Hayata Yön Veren Mefhumlar I Rızık
“Hayata Yön Veren Mefhumlar” fikir dünyamızda bulanıklaştırılmış, gölgede bırakılmış mefhumları ele almaya devam ediyor. Serdar Yılmaz'ın hazırlayıp sunduğu “Hayata Yön Veren Mefhumlar” bu akşam "Rızık" konusunu ele alıyor.
Category
📚
ÖğrenmeDöküm
00:00Euzubillahimineşşeytanirracim
00:02Bismillahirrahmanirrahim
00:04Velhamdulillah
00:06Vessalatu vesselamu
00:08ala rasulillah
00:10Emma ba'd
00:12Esselamu aleykum ve rahmetullahi ve berekatuhu
00:14Kerim kardeşlerim
00:16bu hafta sizlerle beraber
00:18yine çok önemli bir konuyu
00:20ve Müslümanların
00:22hayatına yön veren çok
00:24önemli bir mefhumu işleyeceğiz inşallah
00:26İslam akidesiyle
00:28ilişkili fikirlerden
00:30ve mefhumlardan birisi olan
00:32bu mefhum her bir
00:34Müslümanın kendisine
00:36iman etmesi vacip olan
00:38hakkında subutu
00:40ve delaleti kat'i olan
00:42nasların bulunduğu
00:44rızık konusudur
00:46bilindiği gibi günümüzde
00:48Müslümanların büyük bir
00:50çoğunluğunda İslam
00:52akidesine ilişkin
00:54bir takım fikirlerde karışıklık
00:56ve problemler meydana gelmişti
00:58mesela bunlardan birisi
01:00kaza ve kader konusudur
01:02bir diğeri hidayet ve dalalet
01:04konusudur. Bunları
01:06daha önceki
01:08derslerimizde detaylıca işlemiştik
01:10ve özellikle bu iki
01:12konu Yunan felsefesinin
01:14tercümesiyle birlikte ve kelamcıların
01:16konuyu Kuran'ın
01:18metoduna aykırı bir şekilde
01:20ele almasıyla birlikte
01:22Müslümanlar nezdinde
01:24karışıklığa sebep olmuştu
01:26ancak rızık
01:28konusu da kelam alimlerinin
01:30ele aldığı bir konu
01:32olmakla birlikte Müslümanlar
01:34nezdinde karışıklığın
01:36sebebi olan husus
01:38kelamcıların konuya
01:40yaklaşımından ziyade
01:42bizzat Müslümanların
01:44rızkın vakasını
01:46yanlış anlamaların neticesinde oluşmuştur
01:48yani Müslümanlar
01:50rızkın kendilerine
01:52ulaştığı hal ve durumları
01:54bizzat rızkın
01:56sebebi olarak zannettiklerinden
01:58dolayı bu konuda
02:00imani bir zafiyete
02:02düşmüşlerdir maalesef
02:04ve bundan dolayı rızık endişesi
02:06Müslümanların
02:08genelini kaplamış ve rızık endişesinden
02:10dolayı İslam'dan
02:12şer'i hükümlerden
02:14taviz vermeye
02:16başlamışlardır. İşte
02:18bugün Müslümanlarda şahit
02:20olduğumuz birçok
02:22zafiyetin sebeplerinden
02:24birisi rızık
02:26endişesi haline
02:28gelmiştir. Korkaklık,
02:30cimrilik,
02:32gelecek endişesi,
02:34dünyaya dört elle sarılma,
02:36hak bir sözü
02:38söylemekten çekinme ve geri
02:40durma, İslam'ı
02:42bir davet
02:44olarak yüklenmekten
02:46geri durma gibi
02:48tüm bu hususların en büyük
02:50sebeplerinden birisi
02:52Müslümanlarda var
02:54olan rızık endişesidir.
02:56İşte bundan dolayı
02:58kardeşlerim bu konu
03:00Müslümanlar için son
03:02derece önemli bir
03:04konudur ve
03:06bizler de
03:08önemine binaen rızık
03:10mefhumunu doğru
03:12esaslar üzerine ele alıp
03:14incelemeyi gerekli gördük.
03:16Rabbim gereğince anlamayı
03:18ve istifade etmeyi bizlere
03:20nasip eylesin.
03:22Evet kıymetli dostlar
03:24öncelikle rızık
03:26kelimesinin lugattaki
03:28manasına değinecek olursak
03:30Arap lugatında rızık
03:32vermek,
03:34ita etmek,
03:36ihsan etmek,
03:38pay ve nasip gibi
03:40manalara gelmektedir.
03:42Rabbimiz Bakara suresinde
03:44şöyle buyuruyor
03:46''Ve mâ razegnâhum
03:48yunfigû''
03:50Yani kendilerini
03:52rızıklandırdığımız şeylerden
03:54infak ederler buyuruyor.
03:56Yani kendilerine verdiğimiz
03:58şeyden anlamındadır.
04:00Dolayısıyla
04:02Allah'ın ita ettiği
04:04yani verdiği kendisinden
04:06bir fiil faydalanılsın
04:08ya da bir fiil
04:10faydalanılmasın
04:12ve nasip olunan her şey
04:14rızıktır. Ve kardeşlerim
04:16dalaleti kat'i ve apaçık
04:18olan pek çok ayet
04:20Kur'an'a iman
04:22eden bir kimsenin
04:24rızkın sadece
04:26Allah'ın elinde olduğuna
04:28ve dilediğine
04:30dilediği kadar verdiğine
04:32iman etmesinden
04:34başka hiçbir
04:36anlama gelmemektedir.
04:38Yani rızkı
04:40takdir eden de
04:42bizzat veren de
04:44sadece Allah-u Teala'dır.
04:46Rızık meselesi
04:48kıymetli dostlar kader meselesi
04:50gibi değildir.
04:52Zira bildiğiniz gibi
04:54kader vuku bulmasından
04:56önce Allah'ın
04:58falan kişinin, işinin
05:00meydana geleceğini
05:02bilmesidir. Ki bu iş
05:04yazılmış ve takdir
05:06edilmiş olmaktadır.
05:08Ama rızık konusu
05:10bundan farklıdır. Konu
05:12Allah'ın sadece
05:14kişinin rızıklandırılacağını
05:16bilmesi konusu
05:18değildir. Bilakis
05:20bununla birlikte yani
05:22rızkın takdir edilmiş
05:24olmasının yanında
05:26razık olan
05:28rezzak olan
05:30rızka hükmeden
05:32ve veren sadece
05:34Allah'tır. Hiçbir
05:36kul değildir.
05:38Nitekim
05:40ayetlerin delalet
05:42ettiği de işte tam olarak
05:44budur. Mesela
05:46Rabbimiz
05:48Ankebut suresinde
05:50şöyle buyuruyor. Buyuruyor ki
05:52Allah rızkı
05:54kullarından
05:56dilediğine bol bol
05:58verir. Dilediğine de
06:00kısar. Şüphesiz Allah
06:02her şeyi bilendir.
06:04Yine şöyle buyuruyor
06:06nice
06:08canlılar var ki
06:10rızkını yanında taşımaz.
06:12Onlara da
06:14size de rızkı
06:16veren Allah'tır.
06:18O semidir ve alimdir.
06:20Yine
06:22kardeşlerim Mülk
06:24suresinde ise şöyle geçer.
06:28Ya o size verdiği
06:30rızkı kesiverirse
06:32size rızık
06:34verebilecek olan kimdir?
06:36Ve yine
06:38Hud suresinde ise
06:40şöyle buyurulur.
06:42Yeryüzünde yürüyen her canlının
06:44rızkı yalnızca
06:46Allah'a aittir.
06:48Şura
06:50suresinde ise kardeşlerim
06:52Rabbimiz şöyle
06:54buyuruyor. Allah
06:56kullarına rızkı
06:58bol bol verseydi
07:00kesinlikle
07:02yeryüzünde azarlardı.
07:04Fakat o
07:06rızkı dilediği kadarıyla
07:08indirir. Şüphesiz ki
07:10o kullarından haberdar
07:12olandır ve görendir.
07:14İşte
07:16bu ayetler ve bunlar gibi
07:18yüzlerce ayette
07:20rızkı verenin
07:22sadece Allah olduğuna
07:24onun dilediğini
07:26rızıklandırdığına
07:28dilediğine rızkı genişlettiğine
07:30ve dilediğine de daralttığına
07:32dair dalaletleri
07:34kat'idir.
07:36Zira
07:38bu ayetlerin hepsinde
07:40rızık Allah'a nispet edilmiştir
07:42ve ondan başka
07:44rızık verenin olmadığı
07:46açıkça geçmektedir.
07:48Ki bu da rızkı verenin
07:50o olduğuna delalet eder
07:52ve bu hakiki
07:54bir isnattır.
07:56Ne demektir hakiki isnat?
07:58Yani bundan murat
08:00sadece rızkın
08:02yaratılması değildir.
08:04Bilakis rızkın
08:06bizzat kişiye verilmesidir.
08:08Çünkü
08:10usülde kaide şudur
08:12kıymetli dostlar.
08:14Hakiki isnatta
08:16asıl olan bir karine
08:18olmadıkça mecaza
08:20hamledilmemesidir.
08:22Ve burada da
08:24rızkın adı hakiki manasından
08:26mecaza
08:28hamledecek bir karine
08:30yoktur. Dolayısıyla
08:32rızkın
08:34Allah'a nispet
08:36edilmesi hakiki
08:38bir nispettir.
08:40Bunun yanı sıra
08:42rızkın insana
08:44nispet edilmesi ne bir
08:46ayette ne de hiçbir hadiste
08:48geçmemiştir. Ki o
08:50kendisini rızıklandırabilsin.
08:52Bilakis tüm
08:54naslarda rızık Allah'u Teala'ya
08:56nispet edilerek gelmiştir.
08:58Sadece birkaç
09:00ayette
09:02başkasına vermek üzere
09:04rızkın insana nispet
09:06edilmesi geçmiştir. Ki bundan murat
09:08onlara malı
09:10veriniz demektir.
09:12Mesela Allah'u Teala
09:14şöyle buyurmuştur.
09:16Yakınlar, yetimler ve miskinler
09:18hazır bulunursa
09:20bundan onları da rızıklandır.
09:22Şimdi
09:24bu ayetten kast edilen
09:26Allah'ın size verdiği bu rızıktan
09:28onlara da verin demektir.
09:30Dolayısıyla
09:32bu rızıktan
09:34ihtiyaç sahiplerine
09:36vermelerine ilişkin
09:38Müslümanlara bir emirdir.
09:40Yoksa rızkın
09:42Allah'tan başkasına
09:44nispet edilmesi
09:46kesinlikle değildir.
09:48Yani kardeşlerim
09:50ayetlerin hepsinde
09:52rızık fiili
09:54Allah'a nispet edilmiş ve
09:56ona isnat edilmiştir.
09:58Bu da
10:00tevil götürmeyen bir mana
10:02ortaya koyar. Ki o mana da
10:04şudur. Rezzak
10:06olan ancak
10:08Allah'u Teala'dır.
10:10Ve rızık Allah'ın
10:12elindedir demektir.
10:14Buna binaen
10:16mahlukatı
10:18rızıklandıranın
10:20Allah olduğuna iman
10:22etmek vaciptir.
10:24Çünkü delil
10:26hem subutu kat'i
10:28hem de delaleti kat'idir.
10:30Dolayısıyla ona
10:32iman farzdır ve
10:34onu inkar etmek küfürdür.
10:36Allah'ın
10:38rezzak olduğuna iman
10:40etmeyen bir kimse
10:42küfre girmiş olur.
10:44Kendimizi muhafaza eylesin.
10:46Gerek iman bakımından
10:48gerekse delil bakımından
10:50rızık meselesi işte budur.
10:52Bununla birlikte
10:54Allah'u Teala
10:56kendisinin rezzak olduğuna
10:58iman edilmesini
11:00emretmesinin yanı sıra
11:02insana
11:04bu rızkı elde etmesi
11:06için çalışmayı
11:08da emretmiştir.
11:10Mesela Allah'u Teala
11:12şöyle buyurmuştur.
11:14Yeryüzünü size
11:16boyun eğdiren O'dur.
11:18Şu halde
11:20yerin sırtlarında dolaşın
11:22ve Allah'ın
11:24rızkından yiyin.
11:26Ve dönüş ancak
11:28O'nadır buyuruyor.
11:30Ve yine
11:32Cuma suresinde ise
11:34şöyle geçer.
11:36Cuma salahını eda
11:38ettiğinizde artık
11:40yüzüne dağılın ve
11:42Allah'ın fazlından
11:44isteyiniz.
11:46İşte bunlar
11:48gibi ayetlerde
11:50Rabbimiz rızkın talebi
11:52için çalışmayı emretmiştir.
11:54Hatta
11:56rızkın talebi
11:58için çalışılması
12:00emri Allah'ın
12:02rezzak olduğunu
12:04gösteren ifadeye
12:06bitişik gelmiştir.
12:08Yani
12:10yeryüzünde dolaşın
12:12çalışın
12:14ve Allah'ın rızkını
12:16yiyin denmektedir.
12:18İşte böylece
12:20Allah'ın
12:22rezzak
12:24olmasının manası
12:26daha da açıklığa kavuşur.
12:28Bundan dolayı kardeşlerim
12:30rızık konusunda
12:32iki husus vardır.
12:34Birincisi bizzat
12:36rızkı veren
12:38ikincisi rızkın
12:40ulaştığı hal.
12:42Yani rızkı
12:44elde etmenin yoludur.
12:46Burada
12:48kendisine imanın
12:50talep edildiği şey
12:52imanın
12:54konusu olan şey
12:56rızıktır. Onu elde etmenin
12:58yolu değildir.
13:00Rızık için çalışmanın
13:02talep edilmesi ise
13:04rızkı elde etmenin
13:06yoludur. Yoksa bizzat
13:08rızık değildir.
13:10Buna göre Allah'ın
13:12rezzak olduğuna
13:14rızkı veren olduğuna
13:16iman etmenin
13:18manası, mahlukat
13:20rızkı elde ederken
13:22onu ancak
13:24Allah'tan elde ederler.
13:26Başkasından değil
13:28manasındadır ve bu
13:30demektir. Zira
13:32hiçbir yaratılmış
13:34mahluk
13:36kendileri için rızkı
13:38ortaya çıkaranlar
13:40manasında kendilerini
13:42rızıklandıramazlar.
13:44Aksine onların
13:46tümünü rızıklandıran
13:48sadece Allah'tır.
13:50Canlılar ise
13:52sadece
13:54kendisiyle Allah'tan
13:56elde ettikleri
13:58rızkın yolunu
14:00yerine getirmiş
14:02olurlar. Mesela
14:04bir tüccar
14:06ticarete girişip
14:08kazanç elde ettiğinde
14:10bu sayede rızkını elde
14:12ettiği yolu yerine
14:14getirmiştir. Yani ticaret
14:16rızkın ulaştığı
14:18hallerden
14:20durumlardan birisidir.
14:22Rızka gelince
14:24o elde edilen
14:26kazançtır. Ki onu
14:28ortaya çıkaran insan
14:30değildir. Ona
14:32o kazancı veren
14:34bizzat Allah-u
14:36Teala'dır. İşte
14:38subutu ve
14:40delaleti kati olan Kur'an
14:42ayetlerinin delalet ettiği
14:44tek mana budur
14:46kardeşlerim. Ve maalesef
14:48Müslümanlar tarafından
14:50karışıklığın
14:52isabet ettiği konu da işte
14:54tam burasıdır.
14:56Rızık konusuyla
14:58onu elde etmenin yolu
15:00arasındaki farkı
15:02maalesef ayırt edemediler.
15:04Çünkü insanlar
15:06rızkın vakasının
15:08ancak onun için
15:10çalışmakla gerçekleşeceğini gördüler.
15:12Dolayısıyla da
15:14meselenin
15:16doğru şekilde
15:18anlaşılması insanların
15:20zihninde karıştı.
15:22Bu yüzden de Müslümanlar
15:24rızkın Allah'tan
15:26olduğuna iman
15:28ettikleri halde
15:30rızkın insanın
15:32elinde değil Allah'ın
15:34elinde olduğunun
15:36vakasını, hayattaki
15:38somut vakasını idrak edemediler.
15:40Bilakis
15:42onlar nezdindeki vaka
15:44rızkın insanın
15:46elinde olması olarak
15:48hissettiler. Bundan dolayı da
15:50ayetlerin
15:52delalet ettiğine
15:54iman ettikleri halde
15:56bu ayetlerin
15:58ve rızkın
16:00vakasını, hayattaki
16:02somut gerçekliğini
16:04idrak edemediler
16:06ya da yanlış ve
16:08hatalı bir şekilde
16:10hissettiler ve idrak ettiler.
16:12Böylece
16:14kendi kendilerini
16:16rızıklandırdıkları şeklinde
16:18insanlara da kuvvetli bir
16:20zan oluştu.
16:22Her ne kadar dilleriyle
16:24rızıklandıranın
16:26Allah olduğunu söyleseler de
16:28servete,
16:30mala veya
16:32menfaate sahip oldukları
16:34durumları, halleri
16:36rızkın sebebi
16:38saymaktadırlar.
16:40Mesela
16:42belirli bir miktarda
16:44maaş alan bir memurun
16:46ya da emeğiyle
16:48çalışan işçinin
16:50kendi kendini
16:52rızıklandırdığını
16:54zannediyorlar.
16:56Eğer çok fazla
16:58gayret sarf ettiğinde
17:00veya ücretini arttırmak için
17:02çeşitli yollarla
17:04çalışıp çabaladığında
17:06insanın bu fazla
17:08çalışma ile
17:10kendini rızıklandırmış
17:12olduğunu zannediyorlar.
17:14Uğraştığı
17:16ticarette çaba harcayarak
17:18sattığı maldan
17:20kar elde eden tüccarın
17:22hastasını
17:24iyileştiren doktorun
17:26kendi kendini rızıklandırdığını
17:28sanıyorlar.
17:30Onlara göre her şahıs
17:32doğrudan doğruya eğer
17:34çalışırsa bu çabasıyla
17:36mal kazanır
17:38ve kendini
17:40böylece rızıklandırmış olur.
17:42Dolayısıyla da
17:44bu kişilere göre
17:46rızkın sebepleri
17:48hissedilen ve
17:50elle tutulabilen şeylerdir ki
17:52bunlar
17:54malı kazanmaya götüren durumlardır.
17:58Ve bu durumları
18:00yerine getirenler
18:02bu malla rızıklanırlar.
18:04İşte böylece
18:06rızkın insanın
18:08elinde değil Allah'ın
18:10elinde olmasının
18:12vakasını idrak
18:14edemediler.
18:16Kesin bir tasdik ile
18:18tasdik edilmesi gereken
18:20vakanın idrak edilmesi şeklindeki
18:22rızka iman
18:24meselesi maalesef kayboldu
18:26ve karıştı.
18:28Peki bu durum nasıl
18:30meydana geldi?
18:32Kardeşlerim Müslümanlar
18:36neden rızık meselesinde
18:38bu kadar açık ayetler
18:40varken neden rızık
18:42endişesine düştüler?
18:44Kendilerinde
18:46meydana gelen ve rızık
18:48konusunda imanlarını zedeleyen
18:50şeyin sebebi neydi?
18:52İşte bu
18:54durumun sebebi kıymetli
18:56dostlar Müslümanların
18:58kendilerine rızkı
19:00getirenin rızık
19:02için çalışmak olduğuna
19:04ve rızık
19:06için çalışmak olmasaydı
19:08rızkın
19:10gelmeyeceğine gözleri
19:12ile şahit olmaları
19:14ve vakada bizzat
19:16bunu böyle hissetmeleridir.
19:18Yani
19:20bir işçi
19:22bir fabrikada çalıştığında
19:24maaş aldığını
19:26çalışmadığında ise
19:28alamadığını gördü.
19:30Ve işte
19:32çalıştığında rızık geliyor
19:34çalışmadığında gelmiyor
19:36diyerek rızkın
19:38sebebinin çalışmak
19:40olduğunu zannetti ve
19:42böyle iman etti.
19:44Yine
19:46bir memur memur
19:48olduğu için her ay düzenli
19:50rızkının geldiğini
19:52vakadan hissetti ve
19:54böyle iman etti.
19:56Bir tüccar
19:58yaptığı ticaretten dolayı
20:00rızkının geldiğini gördü
20:02ve böyle iman etti.
20:04Bir çiftçi
20:06tarlasında çalıştığında
20:08rızkının geldiğini
20:10çalışmadığında ise gelmediğini
20:12gördü ve böyle iman etti.
20:14Ve böylece
20:16zannettiler ki
20:18rızkın talebi için çalışmak
20:20rızkın sebebidir.
20:22Ve
20:24sebepte
20:26sebepte
20:28müsebbibi ortaya çıkarttığına göre
20:30rızık Allah'tan
20:32değil onun için
20:34çalışmaktan gelmiş
20:36olmaktadır.
20:38Bizzat müşahede ettikleri
20:40his yoluyla ulaştıkları sonuç
20:42işte budur.
20:44Bunun içindir ki
20:46vakada
20:48hissettiklerinden dolayı
20:50buna iman ettiler
20:52ve rezzakın
20:54rızkı verenin
20:56Allah olduğuna imanları
20:58teorik
21:00bir iman olarak kaldı.
21:02Çünkü
21:04bu kimseler
21:06vakanın bunun aksi
21:08olduğunu müşahede ettiler.
21:10Bizzat gözlemlediler.
21:12İşte kardeşlerim
21:14tüm bunlar
21:16rızkın talebi için çalışmanın
21:18rızkın sebebi
21:20olduğunu zannetmelerinden
21:22ve buna iman
21:24etmelerinden dolayıdır.
21:26Rezzak olanın
21:28yani rızkı verenin
21:30Allah olduğunu söylemelerine
21:32rağmen buna
21:34iman etmelerine rağmen
21:36bunun manası
21:38zihinlerinde karıştı.
21:40İşte karışıklığın
21:42sebebi budur.
21:44Müslümanların rızık
21:46endişesine düşmelerinin
21:48sebebi budur.
21:50Rızık endişesiyle dünyaya
21:52dört elle sarılmalarının
21:54sebebi de budur.
21:56Rızkımız kesilir
21:58korkusuyla işlerini
22:00kaybetmemek için her türlü
22:02tavizi vermelerinin
22:04sebebi de budur.
22:06Rızkın sebebiyle
22:08rızkın ulaştığı
22:10halleri ve durumları
22:12birbirine
22:14karıştırmalarıdır.
22:16Hatta
22:18hocalar ve alim konumundaki
22:20insanlar dahi çıkıp
22:22çalışmak rızkın
22:24sebebidir. Eğer
22:26çalışmazsanız size kim rızık
22:28verecek dediler.
22:30Ve böylece insanlar nezdinde
22:32rızık konusunda
22:34sebep çalışmak oldu.
22:36Allah ise sadece
22:38rızkı yaratan ve
22:40takdir eden oldu.
22:42Bizzat rızkı veren, rezzak olan
22:44rızkın tek sebebi
22:46olmaktan Allah çıktı.
22:48Haşa. Evet
22:50kardeşlerim.
22:52Oysa ki
22:54vakada da çalışmak
22:56rızkın sebebi
22:58değildir.
23:00Çünkü sebep demek
23:02kesinlikle
23:04müsebbibi ortaya
23:06çıkartan şey demektir.
23:08Müsebbib ise
23:10ancak sebepten ortaya
23:12çıkar.
23:14Ne demek bu?
23:16Şu demek kıymetli dostlar.
23:18Mesela bıçak gibi
23:20kesici bir alet
23:22kesmenin sebebidir.
23:24Yani
23:26kesici bir alet
23:28kesmenin sebebidir.
23:30Kesilme ise
23:32müsebbibdir.
23:34Kendisine sebep olunandır.
23:36Nerede bir kesme ve
23:38kesilme varsa orada
23:40mutlaka kesici bir şey vardır.
23:42Yine
23:44ateş gibi yakıcı
23:46bir madde yakmanın
23:48sebebidir.
23:50Ki malum ateş yakar.
23:52Yakma ise
23:54müsebbibdir.
23:56Nerede bir yakma varsa
23:58orada ateş gibi
24:00yakıcı bir madde vardır.
24:02Dolayısıyla
24:04hem bıçak gibi
24:06keskin bir aletin
24:08dışında bir şeyle
24:10kesmek hem de
24:12ateş gibi
24:14yakıcı bir maddenin dışında
24:16bir şeyle yakmak
24:18hasıl olmaz.
24:20Meydana gelmez.
24:22İşte sebep bu demektir.
24:24Sebep budur.
24:26Eğer rızkın talebi
24:28için çalışmak bu şekilde
24:30sebep olsaydı
24:32kesen bıçak ve yakan ateşte
24:34olduğu gibi
24:36hem kesinlikle rızkın sebebi
24:38hem de vakıada
24:40kesinlikle rızkı
24:42getiren çalışmak olurdu.
24:44Lakin
24:46rızkın talebi için çalışmak
24:48bu şekilde değildir.
24:50Yani ne kesmeye
24:52oranla bıçak gibidir ne de
24:54yakmaya oranla ateş gibidir.
24:56Çünkü
24:58bazen rızkın
25:00talebi için çalışma
25:02hasıl olduğu halde
25:04çalışıldığı halde
25:06kişi diğerlerinden
25:08çok daha fazla çalıştığı halde
25:10rızık hasıl
25:12olmayabilir, meydana
25:14gelmeyebilir.
25:16Bazen de rızkın
25:18talebi için çalışmak olmadığı
25:20halde rızık hasıl olabilir.
25:22Yani
25:24bazen sebep olduğu halde
25:26müsebbip olmayabilir,
25:28bazen de sebep olmaksızın
25:30müsebbip olabilir.
25:32Bu da çalışmanın
25:34rızkın sebebi
25:36olmadığına kat'i
25:38bir delalet ile
25:40vakadan delalet eder.
25:42Hayat vakasında
25:44buna dair
25:46ayrıntılı olarak çok ama çok
25:48örnek vardır kardeşler.
25:50Mesela kazanç için
25:52çalışan bir tüccar
25:54ticaretinin sonucunda
25:56zarar edebilir veya
25:58kar elde edemeyebilir.
26:00İşte bu durumda
26:02çalışma olduğu halde rızık
26:04meydana gelmemiştir.
26:06Yani
26:08sebep olduğu halde
26:10müsebbip
26:12ortaya çıkmamıştır.
26:14Müsebbibi ortaya
26:16çıkarmadığına göre sebep
26:18olamaz. Çünkü
26:20sebep ne dedik kesinlikle
26:22müsebbibi ortaya çıkartan
26:24şeydir.
26:26Yine mesela fabrika
26:28sahibi biri
26:30mal kazanmak için fabrika kurar
26:32ve işte
26:34mallarını piyasaya sürdüğü
26:36halde zarar edebilir
26:38veya kazanç elde
26:40edemeyebilir. Dolayısıyla
26:42bakın bu çalışma rızkı
26:44ortaya çıkarmamıştır.
26:46Yine
26:48bir çiftçi
26:50belki senelerce
26:52eker biçer bakımını yapar
26:54hatta tarlası için
26:56büyük paralar harcar
26:58ama sonunda örün
27:00alamaz ya da zarar
27:02edebilir. Bu durumda
27:04çalışma
27:06rızkı ortaya çıkarmamıştır.
27:08Hakeza
27:10çalışmanın
27:12bir rızık ortaya çıkarmadığı
27:14vakıadan pek çok
27:16örnekler vardır.
27:18İşte
27:20görüldüğü gibi rızkın
27:22talebi için çalışmak
27:24rızkın sebebi
27:26olmamıştır.
27:28Yine
27:30bazen de
27:32bir mala mirasçı olmak
27:34rızık için
27:36çalışmaksızın
27:38ne yapar? Rızık getirebilir.
27:40Eğer
27:42çalışmak rızkın sebebi
27:44olsaydı çalışmaksızın
27:46bir rızkın
27:48gelmemesi gerekirdi.
27:50Dolayısıyla
27:52çalışmaksızın
27:54miras yoluyla malın
27:56hasıl olması
27:58çalışmanın rızkın
28:00sebebi olmadığına dair
28:02vakıadan
28:04delildir. Aynı şekilde
28:06bir
28:08gömü bulan ya da
28:10hibe, zekat
28:12ve sadaka
28:14alan bir kimse de çalışmaksızın
28:16rızık elde edebilir ve etmiştir.
28:18Yine
28:20kendisine nafaka ödenen bir kimse
28:22çalışmaksızın
28:24rızık elde etmiştir.
28:26Keza yine
28:28devletin kendilerine
28:30maaş verdiği yaşlılar
28:32ve hastalar çalışmaksızın
28:34rızık elde etmişlerdir.
28:36İşte bunlar gibi
28:38çalışmaksızın rızkın
28:40hasıl olduğu
28:42meydana geldiği pek çok
28:44örnek vardır.
28:46İşte tüm bunlar
28:48kat'i bir şekilde
28:50rızkın talebi
28:52için çalışmanın
28:54rızkın sebebi olmadığını
28:56yani
28:58rızkı getirenin çalışmak
29:00olmadığını vakıada
29:02ispat etmektedir.
29:04Peki o zaman
29:06bu durumda iki tane
29:08soru ortaya çıkıyor.
29:10Birincisi
29:12pek çok olayda şahit
29:14olduğumuz çalışma ve
29:16rızık ilişkisi nasıl bir
29:18ilişkidir? İkincisi ise
29:20çalışmak
29:22rızkı getiren olmadığına
29:24ve rızık da
29:26kendiliğinden gelmeyeceğine göre
29:28o halde rızkı kim getiriyor?
29:30Rızkı kim getirecek?
29:34Birinci sorunun cevabına
29:36gelince biraz önce
29:38ortaya koyduğumuz gibi
29:40çalışma rızkın
29:42gerçekleştiği hallerden
29:44durumlardan
29:46bir haldir. Ki
29:48bazen rızık meydana
29:50gelebilir bazen de
29:52gelmeyebilir.
29:54Yani çalışmak
29:56rızkın meydana
29:58gelebileceği şartlar ve
30:00durumlardandır.
30:02Allah subhanehu ve teala
30:04bizlere çalışmayı
30:06emrettiği ve çalışma
30:08halinde olmamızı
30:10talep ettiği için bizler
30:12çalışırız. Yoksa
30:14çalışma halleri kesinlikle
30:16rızka ulaştırıcı değildir.
30:18Biraz önce
30:20örneklerini verdiğimiz gibi
30:22bazen çalışma olur rızık olmaz
30:24bazen de çalışma
30:26olmadığı halde rızık olabilir.
30:28Dolayısıyla rızkın
30:30talebi için çalışmak
30:32Allah'ın bizzat verdiği
30:34rızkın kişiye
30:36ulaştığı hallerden
30:38bir haldir ve sebep
30:40değildir.
30:42Yani Allah az
30:44ya da çok kişiye verdiği
30:46rızkı o durumda
30:48çalışma haliyle
30:50vermiştir. Başka
30:52bir durumda ise çalışmaksızın
30:54miras yoluyla vermiştir.
30:56Daha
30:58başka bir durumda
31:00zenginden zekat ve sadaka
31:02yoluyla çıkartıp o şekilde
31:04vermiştir. Başka
31:06bir durumda tarladaki
31:08mahsul olarak vermiştir.
31:10İşte
31:12bu durumların hepsi
31:14Allah'ın verdiği rızkın
31:16bize ulaştığı hallerdir.
31:18Ancak
31:20insanlar
31:22şahit oldukları bazı
31:24vakalardan çıkarımlarını
31:26tüm vakalara
31:28aynı hükmü vermeleri
31:30sebebiyle işte burada
31:32hata etmişlerdir.
31:34Bu sebeple
31:36çalışmanın rızkın
31:38sebebi olduğu hükmü
31:40şeytanın saptırmasıyla
31:42ortaya çıkan
31:44hatalı ve batıl
31:46bir hükümdür.
31:48Böylece şeytan
31:50insanları fakirlikle
31:52korkutmayı
31:54başarabilmiştir. Ve insanları
31:56Allah'ın kefil
31:58olduğu bir konuda şüpheye
32:00düşürebiliyor.
32:02İşte vaka bu.
32:06İkinci sorunun cevabına gelince
32:08kıymetli dostlar yani çalışmak
32:10rızkı getiren olmadığına
32:12ve rızık kendiliğinden
32:14gelmeyeceğine göre
32:16o halde rızkı kim getirecek
32:18sorusuna
32:20evet çalışmak
32:22bir hal ve bir
32:24durumdur.
32:26Haller ve durumlar
32:28rızka tahakküm
32:30edemez.
32:32Hislerle
32:34açıkça müşahede edilir ki
32:36birçok kimselerin
32:38halleri ve durumları
32:40aynı olduğu
32:42halde rızıklar
32:44farklıdır.
32:46Yani
32:48aynı saatler arasında
32:50aynı işleri yapan kimselerin
32:52dahi rızıkları birbirinden
32:54farklıdır. O zaman
32:56rızka tahakküm
32:58eden bu hal ve
33:00durumların dışında bir şey
33:02vardır. İşte
33:04bu rızka tahakküm
33:06eden rızkı veren
33:08ve vermeyendir ki
33:10o Allah-u Teala'dır.
33:14Genişleten ve daraltandır ki
33:16işte o
33:18Allah-u Teala'dadır.
33:20Az veren
33:22ya da çok verendir ki
33:24işte o Allah-u Teala'dır.
33:26Nitekim
33:28kat'i
33:30delillerde Rabbimiz bunu
33:32açıkça ifade etmektedir.
33:34Böylelikle
33:36Rezzak'ın
33:38Allah-u Teala olduğuna
33:40iman
33:42vakaya mutabık
33:44delile binaen
33:46kesin tasdik
33:48olmaktadır. İşte
33:50rızık meselesi budur,
33:52vakası budur
33:54ve kat'i delilleri de
33:56bunlardır kardeşlerim.
33:58Ona iman işte bu şekilde
34:00olması gerekir.
34:02Rızık açısından
34:04ufku genişletecek
34:06ve onu elde etmek için
34:08hallerden hiçbir
34:10hale mukayyet kalmaksızın
34:12azimleri bileyecek
34:14olan işte böylesi
34:16bir imandır.
34:18Nitekim rızkı
34:20getirenin çalışmak
34:22olduğuna dair bir imanın
34:24rızık açısından
34:26ufku nasıl daralttığını
34:28ve böylesi kimselerin
34:30nasıl cimrileştirdiği
34:32ve korkaklaştırdığını
34:34açıkça görüyoruz
34:36bizler toplumda.
34:38Yine
34:40rezzak olanın
34:42Allah-u Teala olduğuna
34:44ve çalışmanın rızkın
34:46hallerinden bir hal olduğuna
34:48imanın da rızık
34:50üzerinde ne kadar etkili olduğu
34:52ve rızık açısından
34:54ufku nasıl genişlettiği
34:56ve böylesi kimselerin
34:58nasıl cömertleştiği
35:00ve nasıl cesurlaştığını
35:02da açıkça görmekteyiz.
35:04Allah Resulü
35:06Aleyhisselatu Vesselam'ın
35:08buyurduğu gibi
35:10sizden birinin insanlardan
35:12korkusu gördüğü
35:14veya şahit olduğu bir hakkı
35:16söylemekten onu alıkoymasın
35:18diyor. Çünkü
35:20hakkı söylemek ne eceli
35:22yaklaştırır ne de
35:24rızkı uzaklaştırır buyuruyor
35:26Allah Resulü Aleyhisselatu Vesselam
35:28İşte mümin böyledir
35:30kardeşlerim. O rızkın
35:32Allah'ın elinde olduğunu
35:34bilir ve hiçbir şeyden korkmaz.
35:36Buna göre
35:38rızkı elde etmek için
35:40Allah'ın beyan ettiği
35:42yollarla çalışmanın
35:44yanı sıra rezzakın
35:46yani rızık verenin
35:48Allah-u Teala olduğuna
35:50kesin bir iman olursa
35:52ne tembelliğin
35:54ne başkasının eline
35:56bakmanın ne de
35:58rızık endişesinin yansımaları
36:00olmayacaktır.
36:02Bunların aksine böyle bir
36:04iman rızık açısından
36:06ufku genişletecek
36:08ve bu mümin kimselerin
36:10elinde malın
36:12servetin
36:14daha da çoğalmasına
36:16sebep olacaktır Allah'ın izniyle.
36:18Evet
36:20kıymetli dostlar işte
36:22İslam akidesiyle
36:24ilişkili olan rızık
36:26mefhumu budur.
36:28Bunun dışında kardeşlerim
36:30rızık konusunda bir de
36:32bazı bölgelerdeki
36:34Müslüman kardeşlerimizden
36:36gelen bazı sorular vardır.
36:38Bunlara da kısaca
36:40değinip dersimizi
36:42bu şekilde tamamlamak istiyorum.
36:44Bir kısım
36:46kardeşlerimizin sorduğu
36:48şöyle bir soru var.
36:50Diyorlar ki
36:52ve çocuklar da yani kişinin
36:54eşi ve çocukları da
36:56rızka dahil midir?
36:58diye soruyorlar.
37:00Kardeşlerim
37:02rızık konusunda neyin
37:04rızık tanımına girdiği
37:06neyin ise girmediği
37:08tartışmaları
37:10kelam alimleri tarafından
37:12bolca yapılmıştır.
37:14Rızık hakkında
37:16bazı alimler rızkı
37:18sadece yiyecekler ve giyecekler
37:20ile sınırlı tutmuşlar.
37:22Bazı alimler ise
37:24sadece insanın
37:26bizzat faydalandığı şeyleri
37:28rızık tanımına almışlardır.
37:30Bir kısım alimler ise
37:32rızkın tanımını
37:34daha da geniş tutarak
37:36insanın sahip olduğu
37:38her şeyin rızık
37:40olduğunu söylemişlerdir.
37:42İşte
37:44rızkın tanımını geniş
37:46tutanlar eş ve
37:48çocukların da rızık
37:50kapsamında olduğunu
37:52söylemişlerdir.
37:54Bu minvalde
37:56başta da zikrettiğimiz gibi
37:58bize göre rızkın
38:00tanımı Allah'ın
38:02ita ettiği yani verdiği
38:04kendisinden
38:06faydalanılsın
38:08ya da faydalanılmasın
38:10sahip olunan her şeydir.
38:12Naslar da
38:14şunlar
38:16bunlar rızka dahildir
38:18şunlar da dahil değildir
38:20şeklinde bir tahsis
38:22olmadığı için
38:24eş ve çocukları rızık olarak
38:26tanımlamak yanlış
38:28değildir.
38:30Hasreten müslimde
38:32geçen bir hadis-i şerifte
38:34Allah Resulü Aleyhissalatu Vesselam
38:36ben Hatice'nin
38:38sevgisiyle rızıklandırıldım
38:40buyurmaktadır.
38:42İşte bu sebeple
38:44eş ve çocukların da
38:46rızık olarak tanımlanmasında
38:48bir sakınca yoktur.
38:50Ancak rızık kavramı
38:52hem şer'i naslarda
38:54hem de ıstılahta
38:56yaygın olan kullanımı
38:58ile sahip
39:00olunan tüm mallar
39:02için kullanılmaktadır.
39:04Böylece
39:06bazı kardeşlerimizden gelen
39:08bu soruyu da bu şekilde
39:10cevaplamış olalım.
39:12Gözden gelen diğer bir soru ise
39:14şudur
39:16kişinin
39:18haram yolla edindiği
39:20mallar da rızık
39:22kapsamına girer mi?
39:24diye soruyor kardeşlerimiz.
39:26Evet kıymetli dostlar
39:28ister helal olsun
39:30ister haram olsun
39:32kişinin sahip
39:34olduğu şeylerin tümü
39:36rızıktır.
39:38Allah farz
39:40haram veya mübah
39:42yollardan hangisi ile
39:44rızkı elde etme
39:46tercihlerine bakmaksızın
39:48kullarını
39:50rızıklandırandır.
39:52Sadece Müslümanları değil
39:54kendisine şirk koşanları
39:56dahi bu dünyada
39:58rızıklandırır.
40:00Ancak İslam
40:02rızkın elde edildiği
40:04hallerden
40:06Müslümanlar için caiz olanları
40:08ve olmayanları
40:10açıklamıştır, beyan etmiştir.
40:12Rızkın
40:14sebeplerini değil
40:16mülk edinme sebeplerini
40:18açıklayarak
40:20mülkiyeti bu sebeplerle
40:22sınırlandırmıştır şeriat.
40:24Zira
40:26rızık mülkiyetten
40:28başkadır, farklıdır.
40:30Şer'i
40:32bir neden olmadan bir kimse
40:34bir rızkı
40:36bir malı mülk
40:38edinemez. Her ne kadar
40:40helal de haram da
40:42rızık olarak Allah-u Teala'dan
40:44ise de şeriata
40:46göre ancak helal
40:48olan rızık mülk edinilebilir.
40:50Onun dışındakiler
40:52haram olup
40:54mülk edinilemez.
40:56Mülk edinilmesinden
40:58dolayı Allah'ın
41:00azabına ve gazabına uğrar.
41:02Ancak
41:04ister helal olsun
41:06ister haram olsun
41:08kişinin sahip olduğu
41:10şeylerin tümü rızıktır.
41:14Son olarak kardeşlerimizden
41:16gelen bir diğer soru ise
41:18şudur.
41:20Bir kişi hırsızlık yaptığında
41:22çaldığı kişinin
41:24rızkını mı almış olur
41:26yoksa kendi rızkını mı
41:28almış olur diye soruyorlar.
41:30Bu soruya da şöyle
41:32cevap verelim.
41:34Herkes bir diğerinden
41:36ancak
41:38kendi rızkını alır.
41:40Hiç kimse bir
41:42başkasının rızkını alamaz
41:44kardeşlerim.
41:46Hırsızlık yapan bir kimse
41:48hem dünyada hem de
41:50ahirette azabı
41:52büyük olan bir yolla
41:54bir kimsenin malını
41:56çaldığında çaldığı
41:58kimsenin rızkını
42:00almış olmaz.
42:02Sadece kendi
42:04rızkını haram
42:06yolla edinmiş olur.
42:08Konuyu biraz
42:10daha açmak için şöyle bir
42:12örnek vereyim. Mesela
42:14bir işçi
42:16çalıştığı işvereninden
42:18patronundan
42:20günün sonunda
42:22yevmiyesini alır.
42:24Mesela patronun
42:26bin lirası var ve
42:28işçisi de
42:30iki yüz elli lirasını aldı
42:32yevmiye olarak.
42:34Şimdi burada işçi
42:36patronun rızkını
42:38aldı denilebilir mi?
42:40Tabii ki hayır denilemez. Kimse de
42:42böyle bir şey dememiştir değil mi?
42:44O işçi helal
42:46olan bir yolla kendi
42:48rızkını almıştır.
42:50İşte aynı bunun gibi
42:52bir kişi
42:54birinden bir şey çaldığında
42:56o kişi diğerinin
42:58rızkını aldı denilmez.
43:00O kişi
43:02haram olan bir yolla
43:04kendi rızkını
43:06almıştır denilir.
43:08Ancak haram bir yolla
43:10aldığı için hem
43:12dünyada hem de ahirette
43:14cezaya
43:16müstahak olur. İşte
43:18durumda bundan ibarettir.
43:20Evet kıymetli dostlar
43:22böylece bir dersimizin
43:24de sonuna gelmiş olduk.
43:26Bugün
43:28Müslümanlar için son derece önemli
43:30olan rızık konusunu
43:32etraflıca ele almaya
43:34gayret ettik. Rabbim
43:36bizleri ve tüm Müslümanları
43:38rızkın Allah'ın elinde
43:40olduğuna tam bir kanaatle
43:42iman edenlerden ve
43:44rızık endişesinden tamamen
43:46uzak olan gerçek
43:48müminlerden eylesin.
43:50Bizleri hem bu dünyada
43:52hem de ahirette
43:54en güzel nimetlerle
43:56rızıklandırsın. Amin
43:58Allahumme amin.
44:00Haftaya yeni bir mefhum üzerinde
44:02buluşmak ümidiyle
44:04hepinizi Allah'a emanet
44:06ediyorum. Esselamu aleykum
44:08ve rahmetullahi ve berekatuh.
44:22Altyazı M.K.