Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Merhaba değerli izleyiciler, Cumhuriyet TV'ye hoş geldiniz.
00:12Bugün, Diyanet ile alakalı bazı konuları ele alacağız.
00:15Camide siyaset olur mu olmaz mı, Diyanet bu işe nasıl bakıyor, geçmişte bu işler
00:20nasıl yürüyordu, bunları konuşacağız.
00:22Tabi bununla ilgili de konunun uzmanı bir isimle konuşmuş olacağız.
00:26İlahiyatçı Fatih Ergenekon'la beraberiz bugün.
00:29Fatih Bey, hoş geldiniz.
00:31Hoş bulduk, sefalar bulduk, nasılsınız Ömer Bey?
00:33Çok teşekkür ediyorum, sizler nasılsınız?
00:35Sağ olun, konu kaldığınız için öncelikle bu nazik davet için teşekkür ediyorum.
00:38Ben teşekkür ediyorum sizlere, çok kıymetli bilgiler aktarıyorsunuz kamuoyuna.
00:42Biz de bu bilgilerden istifade etmek üzere sizlere bazı sorularımız olacak.
00:46Bunların cevaplarını aramaya çalışacağız aslında.
00:48Diyerek hatta şöyle hızlıca bir giriş yapayım.
00:51Şimdi son dönemde bilhassa camilerde yaptıkları vaazlar esnasında siyasi konuşma
00:58bazı isimler, bazı imamlar dikkat çekti.
01:00Tabi bu iki yönden eleştirildi.
01:02Birincisi camide siyaset olur mu?
01:04Bu cemaati böler mi?
01:06Başka problemlere sebebiyet verir mi?
01:08İkincisi imamlar, sizler de yakından biliyorsunuz ki 657 sayılı devlet memurları kanununa tabiler.
01:17Diyanet İşleri Başkanlığı altında görev yapıyorlar.
01:19Dolayısıyla devlet memurlarında siyaset yapması aslında yasak olduğu için
01:23ikinci tartışma alanı da burası oldu.
01:25Siz nasıl bakıyorsunuz bu konuya?
01:27Buradan bir giriş yapalım.
01:29Aslında biz modern dönemliğe başladık ama İslam tarihine baktığımız zaman ciddi kırılma anlarına tanık oluyoruz.
01:35Eğer ortada bir değer varsa, bir inanç varsa bu mutlaka belirli kesimler tarafından da
01:40kendi lehine çevrilecek bir malzeme olarak da hep görülmüş.
01:45İşin doğrusu bu hemen Allah Resulü'nün vefatıyla 40 sene sonra kadar başlayan bir süreç ve bugüne kadar uzanıyor.
01:53Bunun hep bir şekilde bir halkalar, bir zincirler olmuş.
01:57İşin doğrusu özellikle eğer tarihi kırılmadan da başlayacak olursak
02:03sadece suistimal edilen şey din ya da dini değerler değil her türlü değer güç sahipleri tarafından kendi lehine kullanılmaya çalışılmış.
02:13Bu aslında o değerin zararlı olduğundan ya da değerin yanlış olduğundan da değil
02:19her ideolojinin, her izmin, her inanışın bir arıları vardır bir de sinekleri vardır.
02:25Arılar o değeri üretmeye çalışırlar, sinekler ise o değeri tüketmeye çalışırlar.
02:30Ama tabii tekrar eğer bu konuya dönecek olursak aslında ilk bunlar geçmişte Muaviye ile başlayan bir süreç var,
02:37Emeviler ile başlayan bir süreç var.
02:39Zira biliyorsunuz Emeviler ilk defa dini camilerde, hutbelerde aslında kullanmaya başladılar.
02:46Özellikle kader gibi teolojik tartışmaları da kendi bünyelerini alarak,
02:50gerek Kur'an-ı Kerim yani ayetler üzerinde yapmış oldukları tahrifatlar olsun,
02:54gerek insanların o anki değerleriyle ilgili olsun,
02:58hep kendilerini Allah'ın seçilmiş kulları, Allah'ın özel yetkili adeta sultanları gibi tanıttılar.
03:06Hatta ilk üç halifeye baktığımızda onların daha çok halifeti Resulullah diye bir sıfat kullandığını görürüz.
03:13Yani Allah ve ölü'nün halifesi gibi bir sıfat takarken kendileri,
03:18Emeviler ise doğrudan Allah'ın halifesi şeklinde bir sıfat alarak,
03:22Allah'ın adeta birer temsilcisi ve yeryüzündeki bir gölgesi ya da kılıcı şeklinde kendilerini isimlendirdiler.
03:28Bunun altını aslında niye çizdim Ömer Bey?
03:31İş böyle olduğu zaman muhalefet edemiyorsunuz,
03:35çünkü muhalefet ettiğiniz zaman sanki Allah'a muhalefet etmiş gibi oluyorsunuz.
03:39Yani yapmış olduğunuz her itiraz kişilere ya da kurumlara kabul edilmiyor,
03:45dinin bizatihi kendisine bir itiraz etmiş gibi yaftalanmaya başlıyorsunuz.
03:50Dolayısıyla sizi din dışı seçiyorlar, algılıyorlar ve adeta sizi aforoz ediyorlar.
03:55Dolayısıyla aslında bu tartışma sadece günümüz modern dünyasının tartışması değil,
04:00aynı zamanda geçmişten bugüne kadar ki hemen hemen her süreçte, her devlette,
04:05yani Osmanlı'ya kadar da uzanan Emeviler, Abbasiler hatta kısmen Selçuklular,
04:10özellikle son dönemleri ve Osmanlı'yı da kapsayan bir süreçten bahsediyoruz.
04:15Bugün sadece bu tartışmaların birer yansımalarını yani sonuçlarını görüyoruz.
04:19Aslında bugün konuştuğumuz mesele birer sonuç ama eğer bunun sebeplerine gidecek olursak,
04:24hem tarihi sebepler var hem teolojik sebepler var.
04:27Örneğin öylesine bir güç zehirlenmesine dönüşüyor ki bir süre sonra,
04:32artık ayetleri dahi tahrif etmeye başlıyorsunuz.
04:35Nasıl mesela Allah mülkü dilediğine verir, ayetini alıyorsunuz,
04:39oradaki mülkü kendi iktidarınız, kendi saltanatınıza dönüştürdüğünüz zaman,
04:45bu sefer her gelen itiraz sanki Allah'ın ayetine doğrudan bir müdahaleymiş gibi algılanıp yansıtılmaya başlanıyor.
04:53Veya tabii burada da kalmıyor, hadis uydurma faaliyetlerine kadar da devam ediyor.
04:59Yine mesela Allah'a itaat edin, Misal Suresi 59. ayet, Rasul'e itaat edin,
05:03Ulul Emre'ye itaat edin dendiği zaman mesela bir itaat kavramı…
05:06Bu çok tartışılıyor mesela Fatih Bey, özür diliyorum sözünüzü kestim.
05:10Mesela Ulul Emre'ye itaat edin ayetteki o kısmı mesela çokça kullanıyorlar siyasi anlamda.
05:17Tabii bunun tarihsel sürecini de anlattınız.
05:20Bu sadece İslam coğrafyasında değil, aslında Avrupa coğrafyasında da
05:26kendi dinlerince, siyasilerin dini kullanma şekli olarak ele alınmıştı.
05:30Bugünlere kadar getiriyoruz, çok da güzel bir noktadan başladınız.
05:33Bu Ulul Emre'ye itaat edin kısmı özellikle dikkat çekici.
05:37Burayı nasıl anlamalıyız peki?
05:39Çok doğru. Şimdi tabii ayette aslında Atiyullah ve Atir Rasul diye geçen Allah'a itaat edin, Rasul'e itaat edin
05:45ve Ulul Emre'ye itaat edin derken özellikle orada lafısı olarak minkum var.
05:49Aslında sizden olan Ulul Emre'ye itaat edin.
05:51Yani eğer o Ulul Emre Allah'a ve Rasul'üne itaat ediyorsa ona itaat edin şeklindeki algı tamamen ters çevirilip
06:00biz zaten Allah'ın seçmiş olduğu kişiler olduğumuz için bize itaat edin.
06:06Dolayısıyla bize yapacağınız her türlü eleştiri bizzat dinin kendi dinamiklerine yaptığınız bir eleştiri gibi lans edildi
06:12ve bununla beraber de aslında bir kader kavramı geliştirildi.
06:16Kader öyle bir şey evrildi ki Allah'ın yeryüzüne, kainata ve varlığa koymuş olduğu bir ölçüyken, bir dengeyken, bir sistemken
06:25kader başımıza gelen her türlü zorbalığa veya problemlere, sorunlara karşı adeta birer sessiz kalma eylemi haline dönüştürüldü.
06:38Tabii bu sadece Emevilerle değil, mesela Muaviye'den girdik.
06:42Onun oğlu Yezid'le de eğer Hazreti Hüseyin şehit edildiyse bu Allah'ın kaderiydi.
06:48Dolayısıyla siz bunlara karşı çıkarak aslında Allah'ın kaderine karşı çıkmış oluyorsunuz diye böylesine bir algı aslında yaratıldı.
06:56Tüm bu dini, teolojik tartışmaların bile aslında arkasında siyasi tartışmaların biz yattığını görüyoruz.
07:05Yani siyaset her türlü malzemeyi Kur'an demeden, hadis demeden, icma demeden, yorumlama demeden ne yazık ki burada kendi elini alarak
07:16hatta ilk defa tarihte hilafet, halifelik, Muaviye dönemiyle beraber saltanata dönüştürülmüş oldu.
07:24Hatta buralarda ilk defa Hazreti Ali'ye hutbelerde küfür etme geleneği başlatılmıştı.
07:30Ta ki 2. Ömer diye adlandırılan, adaletiyle meşhur olan Ömer bin Abdülaziz dönemine kadar.
07:38O bugünkü okuduğumuz, bizim aslında Cuma günlerinde okuduğumuz işte
07:43İnnallahi emru bil adli diye başlayan,
07:46Vel ihsani ve ita'i zilkurba, ve yenha'nil fahşâ'i vel münkeri vel beghi,
07:49Ya'zıkum lâ lekum tezekkerûn ayetini alıp,
07:51Muhakkak ki Allah size adaleti, iyiliği ve akrabaya yardım etmeyi emreder.
07:55Ayetini hutbelere yerleştirdi.
07:57Demek ki hutbeler aslında, Cuma'lar Emeviler döneminden itibaren,
08:01Zaten siyasi bir altyapıya, bir zemine zaten dönüştürülmüştü.
08:08Bugün de onların uzantılarını görüyoruz.
08:10Tabi bu süreci anlatırken aslında, bunun ne kadar tehlikeli olduğunu,
08:14Bugün sonuçlarını aslında biz görüyoruz.
08:17O dönem atılan o tohumların, bugün ne yazık ki,
08:22Meyvelerini bugün, hala daha bunun meyvelerini,
08:25Olumsuz meyvelerini toplamaya devam ediyoruz.
08:27Evet, ben mesela bu tip haberlerin ardından,
08:31İnsanların yaptıkları yorumlara bakıyorum.
08:33Ve ağırlıklı olarak şu tip yorumlarla karşılaşıyorum.
08:36Yani namazlara, siz Cuma namazlarına,
08:39Siyasi mana ifade edebilecek vaazları sokuşturduğunuzdan beri,
08:44Ben artık camiye gitmiyorum, tarzında yorumları mesela çok sık görüyorum.
08:50Bu tabi kendi kişisel çevremizden olabilir.
08:53Veya çeşitli kamuya açık platformlardaki yorumlardan olabilir.
08:56Bu muhakkak birçok kişinin de gözüne çarpıyordur.
08:59Şimdi böyle bir tehlikesi de var bu kısımda.
09:02Ve bu şuraya kadar belki de evrilebilir diye düşündürüyor insana.
09:06Yani işte onun onların camisi, şunların camisi, bu fikirdekilerin camisi gibi.
09:12Halbuki Diyanet İşleri Başkanlığı'nın kuruluş amacı belli.
09:15Yani Türk milletine dini sağlıklı bir şekilde aktarabilmek,
09:19Dini vecibelerini yerine getirebilmeleri için sağlıklı ortamlar ve şartlar sunmak vs. gibi sebeplerle kurulmuştur.
09:26Ama burada bir kesime ötekileştiriliyor gibi bir algıya sebebiyet veriyor.
09:30Ve bu hiç de azımsanmayacak bir kitlenin düşüncesi.
09:33Çok doğru. Bunu o kadar çok sık tanık oluyoruz ki insanlar camiye küsmüş durumdalar.
09:38Şimdi tabi aslında yine de şunu bence ifade etmekte fayda var.
09:44En azından bir Türkiye gibi, bir Suudi Arabistan gibi doğrudan doğruya merkeze bağlı bir anlayışımız yok.
09:50Bu bence çok önemli. Yani Diyanet'in buradaki aslında varlı ve tampon görevi görmesi çok önemliydi.
09:56Bunu olumlu bir taraf olarak mutlaka yazıp çizmek lazım.
10:00Öbür türlü bu sefer tamamen cemaatler ve tarikatlar onlar bizim camimiz,
10:04şunlar bizim dergahımız, oraya gitmeyelim diye tamamen bu sefer bir ayrımcılık ve bölünmeye doğru iş gider.
10:09Ama altını çizdiğimiz nokta bugün geldiğimiz sonuçlar itibariyle çok önemli.
10:13Cami zaten toplayan demek, cem eden, toplayan, bir araya getiren demek.
10:19Eğer biz camileri siyasi yerler gibi malzemelere çevirecek olursak,
10:25bir güç devşirmesi gibi özellikle kritik seçim dönemlerinde bu tarz yapılara dönüştürecek olursak,
10:32insanlar elbette ayrışmaya başlayacaklar ve aslında camiye değil,
10:36bizatihi dinin kendisine sırt dönmeye başlayacaklar.
10:40Ve tepkiyi veya sorunu dinde aramaya başlayacaklar.
10:43Zaten bugün gençlerin gelmiş olduğu nokta o.
10:45Artık bu son yıllarda da gerçekten fark ettiğimiz,
10:49insanların bir yorgunluğunun olması, insanlar biraz sırtlarında yük hissetmeye başladılar.
10:55Bu kadar aslında propagandayı, bu kadar din anlatımı.
10:58O yüzden daha böyle artık yavaş yavaş bireysel ibadetleri, bireysel inançlara doğru bir evrimleşme biz de görüyoruz.
11:06Daha böyle kendi içine kapanık, daha kendi içinde dini yaşayan,
11:10işte içini, kalbini temiz tutup iyi bir insan olmaya çalışan şekilde bir din, kimlik kazanmaya başladı.
11:17O yüzden aslında hep diğer tarafta şu çareyi yapmak lazım.
11:20Mutlaka hutbelerde ortak akla, ortak değerlere, ortak sorunlara mutlaka vurgu yapılmalı.
11:25Özellikle Kur'an-ı Kerim'i, çünkü Kur'an herkes tarafından kabul edilen,
11:30tüm Müslümanlar tarafından inanılan bir vahiy, bir hitap, bir kitap olduğu için
11:35özellikle vurguyu ortak değerlere, ayetlere yapmak gerekir.
11:39Elbette ki hutbelerde tabii ki bazen gençlikle ilgili sorunlara,
11:43belirli problemlere elbette ki değinilmesi de şart.
11:46Böyle de bir özellik var.
11:48Unutmayın yani bu yılda 52 tane hutbe demek.
11:52Bunu 10 yıla vurduğumuz zaman, yani 10 yıl boyunca aslında cuma namazına gitmiş olan bir insanın
11:58neredeyse bir 4 yıllık üniversite mezunu kadar bir donanıma sahip olması beklenir hutbelerde.
12:05Ama hatta yeri geldiğinde hutbelerin çok fazla uzatılması,
12:10yani ruhunu yakalamaktan çok oraların birer böyle ruhbanlığın mekanları gibi olmaları,
12:18bunlar gerçekten rahatsız edici.
12:20Hatta belki bu vesileyle şu bile zikredilebilir,
12:23özellikle camilerde mesela Allah ismine bakıyorsunuz, bir de yanında hemen Muhammed ismi var.
12:27Aynı, eşit seviyede bunlar var.
12:29Bir bakıyorsunuz hemen Ebu Bekir, Ömer, Osman, Ali, Hasan Hüseyin diye isimler var.
12:37Oysa ki camiler sadece Allah'ın isminin anılması gereken yerler.
12:41Yani camide Allah'ın dışında, Allah'ın isminin dışında herhangi kulların isimlerinin zikredileceği yerler değildir camiler.
12:49O yüzden bir toplanma alanıdır.
12:51Ortak Allah'a ibadet edilir, Allah'a dua edilir, Allah'a çağrı yapılır.
12:57Bunun dışında herhangi bir şekilde ideolojileştirmek demek ne yazık ki toplumun gitgide daha da bölünmesi,
13:03o sınıfsal ayrımların açılması.
13:05O yüzden hep özellikle söyleriz, camilerde ve kışlalara siyaset girdiği zaman orada mutlaka tefrika başlar.
13:11Evet, hatta burada şöyle bir şey ekleyeyim.
13:14Diyanet İşleri Başkanlığı tabii bu minvalde sözler kullanan, siyasi sözler kullanan bir imama soruşturma açtı.
13:24Burada arka planda başka bir soruşturma yürüyor tabii oranın detaylarını çok bilmiyoruz ama soruşturma açılan imamın şöyle bir sözü olmuştu.
13:33Dedi ki camilerde her şeyin konuşulacağını kafalarına vura vura öğreteceğiz.
13:38Camilerde dedi şu da konuşulabilir, bu da konuşulabilir vesaire ve iç siyasette konuşulabilir şeklinde bir söz etti.
13:45Sonra geçmişten bazı örnekler vermeye başladı.
13:48Tabii ben şahsi düşünce olarak toplumsal sorunlara teolojik ve dini bir bakış açısıyla burada cevap aranabilir kısmına katılıyorum ama
13:58iç siyasette konuşulacak kısmı biraz aslında insanlara da tepkiye yol açtı.
14:03Öncesinden beri konuştuğumuz tartışmalar aslında.
14:06Bu söze ne diyorsunuz?
14:07Yani buna bir geçmiş bir şey uydurmaya çalıştı bu şahıs.
14:12Bir arka planı var bunun.
14:14Bakın önceden de böyle oluyordu demeye çalıştı.
14:17Ona cevaben ne diyebilirsiniz mesela?
14:20Evet, camiler elbette ki Allah Resulü döneminden beri aslında aynı zamanda bir hastane,
14:27birer misafirhane yine aynı zamanda insanların toplandığı,
14:33insanların vakit geçirdiği ve sosyalleştiği yer olarak kullanılmış.
14:37Bu doğru ama hiçbir zaman camilerde geçmişte anlatıldığı gibi iç siyaset olsun biz birer buradan çıkar elde edelim,
14:45buradan kendimize bir menfaat elde edelim.
14:47Bu Allah ile aldatmaya girer.
14:49Unutmayın ki Kuran bizi bundan 1400 yıl öncesine kadar uyarıyor.
14:52Aldatıcının hiçbiri sizi Allah ile aldatmasın diyor Kuran.
14:56Yani din adamlarının aslında bize çökmeye çalıştığını,
15:01bize istismar edeceği konusunda bizatihi uyaran Kuran-ı Kerim'in kendisi.
15:07Yani Kuran Allah ile aldatılmaya ve din adamlarının, özellikle bu çok önemli,
15:12din adamlarının insanların mallarını haksız yere yiyebileceği konusunda bize Kuran uyarır.
15:18O yüzden bu konuda cemaatin ya da toplumların bilinçlenmesi,
15:23bu tarz durumlarda mutlaka tepki göstermesi ve konuyu bir an önce dine çevirilmesi konusunda da
15:33topluma bence bu konuda ciddi bir iş düşüyor.
15:36Yani orada aslında o konuşmayı dinlemeye gelen yurttaşların,
15:42görevli olan imamı kendi görevi konusunda bir hatırlatma yaparak
15:46tekrar dini konulara dönmesine yönelik bir çaba sarf etmesi gerekiyor.
15:50Tabii burada daha önceki senelerde Diyanet İşleri Başkanlığı'nın uygulamaları nasıldı?
15:56Bunlar nasıl ele alınıyordu böyle problemler yaşandığında?
15:59O kısmı detaylıca bilmiyorum.
16:01Muhakkak sizin daha fazla bilginiz vardır.
16:04Buradan o anlamda Diyanet İşleri Başkanlığı'na neler söyleyebiliriz?
16:10Kesinlikle hutbeler ya da vaazlar toplumun tamamını kucaklayacak minvalde olmalı.
16:16Ayrıştırıcı olabilecek, farklı ideolojilere dokundurulabilecek şeylerden mutlaka uzak durulmalı.
16:22Tabii biz de gidiyoruz.
16:23Özellikle bazı yorumlar hurafeye dayalı,
16:28aklı havada kalan, ayakları yere basmayan yorumlardan mutlaka uzak durulması gerekiyor.
16:34Çünkü bu konuda ne yazık ki yetersiz kaldığı zaman bizim imamlarımız,
16:39insanlar dediğim gibi mesafeyi bu sefer camiye koymaya veya dine koymaya başlıyorlar.
16:43Bu dindar nesil derken tam aksine kindar nesille iş çeviriliyor.
16:49Zaten bunun ne kadar yanlış olduğunu da son yıllarda özellikle kamuoyundaki
16:54yoklamalardan yapılan anket çalışmalarından da olumsuz sonuçlarını görüyoruz.
16:59O yüzden ortak akıl ve ortak sorunlar mutlaka çok önemli.
17:04Vurguları mutlaka özellikle o yüzden hep Kur'an-ı Kerim diyoruz.
17:07Unutmayın Allah Resulü on yıl Medine'de cuma namazı kıldırdı.
17:11Bugün elimize gelen iki sayfalık bir metin yok.
17:13Niye eğer diyecek olursak, niye hiç aktarılmamış eğer dersek,
17:17Kur'an'dan başka bir şey konuşmuyordu çünkü Allah Resulü.
17:20Hep Kur'an'a vurgu yapıyordu. Kur'an üzerine bir yolculuk vardı.
17:25Dolayısıyla biz buradan insanların inançlarını ya da bir takım değerlerini
17:31suistimal edip onlar üzerinden bir prim sağlayalım.
17:34Yani bu değil.
17:37Son olarak şuna da değinmek istiyorum.
17:40Aslında güzel bir şey söylediniz.
17:43Son yıllarda gençler arasında bilhassa ateizmin ve deizmin
17:48çok yaygınlaştığıyla ilgili bazı çalışmalar, anketler vesaire var.
17:53Bunlar yayınlanıyor.
17:54Siz tabii bu işin hem akademik tarafında da çalışmalar yaptığınız için
17:58burada bir sorun tespiti var aslında.
18:02Yani böyle bir tabii bunu ateizmi ve deizmi iyilemek veya kötülemek anlamında söylemiyorum.
18:07Bir realite olarak ortaya koyuyoruz bunu.
18:09Böyle bir tespit var.
18:11Şimdi buna sebep olan şeyler nedir kısmı ama biraz tartışmalı.
18:16Diyanetin buna bakış açısı daha farklı.
18:19Mesela diyanet biz dini az anlatıyoruz.
18:21Biraz daha fazla anlatmalıyız noktasında bir sonuç çıkarıyor burada.
18:25Başka kişiler başka sonuçlar çıkarıyor.
18:28Sizce neden böyle bir son dönemde bilhassa böyle bir artış var?
18:32Tabii bunda aslında birinci öncelik eğer kendi ülke sınırlarımız içerisinden bakacak olursak
18:38ne yazık ki siyasal İslam diyebileceğimiz o kavramın sonuçlarından biridir diyebiliriz.
18:44Çünkü anlatılan din ya da dini dil diyelim ne yazık ki insanları real gelmiyor.
18:52Gerçekçi gelmiyor.
18:53Günümüzün bugünün bu çağın değerleriyle örtüşmüyor.
18:58Yani geleneğe baktığınızda mesela namaz kılmayan üç mezhebe göre öldürülür.
19:02En yumuşağına göre hanefilere göre de hapse atılır.
19:05Yani bu ne kadar uygulanabilir bir şey.
19:07Örnek veriyorum.
19:09Yani bu kadar mezheplere ayrılmışlık bölünmüşlük gibi etkenler insanları elbette ki
19:15Türkiye sınırı içerisinde dine karşı ciddi anlamda bir mesafeye zorladı.
19:20Onun haricinde baktığımızda bugün maalesef modern yine hayatın içerisinde
19:24Müslüman ülkelere baktığımızda adalet gibi, eşitlik gibi, ekonomi gibi
19:29insan haklarına verilen önemler ya da değerlerden ne yazık ki sınıfta kaldığımız için
19:33bu sefer ister istemez bir mukayese var.
19:35Bizim gayrimüslim diyeceğimiz ülkelerin sosyoekonomik seviyeleriyle
19:41Müslüman ülkelere baktığımız zaman yine arada müthiş bir kopukluk görüyoruz.
19:45Yine bunda maalesef yine hurafeci din anlayışlarının altını çizmek gerekiyor.
19:51Yani gerçekten de hani gençler yani eğer bu din böyleyse
19:56biz buna meyledemiyoruz.
19:58Yani bu bizim aklımızı almıyor diye çok haklı yine itirazlar var.
20:03Din öğretmenlerinin birçok konuda maalesef yetersiz olması, kendilerini geliştirmemeleri,
20:09çocukların sorularıyla ve sorunlarıyla yakından ilgilenmiyor oluşu.
20:14Yine bugün tırnak içerisinde din adamlığı çünkü İslamlı din adamlığı sınıfı yoktur.
20:20Din adamlarının o tırnak çok önemli.
20:23Halkın gerçek gündemiyle gerçek sorunlarına değinmeyip temas etmeyip
20:28farklı şeylerden bahsetmeleri.
20:31Az önce konuştuğumuz mesele yani farklı yerlerin onların kanalize olması gibi
20:36birçok sayabileceğimiz sebepten dolayı aslında bugün bu sonuçları görüyoruz.
20:41Sonuçları herkes konuşabilir ama önemli olan gerçekten o sebepler üzerine düşünebilmek.
20:46Bu sebepleri çözümleyebilmek.
20:49Bu konuda neler yapılabilir diye müfredatlara yönelebilmek gibi birçok aslında yine buradan madde sıralanabilir.
20:57Bu tabii yine son dönemlerin çok çok ilgi çeken bir kısmı.
21:01Ben biraz önce gençlerde bilhassa dedim ama yaşı belli bir olgunluk seviyesinin üzerinde olan insanlar arasında da bu çok var.
21:09Bilhassa sokak röportajlarında vesaire çokça karşımıza çıkıyor bu durumlar.
21:14Artık bu konuda nasıl bir çalışma yapılır, nasıl bir planlama yapılır?
21:20Tabii burada özellikle Türkiye'de cemaatlerin etkisini de unutmamak lazım.
21:24Özellikle hatta 15 Temmuz sonrasında da insanlarda dini kurumlara karşı bir güven problemi yaşandığını da mutlaka belirtmek lazım.
21:33Özellikle cemaatlerin ya da tarikatların bu kadar kayrılıyor olması,
21:37onlara belirli yerlerde hem siyasi nüfuz olarak hem toplum nezdinde belirli sivil toplum kuruluşları gibi yerlerde verilen ayrıcalıklar,
21:45siyaseten verilen ayrıcalıklar,
21:47insanların adeta bir yerlere gelebilmek için oralardan referans aramaya yönlendiriliyor gibi olması da burada çok önemli.
21:56Özellikle darbe teşebbüsü dini kurumlara olan güvenin zarar görmesine çok etkiliydi.
22:02Örneğin insanlar bugün işte kurban bayramı yaklaşacak, acaba oraya mı verelim, vermeyelim mi gibi.
22:08Bunlar da çok ilginç çünkü adımız oraya çıkar mı veya bundan yarın bir gün başka türlü zararlar görür müyüz gibi birtakım burada çekinme durumlarını da mutlaka hesaba katmak lazım.
22:19Tüm bu aslında gerek sosyolojik, gerek buradaki yine teolojik sebepler ve siyasi sebepler bizi bugün buraya getirmiş durumda.
22:29Muhakkak bir de insanlar artık daha farklı şeyleri de sorgulamaya başladılar.
22:33İşte bu dijital çağın yaygınlaşmasıyla herkesin elinde soru cevap yapabileceği teknolojik cihazların olmasıyla beraber.
22:40Muhakkak bunun da bir etkisi oldu.
22:42Hatta çok değil biliyorsunuz acı bir deprem yaşadık, çok büyük bir afet yaşadık.
22:50Ve bunu dahi mesela şeye bağlayanlar olmuştu o dönemde, yorumlar yazanlar olmuştu.
22:56İşte biz dinden uzaklaştık bakın Allah da bize felaketini böyle gönderdi diye.
23:00Ama onun altına mesela başkaları da başka sorgulayan insanlar da şöyle cevaplar yazmıştı.
23:05İyi de Japonya senin inandığına Allah'a inanmıyor veya bir başka ülke senin inandığına Allah'a inanmıyor.
23:11Ama orada çok daha şiddetli depremlerde işte iki kişi, üç kişi vefat ederken burada on binlerce insan vefat etti.
23:18Artık böyle sorgulamaların da olduğu bir dönemdeyiz.
23:21Sanıyorum bunlar da bir tetikleme bakımından önemli etkenler.
23:26Tabii bizim babalarımızın neslinin bir ömürde karşılaşabileceği sorulara bugünkü çocuklar bir günde karşılaşabiliyorlar.
23:33Dolayısıyla artık mahalleler yok, o mahallenin duvarları artık kaldırıldı.
23:38Artık küreselleşmenin ve sekülerleşmeyle beraber küreselleşmeye modern dönemde artık bir şeyleri saklamayla, gizlemeyle dini duyguları arttıramıyorsunuz.
23:50Buna da bir din dili geliştirmek şart.
23:52Burada da bize ilaçları düşen çok fazla aslında olay var.
23:56Bugün artık yapay zeka çağını yaşıyoruz.
23:58Dolayısıyla bir şeyleri gizlemek, örtmek değil çözüm.
24:00Çok haklısınız.
24:01İşte burada belirli kavramların da içi boşaltıldığı için özellikle hurafeler, o yüzden aslında zikretmiştim.
24:07Ya Tanrı'nın bir gazabı, cezası olarak görülüyor ya da bir kader olarak görülüyor aslında.
24:12Yani bu çok ilginç.
24:13O yüzden dini kavramlar boşaltılıp siz kendi ideolojinize, kendi düzeninize göre, düşüncenize göre eğer bir kavramın içini doldurup insanlara bunu dayatmaya başladığınız zaman bu akılla, mantıkla açıklanabilecek bir şey olmuyor.
24:26Bu sefer depremi işte kader böyleydi, kaderimiz böyleydi diyerek o ilk programın başında bahsettiğimiz işte o Emevilerin kader zihniyetiyle beraber
24:35buna yapacak bir şeyimiz yoktu deyip kendi üzerinizdeki yükü ya da sorumluluğu Allah'a yüklemeye kalkarsınız.
24:41Yani sorunu bizatihi yaratıcının kendisindeymişçesine insanlara bunu nüksettirirsiniz.
24:48Evet. Fatih Bey çok teşekkür ediyorum. Ağzınıza sağlık. Hakikaten kıymetli bilgiler ve yorumlar aktardınız.
24:54Mesela bunun talihi perspektif açısından da yönlerini ele almış oldunuz. Tekrardan ağzınıza sağlık.
25:00Ben çok teşekkür ediyorum tekrar davetiniz için. Sizin gibi gerçekten itidarlı bir insanla program yapmak bana her zaman keyif verdi. Çok sağ olun.
25:07Çok çok teşekkür ediyorum. Evet değerli izleyiciler. Bugünkü programın sonuna geldik. Önemli bir konuyu ele aldığımızı düşünüyorum.
25:13Evet ülkede ekonomik problemler var. Eğitim anlamında, sağlık anlamında, adalet anlamında problemler var.
25:19Ama toplumun bir zemininde oluşan bir dini teolojik taraf da var ve burada da çeşitli problemler konuşuluyor.
25:27Her ne kadar diğerleri kadar öne çıkmasa da buranın da önemli olduğunu düşünüyoruz.
25:32Bu konularla ilgili en sağlıklı cevaplar alabileceğimiz uzman bir isme ilahiyatçı Fatih Ergenekon'a başvurduk. O da çok kıymetli bilgiler aktardı.
25:40Bir sonraki yayında Türkiye'nin başka sorunlarını konuşmak üzere diyelim. Görüşmek üzere. Hoşçakalın.