

00:45:05Balkonsuz evleri yaparlarsa işte böyle.

00:45:07Evden içeri girecek, itfaiyenin gireceği şey yok.

00:45:10Balkon yok, bir şey yok.

00:45:12Ben de bunu söyleyeyim dedim.

00:45:13Ki sadece yangın için değil.

00:45:15Depremde de biliyorsunuz itfaiyelerin orası çok büyük yani.

00:45:18Deprem içinde aynı.

00:45:19Gökdelenler meselesi var yani.

00:45:21İtfaiye bir de arama kurtarma yeteneği olması lazım.

00:45:24Arama ve kurtarma.

00:45:25Bizim muharebe araba kurtarma gibi aslında silahlı kuvvetlerde.

00:45:28Yani bir şeyi arayıp, o da ciddi bir eğitim yönetiyor.

00:45:31Onun için bakın itfaiye deyip,

00:45:33hani üzerine sadece yangına odaklıyoruz.

00:45:35Mete hocam çok haklı.

00:45:36Arama kurtarması var değil mi?

00:45:38Tik yardımı var.

00:45:39Bir sürü konu var işin içerisinde.

00:45:41O yüzden tam teşkilatlı olması gerekiyor bana göre.

00:45:44Böyle söyleyelim en azından.

00:45:45Çok teşekkür ederim.

00:45:46Efendim böylelikle bu dilimin sonuna geldik.

00:45:48Saat başında yine Irak ve Türkiye'nin mutabakat zaptlarının terörle mücadelesini konuşacağız.

00:45:53Saat başında buradayız.

00:45:54Efendim günden programına kaldığımız yerden devam ediyoruz.

00:45:58Bu dilimde evvela Irak'ta imzalanan mutabakat zaptlarını konuşacağız.

00:46:02Bu mutabakat zaptıyla beraber bölgede güvenlik nasıl sağlanır?

00:46:06Bunu konuşacağız.

00:46:07Skype adına dönmek istiyorum.

00:46:09Bölgede müzakerelerin de daha da üst düzey seviyelerine ulaştığını aktardı Dışişleri Bakanı Hakan Fidan.

00:46:17Neler söylersiniz bu bölgede güvenliği getirir mi?

00:46:20Celal Bey terörle mücadele bağlamında baktığımız zaman şimdiye kadar sınır ötesi operasyonlar başarıyla yapıldı.

00:46:28Biz terörden çok çekmiş bir ülkeyiz geçmiş dönemde maalesef.

00:46:32Bizim sınır komşularımızdan bir tanesi olan Irak'ta.

00:46:35Bunun en yakın şahitlerinden veya tanıklarından askeri operasyonlarla başarı sağlandığından bahsettim.

00:46:43Terör örgütleri Irak ve Suriye'de biraz daha güneye çekilmek ve orada çeşitli siyasi yapılar kurmaya çalıştılar veya kurmaya çalışıyorlar.

00:46:54Irak özeline tekrar döndüğümüz zaman şunu söyleyebiliriz Celal Bey.

00:47:01Türkiye-Irak ilişkileri açısından baktığımız zaman bu ilişkilerin biraz sağıncalı bir şekilde ilerlediğini görüyoruz yakın döneme kadar.

00:47:13Bunun gerekçesi de şuydu.

00:47:16Irak'ta biraz daha güney hattına çekilen terör örgütlerini veya terör örgütünü PKK'ya destekleyen bazı grupların,

00:47:24Irak hükümetinin baskılama çabaları ve Türkiye'nin Irak topraklarından çıkarılması yönündeki Irak topraklarını yapmış oldukları baskılar.

00:47:33Biz şimdiye kadar güney hattımızdaki terör örgütü tehdidine karşı veya terörist yapılanmaya karşı

00:47:39Birleşmiş Milletler Anasözleşmesi'nin 51. maddesine dayanarak sınır ötesi operasyonlar yapmaktaydık.

00:47:4551. madde izleyicilerimiz için bir hatırlatalım.

00:47:48Sınır ötesinde bir siyasi yapıda zafiyet şaşkınlığı olduğu takdirde herhangi bir sebeple olabilir.

00:47:56İç savaş olabilir veya açlık, kıtlık vs. gibi başka sebepler olabilir.

00:48:02Bir anarşi veya kargaşa ortamı söz konusu olduğu takdirde yani bir idari boşluk durumunda söz konusu olduğu takdirde

00:48:11ve bu boşlukta terör örgütü tehdidi ortaya çıktığı takdirde 51. maddeye dayanarak,

00:48:17Birleşmiş Milletler Anasözleşmesi'nin 51. maddesine dayanarak zarar görme ihtimali olan devlet sınır ötesi operasyonları yürütebilir.

00:48:25Sıcak takip yapabilir sınır ötesi hattını.

00:48:2851. maddede şimdiye kadar biz operasyonlarımızı hep 51. madde kapsamında yaptığımızı söylemiştik.

00:48:36İlk defa yapılan bu mutabakatla birlikte artık yani Bağdat yönetimiyle yapılan bir mutabakat neticesinde artık

00:48:44bizim sınır ötesi operasyonlarımızı yapma noktasında bir meşruiyet zeminin daha ortaya çıktığını biz açıkça söyleyebiliriz.

00:48:52Yani şimdiye kadar bizim yapmış olduğumuz sınır ötesi harekatlar hem Suriye üzerinde hem de Irak üzerinde az evvel bahsettiğim maddeye dayanmaktaydı.

00:49:00Yani bir uluslararası hukuk metneye dayanmaktaydı.

00:49:03Bunun hukuka uygun olduğu noktasında hiçbir terör örgütü yok.

00:49:06Fakat yeni ortaya çıkan bu mutabakat neticesinde yani Irak yönetimi ve bizim aramızda gerçekleştirilen bu ortaya çıkan bu mutabakat neticesinde

00:49:16artık Türkiye'nin Irak'taki askeri varlığı da bir garanti altına alınmış oldu.

00:49:22Yani uluslararası hukuk kapsamındaki bir metnin yanında aynı zamanda başka bir meşruiyet zemini daha oluşmuş oldu bunu açıkça söyleyebiliriz.

00:49:31Yani artık yapılan sınır ötesi operasyonlar noktasında Irak üzerinde bakarsak Suriye'yi bir köşeye bırakalım artık bir mutabakatta var

00:49:41ve bize sınır ötesi operasyonlar yapma noktasında bir tehdit söz konusu olduğu takdirde hukuki bakımdan güvence vermekte.

00:49:49Bunu zaten Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da tarihi bir adım olarak nitelendirdi.

00:49:55Gerçekten de toparlarsak şöyle söyleyebiliriz, Türkiye-Irak ilişkilerinin geleceği açısından ileriye dönük olarak sağlam bir zemin tesis etme noktasında

00:50:07önemli bir adım gerçekten de hangi şartla Irak hükümeti veya Irak yönetimi bu mutabakattan sonra kendisine yüklenilen ev ödevlerini yerine getirdiği takdirde

00:50:19Türkiye-Irak ilişkileri artık stabil bir şekilde ilerleyebilecektir.

00:50:23Bu ödevlere Irak yönetimi uygun davrandığı ölçüde.

00:50:27Bunun dışında Irak hükümetine içeriden yönelecek baskılardan biraz önce bahsetmiştim.

00:50:32İşte talebaniden gelebilecek baskılar. Bunların da artık azaltılması biraz daha söz konusu olabilecektir.

00:50:40Bunun gerekçesi de şudur, bir meşruiyet zemininin oluştuğunu söyledim az önce bu mutabakat neticesinde.

00:50:46Bu mutabakatla birlikte artık bir askeri üste Başıka'da ortak eğitim yapılacak.

00:50:53Ve burada Türk askerinin veya Türk birliklerinin olması resmi bir Irak yönetiminden onaylanmış mutabakata dayandığı için

00:51:03Irak'ın içindeki veya Irak toprakları içindeki diğer aktörlerin Irak yönetimine bir eleştiri getirmesi

00:51:10veya bir baskı unsuru olarak Irak içindeki Türk varlığını kullanmaları mümkün olamayacaktır.

00:51:17Bu tabii ilerleyen dönemde geçtiğimiz 3-4 ay içinde gündeme gelen kalkıma yolu projesini hatırlayalım.

00:51:23Mutabakat zaptı başarılı şekilde ilerlerse, pratikte sonuçlar verirse, Irak tarafı az evvel ifade ettiğim gibi ev ödevlerini yerine getirirse,

00:51:32kalkıma yolu projesi içinde bölgede artık istikrarın sağlanması noktasında ciddi bir adım teşkil edebilecektir.

00:51:40Biz aslında baktığımız zaman, bu bahsettiğim neticelerin hepsi önemli.

00:51:45Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'la mutabakatın açıklanması noktasında buna vurgu yaptığını söylemiştik.

00:51:51Türkiye-Irak ilişkileri açısından tarihi bir adım gerçekten de.

00:51:55Fakat ne zaman bu önemi pratikte doğuracaktır?

00:52:01Irak'ın ev ödevlerini veya yükümlülüklerini yerine getirdiği takdirde.

00:52:05Aslında Türkiye'nin bu mutabakatla gerçekleştirmek istediği şey bana göre şu,

00:52:12Sınır hattında tam manasıyla güvenliğin tesis edilmesi.

00:52:19Bu tutarlı bir politik olarak bizim karşımıza çıkıyor.

00:52:22Bunlardan bir tanesi bu mutabakatlı doğru.

00:52:25Bunun dışında biz Suriye'de de aynısını yapmaya çalışıyoruz.

00:52:28Yani Suriye'nin kuzeyinde de aynısını yapmaya çalışıyoruz.

00:52:31Son birkaç ayın gündemi neydi?

00:52:33Biz Esed'e rağmen Esed'le müzakere çağrılarını başlatmıştık, hatırlayalım.

00:52:38Bunlar veya müzakere çağrıları Esed'in çok makbul biri olmasından kaynaklanmamaktaydı.

00:52:46Bunun yerine askeri operasyonlar neticesinde elde edilen bir takım sonuçların

00:52:52insani diplomasi kapsamında kabul edebilecek olan araçlarla

00:52:56masada da kazanım olarak elde edilmesi amacı.

00:52:59Yani Irak'taki mutabakata benzer bir mutabakatta belki de söz konusu olabilecekti

00:53:04veya ilerleyen dönemde olabilir.

00:53:06Zaten biz Suriye'ye müzakere çağrılarında bulunurken

00:53:09hiçbir zaman her şekilde koşulsuz anlaşmaya açık olduğumuz yerinde

00:53:14bir mesaj da vermemiştik geçmiş dönemdeki açıklamadan hatırladığımız zaman.

00:53:18Orada önemli olanlar neydi?

00:53:20Mutabakat neticesindeki çıkan sonuçlarla karşılaştıralım.

00:53:23Suriye'nin kuzeyinde güvenli bir bölgenin oluşturulması,

00:53:28yani Türkiye'nin sınır koridorunun güvenli şekilde terör unsurlarından arındırılmış vaziyette bulunması,

00:53:35terör örgütüne tam manasıyla sert bir darbe vurulması,

00:53:38aynı Irak'ta olduğu gibi.

00:53:39Bu da akıllara geçmişte Suriye'yle imzalanan, Baba Esed'le imzalanan,

00:53:44yani Hafız Esed'le imzalanan Adana Mutabakatı'nı getiriyor.

00:53:47O da aynı şekilde bize tehdit unsuru, söz konusu olduğu zaman,

00:53:52bu mutabakat hükümleriyle benzerlik gösteriyor belirli oranda, dolaylı olarak,

00:53:56Türk askerine veya Türk birliklerine Suriye'nin içine 5 kilometre kadar dahil olma imkanı tanımaktaydı.

00:54:03Yani burada Suriye ve Irak'a ilerik olarak yerleşik bir politikanın varlığından bahsedebiliriz.

00:54:12Bana göre bunların hepsi tutarlı bir yaklaşımın sonucu olarak gözükmekte.

00:54:18Sistematik olarak sınırdaki güvenliğin sağlanması açısından önem taşıyor.

00:54:22Gerek Suriye'ye yapılan bu müzakere çağrıları,

00:54:25gerek bu mutabakat ve bu mutabakatın doğurması muhtemel sonuçları

00:54:31ve ilerleyen dönemde pratikte bizim bunu ıran, istikrarlı bir şekilde varlığın devam ettirmesi

00:54:39ve neticede de daha önce ciddi manada gündeme getirilen kalkınma yolu projesine ulaştırılması arzu edilir.

00:54:48Bunların her birisi esas itibariyle Türkiye'nin terör örgütüne karşı

00:54:52sağlam ve tutarlı politikasının bir göstergesi olarak kabul edebilir diye düşünüyorum.

00:54:58Peki, teşekkür ederim.

00:54:59Kemal Hocam, bu hususla size dönmek istiyorum.

00:55:01Mutabakat, zaptı beraberinde Irak'la ortaklaşa geniş çaplı bir operasyon getirir mi?

00:55:07Güvenlik anlamında.

00:55:09Burada ne olduğuna bir bakalım isterseniz.

00:55:11Biliyorsunuz Nisan 2024 tarihinde,

00:55:14Sayın Cumhurbaşkanımızın ziyaretiyle Irak Başbakanı Sudan ile aralarında iki tane temel mutabakat imzalandı.

00:55:20Bunlardan bir tanesi su alanında işbirliği çerçeve anlaşması imzalandı.

00:55:24Bir de stratejik çerçeve ilişkin mutabakat, zaptı imzalandı.

00:55:28Buna ilişkin ek anlaşmalar yapıldı, 27 tane toplamda.

00:55:33Bu sektörler sadece güvenlik değil,

00:55:35onun dışında enerji, kültür, tarım, ticaret, eğitim gibi bir takım alt başlıkları da muhtevasına katmışlardı.

00:55:45Şimdi bu yapılan aslında geçenlerde Sayın Dışişleri Bakanımızın da ifade ettiği toplantı aslında üçüncü kez yapılıyor.

00:55:52Bir aralıkta yapıldı geçen sene, Mart'ta tekrar edildi.

00:55:55Yine Ağustos ayında üçüncü kez yapılan bir toplantı.

00:55:59Bu toplantıda öne çıkan en önemli maddeler şunlardı bana göre.

00:56:03Burada tabi güvenlik biraz daha sanki merkeze oturmuş gibi duruyor.

00:56:08Burada ortak daimi komiteler kurulmasına karar verildi.

00:56:13Ortak daimi komiteler, icra ile ilgili tamamen eylemsel düzeyde,

00:56:17Türkiye ve Irak arasında yapılacak tüm faaliyetlerin icra kısmını yapacak komiteler oluşturuldu.

00:56:24Bir de bunu planlama komitesi ile ilişkilendirildi, eklemlendi.

00:56:28Planlama komitesi de daha çok denetim görevini icra edecek.

00:56:32Yani gerçekten bu komiteler işini yapıyor mu, yapmıyor mu diye.

00:56:36Dolayısıyla böyle bir farklılık var bunun içerisinde.

00:56:39Yine aynı şekilde orada yüksek düzeyli güvenlik toplantısı içerisinde yer alan aktörler var.

00:56:47Irak Savunma Bakanı var, Haçlı Şahabi Komisyon Başkanı var, Bölgesel Yönetim Temsilcileri var, İçişleri Bakanı var.

00:56:54Bizden de Milli İstihbarat Teşkilatı, Milli Savunma Bakanı ve Dışişleri Bakanlığı bakanlık düzeyinde katıldılar.

00:57:00Bunlar da önemli konulardı.

00:57:02Burada bu komitelerle ilgili güvenlik merkezinde ikiye ayrıldılar.

00:57:06İstihbarat konular ve askeri konular diye.

00:57:10Askeri konuların içerisinde, hem askeri hem de istihbarat konuların içerisinde terör ve mücadele konusu bir numaralı konu.

00:57:17İki numaralı konu sınır güvenliği.

00:57:19Sınır güvenliği ile ilgili başlayalım isterseniz.

00:57:21Sınır güvenliği ile ilgili biliyorsunuz Irak Merkezi Hükümeti 30 yıl sonra ilk defa Zahail'le bağlı Kişani Köyü'nde iki tane üst kurdular.

00:57:34Yani Suriye ile Irak-Türkiye sınır üçgeninin hemen olduğu yerde Zahail'e bağlı Kişani Köyü'nde iki tane üst kuruldu sınır güvenliği kapsamında.

00:57:43Bu çok önemli bir gelişme.

00:57:45Dolayısıyla sınır güvenliği ile ilgili biliyorsunuz 1926 Ankara Anlaşması'nda bazı maddeler vardı.

00:57:521926 tarihinde imzalanan anlaşmada.

00:57:55Bu 1936'ta ek protokol ile taçlandırıldı.

00:57:59Bu protokolü göre, 1936'da imzalanan protokolü göre sınır komisyonları kurulması karar verilmişti.

00:58:04Bakın o tarihte yapılan bu anlaşma hala günümüze geçer.

00:58:08Çünkü sınırların belirlenmesi o anlaşmaya göre yapılmıştır.

00:58:12Büyüksel hatta diyoruz o sınırları.

00:58:14Yani Türkiye-Irak sınırına.

00:58:161924 Milletler Cemiyeti kararına göre yapılmıştır bu.

00:58:19Evet haritada da belli.

00:58:21Dolayısıyla bakın 1926-1936 yıllarında yapılmış olan sınırla ilgili hem güvenlik hem diğer konulara ihtimal eden anlaşmayı da bugün

00:58:30Türkiye Cumhuriyeti-Irak Devleti arasında yapılan mutabakat imzalanmasıyla yeniden üçüncü kez taçlandırmış olduk.

00:58:39Hangi bölgede işaret etmişsiniz Emin?

00:58:41Bir iki noktadan bahsedeceksiniz.

00:58:43Şöyle yapalım istersen oradan da göstereyim.

00:58:45Noktalarımı da alayım yanıma.

00:58:47Burada kurulan üst bölgesi şu bölgede tam.

00:58:51İki tane Irak'a ait, merkezi yönetimi ait ama yani Erbil'in değil Bağdat'ın.

00:58:56İki tane üst bölgesi Kişane Köyü'nde kırsalında kuruldu.

00:58:59Bu daha çok sınır güvenliği ile ilişkili konu.

00:59:02O yüzden burada yapılan çalışma özellikle bakın tekrar söylüyorum önemli bir konu Irak'la Türkiye arasında.

00:59:10Aslında burada hocam bahsettiğiniz yerde Suriye sınırı da var değil mi?

00:59:16Seçilen bölge çok manidar bir bölge.

00:59:20Hem Türkiye hem Suriye üç ülkenin birleşim noktası.

00:59:25Kritik bir konu.

00:59:26Üç sınırı da bir arada en azından koruyup kollayabilecek bir konu.

00:59:30Çünkü bizim sınırlarımızda karakol sayısı epey arttı biliyorsunuz.

00:59:35Hala da arttırılmaya devam edildiğini söyledi.

00:59:372019'da 29 karakol varken bugün sayı söylemeyelim sayı isterseniz.

00:59:41Milli Savunma Bakanı geçen geçmiş günlerde Yaşar Güler açıklamada bulundu.

00:59:44Bunun sayısında arttırıldığını söyledi.

00:59:46Biz de o kadar bırakalım isterseniz.

00:59:48Sınır karakollarının sayısına arttırıldı.

00:59:50Ama bu tarafta yani Irak tarafında sınır korumasına yönelik olarak bir güvenlik zaafiyeti vardı.

00:59:54Ve karakol neredeyse hiç yoktu.

00:59:56Biraz dağınık bir sistem vardı.

00:59:58Irak herhalde merkezi yönetim daha doğrusu bölgesel yönetimle işbirliği içerisinde karakol sayılarını arttıracaktır diye değerlendiriyorum.

01:00:06Burada tabii ne dedik askeri ve istihbarat konuları konuşuldu demiştik.

01:00:10Sınır güvenliği konusu bu.

01:00:11Çok önemli bizim için.

01:00:12Aslında bir numaralı konu ama iki yaptım ben onu biraz daha uzun konuşalım diye.

01:00:16Terörle mücadele konusu var.

01:00:18Terörle mücadele konusunda yine ortak koordinasyon merkezi ve eğitim merkezleri kurulacak.

01:00:25Irak'la.

01:00:27Burada tabii şu yapıldı.

01:00:29Önce PKK ortak tehdit kabul edildi.

01:00:32Sonra yasaklı örgüt kabul edildi.

01:00:34Irak tarafından.

01:00:36Şimdi inşallah terör örgütü olarak ilanı bekliyoruz.

01:00:40Sayın Cumhurbaşkanımız da bunu ifade ettiler.

01:00:42Beklentimiz Irak yönetiminin doğrudan hiç böyle kıvırmadan affedersiniz terör örgütüdür ilanı gerekiyor.

01:00:49Yani ortak tehdit artı yasaklı örgüt şu anda Irak tarafından kabul görmüş olan.

01:00:54Bunun kabul görmesiyle birlikte bölgede ABD'nin yüdümünde beslediği örgütler de aslında Irak bunu da ülkesinden tahsil etmiş olmayacak mı?

01:01:02Elbette.

01:01:03Eğer bunu terör örgütü kabul ederse tedbir almak zorunda.

01:01:06Yani ülkenizde bir terör örgütü var.

01:01:08Düşünün.

01:01:09Merkezli yönetim ve bölgesel yönetimlerle işbirliği içerisinde KYB şu anda sah değiştirmiş durumda.

01:01:15Yani aslında KYB Türkiye'yi değil Bağdat yönetimine ihanet ediyor.

01:01:19Yasaklı örgüt diyor.

01:01:21Sen yasaklı örgütle iş tutuyorsun.

01:01:23Hatta merkezli yönetim 3 tane iltisaklı olan siyasi grubu kapattı.

01:01:29Demek ki Irak emin adımlarla gidiyor.

01:01:32Yakında KYB'yi de kapatır.

01:01:34Ben Irak yönetimi olsam örgütle iltisaklı tüm yapıları kaldırıyorsak ortaya KYB'nin mevcut statüsünü kaldırırım.

01:01:42Yani anayasasına bakmak lazım tabii ki.

01:01:45Çünkü o da iltisaklı.

01:01:47KYB'den ziyade Türkiye ile yapacağı bir anlaşma elbette onun daha çok lehine olacak.

01:01:51Elbette.

01:01:52Terörle mücadele konusunda bu diplomatik ataklar devam ederken bir de harekat var.

01:01:58Harekatı sordunuz zaten siz.

01:02:00Harekat da şöyle cereyan ediliyor.

01:02:02Dedim ya ortak komisyonlar var.

01:02:04Bir de eğitim grupları var.

01:02:06Yani eğitimle ilgili merkezler kurulacak.

01:02:08Bu ne demektir?

01:02:09Irak ordusunu, bakın Irak ordusunu yani merkezi orduyu,

01:02:14Türkiye Cumhuriyeti Devleti eğitmek, donatmak ve bir şekilde kapasite arttırmak için seferber olmuş durumda.

01:02:22Yani Iraklı askerler Türkiye'nin bir takım askeri eğitim merkezlerinde

01:02:26ya da Irak'ın içerisindeki eğitim merkezlerinde kendi ordusunun,

01:02:30bizim subaylarımız, as subaylarımız gidip orada Irak ordusunun eğitimine katkı sağlayacaklar demektir.

01:02:35Bu eğitimler neyi kapsayabilir?

01:02:37Terörle mücadele eğitimleri değil mi?

01:02:39Öncelikli olmak suretiyle.

01:02:40Belki Irak ordusunun modernizasyonu var.

01:02:42Modernizasyon dahil.

01:02:43Kapasite arttırmaktan kastettiğim o.

01:02:46Demek ki Irak ordusunun hem içeride hem Türkiye'de karşılıklı olarak

01:02:50tatbikatlara katılacaklar.

01:02:52Belki birlikte bir takım faaliyetleri icra edecekler.

01:02:56Ama en nihayetinde bizim arzumuz

01:02:58Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin şu bölgede terörle mücadele kapsamında

01:03:02hocamız da ifade ettiler.

01:03:03Madde 51'e dayalı yetkimizi kullanmak suretiyle

01:03:06yapılacak olan terör örgütü mücadele operasyonlarına Irak ordusunun doğrudan iştiraki.

01:03:12Oraya doğru gidiyoruz.

01:03:14Şimdi yapılan ne burada?

01:03:17Erbil'de diplomatik masa var, istihbarat masası var, askeri masa var.

01:03:22Bunların hepsinin başında Türk Silahlı Kuvvetleri var.

01:03:25Daha doğrusu Türkiye Cumhuriyeti Devleti.

01:03:27Şimdi burada Irak ordusu bir miktar istihbarat masasının içerisine yer aldı.

01:03:33Yani istihbarat desteği vereceğini Iraklı yetkililer dektere ettiler.

01:03:38Bu mutabakat muhtarası içerisinde, güvenlik penceresinden baktığımızda.

01:03:42Diplomatik masada varlar ama askeri operasyonlar masasında yoklar.

01:03:46Yani doğrudan destek vermiyorlar.

01:03:49Ama tabi Erbil yönetimi biliyorsunuz hem 3 masada da var.

01:03:53Türk Silahlı Kuvvetleri bölgedeki harekatlarını icra ederken

01:03:56istihbarat desteğini kendi Milli İstihbarat Teşkilatımız vasıtasıyla aldığımız verilere ilaveten

01:04:01Irak'ın sağladığı istihbarat yetkilerini, datalarını kullanıyoruz.

01:04:06Erbil'in hem askeri hem istihbarat hem de diplomatik faaliyetlerine iştirak ediyoruz.

01:04:11Bu, öyle mücadeleyi son derece emniyetli ve hızlı bir şekilde yapmamıza neden olacaktır diye söyleyelim.

01:04:19Ne işe yarayacak diyoruz ya.

01:04:21Bütün bunlar olduktan sonra harekatlarımız bizim biliyorsunuz en son geldiği safhaya söyleyelim.

01:04:26Hemen sorunuza geçelim.

01:04:27Metina, şu bölgede ZAP bölgesi şu anda kontra altında.

01:04:32Gara bölgesi şu bölgede.

01:04:34Gara çok kilit diyorduk ya.

01:04:36İşte bu bölge kilit.

01:04:38ZAP ve Metina bölgesi şu anda kontra altında.

01:04:40Harekatlarda kilit burada mı kapanacak?

01:04:43Bence Gara kilit.

01:04:45Çünkü Gara eşittir kan değil.

01:04:48Ama çapı küçük.

01:04:51Yani burada on birim yetenek varsa örgütün burada bir birim var.

01:04:55Ama hepsinden var.

01:04:56Mesela hastanesi var.

01:04:58Telekomünikasyon merkezleri var.

01:05:00Yani antenleri vesaireleri var.

01:05:02Burada mağaraların içerisinde depoları var.

01:05:05Mühimmat depoları var.

01:05:06Yani bir grubun hayat sürebileceği, günlük hayatlarının sürdüreceği bir takım tesisler ve yetenekler var.

01:05:13Burada da var ama burada on kat daha fazla var.

01:05:16O yüzden şu en azından bakın burada Sinat, Hafte'nin,

01:05:20şu bölgede ZAP, AVEŞ'in, BASYAN ve HAKURK hattının komutası burada.

01:05:26Yani yılanın başı Gara.

01:05:28Öyle söyleyeyim.

01:05:29Sözde orta düzeyli liderlerin buradaki eylemleri yönettiği yer burasıydı.

01:05:34Burayı ortadan kaldırırsanız,

01:05:36şu bölgede yani yaklaşık 40-45 kilometrelik bir şu bölgede,

01:05:41daha çok KDB bölgesine tekabül ediyor, Süleymaniye kadar olan bölgede,

01:05:47artık Türk Silahlı Kuvvetleri Erbil yönetimiyle müştereken terörden arındırılmış olarak ilan etmesi an meselesi.

01:05:54Gara'dan sonra ikinci at Sincar geliyor.

01:05:57Sincar'dan sonra Mahmur Kampı ve şurada ASOS var.

01:06:00Kandil'in altında şu bölgede.

01:06:02İkinci at bu.

01:06:04Şimdi ikinci at bu olunca...

01:06:06Daha gidecek yol var.

01:06:07E tabii, daha gidecek yol var.

01:06:09Sincar'ın hemen kuzey batısının doğusunda TELAFER var.

01:06:12Biliyorsun Türkmen bölgesi.

01:06:14Burada Silahlı Kuvvetlerimiz belki önümüzdeki günlerde bir temas kurabilirler.

01:06:19Ki Sincar'ı kontrol etmek için.

01:06:21Çünkü Sincar, Irak bölgesine dağıtılan teröristlerin çıkış noktası.

01:06:25Malzemenin, mühimmatın, her şeyin, Suriye'den gelen her şeyin dağıtıldığı yer.

01:06:30Lojistik hattı aslında...

01:06:32Lojistik ve ikbal. Personel ikbali de buradan yapıyor adamlar.

01:06:35Şuraya Hasake'ye inen uçaklar, Suriye'deki PKK'lılara Amerikan uçaklarından bahsediyorum.

01:06:41Malzemeyi dağıtırken bir kısmını da Sincar'a gönderiyorlar.

01:06:45O yüzden diyoruz ya, Sincar ikinci kandil olacak idi.

01:06:49Bundan birkaç sene önce.

01:06:51Ama onu engeldi işte Silahlı Kuvvetler ve Türkiye Cumhuriyeti.

01:06:54Bunu da kapatırsanız eğer, ikbal yolları kesilecek.

01:06:57Mahmuru kontrol edersiniz ki bu da bir doktrin merkezi.

01:07:01Örgüt mensupları önce buraya gelip...

01:07:03Birleşmiş Milletler Kampı biliyorsunuz bu.

01:07:05Bu bölgede bir kuluçkayoz var.

01:07:07Yine Sayın Cumhurbaşkanımızın ifadesiyle.

01:07:09Mahmur Kampı'nda eğitim, öğretim, doktrin ya da ne derseniz artık ideolojik eğitim dahil veriliyor.

01:07:16Ve buradan kandil üzerinden Hakurk'a gidiyorlar eskiden.

01:07:20Hakurk'ta son eğitim merkezi buradan da dağıtılıyor.

01:07:25Ve bu bölgedeki kamplara gidiyorlardı.

01:07:27Bakın bu hat kesildi. Gara'ya kadar olan hat kesildi.

01:07:30Şimdi Sincar, Mahmur, Kandil ve Asus hattı da kontrol altına alınırsa...

01:07:35Irak'ta terör örgütü diye bir şey kalmayacak.

01:07:37Planımız bu bana göre.

01:07:39Şimdi ilk safhasındayız. Gara safhasındayız. Kilit safhasında pençeye atıldı.

01:07:44Kilit, Gara bittikten sonra artık bir bakacak.

01:07:47Aslında bu saatten sonra...

01:07:49Türkiye Cumhuriyeti bir bakacak.

01:07:50Irak'ın istikrarı da belirleyici olacak bu noktada.

01:07:52Elbette. Hocam dedi ya, Irak kendi ödevlerini yapabilecek mi diye.

01:07:56Irak'ın bir merkezi yönetim olduğunu hatırlattık biz bu mutabakatlarla.

01:08:02Üç parçalı.

01:08:04Bu Amerika'ya da çok rahatsız ediyor.

01:08:06Çünkü Amerikalı Brett McGurk anayasasını yazdı Irak'ın.

01:08:10Federal yapı dedi. Üç tane yapıyı öngördü.

01:08:13Ve aralarındaki ayrılıkları daha da derinleştirecek çalışmalar yapıyor CIA.

01:08:19Sürekli bunları ayrı tutup, tam parçalamaya giden bir süreci işlerken,

01:08:23McGurk dediğimiz o Amerikalı karanlık tip,

01:08:26Türkiye'ye el attı Irak'a.

01:08:28Ve bu Amerika'nın üç parçalı Irak projesini bozdu.

01:08:31Çünkü muhatap Irak, Bağdat, Sudan'i.

01:08:36Dolayısıyla hadi federal olarak kalsalar bile,

01:08:39gerçekten merkezi hükümetin sınıra iki tane üst kurumasıyla bu adım atıldı zaten.

01:08:45Amerikalılar çok rahatsız.

01:08:47Onun için bu bölgede garadan sonra yapılacak harekatların biraz da gidişatı,

01:08:53Irak hükümetinin mutabakat metinlerine ne kadar sadık kalacağıyla doğrudan ilintili.

01:08:59Eğer kalmazlarsa çok büyük ihtimalle silahlı kuvvetler,

01:09:02Sinjar, Mahmur, Asos hattına kadar en azından havadan müdahalelerle,

01:09:07buradaki oluşumların önüne geçer.

01:09:10Fakat Erbil'de kurulan o masa, üçlü masa,

01:09:14Irak-Türkmen cephesi de var onu unuttuk.

01:09:16Bu masalar bir şekilde Sinjar'a, Mahmur'a, Asos'a inmeden,

01:09:20örgüt mensuplarının İran çıkışını,

01:09:23tabii Kandil'den itibaren İranlılar bir şekilde kapatacağını söylediler.

01:09:27Ki öyle yapıyorlar galiba.

01:09:29Ondan sonra Sinjar'dan çıkış olacaktır büyük ihtimalle.

01:09:32Geriye doğru kaçış.

01:09:33Ve bütün örgüt mensupları Suriye'de toplanıp,

01:09:36büyük darbe silahlı kuvvetler tarafından Suriye'ye yapılacaktır.

01:09:39Son hamleyi burada gerçekleştireceğiz.

01:09:41Burayı temizlemek gerekiyor.

01:09:43Dolayısıyla bu yüksek düzeyli güvenlik toplantıları başladı.

01:09:50Sayın Dışişleri Bakanımız'ın zannedersem liderliğinde yapılıyor bu.

01:09:54Diğer bakanlıklarımız da katılıyor.

01:09:56Bu toplantılar giderek artacak.

01:09:58Ve eylemsel safhada bu komiteler, icra komiteleri,

01:10:04gerçekten bu işi yapıyorlar mı, yapmıyorlar mı ona bakacağız.

01:10:07Planlama komitesi de bunları denetleyecek.

01:10:10Bakın ne kadar birbirine girip faaliyetler.

01:10:13Artık pençeyi attık, kilidi kapatıp,

01:10:16Irak'ta gerçekten terörden arınmış bir Irak devletiyle artık başka konularda muhatap olacağız.

01:10:23Toplam 20 milyar dolarlık bir ticaret hacmimiz var.

01:10:27Bunun kalkınma yoluyla eğer taçlandırırsak,

01:10:30bu daha fazla 40-50 milyar dolarlara kadar çıkabilecek.

01:10:33Enerji en kritik soft konulardan bir tanesi.

01:10:37O konuyu da tahmin ediyorum çözeceklerdir.

01:10:40Peki hocam, şu hatta kadar, gara hattına kadar tamamlanmış vaziyette.

01:10:48En azından Türkiye kontrolünde.

01:10:50Hala birlikler bölgede kalmıyor ve birlikte sayı arttırılmaya devam edildiği söylendi.

01:10:55Rakam söylendiği için söyleyelim.

01:10:57100 iken 200 civarı bir geçici üst bölgemiz var.

01:11:00Bir miktar kalıcı.

01:11:02Bölgede terör yuvaları bitene kadar da kalmıyor ve

01:11:05oradaki sayımızı arttırmaya devam edileceğiz dendi.

01:11:09Şimdi bu noktada cereyan etmesi aynı zamanda,

01:11:12bu noktanın da güvenlik çemberine alınması,

01:11:14bu taraf üzerinde de bu taraftan yapılan saldırı da aslında

01:11:17mani olmaya çalışılan kritik bölge.

01:11:20O yüzden burası seçilir diyordunuz.

01:11:22Şey olarak soruyorsanız eğer,

01:11:24Irak'ın burada kurmuş olduğu iki tane karakol tarzı üst bölgesi,

01:11:28muhakkak seçimde Türkiye'nin de katkısı vardır.

01:11:32Niye Avaş'ın Basyan tarafında değil de,

01:11:37niye Suriye'nin tam düğüm yaptığı noktada kuruldu?

01:11:41Elbette ki Suriye'deki gelişmeleri de takip etmek önemli.

01:11:45Hem Irak açısından hem Türkiye açısından.

01:11:47Dolayısıyla bu bölgede Irak'ın kurmuş olduğu iki tane üst bölgesi,

01:11:51belki ileride şöyle,

01:11:53kendi Suriye-Irak sınırına doğru yayılacak.

01:11:55Bir miktar da bizim sınırlarımız doğru çoğalacak, devam edecek.

01:11:58Merkezi hükümetin resmi ordusunun sınır muhafızları,

01:12:02bu bölgede Türk Silahlı Kuvvetleri ile beraber,

01:12:05elbette ki KDB'nin de peşmerge güçleriyle müştereken,

01:12:09bir bakın koalisyon kurup,

01:12:11çok daha konsolide edilmiş bir sınır güvenliği sağlanacak.

01:12:15Artı bu bölgeden,

01:12:17tabii ki sadece Sinjar dedik ama,

01:12:19çok defalar şu bölgeden de rahatlıkla bizim Irak topraklarından Türkiye'ye

01:12:25ya da direkt Suriye topraklarından Türkiye'ye geçişler oluyordu.

01:12:29Onun için de bu bölgenin düğüm noktası olması bana göre manidar gibi gözüküyor.

01:12:33Ama burada yapılacak olan, yapılması gereken en önemli şeylerden bir tanesi,

01:12:38biz daha doğrusu yapılan zannedersem,

01:12:41Irak'la ABD arasındaki bu eskiden beri var olan,

01:12:47yani manda ve himaye ilişkisini kaldırdık.

01:12:51Amerika Birleşik Devletleri, Irak'ı mandası gibi görüyordu.

01:12:54Himayesindeki bir devlet gibi görüyordu.

01:12:57Tüm sistemi ona göre işlemeye çalışıyorlardı.

01:13:00İnşallah anayasa değişiklikleriyle ilgili çalışmalar yapılır da,

01:13:03Üniter Devlet Sıtası'nı tekrar gelir,

01:13:05Red Mark Görk'ün de bu yüzyıllık projesi zafa kalkar.

01:13:09Ama işte bakın burada Suriye tarafı çok daha kritik.

01:13:12Artık bu bölge Kuluçka Uyvos olmaktan çıkıp,

01:13:15Suriye bir Kuluçka Uyvoslarına girse…

01:13:17En azından bu bölge için sunulmuş bir çözüm önerisi var, bir yol haritası var fakat…

01:13:20İşte bu paket, yine hocamız söylediler.

01:13:23Ben de bunu defalarca ifade etmiştim.

01:13:25Burada Türkiye'nin bir paketi var, çözüm paketi var.

01:13:28Çok da metodolojik bir paket ve hayata da dair,

01:13:32yani pratik hayata da aktarmak mümkün.

01:13:34Bu paketin aynısını Suriye topraklarına uygularsanız eğer,

01:13:38bir şekilde Suriye'de de ciddi anlamda terörle mücadele konusunda

01:13:43çok ileri bir seviyede yol almış olacağız.

01:13:46Ne yapılabilir peki Suriye'de?

01:13:48Şimdi biz burada Erbil'i seçtik merkez olarak.

01:13:50Orada bir yer seçmek zorundayız.

01:13:53Bana göre Halep biraz daha sanki merkezi bir nokta gibi duruyor,

01:13:57en azından terörle mücadele konusunda.

01:13:59Çünkü bakın bu bölgeler sarı olarak gösterilen bölgeler,

01:14:02maalesef PKK, PYD, YPG'nin kontrolünde,

01:14:05artı Amerika'nın kontrolünde demektir bu.

01:14:07Bir miktar Ruslar da var tabi bölgede, İran da var elbette.

01:14:10En azından Ahtapot'un kollarının bir kısmı burada İran'ın.

01:14:13O yüzden Halep bölgesinde kurulacak bir Erbil tarzı bir masa grubu,

01:14:19istihbari, askeri ya da diplomatik masalar,

01:14:23içinde rejimin olduğu, biraz aktör değişecek ama,

01:14:27Rusya'nın da elbette olacağı ve bana göre İran'ın da olması gerektiği,

01:14:31böyle bir Türkiye, İran, Rusya rejim,

01:14:34bir şekilde kurulursa eğer benzer bir yapı,

01:14:37gittikçe ABD ile PKK arasındaki o organik bağın zayıfladığını göreceksiniz.

01:14:43Çünkü Amerika hep şeye bakıyor,

01:14:45güç hangi bloktan yana geçmişse o blokla yakınlaşıyor.

01:14:49Ya da bir grup var, çok istismara açık işte burada maalesef PKK,

01:14:54onu besliyor, büyütüyor ki dengeyi değiştirsin.

01:14:57Burada biz masa grubu, aynı çalışmaları,

01:15:00yani kalkınma yolu gibi Halep-Şam koridorunu kurarsak,

01:15:04ticaret koridorunu ya da başka bir takım yöntemler bulursak eğer,

01:15:08yapılacak olan bu girişim kağıt üstünde kalsa bile PKK'yı çok tedirgin eder.

01:15:13Zaten Irak'tan bu tarafa geçmiş durumda birçoğu.

01:15:17Dolayısıyla mutlaka rejimle öyle ya da böyle,

01:15:21bu masanın kurulması hatırına oturmamız gerekiyor o masaya.

01:15:25Artı sadece terörle mücadele yok burada.

01:15:28Göç meselesi de var.

01:15:30Kritik olan konulardan ikincisi de göç.

01:15:32Mevcut buradaki Irak halkının,

01:15:35düzeltelim Suriye halkının,

01:15:37özellikle İdlib'den,

01:15:39topraklarımıza yeni bir göç dalgasının önüne geçilmesi için de

01:15:43bu planın ortaya konması lazım.

01:15:46Sadece terörle değil.

01:15:47Şunu anlıyoruz, evvela Irak'ta kilidi kapatırsak,

01:15:50hem Türkiye'nin eli güçlenecek,

01:15:52hem de belki sonrasında...

01:15:54Metot çalışırsa burada bakın,

01:15:56birkaç yıl içerisinde ya da bir yıl içerisinde,

01:15:59bu metot çalışırsa bu yöntem,

01:16:02çalışmış hazır yöntemi denenmiş ve tecrübe etmiş olan bizim

01:16:06diplomatik personelimiz, istihbaratçılarımız ve askeri personelimizin

01:16:09ya da birliklerimizin,

01:16:11aynı metodu gelin Suriye'ye dayatın.

01:16:15Alın size metot.

01:16:17Denenmiş, ispatlanmış ve başarıya ulaşmış.

01:16:20O yüzden Suriye topraklarında biraz daha karmaşıklık yok değil.

01:16:24Söyleyeyim onu.

01:16:25Belki ilave metoda ihtiyaç da var.

01:16:27İlave şeylere de ihtiyaç var ama,

01:16:29söylediğim şey, burada yapılacak olan Irak'tan sonra,

01:16:32terör örgütünün bir kere izole olması,

01:16:36Amerika'yla izolasyon çok zor şu an,

01:16:39ama Suriye rejimiyle, Rusya'yla ve İran'la

01:16:42ara ara örtülü ya da gizli, ya da açık

01:16:45yapılan bir takım irtibatları tamamen ortadan kaldırmak gerekebilir.

01:16:49O yüzden biz burada bir blokaj oluşturursak,

01:16:53bir koalisyon, ABD, PKK kalsın burada tek başına.

01:16:57Biz tekrar PKK, BDPG her alanda, istihbari alanda ve askeri alanda müdahalelere,

01:17:03operasyonlara devam ederiz.

01:17:05Masa güçlendikçe ve sektör de arttıkça,

01:17:09yani ticari sektör, eğitim, kültür...

01:17:11Bu anlamda, ekonomide falan deyince hocam,

01:17:15burada daha ziyade sanki Suriye'nin daha çok ihtiyacı var,

01:17:19Türkiye'nin iş birliği içinde olmaya.

01:17:21Bölgedeki istikrarsızlığı bitirmeye,

01:17:23bölgede yeniden bir Suriye'nin bölge ülkesi olmasına gidecek yol,

01:17:27Türkiye'yle yapacağı bir anlaşma.

01:17:29Bu planı uygularsak, Irak'ta bozulan McGurk planı burada da bozulur.

01:17:33Çünkü Brett McGurk, yani ABD, Orta Doğu ve Afrika temsilcisi,

01:17:38burada federasyon kurmaya çalışıyor.

01:17:41Aynı anayasayı burada yazdırmaya çalışıyor, Suriye'de.

01:17:44Üç parçalı, yani Kürt nüfusun olduğu bölgede bir PKKistan,

01:17:49işte Şii bölgeler, artı rejim.

01:17:53Arap nüfusta var elbette onun içerisinde.

01:17:56Yani üç, dört parçalı bir yapı kurmaya çalışıyor.

01:17:58Bugüne kadar gelen süreçte, bu daha dağınık, daha çok bölünmüş Suriye yönetimi,

01:18:04buna razı mı geldi, yoksa arzu ettiği böyle mi?

01:18:08Yani Suriye rejimini anlamak mümkün değil.

01:18:10Çünkü toprak bütünlüğünü koruyan Türkiye,

01:18:12toprak bütünlüğünü ihlal eden ve yaralayan da PKK ile mücadele eden gene Türkiye,

01:18:18toprağın bütünlüğünü bozan Amerika Birleşik Devletleri,

01:18:21kısmen Rusya ve İran, onlarla da diyalog kuran ve mücadele eden yine Türkiye,

01:18:26e sen gidiyorsun toprak bütünlüğünü ihlal eden gruplarla iş tutuyorsun.

01:18:30Türkiye ile iş tutman lazım.

01:18:32Bütün bu çalışmaların yapılabilmesi için,

01:18:34Türkiye Cumhuriyet Devleti olmadan burada olacak herhangi bir oluşum uzun süreli olmaz

01:18:39ve Esad rejimini belki de on yıla kalmadan ortadan tamamen kaldırabilir.

01:18:44O yüzden Türkiye ile irtibat rejimin de işine geliyor.

01:18:47Rejimin de değil, rejimin işine geliyor zaten.

01:18:50Ama korkarım rejim kuvvetlerinin yeterli askeri, ekonomik ve beşeri gücü olmadığı için,

01:18:57maalesef hemen yanında duran Rusya ile,

01:19:00Biraz da Amerika ve Rusya bölümünde.

01:19:02Rusya daha çok elbette iş tutmaya çalışıyorlar.

01:19:04Burada anlatacağınız bir şey var mı yoksa sizin masayı mı alıyor?

01:19:06Yok, harita üzerinden bu kadar yeterli herhalde.

01:19:08Dolayısıyla bu mutabakat muhtıraları bana göre çok önemli.

01:19:12Özellikle Irak'ta yapılan, başka coğrafyalarda uygulanacak,

01:19:16literatüre geçecek yeni bir metodoloji olarak da,

01:19:19özellikle terörle mücadele konusunda kayda değer diye düşünüyorum, değerlendiriyorum.

01:19:23Çok teşekkür ederim hocam katlığınız için.

01:19:25Mehdi hocam sizler neler söylersiniz.

01:19:27Sizi de orada ağırlamak arzu ediyordum ama ancak madem böyle üzerine konuşup,

01:19:32Şöyle izninizle ben anlatayım.

01:19:35Şimdi birincisi 7 Ekim öncesinde,

01:19:38Irak Başbakanı Suğdani'nin bir koltuğunun ne olduğuna bakmamız lazım.

01:19:42Irak Başbakanı Suğdani Teknotat ve Irak'ta Şii partilerinin desteğiyle koltuğa oturmuş bir kişi.

01:19:48Bir kere bunun tespitini yapalım.

01:19:50İkincisi, eğer 7 Ekim meselesi yani Filistin-İsrail savaşı olmasaydı,

01:19:55şu an önümüzdeki Eylül ayında Şii koordinasyon çerçevesi tarafından Irak,

01:20:00erken seçime götürülerek Suğdani koltuğundan alınmaya çalışılacaktı.

01:20:05Şu an mevcut durumda,

01:20:07Temsilciler Meclisi, Irak'ta Temsilciler Meclisi üzerinden

01:20:10Nuriye El-Maliki'nin başını çektiği bir ekiple,

01:20:13yine Şii partilerini oluşturduğu,

01:20:16Irak Başbakanı Suğdani arasında Temsilciler Meclisi seçimi konusunda çok ciddi bir itiraf var, gerginlik var.

01:20:23Bu Temsilciler Meclisi dediğiniz,

01:20:25Türkiye'nin Irak'ta imzaladığı bütün bu anlaşmaların geçeceği, onaylanacağı kurumun başı.

01:20:32Bu Temsilciler Meclisi'nin başında da doğal olarak bir İran nüfusu var.

01:20:39Şimdi bu meseleleri değerlendirirken,

01:20:41Türkiye'nin İran'la Suriye'de de Irak'ta da bir rekabet halinde olduğu

01:20:46ve Kasrı Şii'nin 1600 küsur yılından beri sınır anlaşmamızın olması,

01:20:52diplomatlarla ortak fotoğrafların verilmesi,

01:20:55sahada bizim İran'la harika bir dostluk içerisinde olduğumuzu göstermiyor.

01:21:00Ya da Beşer Esad'ın da yine biz Rusya'yla görüşüyoruz ama Beşer Esad'ın İran nüfusu altında olduğunu biliyoruz.

01:21:06Dün daha Afrin'de, Afrin'in güneyindeki üst bölgelerine yönelik,

01:21:11Suriyeli muhaliflere yönelik Beşer Esad'la PKK'nın ortak saldırısını herhalde bir not etmek gerekiyor diye düşünüyorum.

01:21:19Ya da PKK'ya bakış açısında,

01:21:23Türkiye, bir PKK'nın Suriye'ye yapılanması vurgusuyla,

01:21:27o bölgenin hakimiyetinin Esad tarafından alınması ya da kontrolün sağlanması istenirken,

01:21:34Beşer Esad, yani Bağız Partisi bu meseleyi Ankara'nın algıladığı gibi algılamıyor.

01:21:40Suriye'nin Cezire bölgesinde, yani Doğu bölgesinde ayrılıkçı bir hareket olarak görüyor

01:21:47ve bir iç sorunu olarak çözebileceğini düşünüyor.

01:21:50Fakat burada Suriye'nin toprak bütünlüğüne bakış açısıyla, diğer ülkelerin, Beşer Esad'ın bakış açısında bir fark var.

01:21:58Türkiye'nin toprak bütünlüğü dediği ya da başka ülkelerin toprak bütünlüğü dediği mesele,

01:22:03herhangi bir haritanın, nüfuzun olduğu ya da başka bir bağımsız özellik vesaire yapılanmanın olmadığı bir toprak bütünlüğü kastediliyor.

01:22:14Fakat Beşer Esad'ın Suriye'nin toprak bütünlüğünden anladığı,

01:22:18Bağız Partisi'nin barış döneminde de iktidarda kalması,

01:22:22barış döneminde de ya Beşer Esad'ın gösterdiği bir kişinin tekrar koltuğa oturması ya da kendisinin devam ettirmesi,

01:22:29ya da onursal başkan olarak devam etmesi,

01:22:32yani burada Beşer Esad'ın iktidarının devamı anladığı şey bu.

01:22:38Kendi iktidarı devam ederse Suriye'nin toprak bütünlüğü sağlanmış olacak,

01:22:42kendi iktidardan giderse Suriye'nin toprak bütünlüğü tehlikeye girecek.

01:22:46Bu Bağız Partisi kongrelerinde de satıralarında var.

01:22:50Şimdi detayları sıkmayayım.

01:22:52Lakin bu Irak meselesinde kağıt üzerinde baktığımız zaman,

01:22:58işte şurada hareket merkezi kurulacak, vesaire kurulacak.

01:23:01Şimdi ben Irak ordusuna, sözcüsüne bunu sormuştum daha önce.

01:23:04Şimdi altı tane ülke ile Irak'ın sınırı var.

01:23:08Ve bana söylenen, biz her ülkeyle ilgili farklı bir çalışma yapıyoruz.

01:23:13Çünkü sınırlarımız farklı.

01:23:15Örneğin bir örnek veriliyor, İran diyor, 1493 kilometre demişlerdi en uzun sınırımız.

01:23:24Ve bunun 93 kilometresi nehir sınırı olan Şattül Arap, geri kalanı kara sınır.

01:23:30Biz buna göre başka bir düzenleme yaptık.

01:23:32Örneğin İran'la yapılan anlaşmada farklı bir şey yapılmış.

01:23:36Ve bunun bir benzeri de Türkiye'de yapılmak isteniyor.

01:23:39Ama bunun içerisinde ne vardı?

01:23:41Ben bunu dış işlerine sordum Irak'ın sözcüsüne.

01:23:44O da bana şöyle söylemişti, açıklayabildiği kadarıyla.

01:23:47İran tarafında, evet, Pejan kampları dağıtıldı.

01:23:51Yani İran yapılanmasının kampları dağıtıldı.

01:23:54İran sınırından biz uzaklaştırdık.

01:23:56Ama orada nereye gittiğini söylemediği bir mesele var.

01:24:00Örgütün bazı üst düzey kadrosunu biz Irak'tan dışarı çıkarttık dedi.

01:24:03Sınır dışı mı dedim?

01:24:05Ülke dışına çıkarttık dedi.

01:24:07Detay vermedi hangi ülkeye gittiği.

01:24:09Şimdi burada nereye gittiğini bilmiyoruz.

01:24:11Tabii insanın aklına Almanya geliyor vs. geliyor ama bilmiyoruz.

01:24:15Ama baktığınız zaman İran'da bunu tatminkar bulmuş olacak ki,

01:24:18evet diyor, biz diyor, gözle görülür bir şekilde.

01:24:21Yok diyor, terör faaliyeti diyor.

01:24:23Şimdi bu kadar uzun sınırı olan bir sınır bölgesinde

01:24:27Irak'ın bu kadar yıl sonra birden bunu 15-20 gün, 3 ay, 6 ay, sizi kırmayayım 8 ayda bunu başarabilmesi

01:24:34pek mümkün değil.

01:24:36Açık söyleyeyim.

01:24:38Şimdi Irak ordusu eğitimleri meselesinde de, Irak ordusuyla ortak operasyon yapma meselesi de açıkçası gerçekçi değil.

01:24:46Burada sahada şu an savaş tecrübesi olan, organize olan bir tek peşberbe gücü var.

01:24:53Çünkü Irak ordusu içerisinde, maalesef bu 7 Ekim'de başlamamın sebebi şuydu.

01:24:587 Ekim öncesi Sudaneli'nin bir projesi vardı.

01:25:01Silahlı grupların kararyaklarına çekilerek silahlarını teslim etmesi

01:25:06ya da Irak ordusu bünyesine alınması meselesinde.

01:25:08Çünkü bu emir itaat meselesinde sorunlar yaratıyor.

01:25:13Çünkü burada bir ülke düşünün, silahlı milis güçler olarak bilinen güçler

01:25:18ordunun egemen ordusundan daha güçlü, daha pervasız

01:25:23ve ülkenin hem iç hem dış politikasını etkileyecek kadar nüfus kazandırılmış.

01:25:27Sudaneli bunun farkındaydı.

01:25:29Fakat 7 Ekim'den sonra Sudaneli'nin kolu kanalı kırıldı, Irak Başbakanı'nın.

01:25:34Çünkü bu projesi yarım kaldı.

01:25:37Direniş grupları adı altında İran füzeler, roketler her şeyi yolladı Irak'a.

01:25:43Ve Sudaneli tam bu projeyi birkaç grubu da ikna edip

01:25:46kararyaklarına çekmişken Bağdat'ın güneyinde, Babil bölgesinde

01:25:50bunlar yine yaygara kopartarak artık silahlarla gösteriler, bunlar da yasaklanmıştı.

01:25:56Bağdat sokaklarında silahlı gösteriler, ağır silahlarla kent merkezlerine girilmemesi gibi.

01:26:00Şimdi bu da yarım kaldı.

01:26:02Geldik üçüncü bir noktaya.

01:26:04Ben Ülke TV yayınlarına söyledim.

01:26:06Amerikan askerlerinin varlığı 2003 işgalinden sonra başka bir mesele.

01:26:11ABD koalisyon güçlerinin Irak'taki varlığının çekilmesi bir başka mesele.

01:26:16Irak Federal Anayasası'nda ilgili maddeleri var.

01:26:20111-112 yanlış hatırlamıyorsam.

01:26:24Amerikan ordusunun sadece devletler arası anlaşmayla Amerikan ordusunun Irak'tan çekilmesi için

01:26:32yasal prosedür hem Irak'ta hem ABD kanunlarına göre dört sene en az.

01:26:38Çünkü iki ülke arasında uygulanan anlaşmanın iptal için tekrar tasarı hazırlanacak,

01:26:44komisyona girecek, komisyonu oraya gönderecek vs. vs. vs.

01:26:48Amerika için daha uzun bir şey.

01:26:51Kongreye gidecek, başkana gidecek, oylanacak vs.

01:26:55İptal ediyorsunuz bir anlaşmayı.

01:26:57Burada bahsedilen ABD koalisyon güçlerinin varlığı çekilme.

01:27:02Bu da ertelendi.

01:27:04Çünkü burada İran saldırılarından dolayı bu çekilme de olmayacak zaten.

01:27:09İsim değiştirecekti, kamuoyuna başka bir şey açıklanacaktı.

01:27:12Ben bunu da öğrendim.

01:27:13Koalisyon güçleri olmayacaktı.

01:27:15Ortak Eğitim Merkezi adı altında Irak güçlerinin eğitimi meselesinde

01:27:21Amerikan güçleri ülkede bulunmaya devam edecekti.

01:27:24Ve Şii güçlerin sesi kesilmeye çalışılacaktı.

01:27:27Sudani böyle bir formül bulmuştu Amerika ziyaretinde.

01:27:31Onun detayları da öğrenmiştim ben.

01:27:33NATO'nun var zaten hocam orada bir eğitim merkezi.

01:27:35Koalisyon güçlerini.

01:27:36NATO'nun, o yüzden kurdular onu zaten.

01:27:38Onu bilmiyorum.

01:27:39Kanadalılar başta şu an, NMI dedikleri,

01:27:42NATO gücü var.

01:27:44Türkiye'de var orada.

01:27:45Bu ABD ile Bağdat arasında bulabildikleri bir formül.

01:27:49Yani koalisyon gücü dağıtılacak.

01:27:51Ve Amerikan askerlerinin orada devam ettirebilmesi

01:27:55ve silahlı genel hava savunma sistemi vs. tedarik edebilecekleri.

01:27:59Çünkü bu da bir anlaşmanın başka bir görüşmesini gerektiriyor.

01:28:02Bir koalisyon gücünün hava savunma sistemi İran'a karşı gönderebilmesi için

01:28:07Irak'la başka bir anlaşma yapılması gerekiyor.

01:28:09Bu sebepten dolayı neticede Amerikan askerlerinin çıkışta ertelendi.

01:28:14Şimdi burada Türkiye'nin mutabakatına baktığımız zaman

01:28:17Türkiye'nin mutabakatı henüz daha parlamentoda onaylanmadı.

01:28:23Bu imzalanan mutabakat metinleri vs. ne zaman gelecek bunu da bilmiyoruz.

01:28:29Ama Irak parlamentosunun İran nüfusu altında olduğunu bilmekte bir fayda var.

01:28:35Burada Sinjar'la Kandil arasında adık olmamış bir hat var.

01:28:39Bu bölgeye çizgiyi düşündüğümüz zaman güney tarafları yani Sinjar'ın altı,

01:28:45bizim şu an operasyon yaptığımız bölgelerin altı İran nüfusunda.

01:28:48Ve İran buralara girilmesini istemiyor.

01:28:50Çeşitli sebeplerden dolayı.

01:28:52Suriye'den Akdeniz'e kadar açılan bir rotası var vs. vs.

01:28:55Şileştirme projesi var.

01:28:57Burada Irak'ın karşı karşıya olduğu başka sorunlar var.

01:29:02Örneğin İran, Kürt bölgesel yönetimini aşındırma ve statüsünü bozma planı var.

01:29:07Ben bunu ilk televizyonlarda söyledim.

01:29:09Süleymaniye'yi ayırarak, KYB üzerinden, Talabani üzerinden ayırarak.

01:29:13Çünkü Irak Federal Anayasası'na göre bu dört tane vilayetten bir tanesi ayrıldığı zaman

01:29:19ya da iki tanesi ki potansiyel Halepçeli Süleymaniye'yi ayırmaya çalışıyorlar.

01:29:23Kürt bölgesel yönetimi diye bir bölge kalmayacak.

01:29:27Bunu Kürt İzmullahı, Şii partiler, Talabani böyle bir ittifak kurup

01:29:34siyasette başka bir deneme yaptığını ilk bu stüdyolarda dillendirdik.

01:29:38Şimdi geldiğimiz mesele, başka bir sıkıntı var.

01:29:41Ülkenin güneyinde Basra, Eylül ayında referanduma gitmek istiyor.

01:29:45Özellik istiyor.

01:29:47Ve bunun hazırlıkları var.

01:29:49Petrol bölgesi olması, Kürt bölgesel yönetimi varsa biz niye olamıyoruz diye

01:29:54bazıları kendini sünni olarak ifade ediyor, bazıları Arap olarak ifade ediyor.

01:29:59Özellik istiyorlar.

01:30:01Petrol bizde ama bize yatırım yapılmıyor.

01:30:04Çünkü yolsuzluk var.

01:30:07Toparlayalım, iki dakika kaldı. Eksik kalsın istemiyorum.

01:30:10Ama ben de tamamlamak zorundayım.

01:30:12Sizin söyleyeceğiniz eksik kalmasını reklam dolayısıyla söylüyorum.

01:30:15Burada şu mesele var.

01:30:17Bu siyasi konjüktür içerisinde Irak'tan tek bir yapıdan bir şey beklemek mümkün değil.

01:30:22Federal yapı içerisinde, federal polis var.

01:30:25Özel kuvvetleri yok, o yok, bu yok.

01:30:27Özel kuvvetlerin hepsini IŞİD musluğu da paramparça etti.

01:30:30Yer yok.

01:30:32Şii milisler bunu ayırt etmeye çalışıyor.

01:30:36Ve burada sorun şu.

01:30:38Biz Irak'ta terörle mücadele meselesini ele alırken,

01:30:42daha bugün Irak'tan 43 tane askeri araç, tır Haseke'ye geldi.

01:30:50Peki, Türkiye neden ABD'nin şu soruyu sormuyor?

01:30:56Bunlar YPG'ye mi gidiyor, sana mı gidiyor?

01:30:59Bunun dokümanı nerede? Envanteri nerede?

01:31:02Bunu isteyecek ki, bana gidiyor.

01:31:06Yükümlülük silah, şu an görüyorum ben, arkadaşlarımız attı sağ olsun fotoğraflarını.

01:31:1143 tane araçlık konvoy.

01:31:13Peki eğer YPG'ye gidiyorsa, biz bunları niye vurmuyoruz?

01:31:17Ya da Irak topraklarından geçişine Irak hükümeti neden izin veriyor?

01:31:21Bunlar koalisyon gücü ise?

01:31:23Irak'ta bir koalisyon gücü yok ki yasa dışı.

01:31:26O zaman Türkiye'nin Washington'dan bunu talep etme hakkı var.

01:31:29Bu envanteri ne?

01:31:31Vermiyor musun envanteri? O zaman benim için meşru bir terör hedefidir.

01:31:35O zaman Türkiye'nin bu Irak'tan gelen konvoyları vurma hakkı vardır.

01:31:39Ve vurmalıdır da. Açık söylüyorum.

01:31:41Yani 40 bin ton silah verdi diyeceğimize yıllardır, vursaydık, vurmalıydık da ayrıca.

01:31:47Bu kadar açık ve net.

01:31:49Katılırım hocam.

01:31:50Bu kadar açık ve net.

01:31:51Suriye'den gelenleri katılıyorum.

01:31:52Irak'tan geçmiş. Daha bugün 43 tane...

01:31:54Irak'tan ya da Suriye'den gelenler içine geçer.

01:31:56Hepsi.

01:31:57Vurulmalıydı. Bugün de vurulmalıydı. 43 tane tır sayıyoruz burada.

01:32:02Irak'tan El Velid kapısından geçen, diğer kaçak kapılardan geçen,

01:32:07Umel Diban diye bir kapı var Sincan'ın kuzeyinde. PKK açtı. Kontrolde PKK'da, YPG'de değil.

01:32:12Pençven kapısı var Irak'ta. O da PKK'nın kontrolünde.

01:32:16Eee buraları biz niye vurmuyoruz?

01:32:18Bizim vurmamız gereken bu.

01:32:21Hocam bir yere virgül koyun. Sonraki dilimde sizinle devam edelim.

01:32:24Peki.

01:32:25Peki efendim. Bu saat dilimi için kısa bir ara. Saat başında yine burada olacağız.

01:32:30Efendim Türkiye'nin gündemine tekrar hoş geldiniz.

01:32:32Saatler 23'ü gösteriyor. Bu dilimde de beraberiz.

01:32:35Önceki dilimde yarım kalan konularımız vardı.

01:32:38Evvela Irak'ta imzalanan zapla anlaşmasını, anlaşma harekatı getirir mi? Bunu konuşuyorduk.

01:32:46Sayın Abdullah Erboğaz sizler neler söylersiniz? Bu yeni bir harekatın da kapısını aralar mı?

01:32:51Evet. Öncelikle şeyi söylemek gerekiyor.

01:32:55Yani Irak'ta imzalanan tabakat son derece önemlidir ve son derece kritik bir eşik.

01:33:00Irak nasıl bir aktör? Önce buna bakmamız gerekiyor.

01:33:03Özellikle 2003'ten sonra yani Amerika'nın işgalinden sonra gerçekten de Irak hem mezhebi anlamda hem etnik anlamda bölünmüş, parçalanmış bir yapıya sahip.

01:33:13Ve 2003'ten 2024'de neredeyse 21 yıllık bir süre sarfında Türkiye'nin Irak siyasetinin temelinde iki konu var.

01:33:22Birincisi güçlü bir Bağdat olması.

01:33:26Çünkü güçlü bir Bağdat olmadığı takdirde, Bağdat'ın zayıf olduğu takdirde

01:33:31hem dışarıdan müdahaleye açık bir aktör haline geliyor hem de terörle mücadelede Türkiye'nin istediği karşılığı almamasına neden oluyor.

01:33:40Şimdi neden Bağdat güçlü olması lazım?

01:33:43Çünkü biliyorsunuz Amerika'nın müdahalesi sonrasında zaten Amerika'nın bir varlığı vardı orada.

01:33:48Bununla birlikte Amerika'nın müdahalesi sonrasında demografinin yapının özelliği itibariyle

01:33:54belirli bazı ülkelerin nüfuz alanı olması durumuna geldi.

01:33:59Bunda da en fazla etkileyici nüfuz alanı genişleten aktör İran.

01:34:03Şimdi İran Irak'taki nüfuzunu arttırdığı sürece bunu her alana yaydı.

01:34:08Sadece siyasi anlamda değil.

01:34:11Siyasetin yanında Haçlı Şabi gibi işte devlet dışı aktör sayabileceğimiz

01:34:18evet Irak siyasetinin içerisinde bir yapı ama o siyasetin dışına taşabilen kendi gündemini kendi ajandasını yürütebilen bir aktör.

01:34:2582 tane Irak'ta silahlı grup var hocam.

01:34:28Evet bunun gibi.

01:34:30Dolayısıyla Irak'ın iç istikrarı Türkiye için son derece önemli.

01:34:35Bu iç istikrarın sağlanması da Bağdat'taki merkezi hükümetin istikrarlı bir yapıya kavuşturulmasıyla mümkün.

01:34:42Şimdi bazı durumlarda olabiliyor.

01:34:44Türkiye mesela Maliki dönemini hatırlarsanız merkezi hükümetle problemli olduğu zaman

01:34:50Barzani ile falan daha yakın bir angajmana gidebiliyordu.

01:34:54Ama genel itibariyle Türkiye'nin Irak siyasetinin merkezini güçlü bir merkezi hükümet oluşturuyor.

01:35:00Şimdi 2021'den itibaren özellikle Suudani'nin gelişiyle birlikte

01:35:05Türkiye'nin belki de tarihindeki Türkiye-Irak siyasetinin ikili ilişkiler tarihindeki en sonuç alıcı dönem yaşanıyor.

01:35:16Bakın bizim 2006 ile belki 2010 arasında da Irak'ta birçok ilişkilerimiz üst düzey noktaya gelmişti.

01:35:24Birçok anlaşmalar imzalanmıştı. 48 tane ilişkilerle dair birçok anlaşma imzalanmıştı.

01:35:32Hatta Musul, Kerkük o gibi yerlerde konsolosluklar açılmıştı.

01:35:37Hatta Basra'da konsolosluklarımız açılmıştı.

01:35:39Ama teor ile mücadelede bu imzalanan anlaşmayla birlikte daha sonuç alıcı bir perspektif karşımıza çıkıyor.

01:35:49Şimdi bu Türkiye açısından önemli ama aynı zamanda Irak içerisinde de önemli.

01:35:53Şimdi Mete Bey biraz evvel girdi aslında o konuya.

01:35:56Şimdi Irak merkezi hükümeti aslında bir nevi aktör çeşitlendirmesine yöneliyor.

01:36:02Çünkü sadece İran'ın nüfuzunda olan bir bölge, bir saha tek başına siyaset üretemiyor.

01:36:10Çünkü sadece meclisinde değil, siyasetin her alanını domine eden hatta sahayı da domine eden bir yapının

01:36:19merkezi hükümetin bir rol oynamasını pek müsaade etmesi mümkün değil.

01:36:24Dış politikayı da etkiliyor demişlerdi bana.

01:36:26Mesela bu silahlı milis güçlerin yaptıkları davranışlar bizim dış politikamızı etkiliyor.

01:36:36Mesela bir de Amerika meselesi var işte.

01:36:38O konuda da çok rahatsızlık vardı.

01:36:40Yani Sudan'da bir kalkınmacı biri olduğu için kalkınmaya önem veren biri.

01:36:44Ama bu grupların yaptığı davranışlardan dolayı dış politikamız da etkileniyor.

01:36:48Çünkü her sahada gelişen her bir olay diğer aktörler karşısında size de sorumluluk yüklüyor.

01:36:53Dolayısıyla aktör çeşitlendirmesi şu an Irak için en önemli meselelerden bir tanesi.

01:36:59O yüzden Türkiye ile son dönemdeki bu angajmanın arttırılması aynı zamanda Sudan'ı için de önemli.

01:37:05Bakın bir sene sonra 2025 diye konuşuluyor seçimler gelecek.

01:37:09Ve bu seçimlerde Sudan'ı biraz daha eli zayıflayacak.

01:37:14Çünkü İran nüfusundan dolayı orada Şiilerin güçlü birlikteliğinden dolayı

01:37:20böyle bir siyasi zeminden dolayı Sudan'ı biraz daha zor durumda kalacak.

01:37:26O yüzden de Türkiye ile bu angajmanın arttırılması son derece önemli.

01:37:29Peki bu mutabakat zaptı ne getiriyor karşımıza?

01:37:32Nasıl bir süreç çıkarıyor?

01:37:34Şunu söylememiz mümkün.

01:37:36Türkiye'nin Irak siyasetinde bir istikrar meydana geldiğinde bu tüm Orta Doğu politikasını da etkiliyor.

01:37:43Bakın bugün Irak'taki bir istikrar oluşursa Türkiye Irak arasında

01:37:48Irak'ta elimiz ne kadar güçlenirse bu doğrudan doğruya Suriye'ye de yansıyacak.

01:37:52Suriye politikasına da yansıyacak.

01:37:54Çünkü Irak'ta sahanın kontrol edilmesi ve Irak'taki o geçişkenliğin azaltılması

01:37:59Tahran'dan Lübnan'a kadar o nüfus alanında alternatif bir rota çıkartmanız

01:38:08sizin aynı zamanda sahadaki kontrolünüzle de ilgili bir durumu meydana getiriyor.

01:38:12Dolayısıyla burada Bağdat merkezi hükümeti için bir Türkiye'yi aktör çeşitlendirmesi yaparak

01:38:20yakınlaşması, angajmanını arttırması önemli.

01:38:23İkincisi de bizim bu askeri operasyonlarla özellikle pençe kilit operasyonlarla

01:38:28aslında biz bir nevi PKK'yı Bağdat'ın kucağına itmeye başlıyoruz.

01:38:33Çünkü güneye doğru süpürmeye başlıyorsunuz.

01:38:35Bu güneye doğru süpürdüğünüz müddetçe

01:38:38bu artık Bağdat'ın daha da yakından hissedebileceği bir tehdit haline geliyor.

01:38:43Şimdi Kuzey'de Bağdat'ın çok çok ötesinde belki PKK tehdidini evet hissediyor.

01:38:49Çünkü Türkiye ile ilişkileri etkiliyor.

01:38:51Irak ile Suriye arasındaki ilişkileri etkiliyor.

01:38:54Ama bunu doğrudan hissetmesi başka bir boyut.

01:38:58Dolayısıyla PKK tehdidi güneye doğru indikçe

01:39:01ve PKK Bağdat'la Türkiye'nin pençe kilit operasyonları arasında sıkıştığı müddetçe

01:39:07aynı zamanda da Bağdat için de bir sorun haline geliyor.

01:39:12Dolayısıyla Irak merkezi hükümeti burada bir taraftan PKK'ya karşı adımlar atarken

01:39:20mesela yasaklı bir örgüt olarak ilan ediyor.

01:39:243 tane PKK'ya müzahir örgütü siyasi partiyi yasaklıyor.

01:39:29Yani sadece sahaya yönelik değil siyasi alana yönelik de adımlar atıyor.

01:39:33Bu yüzden sonuç alıcı anlamda çok önemli bir merhale olarak da söylüyoruz.

01:39:38Bununla birlikte de şunu söylememiz lazım belki son olarak.

01:39:43İran'a mahkum olmak istemiyor aslında Irak.

01:39:46Irak bir Orta Doğu Jeopolitik'in özeti.

01:39:49Ve Irak'taki tüm yapılar bir şekilde Orta Doğu'daki birçok aktörle etkileşim halinde.

01:39:56Dolayısıyla Irak'ın kendi içerisinde bir uzlaşıya ve bir istikrara kavuşması

01:40:02ancak ve ancak merkezi hükümetin güçlenmesiyle mümkün.

01:40:07Bunu da bölgede ve küresel boyutta isteyen fazla aktör yok.

01:40:12Aslında Irak'ta istikrarlı bir yapı İran pek istediğini söylememiz mümkün değil.

01:40:19Amerika için bile Irak'ın, merkezi hükümetin güçlü olması pek arzulanan bir durumdur.

01:40:25Çünkü orada bir fail state olması, Orta Doğu'da terörün

01:40:30çünkü biliyorsunuz Deaş Irak'tan doğdu.

01:40:33Orta Doğu'daki terörün yayılmasında Irak son derece önemli bir yere sahip.

01:40:38Dolayısıyla Irak'taki o yapının, fail state yapısının korunması

01:40:43Amerika'nın da işine gelen bir durum.

01:40:45Burada kim istiyor diye baktığımızda aslında fazla isteyen aktör de yok Türkiye'nin dışında.

01:40:50Irak'ın gerçekten kalkınmasını ve Irak'ta güvenliğinin tam olarak yerleşmesini isteyen bir aktör olarak.

01:40:57Çökmüş bir devleti, şu an Sudani ile Sayın Cumhurbaşkanı arasındaki ilişkiler

01:41:04ve güvenlik bürokrasisinin beraber iş tutması nedeniyle

01:41:08aslında ayağı kaldırmaya çalışılıyor ve Irak'ta bir güvenliğin tesis edilmesi çalışılıyor.

01:41:13Gelen heyete baktığınız zaman gerçekten de bütün güvenlik biriminden isimler olduğunu görüyorsunuz.

01:41:20Bu anlamda mutabakat hattı bir eşik ama bu eşiği PKK'nın bir terör örgütü olarak ilan edilmesiyle taşlandırılması gerekiyor.

01:41:30Ama bu Irak'ın kolay kolay alabileceği bir karar değil.

01:41:34Çünkü iç siyasi mekanizmalara baktığımızda bu Irak siyasetindeki belirli taşların yerinden oynaması anlama geliyor.

01:41:44Bu da kolay bir şey değil.

01:41:45Irak'ı da anlamamız gerekiyor.

01:41:47Özellikle merkezi hükümeti.

01:41:49Ama bu bir eşiktir.

01:41:51Bu eşiğin aşılması önemli.

01:41:52Bundan sonraki adımlarda belki bu diyaloglar geliştikçe daha da kolay gelebilecektir diye düşünüyorum.

01:41:58Teşekkür ederim.

01:41:59Mehdi Hocam sizin eksik kalan kısmınız vardı.

01:42:01Şu soruyla da açmak istiyorum.

01:42:04Şimdi bu anlaşmayla aslında Irak'ın, ABD ve İran'ın nüfusuna karşı elini mi güçlendiriyor?

01:42:10Bölgede, Türkiye ile iş birliği.

01:42:13Tabii ki.

01:42:14Ama burada benim gördüğüm Türkiye'nin de hesap ettiği bir ABD'nin sürekli değişken askeri varlığı

01:42:20ya da buna benzer bir takım gelişmelere bağlı olarak bir boşluk doğması da söz konusu olabilecek.

01:42:25Neticede Türkiye, ABD'nin olası çekilmesi sonrası, o bölgenin İran nüfusuna geçmesi,

01:42:32tamamen Türkiye sınırlarına kadar İran destekli Şii milislerin gelmesini ben hoş karşılayacağını düşünmüyorum.

01:42:38Bu sebepten dolayı da itaati olarak attığı adımlar çok önemli.

01:42:42Ama benim nazarımda en önemli mesele şu.

01:42:45Terörleri mücadele kısmı, Türk Silahlı Kuvvetleri Irak'ın kuzeyinde gayet başarılı bir şekilde yerine getiriyor.

01:42:52Eziyor, geçiyor.

01:42:53Ama benim bir de başka açıdan değerlendirmem var.

01:42:56Burada özellikle sürekli olarak 1985-1986'dan sonra Irak'ta bütün iktidara gelen hükümetler,

01:43:04Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Irak'ın kuzeyindeki varlığı konusunda sürekli şikayetçi olmuşlardı.

01:43:10Kulakları çınlasın.

01:43:11Eski Bağdat Büyükelçimiz Faruk Kaymakçı vardı.

01:43:13Gene eski büyükelçimiz şimdi Sudan'da inşallah seyrediyordur, Fatih Yıldız.

01:43:19Bu iki büyükelçimizin kendilerini de çok tanırım.

01:43:24İki haftada bir sürekli Irak Dışişleri Bakanlığı'na çağrılarak,

01:43:28Türkiye'nin Irak'ın kuzeyindeki askeri varlığı diye başlayan,

01:43:32ama büyükelçilerimizin hakikaten çaylarını içip kalktığı diyaloglara sahne oluyorduk.

01:43:37Onlar da he he deyip çıkıyorlardı açıkçası.

01:43:41Pek bir umursadıklarını düşünmüyorum.

01:43:43Ki umursamadılar zaten.

01:43:44Ama bu Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Irak'taki varlığı bir meşruiyet tamamen kazandı.

01:43:53Bu Şii milislerin ya da Şii partilerin sürekli koz olarak kullandığı,

01:43:58ya mutabakat var diyorsun, 85-86 mutabakatı var diyorsun, yok ama onlar eski diyor.

01:44:04Bu var diyorsun, işte Irak Anlaşması var diyorsun, sınır anlaşması var diyorsun, yok diyor.

01:44:09Ama burada Irak Ordusu'nun da biraz önceki konuşmamda söylediğim bir itirafı var ki yazılı geçtikleri,

01:44:18o da şu, diyor ki Irak-Türkiye-İran üçgeninde kuzeydoğuya doğru gittiğimizde arazi çok engebeli ve yılın yarısında karla kaplı.

01:44:28Irak, Irak tarihi boyunca Irak-Türkiye sınır şeridini kontrol edecek karakolları kurmamış ve olmamış.

01:44:36Bir kere bu itirafı yapmışlardı o metinde.

01:44:39Bu da yıllar süren yasa dışı militanların faaliyetlerine yol açtı.

01:44:43Bu tespiti Irak Ordusu yapıyor.

01:44:45Yani bugüne kadar 80-90 yıldır neyse artık bir karakol kurulmamış.

01:44:51Yani gözetlemeyi bırakın, sınırdan kaçak geçişleri için, kaçakçılar için vesaire hiçbir önlem alınmamış.

01:44:57Ama burada Kürt Bölgesel Yönetimi'nin Irak sınırında konuşlanmasıyla Irak Devleti'nin Bağdat'ın konuşlanması arasında bir fark var.

01:45:05Artık Kürt Bölgesel Yönetimi dediği, Türkiye sınırına Irak Ordusu yani Bağdat'a bağlı ordu konuşlanıyor.

01:45:14Burada böyle bir fark var.

01:45:15Örneğin bizim Ovaköy meselesinde Irak Ordusu konuşlanacak.

01:45:21Yani burada Bağdat'ın, Sudaninin de istediği, hocamın da söylediği devletin alameti, devletin egemenliğini göstermek istiyor.

01:45:30Çünkü bu içerde Sudaninin iç siyasete karşı da kullanacağı anlaşmalar.

01:45:36Türkiye'de imzaldığı anlaşmalar iç siyasette de devletin egemenliği açısından,

01:45:40yani üniter bir devlet.

01:45:41Bir de Irak açısından unutmayalım.

01:45:43Kürt Bölgesel Yönetimi'nin statüsüyle ilgili de çok eleştiriler var.

01:45:48Yani biz bu tartışmalı bölgeler olarak bıraktık burayı.

01:45:51Ama 140. Madde, Kerkük, işte şurası burası ama Sudaniye hükümetindeki bazı kişiler de şunu söylüyor.

01:45:58Biz üniter bir devletsek devlet içerisinde bu tip bir yapılanma olamaz.

01:46:03Görüşünü çok yüksek sesle savunan kişiler var.

01:46:06Çünkü bu bize Irak işgalinin Amerika Birleşik Devletleri'nin dayattığı bu anayasayla biz bu hale geldik.

01:46:12O yüzden hiçbir bölge, ki buna Güney tarafı Basra'da dahil olmak üzere,

01:46:16böyle bir yapının olmaması gerektiğini savunan kitleler de var.

01:46:20Şimdi İran'ın tezleriyle de bu aslında bir şekilde örtüşüyor maalesef.

01:46:24Ama burada önümüzdeki dönemde işte Nuri El Maliki'nin başını çektiği,

01:46:32yine Türkiye ile arasının pek iyi olmadığını bildiğimiz bir Iraklı siyasetçi.

01:46:36Irak açısından da baktığımız zaman yükselen bir Irak milliyetçiliği var.

01:46:40Bunu Muqtada El Sadr gibi bazı önemli figürleri var.

01:46:45Ki Türkiye'nin de ben bir şekilde bağlantıda olduğunu biliyorum.

01:46:48Hakan Fidan'ın istihbarat döneminden kalan da ilişkileri olduğunu biliyorum.

01:46:53Ve görüştüğünü de biliyorum.

01:46:55Zaten zaman zaman fotoğraflar da veriyor ya da vermiyor.

01:46:58Ama görüştüğünü biliyoruz.

01:47:01Buradan dolayı Irak meselesi Türkiye için açıkçası önemli.

01:47:05Suriye meselesinde pek ayrı bir işini almak istemiyorum ama Irak önemli.

01:47:12Ama burada şunu söyleyebilirim.

01:47:15Anlaşmalar içerisinde Irak'ın çok istediği Türkiye'den bir elektrik meselesi var.

01:47:20Çünkü İran'dan elektrik alıyor.

01:47:23Parasını ödemek istediği zaman Amerikan yaptırımlarına takılıyor.

01:47:26Ve sürekli İran petrol zengin olmasına rağmen İran'a borçlu duruma düşüyor.

01:47:31Ve Amerika'da da bulduğu ziyaretinde bir formül.

01:47:35O da Amerikan şirketleri üzerinden bir üretim yapılması, satılması vs. var.

01:47:40Burada da Türkiye'den bir destek istediğini biliyorum elektrik meselesinde.

01:47:44Su meselesinde önümüzdeki dönemde bu mutabakat zapları dışında

01:47:50Türkiye ile Irak arasında bir su anlaşması imzalanacak.

01:47:53Türkiye'de pek kişi hatırlamayacaktır biliyorum ama 2010'da biz su kredisi vermiştik Irak'a.

01:47:58Fakat o su kredisi sağ olsun Iraklı siyasetçiler tarafından öyle bir sömürüldü,

01:48:04öyle bir zimbete geçirildi ki o para.

01:48:07Irak'ta o paranın izini sürebilecek kimse kalmadı. Yediler bitirdiler.

01:48:11Şimdi bu sefer Türk firmalarının içinde olacağı, su ve elektrik meselesinde Türk firmalarının olacağı

01:48:19ve bunun üzerinden Körfez'den kredinin Türk firmalarına aktarılarak

01:48:23Irak'taki elektrik ve su altyapısının Basra'yı da kapsayacak şekilde bir anlaşma imzalanacak.

01:48:29Bu Cumhurbaşkanımızın Irak ziyaretinde muhtemelen potansiyel Irak ziyaretinde

01:48:35bu anlaşmanın ben imzalanacağını biliyorum.

01:48:38Bunun altyapısı oluşturuldu ama tamamlanacak. Başkaları da var çünkü.

01:48:42Orada nihayet bir anlaşma imzalanacak.

01:48:44Velhasıl kelam Irak meselesi işin içinde İran'ın olduğu,

01:48:50İranlı 82 tane silahlı grubun Irak'ta faaliyet gösterdiği,

01:48:54yani işin özeti bu 82 tane silahlı grubun silahsızlandırılması

01:48:58ve İran'ın bir şekilde bu siyasi nüfuz meselesinden, bu vekil güçler meselesinden vazgeçmesi gerekiyor.

01:49:07Bunu da değerli hocalarımızın vaktinden almayayım.

01:49:10İran'ın bu siyasetinin de ben bölgede sürdürülebilir olduğunu düşünmüyorum.

01:49:14İran, hatalarını hatalarla telafi etme gibi ilginç bir strateji,

01:49:20yani mesela pişmanlık duyacak şekilde bazen kendini ateşe atacak şekilde bir siyaset izliyor.

01:49:25Yani marketinde peynirin yok, yumurtan yok, Tahran'da füze gösterisi yapıyorsun.

01:49:32Şimdi bu normal değil.

01:49:33Buna İran halkının da ben tahammül göstereceğini düşünmüyorum.

01:49:37Cumhurbaşkanlığı seçimlerine, İran'da katılım oranına baktığınız zaman,

01:49:41İran halkının bu siyasete verdiği karne notlarını net bir şekilde görürüz.

01:49:46Hiç yoruma bile gerek yok.

01:49:47Onaylanmadığı aşikar.

01:49:49Bunun rejimin meşruiyetini sağlamak için sürekli bunlara yatırım yapılması da sürdürülebilir değil.

01:49:56İran içeriden de kaynıyor.

01:49:58Artık bu normal değil.

01:50:00Füzeler, roketler, postaller yayınlıyorsun ama Tahran'da orada burada gittiğin zaman yumurta yok.

01:50:06O yok, bu yok.

01:50:07Çünkü yaptırım altındasın.

01:50:08Nereye kadar devam ettirebilirsin ki?

01:50:10Bu Fars siyaseti, yani İran siyasetinin de ben geleceği olduğunu düşünmüyorum.

01:50:16Ben bu şekilde Irak dosyasını kapatayım izninizle.

01:50:20Şimdilik bu kadar.

01:50:21Teşekkür ederim.

01:50:22O zaman sizinle devam edelim istiyorum.

01:50:23Yeni konuya da geçelim istiyorum.

01:50:25Zira Tel Aviv'de bir patlama sesleri duyuldu.

01:50:27Bir kişi hayatını kaybetti.

01:50:29Bölgede ateşkes hususunda konuşalım.

01:50:31Patlamayla başlayalım.

01:50:32Bu patlama nasıl oldu?

01:50:35Yaklaşık bir saat önce Tel Aviv'de bombalı bir araç saldırısı oldu.

01:50:41Bu ilk gerçekleşiyor.

01:50:44Araç şoförü olduğu söylenen bir kişi hayatını kaybediyor.

01:50:49Fakat burada çevredeki ölü ya da yaralı sayısı İsrail basının askeri sansürü altında olduğunu düşündüğümüz zaman öğrenmek pek net değil.

01:50:57Tel Aviv'de olması ayrı bir İsrail için korku verici bir mesele.

01:51:01Muhtemelen de küçültmeye çalışacaklardı bunu.

01:51:05Ama neticede görüntüleri gördüğümüz zaman bombalı bir araç saldırısı Tel Aviv'de düzenlendi.

01:51:11Hatta bunun bir istişat saldırısı olduğuna dair bir bilgi var.

01:51:19Bu bir ilktir.

01:51:21Bu gibi bombalı araç saldırıları ya da kamyonlu mesela bu saldırı bombalı kamyonla düzenlenmiş.

01:51:27Bunun devamının gelebileceğine dair, İsrail güçlerine yönelik dair ilk işaret bugün Tel Aviv'de görüldü ve bunun devamı gelecek.

01:51:37Daha önce Ortadoğu'da gördüğümüz, Irak'ta Suriye'de eski dönemlerde gördüğümüz bu istişat ya da fedai saldırı olarak bilinen,

01:51:45muhtemelen de araç şoförüyle beraber bir yerde patlatmak istedi muhtemelen.

01:51:49Bu tür saldırılar artık İsrail'in gündeminde muhtemelen sık sık yer alacak.

01:51:54Bugünkü gördüğümüz bence ilk örnek.

01:51:57Tabii ne kadar fotoğraf edinebilirsek, görüntü edinebilirsek onu bilemiyorum.

01:52:02Oradan ne olduğunu anlamaya çalışırız ama.

01:52:06Epey bir büyük patlama olduğuna göre kamyonda patlayıcıların bir şekilde gördüğünüz gibi İsrail içerisinde Tel Aviv'e o kadar güvenlik önlemine rağmen sokulabildiğini de gösteriyor.

01:52:19Çünkü kamyonun arka tarafının uçtuğu ya da ön tarafında da hasarlı şeyler var, uçmuş yani.

01:52:26Karasör mü denir kamyonun arka tarafının? O kalmış yani.

01:52:30O yüzden bu bir ilk örnek.

01:52:32Bir de tabii zamanlaması vs. dışında ben şöyle izninizle özetleyeyim.

01:52:37Bir kırılma noktasındayız.

01:52:40Bu Kahire'de devam edecek, doğuda başlayan Kahire'de devam edecek ateşkes meselesinde de kalıcı bir ateşkes olursa başka bir yöne gideceğiz.

01:52:49Olmazsa başka bir yöne gideceğiz.

01:52:51Burada İsrail'in ben detayları da var ama özetini anlatayım.

01:52:55İki noktada sıkıntı var.

01:52:58Bu İsrail'in 2 Temmuz'daki Biden'ın önerdiği ateşkes taslağından ya da esir takası taslağından iki tane maddeyi ekledi ve bundan geri adım atmıyor.

01:53:07Hamas da bunu kabul etmiyor.

01:53:10Bu iki nokta Gazze'nin kuzeyinde İsrail'in üstler oluşturduğu Net Salim koridoru buradan İsrail çekilmeyi reddediyor.

01:53:18Güneyden gelenlerin de burada kurdukları karakollar ya da üstlerden aranarak ve istemediği kişilerin oraya geçişlerine izin vermeyeceğini söylüyor.

01:53:28Anlaşmazlık noktası iki.

01:53:30Mısır-Filistin sınırı yani Refah sınır kapısı Selahattin Eksen'in kontrolünü İsrail bırakmak istemiyor.

01:53:36Refah sınır kapısını da terk etmek istemiyor.

01:53:39Burada tabii şu formül de önerildi onu da söyleyeyim.

01:53:442005'te 2006'da Avrupa sınır destek misyonu burada konuşulanmıştı.

01:53:49İlginç gelecek ama Avrupa Birliği'nin bir gücünün orada Ramallah'taki Filistin otoritesiyle beraber konuşulanması.

01:53:56Hamas da bunu kabul etmiyor.

01:53:58Çünkü kendi kontrolünde olması gerekiyor.

01:54:00İsrail de Refah sınır kapısını iptal edelim.

01:54:04Güneydeki Kerem Şalom olarak adlandırdığı kapıdan sokalım diyor.

01:54:08Bu da Camp David anlaşmasının zaten çöpe gitmesin.

01:54:11Mısır tarafı da bunu kabul etmiyor.

01:54:13Bu iki noktada kitlenmiş durumda bir de uzun süre kıdemli olarak bilinen, kıdemliler deniyor Lübnan'da, Filistin'de.

01:54:22Mervan Bargutu gibi uzun yıllar hapiste yatmış kişilerin Filistin topraklarına İsrail dönmesini istemiyor.

01:54:29Yani Batı Şeria'ya ya da Gazze'ye dönmesini istemiyor.

01:54:32Sınır dışı edilerek bu tabiri kullandıkları için serbest bırakıldıkları takdirde

01:54:38Filistin dışındaki başka bir ülkeye gitmeleri gerektiğini ve bu toprakları kabul etmeyeceği konusunda bir düğün noktası var.

01:54:46Gitseler de suikast tehlikesine maruz kalacaklar.

01:54:50Daha önce yaptı çünkü 1982'de.

01:54:52İşin özeti, İran bu günlerdir konuştuğumuz meselede artık netleşti.

01:54:58Geçen hafta da söylemiştim size.

01:55:00Bir ateşkes meselesinde Gazze'de kanı durduran bir ülke olarak aylar sonra, on ay sonra ortaya çıkıp bundan bir zafer elde ettiğini söyleyip

01:55:10hem bu kendi adlandırıcı ekseni adlandırdığı taraftarlarına hem de ülke içinde bir zafer illüzyonu yaratarak

01:55:17bir propaganda malzemesi yaratmış olacak.

01:55:20Sonra bunun arkasından Lübnan görüşmeleri başlayacak muhtemelen.

01:55:24Çünkü Netanyahu'nun ayakta kalması için savaşa devam etmesi gerekiyor.

01:55:29Savaş durduğu anda yolsuzluk ve 7 Ekim meselesinden dolayı yargı önüne çıkacak.

01:55:34O yüzden bu Gazze anlaşması Lübnan'ı kapsamıyor.

01:55:37Bunu söyleyeyim.

01:55:38Bu Gazze ateşkesi sonucu ne olursa olsun ben Lübnan'a hala saldıracağını düşünüyorum.

01:55:43Zaten Ağustos ayını işaret etmiştim.

01:55:45Bu tehlike var.

01:55:47Eğer ateşkes ya da esir takası meselesi olmazsa işte o zaman bölgede bölgesel bir savaşı konuşuyor olacağız.

01:55:54Teşekkür ederim.

01:55:55Kemal Hocam sizler neler söylersiniz?

01:55:57Şunu da söyleyeyim.

01:55:58Ürdün sınırına aylar önce ben Ülke TV'de söylemiştim.

01:56:02O zaman tabii hayret etmişti herkes.

01:56:05Alakası olmaz ne oluyor demişti.

01:56:07İsrail ordusu Ürdün'de 12 bin kişilik bir tümen kurdu.

01:56:13Bu da artık sıranın Batı Şer'e geldiğini ve Batı Şer'e'deki Filistinler'in de Ürdün'e sürülmek ya da göç ettirilmek istendiğini anlayabiliriz.

01:56:22Kemal Hocam sizler neler söylersiniz?

01:56:24Teşekkür ederim Eytu Hocam.

01:56:25Bölgede ateşkes mümkün mü?

01:56:27Ateşkes için hangi bir tarih konuşulabilir?

01:56:30Hamas'tan bir açıklama yapıldı.

01:56:32İsrail'in ateşkes konusunda samimi olmadığını tamamen Batı'ya ve Dünya'ya yönelik aldatıcı reklamlar ya da kampanyalar yürüttüğünü söyledi.

01:56:42Neler söylersiniz?

01:56:43Şimdi efendim bakın burada ateşkesin taraflarına bakmak lazım öncelikle.

01:56:48Kim bu?

01:56:49Taraflar kim?

01:56:51Bunu biliyorsunuz Beyaz Saray Sözcüsü John Kirby şöyle demişti.

01:56:55Burada ateşkesin tarafları Hamas ve İsrail demişti.

01:57:01Demek ki Hamas ve İsrail.

01:57:04Şimdi İsrail bir heyet gönderdi değil mi Doha'ya?

01:57:07Hamas kimi gönderdi?

01:57:09Kimseyi.

01:57:10Kim var orada?

01:57:11Katar var, Mısır var, Amerika Birleşik Devletleri var.

01:57:14Amerika Birleşik Devletleri'nin aydınlık yüzü yok.

01:57:17Karanlık yüzü var o toplantıda.

01:57:19Kim bunlar?

01:57:20Biraz önce söyledim.

01:57:21Brett McCurk var.

01:57:23Holstein denen bir adam var.

01:57:25Mısır'la görüşüyor.

01:57:26Hezbollah'la görüşüyor.

01:57:27Bu Biden özel temsilcisi.

01:57:30Bir tanesi de Afrika ve Orta Doğu temsilcisi.

01:57:33Amerika Birleşik Devletleri.

01:57:34Bir de siyahi direktörü var.

01:57:36Yani sahada eylem grubu var.

01:57:40İşte Irak'ı üçe bölen adam var.

01:57:42Suriye'yi üçe bölmeye çalışan adam var.

01:57:44Demek ki diplomasi yok burada.

01:57:47Sadece savaş ortamında sahaya sürdüğü bir takım karanlık tipler var.

01:57:54Şimdi İran'dan kimse yok.

01:57:57Hamas'tan kimse yok.

01:57:58Filistin Devleti'nden de kimse yok.

01:58:00Var hocam.

01:58:03Şimdi var da hocam.

01:58:04Nasıl var?

01:58:05Söyleyelim isterseniz ondan.

01:58:06Yani bu Doha toplantılarında, müzakerelerde ya da

01:58:09ben buna müzakere demiyorum, müteahrek ediyorum.

01:58:11Müteahrek yapılacaksa eğer

01:58:13imzalaşı taraflarının orada olması lazım.

01:58:16Kim Hamas'ın temsilcisi resmi olarak?

01:58:19Sin var değil mi?

01:58:20Evet.

01:58:21Filistin Devleti'nin resmi temsilcisi kim?

01:58:23Hamas.

01:58:24Abbas.

01:58:25Yoklar bunlar.

01:58:27Yoklar.

01:58:28Şimdi vekalet kullanarak

01:58:30ben olsam veki kullanmam.

01:58:32Çünkü kırk bin şehidi ben verdim.

01:58:34Kırk bin yaralı, enkaz altında insanım benim var.

01:58:37Doksan bin yaralı ben var.

01:58:39Benim kentim, benim bölgem yerli Eksanoğlu.

01:58:42Ve hala ölüyor insanlar, şehit ediliyor.

01:58:44O yüzden burada bir taraflar konusunda bir problem var.

01:58:47Yani bu müteahrekeyi imzalayacak kimse yok bir tarafta.

01:58:50İkincisi,

01:58:51şimdi bakın planlarına.

01:58:53İsrail'in planı var.

01:58:55İsrail, iki şeyden asla vazgeçmeyeceğim diyor.

01:58:57Bunlardan bir tanesi Fredafia Koridoru.

01:58:59Yani refah sınır kapısının girişi çıkışı

01:59:02alttan üstten tamamını ben kontrol edeceğim diyor.

01:59:05Ve Gazze'den çekinmeyeceğim diyor.

01:59:07Hamas ne diyor?

01:59:09Tam tersini söylüyor.

01:59:11Hem refahtan hem de Gazze şehir merkezlerinden çekilip

01:59:15oradaki hocamın dediği gibi garnizonları

01:59:17yıkıp geri gitmesi gerekiyor.

01:59:19Çünkü ateşin kesilmesi lazım.

01:59:21Bakın ateş kes ne demek biliyor musunuz?

01:59:23Silahların en son durduğu yer demek.

01:59:26Nerede durdu silahlar?

01:59:28Gazze'de.

01:59:29Refah'ta, Hanyunus'ta,

01:59:31Gazze şehir merkezinde ve Gazze'nin kuzeyinde.

01:59:34Şimdi silahların en son durduğu, konuşlandığı,

01:59:38diploya edildiği noktada mı ateşi keseceğiz?

01:59:41Böyle bir şey olabilir mi?

01:59:43Kıbrıs'ta ateşi nerede kestik biz?

01:59:45Şu anki sınırlarda kestik.

01:59:47Yani namlunun ucundan geçen hat şu anda.

01:59:50Arada bir BME teşkilatı var.

01:59:52Sınır hattı de facto.

01:59:54Demek ki ateşin kesilmesi için

01:59:57bir kere olmazsa olmaz şeylerden bir tanesi

02:00:007 Ekim öncesi koşullara dönmektir.

02:00:04Bu bir kere olmayacak bir şey.

02:00:07İsrail'in Gazze'deki emelleri bittikten sonra

02:00:11Batı Şer'e yavaşlayacak işte.

02:00:13Ondan sonra Kudüs zaten başkent ilan edildi.

02:00:15Doğu Kudüs diye bir yer yok.

02:00:17Golan Tepeleri zaten ilhak altında.

02:00:19Ve iç meseleyi çözdükten sonra

02:00:21İsrail'in yapacağı ikinci hamle,

02:00:23katılıyorum hocaya, ben de söylüyorum aylardır,

02:00:25Lübnan harekatı.

02:00:27Çünkü Lübnan'a hareket yapacağını

02:00:29ilk defa biz duymuyoruz.

02:00:31Yani güneyini kastediyorum.

02:00:335 Haziran 2022 tarihinde

02:00:35adamlar bir tatbikat yaptılar.

02:00:37Tatbikatın adı

02:00:39ateş arabaları

02:00:41teknik olarak çoklu hedef,

02:00:43çok cepheli

02:00:45tatbikattır.

02:00:47Çok cepheli tatbikatı aşağı doğru sıralarsak cepheleri

02:00:491 numara Hizbullah diyor.

02:00:512 numara Suriye.

02:00:533 numara Gazze diyor, Hamas diyor.

02:00:57Aşağı doğru sıralamışlar.

02:00:595-6 tane hedef var.

02:01:01Toparlayalım hocam, bu dilim için çok vaktim yok.

02:01:03Neticede

02:01:052022'de yapılan

02:01:07tatbikatın ikinci aşamasını Güney Kıbrıs'ta

02:01:09yaptılar.

02:01:11Bu tatbikatta 1 numaralı hedef Hizbullah ise

02:01:137 Ekim olmasaydı Hizbullah'a bir

02:01:15operasyon düzenleyeceklerdi.

02:01:17Artı bunu Galant da ifade etti.

02:01:19Demek ki ateş kesle ilgili,

02:01:21ateşin kesilmesiyle ilgili

02:01:23fiziki coğrafi koşullar oluşmuş durumda değil.

02:01:25O yüzden Gazze'den

02:01:27çekilmesi İsrail tarafından kabul edilmeyecek

02:01:29ön şart.

02:01:31İsrail taraflar Hamas'ın da çekilmesi ön şart.

02:01:33Bu çok kolay aşılacak bir konu değil

02:01:35gibi gözüküyor.

02:01:37Hamas hemen

02:01:39şunu ilan etti,

02:01:41hocamın da ifade ettiği 7 Temmuz Biden planı

02:01:43ya da 31 Mayıs'ta

02:01:45ABD'nin ortaya koyduğu plan

02:01:47ya da 2735 sayılı

02:01:49Birleşik Milletler Güvenlik Konseri

02:01:51kararı esasına göre

02:01:53bu ateş kes koşullarının

02:01:55uygulanmasını talep ediyorum dedi.

02:01:57Yani Hamas'ın ortaya koyduğu

02:01:59koşullar aslında hukuki olarak da

02:02:01uluslararası ortamı tanıdığı koşullar.

02:02:03İsrail bütün bunları da kabul etmiyor.

02:02:05Esir takası ya da

02:02:07mahkumların salıverilmesi konusunda

02:02:09yapılan o 3 aşamalı plan

02:02:11İsrail tarafından kabul edilmiyor.

02:02:13Edilmediği için Doha'da şu anda sonuçlandı.

02:02:15Olumsuz çıktı.

02:02:17Şimdi Kahire'ye gidecekler 2 hafta sonra.

02:02:19Orada ne olacak ona da bir bakacağız.

02:02:21Ama dediğim gibi benim için önemli

02:02:23olan burada tarafların doğru taraflar

02:02:25olması, yerinin doğru

02:02:27olması ve bir şekilde imzacı

02:02:29olan aktörlerin de doğru imzacı

02:02:31aktörler olması. Bunun dışında

02:02:33kalan hiçbir şeyi

02:02:35Hamas'ın kabul edeceğini ben çok değerlendirmiyorum.

02:02:37Peki teşekkür ederim hocam.

02:02:39Skype hattına dönmek istiyorum.

02:02:41Abdullah Musab Şahin.

02:02:43Hocam sizler neler söylersiniz bu ateş kes

02:02:45hususunda.

02:02:47Biliyorsunuz Hamas buna

02:02:49sadece esir takasını

02:02:51barındıran ateş kesten taraf olmadığını

02:02:53çünkü elindeki tek koz o olduğunu

02:02:55konuşmuştuk. Sizler neler söylersiniz?

02:02:57Ateş kes mümkün mü bu saatten sonra?

02:02:59Celal Bey sonunda

02:03:01söyleyeceğimi söyleyerek başlayayım.

02:03:03Ben çok ümit var değilim bu ateş

02:03:05kes sürecinden.

02:03:07Şu sebeple aktörlere baktığımız zaman

02:03:09doğru Katar

02:03:11ön planda ve samimi

02:03:13bir aktör olarak ön plana çıkıyor bana göre.

02:03:15Hatırlayalım 7 Ekim sürecinden

02:03:17itibaren Katar

02:03:19Türkiye ile birlikte

02:03:21müzakere ve uzlaşma

02:03:23süreçlerini yönetme konusunda

02:03:25ciddi manada aktif rol almıştı.

02:03:27Hatta biz Kasım ayındaki

02:03:29esir takası sürecini

02:03:31ve yine aynı şekilde bu sürecin

02:03:33birkaç sefer uzatılmasını

02:03:35birkaç gün uzatılmasını

02:03:37hatırlayalım. Bunlar hep Katar'ın

02:03:39ara buluculuğunda olan ve pratikte

02:03:41etki doğuran başarılı

02:03:43hamlelerdi ara buluculuk noktasında.

02:03:45Bununla birlikte

02:03:47bir diğer aktöre bakalım. Bir diğer aktör

02:03:49Mısır. Birazdan bahsedeceğim

02:03:51bu ara buluculuk masasının

02:03:53diğer tarafına göre yine nispeten

02:03:55samimi bir aktör olarak kabul edilebilir

02:03:57bana göre Mısır. Hatta

02:03:59Mısır geçtiğimiz aylarda da kendisi

02:04:01inisiyatif alıp bir belge

02:04:03ortaya koymuştu. Her ne kadar bu

02:04:05belge ortaya pratikte

02:04:07bir etki doğurmadıysa da

02:04:09sonuçta

02:04:11bu çabaları doğrudan veya dolaylı olarak

02:04:13yürüttüğünü görüyoruz yine Mısır'ın da.

02:04:15Yani burada çabalar

02:04:17insani diplomasinin

02:04:19bir önceki turda bahsettiğim bir kavramdı.

02:04:21Uluslararası hukuk,

02:04:23insancıl hukuk veya insan aktörü

02:04:25ya da müzakere, uzlaşı gibi

02:04:27araçları ön piline çıkararak

02:04:29çözüm arayışları bulmak. Bu noktadaki

02:04:31çabalardan bahsediyorum.

02:04:33Gel gelelim bu müzakere

02:04:35masasının diğer tarafında

02:04:37Amerika var. Amerika hiç

02:04:39samimi bir müzakere

02:04:41aktörü olarak görünmüyor.

02:04:43Ara buluculuk aktörü olarak görünmüyor.

02:04:45Daha geçtiğimiz günlerde

02:04:47yüksek miktarlı bir silah satışının

02:04:49onaylandığını biz biliyoruz.

02:04:51Yine daha bugün bir infografik gördüm

02:04:53Celal Bey. Bu infografikte de

02:04:55şu vardı. Amerika Birleşik

02:04:57Devletleri donanmasının yüzde

02:04:59otuzu Orta Doğu'da

02:05:01yani Gazze'ye

02:05:03yakın konumda

02:05:05orada vaziyet almış vaziyette

02:05:07veya oraya gelmek üzere

02:05:09yolda. Yani bu

02:05:11müzakere noktasında ABD'nin

02:05:13samimi olmadığını gösteriyor.

02:05:15Peki neden süreç

02:05:17bugünlerde tekrar başladı?

02:05:19Ya da yüksek sesle müzakere arzuları

02:05:21ya da ara buluculuk iddiaları ön plana çıkarıldı?

02:05:23Bana göre bunun bir iki sebebi var.

02:05:25Onlar da şöyle özetlenebilir.

02:05:27Diğer konuşmalara katkı olarak

02:05:29çok detaya

02:05:31girmeden farklı konuları

02:05:33ön plana çıkarmaya çalışayım.

02:05:35Bunlardan bir tanesi ABD seçimi.

02:05:37Kamala Harris demokratların

02:05:39adayı olacak kesinleşti.

02:05:41Fakat hali hazırda

02:05:43Biden'ın yardımcısı olduğundan dolayı

02:05:45yani hali hazırda icrai kuvvetli

02:05:47olan birisi olduğundan dolayı

02:05:49seçim sürecinde

02:05:51İsrail'in saldırgan tutumlarını

02:05:53desteklemeye devam etmesi ya da

02:05:55geçtiğimiz haftalardaki

02:05:57barışçıl söylemlerine aksi

02:05:59somut adımlar atması

02:06:01seçim sürecinde

02:06:03kendisini olumsuz etkileyebilecektir.

02:06:05Daha doğrusu kararsız

02:06:07seçimini olumsuz etkileyebilecektir.

02:06:09Kamala Harris açısından

02:06:11senaryodan bahsediyorum haliyle.

02:06:13Bu gerekçelerden bir tanesi.

02:06:15Bunun dışında bana göre

02:06:17bir diğer ve daha önemli gerekçe şu

02:06:19biz birkaç haftadır

02:06:21İran'ın veya İran'ın

02:06:23vekil aktörlerinin

02:06:25nasıl bir saldırı düzenleyeceğini

02:06:27ne kapsamlı bir saldırı düzenleyeceğini

02:06:29ya da ne zaman bir saldırı

02:06:31düzenleyeceği üzerinde konuşuyoruz.

02:06:33Gündem ciddi manada buydu.

02:06:35Hatta bu gündemden biz yeni yeni çıkmaya

02:06:37başladık malum.

02:06:39Bu gerekçeyle aslında

02:06:41yükselen tansiyonu düşürme noktasında

02:06:43ABD bu masayı

02:06:45bu masayı yani müzakere masasını

02:06:47tekrar kurmaya

02:06:49çabalıyor gibi gözüküyor.

02:06:51Dolayısıyla kesinlikle samimi

02:06:53bir müzakereci olarak

02:06:55görmüyorum. Bu süreçten

02:06:57bir netice çıkacağını düşünmüyorum.

02:06:59Yükselen tansiyonu

02:07:01düşürme noktasında

02:07:03bir çaba. Geçmiş dönemde

02:07:05bunu yine yapmıştı ABD.

02:07:07Oslo sürecini hatırlayalım.

02:07:0990'ların sonlarını, benzer süreçleri

02:07:11hatırlayalım. O zaman da

02:07:13yine İsrail'e uluslararası kamu

02:07:15oyunda sesler yükselmeye başladığı

02:07:17zaman Celal Bey

02:07:19Oslo gibi bazı müzakere süreçleri

02:07:21başlatılmıştı ve şu söylenmişti

02:07:23doğrudan veya dolaylı olarak

02:07:25ABD temsilcileri tarafından

02:07:27biz şu anda bir müzakere süreci

02:07:29unutuyoruz. Dolayısıyla İsrail üzerinde

02:07:31baskı kuramayız. Dolayısıyla

02:07:33İsrail'eleştirmenin vakti değil bir müzakere

02:07:35süreci var. Bizim bunu devam ettirmemiz, yönetmemiz

02:07:37gerekiyor. Yine aynı mantık.

02:07:39Yükselen gerillimi düşürme

02:07:41ve İsrail

02:07:43üzerinde muhtemel

02:07:45aşırılığa kaçabilecek

02:07:47İran veya vekili aktörleri

02:07:49üzerinden gelebilecek bir saldırıları

02:07:51önleme arzusu olabilir. İkinci sebep olarak

02:07:53bu. 90'lardan farklı

02:07:55olarak bu bir netice doğru mu?

02:07:57Bana göre pek fazla

02:07:59artık bu

02:08:01senaryonun kabul edilebileceğini ben düşünmüyorum.

02:08:03Hizbullah'ın birkaç gün

02:08:05önce yayınladığı bir video var.

02:08:07Hatırlayalım bu videonun içeriğine çok fazla

02:08:09girecek değilim şu anda vakit almamak

02:08:11açısından ama orada

02:08:13bazı göndermeler vardı.

02:08:15Önceki haftalardaki videoları

02:08:17hatırlayalım. O eski videolarda

02:08:19havadan

02:08:21insan savaş araçlarıyla

02:08:23veya başka tür aparatlarla

02:08:25hedef noktalarının tespit

02:08:27edildiği ifade edilmişti.

02:08:29Bu birkaç gün önce yayınlanan video ile

02:08:31birlikte de artık bunların

02:08:33mühimmatlarla

02:08:35vurulabileceği noktasında da bir

02:08:37gözdağı verilmiş oldu.

02:08:39Yani müzakere süreci devam ederken

02:08:41geçmişten farklı olarak aslında

02:08:43yükselen gerilimi düşürme noktasında

02:08:45Amerika'da çok başarılı

02:08:47veya istediği şekilde

02:08:49netici elde edemeyecek gibi

02:08:51gözüküyor. Bu sebeple

02:08:53ilerleyen günlerde biraz daha gergin

02:08:55bir ortam görme ihtimalimiz

02:08:57bana göre yüksek gibi

02:08:59gözüküyor. Peki teşekkür ederim.

02:09:01Hocam sizden de söz alacağım ama evvela buyurun.

02:09:03Çok kısa bir şey söyleyeceğim. Şimdi burada

02:09:05görüşmelerde

02:09:07farklı bir durum var.

02:09:09Yani bizim bu masada oturduğumuz gibi

02:09:11bir görüşme düzeni yok.

02:09:13Bu herhalde herkesin kafasında oturacaktır.

02:09:15Şöyle,

02:09:17daha önceki müzakere oturumlarında

02:09:19olduğu gibi doğrudan bir

02:09:21müzakere yapalım. Hocam şu

02:09:23bilgi ışığında değerlendirmenizi isteyeceğim hocam.

02:09:25Dışişleri Bakanlığı'ndan

02:09:27bir açıklama geldi.

02:09:29Hamas yetkililerinin hafta sonu Türkiye ile iletişim kurarak

02:09:31bu yürütülen müzakerelerde

02:09:33bilgi verdiler.

02:09:35Ve İsrail'in bu konuda

02:09:37müzakere sürecinde

02:09:3910 Haziran'da

02:09:41BM'nin desteklediği anlaşmanın bile gerisine giderek

02:09:432 Temmuz'da öngörülen anlaşmanın bile gerisine

02:09:45giderek şartları daha çok kendi

02:09:47lehine sürdükleri ve anlaşmanın

02:09:49anlaşmanın uzaklaştıklarını

02:09:51bildirdiler. Biraz önce söylediğim

02:09:53maddeleri işte. Şimdi burada

02:09:55görüşme formatı ara bulcular

02:09:57teklifleri ve cevapları

02:09:59aynı odada bulunmayan

02:10:01heyetlere aktarıyor. Bu şekilde gidiyor.

02:10:03Yani orada

02:10:05tüm taraflar var. Hatta daha ilginç bir taraf

02:10:07var ki İran'ın da bir heyeti var orada.

02:10:09Ve aynı bu formatla

02:10:11aktarılan, başka

02:10:13odadaki kişilere aktarılan

02:10:15meselelerin muhatabı da ABD.

02:10:17Bunu da çok ilginç bir bilgi olarak

02:10:19söyleyeyim. İran'da

02:10:21ABD ile bu

02:10:23Doha görüşmeleri esnasında

02:10:25bu ara bulcularla bir

02:10:27görüşme trafiği yürüttü.

02:10:29Bunu da somut bir bilgi olarak söyleyeyim. Ve aynı

02:10:31format bu sefer Kahrede'de

02:10:33tekrarlanacak. Ama

02:10:35temsilci

02:10:37göndermemekten ziyade

02:10:39orada var. Yahya Simvan'ın

02:10:41birzat yetki verdiği, şu an

02:10:43ismini vermek istemediğim bir kişi

02:10:45var. Yanında da başka bir kişi var. O da

02:10:47diğer Filistinli hareketlerinin

02:10:49İslami cihat başta olmak üzere

02:10:51temsilcisi olarak bunları

02:10:53topluyor. Ve

02:10:55şu an müzakere turunda

02:10:57örneğin İran'a da

02:10:59bilgi verildi. Bu bilgilendirme

02:11:01yapıldı. Ankara'ya da bilgilendirme

02:11:03yapıldı. Başka ülkelere de yapılmıştır

02:11:05diye düşünüyorum. Hocam öyle müzakere

02:11:07olmaz. Siz de biliyorsunuz onu. Bir baş müzakereci

02:11:09gerekir. Hayır. Hayatıcı bir ülke

02:11:11gerekir. O yüzden onu eleştiriyorum.

02:11:13Yok derken onu kastediyorum.

02:11:15Orada ziyaret etmiş

02:11:17olması birilerinin

02:11:19müzakereci. Tamam ben şey

02:11:21bu da daha çok

02:11:23tahakküm kurularak bir netice var.

02:11:25Katar o odadasın. O odada tartışma

02:11:27yok bilmem ne. Hocam dilerseniz son

02:11:29sözü de Sayın

02:11:31Abdullah Erbuay'a verin. Katar ve Mısır'ın

02:11:33bulabildiği formül bu. Çünkü

02:11:35onlar karşı tarafta oturmak

02:11:37istemiyor. Çünkü tartışma çıkıyor

02:11:39ve çözümsüz olan mesele

02:11:41örneğin 2 Temmuz'daki anlaşma

02:11:43değil, şu an ek yeni İsrail'in

02:11:45getirdiği şartlardan dolayı kilitlenmiş durumda.

02:11:47O yüzden Mısır ve Katar'ın

02:11:49bulabildiği formül bu.

02:11:51Amerika Birleşik Devleti'nin

02:11:53İsrail'le tek yapabildiği

02:11:55oraya heyet göndermesiydi. Yani

02:11:57herkesin görevi dağılımı biraz farklı.

02:11:59Karmaşık bir konu çünkü. Çok karmaşık bir konu.

02:12:01Doğal değil yani. Teşekkür ederim. Burada daha

02:12:03ziyade hocam sizi de devam etmek istiyorum.

02:12:05İsrail Amerika seçimlerinde

02:12:07kullanarak Trump'a karşı Biden'ı Biden'a

02:12:09karşı da Trump'ı kullanarak iki tarafta bir

02:12:11strateji yürüterek Amerika'yı da kendi

02:12:13güdümünde bölgede yürütmeye

02:12:15çalışmasında. Bu bilgiler ışığında neler

02:12:17söylersiniz ateşkes için? Bu

02:12:19İsrail'in çıkmaza soktuğu ateşkes ilişkine neler

02:12:21söylersiniz? Şu an ateşkes için en

02:12:23çok arzulayan aktör Biden

02:12:25bence. Çünkü Biden

02:12:27anlaşmaya ismini verdi ve

02:12:29siyaseten emekli olduğu zaman

02:12:31da bununla anılmak

02:12:33istiyor. Bugün Tel Aviv'de

02:12:35Blinken Tel Aviv'e geldi.

02:12:37İsrail heyetiyle müzakereler

02:12:39yürütüyor ve salı gününde Kahire'ye

02:12:41geçecek Blinken. Dolayısıyla

02:12:43Amerikan hükümetinin

02:12:45bir anlaşmayla

02:12:47Biden'ı emekli

02:12:49etme noktasında bir

02:12:51tasarrufu var ama

02:12:53Mayıs ayında açıklanan

02:12:55bu çerçeveyle yani

02:12:57üç aşamalı ve altı maddeden oluşan

02:12:59bu aşamayla şu anki

02:13:01geldiğimiz durum arasında bir makas

02:13:03var. O makasta

02:13:05anlaşma maddeleri

02:13:07hala Biden'ın

02:13:09teklif ettiği gibi geçerlerini koruyor

02:13:11ama iki farklılık var. Birincisi

02:13:13İsrail bunda sürekli bir

02:13:15revizyon istiyor. İkincisi

02:13:17Hamas aynı Hamas değil.

02:13:19Bence

02:13:21Simvar'dan sonra İran'a

02:13:23daha yakın bir tutum

02:13:25sergileyeceğini düşünüyorum ve

02:13:27İran'ın daha etkili olduğu bir

02:13:29Hamas'ın da zaten müzakere

02:13:31sürecinde görüyoruz. Daha

02:13:33nasıl söyleyeyim tırnak içerisinde

02:13:35anlaşmaya daha zor ikna edilebilecek

02:13:37bir Hamas

02:13:39olduğunu göreceğiz muhtemelen.

02:13:41Ama şöyle bir baktığımızda

02:13:43ister

02:13:45Rusya-Ukrayna krizini alalalım

02:13:47ister Gazze'de İsrail-Filistin

02:13:49meselesini alalalım. Bunların

02:13:51hepsi biraz sistemik kriz.

02:13:53Yani eğer bir anlaşma olacaksa

02:13:55bu aynı konjonktürü

02:13:57içerisinde hem Rusya-Ukrayna

02:13:59meselesinde olacak hem Gazze'de

02:14:01olacak hem İsrail-İran arasında

02:14:03olacak. Şu anki sistemik

02:14:05etki yani uluslararası

02:14:07düzendeki o sistemik kırılma

02:14:09buradaki bu gerilimlerin

02:14:11tırmanmasına müsaade ediyor.

02:14:13Bakın biraz evvel Mısır'ın rolünden

02:14:15bahsettik. Mısır'da

02:14:17Sisi bile Amerikan seçimlerinin

02:14:19ne olacağını bekliyor. Hatırlarsanız

02:14:21Trump Sisi için benim

02:14:23favori diktatörüm demişti

02:14:25ve Sisi

02:14:27Trump'la daha iyi anlaşabileceğini

02:14:29bekliyor. Belki de müzakere sürecinde

02:14:31Biden'ın rehine

02:14:33bir durum oluşmaması ve Demokratların

02:14:35rehine bir durum oluşmaması için

02:14:37Mısır böyle bir ara buluculuk

02:14:39rolü oynuyor olabilir.

02:14:41Dolayısıyla biz muhtemelen

02:14:43bütün aktörlerin Amerikan

02:14:45seçimlerini beklediğini ve buna göre pozisyon

02:14:47aldığını. Bakın Netanyahu

02:14:49biraz evliliği rahatladı. Çünkü içeride

02:14:51bu suikastler üzerinden

02:14:53bir başarı hikayesi oluşturarak

02:14:55içeride elini rahatlattı. Şu an

02:14:57Netanyahu üzerindeki iç baskı

02:14:59bir nebze olsun azaldı.

02:15:01Ama bölgesel konjonktürde ve

02:15:03uluslararası yapıda özellikle

02:15:05Amerika'daki seçimin netleşmeden

02:15:07büyük

02:15:09tasarruflarda, büyük anlaşmalarda

02:15:11veya büyük uzlaşılara varılması zor.

02:15:13Ne olur?

02:15:15Biden çok bastırır

02:15:17bu başarı hikayesine ihtiyaç duyduğu

02:15:19için. İsrail yönetimi

02:15:21üzerinde bir uzlaşı varmış

02:15:23gibi ama imzalamadan

02:15:25oturulur. Ama ben onun da imzala

02:15:27canı kanatinde değilim. Çünkü

02:15:29bakın her seferinde ne zaman

02:15:31müzakere masası kurulduğunda

02:15:33adeta müzakere etmek için

02:15:35müzakere ediliyor. Yani bir

02:15:37uzlaşıya varmak için müzakere edilmiyor.

02:15:39Veya sahada bir yansıması olacak

02:15:41derecede bir anlaşma ortaya çıkmıyor.

02:15:43Ne için toplanılıyor? Şunu müzakere

02:15:45edelim mi? Bunun müzakeresini yapalım.

02:15:47Diye bir tablo

02:15:49karşımıza çıkıyor. Dolayısıyla biz

02:15:51burada Gazze'de

02:15:53bir ateşkes

02:15:55imzalanması ve kapsamlı bir plan

02:15:57uygulanması konusunda

02:15:59şahsen ben o kadar da ümit var

02:16:01değilim. Belki Kasım'a kadar

02:16:035 Kasım'a kadar önümüzde 3 ay var

02:16:054 ay var. Bu sürece

02:16:07kadar belki düşük yoğunluklu

02:16:09bir çatışma yaşanır. Belki

02:16:11Lübnan'la ilgili bir tınmanma yaşanır.

02:16:13Ama

02:16:15kimin geleceğinin belli olmadan

02:16:17ne Netanyahu hükümeti

02:16:19ne İran ne de Rusya

02:16:21çünkü biliyorsunuz Hamas

02:16:23bir şeye ikna olsa muhtemelen

02:16:25arkasında İran

02:16:27bu işin bir yönünden

02:16:29tutup çekecek. İran'ı ikna

02:16:31etmek için de Rusya bir yerinden tutup

02:16:33çekecek. Yani Hamas'ın bir

02:16:35karar vermesinde sadece

02:16:37ekbare bir şekilde kendisi değil, müstakil olarak

02:16:39kendisi değil. Arkasında İran

02:16:41arkasında Rusya'nın etkisini de hesap

02:16:43etmemiz gerekiyor. Rusya'nın kabul

02:16:45etmediği bir Hamas-İsrail

02:16:47uzlaşması pek hayata

02:16:49geçirebilecek gibi durmuyor.

02:16:51Hatta bunu şeyden de görebiliriz

02:16:53İran'ın misilleme yapacağı

02:16:55zaman veya misilleme kararını verdiğinde

02:16:57Rusya'dan çok uyarı

02:16:59gitti İran'a. İsrail'in çok

02:17:01tepki verilecek bir

02:17:03şekilde bir misilleme yapma diye.

02:17:05Dolayısıyla biz

02:17:07Hamas'ın müzakere heyetini konuşuyoruz.

02:17:09İsrail'le nasıl bir

02:17:11masa kurgulusu üzerine

02:17:13konuşuyoruz. Ama bu daha ziyade

02:17:15sistemik bir etki üzerinden

02:17:17bakmamız gerektiğini düşünüyorum ben.

02:17:19Teşekkür ederim. Böylelikle

02:17:21bu hafta gündem programına sonuna geldik.

02:17:23El verdiği ölçüde sizlere

02:17:25söz hakkı tanımak istedim ama zannediyorum

02:17:27zaman zaman da bazı aksaklıklar

02:17:29yaşadık. Hepinize

02:17:31teşekkür ediyorum. Evvela skype

02:17:33adlımıza tav araştırmacısı doktor

02:17:35Abdullah Musab Şahin. Hocam katkılarınız için

02:17:37teşekkür ederiz. Ben teşekkür ederim.

02:17:39Sağ olun. Doktor

02:17:41Abdullah Erboğa. Akademisyen hocam sizler de hoş geldiniz.

02:17:43Ayağınıza sağlık. Ben teşekkür ederim.

02:17:45Gazeteci Ortadoğu uzmanı Mete Sohtoğlu

02:17:47hocam ayağınıza sağlık. Teşekkür ederiz. Haftaya da

02:17:49muhtemelen ateşkesin çökmesini konuşacağız.

02:17:51Ne yazık ki öyle olsun istemeyiz ama

02:17:53daha ümit varım ben bu konuda.

02:17:55Beykent Üniversitesi öğretim üyesi

02:17:57doktor Kemal Olçar hocam sizler de

02:17:59hoş geldiniz. Ayağınıza sağlık. Teşekkür ederim.

02:18:01Sağ olun. Efendim böylelikle bu haftada

02:18:03gündem programının sonuna geldik. Saatler

02:18:050-0'ı gösterdiğinde

02:18:07ülkede bu geceyle yine karşınızda

02:18:09olacağız.

Önerilen

46:47

Sıradaki

Dünya Değiştikçe - 8 Eylül 2024

Ülke TV