Aired (March 9, 2025): Curious why the Amazon is called the "lungs of the Earth"? Explore its importance in oxygen production and ways to protect it for a healthier planet.
Watch 'iBilib' Sundays at 9:35 AM on GMA Network, hosted by Chris Tiu and Shaira Diaz.
For more iBilib Highlights, click the link below:
https://www.youtube.com/playlist?list=PLLYaldfT7P2Teh_NQfZBAjzvRkaF0KZuw
Watch 'iBilib' Sundays at 9:35 AM on GMA Network, hosted by Chris Tiu and Shaira Diaz.
For more iBilib Highlights, click the link below:
https://www.youtube.com/playlist?list=PLLYaldfT7P2Teh_NQfZBAjzvRkaF0KZuw
Category
😹
FunTranscript
00:00Dahil sa katangit-tangin ang bag nito sa mundo, nabansaga ng Amazon bilang
00:06A. The heart of the earth
00:09B. The brain of the earth
00:11Or C. The lungs of the earth
00:14Siksik, liglig, at pumaapaw ang Amazon sa mga halaman at puno
00:18Ini-inhale nila ang carbon dioxide at pumupuga naman ng oxygen para sa mga tao
00:24Kaya tinatawag itong letter C, the lungs of the earth
00:28Sagot ng Amazon ang 20% ng oxygen sa buong mundo
00:32Astig!
00:34Sakop ng Amazon o Amazonia ang 40% ng South America at Siam na bansa
00:39Pero malaking bahagi nito as in 60% ay nakapaloob sa bansang Brazil
00:45Mataas ang biodiversity dito sa pinakamalaking tropical rainforest sa mundo
00:50Mataas din ang rainfall, humidity, at temperatures dito
00:54Ohaw sa ulan ng Amazon, pero kalahati hanggang 75% ng ulan ay binabalik nito sa hangin
01:01Sa pangkaraniwang araw, nasa 20 billion metric tons ng tubig saan yun ang water vapor
01:07Ang ibinubuga ng mga puno doon
01:10Ang tawag dito, transpiration
01:13Higit pa yun sa tubig na tinatapo ng Amazon River sa Atlantic Ocean
01:17Araw-araw, ang lupit no?
01:20Yun na kasi ang pinakamalaking ilog by volume sa ating planeta
01:23Kaya sa pananaw ng imang scientists,
01:25ang totoong pinakamalaking ilog ay yung di nakikitang-agos mula sa mga puno sa Amazon
01:31Ganun pa man, binabagtas ng Amazon River ang 2,000 miles ng makapal na kagubatan
01:37Kaya sumunod sa Nile River, ito ang pinakamahabang ilog
01:43Nasa Amazon din daw ang pinakamaraming klase ng halaman sa buong daigig
01:47Hindi puro halaman at hayop ang nilalang dito sa rainforest
01:51Meron ding nasa 400 hanggang 500 indigenous tribes
01:56Ang nakakabigib, tinatayang may 50,000 na never pang naabot ng mga tao gaya natin sa outside world
02:03Malaki at siksik sa puno ang Amazon
02:06Yung pusol nito, hindi pa nararating ng technology
02:10Doon, nagahari-parit ang kalikasan
02:14Kaya lang, baka hindi rin ito magtagal dahil sa deforestation o pagkalbo ng kagubatan
02:21Sa nakaraang 40 years, 20% ng mga puno ay pinutol
02:25ng magkaroon ng lugar para sa cattle ranching sa Brazil
02:28Bukod pa rito, ang walang kaplanang-planang infrastructure
02:32mapanirang proseso gaya ng pagdidrill para sa langis pati na climate change
02:37Ang hula ng scientists, sa taong 2030, 27% ng Amazon biodome ay makakalbo ng puno
02:44Hindi pa tapos, problema rin ang matitinding tagtuyot at wildfires
02:50Sa loob ng isang siglo, pinakatuyot na noong 2005 at 2010
02:56At noong 2019, may 75,000 na sunog sa kagubatan
03:01Ito ay 85% na mas marami kaysa noong naunang taon
03:05Ang daming na ibibigay sa atin ang Amazon
03:08Oxygen at magandang kalikasan
03:11Dapat itong ipaglaban
03:20www.globalonenessproject.org