Dış politika analisti Barçın Yinanç, akademisyen Prof. Dr. Evren Balta, T24 programcısı Şirin Payzın ve akademisyen Soli Özel, ABD seçimlerini T24'te yorumladı.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Merhaba, ABD seçimlerini T24 ekranlarından sizlere aktarmaya devam ediyoruz.
00:06Başıbaş geçeceği, günlerce devam edeceği söylenen Amerikan seçimlerinde tarihi bir geceye ve güne tanıklık etmeye devam ediyoruz.
00:15Cumhuriyetçi aday Donald Trump bu sabah yaptığı zafer konuşmasıyla seçimi kazandığını ilan etmişti ve saatler sonra CNN projeksiyonları da seçimi kazanmak için gerekli olan 270 delegeyi aştığını
00:29ve Donald Trump'ın 276 delege sayısıyla resmi olmayan sonuçlara göre seçimi kazandığını duyurdu.
00:36Bu sonuç sürpriz miydi? Beklenen eyaletlerde nasıl sonuçlar çıktı? Kamala Harris neden kaybetti? Donald Trump neden kazandı? Bunu konuşacağız.
00:46Dünyanın çeşitli yerlerinden konuklarımız var. Öncelikle İstanbul stüdyomuzda dış politika analisti sevgili Barçın İnanç,
00:55Shirin Paisen T24 programcısı 3 gündür kendisi New York'ta seçimin nabzını tutuyor.
01:01Prof. Dr. Evren Balta Boston'da bize oradan Amerikan seçimlerine ilişkin izlenimlerini aktaracak ve son olarak da Avrupa'nın ortasından Viyana'dan soli özel bizimle değerlendirmelerini paylaşacak.
01:18İlk yarıda Shirin Paisen'dan ve Evren Balta'dan Amerikan seçimleriyle ilgili izlenimlerini dinlemek isteyeceğim.
01:26Ardından da Trump'ın seçilmesinin dış politikayla, dünyayla ve özellikle Türkiye ile nasıl bir bağlantısı olabilir, nasıl bir sonuç yaratabilir bunu konuşacağız.
01:37Shirin Hanım hoş geldiniz. Son 3 gündür New York'tasınız ve seçimin nabzını takip ediyorsunuz.
01:44Orada atmosfer nasıl? Aslında Türkiye'den bakıldığında sürpriz denebilecek bir sonuçla karşılaşmış gibi görünüyoruz ama orada demokratlar açısından bir sürprizden bahsetmek mümkün mü?
01:55Sizin değerlendirmeleriniz nasıl? Sizce Kamala Harris neden kaybetti, Donald Trump neden kazandı? Değerlendirmelerinizi almak isteriz.
02:05Teşekkür ederim. Bu arada hayırlı uğurlu olsun. Dış Haberler editörümüzün de ilk yayını bu ise inşallah bundan sonra daha güzel yayınlar yaparız.
02:14New York'tan günaydın. Gerçekten görüyorsunuz arkamda güneşli bir gün var. Benim için uykusuz geçen bir gün oldu ama zannediyorum Amerika'da pek çok seçmen, pek çok kişi içinde uykusuz geçen bir gece oldu.
02:29New York demokratların kalesiydi. Bugün sessiz bir güne uyandı. Gerçi dün bütün gün New York sokaklarındaydım. Gerçekten normalin ötesinde, beklentinin çok çok ötesinde bir sessizlik hakimdi.
02:44Daha önce de ben seçimleri burada izlemiştim. Hissedersiniz ya geliyordur gelmekte olan, dün o geliyordu gelmekte olan pek hissedilmiyordu sokaklarda. Çünkü çok fazla sayıda dedikodu ya da söylenti yayılmıştı.
02:59New York karışacak, sokaklar karışacak, Trump taraftarlarıyla Kamala Harris taraftarları birbirine girebilir diye. Öyle bir şey olmadı. Güvenlik sorunu olmadı ama sessizlik hakimdi.
03:10Sonuçları yani tarihi seçim dedik dün akşam yaptığımız yayınlarda da. Gerçekten tarihi bir seçim oldu bu ama sonuçları itibariyle de tarihi oldu.
03:21Bir kere Trump ilk defa ara vererek seçim kazanan ilk başkan oldu. Yani 2016'da seçilmişti, 2020'de maydana yenik düştü ardından hakkında davalar açıldı. O yetmedi, inanılmaz suçlamalar geldi.
03:40Cinsel tacizden tutumlu hırsızlar kadar, rüşvet vermekten Capitol Hill'ın yani Washington'da kongre binasının basılmasını manipüle etmeye kadar onlarca dava. Trump neredeyse bir nefret objesi olarak konuşuldu bu kadar ay boyunca, yıl boyunca ve tekrar seçimi kazanmayı başardı.
04:04Dolayısıyla bu tabii ki çok tarihi bir başarı. Böylesine bir seçim herhalde Amerikan seçim tarihinde görülmemiştir diye düşünüyorum. Trump çok mutlu, Trump taraftarları çok mutlu.
04:16Hemen sağımda biraz aşağıda Wall Street var, bu sabaha yükselerek başladı. Elon Musk'ın hisseleri tavan yaptı, ekonomi benim konum değil. Hem Wall Street hem iş dünyası şu anda Trump'ın başkanlığını satın almış durumda.
04:32Elon Musk zaten Trump kampanyasının en önemli parçasıydı ve bu sabah da yaptığı açıklamalarda, sosyal medya paylaşımlarında o da aslında bir anlamda kendi zaferini ilan etmiş oldu.
04:44Şimdi muhakkak ki derin analizlere gireliz ama önemli. Birincisi senat o da cumhuriyetçilere kaldı, yani Trump'a kaldı. Şu anda temsilciler meclisi için hala sayım devam ediyor.
04:56Orada bir yirmi, yani ben buraya yayına çıktığımda yirmi koltukluk bir fark vardı. Belki de demokratların geriye kalan tek umudu ama o da çok kolay görünmüyor.
05:10Bu ne demek oluyor? Şu anda Amerika'da denge ve denetleme de kalmamış durumda. Çünkü Trump hem başkan olacak hem de senat oyu cumhuriyetçiler kontrol altına alacaklar.
05:22Temsilciler meclisini de göreceğiz. Denge ve denetleme Amerika başkanlık sisteminde çok çok önemli ve bu dönem bu denge ve denetlemenin olmayacağını görüyoruz.
05:34Nasıl olacağını görüyoruz. Şöyle olacağını görüyoruz. Seçilen yeni cumhuriyetçiler arasında Trump'a yakın hissetmeyen, Trump'a yüzde yüz bağlılık yemini etmeyecek olan cumhuriyetçiler o denge ve denetlemeyi belki sağlayabilecekler.
05:51Ama başından beri Trump kampanyasını neyin üzerine kuruyor? Bana loyal yani bana itaatkar olmayan, bana yüzde yüz bağımlılık göstermeyenlerle çalışmayacağım diyor ve onların işini zora sokacağım diyor.
06:06Dolayısıyla bu çok ciddi bir durum demokrasi açısından. Bir tane daha popülizmin, popülist neoliberal politikaların Amerika'da kazandığını görüyoruz. Aslında şunu söylememiz gerekiyor, dünya gerçekten başka bir yöne gidiyor.
06:22Ben dün akşam sosyal medya paylaşımlarında da söyledim. Burada Trump kazandı ama esas kaybeden Kamala Harris ve demokratların geliştiremediği siyaset biçimi, geliştiremediği siyaset bile oldu.
06:34Çünkü bugün sokak röportajlarına bakıyoruz Trump taraftarlarına yapılan. Şöyle diyorlar, biz gerçek bir başkan seçtik. Diğeri başkan değildi, gerçek bir insan değildi. Kamala Harris Amerikalılara gerçek olduğunu, gerçekten bu ülke için bir şeyleri değiştirebileceğini anlatamamış.
06:57Bunu nereden anlıyoruz? Biliyorsunuz yedi kilit eyalet vardı. Özellikle Pennsylvania çok önemliydi, Kuzey Carolina çok önemliydi. Buralarda Donald Trump sadece kazanmadı, oylarını arttırarak kazandı ve yine ne görüyoruz ilk gelen sonuçlara göre?
07:15Latin Amerika kökenliler, Latinolar, Hispanikler ve siyah erkekler arasında da Trump oyunu arttırmış. Yani Kamala Harris'ın benim kalem dediği, Pennsylvania'daki Hispanik, Latin kökenlilerin ağırlıklı olarak yaşadığı seçim bölgelerinde bile Trump daha önceki seçimlerde kendi kendini geçmiş ve Kamala Harris de Biden'ın, Clinton'ın arkasına düşmüş.
07:44Yani şunu söyleyebiliriz, aslında bakarsanız Trump sadece burun buruna bir savaş kazanmadı, pek çok kritik geldi. Hatta diyebilirim ki şu anda yayın yaptığı New York'ta bile oylarını arttırdı.
07:57Bakın 1-2 hafta sonra 34 farklı suçtan yargılandı biliyorsunuz, daha başka suçları da var ama New York'taki mahkeme cezasını belirleyecek. Bugün Amerikan televizyonlarında yapılan yorumlarınızda büyük ihtimalle fiziksel tutmayacak çünkü kriminal suçlar değil.
08:14Fizik, işle ilgili yani iş yapma biçimiyle ilgili, kağıtlarda sahtecilik, rüşvet verme, finansal belgeleri çarpıtma gibi suçları var ve buradaki hakim muhtemelen bir hafiz cezası vermeyeceği gibi hakkındaki yargılamalarda düşecek gibi görünüyor.
08:32Ve burası New York'ta ve hemen New Jersey'de New York'un karşısında demokratların kalesi dediğimiz bu bölgede bile aslında Trump oylarını arttırmış olarak bir seçimden çıkıyor ve arttırdığı oyların biraz önce söylediğim gibi arttırdığı oyların içinde çok dayandığı Kamala Harris'in güvendiği siyah erkek seçmenlerin oyları var, latin kökenlilerin oyları var.
08:56Yani Trump aslında zannedilenin tersine karışık bir etnik kimlik taşıyan mahalleler ya da seçim bölgeleri diyelim mahalleler yanlış laflar olabilir ama oralarda da güven kazanmış durumda bu çok çok önemli.
09:13Burada belki Türkiye'de de çok konuştuğumuz gibi seçimlerde bir adam kazandı evet, ikincisi de eğer burada Trump'a muhalefet şeklinde kullanacaksam eğer sözleri evet Trump'a muhalefet etme doğru yerlerden doğru dili kurarak doğru şekilde muhalefet etme konusunda Kamala Harris başarısız oldu.
09:36Ama şunu söyleyebiliriz geç başladı Biden çok kötüydü, Biden kötü bir Amerika bırakmıyor bu arada bunun detaylarını konuşabiliriz yani enflasyonu aşağı çekmeye çalışıyorlar ama Amerikan ekonomisi şu anda Avrupa'ya göre daha iyi durumda.
09:51Biden bir enkaz bırakmıyor Trump'a evet çalışanlar için kötü bir senaryo var belki eskisi kadar güçlü bir ekonomik yapı yok, problemler var ama bir enkaz değil.
10:04Buna rağmen Kamala Harris doğru noktalara doğru suçlara basamamış görünüyor.
10:09Trump'ın sözleri gelir gelmez ben faizleri düşüreceğim, Amerikan başkanının faizleri düşürme gibi bir yetkisi yok, Merkez Bankası karar veriyor bağımsız.
10:18Ama buna inandırdı ve göçmenler en önemlisi göçmenler belki böyle toparlayayım burada ekonomi ne kadar önemliyse göçmenler meselesi de aynı Avrupa'da olduğu gibi aynı Türkiye'de olduğu gibi çok çok önemliydi çok çok hassastı.
10:34Sıradan bir Amerikalı vatandaş çalışan özellikle üniversite eğitimi görmemiş Amerika'nın orta bölgelerinde sanayi üretiminde madencilikte çalışan orta Amerikalılar işimizi göçmenlere kaybediyoruzu çok ciddi şekilde sorun olarak görüyorlardı ve Trump'a oy vermenlerinin en büyük motivasyonlarından bir tanesiydi.
10:57Göçmenler konusunda Kamala Harris Amerika'nın genelini ikna edememiş durumda haritayı da gördüğümüzde büyük bir çoğunluğu yani kıyıları Kaliforniya'yı ve batı yıldaki işte New York ondan sonra Maine, Boston o taraflara baktığımızda mavi demokratlar ama büyük çoğunluğu kırmızı olarak ortaya çıkıyor.
11:17Göçmen sorunu gerçekten Amerika'nın kaderini belirledi. İllegal göçmenler belgesiz göçmenler göçmen akımı Trump'ın kampanyasını dayandırdığı nokta oldu ve kazandı. New York'ta bir de çok ciddi bir eşsizler sıkıntısı yaşanıyor.
11:34Pek çok ilde bu sorun var ve özellikle göçmenlerin en fazla geldiği güney eyaletleri bile Trump'a dönmüş durumda çünkü daha önce de söylemiştik trans seçmenlerin arasında üçüncü dördüncü jenerasyon göçmen aileler var daha fazla göçmen de gelsin istemiyorlar.
11:53Şunu söyleyelim Kamala Harris'in dayandığı kürtaj meselesi, kadınlarla ilgili haklılar ve işte nedir adı sağlık sigortası sorunları ürettiği politikalar çok da fazla karşılıklı olmamış durumda.
12:09Çalışan kesim orta direkalı Trump'a daha fazla açıkladı ve en önemlisi kadınlar konusunda büyük fark bekleniyordu ama görüyoruz ki trans seçmenler arasında kadınlar yaşı ilerledi kadınlar ve her kesimden kadınlar oy vermiş durumdalar. Benim ilk gözlemlerim böyle.
12:30Teşekkürler Şirin Payzın. Hemen sizin denge denetleme kalmamış durumda dediğiniz yerden Prof. Dr. Evren Baltay'a dönmek istiyorum. Hem sizin Amerikan seçimleriyle ilgili izlenimlerinizi hem de aslında bu seçimlerden Türkiye ile ilgili neler söyleyebiliriz çıkarımlarda bulunabilir miyiz noktasında görüşlerinizi sormak istiyorum.
12:53Sağ olun. Türkiye ile ilgili çıkarımlar çok kuyutlu tabi ki ama ondan önce birkaç ben de Amerikan seçimleriyle ilgili bir şeyler eklemek istiyorum.
13:05Şirin Payzın aslında büyük oranda resmi çizdi. Biz Türkiye'den alışığız buna kırmızı dalga diyoruz. Burada da bir dalga oldu aslında. Kamala Harris büyük oranda Biden'ın 2020 seçimlerindeki performansının çok altında bir performans sergiledi ve okuduğum kadarıyla tek bir yerde bile Biden'dan daha fazla oy alamamış durumda.
13:29Bunun karşısında Trump hakikaten hem senatoda Cumhuriyetçi Kontrolü'nün yeniden geri gelmesini sağlayan bir kampanya izledi. Burada Trump'ın rolü önemli. Hem de aynı zamanda kendisinden beklenenden çok daha yüksek bir performans gösterdi.
13:47Anketlerle ilgili bir parantez açayım. Bu Türkiye seçimlerinde de çok tartışılan bir şey. Seçimin çok başa başa olduğu hep söyleniyordu ama bunu hep anketlere bakarak söylüyorduk. Fakat anketlerin yanılma oranı hep akıllı tutmak lazım ki %2-3 oranında anketler bir yanılma payına sahipler.
14:07Ve seçim sonuçlarına baktığımızda aslında tam da bu yanılma payının içerisinde kaldığını görüyoruz. Sanırsam en son baktığımda Harris'in oyu %47,5 civarındaydı ve Trump'ın oyunun %51 civarındaydı.
14:26Anketlerin yanılma payı içerisinde bir fark ama bu yanılma payı çok büyük bir fark doğurdu delege sayısı anlamında. Dolayısıyla hakikaten önemli bir zaferden bahsediyoruz.
14:40Şimdi neden bu sonuç oldu? Yine onu da Shirin Paisen değerlendirdi ama bence dört önemli mesele var. Bunlardan bir tanesi Kamala Harris'in Demokrat Parti'nin kendi içerisinde organik bir aday çıkaramamış olması, Biden'ın seçim sürecinden çok geç ayrılmış olması,
15:05Biden'ın ona yoranı düşük bir başkan olarak seçimi Harris'e devretmesi ve Harris'in de aslında adaylığı kazanmamış olması, kendisine bir biçimde verilmiş olması Biden'la arasında çok fazla fark koyamamasınıza neden oldu diye düşünüyorum.
15:27Bunun karşısında kampanyasını Trump'a yönelik öfke üzerinden kurmaya çalıştı ama benzer bir öfkenin kendisine ve Biden'a yönelik olduğunu gözden kaçırdı Demokrat Parti.
15:45İkincisi ekonomik göstergeler. Şimdi biliyoruz Shirin Paisen de söyledi Amerika'nın ekonomisi hem enflasyon düşme eğilimine girdi hem işsizlik tarzları olarak en düşük düzeylerde ama iki açıdan ekonomik göstergelerin etkisini değerlendirmek lazım.
16:01Bir tanesi öznel değerlendirme. Biz bunu Türkiye'de de görüyoruz. Yani seçmenler o an ekonomideki makro göstergelerin ne olduğuyla ilgilenmiyorlar. Daha ziyade öznel değerlendirmeleriyle ilgileniyorlar ve ekonomiyi kimin daha iyiye götürebileceğine yani gelecek projeksiyonuyla ilgileniyorlar.
16:21Şimdi buradaki en önemli şey ekonomik göstergeler anlamında Trump seçmenleri gelecekte ekonomiyi daha iyi yapabileceğine dair daha geniş ve kapsamlı bir çerçeve sundu.
16:36Bu da aslında ikisinin de çok çıktığı bir programı yoktu ama yine kamuoyu yoklamalarına baktığımızda seçmenlerin ekonominin kötüye gideceğini düşündüğünü, parisine daha da kötüye gideceğini düşündü ve Trump'ın ekonomi konusunda daha iyi çözümler sunduğunu hemen hemen bütün kamuoyu yoklamaları gösteriyordu.
16:56Dolayısıyla orada objektif ve makro göstergeler haricinde bir özel değerlendirmenin ne olduğunu bakmamız ve bundan sonra tüm ekonomi değerlendirmelerini bunun üstünden yapmamız gerekiyor.
17:08Diğeri göç ve suç, yine Harris ve Demokrasi Partisi hem göç konusunda Amerikalıların endişesini hem de suç konusunda Amerikalıların endişesini küçümsettiğini düşünüyorum.
17:21Evet suç oranları makro göstergeleri anlamında azalıyor olabilir, büyük suç yani istatistiklere geçen suç azalıyor olabilir ama Amerikan kentlerinde özellikle barınma krizi, evsizlik krizi vs. ile ya da uğur sağlığı krizi ile birlikte artan çok ciddi bir istatistiklere girmeyen suç meselesi var ve bu Amerikan seçmenleri tarafından derinden hissedilen bir şey.
17:47Harris kampanyasının yaptığı şey de birazcık suç yok aslında, Trump yalan söylüyor, abartıyor demek oldu. Göç meselesinde de bunun abartılık söylemi olduğu vurgulandı.
17:58Yine tıpkı Şirin Faizi'nin söylediği gibi bence en önemli, merkez siyasetin yapması gereken en önemli şeylerden biri seçmenlerin kaygısı olduğu, ortada olan açık olan bu tarz meselelere gerçekçi hesap verebilir çözümler sunabilmek, bu çözümleri sunmakta Demokrasi Partisi bence son derece yetersiz kaldı.
18:22Biraz ziyade Harris kadın haklarına, kürtaja vs. ile odaklandı ama 2022 ara seçimlerinden itibaren eyaletlerin büyük bir tonu kürtajı yasallaştıran ya da kürtaj konusundaki yerel düzenlemeler geçirdi ve bu büyük oranda aslında ulusal bir sorun olmaktan çıktı Amerikan seçmeni açısından ve Harris'in kampanyasının aslında ana meselesi çok büyük oranda genel olarak kadın haklarının ve demokrasiye sıkışması oldu.
18:51Bu da Amerikalıların aslında önemli tabi ki ama Amerikalıların önemli bir tosunu daha gündelik sorunları çözecek bir kampanya tercih ettiğini söylemek mümkün.
19:03Türkiye açısından sonuçları ne olur? Hemen bunları da söyleyip bırakayım. Bir kere yine Erzurum tarzının söylediği yerden denge ve denetlemenin azalması, kişiselleşmiş bir rejim tarzının güçlenmesi, yargı ormanlarının ve kurumların kontrol altına alınması gibi eylemler özellikle dünyanın en büyük gücünde olduğunda demokrasiyi küresel anlamda bütünleştiren eylemler.
19:30Dolayısıyla bunun etkilerini sadece Türkiye'de değil dünyanın her yerinde aşırı sağın yükselmesi, sağ muhafazakar söyleminin güçlenmesini dünyanın her yerinde zaten görüyorduk bu eylemin artmasını izlemeye devam edeceğiz.
19:44Göç meselesi önemli. Trump 11 milyon yasa dışı göçmeni sınır dışı edeceğimi söylüyor ve eğer bunu yaparsa göç konusunda yeni bir döneme ve bütün ülkelerin daha muhafazakar ve göçmenler olarak daha sert önlemler alabileceği ve bunun mümkün ve mantık görünebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebileceği bir döneme gelebilece
20:15Profesör doktor Evren Balta'nın seçmenlerin bir gelecek projeksiyonuyla özellikle ekonomi konusunda oy tercihlerinde bulunduğundan yola çıkarak hemen Solyozel'e dönmek istiyorum.
20:28Kendisine Trump'ın eski danışmanları tarafından Project 2025 açıklanmıştı seçimlerden önce ve burada işte olası bir cumhuriyetçi iktidarın yapması gerekenler sıralanmıştı.
20:42Hem dünya hem dış politika ile ilgili hem Türkiye ile ilgili hem de ülkedeki biraz önce Evren Balta'nın saydığı sorunlarla ilgili çeşitli başlıklar vardı.
20:54Siz Project 2025 ile ilgili neler söylemek istersiniz?
20:58Trump kendini bununla bağlamadı tabii ki ama bize önümüzdeki dönemle ilgili Trump'ın geri dönüşüyle ilgili bir takım ipuçları veriyor mu?
21:06Merhaba, 2025 projesi ile arasına Trump mesafe koydu.
21:14Bütün yazarları zaten onun eski yardımcılarından da oluşmuyordu.
21:20Bu kolektif olarak Amerikan muhafazakarlığının çeşitli unsurlarının katkıda bulundukları bir projeydi.
21:28Heritage Vakfı da daha önce Reagan döneminden önce yayınlamış olduğu bir raporun %60'ını Reagan yönetimince uygulanması nedeniyle bu konularda öne çıkan bir kuruluş olarak biliniyor.
21:432025 projesinin de ne ölçüde Trump tarafından benimseneceğini göreceğiz.
21:51Fakat pek çok unsurunun Trump tarafından benimsendiğini ve uygulanacağını da söyleyebiliriz.
21:58Yani %60'ını uygulasa zaten yeter.
22:01Ben dün gece ya da dün Amerika'da yapılan seçimde ortaya çıkan sonucu biraz daha tarihsel bir gelişmenin uzantısı olarak görme eğilimindeyim.
22:15Ve henüz daha tam olarak kafamda oturtmamış olsam bile bu dün ortaya çıkmış olan durumun Trump'ın belki de çoğunluk oyunu kazanmış olmasının,
22:27şehir merkezlerinde bile yani genelde demokratların kalesi olan şehir merkezlerinde bile oylarının, demokratların ya da demokrat adayının oylarının düşmesinin gösterdiği,
22:40göçmen meselesinde ettiği bütün laflara rağmen hispanik gökenlilerin ona teveccüh göstermeleri, bütün bunları düşündüğümde,
22:501932 ve 1936 seçimlerinde Franklin Roosevelt'ın yeniden hizalanma diye tanımlanan Amerikan siyaset bilimindekine benzer bir yeni koalisyon oluşturmuş olduğunu düşünüyorum.
23:05Bu benzer bir şey 80 ve 84 seçimlerinde Ronald Reagan açısından da gerçekleşmişti.
23:13Ronald Reagan'ın yeniden hizalanma koalisyonu aslında 2008-2009'da çözüldü fakat yerine de bir şey konmamıştı.
23:22Bu sefer baktığımızda Trump'ın bu ikinci gelişiyle müthiş de bir toplumsal destek de alarak, şu ya da bu nedenle müthiş de bir toplumsal destek alarak yeni hizalanmayı gerçekleştiren kişi olma ihtimalinin bu seçim sonuçlarıyla yüksek olduğunu şahsen düşünüyorum.
23:41Evren Baltay'a da katılıyorum, 2025 projesinin de Trump'ın söylemlerinin de özellikle de neredeyse bütün erkekleri ele geçirmiş olduğu da göz önünde bulundurulursa,
23:57dünya ölçeğinde otoriterliği teşvik edecek, tek adam yönetimlerini teşvik edecek, denetleme gibi unsurları demokratik sistemden kaldıramasa bile zayıflatacak bir örnek teşkil edeceğini düşünüyorum.
24:13Amerika'nın dünya sistemindeki ağırlığı göz önünde bulundurulursa da bütün her yerde bunun etkilerini göreceğiz Avrupa'da da Avrupa başta olmak üzere.
24:24Bununla karşı demokratlar bir mücadele verebilecekler mi? Şu an için partinin ben çok dağılmış olacağını düşünüyorum, bir kere bir suçlu aramasına girecekler.
24:36Sıradan seçmenin kaygılarına bu kadar uzak olmaları, onları anlamamakta ısrar etmeleri neredeyse tüm uyarılara rağmen, bir de bu daha çok eğitimli sınıfların meselesi olan kimlik siyasetini abartılı bir şekilde her yere sokmaya çalışmaları nedeniyle de bir tokat yediler.
25:05Okuduklarımdan çıkardım, Kaliforniya'da referanduma sunulan bir 36. önerme varmış, bu da suçluların doğru dürüst cezalandırılmasıyla alakalıymış.
25:19Olağanüstü geçmiş, Kaliforniya tabii en sağlam demokrat eyaletlerden de birisi olarak görülüyor. Bu seçimlerde teknoloji sanayinin bir kısmının ve özellikle de kripto üreticilerinin çok ön plana çıktıklarını gördük.
25:41Başkan yardımcısı J.D. Vance onların adayı olarak başkan yardımcılığına gelmeyi becerdi. Elon Musk'ın zaten kendi cebinden de 100 milyon dolar harcayarak Trump'a ne kadar destek verdiği, bizim Twitter diye bildiğimiz ortamın ne kadar onun istekleri doğrultusunda kullanıldığını gördük.
26:02Bu da mesela yeşil sanayi içinde yer alan şirketlerin, sermayenin yenilgisini de yansıtıyor. Trump'ın konuşmasında da vurguladığı gibi enerji sektörü, gaz, petrol, okyanusta petrol arama vs. bütün bunlar yeşil enerjinin yeniden önüne geçecekler gibi gözüküyor.
26:29Trump da bunlar aracılığıyla, tarifeler aracılığıyla da yeniden sanayileşmeyi becereceğini iddia ediyor. Bunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceği belli değil. Pek çok iktisatçı tarifeler yoluyla Amerika'nın bütçe açığını kapamanın, vergilerin indirilmesi halinde vergi gelirini onunla ikame etmenin mümkün olamayacağını filan da düşünüyor.
26:52Fakat bu Amerika tıpkı 1930'ların Amerikası gibi dünyayla ticari ilişkilerini tarifeler üzerinden kuracak ve belki de bütün ticaret ortaklarını da benzer şekilde kolumacılığa itecek bir Amerika olabilir. Bunun da 1930'larda çok kötü sonuçlar yaratmış olduğunu biliyoruz. Bu sefer ne kadar ileriye götürüleceğini de göreceğiz.
27:16Son iki not. Dış politikayı sonra konuşacaksak ona pek girmeyeyim belki ama Avrupa açısından da bu seçimin çok gecikmiş bir alarm zili işlevi yapmasının mümkün olduğu kanaatindeyim. Şimdi burada bakayım dış politikaya geçtiğimizde diğer şeyleri söylerim.
27:36Evet şimdi hem stüdyomuza dönelim hem de biraz Ankara'ya dönelim istiyorum. Erdoğan bugün öğle saatlerinde bir tweet atarak Trump'ı seçim başarısı nedeniyle kutladı. Size hem tüm programın başından beri konuştuklarımızla ilgili neler düşünüyorsunuz? Trump kazandı, Harris kaybetti hem de sizce Ankara bu durumu nasıl karşılamıştır? Sayın Bahçı İnanç.
28:00Peki dört beş noktaya işaret edeyim çünkü çok önemli tespitler yapıldı. Bütün bu söylenenler bana geçmişte Amerikan kampanyasında bir slogan vardı. It's economy stupid diye yani dönüyorsun dolaşıyorsun ekonomiye geliyorsun bir yorumcu dinledim.
28:17Yani tamam hani kürtaj hakları hakları diyorsunuz ama eğer bir kadın evine getirecek ekmeği yoksa vesaire bunu daha önceler diyordu. Buradan Türkiye'ye dönük ne çıkarmamız gerekiyor özellikle Evren Hoca'nın söylediklerinden. Yani Türkiye'de şu anda ekonominin bu kadar kötü olmasını muhalefet sırtını doyuramaz.
28:38Her şeyden önce seçmeni ve kendisine oy vermeyen seçmeni ekonomiyi daha iyi yöneteceğine dair ikna etmesi gerekiyor. Bunun olduğunu düşünüyorum. Onun dışında işte burada muhalefet, hak hukuk, adalet diyor ama demek ki başka konular çok daha öne çıkabiliyor.
29:00Son zamanlarda genelde Türkiye'de şöyle de bir yorum yapılıyor ya Kamala da gelse Trump da gelse ne fark edecek? Bence bütün bu daha önce şu ana kadar duyduklarımız da bize gösteriyor ki otoriterleşme artacak ve kimse şunu söylemiyor Kamala Harris gelseydi Türkiye yönünü daha çok demokrasiye verecekti demiyor.
29:25Ama sonuç olarak yani Türkiye'de otoriterleşmenin de daha fazla hız kazanma durumu olacaktır. Daha gözü kara olacaktır.
29:35İşte diyelim ki Trump Merkez Bankası'na FED'e müdahale ettiğinde Ankara'dakiler bir takım kurullara müdahale etme konusunda ellerini çok daha rahat hissedeceklerdir.
29:51İlk bakışta benim tahminim Beştepe'dekiler Trump'la yaşanan kötü tecrübelere rağmen ben ilk aşamada ellerini oluşturduklarını düşünüyorum.
30:04Bu Trump'la ilişkilerin böyle rahat geçeceği anlamına gelmez ama demokratlara bir takıntılı hal var AK Parti iktidarında.
30:25İşte YPG'ye destek verilmesi o da o dönemde demokratların açtığı bir yol olduğu için çok sinirleniliyor.
30:35Biden'la Erdoğan çok yakın olamadılar. İlk defa Erdoğan iktidara geldiğinden beri bir yönetim sırasında Beyaz Saray'a konuk olmadı.
30:46Dolayısıyla bir de tabii işin gazze boyutu var. Biden yönetiminin çok büyük çoğunluğunda aslında bu NATO meselesi rehin aldı ilişkileri.
30:58Dolayısıyla yapılsal sorunların üzerine girilemedi bile. Biden yönetiminin 4 yılı boyunca 2 yılı en az bu NATO meselesi yani İsveç-Finlandiya'nın veto edilmesi meselesiyle kilitlendi.
31:11NATO aşıldı, F-16'lara yeşil ışık yakıldı. Tam acaba bir şeyler yapabilir miyiz S-400'e bakabilir miyiz derken tabii gazze meselesi geldi ve gazze meselesiyle ilişkiler tekrar tıkandı.
31:23Trump konusunda tahmin ediyorum Cumhurbaşkanı zaten kendisi kişiden kişiye ilişkileri çok tercih ettiği için, beni de Trump tanıyor ve Trump otoriter kişilikleri, kararlı kişileri sevdiği için kişiden kişiye ilişkilere ağırlık vereceğini düşünüyorum.
31:42Hatta benim tahminim yanılıyor olabilirim ama Trump'ın telefonda tebrik kabul edeceği ilk 10 lider arasında Erdoğan olursa hiç şaşırmayacağım.
31:53Hatta bence bu telefon konuşmasında damardan Erdoğan, Ukrayna Savaşı'nı bitirmek istediğinizi biliyorum.
32:02Ben hem Zelenski ile hem Putin ile aram çok iyi, bu süreçte ara buluculuk yapabilirim diye Erdoğan kendi konumunu Trump nezdinde özel bir noktaya getirmek isteyecektir.
32:17Bundan yararlanmaya çalışacaktır ama dediğim gibi kişiden kişiye ilişkiler her zaman sürecin yumuşak geçmesini sağlamıyor.
32:28Bunu da en fazla Trump'ın birinci döneminde gördük.
32:32Aslında mesela Suriye'de ikna etmişti Trump'ı, askerleri geri çek, tamam ben teröristlerle Türk ordusu mücadele edecek diye.
32:40Trump da evet tamam iyi fikir dedi ama bunu kabul ettiremedi kendi ordusuna ve istihbaratına.
32:45Dolayısıyla şöyle de bir durum yok hani tamam dedik denge ve denetleme yavaş etkisini azaltacak ama Trump da her istediğini yapacak noktada değil.
32:56Trump'ın da Erdoğan'a her defasında evet tamam dediğinde bu aşağı kadenelerde de bunun uygulanacağı anlamına gelmiyor.
33:04Dolayısıyla önümüzdeki dönem özellikle ilk aşamada Türkiye Rusya Ukrayna savaşında bir ara buluculuk yoluyla Trump'a daha olumlu bir ilişki kurmaya çalışacaktır.
33:15Ama bu sürecin çok böyle inişli çıkışları olması beklenir çünkü kendisi yani Trump'ın kendisi çok öngörülebilir bir lider değil.
33:25Artık ikinci bölümümüzün son turuna geçerken şirin payzına özellikle Arap Amerikalıların çok yoğun olduğu eyaletlerde, ilçelerde ya da seçim bölgelerinde Donald Trump'ın rekor düzeyde oy aldığı haberleri geliyor.
33:42Çok kısa sizin çünkü buradan Gazze, Ukrayna dış politikanın nasıl etkileri olacak buna geçeceğim ama önce Amerika'da bu durum nasıl değerlendiriliyor onu sormak istiyorum.
33:53Sizin bu konudaki gözlemleriniz neler sizce Gazze ve Arap Amerikalıların durumu nasıl etkili oldu?
34:02Şimdi bu soruya cevap vereyim ama şu Türkiye ile ilişkiler konusunda bir iki şey söylemek istiyorum eğer mümkünse hemen.
34:09Tabii lütfen.
34:10Evet Arap kökenli Amerikalılar gerçekten enteresan yine burada da aynı şey devreye girdi aslında.
34:18Michigan'da Arap kökenli Amerikalıların ciddi oyları var.
34:22Michigan'ı Kamala Harris alır mı ki yedi kilit eyaletten bir tanesiydi.
34:28Hani Michigan'ı Kamala Harris sıklayıp götürse önemli bir şey olabilecekti ama hayır.
34:34Burada da Trump yine dediğim gibi aynı Latin kökenliler ya da İspanyol kökenliler, Latin Amerikalı kökenlilerin başka eyaletlerde Kamala Harris'e sinteresi olabileceğinin düşünülen eyaletlerde nasıl Trump'a döndülerse özellikle Michigan'da da Arap kökenlilerin Trump'a oy verdiğini görüyoruz.
34:55Burada diğer konularda olduğu gibi şimdi Trump çıkıp diyor ki ben bu savaşları bitireceğim.
35:02Yine dediğim gibi sokak röportajlarına baktığımızda çok niş yani çok okumuş üniversite öğretim üyesi işte iş dünyasında yüksek mertebede entelektüel efendim yüksek öğretim öğreniminde daha da ileriye gitmiş.
35:19Bu Amerikalıları sorduğunda tabi ki doğru soruları soruyorlar Trump'a.
35:24Nasıl yapacaksın? Neyi bitireceksin?
35:26Netanyahu'ya ne diyeceksin ki bu savaş bitecek?
35:29Ya da Zelenski'yle ve Putin'le nasıl başa çıkacaksın?
35:33Bu soruları soruyorlar ama sokakta bir vatandaş aynı ekonomik başlığında olduğu gibi, aynı yaşam şartları yani benim işim ne olacak?
35:41Ben evsizim yeni bir ev alamıyorum.
35:44Bakın eski ben şu maaşımla ben evi alabilecek durumdaydım artık bu evi alamıyorum bu enflasyon yüzünden.
35:51Dediğin zaman ona somut cevap verenler Trump oluyor.
35:55Bu sorulara bu problemlere karşı çözüm ürettiği düşünülen insan Trump oluyor.
36:02Yani şu var Trump diyor ya biz bu meseleyi hallederiz çözersem ben çözerim.
36:07Çözersem ben çözerim meselesi Türkiye'den çok alışık olduğumuz bir söylem.
36:12Türkiye'de tuttu, Amerika Birleşik Devletleri'nde de tuttu.
36:15Şunu görmemiz gerekiyor bence Amerika'da, Türkiye'de ya da Avrupa'da post post neoliberal otoriter tek adam rejimlerini görmeye başlamıştık.
36:26Şimdi Amerika'yla birlikte ne kadar yaygınlaşmış olduğunu görüyoruz ve bu dilin bu siyaset biçiminin de sokakta karşılığının olduğunu görüyoruz.
36:35Çünkü diğer taraftan buna karşılık üreten olamıyor maalesef.
36:39Dolayısıyla buradaki bir Arap Amerikalı da şöyle bakıyor.
36:42Ya Kamala Harris değil bu gazete meselesine çözüm olacak olan ya da Amerika'nın İsrail'e desteği konusunda sorgulama yapacak olan.
36:51Yine ne olursa olsun bizim bu bağıran çağıran tırnak içinde deli, öngörülemez Trump yapar.
36:59Çünkü o gider bu liderlere der ki bitecek yumruğunu sallar, en acı lafları söyler.
37:05Yine onların hakkından Trump gelir.
37:08Bu duygu çok yerleşmiş durumda.
37:10Bilmiyorum bu size diğerlerden tanıdık geldi mi?
37:13İkincisi ben Türkiye'yle ilişkiler konusunun o kadar kolay olmadığını, Beştepe'nin o kadar da mutlu olmadığını düşünüyorum.
37:19Unutmayalım ki don't be foolish, I call you later diye bir mektup var ortada.
37:25Şimdi Trump çok öngörülemez bir adam gerçekten.
37:28Ve hep bütün eski cumhuriyetçilerin bile söyledikleri şu.
37:32Trump bugün dediğini yarın bambaşka bir şekilde söyler.
37:35Hiç kimsenin dostu değil de bir tek kişinin dostunu da o da kendisi.
37:39Sadece kendisini sever.
37:41İki gün önce Netanyahu'ya her türlü ittifakı yapar, dört gün sonra döner.
37:46En kötü düşmanı Netanyahu olur ve çıkar.
37:49Bütün dünyanın gözü önünde olmadık bir politika izleyebilir.
37:53Öngörülemeyen ve dediğim gibi uçlarda gezen bir lider Trump.
37:58Ve bugün senatoda da çoğunluğu almış durumda bu önemli çünkü biraz önce de söyledim.
38:03Senato başkanı, yani temsilciler meclisi başkanı kendisine yakın birisi.
38:09Dolayısıyla oradaki yeni cumhuriyetçilerin kıvamını olacak.
38:13Şimdi biliyorsunuz New York Times'da çok önemli bir makale çıkmıştı.
38:17Arka topu diplomasist diye Trump ilk döneminde Türkiye'de işleri nasıl yürüttü?
38:22Damadı Kuşner, Berat Albayrak, bir de ortada bir başka damat daha vardı.
38:27Üçlü bir damat koalisyonuyla tutanaklar yok, resmi belgeler yok, ne konuşuyorlar?
38:33Otellerde daha sivil yerlerde buluşup kendi aralarında konuşuyorlar.
38:39Dış işlerinden insanlar girmiyor, diplomatları devre dışı bırakıyorlar.
38:43Trump böyle çalışıyor. Aynı Türkiye'deki gibi.
38:46Dolayısıyla Trump, Erdoğan ilişkileri zannettiğimiz kadar burada otoriter bir rejim var, Türkiye'de de var.
38:52Bunlar birbirlerini severler, güllük listanlık olur. Hiç ben böyle düşünmüyorum.
38:56Trump hem Ukrayna-Rusya meselesinde hem Gazze-Filistin meselesinde, Orta Doğu'da, Suriye'de çok bilinmeyen bir noktaya gidebilir.
39:03Yani beş tepe çok ben sırtını dayadı ve oh nefes aldı, hadi bakalım nerede kalmıştık dediğimi düşünüyorum.
39:12Trump'ın belirsizliği nedeniyle.
39:14Çünkü Trump'ın da şu anda aslında ne yapacağına dair somut bir şeyler yok biraz önce söylediğim gibi.
39:20Yani ne yapacak da Netanyahu'yu iptal edecek mesela? Ne yapacak da Putin'den başa çıkacak? Ne diyecek?
39:27Yani mesela baktığımız zaman Kamala Harris'in diplomasi ayağı, Bill Gordon vardı yanında, biraz daha ayağa oturan isimlerdi.
39:36Şimdi tekrardan bu dediğimiz gibi arka kanallar diplomasisi devreye girerse o kadar da Türkiye'nin her istediği olur ya da beş tepe çok mutlu olur bundan çok emin değilim doğrusunuz.
39:48Daha fazla geliştirmeyeyim çünkü diğer konuklarımız da var ama benim düşüncem böyle.
39:53Bence önümüzde Türkiye ilişkiler açısından soru işaretleriyle dolan bir dönem başlıyor.
40:00Erdoğan tabii ki Trump'la daha rahat bir ilişki kurmak isteyecektir.
40:03Çünkü onun yakınında özellikle yanındaki yani saraydaki bazı danışmanların özellikle Trump'la çok yakın bir ilişkisi olduğunu biliyoruz.
40:11Trump'ın Türkiye'de yatırımları var, damadı ile olan iyi ilişkileri biliyoruz, kanalları var, ona ulaşabilme kanalları var Erdoğan'ın.
40:19Ama unutmayalım ki don't be foolish, deli olma, seni sonra arayacağımdan sonra Türkiye ekonomisi çökmüştü, dolar patlamıştı.
40:28O gün bugündür de zaten belimizi doğrultamadık ekonomi konusunda.
40:32Teşekkürler Şirin Paysan. Ben hemen Gazze ve Ukrayna meselesini böyle biraz daha dümeni kırmak istiyorum.
40:38Çünkü son 20 dakikaya girdik. Özellikle Trump'ın işte ben başkan olmasam da 24 saat içinde Rusya-Ukrayna savaşını bitiririm dediğini biliyoruz.
40:49Ve yaparsa Trump yapar mı gerçekten? Prof. Dr. Evren Baltay'a sormak istiyorum.
40:55Gazze ve Ukrayna konusunda Trump ne gibi çözümler sunabilir ya da çözümler sunabilir mi?
41:01Ya da bu iki sıcak noktada önemli gelişmelere tanık olur muyuz?
41:06Trump'ın hem Ukrayna hem Gazze konusundaki politika yöneticileri büyük oranda Biden yönetiminden farklılaşıyor.
41:25Bu farklılaşmanın ne kadar gerçek ve sahada siyasete dönebileceği noktasında olacak.
41:36Özellikle Ukrayna konusunda zaten Trump'ın hem de Trump ekibinin büyük oranda Amerika'nın Ukrayna'ya olan desteğine, askeri ve ekonomik desteğine ilaştırdığı ve
41:48yarı izolasyonist tutumu üzerinden de Amerikan seçmenlerinin ya da Amerikan vatandaşlarının parasının yabancı ülkelerdeki Amerika'ya ait olmayan savaşlarda harcanmasına dair eleştirel bir tutumu olduğunu biliyoruz.
42:05Dolayısıyla şunu da biliyoruz aslında Amerikan'ın Ukrayna'ya Biden döneminde yaptığı desteğin ya da yardımın Trump döneminde azalma engellenebileceğini biliyoruz.
42:18Ama bunun ne şekilde olacağını da bilmiyoruz.
42:20Çünkü aslında bilirsizlik, hem Bahçeli'ne hem de Kılıçdaroğlu'na da söyledi.
42:26Büyük oranda Trump dönemini belirleyen ana özelliklerden yani diplomasi açısından da ana özelliklerden birisi olacak.
42:34Putin'le bir anlaşmaya varabileceğini ve bir ateşkesin olabileceğini hep söyledi.
42:42Ama bu uçtan bambaşka bir uça da gidebilir Amerikan siyaseti.
42:47Daha ağırlaştırılmış, Ukrayna'ya olan yardımın arttığı, savaşın bir an evvel bitmesi yönünde eğilimlerin ortaya çıktığı bir yana da gidebilir.
42:57Ama büyük oranda Trump'ın Putin'le kurduğu ilişkiye kendi iç-dış politika ekibini nasıl oluşturacağına da bağlı olarak düşünülecek.
43:07Şimdi onu da biliyoruz, o da büyük bir bilinmezlik içerisinde.
43:10Trump'ın kimleri aslında dış politika ekibine atayacağını bilmiyoruz.
43:15Ama şu bir gerçek, bunu çok yazdı Amerikan gazeteleri ve Avrupa.
43:21Biden'ın belki de Soğuk Savaş sonrası Amerikan önderliğinde kurulan Transatlantik İttifakı'na hakikaten gönülden bağlı, Avrupa savunmasına gönülden bağlı son Amerikan başkanı olduğu çok yazıldı, çizildi.
43:37Harris de başkan olsa, Trump de başkan olsa öyle olacaktı.
43:41Eğer Harris seçilmiş olsaydı bu Ukrayna ve Avrupa'ya belki biraz zaman kazandırabilecekti ama şimdi bu zamanın kalmadığını görüyoruz.
43:51Hem Avrupa'nın kendi savunmasına hem de Ukrayna'nın Trump'ın siyasetine bağlı olarak kendi savunmasına daha fazla ağırlık vermesi gerekecek.
44:03Ama Amerika'nın olmadığı bir Avrupa ve Ukrayna hakikaten ya da aynı oranda olmadığı bir Avrupa ve Ukrayna aynı Avrupa ve Ukrayna olmayacak.
44:11Gazete meselesinde de kısacık birkaç bir şey söyleyeyim.
44:14Şimdi Netanyahu'nun görmüşsünüzdür çok paylaşıldığı tebrik mesajı çok kişisel ve yine arkadaşlığı, dostluğu vurgulayan, bunun çok büyük bir sıfırın zaferi olduğunu vurgulayan,
44:26birlikte çok iyi şeyler yapacağını söyleyen ve işiyle birlikte aile bağlarını da aslında gösterme açısından önemli imzaladığı bir tebrik bileti attı.
44:36Ve biliyoruz ki yine söylendi, Netanyahu ve Trump arasında güçlü bir bozulmuş olsa da yine bir tebrik mesajı yüzünden bozulmuş olsa da,
44:47Netanyahu'nun Biden konusu üzerine Trump'ın Netanyahu'ya öfkelendiği bulunuyor.
44:53Bu ikili ilişkinin güçleneceğini söylemek mümkün.
44:58Gazete meselesinde de aslında ne Biden ne Harris'in konusu, İsrail meselesinde çok daha farklı bir yöne Amerikan siyasetini sokmayacaktı.
45:14Bu Harris'e yönelik önemli eleştirilerden birisiydi.
45:17Harris'in konusunda ve İsrail'i sinirlendirme konusunda kampanya sırasında Biden'ı aşan ciddi bir plan ortaya koyamadı.
45:29Trump'ın da bir planı yok aslında fakat bunu bitirebileceğini söylüyor yine o kişisel ilişkiler üzerinden.
45:35Ama Trump politikasının da İsrail yanlısı ve Netanyahu ile yakın ilişki içerisinde yürüyen bir hat gezineceğini ben görmekte mümkün diye söyleyeyim.
45:48Teşekkürler.
45:50Evren Balta, NATO'dan, Ukrayna'dan, Gazze'den ve NATO'ya ve Avrupa'ya daha şüpheci yaklaşan Amerika'nın bir takım hem NATO açısından hem Ukrayna açısından hem de dünya açısından sonuçları olacağından bahsetti.
46:05Söyleye özel siz hem Gazze hem Ukrayna hem de Amerika'nın NATO'ya olan olası tutumunun Trump yönetimiyle birlikte olası tutumunun nasıl etkileri olacağını düşünüyorsunuz?
46:20Şimdi Trump'ın Batı Avrupalılardan pek haz etmediğini gördük ilk döneminde.
46:28Avrupa Birliği içinde ikilik yaratacak adımlar atmış olduğunu da gördük.
46:36Avrupa ülkeleri arasında en çok sevdiği liderin Viktor Orban olduğunu, Cumhuriyetçi Parti'nin Viktor Orban'la çok yakın ilişkileri olduğunu da şimdi biliyoruz.
46:48Viktor Orban da şu dönem Avrupa Birliği'nin lideri Macaristan.
46:53Bunların devam edeceğini ve Batı Avrupalılarla olan ilişkilerini limonik alacağı kanısındayım.
47:02NATO'dan çıkacağına ihtimal vermiyorum.
47:05Bugünkü NATO Genel Sekreteri Batı Avrupalılar arasında Trump'la ilişkisi en iyi olan siyasi liderdi Mark Rutte.
47:13Ve ayrıca da ne kadar Rusya'ya yakın falan gözükse de NATO'nun yıkılmasına izin verecek ölçüde Amerika'yı oradan çekme ihtimalinin güçlü olduğunu açıkçası düşünmüyorum.
47:29Ama Avrupalılar Ukrayna meselesinde yalnız kalabilirler.
47:34Ukrayna'ya yapılan yardımı azaltması evet söz konusu fakat bence Harris de aynı şeyi yapacaktı.
47:42Gerek Harris gerekse Trump her ikisi de Zelenski'yi masaya oturmaya ikna etmeye çalışacaklardı.
47:49Bunun yapış tarzları ya da Rusya'ya yaklaşımları herhalde farklı olacaktı.
47:54Şu ilginç Putin'in sözcüsü Peskov, Putin'in bir tebrik mesajı gönderme niyeti olmadığını söylemiş Trump'a.
48:05Bilmiyorum artık kendi aralarındaki pazarlığın bir parçası mı yoksa Rusya'nın müzakere için pozisyon almaya başlaması mı diye.
48:13Trump'ın ne yapacağı bilinen dış politika adımı ekonomi politikasıyla alakalı o da tarifelerin yükseltilmesi.
48:22Dünyanın geneline %10'luk hatta bir ara coştu %20'lik bir tarife koyacağını söyledi.
48:28Çin'e %60'lık tarif uygulayacağını söyledi.
48:31O da tabii dünyayı 1930'lar ortamına döndürebilecek bir adım olur.
48:38Korumacılık nedeniyle küreselleşmenin sona ermesi, ticaretin zayıflaması nedeniyle bunun karşı tedbirleri getirmesi,
48:49ülkelerin içe kapanması, ekonomilerin daralması ve hakikaten düdüklü tencerenin yeterince istimatlamaması gibi bir durum ortaya çıkabilir.
48:58Çin'e yönelik olarak copolitik alanda ne yapacağını da tam olarak bilmiyoruz.
49:03Çünkü Biden yönetimi Çin'in etrafında pek çok ittifak kurmaya çalıştı.
49:11Amerika'nın iyi ilişkide olduğu ülkeleri belli bir ittifak çerçevesi içine almaya çalıştı.
49:18Trump bir taraftan Çin'le uğraşırken Amerika'nın oradaki müttefikleri,
49:23Güney Kore'yi ya da Japonya'yı rencide edecek ya da taciz edecek şeyler söylemekten de geri kalmadı.
49:30Bu sefer bunları nasıl yöneteceğini hakikaten tam olarak kestiremiyorum.
49:35Ama yanındaki ekibin bir kısmının Rusya'yı ondan daha fazla bir tehdit olarak görme eğilimi de var.
49:46Ve kendi aralarındaki müzakerelerde kim kimi ikna edebilecek onu yaşadıkça göreceğiz.
49:53Orta Doğu'ya gelince, valla hakikaten belli olmaz.
49:59Trump'ın birbiriyle olan ilişkisinde bir takım sorunlu anlar da vardı.
50:05Bu sadece Biden'a tebrik mesajı göndermesinden mi kaynaklanıyordu emin değilim.
50:107 Ekim'den sonra, hemen sonra, sonra 3-4 ay sonra bir kez daha Trump,
50:15ben Kasım Süleymaniye'yi vuracakken İsrail yardım edecekti.
50:19Bibi korktu, çekindi, son anda vazgeçti falan diye.
50:22Bibi'ye saldırdıydı.
50:24Ben başkan olana kadar bu işi bitir dediği de gazetelerde çıktı.
50:28Biden yönetiminin İsrail'e verdiği bir ültimatom var.
50:35İnsani yardımın gelmesine engel olmaya devam etmeyin.
50:40Bir ay süre verdik istedi.
50:42Gelecek hafta doluyor bu süre.
50:45Belki Biden yönetimi daha önce çoktan yapmış olması gereken şeyleri,
50:49şimdi kaybedecek bir şey olmadığı için yapmaya çalışabilir.
50:53Yapar mı yapmaz mı?
50:54İnanın o konuda en ufak bir bilgim yok.
50:57Ama şunu göz ardı etmemek gerektiğini şahsen düşünüyorum.
51:02Trump'ın kulakları da Suudi Arabistan'ın kaygılarına da daha fazla açık.
51:07Hamas iyiden iyiye zayıflatıldı.
51:11Hezbollah iyiden iyiye zayıflatıldı.
51:13Fakat İsrail'in nerede duracağını bilmeyen körfez ülkeleri
51:17İran'la ilişkilerini düzeltmeye ya da yakınlaştırmaya çalışıyorlar.
51:22İsrail'in en azından Lübnan'da elinin tutulmasını talep edebilirler.
51:26Trump da buna çok da soğuk bakmayabilir.
51:31Ama dediğim gibi bu konularla hiç birisi tartışılmadı kampanya sırasında.
51:36Bu konularda açık edilmiş bir şey de yok.
51:39Sadece Project 2025 belgesinde İbrahim Antlaşmaları'nın sürdürülmesi ve genişletilmesi konuşuluyor.
51:49Ama o da 7 Ekim'den önce yazılmış olan şeylerdi.
51:537 Ekim sonrasındaki duruma göre İsrail Orta Doğu'daki bütün güç dengesini
51:58kendi kafasına göre yeniden kurgulamaya çalışırken ve bir savaş ihtimali
52:03eğer İran İsrail'in son saldırısına cevap verecek olursa orta yerde dururken
52:08Lübnan'ın güneyinde 10 millik bir alan bir daha yaşanamayacak hale getirilirken
52:14bunları bir Trump yönetimi nasıl idare etmeye çalışacak
52:19ve oradan barışa doğru gidecek şu anda kestiremiyorum.
52:22Ama yarın öbür gün kendi çıkarına bunun uygu olduğunu düşünüp
52:26BİBİ'ye kes artık bunu demesi ihtimalinde asla reddedemiyorum.
52:32Evet artık son olarak sözlü stüdyo konuğumuz Bahçı İnanç'a vereceğim ama
52:38diğer konuklarımızı uğurlayabiliriz.
52:40Çok teşekkürler.
52:42Diğer yayınlarda görüşmek üzere.
52:44Teşekkürler.
52:45Sevgili Şirin Pazisi Solye Özler ve Evren Malta teşekkürler.
52:49Teşekkürler.
52:51Evet Baysan Hanım en son olarak Gazze, Ukrayna, Türkiye, İran, Orta Doğu sizin
52:58önümüzdeki dönemde bizi nelerin beklediği ile ilgili görüşlerinizi.
53:02Aslında ikiye ayırmak gerekiyor bu ayrımı da zaten Evren Hoca birkaç yazısında yapmıştı.
53:08Avrupa tarafından baktığımızda bence Türkiye açısından önemli bir fırsat kapısı var.
53:13O da Türkiye sonuç olarak NATO'nun en büyük ikinci ordusu.
53:18Elini taşın altına koyan bir ülke ve Trump'ın gelişiyle Avrupa'daki ülkeler
53:24bu hani tırnak içinde stratejik otonomi arayışlarını arttıracaklardır.
53:29Yahut da Amerika'ya daha az sırtlarını dayayacak şekilde Avrupa'nın güvenlik
53:34mimarisini yeniden kurgulayacaklardır.
53:37Şimdi bu kurgu içine Türkiye'nin hızlıca girmesi gerek ama orada özellikle Türkiye'nin
53:43bazı Avrupalı ülkelerle sorunları bunun önüne geçiyor.
53:46Fransa mesela Türkiye'yi dışlamaya çalışıyor.
53:49Bu süreçte Türkiye'nin özellikle bu Fransa blokajını aşarak Avrupa güvenlik mimarisinde
53:56Avrupa ile dayanışma içinde yeni bir süreç başlatabiliyor olması gerekir.
54:02Burada hem bir fırsat var.
54:04O fırsat Türkiye'nin Avrupa ile yakınlaşmasını götürebilecek bir fırsat.
54:09Avrupa diyebilir ki yani madem biz Amerika'ya sırtımızı dayayamıyoruz.
54:13O zaman Türkiye gibi hem NATO ülkesi hem bizim için aday bir ülke onunla iş birliğini
54:19arttıralım diyebilir.
54:20Bu bir fırsat penceresi.
54:21Ama eğer Avrupa'daki bazı ülkelerle ikili ilişkiler düzeltilemezse bizden ya da onlardan
54:28kaynaklanan sebeplerle Avrupa güvenlik mimarisinden Türkiye'nin dışlanması süreci
54:33olur ki bu da hani Trump'ın gelişiyle Avrupa kanadında ortaya çıkacak bir risktir.
54:39Orta Doğu'ya gelirsek şimdi ben girişteki cümlelerimde de onu söylemeye çalıştım.
54:45Yani Trump'ın gelmesi Türkiye için, Türk dış politikası için daha olumlu bir unsur
54:52olarak ben değerlendirmiyorum.
54:54Ama ne kadar zor da olsa kendimi Erdoğan'ın dünyasının zihin sisteminin içine koymaya
55:02çalışıyorum.
55:03Beştepe'nin bakışının içine koymaya çalışıyorum.
55:06Ve şunu düşünüyorum.
55:08Erdoğan kurumdan kuruma ilişkiden ziyade liderden lidere ilişkiyi tercih eden bir
55:15lider.
55:16Kurumdan kuruma tercih ediyordu demokratlar.
55:19Liderlik olarak yani doğru dürüst Erdoğan ne Biden'a ulaşabiliyordu ne doğru dürüst
55:24konuşabiliyordu ve ilişkileri bir yere kadar getiremedi açıkçası.
55:29O nedenle bir de Erdoğan'ın çok risk alan bir lider olduğunu düşünüyorum.
55:34Risk almaktan kaçınmayan yüksek riskli süreçlerden imtina etmeyen bir lider olduğu
55:41için Biden'la ilişkiler bir yere gitmeyecekti diye düşünüp en azından Trump'lı dünyada
55:48ben yüksek risk alırım diye bakacaktır.
55:50Ama ilk yorumumda da söylediğim gibi bu yüksek risk işte borzada oynamak gibi yüksek
55:56risk yüksek kazanç da getirebilir.
55:59Yüksek risk yüksek kayıp da getirebilir.
56:02O nedenle elbette ki bu süreç çok sancılı olacaktır.
56:06Çünkü birinci dönemde de biz bunu gördük.
56:09Her ne kadar liderden lidere bir süreç oturtmaya çalıştıysa da bu süreç çok sancılı yaşandı.
56:16Ben sadece şunu düşünüyorum.
56:18Erdoğan kafasındaki bir lider muhakkak risk alıp bir şekilde Trump'la farklı bir
56:24ilişki geliştirmeye çalışacaktır.
56:26Buradan bir kendisine bir getiri getirmeye çalışacaktır.
56:30Onun dışında da Trump nedeniyle ortaya çıkacak olan Orta Doğu'daki bu kaotik
56:36yapınıyı da iç politika için bir malzeme olarak kullanacaktır.
56:40Ve hani nasıl ki demin Şirin Pais'in söylediği işte hani bunu çözersem ben çözerim
56:45diye Trump bir propaganda yapıyor.
56:47İşte mevcut koalisyon da AK Parti MHP koalisyonu da Orta Doğu'da öyle bir kaotik durum var
56:54ki Orta Doğu'da öyle riskli bir durum var ki Trump'lı bir dünya o kadar toz duman ki
57:00bu süreci ancak ben biz yönetebiliriz.
57:03Dolayısıyla içeride işte durumu tahkim etmeliyiz vesaire derken demir yumruklu
57:09bir takım önlemleri de almaktan imtina etmeyeceği için bence tabii ürkütücü
57:15bir senaryoya doğru gidiyoruz.
57:17Peki çok teşekkürler.
57:19Sevgili T24 izleyenleri size bugün Amerikan seçimlerinin sürpriz sonuçlarını ne anlama
57:26geldiğini, Harris'in neden kaybettiğini, Trump'ın neden kazandığını aktarmaya
57:31çalıştık.
57:32Konuklarım Prof. Dr. Evren Balta, T24 programcısı Şirin Pais'in, akademisyen
57:38Soli Özel ve dış politika analisti Barton İnanç'tı.
57:42Ben T24 dış haberler editörü Buse Söğütlü.
57:45Amerikan seçimlerini T24'den izlemeye devam edin.
57:49Hoşçakalın.