AB'nin Ukrayna tutumu nasıl olacak? Trump'ın çıkışı sonrası liderler, Zelenski için toplandı. Macron'dan Rusya'ya sert mesaj... Fransa lideri Rusya hakkında hangi açıklamalarda bulundu? AB'nin yeni yol haritası nasıl olacak? Ukrayna savaşı AB'nin geleceğini nasıl etkiliyor? Trump Zelenski'ye askeri yardımı neden kesiyor? ABD siyasetinde Trump etkisi... Yeni başkan koltuğa geldiğine bu yana neler yapıyor? Hollywood'da yeni dönem... Eğlence sektörü Trump'ın başkanlığından nasıl etkilendi? Dünyada yapay zeka yarışı... ABD ve Avrupa arasındaki rekabet nasıl sonuçlanacak? Avrupa yapay zeka yarışının neresinde? Cüneyt Özdemir 5N1K'da sordu; Uluslararası Hukukçu Kerim Üster, Siyasal Bilgiler Profesörü Prof. Dr. İlter Turan, Sinema Eleştirmeni Ali Arıkan ve Teknoloji Yazarı Hakkı Alkan yanıtladı.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili seyirciler yeni bir 5N1K programına hoşgeldiniz.
00:08Bugün konumuz Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği arasındaki kavga, çekişme.
00:13İki grubun, iki ülkenin arasına daha doğrusu Avrupa Birliği ile Amerika Birleşik Devletleri'nin arasına Ukrayna kara kedisi girdi desek yeridir.
00:22Rusya'nın Ukrayna'ya saldırması sonrası başlayan ve bitmek bilmeyen savaşa ilk olarak Trump karşı çıktı.
00:29Zaten bunun haberini daha seçim kampanyasına vermişti.
00:32Ukrayna'ya yapılan yardımlar çok fazla bunu keseceğiz demişti.
00:36Nitekim geçtiğimiz hafta Beyaz Saray'da Zelinski ile bütün kameraların önünde, dünyanın gözleri önünde tam da bu konuyu tartıştılar.
00:45Bu tartışma sonrasında bütün ipler atıldı.
00:48Trump yönetimi artık Zelinski'ye bir kuruş bile vermeyeceğini söyledi.
00:53Bunun üzerine Avrupa Birliği'de büyük bir panik başladı.
00:56Avrupa Birliği'nde bu hafta dahil ardı ardına yapılan çeşitli toplantılarda Rusya'ya karşı net bir tavır alındı.
01:03Kanada'nın da katıldığı bu toplantılarda bizzat Zelinski neredeyse omuzlarda karşılandı.
01:09İnanın abartmıyorum İngiltere Başbakanı sokağın ucunda gidip arabasından indiğinde Zelinski'yi karşılayıp getirdi.
01:16Bir anlamda Trump'ın gururunu incittiği Zelinski Avrupa Birliği tarafından aslansın kaplansın denerek tekrar cepheye sürüldü.
01:27Ukrayna'da Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşta binlerce kişi hayatını kaybetmiş durumda.
01:32Şu anda gerilen noktada Avrupa Birliği ile ABD'deki ipler kimi yerlerde geriliyor kimi yerlerde ise tamamen atılıyor.
01:41Bunun bir başka örneği de çeşitli tarifelerde yaşanıyor.
01:45Kanada düşünün neredeyse ABD'nin et ve tırnak gibi parçası olan Kanada bile Kanada daha önceliklidir diye muhalefetinden liderine kadar Trump'a bayrak açtılar.
01:57Yüzde 25 tarifi uygulamaya başladılar.
02:00Karşılığında da Trump da onlara reste res çekerek cevap verdi.
02:04Aslına bakarsanız 2. Dünya Savaşı sonrasında kurulan bir statiko kırılıyor.
02:091991 yılında Sovyetler Birliği'nin çökmesiyle bayağı bir sarsılsa da Batı Kulübü kendi içinde NATO'su ile Avrupa Birliği ile NATO Atlantik İttifakı ile bir şekilde bu düzeni sürdürdü geldi.
02:24Ta ki Trump seçilip koltuğuna oturana kadar.
02:27Peki bundan sonra ne olur?
02:29Gelin isterseniz bunu çeşitli uzmanlarla konuşalım.
02:32İlk olarak Kerim Üster yayınımıza katılıyor.
02:35Uluslararası bir hukukçu.
02:37Kerim Bey ABD ile Avrupa'nın Ukrayna'ya yaklaşım arasındaki farklılıkları siz nasıl değerlendiriyorsunuz?
02:43Sizce de yeni bir dünya kuruluyor mu?
02:45Evet çok önemli farklar var tabi burada.
02:48Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Fransızlara seslendi.
02:52Çok ağırbaşlı bir duruş, çok ciddi bir tonu.
02:55Adeta bir savaş komutanı gibi Ukrayna Savaşı'na değindi.
02:59Değişen dünya dinamiklerine değindi ve net bir mesaj verdi.
03:03Ey Fransızlar artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak dedi.
03:08Ve bir düşmanı işaret etti.
03:10Rusya.
03:11Rusya artık Fransa için ve ABD için bir hayatı hayati tehlike teşkil etmektir dedi.
03:18Rusya'nın son dönemlerde son senelerde savunma bütçesini giderek arttırdığını
03:242024'te mesela 2023'e nazaran %70 arttırdığını
03:28ve siber saldırılar, dezenformasyon kampanyaları doğrultusunda
03:33Avrupa demokrasilerinin artık tehlike içinde olduğunu söyledi.
03:38Burada ABD ile olan büyük bir fark doğrudan ortaya çıkıyor.
03:42Çünkü Trump ne diyor?
03:43Trump diyor Amerika first diyor.
03:45Önce Amerika diyor.
03:46Bu savaş benim topraklarımın içinde değil, benim kıtamda değil.
03:49Beni doğrudan ilgilendirmiyor.
03:51Ben oraya yapacağım yardımı oy o fonları Amerika'nın iç işlerine kullanırım
03:56veya yardım yapacaksam Ukrayna'ya karşılığını alırım diyor.
03:59Ve bir de burada net bir şey ortaya çıkan Trump'ın görüşünde
04:03Rusya artık benim rakibim değil.
04:06Çünkü burada Amerika'nın artık Asya Pasifiye'ye baktığını
04:11ve Çin'le bir rakip olduğu ortaya çıkıyor.
04:13Ve bu yönde aslında Rusya ile yakınlaşmanın
04:16Çin ile olan yapacağı, gireceği mücadele kapsamında
04:19onun için bir avantaj olduğunu görüyor.
04:21Ve yorumlar bu yönde burada Avrupa'da.
04:24AB ise ve Macron'un demircinden ortaya çıkan da bu
04:27çok farklı bir görüşe sahip.
04:29Macron demokrasiler tehlikede diyor.
04:32Evet AB demokrasi prensipler, evrensel prensipler
04:36bir dayanışma içinde Ukrayna ile.
04:40Ama bu biraz romantik bir yaklaşım.
04:42İşin gerçeğinde çok daha güçlü nedenler var.
04:46Ukrayna savaşının doğrudan AB'nin ekonomisini,
04:51Avrupa ülkelerinin istikrarını ve güvenliğini
04:54tehdit altına aldığını söylüyor Emmanuel Macron.
04:57Ve burada mesela bu konuyu açarsak ekonomi diyoruz.
05:00Ekonomi, enerji.
05:01Biliyorsunuz doğal gazın yüzde 45'i Avrupa Birliği'ne
05:05Rusya'dan geliyor.
05:06Ve bu Rusya Ukrayna'dan transit ediyor.
05:08Eğer Rusya Ukrayna'yı işgal ederse,
05:12bütün transit ekipmanları, Ukrayna'daki ekipmanlar eline
05:15geçecek ve doğal gaz yol akışını doğrudan kontrol edebilecek.
05:19AB ülkelerinin üzerinde bir fiyat baskısı,
05:21yine bir güç elde edecek.
05:23Tarım konusunda aynı şekilde Ukrayna, buğday, mısır,
05:27ayçiçek yağı konusunda son derece önemli bir ülke.
05:30Burada da yine aynı şekilde Ukrayna girdiği takdirde,
05:33ele alındığı takdirde Rusya tarafından yine problemler yaratılıyor.
05:37Ve göç konusu.
05:39Savaşın başından beri 4 milyon Ukraynalı Avrupa'ya sığındı.
05:4340 milyon bir nüfusdan bahsediliyordu savaştan evvel.
05:47Ve bu Ukraynalılar sığınırsa Avrupa ülkelerine,
05:52ki bu göç konusu Avrupa ülkelerinde büyük bir problem biliyorsunuz.
05:55Siyasi sıkıntılar yaşatıyor,
05:57sosyal sistemleri artık Avrupalıların bunu kaldıramıyor.
06:00Bu yönde de tabii çok büyük endişeler var.
06:03Ama Emmanuel Macron'un değindiği temel tehdit,
06:06toprak tehdidi, sınır tehdidi.
06:09Ve bu görüş aslında Fransa'da pek çok insan tarafından eleştirdi,
06:13abartılı olarak görüldü.
06:14Ancak Macron'un söylediği aslında pek çok ülke tarafından,
06:18bu görüş pek çok ülke tarafından paylaşılıyor.
06:21Finlandiya şu an 200 kilometre bir duvar inşa ediyor,
06:25Rusya sınırında.
06:27Baltik ülkeler şu an sığınaklar inşa etmeye başladı
06:30ve toplumları bilinçlendiriyor.
06:33Savaş döneminde gıda nasıl stoklanır, su nasıl stoklanır?
06:36Baltik ülkelerden bahsettik.
06:38Polonya, Polonya Kuzey Kalkanı projesini açıkladı.
06:422.3 milyar Euro'luk bir proje bu.
06:44Ve burada Polonya askeri üs, tüneller, depolar inşa edecek.
06:502028'e kadar.
06:51Moldova büyük bir sıkıntı yaşıyor ki orada zaten bir bölgeyi kontrol ediyor,
06:57Transnister bölgesini, Rusya.
06:59AB ülkesi olan Romanya, orada biliyorsunuz seçimler oldu
07:04ve Rusya'nın müdahale ettiği için anayasa ve böyle iddialar olduğu için
07:08anayasa mahkemesi doğrudan bu seçimleri iptal etti.
07:11Yani Macron şunu diyor, Ukrayna diyor, biziz diyor.
07:16Ukrayna diyor, yarınımız diyor.
07:18Ukrayna'yı biz desteklemediğimiz takdirde biz yarın doğrudan
07:22tehdit altında olacağız diyor.
07:24Çünkü Ukrayna tampon bir ülke.
07:27Rusya bu ülkeye girdiği takdirde doğrudan AB sınırları için bir tehdit oluşturacak.
07:35Ve oradan bir AB ülkesine girdiği takdirde AB ve Rusya bu sefer gerçekten
07:41birebir çatışmaya girmiş olacak.
07:43Ve bu Macron'un söylediklerini Alman istihbarat şefi Bruno Karl Bundestag'a
07:48söylemişti ekibayında.
07:50Ne dedi bu Alman istihbarat şefi?
07:52Aldığı bilgiler dolusunda, 2030'dan evvel Rusya bir NATO ve Avrupa ülkesine
07:57bir askeri müdahalede bulunacak dedi.
07:59Ve Macron dün Fransızlara çarşamba günü pardon seslenerek
08:03bu tehlikeyi işaret etti.
08:05Hazır olun bazı şeyleri değiştirip artık Avrupa'nın kendini savunması ve bu tehdide
08:11karşı hamle yapması gerektiğini vurguladı.
08:15Ukrayna'ya gerek askeri gerek maddi yardım dekleminden AB devletleri çıkarsa
08:21AB ülkeleri bir araya geldiklerinde o boşluğu doldurabilirler mi?
08:26Ya da ne çıkar ortaya?
08:28Evet en önemli konu da zaten bu.
08:30Şimdi baktığınızda bugün AB bir ivme yakaladı.
08:35İlk defa belki de 2. Dünya Savaşı'ndan sonra Almanya gibi bir ülke AB savunma
08:40projesine sıcak bakıyor.
08:42Bu görülmemiş bir şey modern tarihte.
08:44Danimarka gibi bir ülke son derece NATO'ya bağlı ama Trump'ın Greenland yani Danimarka
08:49toprakları konusunda söyledikten sonra o da AB savunma projesine sıcak bakıyor.
08:55İlteri ABD değil bu ülkede şu an bu projeyi destekliyor ve yapılan toplantıda Avrupa Liderleri'nin
09:03yaptığı toplantısında 800 milyar euro gibi bir rakamın üye devletler tarafından
09:10askeri ekipman ve savunma ekipmanına yatırılacağını da söyledi.
09:13Macron aynı zamanda konuşmasında nükleer gücünü korumasını öteki Avrupa ülkelerine
09:18açabileceğini veya bunun tartışmaya açtığını söyledi.
09:21Bunlar çok önemli söylemler.
09:23Ama Ukrayna'ya destek diyorsanız evet önemli bir maddi bir destek var Avrupa'nın şu an
09:28yaptığı Ukrayna'ya hatta Amerika'dan maddiyet açısından bakarsanız daha fazla.
09:32Ama işin gerçeği ekipman askeri ekipman lojistiği Amerika sağlıyor.
09:36Yani hava savunma sistemleri uzun mendilli roket atarlar modern tanklar bunları bugün
09:44Amerika sağlıyor ve bu teknolojileri Avrupa şu an Amerika gibi üretemeyiz ve üretemediği
09:52gibi bu stokları kısa vadede yaratması son derece zor gibi gözüküyor.
09:56Onun için burada tabii ki bir soru işareti var ne kadar yani AB COVID döneminde çok
10:03hızlı gidebildi bazı ortak kararlar alabildi ama burada bu teknolojiyi üretmek ve kurumsal
10:09engelleri aşmak çünkü mesela AB nezdinde Macaristan gibi Rusya pozisyonlarına yakın
10:16bir ülke de var.
10:18Yani burada tabii bunu öngörmek çok zor ve AB'nin geleceğini de öngörmek çok
10:23zor çünkü şu an pozitif bir dinamik var ama şu an AB liderleri bazı Avrupa ülkelerinde
10:30iktidarda koltukta olduğu için ancak aşırı sağ pek çok ülkede Almanya'da Fransa'da
10:36iktidarın şu an kapısında Macron mesela iki sene sonra yerini Marine Le Pen'e bırakırsa
10:43AB'nin geleceği ne olacak?
10:45AB'nin geleceği AB parçalanabilir mi?
10:47Bu soruyu sormak gayet normal bugün çünkü AB Marine Le Pen iktidara geldiği zaman
10:532017'de Rus bir bankasından borç alarak seçim kampanyasına girmişti.
10:58Putin ilişkisileri çok iyi ve iyi olduğu biliniyor.
11:01Şimdi onun için iki sene içinde ikna edemezse Avrupa liderleri Macron ve öteki Avrupa
11:07yanlısı liderler halklarını o zaman AB'nin yavaş yavaş parçalanıp bazı etki alanlarına
11:13ve büyük güçler kontrol altına girme riski de olmadığını söyleyemeyiz.
11:18Kerim Bey çok çok teşekkür ederim.
11:20Sevgili seyirciler aslına bakarsanız tartışılan kişi Trump.
11:23Donald Trump seçildiği ilk dönemde biraz tökezliyordu.
11:27Müesses nizama çok ses getiremiyordu.
11:29Hatırlarsanız BBC'de böyle bir dizi vardı Emret Başbakanım diye bir şeyler söylüyordu
11:33ama tam olarak hayata geçirmesi imkansızdı.
11:36Ama bu sefer o başkanlık döneminden çok ders aldı.
11:40Bir yandan müesses nizamla medyayla kavga ediyor, bürokrasiyi hallaç pamuğu gibi atıyor
11:45ve bütün bunu yaparken de yanına Elon Musk gibi dünyanın en zengin ve belki de en becerikli adamını alıyor.
11:53Peki Trump'ın bu politikaları ne anlama geliyor?
11:56İsterseniz Profesör İlter Tuğra'na soralım siyasal bilgiler profesörü.
12:00İlter Hocam şunu merak ediyorum.
12:02Trump'ın tüm bu politikalarını yan yana getirdiğinizde ne görüyorsunuz?
12:06Bu ikinci dönemde dünyayı ne bekliyor acaba?
12:08Trump başkanlığının ilk bir buçuk ayına baktığımız zaman henüz daha atanma işlemlerinin dahi tamamlanmamış olduğunu
12:17ve Trump'ın bakanlık teklif ettiği bazı kişilerin henüz senatoda bakanlıklarının onaylanmasını beklediklerine şahit oluyoruz.
12:26Bununla birlikte Trump'ın kazandığı seçim zaferi ve izlediği politikalar öyle ki Trump'ı parlamentoda
12:37yani Amerikan kongresinde destekleyen cumhuriyetçilerin hepsi aşağı yukarı şu veya bu şekilde
12:44Trump'ın istediklerine isterseniz emirlerine diyelim itaat ediyorlar.
12:51Dolayısıyla bu iş tamamlanacak gibi gözüküyor.
12:55Bunun yanında belki Trump'ın bugüne kadar Amerikan siyasi geleneğinde pek ilişilmemiş kuralları alt üst ettiğini görüyoruz.
13:08Bunun bir örneğini değiştirilmesi muhtat olmayan genelkurmay başkanını görevden almasını da görmek mümkün.
13:17Bunun yanında biraz da karmaşık bir şekilde Amerikan Yardım Teşkilatı'nın faaliyetine de son verilmeye çalışılıyor.
13:27Bu çerçevede buraya gidecek fonların kesilmesi için yargıyla Trump yönetimi arasında bir mücadele cereyan ediyor.
13:36Fakat bütün bunları bir araya koyduğunuz zaman Trump'ın kural tanımaz, geçmiş gelenekleri hesaba katmaz bir şekilde
13:47federal hükümete karşı ve onun yerleşik usullerine ve yerleşik kadrolarına karşı bir saldırıya geçtiğini
13:55ve bunda bir hayli de mesafe kat ettiğini söylememiz mümkündür.
14:00İlter Bey çok çok teşekkür ederim.
14:01Sevgili seyirciler aslında bakarsanız Trump'a karşı demokratların da süngüsü düşmüşe benziyor.
14:06En son Oscar ödül töreninde bunu çok net gördük.
14:09Eskiden Oscar platformu özellikle Trump karşılıklarının bir araya geldiği Robert De Niro gibi
14:16aleni küfür ettikleri bir mecraydı.
14:19En son şeyde gördük ki bu Oscar ödül töreninde kimsenin gıkı çıkmıyor.
14:24İsterseniz sinema eleştirmeni Ali Arakan'a soralım.
14:27Ali sen ne düşünüyorsun Trump'a karşı özellikle bu elitler ya da Biden'ı destekleyen isimlerin süngüsü düşmüş durumda mı?
14:35Bir kere Donald Trump popüler kültürün önemini ve insanları kontrol etme kapasitesinin farkında.
14:41Ve bunu yıllardır farkında. 1980'lerden beri ABD'de kültürel hayatın içinde bir parçası.
14:482000'lerde The Apprentice diye televizyon programı vardı çok başarılıydı.
14:52İlla New York'ta yaşamanıza gerek yok. ABD'nin yıllardır hayatlarının içinde olan bir adamı.
14:57Bunun dışında Trump unutmayan, böyle kin tutan bir kişilik.
15:02Bu aileyle biraz Nixon'a benziyor. Nixon tabi çok daha kuvvetli ve oturalı bir devlet adamıydı ama
15:10aynen onun gibi Trump'ın düşman listeleri var, sinir olduğu insanlar veya kişiler var, kurumlar var.
15:18Derin devlet, müesses nizam dediğimiz işte derin devletin her zaman ona karşı olduğuna
15:25ve başına kötü ne geldiyse bu Amerikan sisteminin hileyle, hurdayla ona ekarte ettiğine inanıyor.
15:32Mesela 2020'deki seçimi ben kaybetmedim diyor, çaldılar diyor en basitinden.
15:36İşte böyle bir durumda Amerikan müesses nizamının en önemli parçalarından biri olarak da
15:44eğlence dünyasını görüyor ve eğlence dünyasının en baştan beri kendisine karşı olduğuna inanıyor.
15:51Yani burada eğlence dünyası deyince yalnızca Hollywood diye bakmamak lazım.
15:56Bütün sanat dünyasını kendisinin arkasında karşısında görüyor.
16:01Yani nasıl siyasi iktidarı ele geçirdiyse aynı şekilde kültürel iktidarı, kültürel hegemonyayı da eline geçirmek istiyor.
16:13Amerika'nın en önemli kültür merkezi olan yani hani devlet sahnesi gibi düşünebiliriz.
16:18Işte Washington'daki Kennedy Sahne Sanatları Merkezi vardır, Kennedy Center.
16:23Mütevelli heyetini görevden aldı, kendisini başkan olarak atadı.
16:27Mevcut başkanın yerine başka birine getirdi, heyeti kendi adamlarıyla doldurdu.
16:33Burası daha önce politik olan bir kurum değil.
16:36Program içeriklerine doğrudan müdahale edeceğini söylüyor.
16:40Çok fazla liberal gördüğü marjinal gösterileri kaldıracağını açıkladı.
16:45Tabi buna karşı sanat camiasından büyük bir tepki aldı.
16:48Pek çok sanatçı vereceği konserleri, düzenleyeceği etkinlikleri iptal etti.
16:53Hollywood deyince durum biraz daha farklı.
16:55Çünkü Hollywood tamam sinema, televizyon ve müzik gibi sanat dallarını kapsayan bir sıfat aslında.
17:01Ama sanat olduğu kadar ticaret de var işin içinde.
17:05Biraz önce bahsettiğim Trump'ın intikam politikaları ve düşman listeleri, kara listeler oluşturması
17:14eğlence sektöründe endişe yaratmasına rağmen Hollywood'tan gelen tepkiler sınırlı.
17:201950'lerdeki bu McCarthy dönemine benzer bir şekilde Trump yönetimi potansiyel düşmanlarını mesela belirlemeye başladı.
17:29Hollywood'taki CEO'lar da film stüdyoları ve medya devleri hükümetle ters düşmekten kaçınıyor.
17:37Doğrudan sansür olmasa da bir otosansür süreci başlayacaktır.
17:43Ve hatta başladı bile.
17:45Yani Trump karşı filmler ve projeler dağıtım bulmakta çok zorlanıyor.
17:50Örneğin Trump'ın yükselişini anlatan The Apprentice filmi vardı.
17:53Geçen yıl kanda olumlu eleştiriler almasına rağmen ABD'de dağıtım sıkıntısı çekti ve adam daha seçilmeden ödeyecekti bunu.
18:00Yani bir sonraki faz Trump'ın medya kuruluşlarına dava açarak onları sindirmeye çalışması olacaktır.
18:07Bunun gibi bir şey Silikon Vadisi'nde oldu zaten.
18:09Mesela Facebook'a benim destekçilerimi sansürlediniz diye dava açacaktı.
18:14Zuckerberg Trump'a inanılmaz büyük bir tazminat ödeyerek barış sağladı.
18:19Haber kanallarına dava açmaya başladı zaten Trump ABC'ye CBS'e.
18:25Ama şöyle de bir durum var.
18:27ABD'deki halk oyuncular tarafından azarlanmak istenmiyor artık.
18:31Yani dediğim gibi Hollywood'un politik etkisi de bu şekilde azalıyor.
18:36Bir yandan tarifeler, bir yandan vergiler, bir yandan ticaret savaşları, Çin'e bayrak açmalar bir anlamda Trump döneminin en güçlü olduğu konuyu da tehlikeye düşürmüş durumda.
18:46Trump iyi bir ekonomist olarak kendisini görüyor ve de ekonomiyi düzelteceğini söylüyordu.
18:51Ancak geçtiğimiz hafta Nasdaq'ta pek çok teknoloji şirketinin hisseleri tepe taklaktı.
18:57Bunun da en büyük nedeni Çin'le girilen savaş.
19:00Çin Büyükelçisi öyle bir tweet attı ki Washington Büyükelçisi nasıl savaş isterseniz bizim için fark etmez.
19:06Ticaret mi, diplomasi mi, normal savaş mı biz hepsine varız dedi.
19:10Peki teknoloji dünyasında Trump etkisi nasıl yaşanıyor?
19:14İsterseniz bunu da Hakkı Alkan'a soralım.
19:16Hakkı San Francisco'ya gidip gelen bir ayağı orada olan bir teknoloji gurusu diyebiliriz.
19:20Hakkı sen özellikle yapay zekadaki şu anda Avrupa, Çin ve ABD arasındaki kavgayı nasıl değerlendiriyorsun onu merak ediyorum.
19:28Cüneyt Bey çok yerinde bir soru.
19:30Şimdi Avrupa Birliği ile ABD arasında bir çıkar çatışması var.
19:36Bu çıkar çatışmasında her iki tarafında ellerinde kozlar var.
19:40Amerika Birleşik Devletleri tarafından sunulan güvenlik çözümleri bir koz iken Avrupa Birliği tarafında da regulasyon bir koz olarak görünüyor.
19:49Şimdi regulasyon neyi etkiliyor?
19:51Önce onu söylemiş olalım.
19:52Amerikalı teknoloji şirketleri var.
19:54Bunlar birbirleriyle rekabet ettikleri için isimlerini söylememde zannediyorum bir b'si yok.
19:59Bunlar arasında Google, Microsoft, Apple, Intel gibi şirketler var.
20:04Bu şirketler zamanında Avrupa Birliği'ndeki regulasyonlardan dolayı çok ciddi yaptırımlarla karşılaştılar.
20:12Bunlar milyarlarca dolarlık cezalardı.
20:14Neden?
20:15Çünkü Avrupa Birliği Amerika'dan biraz daha zorlu şartlar sunuyor bu teknoloji şirketlerine.
20:21Evrensel değerler, insan hakları, kişisel verilerin korunması gibi, rekabetin daha adil olabilmesi gibi bazı kıstaslar var.
20:30Bu kıstaslar üzerinden Amerikalı şirketleri sınırlandırabiliyor.
20:35Ve Amerikalı şirketlere ne derse de bu zamana kadar yaptırdı.
20:39Yani Amerika'da bir lansman oluyor, bir teknoloji şirketi yenilik duyuruyor.
20:43Avrupa'da biraz daha geç kullanıma giriyor.
20:45Neden?
20:46Çünkü bunun Avrupa Birliği'ndeki ülkeler tarafından regulasyona uyum sağlaması bekleniyor.
20:52Şimdi bunları anlatmama sebebi şu.
20:54Özellikle yeni nesil teknoloji şirketleri az önce saydığım şirketlere ek olarak
20:59Örneğin OpenAI gibi yeni bir şirket var.
21:01Bu şirketlerin Avrupa Birliği'nde tam olarak anlatabilmek için şu ifadeyi kullanayım.
21:09Rahat at koşturabilmeleri için bu sözleşmelerden ne kadar uzak durabilirlerse o kadar rahat edebiliyorlar.
21:17Bu gerçekten Avrupa Birliği ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki en önemli konulardan bir tanesi.
21:22Çünkü işin ucunda milyarlarca dolarlık cezalar gelebiliyor.
21:27Avrupa Birliği'nin sunmuş olduğu bu sözleşmeler özellikle yapay zekalarındaki sözleşmeler neler içeriyor hemen onu da söyleyelim.
21:35Şimdi bu içeriğe geçmeden önce yapay zekanın nasıl çalıştığını bir yukarıdan bakalım.
21:41Nasıl çalışıyor?
21:42Şimdi yapay zeka platformları verilerle besleniyor.
21:45Bu verileri anlamlandırıyor ve elde ettiği deneyimlerden sonra karşı taraftan gelen sorulara çok mantıklı cevaplar verebiliyor.
21:54Yani bir karar destek sistemi olarak çalışıyor.
21:56Şimdi Avrupa Birliği tam bu aşamada devreye giriyor.
21:59Yapay zeka platformlarına diyor ki sen bu verileri nereden buldun?
22:04Nasıl aldın?
22:05Nasıl işledin?
22:06Nasıl saklıyorsun?
22:07Nasıl sileceksin?
22:09Gibi soruları var.
22:10Aslında bu soruların bir benzeri Amerika'da yok mu bu kadar değil.
22:16Avrupa Birliği'ndeki regulasyonlar oldukça katı.
22:19Şu anda Avrupa Birliği ile Amerika Birleşik Devletleri'ni kıyasladığında Amerika Birleşik Devletleri bir zamanların rönesansının yaşandığı Avrupa'yı Venedik'i hatırlatıyor bana.
22:28Silikon Vadisi.
22:29Sen de böyle düşünüyor musun?
22:30Şu anda mesela Avrupa Birliği'nde çok yenilik göremiyoruz.
22:32Ne var mesela senin gördüğün?
22:33Cüneyt Bey bu da yine çok güzel bir soru.
22:35Ben bu soruya cevap vermek için kendi yaşadığım bir deneyimi paylaşmak istiyorum.
22:40Şimdi Amerika'da çok önemli bir fuar var.
22:43Bu fuarın adı CES 2025.
22:46Ne anlama geliyor?
22:47Consumer Electronics Show.
22:48Tüketici Elektroniği Fuarı.
22:50Şimdi bu fuarın bir özelliği var.
22:51Dünyayı değiştirecek olan teknolojiler bu fuarda sergileniyor.
22:55Ve bu teknolojiler küçük start-up'lar tarafından üretiliyor.
22:59Mesela benim kendi gördüğüm bir teknolojiyi sizlere söyleyeyim.
23:02Bundan yıllar önce küçücük bir şirket bize davet göndermişti.
23:05Dedi ki ben dedi ilk defa ekranın üzerinden parmak izi okuyabiliyorum.
23:10Bunu sizlere göstereyim.
23:12Biz de gittik aldık kameralarımızı.
23:13Hakikaten ekran üzerinden parmak okudu.
23:16Bir güvenlik seçeneği olarak sunuldu.
23:18Ve bu bizi gayet şaşırtmıştı.
23:20Şimdi gördüğümüz üzere neredeyse bütün Android telefonlarda
23:24ekran üzerinden parmak izi okuyabileceğimiz bir teknoloji var.
23:28Şimdi bu teknoloji oradaki küçük bir girişimden çıktı.
23:31Dünyaya yayıldı.
23:32Bunu anlatmamın sebebini sizlere söylüyorum.
23:35Şimdi bu start-up'lar geleceği değiştiren girişimler, küçük şirketler,
23:40hızlı büyüyecekler.
23:42En son gittiğim CES 2025 etkinliğinde bu start-up'lar içerisinde
23:48Avrupalı şirketlerin inanılmaz bir yükselişe geçtiğini,
23:51özellikle de Fransa, Hollanda gibi ülkelerin start-up'larının
23:56inanılmaz bir yer kapladığını gördüm.
23:58Tabii ki bu Avrupa Birliği'nin yapmış olduğu yatırımların bir sonucu.
24:03Zamanında yapılan yatırımların şimdi meyvesini alıyorlar.
24:06Bu start-up'lar nelere odaklanmış diye soracak olursanız
24:10aslında sizin sorunuzun cevabı da ortaya çıkıyor.
24:13Avrupa Birliği hangi teknolojileri üzerinde çalışıyor?
24:16Bunların başında tabii ki enerji geliyor.
24:20Çünkü yaşanan enerji sıkıntısı Avrupalıları ciddi anlamda
24:24enerjiyi üretebilme, üretilen enerjiyi dağıtabilme
24:28ve bunda mümkün olduğu kadar fazla veri alabilmek için
24:32önemli girişimler var.
24:34Evet 25 yıldır sizlerin karşısında CNN Türk ekranlarında
24:37Beşine Bir Kay sunuyoruz.
24:38Önümüzdeki hafta yeni bir gündem ve yeni konuklarla buluşuncaya kadar
24:42ben Cüneyt Özdemir, hepinize iyi günler, iyi akşamlar diliyorum.