Musk'a ait Space X'in Starship roketi nasıl tarih yazdı? ABD'de seçim heyecanı: Hangi lider yarışı önde götürüyor? Victoria's Secret defilesi geri döndü... İngiliz pop şarkıcı hayatını kaybetti... İsrail-Gazze savaşında son durum: Bölgede neler yaşanıyor? İsrail-İran geriliminde son durum: Savaşın bölgedeki ülkelere etkileri neler? Zelenski'den zafer planı: Ukrayna Devlet Başkanı parlamentoya seslendi. Cüneyt Özdemir gelişmeleri 5N1K'da sordu; TUA Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Arif Karabeyoğlu, Siyaset Bilimci Prof. Dr. Erıc Lob, Sosyolog Shahzadeh N. İgual ve Araştırmacı Mikhail Troitskiy yanıtladı.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili seyirciler yeni bir Beşiktaş Birkant programına hoş geldiniz.
00:08Şahane bir Kaliforniya güneşinin altından San Francisco'dan sizlere sesleniyorum.
00:13Şu anda Türkiye ile 10 saatlik bir zaman farkı var.
00:1710 saat geriden geliyor ama teknolojiye baktığınız zaman da belki de 10-20 yıl önden giden bir bölgesindeyiz ABD'nin.
00:25Silikon Vadisi burada, Bay Area deniliyor ve de pek çok büyük teknoloji şirketi, şu anda evinizde cebinizde kullandığınız pek çok teknolojik alet burada icat ediliyor ya da onların bir şekilde aparatları burada konuşuluyor, burada yapılıyor.
00:39Bunlardan herhalde en önemlisi de bu hafta yapılan bir Starship roketiydi.
00:45Büyük bir devrim denilebilir.
00:47İnsanlar uzayın kapısına açılan bir devrimdi.
00:52Dünyanın en büyük uzay aracını Elon Musk'ın kurduğu bir şirket, özel bir şirket Starship uzaya gönderdi.
01:00Genelde biliyorsunuz uzaya giden gittiğiyle kalıyor, bir tek astronotlar geri geliyor ama bu sefer daha önce yaptığı gibi ama ondan daha farklı olarak da bugüne kadar en büyük roketi sağ salim uzaya gönderdi ve sonrasında da sağ salim dünyaya indirdi.
01:17Bu hafta ABD'de elbette seçim konuşuluyor, birazdan onlara da geleceğiz ama burada en çok konuşulan konu bilim dünyasında buydu.
01:25Elbette Dara Necemoğlu'nun Türkiye'yi gururlandıran, Economy Nobel adının ödülünü alan üç isimden birisinin olması dışında değil.
01:33Onu da burada bir kez daha kutlayalım.
01:34Peki nasıl oldu?
01:36Nasıl oldu da tonlarca ağırlığındaki bir roket dünyaya geri indirildi?
01:41Görüntüleri izliyorsunuz, bu görüntülere baktığınızda inanamıyorsunuz yani bunu nasıl başardılar diye.
01:47Ama isterseniz bir bilene soralım.
01:48Koç Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Arif Karabeyoğlu şu anda karşımızda.
01:53Arif Bey, Starship roketini böyle bir çubukla yakalar gibi, iki çubukla yakalar gibi bir kurede yakaladılar.
02:00Bunu yaparken de pek çok teknolojiyi kullandılar.
02:03Nasıl başardılar bunu anlatır mısınız bize?
02:06Evet, öncelikle şöyle başlayalım isterseniz.
02:08Starship roketi nedir?
02:10Starship, Elon Musk'ın şirketi olan SpaceX'in geliştirdiği üçüncü roket.
02:17SpaceX, Falcon 1 roketiyle başladı. Küçük bir roketti.
02:19Bir tonu yaklaşık yörüngeye sokuyordu.
02:22Ondan sonra Falcon 9 sistemini geliştirdi.
02:2524 ton kadar bir faydalı yükü yörüngeye sokan bir sistem olarak geliştirdiler bunu.
02:31Ve oldukça da aslında başarı elde ettiler.
02:35İnanılmaz derecede maliyet etkin bir şekilde insanları uzaya götürmeyi başardılar.
02:40Hem insanları hem de faydalı yükleri.
02:42Dolayısıyla uzayın önünü açtılar, ticari uzayını diyebiliriz Falcon 9 ile.
02:46Fakat Elon Musk bunlarla yetinmedi.
02:48Çünkü Elon Musk'ın hayattaki en büyük amacı biliyorsunuz Mars'a insanlığı götürmek.
02:53Kendisi gitmek istemiyor ama insanlığı götürmek istiyor Mars'a.
02:56Bunu yapmak için de Falcon 9 motorları, roketleri yeterli olmadı.
03:00Bunu yapabilmek için daha büyük bir roket geliştirmek istedi.
03:03İşte bu roket de Starship.
03:05Starship'in bir özelliği var.
03:07Dünyanın en büyük roketi diyoruz ona ama aslında uzaya götürdüğü faydalı yük olarak.
03:12Yani nasıl bir kamyona yük koyuyorsunuz, bir yere götürüyorsunuz.
03:16Roketler de belirli bir miktarda faydalı yükü yörüngeye götürüyorlar, uzaya götürüyorlar.
03:20Bu faydalı yük miktarı Spaceship'de yaklaşık 100 ton şu andaki versiyonunda.
03:26100 ton dünyanın en büyük faydalı yükü değil.
03:29Aslına bakarsanız 1960'larda geliştirilen Saturn 5 roketi, insanlığı Ay'a götüren roket çok daha büyük bir faydalı yükü.
03:37Yani yaklaşık 140 ton kadar bir faydalı yükü dünya yörüngesine koyabiliyordu.
03:43Dolayısıyla faydalı yük olarak olmasa bile roketin kendi büyüklüğü olarak yani 5000 ton büyüklüğünde bir roket olarak dünyanın en büyük roketi diyebiliriz.
03:515000 ton inanılmaz bir rakam.
03:53Hani uçan bir sistem için bilhassa inanılmaz bir rakam.
03:57Üzerine binip uçtuğumuz en büyük uçakların 500 ton olduğunu düşünürseniz en büyük uçaklardan bile 10 kat daha büyük bir sistemden bahsediyoruz ağırlık olarak.
04:06Ve böyle bir sistemi uçurarak dünya atmosferinden çıkarıp uzaya götürmeyi başarıyorlar.
04:12Bu inanılmaz bir başarı.
04:13Starship'in en büyük özelliğini söyleyeyim size.
04:15Starship'i en yüksek verimli, en yüksek performanslı roket olarak tasarlamadı Elon Musk veya SpaceX.
04:25Starship'in tek bir manası var aslında o da uzaya ulaşma maliyetlerini azaltmak.
04:31Bu maliyetleri azaltmak için Elon Musk birkaç yöntem kullanıldı.
04:35Bunlardan bir tanesi seri üretim.
04:38Artık seri üretimini A'sından Z'sinden hepsini kendi fabrikasında yapmak suretiyle maliyetleri ve takvimi kontrol altına aldı.
04:46Bir tanesi bu.
04:47İkincisi bilhassa Starship'te sistemi basitleştirdi.
04:51İleri alüminyum teknolojileri kullanmak yerine malzeme olarak bildiğimiz paslanması ile geçti.
04:59Yapıt tankları olarak.
05:01Yani aslında teknoloji ileriye değil geriye götürdü.
05:04Bu geriye götürmesiyle de ne yaptı?
05:06Maliyetleri düşürdü.
05:07Alüminyuma göre çok daha ucuz bir şekilde üretilebilen paslanmaz çelik tanklara geçti.
05:12Bu inanılmaz bir devrimdi.
05:14Roketi ağırlaştırdı ama maliyetini düşürdü.
05:17Bu çok önemliydi.
05:18Üçüncü faktör ve Elon Musk'ın yaptığı aslına bakarsanız roketleri geri kazanması.
05:24Falcon 9 olan eski sisteminde de ilk kademeyi geri kazanmasına rağmen roketler biliyorsunuz birçok kademeyle uzaya gidiyorlar.
05:32Birinci kademe ateşlemesi bittikten sonra birinci kademe ayrılıyor, ikinci kademe ateşleniyor.
05:36Onunla yörüngeye çıkıyorsunuz.
05:38İkinci kademeyi Falcon 9'da geri kazanmıyordu.
05:41Dolayısıyla bu çöpe gidiyordu aslına bakarsanız.
05:44Starship'te aslına bakarsanız iki kademeli bir rokettir Starship'te.
05:48İki kademeyi de geri kazanmayı hedefliyor.
05:51Birinci kademe aynen Falcon 9'da olduğu gibi gerisini geri roketleriyle dünyaya iniş yapıyor.
05:57İkinci kademe ise dünyaya geri girmesi gerekiyor.
06:00Çünkü atmosferin dışında olduğu için.
06:02Atmosferin dışında çıkıyor yüksek hızlarda.
06:04Faydalı yükünü bırakıyor ve gerisini geri dünyaya giriyor.
06:07Girdikten sonra da başlangıç noktası olan rampaya geri dönüyor.
06:11Starship'in Falcon 9'dan bir farkı var.
06:15Falcon 9'da birinci kademeyi de aslına bakarsanız ne yaptı geri kazandı ama
06:19Falcon 9 roketinin fırlatıldığı rampayla geri iniş rampası birbirinden çok farklı yerlerdirler.
06:25Dolayısıyla siz geri iniş rampasından Falcon 9'u alıyorsunuz.
06:29Üzerinde birçok işlem yapmak suretiyle tekrardan ana rampaya fırlatma rampasına götürüyorsunuz.
06:34Fakat Starship'de bunu böyle yapmadı İlhan Maz.
06:38Dedi ki ben gerçekten maliyeti indireceksem operasyonu hızlandıracaksam fırlattığım rampaya geri inmem lazım dedi.
06:45İşte bu çubuklarla roketi geri kazanması da bununla alakalı.
06:50Ne yapıyor?
06:51Bu geri gelen birinci kademe gerisini geri fırlatma rampasına iniyor.
06:56Ve bu iki tane çubuk videolarda gördüğünüz aslına bakarsanız çapstik diyorlar bunlara.
07:01Biliyorsunuz Afiyet Yemekleri'nde kullanılan çapstiklere benziyor.
07:04Bu roket kademesini yakalıyor ve rampaya geri kazandırıyor.
07:08Aynı şekilde daha henüz yapmadılar ama ikinci kademeyi de yine aynı rampaya indirmek suretiyle
07:14birinci kademenin üzerine roketi fırlatmaya hazır bir hale getiriyor.
07:18Aslına bakarsanız roket operasyonlarını uçak operasyonlarına benzetiyor.
07:23Uçaklar nasıl inerler havaalanına, yakıtlarını alırlar tekrar kalkar giderler.
07:26Starship de aynen onu yapmaya çalışıyor.
07:29Rampasına geri geliyor, yakıtı dolduruluyor ve tekrardan fırlatmaya geçiliyor diyebiliriz.
07:36Starship'in en büyük başarısı bu.
07:385 kere fırlatıldı, 3 tanesi başarılı sayılır, 2 tanesi patladı biliyorsunuz.
07:44Elon Musk bu patlamalardan korkmuyor.
07:46İnanın bizim alanda roketçilikte patlama olmadan bir şey öğrenemiyorsunuz.
07:50Bunları kabul ediyor Elon Musk ve SpaceX firması ve bu patlamalar sonucunda,
07:55öğrendikleri sonucunda ne yaptılar aslına bakarsanız sonuç fırlatmada kısmı başarı elde ettiler.
08:00En son birkaç gün önce yaptıkları fırlatmada çok büyük başarı elde ettiler.
08:04Çünkü birinci kademeyi tamamıyla rampada yakalamayı başardılar.
08:07Çok büyük bir aslında ilerleme.
08:09İnsanlık için ilerleme sadece SpaceX için değil.
08:12Şimdi bu SpaceX'in açtığı yol ve açacağı yol Starship ile ne olacak ondan hızlıca bahsedelim.
08:19Çünkü bu uzaya erişim maliyetlerini artık iyicene düşürecek.
08:23Eğer başarılı olursa ki o yönde ilerliyor gibi.
08:25Bundan bir sene sonra büyük olasılıkla operasyona başlayacak.
08:29Bana söyledikleri o SpaceX'e ki arkadaşların.
08:31Ve bu operasyonlar başladıktan sonra uzaya erişim maliyetlerini zaten 3'te 1, 4'te 1 seviyesine düşürmüştü.
08:38Şimdi artık 10'da 1 seviyesine düşürmüş olacak.
08:41Dolayısıyla bizim gibi insanlar için uzaya ulaşmak,
08:44yani uzayda iş yapmaya çalışan insanlar için uzaya ulaşmak
08:47çok daha maliyet etkin bir hale gelecek.
08:49Ve önümüz açılacak diyebiliriz.
08:51Buna tabii kendi ülkemiz Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne dahil diyebiliriz.
08:55Ondan sonra ne olacak?
08:56Maliyetler bu kadar düştükten sonra uzayda artık uzay turizmi olsun,
09:00uzayda üretim olsun,
09:02ay misyonları olsun ve en nihayetinde Mars misyonları ilanmasın.
09:06Gerçekten yapmak istediği şey.
09:08Önü açılacak diyebiliriz.
09:10Şimdi Türkiye'de de aslında bu işin neresindeyiz?
09:14Hızlıca ondan bahsedeyim.
09:16Türkiye'de fırlatma roket motoru yapan 2 tane firma var.
09:19Bir tanesi Roketsan, bir tanesi Delta B firması.
09:22Bu iki firmada kimyasal roketler alanında oldukça ileriler.
09:26Ve aslına bakarsanız fırlatma alanında çalışmaları var.
09:30Fakat Delta B firmasının başka bir özel girdiği bir konu var.
09:34O da uzay motorları.
09:36Yani biri sizi uzaya fırlatıyor, SpaceX gibi bir firma.
09:39Siz uzayda aslına bakarsanız
09:41uyduları ve uzay araçlarını bir yörüngeden başka bir yörüngeye taşıyorsunuz.
09:45Bu gerçekten çok önemli bir konu.
09:47Çünkü şu anda uzayda 10 bin uydu var.
09:4910 sene sonra 100 bin uydu olması öngörülüyor.
09:51100 bin uydu olduğu zaman uyduları bir yerden bir yere taşımak,
09:55boş olanlara taşımak,
09:56uzayı temizlemek,
09:57mevcut uydulara yakıt ikmali yapmak bunlar çok önemli olacak.
10:01Dolayısıyla bu uzay motorlarının geliştirilmesi
10:03Türkiye Cumhuriyeti Devleti için önemli.
10:05Delta B firmasının geliştirdiği bu uzay motorları biliyorsunuz
10:08bizim ay misyonunda kullanılıyor.
10:10Ve ay misyonunda bizi dünya yörüngesinden aya götürecek motorlardan bir tanesi.
10:15Ve dolayısıyla biz bunu uzayda aslında bir tarihte kazandırmak suretiyle
10:19dünyaya satabileceğimiz bir ürün haline getirmeye çalışıyoruz.
10:22İşte bunun için Türkiye olarak
10:24Star Trek'in başarısı bizim için de önemli.
10:26Çünkü uzaya çıkma maliyetleri bu kadar düştükten sonra
10:29bizim de uzayda yapabileceğimiz işler var.
10:32Bu işler uzayda hareket etme kabiliyetini
10:34sadece kendimiz için değil bütün dünya için
10:36maliyet etkin olarak sağlamak.
10:38Ve Delta B'nin hibrit roket teknolojisi bu yapılabilecek diye düşünüyorum, öngörüyorum.
10:42Dolayısıyla aslında uzaydaki bir ülkenin başarısı
10:46diğer ülkenin de başarılarını getiriyor diyebiliriz.
10:48Bu manada Starship projesini hepimiz dikkatle takip ediyoruz.
10:53Sayın Karabeyoğlu çok çok teşekkür ederim.
10:55Sevgili seyirciler, gerçi konuya teknolojiyle girdik ama
10:59şu anda Amerika Birleşik Devletleri'nin bir numaralı gündemi seçimler.
11:03Şunun sırasında artık iki haftadan biraz fazla zaman kaldı.
11:08İki hafta civarında zaman kaldı Amerikan seçimlerine.
11:1020 Kasım'da Salı günü olacak ve de herkes nefes nefese giden
11:16bu seçimlerde ne sonuç çıkacağını merak ediyor.
11:18Kamala Harris de Trump'la son hamlelerini yapıyorlar.
11:22Kamala Harris Fox televizyonuna çıktı.
11:24Trump kadınlarla bir araya geldi Kamala Harris'i övdü.
11:28Kampanyaları yeniden düzenliyorlar, yeniden biçimlendiriyorlar.
11:30İsterseniz Prof. Dr. Eric Lobe'a soralım.
11:34Kendisi Miami'den yayınımıza katılıyor, bir siyaset bilimci.
11:36Eric Bey, siz Amerika'daki seçimlerindeki son durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
11:42Artık son koşuya girildi. Kim önde, kim kazanır gibi gözüküyor.
11:46Cevabı basitçe vermek gerekirse kimse bilmiyor.
11:52Anketler eski Başkan Donald Trump ile Başkan Yardımcısı Kamala Harris'in baş başa olduğunu gösteriyor.
11:58Çok yakın bir yarış var ikisi arasında.
12:00Şu anda anketlere dayanarak kesin bir şey söylemek çok zor.
12:04Birlikte Orta Batı'daki kritik eyaletler ve Pensilvanya, Michigan, Wisconsin gibi eyaletlerde fark sadece 1 veya 2 puan.
12:12Seçimlere 3 hafta kaldı ve kimse kimin kazanacağını kesin olarak söyleyemiyor.
12:16Bu belirsizlik nedeniyle eski Başkan Trump ve Başkan Yardımcısı Harris,
12:20şu anda özellikle seçim sonucunu belirleyebilecek bu kritik eyaletlerde yoğun bir şekilde kampanya yapıyorlar.
12:30Bizi ilgilendiren kısmını sorayım Eric Bey.
12:32Anadolu'nun geleceğini hangi lider neye göre belirleyecek?
12:35Yani Kamala Harris gelince farklılaşacak mı?
12:38Ya da Trump geldiği zaman buradaki müesses nizama rağmen kendi görüşlerini uygulayabilecek mi?
12:43Ne değişecek adaylara göre?
12:49Bu konuda kesin bir şey söylemek zor.
12:51ABD dış politikasındaki en büyük iki mesele birincisi Gazze Savaşı elbette.
12:56Bu savaş İsrail ve Hamas arasında Gazze'de başlayan ancak şimdi bölgesel bir savaş haline gelen
13:03ve İsrail Lübnan'daki Hizbullah, Yemen'deki Husiler,
13:07Suriye ve Irak'taki Şii milisleriyle doğrudan İran'ın da İsrail'e saldırılarıyla çok cepheli bir hale gelen bir çatışma.
13:14Soru şu, Harris ve Trump bu çatışma devam ettiği sürece ve seçim sonrasında bile daha da tırmanırsa nasıl bir yaklaşım benimseler?
13:22Bir yanda Trump var. Netanyahu ile yakın bir ilişkisi vardı.
13:26Ancak 2020'de Netanyahu'nun Joe Biden'ın kazandığını kabul etmesi üzerine aralarında gerginlik yaşanmıştı.
13:32Ancak Trump kazanırsa bu ilişkinin tekrar rayına oturacağı düşünülüyor.
13:36Hatta yakın zamanda Mar-a-Lago'da bir araya geldiler.
13:39Trump, İsrail'i ABD'nin askeri ve diplomatik desteğiyle savaşı sürdürme konusunda daha fazla esneklik mi tanıyacak
13:46yoksa kendini bir anlaşma yapıcı olarak görüp ABD'nin askeri yardımlarını kullanarak İsrail, Hamas, Hizbullah ve diğerler arasında bir anlaşma yapmaya mı çalışacak?
13:56Başkan yardımcısı Harris'e gelince o Biden'ın politikasının bir uzantısı gibi.
14:00Biden yönetimi İsrail'in savaşı yürütme biçimini zaman zaman eleştiriyor.
14:04Örneğin bu hafta Dışişleri Bakanı Blinken ve Savunma Bakanı Austin,
14:09İsrail'deki mevkidaşlarına daha fazla insani yardım yapılmazsa ABD'nin askeri yardımlarını kısıtlayabileceklerini belirten bir mektup gönderdi.
14:18Soru şu, Harris bu tür söylemlerin ötesine geçip daha da sert bir hükmü benimseyebilir mi?
14:23Özellikle çatışma devam ederse silah ve mühimmat transferlerini kısıtlayabilir mi?
14:28Ya da bunları daha savunma odaklı ve saldırgan olmayan bir yapıya dönüştürebilir mi?
14:33Bunu ilerleyen süreçte göreceğiz.
14:35İkinci büyük mesele ise İran.
14:37ABD, İran'a karşı sert bir tutum sergilemeye devam edecek mi?
14:42Yoksa İran'la nükleer anlaşmalar konusunda mı masaya oturacak?
14:46Çünkü şu anda İran'ın nükleer programı genişletip silahlanabileceği yönünde spekülasyonlar var.
14:51Hem Trump'ın hem de Harris'in bu konuda nasıl bir yol izleyeceği de belirsiz.
14:59Eric Bey çok çok teşekkür ederim yayına katıldığınız için.
15:02Arkadaşlar seyirciler ABD'de seçim konuşuluyor, teknoloji konuşuluyor.
15:06Ama bir de bir defile konuşuldu bu hafta.
15:09Victoria's Secret biliyorsunuz bir iç giyim markası.
15:12Genelde yılbaşında bizde yılbaşına girilirken bazı televizyonların kanallarının gösterildiği bir şovdu.
15:19Uzun yıllardır yapılmıyordu. İptal edilmişti farkı nedenlerden dolayı.
15:23Ve bu hafta yeniden yapıldı ve efsaneleri katıldı.
15:28Adriana Lima'sından Kate Moss'una kadar efsane isimler.
15:32Yaşlarına kilolarını aldırmadan katıldılar, defilede yürüdüler.
15:35New York'ta yapılan bu defile de bu yılın en çok konuşulan olaylarından bir tanesiydi.
15:40Gençler özellikle One Direction hayranlarını üzen bir ölüm yaşandı.
15:45Lime Payne gençliğinde bu müzik grubunun içinde yer almış bir isimdi.
15:50Ve de Arjantin'de kaldığı otelde sanırım uyuşturucunun etkisiyle çatıdan düştü ve hayatını kaybetti.
15:57O da çok konuşulan konular arasında.
15:59Biz burada bütün bunları konuşurken Orta Doğu'daysa İsrail'in Lübnan'a gerçekleştirdiği, Gazze'ye gerçekleştirdiği saldırılar, ataklar konuşuldu.
16:08Özellikle Gazze'de Gazze'li Şaban hayatını kaybetti.
16:11Özellikle Şaban'ın hikayesi 19 yaşındaki Şaban Dolu'nun hikayesi kendisinin yaşamına dikkat çekmekle geçti.
16:19Ancak o dikkati yaşamında çektiği videolarla değil, bölümünde çekilen videolarla çekmeyi başardı.
16:26Bu arada Hamas lideri öldürüldü.
16:28Gerçekten hedef mi alınmıştır, rastlantı eseri mi bilmiyoruz ama Yahya Sinvar, yani bütün bu 7 Ekim saldırılarını gerçekleştiren isim, o saldırıların arkasındaki isim hayatını kaybetti.
16:40Tabi bu arada İran'da acaba İsrail vuracak mı vurmayacak mı tartışmaları vardı.
16:44İsrail yeni bir çelik kubbeyi takviye etmek için yeni bir savunma sistemini ABD'den aldı.
16:51O da bugün, yarın eli kulağında her an vurabilir.
16:55Belki de bu yayını izlediğinizde bu saldırı gerçekleşmiş bile olabilir.
16:59Şehzade Igual, sosyolog, yazar ve şu anda İran'daki durumu en iyi bilen isimlerden bir isim.
17:05Bütün bu gerilim İran'da nasıl etkileniyor Sayın Şehzade?
17:10İran muhalefetinin yakın dönemde kitlesel bir eyleme geçeceğini düşünüyor musunuz?
17:14Çünkü Netanyahu açıklamalar yapmıştı, İran halkına seslenmişti.
17:18Sizi özgürleştireceğiz, bu Molla yönetiminden siz de şikayetçisiniz demişti.
17:23Muhalefetin tepkisi ne oldu acaba bu çağrıya?
17:25İran'ın İsrail mitini sarstığı bir gerçek.
17:29Fakat bunu ne kadar süre devam ettirebileceği biraz da insanlık olarak şu an başımıza gelenlerin büyüklüğünü idrak etmemizden geçiyor.
17:38Öyle bir akıl tutulması ki bu Almanya-Filistin eylemlerini yasaklıyor, müttefiklik andı içiyor.
17:44İngiltere İşçi Partisi'nin değişiminin İsrail protesto hakkını kapsamadığını belirtiyor.
17:51Dostoyevski'yi ambargolayanlar bu sefer de sayısı 17.000'i çocuk 40.000'i geçen ölüm sayısını görmezden gelmek için elinden geleni yapıyor.
18:01Bu yüzden bugün İsrail'in zorbaladığı esas sadece coğrafya ve sınırları değil,
18:07aynı zamanda insanlığın son yüzyıldır inşa etmeye gayret ettiği ya da en azından iddiasında bulunduğu temel insani değerlerin,
18:16hakların ve uluslararası hukukun tümüdür, tamamı çökmüştür.
18:21Uluslararası ceza mahkemesine tabi olmayan demokrasi, insan hakları, özgürlük gibi kavramları
18:29en belirgin olarak geçtiğimiz 7 Ekim itibariyle ayaklar altına alan bir ülkenin hangi halka, hangi ülkeye özgürlük götüreceğini tartışabiliriz aslında.
18:46Tartışılması gereken bir konu.
18:49Sadece geçtiğimiz 20 yıla bakarsak ABD ve İsrail'in dokunduğu tüm topraklar ülke olmaktan çıktı.
18:58Türkiye, Irak, Afganistan, Libya, Yemen ve şimdi de Gazze.
19:03Bir akıl tutulması da burada yaşıyoruz.
19:06Özgürlükten den vuranlar, demokrasiden, beyan özgürlüğü, insan haklarından den vuranlar,
19:12mahsa ameli için sokaklara dökülen politikacılar veya akademisyenlerin, saçlarını sokaklarda kesen bu büyük büyük eylemler yapan insanların
19:27soykırım suçlamasıyla karşı karşıya gelmiş Netanyahu'yu ayakta alkışlayan kesimle aynı olduğunu görüyoruz.
19:35Bu bir akıl tutulmasıdır aslında.
19:39Şunu anlatmaya çalışıyorum.
19:42Ütopyamızda tabii ki savaş olmasın istiyoruz.
19:46Fakat geldiğimiz noktada savaş suçu kavramını bile yitirmiş durumdayız.
19:51Ve savaş suçu olarak gündemde bir senedir oturan bir devletin, bir hükümetin başka bir ülkeye özgürlük ve insan hakları götürebileceğini düşünmek bile abesteştigal sanki.
20:08İran-İsrail evrimi, İran-İsrail gerilimi sizce nereye evrilir?
20:13Daha geniş bir kapsamlı bir savaş bekliyor musunuz acaba?
20:17Artık hiçbir savaşın sınırı olmak zorunda değil tabii ki.
20:21Ve şunu ben eklemek istiyorum.
20:24İsrail Amerika'nın Batı Asya'daki askeri üssüdür aslında.
20:30Amerikan tarihindeki en pahalı ve en önemli yatırımıdır.
20:35İsrail Amerika'nın sadece siyahilerin veya Latinlerin değil kendi insanlığının boğazından da keserek beslediği büyüklüğü bir İsrail'den bahsediyoruz.
20:46Ve söz konusu İsrail'in bekası olunca Amerikan demokrasi sistem amcanın özgürlük heykelleri, özgürlük beyanatı, her şeyi çöpe atıp İsrail'in bekasını koruması, varlığını sürdürmesi adına ona destek vereceğini açıkladı.
21:06Ve destek de veriyor aslında bir senedir durumda.
21:09Şimdi herhangi bir İsrail-İran çatışmasında ne olabilir?
21:14Artık savaşların sınırı olmak zorunda değil.
21:17Kabaca sınırları zorluyor artık savaşlar ve biz de seyrediyoruz sadece.
21:23Ve seyrettikçe de kendi ütü yapımımızda savaşlar olmasın, barış olsun derken seyrettikçe daha fazlasını ister hale geliyoruz.
21:33Şöyle bir örnek vereyim.
21:36İsrail Gazze'yi vuruyor, İran İsrail'i vuruyor fakat İran İsrail'in askeri üslerini hedeflediği için tırnak içinde beklenen sansasyonu yaratmıyor.
21:48Dolayısıyla fanatizm daha fazlasını bekliyor kendi içimizde barış istesek de.
21:54Lakin olası İran-İsrail savaşı tarihin sıfır noktalarından biri olacağını düşündüğüm yer kuşkusuz içinden çıkılmaz bir girdap yaratır.
22:08Kimin kimi yeneceği değil aslında ben sadece bunu düşünüyordum.
22:14Çünkü artık bu askeri birlik manasına gelmiyor.
22:18İnsan, insanlığının bu değer yitiminin karşısında durmak için savaştan daha güçlü araçlara ihtiyacı var.
22:26Çünkü o noktadan sonra İsrail'i hangi gücün durduracağını kestiremiyorum.
22:33Bugün herhangi bir müttefikliğin açık beyanı ortada yoksa da Çin ve Rusya İran'ı desteklediklerini söylediler.
22:43Dolayısıyla ABD destekli bir İsrail karşısında sadece İran'ı değil bölge güçlerinden oluşacak bir karşı blok bulacaktır.
22:55Fakat şu anda bunu kestirmek zor çünkü nefesler tutuldu.
22:59ABD seçimleri bekleniyor.
23:01Bu gerilim demokratların işine geliyor.
23:05Aslında ABD ile İran'ın ortak noktası şu anda anti Trump olmaları.
23:12Çünkü Trump başa geçerse İsrail'i tamamen destekleyeceğini, sonsuza dek destekleyeceğini açıklamasıyla yürekleri hoplatmıştı.
23:25Ve aynı şekilde Ukrayna'ya da desteğini keseceğini açıklamıştı.
23:30Artık desteklemeyeceğini duyurmuştu.
23:33Dolayısıyla Rusya Trump'ı destekliyor.
23:36Ama aynı Rusya herhangi bir Orta Doğu çatışmasında da İran'ı desteklediğini açıklıyor.
23:44İşte kör düğüm dediğim sıfır noktası dediğim tam da burası.
23:48Bunun göze alınabilir olduğunu düşünmüyorum.
23:53İran'ın gücü artık ortada.
23:57Çünkü İran Rusya'ya sattığı silahlarla, drone'larla Ukrayna'daki savaş muhasebatını değiştirdi diye haberler çıktı.
24:09İran aleyhinde ambargolar daha da katılaştı.
24:13Fakat aynı silahlarla İsrail'i vurduğu zaman da o silahlar o kadar da önemli olmuyor.
24:20İmparatorluğu'ndaki çelişkileri de çözmek eğlenceli aslında.
24:25Dolayısıyla bu kör düğüm.
24:27Bunun göze alınabilir olduğunu düşünmüyorum.
24:30En azından şu an için.
24:32Sayın İgoal çok çok teşekkür ederim.
24:34Sevgili seyirciler bu haftanın konuşulan bir diğer konusu da Zelinski'nin zafer planı açıklamasıydı.
24:39Batı'dan atom bombası istedi Zelinski.
24:42Ancak bunun sayesinde belki de başarıya ulaşırız dedi.
24:45Hala para yardımında istiyor.
24:47Ve NATO'da Amerika Birleşik Devletleri de hayır demiyorlar.
24:50Mihail Trotski araştırmacı bir isim şu anda karşımızda bir zafer planı açıkladı.
24:56Zelinski nedir bu zafer planı?
24:58Ukrayna'nın savaş stratejisinde yeni bir değişiklik mi var?
25:01Gelecekte acaba barış ihtimali var mı?
25:04Çünkü bu da hala masada hazır gözüküyor.
25:09Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski barış planının ana maddelerini açıkladı.
25:15Bu plan Ukrayna'nın batılı ortaklarının Kiye ve bu zorlu dönemde yardım etme kararlarını test etmeye amaçlıyor.
25:22Zelinski aynı zamanda iç kamuoyuna hitap ederek Ukrayna'nın savaştaki performansını batılı ortaklarının desteğine bağlamaya çalışıyor.
25:31Söz konusu zafer planı Ukrayna'nın NATO'ya kabul edilmesini ve NATO ülkelerinin askerlerinin Ukrayna topraklarına konuşlandırılmasını öneriyor.
25:41Bu durumda Rusya'nın ateşkesi bozarak bir saldırı başlatması halinde NATO'nun 5. maddesi devreye girecek ve bu da Ukrayna'nın batılı müttefiklerini savaşın içine çekecek.
25:53Zelenski batılı müttefiklerine Ukrayna'nın askeri bilgi birikimini paylaşma sözü veriyor.
25:59Ukrayna Avrupa'nın en güçlü ordularından birine sahip ve bu ordu yaklaşık 2,5 yıldır güçlü bir Rus ordusuyla savaşıyor.
26:07Zelenski Ukraynalı askerleri NATO ülkelerine göndererek bu deneyimi paylaşmayı vaat ediyor.
26:13Ayrıca batılı ülkeleri Ukrayna'daki nadir toprak elementlerinin çıkarılmasına yatırım yapmaya çağırıyor.
26:19Bu plan hem politik hem de ekonomik bir anlaşma olarak görülüyor.
26:24Ancak Zelenski aynı zamanda Ukrayna'nın savaşta karşılaştığı başarısızlıkları batıya yükleme fırsatını da elinde tutuyor.
26:32Batılı hükümetler Ukrayna'ya NATO'nun 5. maddesi garantisi verilmesi konusunda oldukça temkinli.
26:38Bazı NATO ülkeleri özellikle Macaristan, Slovakya ve belki de Türkiye gibi ülkeler bu çözümü protesto edebilir.
26:45Fransa ve Almanya gibi büyük NATO ülkeleri de temkinli bir yaklaşım sergiliyor.
26:50Bu ülkeler Rusya ile büyük bir savaşa çekilmek istemiyor.
26:54Ancak Ukrayna savaş deneyimlerini NATO ülkeleri ile paylaşmaya istekli olabilir.
26:59Ukrayna'nın nadir toprak elementleri gibi doğal kaynakları batılı ülkeler için cazip olabilir.
27:05Ve bu da NATO'ya kabul edilmeseler bile bu ülkelerle iş yapma istekliliğini doğurabilir.
27:11Eğer batılı ortaklar Zelenski'nin teklifini kabul etmezse bu durum Rusya'nın Donbass ve diğer bölgelerdeki saldırılarını arttırarak tehlikeli bir tırmanışa yol açabilir.
27:22Ukrayna Rus baskısına boyun eğmek zorunda kalırsa ve büyük toprak kayıplarına uğrarsa bu Avrupa'da panik yaratabilir.
27:29Bu durumda NATO'nun doğu kanadındaki ülkeler Rusya'nın bir sonraki hedefi olabileceğini düşünebilir.
27:35Ve bu da NATO ülkelerini Ukrayna'ya modern silahlar göndermeye zorlayabilir.
27:40Rusya bu duruma karşı daha sert bir şekilde karşılık verebilir.
27:44Eğer tırmanış gerçekleşirse NATO için de büyük bölümlere yol açabilir.
27:49Hem Ukrayna'da hem de Rusya'da ekonomik ve sosyal durum daha da kötüleşebilir.
27:54Kısacası savaşın Zelenski'nin önerdiği şartlar altında yakın gelecekte sona ereceğini düşünmüyorum.
28:00Ancak Batı Zelenski'nin önerisine yanıt vermezse hem Ukrayna hem de Batı için daha kötü bir sonla karşılaşabiliriz.
28:13Sayın Trotski çok çok teşekkür ederim yayına katıldığınız için.
28:15Evet az gittik uz gittik bir 5N1K'nın daha sonuna geldik.
28:195N1K 24 yıldır CNN Türk ekranlarında aralıksız devam eden sanırım tek program.
28:26Türk televizyon tarihine de geçmiş olabiliriz bu uzun yıllar sayesinde.
28:31Önümüzdeki hafta yine dünyadan çeşitli haberlerle karşınızda olacağız.
28:35O zamana kadar ben Cüneyt Özdemir hepinize iyi günler diliyorum.