📌 Nükleer savaş riski ne kadar yüksek?
📌 Rusya ciddi mi, blöf mü yapıyor?
📌 Türkiye önlem alıyor mu?
📌 Avrupa’da Türkiye’ye karşı hava değişiyor mu?
🎙 Barçın Yinanç ve Prof. Dr. Mustafa Aydın yorumladı.
📌 Rusya ciddi mi, blöf mü yapıyor?
📌 Türkiye önlem alıyor mu?
📌 Avrupa’da Türkiye’ye karşı hava değişiyor mu?
🎙 Barçın Yinanç ve Prof. Dr. Mustafa Aydın yorumladı.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Merhabalar, ben Barçın İnanç. Dış politikayla, içli dışlı programıyla karşınızdayım.
00:05Bir seyahat nedeniyle Perşembe günü olamayacağım İstanbul'da.
00:09O nedenle bu yayını 27 Kasım çarşamba sabah saatlerinde çekimini yapıyoruz.
00:15Bu programda konuğum Prof. Dr. Mustafa Aydın olacak.
00:21Kadir Has Üniversitesi öğretim üyesi ve Global Akademi direktörü.
00:26Bir soru cevaptan ziyade bir sohbet şeklinde gerçekleştireceğiz bu programı.
00:31Ben kendi gazetecilik perspektifimi koymaya çalışacağım.
00:34Mustafa hocamız da hem sahadan gözlemleri hem de akademik birikimiyle olanları anlamlandırmaya çalışacağız beraber.
00:44Şimdi hocam biz geçen hafta İsveç'teydik bir toplantı için.
00:48Tam da o sırada Rusya'nın hipersonik balistik füze attığı Ukrayna'ya haberleri geldi.
00:57Hemen akabinde de öğrendik ki İsveç'in savaş anında ne yapılması gerektiğine dair bir hazırlık broşürü varmış.
01:07Bu yenilenmiş ve İsveçliler bu broşürleri posta kutularında bulmuşlar.
01:13Bana gerçekten ilginç ve çarpıcı geldi.
01:15Çünkü geçmişte de İsveç'in İstanbul konsolosuyla konuşurken kendisi bana dedi ki
01:22biz küçüklüğümüzden itibaren hep bir tehdide Rusya'dan gelecek bir savaşa karşı hazırlık içindeyiz demişti.
01:32Şimdi Türkiye ile karşılaştırdığımda ben benzer bir havayı Türk toplumunda gözlemlemedim.
01:39Açıkçası Türk toplumunu paniğe sevk edecek anlamda bu soruyu yöneltmiyorum.
01:45Elbette ki farklı ülkeler, farklı tarihler ama sonuçta biz de Rusya'nın komşusuyuz.
01:51İşte Osmanlı'dan bu yana ona aşkın savaşlar yapılmış.
01:55Şu anda sizinle benim bulunduğum yere işte 30-35 kilometre uzaklıkta Yeşilköy'e kadar gelmiş Rus askerleri.
02:03Bizde böyle bir hani Rus tehdidi mi yok?
02:07Savaş tehdidine karşı biraz daha mı algımız zayıf?
02:12Önce bundan başlamak istiyorum açıkçası.
02:15Yani bunun bir tabii muhtemelen kültürel bir yönü var.
02:19İsveçliler, Kuzey Avrupa hatta Orta Avrupa'da Almanlar çok önceden planlı programlı yaşayan insanlar oldukları için
02:31muhtemelen bu tür bir gelecek alternatifi üzerinde çok önceden planlar yapıyorlar, önlemler alıyorlar.
02:38Türkiye'de biliyorsunuz biz biraz daha son dakikacı bir milletiz.
02:42Hayatımızı da biraz öyle yaşıyoruz.
02:44Dolayısıyla olayın bir böyle bir kültürel boyutu mutlaka var.
02:48Ama bu İsveç'te gördüğümüz yaklaşım sadece İsveç'e özgü bir yaklaşım değil.
02:54Ben seyahat ettikçe Rusya'nın komşularına gittiğim zaman benzer tavırları görebiliyorum.
03:02Hem Baltık ülkelerinde böyle bir hava var, hem Polonya'da var, Romanya'ya gittiğimizde var.
03:08Yani Rusya'yla yakın komşu olan bütün ülkelerde benzer havalar hissediliyor.
03:13Sanırım bizde şöyle bir şey var.
03:15İsveç'le hem benzeyen hem benzemeyen Polonya'yı da koyuyorum ben bu değerlendirmeye.
03:20Tarihimizin parçaları var.
03:22İsveç'e ve Polonya'ya baktığınızda zamanında Rus Çarlığı tarafından çeşitli kereler işgal edilmiş ülkeler görüyorsunuz.
03:31Bunlardan Polonya biliyorsunuz tarihte birkaç kere de yok edildi.
03:35Yani ortadan kalktı Polonya diye bir devlet yok oldu tarih boyunca.
03:40Bunu da yine Rusya'nın saldırılarına borçluyuz bir anlamda bakarsak.
03:46İsveç açısından da aynı şey geçerli.
03:49Çünkü tarihleri boyunca Baltık bölgesinden, Kuzey Avrupa'dan sürekli Rus Çarlığıyla mücadele içerisinde geçmiş onların da tarihleri ve zaman zaman da işgal edilmişler.
04:02Şimdi biz Ruslarla çok savaştık.
04:05Osmanlı döneminde, Çarlık döneminde ama sizin söylediğiniz örnekte de var.
04:11Bizim ana vatan diye şimdi cumhuriyet döneminde ana vatan olarak gördüğümüz Anadolu'da bir Rus işgali yaşamadık.
04:19Yani Osmanlı Ruslarla çok savaştı ve bunların savaşların çok önemli bir kısmını da kaybetti aslına bakarsanız.
04:26Ama kaybedilen topraklar bizim bir şekilde cumhuriyet döneminde ana vatan olarak artık görmediğimiz
04:34aslında Osmanlı Devleti'nin belki de kurulduğu topraklara kadar uzanan Doğu Avrupa, Balkanlar gibi coğrafyaları kaybetti.
04:42Sanırım bunun bir kültürel, psikolojik bir yansıması var.
04:48Yani bizim bugünkü Moldova topraklarını kaybetmiş olmamız Ruslara ya da bugünkü Ukrayna'nın bazı topraklarını kaybetmiş olmamız
04:57veya işte Osmanlı'ya bağlı Kırım Hanlı'nın Ruslar tarafından alınması sanki bizim ana vatanın işgali gibi görülmüyor bugünkü psikolojide.
05:07Öyle bir taraf var.
05:09Bir de belki son olarak hani biz Ruslara karşı biraz son dönemde olgunlaştık diye ifade edeyim onu.
05:17Hani başka türlü araçlarla Rusları farklı görmek, düşman görmekten de dost veya işbirliği yapılacak bir ülke görme konumuna kadar da ilerledik gibi gözüküyor.
05:30Anladım. Peki son zamanlarda ama bir nükleer savaş riskinden bahsediliyor kamuoyunda da.
05:38Niye? Çünkü Putin aslında savaşın başından itibaren nükleer silahlarını kullanabileceğine dair imalarda bulunmuştu.
05:47Ama en son Eylül 2024'te nükleer silah kullanma eşiğini düşüren bir güncelleme yapıyor.
05:55Ondan sonra da Kasım 2024'te yeni nükleer doktrinine imza atıyor.
06:01Bunu tetikleyen ne?
06:03Bunu tetikleyen aslında Trump'ın seçilmesinden sonra Biden'ın Ukrayna'ya Amerikan füzelerini Rus topraklarının derinliğinde kullanma izni vermesi.
06:15Yani birbirini tetikleyen olaylar zinciri var.
06:19Yine işin biraz daha başına doğru gidersek tam Trump'ın seçimi öncesinde Rusya Kuzey Kore'den 10 bin 11 bin asker getiriyor sınıra yığıyor.
06:34Trump'ın seçilmesinden sonra çok ciddi şekilde Ukrayna'ya saldırılarını arttırdığını görüyoruz.
06:40Yani bir nevi sanki taraflar el arttırıyorlar, el yükseltiyorlar gibi.
06:47Şunu biliyoruz Trump seçim vaadi neydi Ukrayna savaşını ben 24 saatte durduracağım.
06:54Yani bir şekilde her iste gelse zaten bir ateşkese doğru gidileceğine dair pek çok yorumda ben okuyordum.
07:01Ama nükleer meseleye kısaca bir geri dönmek gerekirse şimdi bu hipersonik balistik füze ne demek?
07:09Çünkü işte Ruslar bayağı böyle bir övünmüşler Oreçnik diye bir kuru yemişten geliyor.
07:15Onu böyle cikleyerek de böyle yumuşatmış gibi bir hafif bir ironi de var.
07:20Yani böyle yemiş cik gibi falan gibi bir isim de takmışlar.
07:23Ama hani bu hipersonik balistik füze fırlatıyor Rusya Ukrayna'ya ve de bu nükleer savaş riski tartışmaları yeniden alevleniyor.
07:34Nedir bu tam olarak bu füze? Hani çok kısaca onu bir alabilir miyiz sizden?
07:40Şimdi önce nükleerle ilgili şöyle çok kısa şunu söyleyeyim.
07:45Putin bu savaşın başından beri Ukrayna dışındaki ülkelerin savaşa bir şekilde müdahil olmasını engellemek için sürekli bu nükleer silah kullanma tehditini gündeme getiriyor.
07:58O kadar fazla bunu kullandı ki artık biraz da inanırlığını kaybetti.
08:03Çünkü batılı ülkelerin her Ukrayna'yı destekleme adımında her el yükseltmelerinde senin ifadenle Putin yeniden nükleer silah konusunu gündeme getirdi.
08:15İşte en sonda bu Biden yönetiminin Amerika Birleşik Devletleri tarafından Ukrayna'ya verilen füzelerin Rusya topraklarında kullanılmasına izin vermesinden sonra da
08:30işte senin dediğin değişiklikleri nükleer doktrindeki değişiklikleri yaptı ve bir adım daha attı bu konuda ve bir daha bu tehdidi böylece gündeme getirmiş oldu.
08:40Ben şahsen bunun çok kullanılabilecek bir şey olduğunu düşünmüyorum.
08:45Nükleer silahlar son mecra silahlarıdır.
08:49Oradan sonra gidecek bir yer yok.
08:51Yani o kullanıldığı zaman bunun geri dönüşü yok.
08:55İkincisi de özellikle Rusya'yı destekleyen bu çatışmada ki Çin, Çin olmazsa Rusya'nın bu işi bu düzeyde sürdürmesi de bence çok mümkün olmayacak.
09:08Çünkü dünya kamuoyu anlamında da Çin Rusya'yı önemli miktarda yalnız bırakmayarak büyük bir destek veriyor.
09:16Çin nükleer silahların kullanılmasına kesinlikle karşı çıkan bir ülke ve bu anlamda da Rusya üzerinde belli bir etkisi olduğu varsayılıyor.
09:25Şimdi hipersonik silahlar işine gelirsek aslında balistik füze bir motor yardımıyla çalışan, harekete geçen
09:37ve şöyle herhalde ekranda da gözüküyor.
09:41Bir motorun itme gücüyle havaya kalkan bu uzaya giden roketleri düşünelim.
09:47Onun gibi yükselen ve daha sonra bu motorun durmasından sonra da böyle bir kavis çizerek hedefin üzerine inen füzelerden bahsediyoruz.
09:56Buna karşılık işte cruise füzeleri var.
09:59Onlar daha karaya daha yakın gidiyorlar.
10:03Yeryüzü üzerindeki görüntülere daha yakın gidiyorlar ama onlar sürekli motor çalıştırarak gidiyorlar.
10:09Aradaki fark bu balistik anlamında.
10:12Biraz daha balistik füze eğer yön değiştirebiliyorsa takibi daha zor oluyor.
10:19Hipersonik füzeler açısından yeni geliştirilen silahlar ama artık çeşitli ülkelerde var.
10:26Türkiye'de de bir tane olduğunu biliyoruz, bir model olduğunu biliyoruz.
10:31Bunlar ses hızının en az 5 kat üzerinde hızla hareket ediyorlar.
10:37Ve pek çok örnekte de rotaları değiştirilebiliyor.
10:45Dolayısıyla bunlara karşı savunma yapmak çok zorlaşıyor.
10:50Bu Rusya'nın kullandığı en son hipersonik füze ile ilgili olarak Putin neredeyse 2-3 yıldır sürekli olarak bir propaganda, arka plan yapıyor.
10:59Sürekli çeşitli basın mensupları ile yaptığı toplantılarda bu füzenin gelmekte olduğunu, geliştirilmekte olduğunu, Rusya'nın asla durdurulamayacağını falan söylüyor.
11:09Tam özelliklerini bilmiyoruz.
11:11Yani genel çerçeve dışında ama Putin'in iddiasına göre bu füze gittiği yere kadar gidebiliyor.
11:18Mesafe yok.
11:20Dünyanın herhalde öteki ucuna kadar gidileceğini iddia ediyor.
11:24Çok hızlı hareket ettiğini söylüyor.
11:26Çok hızlı bu yön değiştirme yapabildiğini.
11:29Dolayısıyla asla durdurulamayacağını söylüyor.
11:31Bütün iddia, öyle bir silah geliştirdik ki sizi yok edeceğiz.
11:35Bütün söylediği bu aslında.
11:37Bu yüzden anladığım, diyorsunuz ki bu nükleer silaha başvurma söylemini o kadar sık kullandı ki biraz da inandırıcılığını arttırabilmek için bu füzeyi Ukrayna Savaşı'nda devreye soktu.
11:51Ama diyorsunuz ki nükleer silah kullanma olasılığını yüksek görmüyorsunuz.
11:55En önemlisi Çin'in baskısı.
11:58Bir de tabii dehşet dengesi dediğimiz bir şey var değil mi?
12:01Yani nükleer silah kullanana karşı karşılıksız kalmaz.
12:05Yani bu da tabii neredeyse tarafların birbirlerini yok etmelerine varsayan dehşet dengesi dediğimiz şey.
12:15Bugün için de geçerli, öyle anlıyoruz.
12:18Ama hemen buradan, yani yine önümüzdeki dönem şu veya bu şekilde nükleer tartışmalar olacağı için
12:25Ama çok kısa olarak Türkiye NATO ülkesi ve sonuç olarak bir nükleer şemsiye koruması altında olduğunu varsayabiliyor muyuz?
12:36Evet, yani NATO anlaşması aslında bunu söylüyor.
12:40Ve sadece NATO anlaşması değil, Türkiye'nin ABD'yle olan anlaşmaları da biraz bunu söylüyor.
12:48Biz esas itibariyle NATO'nun ve daha da doğru bir ifadeyle Amerika Birleşik Devletleri'nin nükleer şemsiyesi altındayız.
12:56Yani Amerika Birleşik Devletleri NATO'ya bu garantiyi veriyor.
12:59Biz de NATO üyesi olarak bu garantiden faydalanıyoruz.
13:02Burada tabii bunların, bu tür şemsiyelerin devreye girmesi değil, girmemesi aslında önemli.
13:12Çünkü nükleer silahlar, o tür silahlar ki en büyük özelliği kullanılmıyor olması.
13:18Yani kullanıldığı anda zaten iş bitiyor.
13:21O nedenle varlıklarının en önemli nedeni caydırıcılık.
13:25Yani karşı tarafın nükleer silah kullanmamasının caydırılması.
13:29O nedenle de aslında hani şemsiye altında mıyız, değil miyiz, o mudur, bu mudur çok da tartışılması gereken konular değil.
13:37Aslında taraflardan herhangi birinin ön alıp nükleer bombayı kullanmaması ve bunu engellemesi.
13:44Şimdi bu Amerika ile Rusya arasındaki nükleer denge, eskiden buna dehşet dengesi diyorduk, bunu önlüyor esas itibariyle.
13:52Çünkü atıldıktan sonra bizim koruma altına girmemizin bir anlamı yok.
13:56Yani bize nükleer bomba geldikten sonra bunun intikamı alınsa ne olur yani.
14:00Evet, dolayısıyla caydırıcılık en önemli mesele.
14:03Şimdi caydırıcılığa tekrar geleceğim ama konuya ilgi duyanlar açısından küçük bir bilgi vereyim.
14:09O da NATO'da görev yapmış daimi temsilcilerden Büyükelçi Fatih Ceylan'ın bu konuda Ankara Politikalar Merkezi adına yazdığı bir makale var.
14:22Orada da ayrıntılı bilgi veriyor.
14:26Putin'in aslında nükleer silah kullanma eşiğini düşürürken eskisinden çok da farklı bir şey yapmadığına dikkat çekiyor.
14:35Onun dışında da özellikle işte 3. Dünya Savaşı, nükleer savaş riski söylemlerinin bazı ülkelerde,
14:43özellikle de otoriter ülkelerde sıkça gündeme gelmesinin aslında gerçekten bir tehdit varlığından çok
14:52İçeride biraz daha böyle toplumları hani biraz böyle toplumlarda endişe yaratma bu endişe üzerinden de
15:01işte bakın bize güvenmeye devam edin deyip içeride bir konsolidasyon sağlama yöntemi olarak kullanıldığına da dikkat çekiyor emekli büyükelçi Fatih Ceylan.
15:12Şimdi buradan önümüzdeki senaryoya bakalım istiyorum.
15:16Çünkü işte biliyoruz ki bir şekilde bir müzakere masası kurulacak.
15:23Buna doğru bir gidiş var.
15:25Demin de söylediğim gibi işte taraflar belki de müzakere masasına oturmadan
15:29mümkün olduğu kadar ya sahada ilerleme sağlamaya çalışacaklar ya mevzilerini muhafaza etmeye çalışacaklar.
15:36Dolayısıyla belki de hani müzakere masası kurulmadan artan bir şiddetlenme göreceğiz.
15:42Şimdi yine hani beraber zaman zaman katıldığımız toplantılarda şunu gözlemledik.
15:48Hani bir kısım bir an önce müzakere masası kurulsun oturulsun sonlansın zaten tarafların bir tanesinin kazanacağı yok diyor.
15:58Diğer bir taraf ise özellikle Putin'e karşı çok daha sert tavırlar alınması gerektiğinin altını çiziyor.
16:06İşte Putin ancak güçten anlar caydırıcılıktan anlar.
16:11Bu noktada da arkadaşlarımdan rica edeceğim bir fotoğrafı Angela Merkel başbakanlığı sırasında
16:19Putin'i ziyaret ederken önceden aslında Rus Ruslara söyleniyor Angela Merkel'in köpek korkusu olduğu.
16:30Ama Putin bile isteyerek buna rağmen Labrador köpeğini getiriyor odaya ki aslında Labradorlar çok agresif hayvanlar değillerdir.
16:40Ama sonuçta köpek korkusu olunca hani belli ki korkutmak istiyor.
16:45Angela Merkel yeni kitabında buna da değinmiş.
16:48Yeni bir kitabı çıktı özgürlük diye orada da bununla ilgili bir pasaj var.
16:53Sürekli kendi kendime işte başka yere odaklan birazdan gidecek diye telkinlerde bulunmuş.
16:59Ama sonuç olarak Putin yani böyle karşısındaki lidere hiçbir şekilde nezaket göstermeyen bir kişilik.
17:08O nedenle de işte yapılan yorumlarda Putin'e karşı güç gösterisi yapılması gerekir.
17:14Geri adım atılmaması gerekir diyen bir grup da var.
17:20Dolayısıyla önümüzdeki döneme baktığımızda müzakere masası kurulurken nelere dikkat etmek gerekecek?
17:28Nasıl bir müzakere süreci görüyorsunuz siz?
17:32Şimdi müzakere süreci masasının kurulup kurulmayacağından çok emin değiliz.
17:38Çünkü Trump bunu yapacağını vaat etti ama bunun başlangıcının bir takım şartları olacağı açık.
17:46Yani öyle Rusya'nın istedikleri var. Ukrayna'nın istedikleri var.
17:52Ve Amerika Birleşik Devletleri'nin muhtemelen böyle bir masadan beklentileri olacak.
17:57Bunlar arasında en azından minimum düzeyde bir uzdaşı olması lazım ki müzakere süreci başlayabilsin.
18:05Şimdi ben sürece baktığımda daha önce Türkiye'nin de aracılığıyla biliyorsun savaşın hemen ilk yılında daha
18:12Antalya ve İstanbul müzakereleri yapılmıştı Rusya ile Ukrayna arasında.
18:16O zaman bu kadar çok sayıda kişi ölmemişti.
18:20Bu kadar büyük kayıplar olmamıştı. Ukrayna bu kadar yıkılmamıştı.
18:23Ve toprakları da bu kadar işgal altında değildi.
18:26O zamanki taleplere baktığımda ve anlaşma noktasına çok yaklaştığı söylendiği
18:32iki ülkenin o unsurlara baktığımda büyük ölçüde Rusya'nın taleplerini karşılayan bir uzdaşı noktası vardı orada.
18:41Yani Ukrayna'nın NATO'ya belli bir süre hatta hiç o dönem girmemesi gerektiği,
18:48Rusya'nın kontrol altında tuttuğu Kırım'ın ve Donbass bölgesinin Rusya'ya bağlanması
18:54bunun karşılığında Rus askerlerinin savaşı durdurmasından bahsediyorduk o dönemde.
19:00Şimdi o dönemde Ukrayna bunu kabul edebilirdi.
19:02Savaş yeni başlamıştı, kayıplar azdı vs.
19:06Şimdi geldiğimiz nokta itibariyle zaman zaman Ukrayna'nın
19:10eğer kendisine yeterince silah verilirse Rusya'ya karşı başarılı olabildiğini gördük.
19:17Hem bu geri itme hareketinde hem de son dönemde gerçekleştiren Rus topraklarına yönelik hareketinde görüyoruz.
19:25Eğer yeterli silah kendisine verilirse Ukrayna Rusya'yı durdurabilecek
19:30ve belki ki Ukrayna'nın hayali bu topraklarının tekrar bağımsızlığını kazanabilecek düzeyde görüyor.
19:37Şimdi müzakerelere başlama aşamasında Rusya ne verecek sorusu çok ortada duruyor.
19:43Yani Amerikalıların da herhalde şu anda tartıştıkları şey bu.
19:46Yani Rusya savaşı durdurma dışında pek bir şey vaat etmiyor.
19:50Yani Kırım'ı zaten unutun diyor, Ukrayna NATO'ya girmesin diyor.
19:54AB konusunda henüz bir şey söylenmiyor ama muhtemelen AB'den bile uzak dursun denecek.
20:00Dombas bölgesi en iyi ihtimalle bir tampon bölgeye dönüşecek ama Rus kontrolünde bir tampon bölgeye dönüşecek.
20:07Şimdi buralarda neyin müzakeresi yapılacağı çok açık değil.
20:11Bir de Trump'ın kişiliğini ben dikkate alıyorum.
20:14Yani Trump hemen sonuç almak istiyor.
20:17Yani bir şey aklına takıldığı zaman bunu hemen yapalım.
20:21Şöyle yapalım oldu mu?
20:22Oldu.
20:23Olmazsa ne olacak?
20:24O zaman da çok ters bir yöne gidiyor ve çok sertleşebiliyor.
20:28Hani çocuklar oyun sahasında oynarken işte topun sahibi istediği yapılmazsa topunu alıp gidiyor.
20:35Trump biraz öyle.
20:36Dolayısıyla Putin ve Rusya ilk etapta AB delil istediği şekilde bir barış anlaşmasına veya ateşkese yanaşmazsa
20:45bu sefer Trump'ın tam tersi yönde ilerleyip Ukrayna'ya çok daha fazla silah verme yoluna gidebilme ihtimalinin de ben masa doğduğunu düşünüyorum.
20:54O nedenle önümüzdeki alternatifleri ben çok açık ve çok red görmüyorum.
21:00Ama bir barış girişimi olacağı ve iki lideri masaya oturtmayı isteyeceği bu fotoğrafı kendisi de ortada olmak üzere Trump'ın bu fotoğrafı dünyaya vermek isteyeceğini görüyoruz.
21:12Bu muhtemelen olacak bir zirve ama sonrasını kestirmek çok zor.
21:16Peki şeytanın avukatlığını yapayım.
21:18Yani Trump için çok mu önemli olacak Rusya'nın Ukrayna'ya dönük bir takım tavizler vermesi?
21:27Mesela şunu biliyoruz. Başkan Yardımcısı J.D. Vance'ın Ukrayna çok da umurumda değil dediğine dair bir takım cümleler okumuştuk.
21:37Dolayısıyla belki de çok da Ukrayna'nın illaki bir taviz almasını hele hele NATO'ya girmesini vesaire çok da belki de umursamayacaktır.
21:50O nedenle zaten Ruslar bir umut içindeler değil mi?
21:54Kesin yani bu yönetimin en azından bunu umursamadığı şimdilik gözüküyor.
21:59Değişebilir fikirleri ama burada önemli olan Trump'ın kamuoyu nezdindeki görüntüsü ve prestiji.
22:07Yani Trump güçlü lider dünyayı yönlendiren şekillendiren lider pozisyonunu oynamak istiyor.
22:14Yani ben Trump'ın şeyi de Putin'i de getirttiririm bu savaşı da bitirttiririm.
22:18Bunu başaramayan Biden'dan da hızlı yaparım.
22:21Şimdi burada Avrupalıların nasıl davranacağını henüz bilmiyoruz.
22:24Yani bir takım işaretler var.
22:26Amerika Birleşik Devletleri'nin silah azaltması karşılığında belki de desteklerini artıracaklarına dair işaretler var.
22:35Şunu biliyoruz yani Avrupa Amerika olmadan bu savaşın sürmesini Ukrayna'ya vereceği destek de sağlayamaz.
22:42O kadar büyük destek sağlayamaz ama kamuoyu etkisiyle Trump'ın görüş değiştirmesine neden olacak sürede bunu sağlayabilir.
22:50Yani büyük bir batı kamuoyları nezdinde buna Amerika da dahil şöyle bir imaj ortaya çıkarsa
22:56yani Trump Putin'den güçlü lider Putin'den bir şey istiyor.
23:00O istediklerini de tam alamıyor.
23:02Bunun için müzakere etmek zorunda kalıyor.
23:05Zayıf gözükürse Trump pozisyon değiştirme ihtimali artabilir.
23:09O zaman işte Ukrayna birdenbire Trump için hayattaki en önemli meseleye dönüşebilir.
23:15Çünkü Trump'ın biraz böyle psikolojik bir davranış kalıbı var.
23:21Duruşu, tavrı, bütün siyasi hayatı, uluslararası ilişkileri hep Trump'ın imajı ve sonuç alıcı lider imajı üzerinden gidiyor.
23:32İkincisi de yine bu pardon bir şey daha söyleyeyim hemen bitireyim kısaca.
23:37İkincisi de Trump hep bir alver içerisinde olmayı seviyor.
23:41Yani ben sana bir şey vereceğim sen bana bir şey vereceksin.
23:44Rusya'dan bir şey almadan, bu Ukrayna olması gerekmiyor ama Rusya'dan bir konuda bir ödün almayı isteyecek diye tahmin ediyorum.
23:51Putin bunu verecek mi bilmiyorum.
23:53Çünkü onun da benzer büyük adam psikolojisi var.
23:57Dolayısıyla bu iki psikolojinin çatışması, çarpışması nereye gidecek onu biraz görmemiz gerekiyor.
24:04Tam bu noktada madem işte Trump sonuç odaklı bir lider, çabuk sonuç almak istiyor.
24:10Kuşkusuz bunu bir fırsat kapısı olarak görecek bir zihniyet içinde bulabiliriz Ankara'da yönetimi diye düşünüyorum.
24:20Özellikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Trump'la daha önceden bir diyaloğu var.
24:25Malum Zelenski ile Putin'le diyaloğu var.
24:27Dolayısıyla ben her iki liderle iyi diyalog içindeyim.
24:31Geçmişte de benzer süreçlerde rol oynadı Türk diplomasisi diyerek herhalde Trump'a bir kanal açmak isteyecektir diye düşünüyorum.
24:41Özellikle Grenell daha önce Trump döneminde istihbarat şefi olan Grenell'le Dışişleri Bakanı Fidan'ın NATO zirvesinde bir araya geldikleri.
24:54NATO zirvesi için Washington'a Fidan'ın gittiğinde Grenell'le bir araya geldiğini biliyoruz.
25:00Grenell'in de çok büyük ihtimalle Ukrayna-Rusya özel temsilcisi olarak atanması söz konusu.
25:06Dolayısıyla Türkiye nasıl bir süreç izler bu noktada?
25:12Senin analizine çok katılıyorum ve zaten bunun ilk işaretlerini hem Cumhurbaşkanı'nın hem Dışişleri Bakanı'nın açıklamalarında gördük.
25:22Türkiye olumlu bir iyimserlik içerisinde ama temkinli bir şekilde bekliyor şu anda.
25:30Türkiye'nin görüşü daha önceki Antalya-İstanbul sürecinin başarısızlığa uğranmasının nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere başta olmak üzere batı dünyasının Ukrayna'yı savaşmaya sürdürmeye sevk etmesi olduğuna inanıyor.
25:47Dolayısıyla bu çerçevede şimdi Amerika Birleşik Devletleri barışa yakın bir sürece evrilince Türkiye burada kendisine mutlaka bir rol çıkabileceğini düşünüyor.
25:59Hatta bunu Cumhurbaşkanı açıkça da ifade etti.
26:02Ben bunun bir adım sonrasında eğer burada hakikaten Türkiye Amerika Birleşik Devletleri ile birlikte bir aracı rolü oynayabilirse bunun üzerinden bunu kullanarak kaldıraç olarak kullanarak
26:14Türk-Amerikan ilişkilerindeki diğer sorunları da hızla çözmek için bir açılım elde edebileceği umuduna bağlıyorum.
26:21Böyle bir umut olduğunu da düşünüyorum.
26:23Ama bütün bunlar temkini elden bırakmayı gerektirmiyor.
26:27Benim gördüğüm kadarıyla birinci Trump döneminden alınmış bir takım dersler de var Ankara'da.
26:32Bu iyimser beklentisinin yanında özellikle Dışişleri Bakanı'nın açıklamalarında daha temkinli bir duruş da görüyoruz.
26:41Doğrudan bu konuya bağlamadan ama izliyoruz Amerika Birleşik Devletleri'nin açıklamaları, olası atamaları izliyoruz, bakıyoruz, göreceğiz nasıl davrandıklarına göre davranacağız gibi bir daha sakin bir duruş var.
26:55Seçimin ilk 2-3 günü içerisinde bir genel iyimser hava esmişti Türkiye'de ve basında.
27:01O hava dağılmış ve daha temkinli bir duruş var Amerika'ya karşı.
27:06Dolayısıyla ben Türkiye'nin kısaca tekrar bu işten faydalanarak hem uluslararası prestijini yükseltmeye çalışacağını hem Amerika ile ilişkileri düzeltmeye çalışacağını
27:17ama olmazsa da burada en azından ilk başta kendisini ortaya atarak yanlış bir pozisyonda durmayacağını tahmin ediyorum.
27:26Bu noktada o zaman Türkiye'nin dikkat etmesi gereken nedir?
27:30Yani örneğin güvenlik garantileri midir?
27:32Çünkü biliyoruz ki Ukrayna dönüp şunu söyleyecek Amerika'ya ve batıya,
27:37bana bir garanti verin ki Rusya bir daha saldırmasın.
27:41Ayrıca burada önemli olan tabii şu mesajın da Putin'e gidiyor olması değil mi?
27:47Her yaptığında yanına kalmayacak.
27:49Yani eğer işte Kırım'ı bir şekilde sonsuza kadar elinde tutacağını düşünürse Rusya,
27:56Çin bundan bir takım mesajlar çıkaracaktır vesaire.
28:00Dolayısıyla hani kısaca ben bazen şunu düşünüyorum açıkçası.
28:05Hani Türkiye bir an önce savaş bitsin istiyor ama bu savaştan da Rusya'nın çok büyük özgüvenle çıkması da Türkiye açısından çok da iyi bir gelişme olmayabilir.
28:15Çünkü Rusya ile Türkiye'nin ilişkileri çok komplike ve Rusya'nın kendini daha özgüvenle hissetmesi Ankara ile ilişkilerinde de kendisini olumsuz yansıtabilir diye düşünüyorum.
28:28Kesinlikle. Şimdi bu güvenlik garantisi konusu çok tartışılıyor tabii.
28:33Ukrayna'yı özellikle ikna edebilmek için yani belli topraklarını belki feda etmesi gerektiği
28:39ama kalan toprakların da güvenliği içerisinde ve istediği gibi belki Batı ile birlikte yaşayabileceği garantisinin verilmesi gerekiyor.
28:47Ama yani şu çok net geçmişte de bunu gördük.
28:51NATO dışında ve Amerika Birleşik Devletleri dışında hiçbir garantinin hiçbir uzun dönemde anlamı yok.
29:00Çünkü sonuçta Ukrayna, Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra Ukrayna'nın nükleer silahlarını bırakması karşılığında Rusya'ya bunları vermesi karşılığında
29:10zaten bir güvenlik anlaşması, bir güvenlik garantisi imzalanmıştı.
29:15Orada Rusya'nın da imzası var.
29:17Orada İngiltere'nin de imzası var.
29:19Başka Avrupa devletlerinin de imzası var ama sonuç değişmedi.
29:22Bugün geldiğimiz noktada yine Ukrayna toprakları işgal altında.
29:26Gerçek güvenlik garantisi sadece NATO'nun tarafından verilebilecek bir garanti.
29:31Ama bunun olacağını çok tahmin etmiyoruz.
29:33Bunun yerine eğer bir ateşkes sağlanırsa, bakın barış demiyorum çünkü barış muhtemelen imzalanamayacak ya da çok uzun süre geçecek.
29:42O müzakereler, mevcut durum yıllarca uzayıp gidecek gibi tahmin ediyorum.
29:48Ama ateşkes olursa bu ateşkesin sürdüğünü, gözlemini yapmak için muhtemelen Ukrayna topraklarına Avrupa Birliği olma ihtimali daha yüksektir bir gözlem gücünün yerleştirilmesi söz konusu olabilir.
30:03Bunu Rusya da kabul edebilir.
30:05İşte orada belki Türkiye'nin de varlığı gündeme gelebilir.
30:10Bu oluşturulacak Ruslar arası gözlem gücüne Türkiye'nin de katkı sunması hem Türkiye tarafından önerilebilir hem Rusya bunu olumlu görebilir hem de Avrupa'daki ülkeler ve Amerika tarafından olumlanan bir yaklaşım olabilir.
30:25Ama aksi halde Rusya'nın bir daha Ukrayna'ya saldırmayacağı konusunda bunu garanti edecek bir Türkiye ben görmüyorum.
30:33Yani bu Türkiye'yi aşan bir şey ve Türkiye'de kendisini böyle bir riskin altına sokmayacaktır diye düşünüyorum.
30:40Onu öyle görmekte fayda var.
30:43E tabi senin en son söylediğin şey çok da önemli.
30:46Şimdi bu savaşın hiç konuşulmayan bir boyutu çünkü konuştuğunuzda çok ahlaki açıdan sorunlu bir yerde oluyor.
30:54Ukrayna savaşarak ve büyük kayıplar vererek Rusya'yı çok zayıflattı ve zayıflatmaya devam ediyor.
31:01Bu hem Batı'nın işine geliyor.
31:03Dolayısıyla mesela Türkiye'den gelen suçlamalar var.
31:06Batı kendi işine geldiği için savaşın sürmesini teşvik ediyor diye.
31:10Ama diğer taraftan nereden bakarsanız bakın en azından Türkiye'nin bölgesel politikalarında lehine çalışıyor.
31:17Şimdi Karadeniz'de Ukrayna Rusya'nın Karadeniz donanmasının yüzde kırkını bu çatışma süresince, savaş süresince şu ana kadar ortadan kaldırmış çalışamaz hale getirmiş durumda.
31:30Bu Türkiye'nin Karadeniz sahasında deniz alanında hakimiyetini yeniden ele geçirmesi anlamına geliyor.
31:36Benzer şekilde Rusya buraya odaklandığı için işte Kafkaslardan etkisi belli ölçüde azalmış olduğu görüyoruz.
31:44Farklı diğer dünyanın diğer sahalarında da hem asker çekti hem ilgisi dağıldı.
31:50Bunların hepsi Türkiye'ye belli alanlarda alan açıyor avantaj sağlıyor.
31:57Dolayısıyla hele hele Rusya bu savaştan ben istediğimi aldım diye çıkarsa güç kaybetmiş olması da çok önemli değil.
32:04Bunu on yılda beş yılda geri kazanır ve çok daha buradan aldığı dersle çok daha saldırgan bir şekilde komşuları üzerinde örneğin Kafkaslarda etkili olmaya girişir.
32:15Bunu Türkiye ister mi? Buna engel olabilir mi? Böyle bir Rusya ile yaşamak ister mi? Ben ondan çok emin değilim.
32:22Dolayısıyla hani hiç konuşmasak da bu savaşın Rusya'yı zayıflatıyor olması Türk-Rus dengeleri açısından da önemli bir avantaj sağlıyor Türkiye için.
32:31Evet tabii işin bir ticaret boyutu da var. Hemen söyleyelim Biden yönetimi giderayak Gazprom'la ilgili bir takım yaptırımlar getirdi.
32:39Ankara'nın sert bir tepkisi söz konusu oldu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan biz doğal gazımızın büyük bölümünü Gazprom'dan alıyoruz Amerika'nın umurunda bile değil dedi.
32:48Ama galiba Rusya Amerika Türkiye arasında bir müzakere olduğuna dair de haberler var.
32:55Hükümetten iyi haber alan bazı gazeteci arkadaşların yazdığı kadarıyla bu ödeme sürecinde bir tıkanıklığın aşılması için bir diyalog olduğunu anlıyoruz.
33:09Böyle bir diyalog varsa bu da gerçekten çok ilginç. Çok az vaktimiz kaldığı için ben bazı konuları birer cümle birer cümle geçip oradan Orta Doğu'ya gelip Orta Doğu'yla bitirmek istiyorum.
33:20Yorumunuzu almak istiyorum ama hazır işte NATO derken NATO genel sekreteri NATO'nun yeni genel sekreteri Mark Rutte Türkiye'ye geldi.
33:30Doğaldır Türkiye'ye gelmesi çünkü göreve geldikten sonra başkentleri ziyaret ediyor.
33:36O da enteresan bir şekilde Amerika'dan başladı Türkiye'ye geldi oradan Atina'ya geçti.
33:41Ben Rutte'nin önümüzdeki dönem önemli roller üstlenebileceğini düşünüyorum.
33:46Özellikle bu Avrupa Birliği içindeki bölünmüşlüğü gidermeye çalışacaktır.
33:52Çok tecrübesi olan bir lider.
33:56Bizim açımızdan olumlu bir konu varsa o da Erdoğan'la da eskiden beri bir diyalogları var.
34:03Erdoğan'ı da tanıyan bir lider.
34:06Onun dışında Güney Kıbrıs Rum kesimi NATO'ya girmek için özellikle Rum kesimi Cumhurbaşkanı Washington'a gittiğinde oval ofiste GKRY'nin NATO'ya girmesinin ne kadar iyi olacağına dair bir sunum yapmış.
34:21Rum basını diyor ki Amerika'da buna çok pozitif yaklaştı ama tabii Türkiye NATO üyesi olduğu sürece bunun pek mümkün olacağını zannetmiyorum ama
34:31GKRY için bu enteresan bir adım çünkü Rum kesimi Ukrayna savaşından beri Rusya'dan uzaklaşmış durumda.
34:39Batılı ülkelerle çok yakın askeri iş birliği içinde üstlerini açıyor.
34:45Fakat Kıbrıs Rum kesimi NATO'nun 5. maddesinin koruması altında değil.
34:50Yani bir anlamda Rusya'ya karşı savunmasız olduğunun farkındaki NATO'ya girmek için de bir adım atmış.
34:58Daha doğrusu eskiden beri girmek istiyor ama bu sefer konuyu Washington'un dikkatine getirmiş.
35:03Onun dışında Elon Musk Trump'ın çok yakınında olan iş insanı F-35'leri küçümseyen bir tweet attığını görüyoruz.
35:14Özellikle drone'ların çok daha önem taşıyacağını söylemiş.
35:17Ama enteresan bir şekilde savunma bakanlığı bütçe görüşmelerinde Türkiye'nin yeniden F-35 alım talebini yenilediğini söyledi.
35:29Bir taraftan da malum Alman, Fransız, İspanyol yanılmıyorsam ortak yapımı Eurofighter'a dönük olarak Almanya vetosunu kaldırdığı için
35:40Türkiye'nin Eurofighter alma durumu da söz konusu olabilecek.
35:45Bakalım Türkiye'nin bütçesi bunların altından nasıl kalkacak?
35:50Ve son olarak yine sosyal medyada gördüğümüz bir bilgi.
35:54O da Yunanistan kendi sistemlerini yenilemek, modernize etmek istiyor.
35:59Bu çerçevede elindeki S-300'leri Ermenistan'a yollayabileceğine dair de bir takım haberler var.
36:07Bunları söyledikten sonra Orta Doğu'yla devam edelim.
36:113 dakika içinde hemen Mustafa Hoca'dan yorumunu isteyeceğim.
36:16An itibariyle Lübnan'da ateşkes ilan edildi ama daha da önemlisi Yunan basınına atfen bazı haberler var.
36:24Malum Şinbet, İsrail İç İstihbarat Örgütü Şinbet'in başkanının 10 gün önce Türkiye'ye geldiği söylenmişti.
36:35Bu arada Hamas liderlerinin Katar'dan çıkıp Türkiye'ye geldiği söylenmişti ama Türkiye bunu reddetti.
36:41Daha doğrusu kalıcı olarak yerleşmelerinin söz konusu olmadığı söylendi.
36:46Yoksa Hamas liderlerinin gelip gittiği biliniyor, bu yalanlanmıyor.
36:50Ama İsrail basında yer alan haberlere göre Şinbet özellikle rehine anlaşmasını sağlamak için Türkiye'nin ara buluculuğuna istekli olduğunu söylemiş.
37:02Ve bir son nokta Hizbullah'la İsrail arasındaki ateşkesi açıkladıktan sonra Amerikan Başkanı Biden özellikle rehinelerle ilgili
37:11ve ateşkes konusunda Türkiye, Katar ve Mısır'la çalışmaya devam edeceklerini söylemişler.
37:18Biz genelde şöyle söylüyorduk, Türkiye o kadar Hamas yanlısı ki biraz marjinalize oluyor, süreçten dışlanıyor derken
37:25anlıyoruz ki şöyle ya da böyle bir şekilde Türkiye'ye bir rol illa ki biçiliyor, illa ki Türkiye dışlanamıyor.
37:32Benim çıkarımım bu oldu. Hocam siz 3 dakikada ne söylersiniz?
37:37İki konuya da ineyim, bir sürü konu var tabi ama Rutte'nin ziyareti bence önemli.
37:43Amerika'dan sonra Türkiye'ye gelmesi daha da bunun önemli olduğunu ve tesadüf olmadığını gösteriyor.
37:49Son dönemde Türkiye'nin NATO çevrelerinde ve bir anlamda Avrupa Birliği çevrelerinde rehabilitasyonu söz konusu.
37:56Yani bu çok yeni bir gelişme, belki son birkaç ay içerisinde olan bir gelişme.
38:01Bunun önemli adımlarından bir tanesi Alman şansölyenin Türkiye'ye ziyareti ve sonra da Türkiye'ye olan engelleri,
38:08silah yardımları konusundaki veya satın almaları konusundaki engelleri kaldırmasıydı.
38:14Rutte Türkiye'nin de desteğini alarak genel sekreter oldu ve burada yaptığı açıklamalarda
38:21çok güçlü şekilde Türkiye'nin Avrupa güvenliğinin bir parçası olmak için rol alması gerektiğini defalarca vurguladı.
38:29Bu özellikle Türkiye'nin yeni geliştirdiği savunma sanayi ile birlikte Avrupa güvenliği açısından çok önemli rol oynayabileceğini söylüyor
38:38ve bu Avrupa'da da sanki yavaş yavaş başkentlerin kafalarına kazınmaya başlamış gibi gözüküyor.
38:44Yani daha önce çok fazla Türkiye'ye sadece ideolojik bir yaklaşımla yaklaşan AB üyeleri
38:49giderek meseleye biraz daha stratejik güvenlik boyutundan bakıyor gibi.
38:54Orta Doğu'ya gelirsek Biden'in açıklamasından sonra yönetimden çalışanlara soruluyor.
39:01Dün bununla ilgili sosyal medyada mesajlar vardı.
39:05Doğrudan Türkiye'nin rolünden ziyade Türkiye'de zaman zaman bulunan bazı kişilerin
39:11müzakerelerde rol aldığından bahseden bir açıklama gördüm, arka plan açıklaması.
39:17Dolayısıyla hep şüphelendiğimiz veya konuştuğumuz konu olmuş gibi anlaşılıyor.
39:22Hamas'ın belli yetkilileri bu müzakereyi sürdüren yetkililerin bir kısmı
39:27ya Türkiye'deler ya Türkiye'ye gelip gidiyorlar.
39:30Sanırım Şimbet'te onların bu işini, bu geliş gidişlerini koordine etmek
39:34ve bu konuda muhtemelen rahatsızlık duymadığını Türk yetkililere aktarmak üzere
39:40buraya geldi Şimbet Başkanı da.
39:43Dolayısıyla hele şeyden sonra, Yunan'da ateşkes sağlandıktan sonra
39:48şimdi bütün gözler Biden gitmeden, Trump gelmeden ateşkes sağlar mı Gazze'de diye bakılıyor.
39:56Çünkü bu başarıyı eğer bir başarıysa bu kadar kayıptan sonra
40:02bunu Trump'a da bırakmak istemiyor demokratlar anladığım kadarıyla.
40:06Giderayak sorunlu olduğu gözüken tüm konularda Biden'ın adım atmasının nedenlerinden biri de bu.
40:13O yüzden kısa bir süre içerisinde belki bir ateşkesle bekleyebiliriz.
40:18Tutar mı tutmaz mı bu bir barışa doğru erilir mi?
40:21Bunlar hepsi ayrı tartışma konuları.
40:25Ama büyük bir hamle olduğu anlaşılıyor Amerika'dan.
40:28Yeni bir hamle olduğu göreceğiz.
40:31Evet bir takım yorumlar Hizbullah'la ateşkesten sonra tam tersine
40:36İsrail'in Gazze'ye yöneleceği ve şiddeti arttıracağı yönünde.
40:40Bir kısım yorum ise hayır ondan sonra Gazze'de de bir ateşkes için çalışabileceği yönünde.
40:46Bu arada NATO Genel Sekreteri'nin ziyaretiyle ilgili Avrupa Güvenlik Mimarisine
40:53önemine dikkat çekmenizi çok önemsedim.
40:55Çok teşekkürler.
40:56Çünkü önümüzdeki dönem tabii şunu tartışacağız.
40:59Tartışma konusu olacak.
41:01Eğer Trump elini ayağını biraz Avrupa Güvenlik Mimarisinden çekerse
41:06ve Avrupa'ya siz elinizi taşın altına koyun derse Avrupalılar nasıl davranacak?
41:11İşte bazı ülkeler var Fransa gibi Türkiye'yi Avrupa Güvenlik Mimarisinin içinde görmek istemeyen
41:17ama Rutte'nin NATO'nun Genel Sekreteri olarak hani biraz Türkiye'yi dışlayıcı
41:25eğilimleri frenleyeceğine dair bir takım iyimser olmamızı gerektiren sözlerine dikkat çektiniz.
41:33Zaten hemen altını çizelim.
41:35Fransa'da çok yeni olarak özellikle Avrupa Birliği fonları kullanılarak
41:41Avrupa Birliği üyesi olmayan ülkelerden Ukrayna için silah alımına yeşil ışık yakmış durumda.
41:47Geçmişte buna karşı çıkıyordu.
41:50Özellikle Türkiye'den AB fonlarıyla drone alınmasına karşı çıkmıştı.
41:55Dolayısıyla bir Türkiye'ye dönük daha yaklaşımda bakışta daha bir pozitif gelişmeler var.
42:04Bunun altını çizdiğiniz için çok teşekkür ediyorum.
42:06Bütün yorumlarınız için çok teşekkür ediyorum.
42:08Prof. Dr. Mustafa Aydın, Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Global Akademi Direktörü tekrar teşekkür ediyorum.
42:18Bir sonraki yayında da görüşmek üzere.
42:20Editör arkadaşım Buse Söğütlü'ye teşekkür ederek bitiriyorum.
42:24İyi haftalar.