• evvelsi gün
Sosyal Medya Hesaplarımız...

Facebook : https://www.facebook.com/AkitTVOfficial
Twitter : https://twitter.com/akittv
Instagram : https://www.instagram.com/akittv
Google+ : https://plus.google.com/+akittv
Web Site : http://www.akittv.com.tr

Category

🗞
Haberler
Döküm
00:00İyi akşamlar değerli izleyiciler, iş ve ekonomiye hoş geldiniz.
00:06Günün kapanış seansında tablomuz ne durumda birlikte bir bakalım.
00:11Değerli izleyiciler, tablomuzda borsa istanbul yüzde 0.70'lik bir düşüş oldu.
00:16Bugün kapanış seansında 10.054.10'dan işlem gördü.
00:21Borsa istanbul yüz ve 0.01'lik yükselişte dolar 34.009.616'dan işlem gördü.
00:29Euro 34.007.090'dan işlem gördü, altı nonsta 0.38'lik yükselişte 2.658.21 dolardan işlem gördü.
00:39Gram, çeyrek ve cumhuriyet altını da 0.51'lik bir yükseliş vardı.
00:44Gram altını 2.990.54 TL'den, çeyrek altını 4.889.48 TL'den ve cumhuriyet altını da
00:5319.501 TL'den işlem gördü.
00:57Brand petrol 0.46'lık bir düşüş yaşadı kapanışta, 74.15 dolardan satış yaptı.
01:05Değerli izleyiciler, evet kapanış seansında tablomuz bu şekilde günün ekonomik gelişmeleriyle
01:11tablomuzu değerlendirmek üzere Yeni Akit gazetesi ekonomi müdürü Burak Ardam bizlerle.
01:16Burak Bey iyi akşamlar.
01:18İyi akşamlar Ziya Bey.
01:20Evet bugün önemli gelişmeler vardı, tablonun da durumu ortada.
01:24Döne dalgalanmalar var, küçük de olsa nasıl değerlendireceksiniz?
01:29Evet, tabii yine döviz altın ve özellikle de borsa üçgeninden yola çıkarak şöyle bir
01:36değerlendirme yapabiliriz.
01:38ONS altına bağlı olarak gram altında da bir hafif bir yükseliş gözlemledik.
01:44Zaman zaman düşüşler de görülüyor.
01:47Bu noktada tabii özellikle takip edilen gram altının yönüyle Fed'in ve bu özellikle
01:54Avrupa Merkez Bankası'nın bu ay alacağı kararlar olacak ki özellikle bu hafta Merkez
02:01Bankaları haftası olarak değerlendiriliyor ki Merkez Bankaları'nda özellikle ne oranda
02:07indirimle yola devam edecekleri ve önümüzdeki sene ne yapacakları merak konusu.
02:13Fed'in bu özellikle yeni dönemde 2025'te bilhassa daha temkinli bir şekilde yoluna
02:22ilerleyeceği tahmin ediliyor.
02:23Tabii Trump'ın bazı söylemleri var özellikle faiz indirimlerinin daha da agresif ve daha
02:30da devamlı şekilde indirileceği hususunda ama Fed'in de orada kendine özgü bir işleyişi
02:37var.
02:38Ne oranda ne ölçüde Trump'ın politikalarıyla Fed'in politikaları bağdaşır veya nasıl
02:43değişimler görülür o da dediğimiz gibi bizim dikkatsizimizde odamızda olacak
02:48gelişmeler.
02:50Döviz tarafına baktığımızda ise Euro'da bir düşüş var yatay anlamda.
02:55Dolar'da ise yine yatay bir yükseliş var.
02:58Buralarda dolar 34 lira, euro ise 36 lira noktasında olmakla beraber yükselişler
03:06var.
03:07Dolar'ın 35 liraya dayandığını gözlemliyoruz ki burada bir sınırı zorlama hali var.
03:13Burada bir artış görülebilir belki 35 lirada yeni bir denge oluşabilir.
03:19Bunu da biraz özellikle hem jeopolitik risklere hem de bu döviz alım pozisyonlarına bağlıyoruz
03:27ki holdinglerin ve bankaların döviz alım işlemlerine zaman zaman başvurduklarını
03:35görüyoruz.
03:36Şimdi tabii Borsa'ya geldiğimizde Borsa'da bir düşüş eğilimi söz konusuydu.
03:41Tabii 10.000'in altına inilmedi 10.000 yeni bir baraj haline geldi.
03:46Burada ise hisse senetlerine rağbet olmakla beraber kaygan bir zemin de söz konusu.
03:53Bu kaygan zeminin dediğimiz gibi konjonktürle de ilintili olduğunu gözlemliyoruz.
03:59Çünkü sadece Türkiye açısından bakmıyor Borsa yatırımcısı yabancı ağırlıklı
04:03olduğu için.
04:04Hem dünyada Avrupa ve Amerika tarafında hem de bölgede cereyan eden gelişmeleri
04:10göz ardı etmeden ilerleme yolunu tercih ediyor.
04:14Burada da dediğimiz gibi zaman zaman kaygan bir zemin görmekle beraber Borsa İstanbul'da
04:20görece istikrarlı bir hal var.
04:22Belirgin bir düşüş görülmüyor şu an için.
04:26Ben bu yılın 10.000 civarında kapanacağı öngörüsündeyim.
04:31Danıştığım bazı analistlerde bu öngörüde bu kanaatle birleşiyorlar.
04:38Biraz küresel piyasalara değinmek istiyorum izninizle.
04:42Küresel piyasalarda az önce de belirttiğim gibi merkez bankalarının atacakları adımlar
04:47alacakları kararlar önemli olacak.
04:50Burada tabi özellikle enflasyon verileri beklentilerle örtüşmedi.
04:56Avrupa'da da Amerika'da da veriler beklentilerle öngörülerle uyumlu gelmedi.
05:03Tabi enflasyon baskısı faiz politikalarında ekonomi ile alakalı gidişatı da iyi yakından
05:10ilgilendiriyor.
05:12Özellikle tabi enflasyon baskısının gelecek dönemde güçlü kalacağı endişelisi piyasaları
05:19bilhassa yatırımcıları da ürkütüyor.
05:21Bu noktada yeni bir yatırım yapayım mı yapmayayım mı gibi bir tereddüt oluşuyor.
05:26Tabi Fed'in bu ay politika faizini kuvvetle muhtemel 25 bas puan indirmesi bekleniyor.
05:33Ama gelecek yılda tabi ne yapacağı belirsiz olmakla beraber 2 faiz indirimi yapılacağı
05:40da öngörülüyor tahmin ediliyor.
05:42Bu da risk iştahını törpüleyen ve resesyonla alakalı olasılıkları güçlendiren bir
05:48husus.
05:49Bu hafta dediğimiz gibi gözümüz kulağımız hem Fed kararında hem de para politikası
05:54metni ve Jerome Powell'ın yapacağı açıklamalarda olacak.
05:58Yine tabi Avrupa'da da bir gözümüz.
06:01Avrupa Merkez Bankası'nın atacağı adımlar yapacağı hamleler de önemli ki burada özellikle
06:06Almanya'da sanayinin eski randımanını koruyamadığı müşahede ediliyor.
06:11Burada tabi Almanya'nın özellikle ekonomik aktivitesini güçlendirmek ve Avrupa'da dediğimiz
06:19gibi daha momentumu yükseltmek için alınacak önlemler üzerinde de durulacak ama yevşeyici
06:26politikaların temkinli olmakla beraber bir süre daha devam edeceğini yine tahmin
06:31ediyoruz.
06:32Buradan da dediğimiz gibi piyasalarda artık 2025'e eksenlenmiş, yoğunlaşılmış durumda.
06:41Burada da dediğimiz gibi gelişmeleri bekliyor olacağız.
06:45Biraz içeriye iç ekonomik gelişmeleri de diyeyim izninizle.
06:49Şimdi tabi asgari ücret tespit komisyonu şu an en önemli nokta burası.
06:57Bu komisyonun toplantısında yine tam olarak işberenin bir rakam telaffuz etmemesi hali.
07:03Söz konusu özellikle tabi ikinci toplantıda da yine işçinin ve durumu özellikle mutfak
07:11enflasyonu ve enerji giderleri ele alındı.
07:15Burada tabi üzerinde durulansa belki üçüncü belki de dördüncü toplantıda belki de
07:22hakem heyetine gidecek bir durum söz konusu olacak.
07:26Ama baktığımızda tabi özellikle 23 bin gibi bir senaryonun üzerinde duruluyor.
07:33Asgari ücretin 23 bin liraya çıkarılması, yüzde 40 ila 45 bandında bir yükseltime
07:40gidilmesi noktasında bir beklenti, bir düşünce söz konusu.
07:46Burada da dediğimiz gibi işçinin, işverenin görüşlerini, tekliflerini ve hükümetin
07:52burada birleştirici ve özellikle de arayı bulucu rollerini merak ediyoruz.
08:00Yeni bir istihdam paketi gelebilir mi?
08:02Gelebilir.
08:03Çünkü enflasyonu da dengelemek özellikle asgari ücretli tüketici fiyatlarına ezdirmemek
08:11gibi tüketici fiyatlarını da asgari ücretten dolayı arttırmamak gibi bir kaygı var hükumette.
08:17Bunun da dediğimiz gibi muhtemelen sübvansiyonlarla, ek paketlerle telafi etme yoluna gidecek.
08:25Tam da bu paket noktasında bir düzenlemeden de bahsetmekte fayda var.
08:30Bu düzenleme gerçekleşir mi?
08:31Onun fikrini soracağım size.
08:33Özellikle kredi kartı limitlerinde bir düzenleme geleceği gündemde gelecek midir sizce?
08:40Şimdi tabi kredi kartı limitlerine baktığımızda çok ölçüsüz bir şekilde tüketicinin de
08:47canını yakacak şekilde bir artış oranı uygulandığını görüyoruz.
08:51Zaman zaman tüketiciye danışılmadan da limit yükseltimlerine gidilebiliyor.
08:56Kredinin kullanımının zor olduğu bir dönemde kredi kartı limitleriyle hareket edilmesi
09:03yani kredi kartlarının yükseltilmesi, ölçüsüz, orantısız yükseltilmesi söz konusu oluyor.
09:09Bununla alakalı özellikle tüketiciyi koruyucu ve piyasayı da bozmayacak bir önlem üzerinde
09:16çalışılıyor.
09:17Burada da bilhassa dediğimiz gibi hem piyasanın dengesini korumak hem de tüketiciyi farklı
09:26yüklerin altında kalmasını önleyecek bir önlem paketi üzerinde yoğunlaşılıyor.
09:32Bu paketin ayrıntıları önümüzdeki süreçte daha da netleşecek.
09:37Burada tabi dediğimiz gibi temel kaygı enflasyona ezdirmemek, tüketiciyi hane
09:43halklarını korumak ve bilhassa büyük yüklere mahkum etmemek.
09:47Burada tabi dediğimiz gibi atılacak adımlar çok önemli.
09:51Bir başka hususta var.
09:53Tabi tüketiciyi enflasyona ezdirmemek gibi ekonomiyi de kayıt dışından kurtarmak
09:59tabi çok önemli.
10:00Bununla alakalı da tabi çalışmalar yürütülüyor ki Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek
10:07bunu çok önemsiyor.
10:08Vergi denetimlerine özellikle önem veriyor.
10:11Piyasada monopol ve kartellerin olduğunu kendisi de ifade ediyor.
10:15Burada tabi kazançlarıyla vergi beyanları arasında tutarsızlık bulunan işletmeleri
10:21mercek altına aldıklarını ifade ediyor ve kayıt dışına yönelik vergi üzerinden
10:25rekabet avantajı sağlanmasına müsaade etmeyecekleri sözünü veriyor.
10:29Evet burada özellikle vergide adaleti de güçlendirmek enflasyonla mücadele kadar
10:35çok önemli.
10:36Özellikle kayıt dışına darbe vurmak ve tüketici refahını yükseltmek için de yapılacaklar.
10:43Yine yolda biz de bunları takip ediyoruz.
10:46Bu noktada denetim açısından baktığımızda yaptırımların yeni bir düzenlemeye sizce
10:52ihtiyacı var mı?
10:53Şöyle ki tabi saha denetimleri Mehmet Şimşek döneminde daha da arttı.
11:00Çünkü kayıt dışılığa yönelik bir duyarlılığı söz konusu Şimşek'in.
11:04Burada tabi özellikle geçmiş dönemde de yapılıyordu tabi ki ama bu dönemde daha
11:09hızlandığını ifade etmeliyiz.
11:12Bununla beraber yaptırımlarda daha da caydırıcılık getirecek belki adımlar atılabilir.
11:19Bununla alakalı emareler şu an için görülmemekle beraber ek bir düzenlemeye de ihtiyaç olduğu
11:25gerekliliği var.
11:28Bunun da dediğimiz gibi gerekli çalışmaları incelemeleri yapılıyor.
11:32Peki çok teşekkür ediyoruz.
11:34Yarın tekrar görüşmek dileğiyle iyi akşamlar.
11:37Çok sağ olun.
11:39Evet değerli izleyiciler biraz önce de belirttik asgari ücrette bugün ikinci toplantı gerçekleşti.
11:46Hala bir rakam yok fakat işçiler ve işçi kesiminden rakam duyma talebi vardı.
11:54Bu konuyla ilgili açıklamalar da yapıldı haliyle.
11:57Fakat herhalde biraz önce Burak Bey'in de dediği gibi 3-4 belki de hakem heyeti ciddi bir kritik noktaya taşıyor işi.
12:08Bir yandan da denetimler bir yandan da yaptırımlar dengesinde oluşması lazım.
12:13İşte bu önemli konuları ve senaryoları önemli senaryoları konuşulan rakamları
12:18önemli bir isimle Ekonomist Murat Bal'la konuşacağız.
12:22Murat Bey iyi akşamlar yayınımıza hoş geldiniz.
12:26Çok teşekkür ediyorum iyi akşamlar Ziya Bey iyi yayınlar diliyorum.
12:30Teşekkür ediyorum.
12:31Şimdi Murat Bey bugün ikinci toplantı gerçekleşti 10 Aralık'ta birinci toplantı yapılmıştı.
12:36Denge bulunmaya çalışılıyor söylemleriyle beraber.
12:40Artık rakam telaffuzları da gelmesi söz konusu olur mu diye bekledik ama işveren kesiminden böyle bir rakam gelmedi.
12:49Rakamlar konusuna baktığınızda talepler konusuna baktığınızda siz ne düşünüyorsunuz asgari ücretle ilgili gelecek oran için?
12:58Evet toplantı sonrası Türk İş yetkilisi Ramazan Bey'in yapmış olduğu basın toplantısında aslında içerikli konuşmayı detaylı olarak anlattı bize.
13:09Bu konuşmada geçmişten de örnek verdi bu sorunuza yönelik olarak şu cevabı verebilirim.
13:17Geçtiğimiz yıl son toplantıda o da son 10-15 dakika içinde rakam konuşuldu.
13:22Biz pek müdahale edemedik.
13:24Bunun da serzenişinde bugün bulunduk dedi.
13:27Dolayısıyla ben artık üçüncü toplantıda rakamın görüşülmesi gerektiğini düşünüyorum.
13:33Ben bu toplantıda da bir rakam telaffuz edilebileceğini düşünmüştüm ama Ramazan Bey'in açıklamalarından anladığımız kadarıyla böyle bir görüş olmadı.
13:42Böyle bir yani toplantıda konuşma olmadığını anlıyoruz.
13:46Ne olacak bundan sonraki süreçte diye sorarsanız bence burada hükümet tarafı ortada şu anda zaten biliyorsunuz.
13:58Hükümet burada moderatörlük yapıyor.
14:00İşveren tarafının ortaya konulacağı teklif ne kadar düşük olursa işçi tarafından da o derecede maalesef ki kabul görmeyecek.
14:10Şu anda Ramazan Bey'in anlattığı ve açıkladığından anladığımız işçi kesimi enflasyonun altında herhangi bir rakamı kabul etmeyeceğini deklare ediyor.
14:19Böyle olduğu zaman da tabii bu konu belki de çözümsüzlükle masa sonuçlanacak.
14:26O zaman da hakem heyeti vesaire süreçleri devreye girecek.
14:31Ama baktığımızda biz inşallah üçüncü toplantıda bu kabul edilir diye düşünüyorum.
14:39Burada ziyaret şöyle bir durum var.
14:41Aslına bakarsanız rakamın ne olacağını gösterecek olan en önemli burada kriter önümüzdeki yıl asgari ücretin 12 aylık mı yoksa sene ortasında bir güncelleme yapılıp yapılmayacağı sorusu gündemde.
14:57Çünkü düşünün 2024 yılına başlarken biz %49 üzerinde bir zam yaptık.
15:04Bu %49'luk zam bir yıl boyunca geçerli oldu.
15:08İlk açıklandığında Cumhuriyet tarihinin dolar üzerinden en yüksek asgari ücretiydi.
15:15Ama bugün geldiğimiz noktada enflasyon etkisiyle 17 bin lira olan asgari ücret 11 bin 12 bin lira alım güçlerine düşmüş durumda.
15:24Hatta daha da düşük 8 bin 300 civarında bir erime söz konusu yapılan hesaplamalar doğrultusunda da aktardığımız haberlerden hatırladığım kadarıyla.
15:33Aynen efendim yani bu çok ciddi manada düşmüş durumda.
15:36Şimdi burada önümüzdeki sene bir sene önceki gibi biliyorsunuz 2023'te de ortasında yılın bir güncelleme yaşanmıştı.
15:45Eğer 2025'te de böyle bir şey olabilirse o zaman Ocak ayında açıklanacak yani bu toplantıyla açıklanacak olan asgari ücretin biraz belki düşük açıklanacak gibi hissediyoruz şu anda.
15:59Bu düşüklüğünün bir açıklaması ve sebebi olabilir.
16:03En azından asgari ücretimiz de evet düşük oldu ama en azından 12 ay olmayacak.
16:08Burada önümüzdeki dönemde tekrar yıl ortasında enflasyona karşı bir güncelleme daha olacak ve enflasyona karşı korunacağız şeklinde bir algıya sebep olur.
16:19Bunu da neden söylüyorum?
16:20Sayın Cumhurbaşkanımızın geçtiğimiz günlerde yaptığı bir açıklama vardı.
16:23Biz dar gelirliği asgari ücretliği asla enflasyon karşısında ezdirmeyeceğiz dedi.
16:29Şimdi ezdirmeyeceğiz lafının ben çok önemli olduğunu düşünüyorum ve bunun karşılığının da enflasyonun altında bir zam olmaması gerektiğini düşünüyorum.
16:38Çünkü eğer enflasyonun altında kalırsa maalesef ezilmiş olacak.
16:42Yani devletin bir numarası bunu söylerken bununla ilgili tedbirler de mutlaka alınmıştır diye düşünmek tabii hakkımız haliyle.
16:50Aynen ben de bu minvalde bunu referans alarak söylüyorum.
16:55Eğer Cumhurbaşkanı bu konuda bir açıklama yaptıysa ki geçmiş açıklamalarını geçmiş yıllar ki açıklamalarını da üst üste koyalım.
17:02Sayın Cumhurbaşkanı bugüne kadar maaşlarla alakalı hiçbir zaman için manipülatif bir şey söylemedi veyahut da popülist bir söylemde bulunmadı.
17:10Bunu da hepimiz biliyoruz.
17:12Dolayısıyla ben bu söylemden yola çıkışla Sayın Cumhurbaşkanı'nın da konuya müdahale edeceğini son noktada
17:19ve yani burada bir adil bir rakam belirleneceğini düşünüyorum.
17:25Adil rakamdan kastım da şu Ziya Bey, Çalışma Bakanımız meclisteki Çalışma Bakanlığı sunum konuşmasında bir dinle etti.
17:34Dedi ki biz asgari ücreti belirlerken hem iş gücü piyasasında bir kayba yol açmamamız, işsizliğe yol açmamamız,
17:42kayıt dışılığa yol açmamamız ama diğer taraftan da çalışanlarımızın da enflasyon karşısındaki alım güçlerini korumamız lazım dedi.
17:50Yani konuyu tamamen vakıflar zaten.
17:53Kesinlikle.
17:53Tam da hepimizin edeceği cümleleri ediyor Sayın Bakanımız ama tabii ki rakam konusuna geldiğinde bütçe olanakları artık ne kadar bu konuya eriyorsa,
18:04işverenler ne kadar bu olayda sıcak bakacak bu da çok önemli.
18:09Bu masada 3 tane bileşen var Ziya Bey, devlet, işçi ve işveren kesimi.
18:16Şimdi bütün biz fedakarlığı işçi tarafından eğer beklersek bu haksızlık olur.
18:23Bu gerçekten büyük haksızlık olur.
18:25Yani madem bu masanın etrafında 3 tane bileşen var, madem ekonomik şartlar çok zor durumda o zaman 3 bileşenin de 3 tarafında
18:35elinden geldiğince kendi olanaklarınca mutlaka yapması gerekenleri yapması gerektiğini düşünüyorum.
18:41Kesinlikle.
18:42Mesela devletin geçmiş yıllarda yaptığı gibi teşvikler uygulanabilir.
18:46Tam o noktada bir şey soracağım Murat Bey.
18:48Buyurun.
18:48Bugün 2. toplantı gerçekleştiğinde işveren kesiminin bir rakam açıklamaması devletten bir beklentisinin mi sonucu sizce?
18:58Çünkü bir destek paketi, bir istihdam paketi bununla ilgili bir şeyler mi bekliyor ki rakam açıklamıyor işveren kesime?
19:06Olabilir Ziya Bey gerçekten.
19:08Sizin söylediğiniz olabilir.
19:10Çünkü burada biz hep işçi tarafının nasıl reaksiyon alacağını konuşuyoruz ama masanın çok önemli bir bileşeni de sizin dediğiniz gibi işveren tarafı.
19:19Sonuçta bir kız almaya gidildiğinde de karşı tarafta görüşmeleri yapmış gibi tırnak içinde teşvikte hata olmaz.
19:28Ama şöyle bir durum var.
19:30İşveren tarafının da devletten beklemesi gayet mantıklı.
19:34Çünkü burada sosyal güvenlik kurumunun da belli bir noktada devlet olarak konuya müdahil olması gerekiyor.
19:41Bazı gelirlerinden onun da kendisinin vazgeçmesi gerekiyor ki orta yol bululsun.
19:46Yani 3 taraf var ve 3 tarafa da sorumluluk düşüyor dememin sebebi tam olarak bu.
19:52Kesinlikle.
19:54Şimdi Murat Bey önemli olan konu aslında biraz önce sizin de altını kalın harflerle çizdiğiniz, kalın çizgiyle çizdiğiniz bir konu.
20:01İşveren kesimi.
20:03İşveren kesiminde bir maliyeti hatırlarsak 17.002 lirada bir işverene kaça mal oluyor?
20:0825.000 liralara 26.000 liralara geliyor bu maliyet.
20:13Bu tabii ki yüksek bir maliyet haline giriyor.
20:15Burada da devletin bazı teşvikleri vardı.
20:19Bir kısım teşvikleri vardı.
20:21Mesela en son iptal edildi biliyorsunuz.
20:23Sona erdi.
20:25EYT ile emekli olan vatandaşlarımız çalışmaya devam ederlerse işveren payından bir indirim vardı.
20:29O da alındı, bitti, iptal edildi.
20:33Ama 2025 yılından itibaren belli konularda sosyal güvenlik kurumunun da ismine yakışır şekilde
20:39sosyal güvenliğe önem vererek konuya müdahil olması gerektiğini düşünüyorum.
20:45Şimdi birkaç hafta öncesine gidelim.
20:49Sayın Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek Beyefendi.
20:53Bir toplantıda daha doğrusu bir televizyon programında şu söylemde bulunmuştu.
20:57Finansal sıkıntısı olan bir çalışan verimli çalışamaz noktasında.
21:03İşte işveren, işçi ve devletin tam elini altına koyacağı konunun içerisinde
21:11üçüncü toplantıya yaklaşırken sizce herkes elini taşın altına koyacak mıdır?
21:18İşveren ne yapmalı?
21:20Devlet bu şekilde daha ne yapabilir?
21:22Ve işçi kesimi bu noktada artık neyi verecek?
21:26Neyi feragat edecek?
21:28Şimdi Ziya Bey, bugünkü ekonomik krizin en son suçlusu işçi tarafı.
21:34Yani bunu hepimiz takdir ederiz ki bu ekonomik krizin hiçbir yerinde
21:39işçiler de şunu yaptığı için bu kriz oldu diyebileceğimiz bir şey yapmaları mümkün değil.
21:44Zaten toplumda en alt gelir düzeyindeki kardeşlerimizden bahsediyoruz.
21:49Dar gelirliden bahsediyoruz.
21:51Şimdi bu çerçevede bu tespiti yapmışken biz bu ekonomik krizin yükünü
21:56eğer işçilerimizin üzerine asgari ücretimizin üzerine onun omuzlarına yüklersek
22:02o zaman burada çok büyük bir haksızlık yapılır.
22:04Adaletsizlik olur.
22:06Adaletsizlik olmuş olur.
22:08Devletin dini adalettir diye çok kadim bir söz var biliyorsunuz.
22:12Bizim devletimizin de bu adalet çerçevesinde davranmak ona düşüyor ki
22:18pek çok konuda da zaten bunu yapıyor.
22:20Bu konuda da yapması gereken öncelikle tabii ki teşvikler kısa vadede
22:26bir pansuman niteliği taşır.
22:28Ama bir konuya daha değinmek istiyorum.
22:30Türkiye'de toplam çalışma hayatının 4'te 1'i kayıt dışı.
22:34Maalesef.
22:36Bu çok önemli.
22:38Bu kayıt dışı çalışma sosyal güvenlik kurumunun gelirlerini düşürüyor.
22:44Yani bizim bugün elde ettiğimiz gelirlerin sosyal güvenlik kurumu olarak
22:491 bölü 4 kadar daha fazla olduğunu düşünün.
22:52Yani o zaman emeklimizin de o zaman asgari ücretlimizin de
22:56bu görüşmeleri daha rahatlayacak vaziyete gelir.
23:00Bu çerçeveden baktığımızda evet kısa vadede bir teşvikler uygulanmalı
23:05ve işverene maliyeti düşürülmeli ki
23:08aynı zamanda işsizliğe yol açmayalım
23:10Ama diğer tarafta orta ve uzun vadede de
23:13bir an önce çalışma bakanlığımızın bu kayıt dışına yönelmesi gerekiyor.
23:18Dün bakan sayın Vedat Işıkan'a mecliste bu soruldu
23:22ve kendisi de rakamlarla bunun gittikçe düştüğünü ifade etti.
23:26Ve bu düşüşün aynen devam etmesi gerekiyor.
23:29Hatta hızlanması gerekiyor.
23:31Devletimizin denetim elemanlarıyla ve diğer dijitalleşmeyle
23:35özellikle dijitalleşme ve kayıt altına alınma bu konuda çok önemli.
23:40İşte banka kayıtlarıyla faturalaşma
23:43bunların hepsi aslında bir iklim oluşturuyor
23:46ve bu oluşturduğu iklim de
23:49kayıt içine herkesi sevk ediyor artık bir yerden sonra.
23:52Bu çok önemli bir nokta.
23:54Bunun da orta ve uzun vadede mutlaka
23:57çalışma bakanlığımız zaten konuya eğiliyor.
23:59Bunu dün sayın Işıkan mecliste bizzat ifade etti.
24:03Sadece bunun biraz daha hızlanması gerekiyor.
24:06Çünkü çok yol almamız gerekiyor.
24:09Çok yol almamız gerektiği için de biraz daha hızlanmamız gerekiyor.
24:12Çok daha çalışmamız gerekiyor.
24:14Bir diğer önemli kesim işveren kesimi.
24:19İşveren kesimi bu noktada devletten istediklerini alırsa
24:23daha farklı ne yapabilir?
24:25Çalışanını daha refah bir hayat seviyesine kavuşturmak için.
24:29Bir kere işveren kesiminin de şunun farkında olması lazım Ziya Bey.
24:34Bir işçi eğer ekonomik olarak memnun olmazsa
24:38kendi hayatını idare ettiremezse
24:40onun çalışma hayatındaki verimi de
24:43aynı oranda hatta daha fazla düşüyor.
24:46Ve siz o işçiden bir verim de alamıyorsunuz.
24:48Yani bugün normal en asgari düzeydeki
24:53hayat standartlarını eğer taşıyamıyorsa bir işçi
24:57maalesef iş yerinde de yeterli verimi sağlayamıyor.
25:0020 bin liranın üzerine çıkmış bir açlık sınırı var şu anda ülkemizde.
25:04Yani İstanbul'da 16 binin altında kira yok zaten.
25:08O da en kötü evlerde.
25:10Aynen öyle en eski en kötü tadilata muhtaç bodrum kat dairelerde bile
25:16bu rakamları bulmak şu anda neredeyse imkansız.
25:20Dolayısıyla işverenimizin de şunun farkına varması lazım.
25:24Evet tabii ki maliyetlerin artması üretimimizi ihracatımızı etkileyecek.
25:29Ama aynı zamanda memnun olan işçi verimiyle birlikte
25:34burada daha fazla faydalı da olacak.
25:38İşverenimizin işçiden beklentisi verim olmalı.
25:41Onun çalışma hayatına daha aktif çalışması olmalı.
25:45Devletten beklentisi de kendi devletin özüne uygun şekilde
25:51bir moderasyon yaparak, regulasyon yaparak piyasayı düzenlemesi.
25:56Yani burada devletten beklenen kısa vadede tekrar söyleyeyim
26:00teşvikler ve işverene maliyetinin düşürülmesi.
26:04Ve kayıt dışının da önüne geçilmesi.
26:06O konu apayrı bir program konusu aslında.
26:09Kayıt dışı bizim ekonomimizin maalesef kanayan yarası.
26:14Ama şuna emin olun son 10 yıldır kayıt dışı da en az %30'a yakın bir düşme oldu.
26:20Ve bu ciddi bir ivmede devam ediyor.
26:24Ki zaten bu ekonomik krizin biraz toparlanmasındaki büyük etkenlerden bir tanesi de
26:29o kayıt dışının üzerine gidilmesiyle ortaya çıktı.
26:32Bu da artı bir gerçek ki dediğiniz nokta çok çok önemli.
26:36Devam edilmesi, arttırılması ve bununla ilgili çalışmaların çok yoğunlaşması lazım.
26:42Hatta ve hatta bunun işte çok basit bir konu olarak belki karşımıza çıkıyor
26:48ama çok çok önemli bir konu.
26:50Hani gördüğümüz fahiş fiyatlar, taşış ürünler,
26:53işte farklı farklı yaklaşımlar, sahtekarlıklar bunların hepsinin
26:58yaptırımlarının da çok ciddi boyuta getirilmesi gerekiyor.
27:02Bu düzenlemelerin yapılması da gerekiyor.
27:04Burak Bey'e sorduğum soruyu size de soracağım.
27:07Bu da çünkü tüketim ekonomisi noktasında artı bir parantez açılması gereken konu
27:13limit düzenlemesi.
27:15Şu anda herkes plastik paraya geçmiş durumda.
27:17Tamam kayıt altına alınması açısından çok çok önemli
27:20fakat takipler de çoğaldı.
27:23Limit düzenlemesi sizce yapılmalı mı?
27:26Yapılırsa nasıl yapılmalı?
27:28Şimdi Mehmet Şimşek geldiğinden beri
27:32hepimizin konuştuğu tırnak içinde ortodoks ekonomik politikalar
27:37denilen bir konu var.
27:39Bunun temeli talebi kısmak Ziya Bey.
27:42Yani siz toplumdaki talebi kısarsanız eğer enflasyonu da o oranda
27:47kontrol altına alırsınız ve düşürebilirsiniz noktası var.
27:51Şimdi talebi kısmak için harcamayı kısmaktan bahsediyoruz.
27:54Harcamayı kıstığımızda bunun çeşitli yolları var.
27:58Kişilerin en ciddi manada rahatça harcama yapabildikleri
28:02kişisel olarak bahsediyorum.
28:04Kredi kartları.
28:05Çünkü kredi kartlarındaki yaptığı harcamaları
28:08gerek taksitlendirme gerek minimumu ödeyerek
28:11bir nevi vadelendirme söz konusu olabiliyor.
28:15Ama bunu da gözden kaçırmamak lazım.
28:1917 bin liradan 10 bin liralara düşen bir alım gücündeki
28:23asgari ücretlimiz bugün kredi kartlarıyla dönebiliyor.
28:27Ama 300 bin lira limit de çok değil mi?
28:30Zaten bu limitlerin olmaması yani bir asgari ücretli 300 bin lira
28:35300 bin lira limit tabii ki hani izah edilebilir bir şey değil.
28:40Yani bankaların bu noktada biraz daha işte tamam kredi veremediler.
28:47Uzun dönem bu çıkmazda kaldılar.
28:50Bunu kredi kartlarıyla toparlamaya çalıştılar.
28:53Ama takibe düşen rakamı hepimiz biliyoruz.
28:56Haberlerde aktarıyoruz.
28:57Ekim ayında 1.8 bugün 2.7 ziyade.
29:03Toplam takibe düşen oranda artış neredeyse 1 ayda %70'in üzerinde.
29:09Düşünün yani bunun sonu nereye varacak?
29:13Bunun sonunun nereye varması çok önemli.
29:16Bizim limiti belirlerken ifrat ile tefsit arasında kalmamamız lazım.
29:21Yani çok limit diyerek onu çok tırpanlamak değil.
29:25Aynı zamanda dar gelirliğimizin kredi kartlarını yoğun olarak kullandığını
29:31ve bunun artık yaşamının devam ettirilmesi için
29:34çok önemli bir araç olduğunu bilerek hareket etmemiz lazım.
29:40Sizin verdiğiniz örnek gibi uç örneklerdeki
29:43olayların kesinlikle kontrol altına alınması lazım.
29:46Tabii ki bir asgari ücretinin 300 bin lira gibi bir rakamda
29:51kredi kartı limiti olması açıklanabilir bir şey değil.
29:54Çünkü toplam o harcamayı yapsa
29:56hiç başka bir şey yapmasa 2 senede anca geriye ödeyebiliyor.
30:00Yani şunu özellikle lafınızı balla kestim kusura bakmayın.
30:04Şunu özellikle söylüyorum daha asgari ücretli çalışan
30:09bununla beraber 4 tane kredi kartı var ve toplam 300.
30:13Yani tekinde 300 anlamında söylemiyorum.
30:16Bir tane kart varsa işte birkaç defa düzgün ödediyse
30:20kredi puanını yüksek çıkardıysa diğer banka hemen kart veriyor.
30:23Diğer banka diğer kart veriyor.
30:25Yani asgari ücrete bağlı olarak veya gelirine bağlı olarak
30:28bir kredilendirme veya kredi kartı limiti oluşması
30:31çok daha mantıklı değil mi?
30:33Çok daha mantıklı söylediğiniz şey de gayet mantıklı.
30:36Sadece orada o limitin yani gelirinin ne kadar katı
30:41veyahut da yüzde kaçı şeklindeki rakamın
30:44adilane belirlenmesi gerekiyor ki
30:47insanların da sadece talep kısmayla
30:50yani enflasyon kontrol etmemizin de mümkün olmayacağını
30:53artık öğrendik biz de 2 senede 3 senede.
30:56Talep kısmaya çok çalışıldı.
30:59Ama orada bu sefer başka etkenler devreye giriyor.
31:02Bu sefer üretim çoğalmıyor.
31:04Bu sefer sanayideki üretim düşüyor.
31:06Orada işsizlik artmıyor.
31:08Yani o dengenin iyi kurulması gerekiyor.
31:11Uç örneklerin bir an önce
31:14Merkez Bankası'nın yayını yani
31:17Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası çalışmasıyla
31:19bitirilmesi gerekiyor.
31:21Ama bunu yaparken de kişilerin de
31:24harcamalarının çok sınırlandırılmaması gerekiyor.
31:27Kesinlikle. Kesinlikle.
31:29Son olarak şunu soracağım Murat Bey.
31:31Finansal okuryazarlık aslında
31:33biraz önce bahsettiğimiz her şey
31:35aslında bu okuryazarlığa giriyor ama
31:37şununla beraber
31:39çok ciddi çalışmalar var finansal okuryazarlıkla ilgili.
31:42Finansal okuryazarlıkla ilgili
31:45bizim ülkemizdeki
31:47seviye ne zaman atlayacak?
31:49Çünkü her şey bu ülkede ihtiyaç oldu.
31:52Evet.
31:53Finansal okuryazarlık
31:55normal okuryazarlık gibi ziyade
31:57herkesin ihtiyacı olan bir şey.
31:59İnanın çünkü ekonomi
32:01cebimizdeki para, yatırım
32:03kaynakları
32:05ve diğer işte
32:07banka mı yatıracaksınız
32:09mevduata mı, dolara mı, payize mi
32:11coin paralara mı, paralara mı, altına mı
32:15bunların hepsinin sonucunda
32:17Çok kısa sürede zengin olma mı?
32:19Bunların hepsinin sonucunda da
32:21bir tablo çıkıyor karşımıza.
32:24Bir kere şunu bilmemiz gerekiyor.
32:26Biliyorsunuz pek çok
32:28dolandırıcılık vakasının da
32:30sebebi bu finansal okuryazarlığın olmaması.
32:32Bir kere vatandaşlarımızın şunu
32:34çok iyi bilmesi gerekiyor.
32:36Bu söz çok meşhurdur.
32:38Bedava peynir sadece fare kafanında var.
32:40Yani çok yüksek faizler
32:42çok yüksek gelirler
32:44vaat ederek kişilerin paralarını
32:46kullanmak isteyenlere karşı
32:48vatandaşlarımızın işte bu finansal
32:50okuryazarlık çerçevesinde dikkat
32:52etmesi gerekiyor.
32:53Pek çok örneği geçen yıllarda da
32:55duyduk.
32:57İşte çeşitli fonlar oluşturma
32:59Bunların hepsinin altında
33:01bu finansal okuryazarlığın
33:03yeterince yerleşmemesi gerekiyor.
33:05Okullarımızda
33:07finansal okuryazarlık ve sosyal medya
33:09okuryazarlığı şeklinde
33:11bakın özellikle liselerimizde
33:13ben bu derslerin gerçekten
33:15konulması gerektiğini düşünüyorum.
33:17Artık gençlerimizin sosyal medyayı
33:19nasıl etkin kullanacağı
33:21telefon elinden düşmüyor
33:23ama herhangi bir faydalı
33:25faaliyet için değil. Yani
33:27burada sosyal medya okuryazarlığı
33:29ve ekonomik
33:31okuryazarlığın
33:33finansal okuryazarlığın mutlaka
33:35gençlerimize aşılanması gerekiyor.
33:37Bizim neslimiz belki bunu
33:39yaşayarak öğreniyor. Biz daha
33:41alaylı noktasında
33:43durumdayız ama gençlerimizde
33:45bunu bir an önce gerçekten vermemiz
33:47gerekiyor. Milli Eğitim Bakanlığı'nın da
33:49bu konuda çalışma yapması gerekiyor.
33:51Peki. Çok teşekkür ediyoruz Sayın Bal.
33:53Değerli fikirleriniz için tekrar
33:55görüşmek dileğiyle. İyi akşamlar.
33:57Ben de çok teşekkür ediyorum. Kolay gelsin. İyi akşamlar.
33:59Çok sağ olun. Evet değerli izleyiciler
34:01iş ve ekonominin sonuna geldik bugün de.
34:03Yarın görüşmek dileğiyle.