Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00MÜZİK
00:14Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri hoş geldiniz yayınımıza.
00:17Bildiğiniz üzere Amerika'da ikinci kez başkanlık koltuğuna oturan Trump göreve geldiği günden bu yana şok etkisi yaratan kararlar alıyor.
00:26Şok etkisi yaratan açıklamalar da bulunuyor.
00:28Dünya nereye gidiyor? Trump'ın bu açıklamaları ve kararları hem Amerika'yı hem dünyayı nasıl etkileyebilir?
00:34Bugün sizler için yazarımız Ahmet Süha Umar ile konuşacağız.
00:38Hoş geldiniz.
00:39Hoş bulduk, iyi yayınlar diliyorum İrem Hanım.
00:42Teşekkür ederim efendim.
00:43Şimdi açılışta da söylediğim gibi aslında Trump göreve geldiği ilk günden bu yana öyle açıklamalar yapıyor, öyle kararlar alıyor ki şok etkisi yarattı diyebiliriz.
00:52Son olarak Gazze'ye ilişkin söyledikleri var.
00:55Bir yerleri satın almak istiyor, uluslararası anlaşmalardan ya da örgütlerden çekiliyor.
01:00Amerika içinde LGBT'yi karşıtı, göçmen düşmanı, kürtaj karşıtı bir politika izliyor.
01:07Dolayısıyla Trump'ın bu tavrı zaten Orta Doğu bir otoriter rejimler cenneti iken Avrupa giderek aşırı sağ teslim olurken dünyayı nereye vardıracak? Size soralım.
01:19Valla yani bu sorunuza verilecek cevap ellerimizi havaya açıp Tanrı encanımızı hayretsin demekken başka bir şey aklıma gelmiyor ama yine de dilimin döndüğünce neler olabilir?
01:37Veya neden bu durumda dünya, yalnız Amerika Birleşik Devletleri değil, ne yazık ki başta çok ileri gördüğümüz uygarlık temsilcisi ülkeler dahi böyle bir dönemden geçiyor ve bu dönem karmakarışık bir dönem.
01:57Biraz bugün yazımda da değindim, bu bir belirsizlik dönemi çünkü Trump belli ki kendi dünya görüşü, yaşam biçimi, davranış biçimi bunlardan yola çıkarak dünyayı kendi istediği şekle sokmaya çalışacak.
02:20En azından böyle bir fikir var gibi geliyor kafasında, etrafında da o teknoloji devleri mi diyeceksiniz artık, canavarları mı diyeceksiniz.
02:32Onlar tabi bütün bu insanlar benim görebildiğim kadarıyla çok ciddi bir önemli eksiklikle malul eskilerin tabiriyle.
02:44Bu eksiklik bu kişilerin, Trump daha önce bir başkanlık dönemi geçirdi ama görebildiğim kadarıyla bu kişilerin devlet yönetme bilgileri ve deneyimleri hemen hemen hiç yok.
02:59Veya devleti çok kolay yönetilebilecek bir şirket, bir kurum tek başlarına başka kişilerden başka kurumlardan etkilenmeyen bir dünya gibi görüyorlar.
03:17Ama dünya böyle değil, dünyada birbirini etkileyen, birbirini engelleyen, birbirini destekleyen birçok olgu, güç, kurum, devlet hatta şimdi son zamanlarda işte son yılların büyük şirketler böyle bir yapısı var dünyanın.
03:40Onun için bu yapıyı ve 1945 yani 2. Büyük Savaştan, 2. Dünya Savaşından sonra o geçmişin deneyimleri dikkate alınarak bir düzen kurulmaya çalışıldı biliyorsunuz.
03:57Para açısından bir düzen kurulmaya çalışıldı, ekonomi açısından, sosyal güvenlik açısından, insan hakları ve demokrasi açısından.
04:06Şimdi bütün bu düzeni görebildiğim kadar, tabii bu dışarıdan baktığımız bir ülke nihayet her şeye rağmen ne kadar bildiğimizi iddia etsek de, bütün bu düzeni değiştirmek niyetiyle en azından.
04:24Çünkü Trump'un söyledikleri kolay anlaşılır cümleler de değil. Dalga dalga atlıyor, bir şey söylerken birdenbire bambaşka bir şey söylüyor, yüz ifadesi zaten insanın dikkatini dağıtıyor.
04:40Yani böyle bir kişilikle karşı karşıyayız ama düzeni değiştirmek niyetinde olduğu anlaşılıyor. Bu niyetin arkasında yatan kendi ifadesiyle Amerika'yı yeniden büyük yapmak.
04:55Şimdi Amerika'yı yeniden büyük yapabilmeniz için, biraz evvel kısaca değindiğim o dünyanın diğer her devletini, her kurumunu, her kuruluşunu, her kavramını hatta küçültmek gerekecek gibi geliyor bana.
05:13Ancak böyle büyüyebilir Amerika, çünkü Amerika bir boşlukta yaşamıyor. Bu kurumlar, devletler, olgular ve tarih böyle bir atmosferde yaşıyor.
05:30Şimdi burada herhangi bir devletin büyüyebilmesi için başkalarının küçülmesi gerekir. Ha şunu söyleyebilirsiniz, peki niye hep beraber büyümüyorlar? Ona da dünyanın yeryüzünün kaynakları yetmiyor.
05:47Bütün bunları dikkate aldığımızda, benim görebildiğim kadarıyla siyaseten Varşova Partili ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra karşı karşıya kaldığımız belirsizlik, büyük bir belirsizlik dönemine yeniden giriyoruz.
06:06Tabii izninizle bir şey daha ekleyeyim. Bu döneme girerken, o 1990'lı yıllarda bile devletleri yöneten kişilerin bir çok amiyane olmasın ve haksızlık olmasın diye dikkatini kullanmaya çalışıyormuş sözcükleri.
06:29Bir kalitesi vardı, bir düzeyi vardı. Şimdi korkarım o düzeyi de, yani ben bunu kötü anlamda kullanmıyorum, o düzey şimdi kaybolmuş gibi gözüküyor. Yani doğudan batıya, güneyden kuzeye bu düzey hemen hemen her yerde kaybolmuş gibi gözüküyor.
06:51Şimdi bu iki unsur bir araya geldiği zaman, benim gördüğüm kadarıyla bütün devletler için büyük küçük fark etmez. Çok ciddi tehlikelerle dolu bir bilinmezlik dönemine giriyoruz.
07:08Evet, peki sayın...
07:09Bunu tetikleyen kişi görünümünde.
07:13Evet, yani burada aslında sizin işaret ettiğiniz noktaya geleceğim. Bir yandan da bize modernizmin kazandırmış olduğu bazı kazanımlar var.
07:25İşte modern hukuk, insan haklarının gelişimi, görece de söyleyebilsek toplumsal cinsiyet eşitliği gibi vs. vs. Bütün bunlarda da bir geri gidiş olacağını gözlemliyor musunuz?
07:36Çünkü Amerika'nın iddiası bahsettiğiniz yıllardan bu yana bir liberal demokrasi ve bütün dünyanın aslında bu modelden esinlenerek insan haklarına saygılı, özgürlüklere saygılı, demokratik biçimde yönetilen bir demokrasi cenneti olmasıydı.
07:52Burada bütün bu kazanımlara dair acaba geri adımlar mı göreceğiz? Çünkü örneğin bugün anayasaya uyulmadığında, insan haklarına ilişkin bir facia yaşandığında bunu dengeleyebilecek bir unsur dünyada var mı yok mu fikrinizi merak ediyorum.
08:08Neten Yahu'nun yaptıklarına Uluslararası Ceza Mahkemesi bu yanlıştır, soykırımdır dedi ama ne Amerika dikkate aldı ne de İsrail.
08:17Evet bu söylediğiniz tam da fotoğrafın kendisi. Korkarım bu dünyanın bundan birkaç yıl öncesine kadar en azından üzerine bina edildiği bütün bu kavramlar zaten aşındırılıyordu.
08:37Şimdi Trump bu kavramları tümüyle ortadan kaldırmak niyetinde olduğunu söylüyor. Yapabiliyor yapamaz o ayrı konu. Ama insan hakları şimdi insan hakları çok iyi bir düzeyde değildi, bütün dünyada hatta en gelişmiş ülkelerde bile.
08:57Ama hiç olmazsa belli bir noktaya gelmişti getirilmişti. Şimdi böyle bir temel kavram insan hakları yani daha temel kavram veya daha temel bir hak olabilir mi? İnsanın yaşama hakkı, özgürce dolaşma düşündüğünü söyleme hakkı.
09:17E şimdi Trump ne diyor? Tek bir örnek. Gazze'deki Filistinlileri oradan süreceğim diyor. Yani bir halkı binlerce yıldır yaşadığı bir topraktan süreceğini söyleyen bir Amerika Cumhurbaşkanı, Amerika Başkanı herhangi bir insan hakkına uyabilir mi, uyar mı?
09:42İşine gelmediği zaman uymayacaktır. Bundan daha temel bir hak göremiyorum ben. Bir halkın bulunduğu yerden sürülmesi. En ağır insan hakları ihlal işte. Yıllardır Türkiye'yi tehcir, suçu işlemekle itham ediyorlar.
10:02E peki Trump'ın söylediği tam bir tehcir. Yani yerinden etmek büyük bir haldir ve amaçlı olarak ve bilinçli olarak. Ha savaşlar olur o nedenle insanlar yer değiştirir falan bu başka bir şey. Bu Trump'ın söylediği planlı programlı bir sürgün.
10:22Evet kalıcı kalıcı hem de planlı. Oraya inşaat yapılacak çünkü diyor Trump.
10:28Şimdi bu da doğrusu beni güldürüyor. O zaman maalesef ülkemizde de bazı örnekler görmeye başladık. İnsanların tapularına el konup evlerine arazilerine el konup oraya inşaat yapılıyor.
10:43Şimdi bunlar dikkat ederseniz sizin de zaten belli ki dikkatinizi çekmiş. Bunlar toplumların ve dolayısıyla dünyanın yapısını bozacak hareketler ve niyetler.
10:59Şimdi bir yapıyı bozduğunuz zaman onun yerine ne koyacağınızı daha baştan bilmelisiniz. Ve onu koyup koyamayacağınızı da en azından yaklaşık olarak kestirebilmelisiniz.
11:15Ben şunu bir ortadan kaldırayım da ondan sonra Allah kerim eskilerin tabiriyle böyle yönetim olmaz, böyle yöneticilik olmaz. Biz bunu geçmişte Türkiye'de de yaşadık.
11:27Özal bir yapıyı yıktı ama yerine bir şey koyamadı. Koyamadığı için kargaşaya girdi ülke, karmaşa içerisinde kaldı. Şimdi de benzer bir şey yaşıyoruz maalesef.
11:40Yani bir yapıyı yıkmaya çalışıldığı bir yapı büyük ölçüde başarılı gibi gözüküyor ki ben aynı fikirde değilim ama yerine konmak istenen yeni düzen kurulamıyor.
11:56Bu nedir? Bu bir değerlendirme yanlışıdır. İstediğiniz düzeni oraya yerleştirebilip bilemeyeceğinizi daha önceden demek ki yeterince düşünmediniz veyahut bunun farkına varamadınız, bunu yapamayacağınızın farkına varamadınız.
12:15Bunlar işte dünya şimdi bu durumda. Trump bu şekilde davranmaya devam edecek gibi gözüküyor. Ha tabii büyük olasılıkla daha ilk günden başladığı geri dönüşler olacak, geri adımlar atılacak.
12:33Yani sonuçta Trump mu dünyayı istediği şekle sokacak yoksa dünya daha öncesinde de Amerika mı Trump'ı istediği şekle sokacak onu daha bilmiyoruz. Göreceğiz.
12:49Sayın Umar şimdi Gazze konusunu siz de açtınız o konuya dair de aslında haftalardır konuşuyoruz. Ne olacağı tabii ki merak konusu. Şimdi ilginç bir öneri var onu da sormadan kapatmak istemedim sizi de vaktinizi almışken.
13:02Trump'ın Gazze'ye ilişkin söylediklerini biliyoruz buna ilişkin değerlendirmeleri yaptık ama bir öneri geldi ki bir garip öneri diye adlandırdım ben.
13:09Gelecek Partisi Lideri ve Eski Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu diyor ki Gazze'de bir referandum yapılsın yeni bir Filistin devleti kurulana kadar da Gazze'ler isterlerse Türkiye'ye bağlansın. Ne dersiniz bu öneriye?
13:26Yani hakikaten kusura bakmayın biraz gayri ciddi oluyor ama yani önerinin kendisi baştan sona gayri ciddi onun için gülmekten başka bir yapabileceğimiz bir şey yok.
13:40Yani böyle bir öneriyi bir oturalım bakalım bir düşünelim olur mu olmaz mı demek bile bence abesle iştigal. Yani Sayın Davutoğlu geçmişte de söyledim yakın dostumuz vardır insan ilişkilerimiz çok iyidir ama bir hayal dünyası da yaşıyor.
14:04Gazze Türkiye'ye bağlansın ama önce insana sormazlar mı? Kardeşim sen önce kendi ülkeni bir düzene sok ekonomisi şu durumda insan hakları bu durumda demokrasisi şöyle iyidir kötüdür demiyor.
14:21Önce kendi ülkeni bir düzene sok ondan sonra başka ülkelerde oraları düzene sokmak için bir rol göstermeye çalışıyor. Yani Sayın Davutoğlu bu kafasındaki gerçeklerle uyuşmayan dünya aynı bir yerde Trump'un bir başka örneği.
14:46Bu dünyayı kurmaya çalışıyor ama geçmişte bunu denedi. Türkiye'ye çok az maliyeti oldu bunun ve bu maliyeti hala biz ödüyoruz bu bedeli daha da ödeyeceğiz eğer aklımızı başımıza toplamazsak.
15:01Yani Türkiye'nin bir zaman hatırlayacaksınız Orta Doğu'da bizim haberimiz olmadan bize sorulmadan yaprak kımıldamaz. Bütün Orta Doğu yerinden kalktı yerine oturdu kimsenin bize bir şey sorduğu yoktu. Hala da sormuyorlar her ne kadar biz her şeyi bize soruyorlar biz yapıyoruz filan diyoruz ama hiç de öyle gözükmüyor.
15:23Peki çok pardon hemen devam etmeden araya soru sıkıştıracağım. Sayın Davutoğlu sizce şu anda AKP'de siyaset yapmıyor bir biçimde muhalefet bloğunda farklı bir partisi var vesaire ama dış politikalar açısından en azından iktidarın dış politikası açısından fikirlerinin iktidarda olduğunu düşünüyor mudur?
15:41Büyük olasılıkla biliyorsunuz Suriye olayı patlak verdiği zaman Sayın Davutoğlu işte zaten bizim söylediğimiz noktaya geldiler benim söylediğimde buydu diye böyle bir laf etmişti.
16:03Büyük olasılıkla olayları öyle görüyor. Yani bu bir ilüzyon derler ya yani orada olmayanı görmek veya gördüğünüzü kendi kafanızdaki kavrama oturtup onu gördüğünüzü zannetmek.
16:24Bana öyle geliyor ki Sayın Davutoğlu olayları okuyamıyor ne olup bittiğinin farkında değil kusura bakmasın bunları söylüyorum karşı karşıya gelsin yüzüne de söylerim.
16:35Yani bu kadar bir şeyimiz vardır ve bu nedenle de böyle önerilerle ortaya çıkıyor. Valla yani biraz şey olacak ki çok dostane ama hafif eğlenceli olacak diye düşünüyorum.
16:51Sayın Davutoğlu'nun böyle bir düşüncesi varsa bence biz Sayın Davutoğlu'nu Gazze'ye gönderirim orayı o yönetsin. Hem de yani böylelikle buradaki sıkıntılarından da kurtulur orada da kendisine yönetilecek bir toprak bankası bulur.
17:09Ondan sonra bakarız ne olacak yani ama çok çok rica edeceğim böyle Türkiye'nin başını çok derde sokacak zaten uygulanması yapılması söz konusu olmayan önerilerle ortaya çıkması zaten yakışmıyor Sayın Davutoğlu'na böyle kalın kalın stratejik derinlik kitapları yazan bir kişi böyle bir laf etmez diye düşünüyorum.
17:36Ben tabii sizin yalancınızım böyle dediriyorsunuz ben de onun üzerine konuşuyorum.
17:42Evet evet kendisi bu ifadeleri kullandı elbette bir bağlamı vardır belki kendine göre bir açıklaması da vardır belki ilerleyen günlerde kamuoyuna da yansır ben sizin fikrinizi merak ettim çünkü bana da aslında sizin geldiği gibi garip gelmişti.
17:57Çok teşekkür ediyorum vakit ayırdınız. Görünen o ki Trump bu sene belki önümüzdeki bir 10 sene kendini çokça konuşturacak.
18:05Vallahi Trump'ın işleri kolay değil. Tanrılar onun yardımcısı olsun. Büyük olasılıkla bir büyük iyilik yapabilir dünyaya. Dünyayı Trump kurtarabilir. Kimden? Önce kendisinden kurtarabilir.
18:22Yani Trump'ı impeach ederler biliyorsunuz görevden alırlar. Öyle bir Amerika'da bir sistem var. Ve bu arada da Amerika'ya o kadar çok zarar verir ki Amerika artık böyle herkesi yola getirmeye kalkacak bir güç sahibi olmaz. Bunların ikisi de dünyanın geleceği için hayırlı şeylerdir. Umarım Trump böyle bir şeye yol açar. Hepimiz de kendisine teşekkür ederiz.
18:44Evet çok teşekkür ediyorum.
18:46İyi günler diliyorum. İyi yayınlar diliyorum. Hoşçakalın.
18:51Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, Cumhuriyet Gazetesi yazarı ve emekli büyük elçi Ahmet Süha Umar sizlerle birlikteydi. Kendisiyle Trump'ın politikalarını konuştuk.
19:00Trump göreve geldiği günden bu yana şok etkisi yaratan kararlar alıyor ve açıklamalar yapıyor. Bu açıklamalarla ve kararlarla neyi hedefliyor?
19:08Trump etkisi dünyada nelere sebep olacak ya da olmayacak? Nerelerde ileri gideriz? Nerelerde geri gideriz? Sizler için konuştuk.
19:16Riskleri anlattık. Avantajları anlattık. Şimdilik nokta alıyorum. İlerleyen günlerde yeniden görüşmek üzere.