"Türkiye ile ilişkilerin normalleşmesi, Azerbaycan-Ermenistan barış sürecini hızlandırabilir…" Açıklama, Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan'dan geldi. Antalya'da Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile görüşmesinden hemen sonra, CNN TÜRK ekibinin de aralarında olduğu gazetecilerin sorularını yanıtlayan Mirzoyan, bu öneriye Türkiye’nin nasıl yaklaştığı sorusuna yanıt verdi.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Evet, bu fırsat için teşekkür ederim. Benim için bu elbette her şeyden önce sizinle konuşmak ve sizin aracılığınızla, meslektaşlarınızla, Türk toplumuna seslenmek için bir fırsat.
00:13Çünkü bazen iki toplumda da iki ülkenin liderlikleri arasındaki gerçek ilişki ve algıları tam olarak yansıtmayan bazı algılar olduğunu düşünüyorum.
00:23O yüzden, bu yüzden çok iyi bir fırsat diye düşünüyorum bu basın toplantısını.
00:32Az önce Bakan Fidan'la bir toplantı yaptım ve bu tabii ki bizim ilk toplantımızda değildi.
00:40Ekili gündemimizi, şu ana kadar atılmış adımları, ayrıca planlarımızı ve genel bölgesel meseleleri konuşma şansına ulaştık.
00:53Ve tabii bunu tahmin edebilirsiniz.
00:58Belki somut sonuçlardan biraz bahsedebilir misiniz?
01:04Bakın eğer Ermenistan-Türkiye ikili gündeminden bahsedecek olursak birkaç somut adım zaten atıldı.
01:14Mesela, hava sahasının kullanımı gibi, iki ülkeden uzmanlar sınır kapısı olan Makala Alijan'da altyapıyı değerlendirdiler.
01:34Ayrıca, iki ülke sınırda bulunan Kars Demiryolu hattının altyapısını da birlikte değerlendirdi.
01:50Ve birkaç gün önce, iki ülkeden uzmanlar Türkiye'de bir araya geldi.
02:00Farklı kurumların uzmanları bir araya geldi.
02:05Ve amaç yine, sınırda bulunan tarihi bir köprünün restorasyonuydu.
02:11Birkaç başka plan daha var.
02:14Yani işler ilerliyor, somut gelişmeler yaşanıyor.
02:17Ama aynı zamanda, şunu da belirtmeden geçemem, henüz uygulamaya konmamış bazı anlaşmalar da var.
02:22Örneğin, üçüncü ülke vatandaşlarıyla Ermenistan ve Türkiye'de diplomatik pasaportu olan Ermenistan vatandaşlarının sınırı geçmesine izin verme konusuna anlaşmaya varmıştık.
02:37Ancak maalesef bu hala uygulanmıyor.
02:40Fakat iki tarafta, nihai hedefin, yani ilişkilerin tamamen normalleştirmek olduğunun farkında.
02:48Buna diplomatik ilişkilerin kurulması ve tüm sınırın açılması da dahil.
02:56Üstelik bugün, ilginç bir şekilde, ben ve Fakan Fidan, Bakan Fidan, heyetlerle birlikte normalleşmenin getirebileceği fırsatları da konuştuk.
03:08Yani şunu demek istiyorum, diyaloğumuz sadece diplomatik ilişkilerin kurulması ya da sınırın açılmasıyla sınırlı değil.
03:19İki ülke arasında çok büyük bir ticaret hacmi olabilir.
03:23Ortak enerji projelerini, transit imkanlarını da konuştuk.
03:29Bunlar da gündemimizdeydi.
03:34Ayrıca, uluslararası platformlarda iş birliğini de gündeme getirdik.
03:43Çünkü bazen, örneğin, Orta Doğu meselelerine bakış açılarımızın düşündüğümüzden daha da yakın olduğunu görüyoruz.
03:56Yani pek çok fırsat var.
04:01Bugünkü oturumda siz de bahsettiniz ama ben yine de bir kez daha sormak istiyorum.
04:06Belki ek bilgi verebilirsiniz.
04:08Yaklaşık bir ay önce önemli bir gelişme yaşandı.
04:12Azerbaycan Dışişleri Bakanı, Ermenistan ile barış görüşmelerinin tamamlandığını ve iki tarafında bir barış anlaşması taslağı üzerinde anlaştığını açıkladı.
04:23Şu anda durum nedir?
04:24İmzanın önündeki engel nedir?
04:28Tarih ve yer konusunda görüşmeler başladı mı?
04:32Ya da devam ediyor mu?
04:35Bu konuda net bir şey söylemek zor mu?
04:37Ayrıca, Türkiye'nin bu imza için ev sahipliği yapma ihtimali var mı?
04:42Yoksa süreç tıkandı mı?
04:44Bu tabii ki önemli bir soru ve bunu gizleyecek değilim.
04:52Bu mesele Ermenistan-Türkiye genel diyaloğunun da bir parçası.
04:56Dediğiniz gibi barış anlaşması taslağı üzerinde anlaştık ve bu da tamamen imzaya hazır durumda.
05:08Bu oldukça büyük bir başarı.
05:10Bunu tarihi bir olay olarak nitelendirebilirim.
05:13Benzeri görülmemiş bir şey.
05:16Şöyle düşünün, Ermenistan ve Azerbaycan uzun yıllar süren çatışmalardan, bölgemizde yaşanan kanlı olaylardan sonra bir metin üzerinde anlaşmayı başardı.
05:25Şimdi Azerbaycanlı meslektaşlarımızla hemen istişarelere başlamayı önerdik.
05:33İmza töreninin yeri ve tarihini belirlemek için görüşmelere başlamayı teklif ettik.
05:39Ancak ne yazık ki Azerbaycan konuyu biraz farklı değerlendiriyor.
05:44Onlar imza için Ermenistan'ın bazı ek adımlar atması gerektiğini düşünüyor bu konuda.
05:50Mesela şundan bahsettiler, Agit Minsk grubunun feshedilmesi gerektiğinden bahsediyorlar.
05:58Ve bizim yanıttığımızda şu oldu, biz Agit Minsk grubunun feshi sürecini başlatmaya tamamen hazırız.
06:06Ama bizim anlayışımıza göre eğer ortada bir çatışma kalmadıysa ve Minsk grubu zaten çatışmaları çözmek için vardıysa,
06:16çatışma kalmadığında Minsk grubuna da gerek kalmaz.
06:19Fakat çatışmanın, şöyle diyebilirim, şöyle açıklayabilirim, kurumsal olarak sona erdiğini görmemiz lazım.
06:30Yani barış anlaşmasının imzalanması ve onaylanması gerekiyor.
06:33Bu yüzden Azerbaycanlı meslektaşlarımıza iki belgeyi aynı gün imzalamayı önerdik.
06:38Önce iki ülke arasındaki barış anlaşması, ardından Agit'e Minsk grubunun feshi sürecini başlatma niyetimizi bildiren ortak bir başvuru içeren bir belgeyi imzalayabiliriz.
07:00Ayrıca Azerbaycanlı meslektaşlarımız, mevkidaşlarımız Ermenistan Anayasası'na sürekli atıfta bulunuyor.
07:11Anayasımızda doğru bağımsızlık bildirgesine atıf var.
07:17Onlar diyor ki, bu bildirgede Azerbaycan'ın toprak bütününe yönelik bir iddia var.
07:21Bu da tamamen doğru değil.
07:33Çünkü anayasamızda yalnızca doğrudan alıntılanan bölümler geçerlidir.
07:41Üstelik, imzalamayı düşündüğümüz anlaşma zaten bu meseleyi kapsıyor.
07:53Ki biraz detay vereyim, konu tam anlaşılabilsin.
07:58Anlaşmada birbirimizin toprak bütünlüğünü Sovyetler Birliği'nin dağılma anındaki sınırlar çerçevesinde tanıyoruz.
08:14Ki bu da şu anlama geliyor, ondan sonra uluslararası tanınan topraklar bunlar.
08:24Bu yüzden bu Azerbaycan'ın tüm endişelerini karşılıyor.
08:27Aksi takdirde onlar da metni kabul etmezdi zaten.
08:31Ama aynı zamanda anlaşmayı imzalarsak bizim bakış açımızda,
08:38bu anlaşma anayasal prosedür gereği bu anlaşma anayasa mahkememize gidecek.
08:48Bu bizim hukuki sürecimiz.
08:50Eğer anayasa mahkememiz bu hükümlerin, bu cümlelerin, bu maddelerin anayasaya tamamen uygun olduğunu söylerse,
09:00yani uluslararası kabul görmüş sınırlarının ötesinde toprak talebimiz olmadığını belirtirse,
09:05o zaman sorun kalmaz.
09:07Bu yüzden bu cümle, bu madde anayasamıza uygunsa ortada bir sorun yok.
09:21Dolayısıyla çözüm, cevap, barış anlaşmasının dışında değil, tam da içinde yer alıyor.
09:28Bu anlaşmanın içinde yer alıyor.
09:31Sorunun çözümünün en kısa yolu da bu barış anlaşmasını aynı anda imzalamak ve onaylamak.
09:37Tabii ki teorik olarak anayasa mahkemesi olumsuz görüş verebilir,
09:41ancak olumlu ve alumsuz bir görüş verebilir.
09:45Ancak elimde bu konuda olumlu görüş vereceklerine dair sağlam gerekçeler var.
09:52Çünkü, bu çok ilginç, birkaç ay önce Eylül ayında benzer bir konuda anayasa mahkememiz olumlu bir karar verdi.
10:03O zaman da Ermenistan ve Azerbaycan arasında ilk kez bir uluslararası belge imzalanmıştı.
10:07Bu belge, iki ülkenin sınır komisyonlarının ortak çalışmalarına ilişkin bir düzenlemeydi.
10:13Yani, sınır belirleme komisyonlarıydı.
10:19Bu komisyonda, yine sınırların, az önce bahsettiğim şeyden bahsediyordu,
10:31sınırlar şu an Sovyetler Birliği'nin Dalman'daki sınırlara dayanacağını belirtiyordu.
10:36Bu belgeyi onaylarken de anayasa mahkememiz, bunun anayasamıza tamamen uygun olduğunu söyledi.
10:46Bu yüzden, aynı şeyi söyleyen barış anlaşması için de mahkemenin benzer bir görüş vereceği konusunda güçlü bir örneğim, kanıtım var.
10:59Bu yüzden anayasamıza uygun diye düşünüyorum.
11:03Burada bir sorun yok.
11:04Yine aynı şekilde, bizim de kendi Azerbaycan anayasası konusunda da kaygılarımız var.
11:11Açıklayacağım, sadece bir aynalama değil bu.
11:16Onların anayasasında da, bağımsızlık bildirgesine atıf yapılıyor.
11:21Ve bu bildirgede, Azerbaycan'ın Sovyet öncesi, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin halefe olduğu belirtiliyor.
11:30İlk Azerbaycan Cumhuriyeti de, Sovyetler Birliği'nden önce var oluyordu.
11:38Çok daha geniş topraklar üzerinde egemenlik iddia ediyordu.
11:41Bu toprakların %60'dan fazlası bugünkü Ermenistan'a ait.
11:46Bizim de kendi kaygılarımız var.
11:48Ancak, biz bunu neden sürekli gündeme getirmiyoruz?
11:53Çünkü, dediğim gibi, çözüm bu anlaşmanın içinde.
11:59Anlaşmayı imzalayacağız ve meseleyi çözeceğiz.
12:02Hepsi bu.
12:03Bu yüzden, ana meseleye dönersek,
12:08biz oldukça yapıcıyız.
12:10Çok esnek davrandık, bu metin için çok çalıştık, şimdi imzaya hazır.
12:16Hiçbir barış anlaşması, tüm sorunları aynı anda çözemez.
12:22Eğer iki toplum arasında bir düşmanlık geçmişi varsa,
12:26bunu tek bir belgeyle çözemezsiniz.
12:31Ve biz anlaşmamızda, uygulamayı takip edecek bir ikili mekanizma kurduk.
12:37Bu ikili bir mekanizmaydı ve anlaşmanın olası tüm sorunlarını yönetecekti, çözecekti, zorlukların üzerinden gelecekti.
12:47Tabii ki de gerçekleşecek bunlar.
12:49Ancak bu mekanizmayı olası sorunları yönetmek için ortaya koyduk.
12:52O yüzden tüm sorunların, tüm olası soruların baştan cevaplanması,
13:00imzalanmadan önce cevaplanmasını beklemek bence adil değil, gerçekçi de değil.
13:05Yani ne anlamalıyız?
13:06Hala müzakere mi ediyorsunuz?
13:09Bir tarih ve yer öneriniz var mı?
13:11Türkiye'ye sahibi olabilir mi?
13:12Evet, kusura bakmayın.
13:14Sorunun o kısmını unuttum.
13:17Sorunun o kısmını unuttum.
13:19Çünkü bu önemli diye düşünüyorum.
13:20Çünkü herkesin süreci tüm anıtlarıyla anlaması gerekiyor.
13:23Yoksa şu an bulunduğumuz noktayı net şekilde göremezler.
13:28Evet, hala müzakere ediyoruz.
13:29Çünkü başka bir seçeneğimiz yok.
13:34Müzakereye alternatif bir seçeneğimiz yok.
13:39Barış gündemimiz varsa müzakere etmemiz şart.
13:41Görüşmelere devam ediyoruz.
13:42Yer meselesine gelirsek aslında çok da önemli değil.
13:48Sınırda imzalanması gibi bir fikir var.
13:50Bazı başkentler de bu konuda ev sahipliği teklifinde bulundu.
13:53Hiçbir şeyi dışlamıyoruz.
13:56Herhangi bir ihtimali görmezden gelmiyoruz.
14:02Bu önceki sorunun devamı olacak.
14:05Bu arada sizin...
14:09Mevkidaşlarınızla olan ilginç tartışmanızı da takip ettim.
14:15Tartışmada açıkladığınız gibi Azerbaycan'ın anayasada değişiklik talebi var.
14:26Kısa bir soru.
14:28Barış anlaşması imzalamak için siz anayasanızı değiştirmeyi düşünür müsünüz?
14:33Azerbaycan'da referandum yapılmasından da bahsediliyor.
14:35Böyle bir şeyi siz de düşünür müsünüz?
14:37Anayasal bir değişiklik yapmayı...
14:38Bakın, Ermenistan'da demokratik devrim gerçekleştiğinde, şu anki iktidar partimiz göreve geldiğinde...
14:51Neredeyse hemen şunu söyledik.
14:58Anayasamızda değişiklik yapacağız.
15:01Hatta gördüğüm kadarıyla bu sadece mevcut anayasanın değişikliği değil, tamamen yeni bir anayasa olacak.
15:07Ve anayasal değişiklikleri hazırlayan mevcut komisyonun yetkisi tartışan, bu yasal yönlerini tartışan komisyonun yetkisi 2026'da sona eriyor, hatırladığım kadarıyla.
15:26Ve 2026'da da parlamento seçimlerimiz var.
15:29Yani 2018'den beri yeni bir anayasanın gerekliliğinden bahsediyoruz.
15:36Ve bu bizim gündemimizde.
15:40Bu yüzden yeni bir anayasa olacak.
15:41Ama bunu Ermenistan-Azerbaycan normalleşmesiyle bağlantılı hale getirmek yapıcı değil.
15:48Bu...
15:49Yeniden şöyle söyleyeceğim.
15:52Önceden söylediğim gibi, önceden anlattığım gibi iki seçeneğimiz var.
15:59İki olası seçenek var.
16:01Tüm soruların yanıtını bekleyip, ondan sonra tüm soruların yanıtını, olası tüm soruların yanıtını bekleyip, ondan sonra harekete geçebilirsiniz.
16:11Ya da hemen başlayıp, panel sırasında da söylediğimi söyleyeceğim.
16:19Tuğla üstüne bir tuğla daha koyacaksınız, sola bir tuğla daha koyacaksınız, süreci başlatacaksınız ve sonrasında geri dönüp baktığımızda bir güçlü bir köprü kurmuş olacağız.
16:34Bu yüzden direkt olarak başlamayı öneriyoruz.
16:42Azerbaycan'ın taleplerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
16:47Sadece anayasa değişikliği ya da AGİT veya AB gözlem misyonu değil ama birçok talebin zaten barış anlaşmasında yer aldığını söylediniz.
16:58Bu talepleri iyi niyetli mi görüyorsunuz yoksa Azerbaycan'ın daha geniş bir ajandası mı var sizce?
17:06Çünkü bildiğim kadarıyla siz taslak barış anlaşmasıyla ilgili ortak bir bildiri yayınlamayı planlıyordunuz ama bu gerçekleşmedi.
17:16Azerbaycanlılar sizden önce tek taraflı açıklama yaptı ve sonra da bu talepleri gündeme getirdiler.
17:21Ve görüyoruz ki ön söz meselesi uzun süredir tartışılıyor ve her iki taraf da çözmeye çalışsa da hala anlaşmanın üzerinde bir gölge olarak duruyor.
17:34Bu biraz geç bir soru ama bu süreçte bir tırmanış olabileceğini düşünüyor musunuz?
17:43Gerilimin tırmanışı olacağını düşünebiliyor musunuz?
17:45Umarım olmaz ama süreç nereye gidiyor sizce?
17:47Çok önemli bir soru.
17:54Mesela Avrupa gözlem misyonunun genel olarak görevi normalleşme sürecini ve sınır boyunca istikrarı desteklemektir.
18:07Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki ve barış anlaşması yürürlüğe girer girmez bu gözlem faaliyetine artık ihtiyaç kalmaz.
18:21Sınırda istikrar sağlandığı an bu misyon görev tamamlanmış olur ve artık ek bir hizmete gerek kalmaz.
18:34Ama esas sorun bence esas sorunun bu olduğunu düşünüyorum.
18:39Anayasa Minsk grubu veya başka bir detay değil.
18:46Bazen sorunun şu olduğunu düşünüyoruz, şöyle hissediyoruz.
18:51Azerbaycan Ermenistan'la barış inşa etmek istemiyor.
18:56Bunun arkasında ne tür hesaplar var bilemiyorum.
18:58Ama bizde böyle bir endişe var.
19:04Normalleşmeyi tamamlamak, müzakereleri tamamlamak, barış anlaşmasını imzalamak istemiyorlar gibi görünüyorlar.
19:14Bilmiyorum başka taktikler de olabilir.
19:16Başka bağlantı yolları konusunda, karşılıklı doğrulama ve silah kontrolü gibi konularda çok somut ve ciddi önerilerde bulunduk bizde bu bahsettiğim konularda.
19:32Ancak olumlu bir yanıt alamadık.
19:35Ve bizdeki his şu.
19:38Onlar bu normalleşme sürecini tamamlamak istemiyor.
19:42Barışı inşa etmek istemiyorlar.
19:44Üstelik zaman zaman da bunun üstüne sahada gerilimin tırmanma işaretlerini de görüyoruz.
19:54Hem retorik üzerinde, Azerbaycan liderliğinin söylemlerinde ve maalesef bu gerilim tırmanışının sahada fiili gerilime dönüşme potansiyeli de var.
20:11Mesela Ermenistan'daki kamuoyu örnek olarak bakarsanız, şunu görürsünüz.
20:20Ermenistan vatandaşları çoğunlukla Azerbaycan'ın yeni saldırılar planladığını, Ermenistan'a yeniden saldırmak istediğini, bazı egemen topraklarımızın bölümlerini yeniden ele geçirmeye çalışabileceğini düşünüyor.
20:37Yani belki de tüm soruların cevabı sizin sorunuzun içinde gizli.
20:42Azerbaycan'ın gerçek niyetini anladığımızda diğer soruların cevaplarını da bulacağız diye düşünüyorum yüksek ihtimalle.
20:50Yani sizin söylediklerinizden anladığım kadarıyla Azerbaycan hala bu barış anlaşmasının nasıl ve nerede imzalanacağı konusunda net bir yanıt vermedi, doğru mu?
21:01Evet hiçbir şey yok.
21:02Onların tutumu şu, bu mesele hallolmadan diğer talep yerine getirilmeden, bu talep, bu üçüncü, dördüncü mesele çözülmeden bunu tartışamayacaklarını söylüyorlar.
21:17Gerçek bu ama biz yine de onlarla konuşmaya devam ediyoruz.
21:20Türkiye'nin iki tarafı da bir araya getirmede yapıcı bir rol oynayabileceğini düşünüyor musunuz?
21:24Kesinlikle.
21:26Dışişleri Bakanlar arasında da görüşmeleri sürdürmek.
21:29Evet biliyorsunuz Türkiye'nin kamuoyuna açık pozisyonu şu şekilde ki bu benim yorumum.
21:38Resmi bir açıklamayı birebir alıntılamıyorum ama genel izlenimim bu.
21:42Genel olarak Türkiye şöyle düşünüyor.
21:47Evet Ermenistan'la ikili ilişkilerde çok iyi gidiyoruz.
21:50Şu projeyi yapıyoruz, bu projeyi yapıyoruz.
21:51Planlıyoruz, ilişkileri tamamen normalleştirmeyi hedefliyoruz.
21:56Ama Ermenistan-Azerbaycan normalleşmesi tamamlanmadan biz bunu tamamen gerçekleştiremeyiz.
22:07Bana sorarsanız benim kişisel görüşüm şu.
22:12Eğer biz Ermenistan-Türkiye ilişkilerini tam anlamıyla normalleştirmeyi başarabilirsek bu kesinlikle Azerbaycan'la ilişkilerimiz üzerinde de kesinlikle olumlu etkiler yaratacaktır.
22:26Ama bu herkesin farklı görüşleri olabilecek bir mesele.
22:32Herkes onun, bunun yanıtı farklı olabilir.
22:39Ama sordunuz, Türkiye yapıcı bir rol oynayabilir mi diye cevabım kesinlikle evet.
22:46Peki bugün bu toplantılarda iki ülkenin bir araya geleceği bir tarih belirlediniz mi?
22:52Bir seçenek daha olabilir mi Azerbaycan'la ilerleyen?
23:04Ortada planlanmış bir, üç ülkenin bir araya gelmesi yönünde bir plan ya da anlaşma yok.
23:13Ama görüşmeler var, çeşitli görüşmeler var.
23:17Umuyoruz ki bu hikaye mutlu sonuna biter.
23:20Bugün Hakan Fidan'a, eğer Ermenistan'la Türkiye ilişkilerini normalleştirirsek,
23:26bunun Azerbaycan ile de olumlu etkisi olur dediğinizde size ne yanıt verdi?
23:35Muhtemelen bunu yarın Türk mevkidaşıma sormanız daha iyi olur.
23:39Ve yanıt alırsanız lütfen benimle de paylaşın.
23:43Size mesaj atarım.
23:48Genel seçimler gelecek yıl demiştiniz değil mi?
23:522026'da, evet.
23:58Peki, hükümet değişirse, bir değişiklik olursa bu barış süreci tersine döner mi?
24:06Bu hikayenin ilginç bir yönü.
24:09Şunu kesin olarak söyleyebilirim.
24:18Mevcut Ermenistan hükümetinin barış gündemi, Başbakan Paşinyan'ın barış gündemi,
24:23Ermenistan'ın toplumunun geniş kesimlerinden destek görüyor.
24:27Tabii ki eleştirenler var.
24:30Ama bu demokrasinin doğası.
24:33Yani muhalefet farklı şeyler söylemezse toplum nasıl gelişebilir?
24:38Bilmiyorum.
24:38Ama genel olarak halkın çoğunluğunun desteğine sahibiz.
24:44Peki, parlamentoda durum nasıl?
24:50Parlamentoda da çoğunluğumuz var.
24:53Ancak, zaman geçtikçe ve hükümetimiz normalleşme sürecinde somut sonuçlar elde edemezse,
25:03barış gündemine inananlar bile çıkıp şunu sorabilir.
25:11Tamam, barış gündemi, kulağa hoş geliyor.
25:17Ama tek başınıza barışı inşa edemezsiniz.
25:20Sizin komşularınız aynı barışçıl ve refah dolu bir bölge vizyonunu paylaşmıyor gibi görünüyor.
25:30O zaman bu da şu anlama geliyor.
25:33Benim için senin barış gündemini desteklemek, yarın da bunu sürdürmek mantıksız geliyor.
25:40Bunu söylüyorum çünkü desteğimiz var ama dünyadaki hiçbir şey sınırsız değil.
25:46Elbette işler değişebilir.
25:47Ama aynı zamanda şu da açık.
25:56Eğer normalleşme sürecinde sonuçlar elde edersek, örneğin bir barış anlaşması imzalanırsa,
26:03ulaşım altyapısı açılırsa, ticaret başlarsa, insanlar yeniden etkileşime girmeye başlarsa,
26:13insani meseleler çözülürse, buna benzer konular olursa, bu da doğal komşuluk ilişkilerinin de doğal, normal hale getirir.
26:34Ve tersinde, düşmanlık döneminde gittikçe ve gittikçe, daha doğrusu daha az gittikçe daha az gerçekçi olur.
26:50Aynı şeyi Türkiye ile olan normalleşme süreci için de söyleyebilirim.
26:56Eğer süreci başlatır ve zaten birkaç ortak adım attık, sınırı açarsak, ortak enerji projelerini hayata geçirirsek,
27:09doğrudan ticaret artarsa, bu toplumlarımızın ruh halini de değiştirecektir.
27:13Sadece toplumların ruh halini değil, tüm bölgeyi değiştirir.
27:19Bence şu anda böyle bir fırsat penceresi var.
27:23Geçmişe kıyasla kamuoyunda da bu fırsata destek daha fazla.
27:30Bu yüzden önümüzde bir tercih var.
27:33Engellere mi odaklanacağız?
27:35Tarihe, geçmişe mi odaklanacağız?
27:37Yoksa bugüne odaklanıp daha iyi bir gelecek mi inşa edeceğiz?
27:41Bu kararı birlikte vermeliyiz.
27:46Trump yönetimiyle herhangi bir temasınız oldu mu?
27:49Çünkü Biden yönetimiyle önceki yönetim gitmeden önce bazı önemli anlaşmaları imzalamıştınız.
27:54Ama Trump yönetimiyle bir temasınız oldu mu?
27:56Çünkü biliyorsunuz Bakü ziyareti ve muhtemel olarak İbrahim anlaşmasının imzalanması gibi konuşmalar vardı.
28:08Bu da Azerbaycan'a güvenlik garantileri verebilir ve sağdaki dengeleri değiştirir.
28:16Bu bağlamda Trump yönetimiyle temasınız oldu mu?
28:21Evet oldu.
28:22Onun için soruyordum Amerika'da.
28:23Evet hatırlıyorum.
28:24Siz de Amerika hakkında bir soru sormuştunuz.
28:26Evet Amerika Birleşik Devletleri yönetimiyle temaslarımız var.
28:32Yeni yönetim, Amerika Birleşik Devletleri yönetimi barış anlaşması taslağı üzerinde uzlaştığımızı ve bu açıklamaları memnuniyetle karşıladı.
28:43Ayrıca şunu da söyleyebilirim ki yeni Amerikan yönetiminin Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki normalleşmeye yönelik bir ilgisi var.
28:56Bunun işaretlerini görüyoruz ve eğer bu olumlu bir katkıya dönüşürse neden olmasın?
29:03Siz de bahsetmiştiniz.
29:12Siz de bahsetmiştiniz.
29:14Azerbaycan'ın zihniyetinde muhtemel bir değişimden bahsettiniz.
29:18Ermenistan kamuoyu açısından bakarsak Azerbaycan ile normalleşme süreci ile Türkiye ile normalleşme süreci arasında belirgin bir fark var mı?
29:32Doğrusunu söylemek gerekirse
29:38Bazı yaralar hala çok taze ve bu kolay bir şey değil.
29:47Meseleler oldukça hassas.
29:50Sadece Ermeni toplumu için de değil, her iki toplum için de böyle olduğunu düşünüyorum.
29:57Ancak şunu da görüyoruz.
30:02Azerbaycan toplumu hakkında bir yorum yapmam doğru olmaz.
30:08Onların kamuoyu hakkında bir yorum yapmam doğru olmaz.
30:12Bu biraz daha fazla araştırma ve bilgi gerektirir diye düşünüyorum.
30:19Ama Ermeni toplumu için şunu net olarak söyleyebilirim.
30:23Barış gündemine destek var.
30:25Dediğim gibi normalleşme sürecine destek var.
30:28Yaralar hala taze olmasına rağmen bu normalleşme sürecine bir destek var.
30:36Ama bizim de teslim etmemiz gereken şeyler var.
30:47Ana mesele bu.
30:48Beklentileri karşılamamız gerekiyor.
30:50Aksi halde bu ruh hali değişebilir.
30:53Ben Ermenistan-Azerbaycan ilişkileriyle Ermenistan-Türkiye ilişkileri arasında bunlara olan algı arasında büyük bir fark görmüyorum.
31:07Tek fark şu.
31:09Ermenistan-Azerbaycan meselesinde yaralar çok daha taze.
31:13Henüz çözülmemiş insani meseleler de var.
31:17Ama her iki durumda da bir hazırlık var diye düşünüyorum.
31:31Ermenistan Başbakanının yaptığı bu açıklamalar Ermeni liderliği açısından benzeri görülmemiş sayabilir miyiz?
31:42Bunu söylemek için biraz daha derine inmemiz gerekiyor.
31:53Geçmişte Ermeni makamlarından benzer sinyaller oldu diye düşünüyorum.
32:01Buna benzer sinyaller oldu.
32:03Bir seferinde protokoller imzalamayı bile başardık ama sonra onaylamaktan vazgeçtik.
32:09Türkiye'nin rolüne geri dönecek olursak siz Türk Dışişleri Bakanı'nın elbette Türkiye adına konuşacağını söylediniz ki bunu biz de yarın soracağız.
32:21Ama size de soruyorum.
32:23Türkiye'den bu zorlu dönemde Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki görüşmelerde kolaylaştırıcı bir rol oynamasını istediniz mi bu görüşmeler sırasında?
32:36Bakın Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki kısa müzakere tarihinde birkaç ara bulucu kolaylaştırıcı oldu.
32:50Mesela Rusya Federasyonu, Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve başka ülkeler.
32:59Ama Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki müzakerelerin tarihi gösteriyor ki biz doğrudan ikili müzakereler yaptığımızda o müzakereler en başarılı olanlar oldu.
33:13Dolayısıyla Güney Kafkasya'da Ermenistan ile Azerbaycan arasında barış isteyen, bölgede barış isteyen tüm ülkeler bir şekilde sürece dahil olabilir.
33:28Ama somut müzakerelere geldiğimizde iki ülke baş başa kaldığında doğrudan konuşabiliyoruz.
33:34Biliyoruz, temaslarımız var bu konuda.
33:43Düşüncelerimizi kolaylıkla birbirimize iletebiliyoruz.
33:46Teknik açıdan hiçbir sorunumuz yok.
33:49Bu yüzden başka bir kolaylaştırıcıya da pek ihtiyacımız yok.
33:55Ama yine de bahsettiğim tüm ülkeler ve muhtemelen bazı diğer ülkelerde sürece olumlu katkıda bulunabilir.
34:02Katılım sadece müzakereleri kolaylaştırmakla sınırlı olmamalı.
34:13Bu kadar.
34:15Çok teşekkürler, çok teşekkür ederim.
34:17Bence çok ilginç bir konuşmaydı.