Ortadoğu’da tarih yeniden yazılıyor. Esad’ın düşüşü bölgenin geleceğini nasıl etkileyecek? Suriye’de siyasi istikrar sağlanabilecek mi? ABD ve Rusya’nın Ortadoğu politikaları nasıl şekillenecek? Türkiye’nin, Suriye’nin yeniden inşasında rolü ne olacak? Savaşın mağdurları evlerine dönüp yeni hayatlarına uyum sağlayabilecek mi? Hakan Çelik "Hafta Sonu"nda sordu; Medeniyet Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özden Zeynep Oktav ve EDAM Direktörü Sinan Ülgen değerlendirdi.
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Değerli izleyiciler, CNN Türk ekranlarına hoş geldiniz.
00:12Bugün Ankara stüdyomuzdan sizlere sesleniyoruz.
00:14Canlı yayınımız başladı.
00:16Suriye'deki gelişmeleri konuşacağız.
00:1814 yıldır farklı boyutlarıyla çok çok konuşuldu fakat öyle bir noktaya gelindik ki özellikle
00:23Beşar Esad'ın ülkeyi terk etmesinden sonra ve Esad rejiminin çökmesinden sonra bambaşka
00:28bir tablo var karşımızda.
00:30Acaba bu yeni durumu nasıl okumak lazım?
00:32Nasıl değerlendirmek lazım?
00:34Türkiye orada nasıl bir rol oynayabilir?
00:36Şu ana kadar attığı adımlar dünyada nasıl bir etki yaratıyor?
00:40Türkiye'nin acaba, benim en merak ettiğim konulardan biri Rusya ve özellikle İran'la
00:46ilişkileri bundan nasıl etkilenecek?
00:48Türkiye batıya biraz daha mı yaklaştı buradaki politikalarıyla?
00:52Birçok önemli merak edilen boyut var.
00:54Siz de merak ettiğiniz konular, sorular varsa lütfen Twitter'dan bize yazın.
00:58İki değerli konum var.
01:00Ankara stüdyomuzda Sayın Sinan Ülgen var.
01:02Edam direktörü, hoş geldiniz.
01:04Hoş bulduk Hakan Bey.
01:06İstanbul'da da bizim her zaman İstanbul stüdyomuzda birlikte yayınlar yaptığınız
01:10Prof. Dr. Özden Zeynep Oktav var.
01:12Değerli hocam siz de hoş geldiniz.
01:14Medeniyet Üniversitesi öğretim üyesi.
01:16Hoş bulduk Hakan Bey.
01:18Sinan Bey'e de selamlarımı buradan sunuyorum.
01:20İyi yayınlar diliyorum.
01:22Çok teşekkürler.
01:24Sağ olun.
01:26Kısa, orta ve uzun vadede birçok değerlendirme yapmak mümkün.
01:3014 yılın sonrasında bugüne kadar gelen noktada büyük mücadeleler oldu.
01:36Çekişmeler oldu.
01:38Maalesef çok sayıda insan hayatını kaybetti.
01:40En üzücü yanı bu.
01:42Milyonlarca insan evinden ayrılmak zorunda kaldı.
01:44Milyonlarcası da Türkiye'de olmaya devam ediyor.
01:46Gelinen son süreçte rejimin yıkılmasıyla kimler kazandı, kimler kaybetti diye bugün itibariyle baksak.
01:54Tabi orta vadede neler olacağını şu an kestiremiyoruz ama bugünü konuşuyoruz.
01:58Bugün itibariyle kimler kazandı, kimler kaybetti?
02:02Sinan Ölgen size göre.
02:04Suriye aktörleri bakımından mı, dış aktörler bakımından mı?
02:06İki açıdan da değerlendirelim.
02:08Dış aktörler açısından bakacak olursak tabii en büyük kazanını Türkiye bunun.
02:12Çünkü Türkiye zaten 13 yıldır bir özellikle o 13 yılın ilk döneminde rejimin değişmesi gerektiğine dair çok net bir tutumu vardı.
02:24Ve bunu da sahaya yansıttı.
02:26Fakat sonra Rusya ve İran devreye girince malumunuz rejim değişikliği gündemini ilerletme imkanı olmadı.
02:32Ve ondan sonra Türkiye tutum değiştirerek Esad rejimiyle kendi güvenlik bir yandan bir yandan da göçmen meselesini bir şekilde çözüme kavuşturabilecek şekilde bir diyalog arayışında oldu.
02:46Fakat Esad rejimi buna pek bir olumlu yanıt vermedi.
02:52Tamamen dışlamadı ama o öylesine ağır koşullar koydu ki masaya asla ben Türkiye ile bu konuları konuşmak istemiyorum noktasına getirdi.
03:02Dolayısıyla şimdi Esad'ın gitmesi ve yerine Türkiye'nin de zaten bir şekilde irtibatta olduğu bir muhalif grubun gelmesi bütün bu kapıları açıyor Türkiye bakımından.
03:16Yani Esad'la konuşulamayan konuları artık konuşup ilerletme imkanına Türkiye kavuşacak.
03:23Diğer aktörler açısından baktığımızda ise tam tersi bir durum söz konusu.
03:27En büyük kaybeden İran.
03:29Çünkü İran'ın kendi bölgesel nüfuz alanı itibariyle Suriye çok önemli bir hattaydı.
03:37Hizbullah boyutu.
03:40Lübnan'a kadar uzanan bu Şii yarımayı tesis etmek bakımından oraya lojistik de olmak üzere çeşitli desteği de verebilmesi bakımından Suriye'yi kontrol etmesi çok kritik önemdeydi İran'ın.
03:56Gerçekten de Esad üzerinde Rusya ile beraber iç savaşta vermiş olduğu destek nedeniyle de bir nüfusa sahipti.
04:06Şimdi bütün İran Esad'ın devrilmesiyle Suriye yönetimi üzerindeki nüfuzunu kaybetti.
04:12İkinci kaybeden de Rusya.
04:15Rusya'da hem işte 2015 sonrası zaten rejimle girmiş olduğu diyalogla orada elde etmiş olduğu iki tane birçok aslında irili ufaklı tesis var ama iki tane büyük askeri tesis var.
04:29Tartus'taki deniz üssü ve Hümeyem'deki hava üssü.
04:34Şimdi bu yeni dönemde onların da bu kazanımlarını idame ettirmesi çok zor olacak şu açıdan zor olacak.
04:42Şimdi düşünün ki Rusya yani bunları Rusya ile iyi ilişkiler var diye çok fazla konuşma imkanı olmuyor ama Rusya Halep'te sivil halka varil bombalarıyla saldıran ana unsur.
04:56Kendi helikopterleriyle bunlar yapıldı.
04:59Şimdi o sivil halk bugün Suriye'de iktidara gelen kesimi temsil eder.
05:04Yani o üslerin devamına izin verir mi bu ekip?
05:07Bence vermez.
05:08Çünkü masaya da koyacağı pek bir şey kalmadı Rusya'nın.
05:1149 yıllığına bir anlaşma yapılmıştı.
05:13Hatırlatalım Esad devrilmeden önce.
05:15Ta baba Esad'dan bu yana zaten Rusya burada etkili değerli izleyiciler.
05:19Son dönemde de 49 yıllığına yapılan bir anlaşma ile bu üslerin kullanım süresi bir anlamda kirası ama 49 yıllığına demek onlar artık sizindir gibi bir şeye dönüşmüştü.
05:29Ama rejim gidince onun hukuki meşruiyeti tartışmalı hale geldi.
05:34Dün Hakan Fidan, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan NTV televizyonunda Seda öğretmenin sorularını yanıtlarken bu konuyu da Türkiye'nin çok yakından takip edeceğini yani hatta kaçarı yok gibi bir ifade de kullandı.
05:46Türkiye için önemli bir başlık olduğunu anlıyorum ben bakanın bu ifadelerinden.
05:50Bir de son şunu eklemek lazım.
05:52Tabiatıyla bu bir egemen yani egemenliğin bir anlamda daha önceki rejim bir şekilde yabancı bir ülkeye üst hakkı vermiş durumda.
06:04Bu bir noktada bir egemenliğin sınırlanması aslında.
06:07Dolayısıyla yeni hükümet bunu da tercih etmeyebilir.
06:10Evet 49 yıllığında bir anlaşma var ama ortada bir rejim devrildi.
06:14Bir olağanüstü şartlar var.
06:17Dolayısıyla uluslararası hukuk bakımından da bunun bir şekilde bir revizyonun imkanı olacağını düşünüyorum ben.
06:22Şimdi hocam siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
06:26Bir taraftan da Sinan Ürgen'in bıraktığı yerden devam edecek olursak.
06:29Şimdi orada Amerikalıların da bir askeri varlığı var.
06:32Amerika bakımından acaba nasıl bir durum söz konusu olur?
06:35900 Amerikan askeri var resmi rakamlara göre.
06:38Amerika'nın bir askeri varlığı var.
06:41Muhtelif yerleri kullanıyor.
06:42Daha çok bu PKK uzantılarının YPG, SDG diye tarif ettikleri yapılarla birlikte hareket ediyorlar.
06:48Hem onu sorayım.
06:50Bir de yine burada şimdi tabii Türkiye'nin aslında yani tabii Suriye'de bir görüş ayrılığı vardı ama
06:56Tahran'la ve Moskova'yla birçok noktada da yakın iş birliği var.
07:00Beraber hareket ettiği yerler var, cepheler var.
07:03Uluslararası basında ve özellikle Rus medyasında da görüyorum.
07:07İşte Türkiye bizi arkadan vurdu.
07:09Türkiye'yi cezalandırmak lazım gibi böyle provokatif, kışkırtıcı ifadeler kullanan yazılar ve makaleler de görüyorum ben Rus basınında.
07:18Bu durum Suriye'de yaşanan durum Türkiye'nin Tahran'la ve Moskova'yla arasının da bozulmasına neden olur mu?
07:25Başka cephelerde sorunlara yola çağır mı acaba?
07:29Tabii Hakan Bey aslında Türkiye Beşar Lasat'la görüşmek istedi ama bunu ne Rusya ne de İran teşvik etmedi.
07:40Türkiye Aslan'a sürecini 2017'den günümüze kadar sürdürdü.
07:46En sonunda biliyorsunuz Katar'da bir araya geldiler.
07:50Dün ben Sayın Fidan'ın konuşmasını ben de dinledim.
07:54Orada çok açık belirtti Katar'da Doha'da görüştüklerini ve sonuç olarak da ne Rusya'nın ne de İran'ın şu anda farkındaysanız çok fazla pek sesi çıkmıyor.
08:08Çünkü çıkacak durumda değiller.
08:10Hem Rusya hem de İran son çok kısa bir dönem içerisinde Suriye'deki etkinliğini yitirdi.
08:19Kısa diyorum ama tabii ki bunun arka planı var.
08:21Ukrayna Savaşı'nda yıprandı Rusya hepimizin bildiği gibi.
08:25İran'da biliyoruz ki artık Suriye'deki Şii milisleri ya da Şia güçlerini destekleyecek kadar güçlü bir ülke değil artık.
08:35Hizbullah da Suriye'den çekildi en son Halep düştükten sonra.
08:40Ve biz 10 gün içerisinde yani 27 Kasım, Halep, 8 Aralık, Şam bir 10 günlük süre içerisinde çok büyük bir değişime şahitlik ettik.
08:50Şimdi Rusya bizi arkadan vurdu Türkiye diyor dediniz.
08:55Evet ama Türkiye üzerinde Amerika'nın bir baskısı var ve bu ben Trump döneminde daha da artacak diye düşünüyorum.
09:03Biz Gazprom'dan doğal gaz alamayacağız.
09:07Alırsak eğer bize yaptırımlar uygulanacak diye de bir başımızın üzerinde demokrasinin kılıcı gibi bir kılıç sallanıyor.
09:16Enerji açısından da tabii ki denklemler değişiyor.
09:20Trump iktidara gelince ben Amerika'nın enerji alanında önemli bir güç olarak yani enerji arz eden bir güç olarak ortaya çıkacağını tahmin ediyorum.
09:30Bu da Amerika'nın hem Rusya'ya hem de İran'a bu iki enerji arz eden yani önemli ülkeye karşı bir silah olarak kullanacak enerji konusunu.
09:43İşte burada belki güçler dağılımını biz daha net göreceğiz.
09:48Türkiye ne Rusya ile ne İran'la ilişkilerini tamamen bitirmiş ya da sonlandırmış değil.
09:55Ekim 2024'te biliyorsunuz Biriçse ortak devlet statüsü içerisine alındı Türkiye.
10:02Biriçs ülkelerinin Türkiye'yi mutlaka içine alacağına dair Hintli akademisyen arkadaşlarımla yaptığımız birkaç konuşmada çok net böyle bir talebin olacağını söylüyorlar.
10:19Yani Biriçse Türkiye'yi kaybetmek istemiyor.
10:21Türkiye'de Biriçse üyeliğinden vazgeçmiş değil.
10:25Şunu anlatmaya çalışıyorum.
10:27Türkiye aslında ne tamamıyla Amerika ve Amerika'nın müttefikleriyle anlaşmış vaziyette ne de Rusya İran'a bence dirsek çevirmiş vaziyette.
10:38Fakat kazanan dediniz demin kazanan ve kaybeden ben Türkiye'nin özellikle Batı basınında hep kazanan ülke olarak yer aldığını görüyorum.
10:48Bu beni çok rahat ettirmiyor açıkçası içimi çok böyle ferahlatmıyor.
10:53Burada Türkiye şöyle kazandı yumuşak güç olarak kazandı.
10:58Yumuşak güçten de şunu kastediyorum.
11:00Biz gördük ki hapishanelerde insanlar Suriyeliler çok zulüm görmüşler.
11:06Yani düşüncelerimizin çok ötesinde bir zulüm var.
11:10Türkiye on küsur yıldır Suriyeli kadınları, çocukları, sivilleri, masum insanları topraklarına kayıtsız şartsız kabul ederek bu kayıtsız şartsızı da şöyle açıklayayım.
11:23Hiç hangi meslekten hangi ne kadar parası var yanında eğitimli mi pasaportlu mu falan bakmaksızın ilk yıllarda 2014-2015 inanılmaz bir şekilde topraklarına kabul etti.
11:39Geçişler inanılmaz kolaydı.
11:41Biz o zaman hükümete belki tepki gösterdik biraz olsun kontrollü geçiş olsaydı keşke dedik.
11:49Şimdi bu hapishanelerin durumuna bakınca diyoruz ki iyi ki Suriyeli kardeşlerimiz canlarını atmışlar yani kurtarmışlar bize gelerek.
11:59Bu çok büyük bir başarı bana kalırsa yani insani açıdan çok büyük bir başarı.
12:06Değerler açısından insan hakları, kadın hakları, çocuk hakları, annesiz babasız çocuklar da geldiler Suriye'den Türkiye'ye.
12:15Biz onlara kol kanat geldik.
12:17Bununla ben övünmemiz gerektiğini düşünüyorum.
12:22Bitireyim burada.
12:24Şimdi Amerika Birleşik Devletleri ve çok teşekkürler değerlendirmeniz için şuradan devam edelim.
12:31Amerika Birleşik Devletleri ve İsrail bloku ne yapabilir bundan sonra?
12:35İsrail bir takım hedefleri vurmaya devam etti.
12:39Bu Esad rejimi yıkıldıktan sonra zaten vuruyordu ama bu sefer daha blok olarak mesela.
12:44Bütün deniz gücünü yok etti.
12:46Ta aşağıya kadar gitti mesela.
12:48Akdeniz kıyısındaki üstlerine kadar vurdu.
12:50Bir takım kimyasal silah üretilme ihtimali olan yerleri vurdu.
12:55Dün Dışişleri Bakanı Hakan Fidan bunun artık devam etmemesini arzu ediyoruz.
13:01Bu bir provokasyona yol açabilir ve işi bambaşka bir yere götürebilir.
13:05Biz bu konuda İsrail'e haber gönderdik dedi.
13:08Bu konuyla ilgili bir uyarısını paylaştı.
13:11Şimdi Trump yakında göreve gelecek.
13:14Acaba Amerika Birleşik Devletleri'nin Suriye politikası nasıl şekillenebilir?
13:18İsrail ile birlikte ne yapabilirler?
13:19Trump bizi bu işe karıştırmayın.
13:21Bizim bir alakamız yok.
13:23Bizim dostumuz değil gibi böyle ilk açıklamaları yapmıştı.
13:26Bir o soruyu sormak istiyorum.
13:29Bir de Rusya ve İran yani bu kadar yıl boyunca Suriye'nin hamilesi olan iki ülke.
13:36Esad oradan gittikten sonra tamamen çekilmiş mi oldular?
13:40Artık hiçbir adım atmazlar mı?
13:42Bir hamle beklenebilir mi orada tekrar bir zemin kazanmak için?
13:46Ne dersiniz?
13:47Rusya ve İran sorusuyla başlayayım.
13:49Bir kere İran için bu evet ciddi bir anlamda stratejik mağlubiyet ama İran sonuçta bölge ülkesi.
14:01İki, İran'ın Suriye'de toplumsal damarlara da nüfuz etmişliği var.
14:07Dolayısıyla bu ilişki hiçbir zaman bitmeyecek İran bakımından.
14:10O yüzden İran'ı hep hatırla tutmak lazım Suriye'de.
14:14Evet bugün belki biraz daha kendi içine kapanmak zorunda kaldı.
14:19Özellikle 7 Ekim sonrasında Orta Doğu'da oluşan jeopolitik durum sonrasında.
14:26Ama her zaman İran Suriye'de yapıcı bir aktör olmasa bile bozucu bir aktör olma potansiyeli var.
14:34Çünkü...
14:35Ölümüzdeki günlerde de olabilir mi?
14:37Olabilir tabiatıyla.
14:38Yani uzun vadede de olabilir.
14:40Ve orada daha da somut olmak gerekirse sonuçta İran'ın ilişkisi Suriye'nin bir istihbarat devleti içerisinde kurmuş olduğu
14:52özellikle Nusayri kesimle Esa'da yakın olan kesimle kurmuş olduğu yakın bir ilişki var.
14:59Mesela Irak'ta uluslararası toplum çok büyük bir hata yaptı Amerikan müdahalesi sonrasında.
15:06O dönemde Bağız rejiminin bütün aslında önde gelenlerini, bütün devlet yapısı içerisinde yer alanları pasifize etti.
15:15Ve oradan bir istikrarsızlık çıktı.
15:19Şimdi aynı hatayı Suriye'de yapmamak gerekiyor.
15:23Bir ölçüde o devleti yöneten kesimi...
15:27Bürokrasiyi...
15:28Bürokrasiyi değil mi?
15:29Devleti organlarını...
15:30Siyasi kesim olması da...
15:31Herkesi Esa'dan alan adamları diye böyle bir kenara silip atmamak lazım.
15:34Aynen öyle.
15:35Yani bir Nazi Almanya'sıymış gibi ki hani Nazilerin bir kısmı da sonradan devrede kaldı.
15:42Ama o hatayı yapmamak gerekiyor.
15:45O hata yapılırsa o zaman İran'ın Suriye'de önümüzdeki vadede bir tahribat yapma potansiyeli artacaktır.
15:54Çünkü bu ilinti devam ediyor İran bakımında.
15:58Rusya farklı bir faktör.
16:00Rusya'nın böyle toplumsal karşılığı yok.
16:03Ama Rusya yani Sovyetler döneminden bu yana Suriye ile kurmuş olduğu...
16:07Bir dönem ara verildi tabii ama kurmuş olduğu gene bu özellikle savunma sanayi ve savunma kadrosu üzerinden yürüyen bir ilişki vardı.
16:18Ama şimdi bütün bu kadro değiştiği ölçüde ben Rusya'nın Suriye'ye geri dönmesinin İran'ın Suriye'ye geri dönmesinden çok daha zor olacağını düşünüyorum.
16:28Çünkü masaya koyabileceği pek bir şey de yok Rusya'nın.
16:31Bir de üsleri kaybederse biraz öyle görünüyor değerlendirmeler.
16:35Rusya'nın diğer operasyonlarını yani Afrika'daki etkinliğini, Orta Doğu'daki etkinliğini, Akdeniz'deki varlığını da zayıflatır.
16:42Tabii o üsler zaten bir güç projeksiyon yani Suriye'nin içine yönelik değildi o üsler.
16:47Rusya'nın Doğu Akdeniz'de bir güç projeksiyonu yapmak üzere kullandığı üslerdi.
16:54Şimdi diğer iki aktöre gelecek olursak kısaca İsrail.
16:57İsrail'in şu anda bir açık çeki var. O gözüküyor.
17:01Zaten uluslararası hukuku tanımadan önce Gazze'de, şimdi kısmen belki Batışeriye'de, Lübnan'da ve en sonunda Suriye'de yaptıklarıyla
17:11tamamen kendi büyük İsrail ve onun etrafında oluşacak güvenlik çemberini kurma arayışında İsrail.
17:22Ben Golan'a yönelik yani dün açıklama yapmışlar İsrail'den, İsrail savunma kuvvetlerinin daha uzunca bir süre burada kalabilmelerine yetki verildi diye.
17:35Ben İsrail'in buradan çekileceğini düşünmüyorum açıkçası.
17:38Artık oraya yerleşir gibi.
17:39Artık oraya yerleşti.
17:40Ve buradan çıkartacak bir aktör de yok İsrail'i.
17:43Çünkü yeni Suriye hükümetinin zaten böyle bir askeri kudreti çok uzun zaman olmayacak.
17:50Mecali olmayacaktır.
17:51Mecali olmayacak.
17:52İsrail dolayısıyla bu bağlamda ne ister yeni Suriye'ye baktığında?
17:57İki şey ister.
17:58Bir, kendi bu elde ettiği kazanımı daimi hale getirmek.
18:02İki, güçsüz bir merkezi hükümet ister.
18:06Yani yeni bir anayasal düzen olacaksa Suriye'de bunun çok merkeziyleşmiş bir düzen değil, daha gevşek.
18:15Daha federatif bir şey mi?
18:17Kesinlikle.
18:18Irak'takine benzer bir şey.
18:19Kesinlikle.
18:20Yani öyle daha böyle federasyon boyutu daha ön planda olan artık nasıl bir yapı çıkacaksa onu tercih edecektir.
18:29Gelelim Amerika'ya.
18:30En medeniyeci başlıklardan biri bu tabi.
18:33Evet ama en yorumlaması zor ülke bunlarının arasında Amerika şu an itibariyle.
18:37Çünkü bir iktidar değişimi oluyor Amerika'da tabiatıyla.
18:40Dolayısıyla yeni gelecek iktidarın bu Suriye'ye nasıl bakacağını biraz speküle etmemiz gerekiyor.
18:46Ve burada birbirine bir anlamda karşı gelen akımlar var.
18:51Birincisi sizin biraz önce bahsettiğiniz Trump'ın genel dış politika vizyonu.
18:56Çünkü Trump'ın genel dış politika vizyonunda Suriye'nin yeri yok.
18:59Suriye'ye zaten daha önce de bunun mesajlarını vermişti.
19:03Başkanlığı döneminde de vermişti aslında.
19:05Kasım, Kasım veya Aralık 2018'de Sayın Cumhurbaşkanı ile yaptığı bir konuşma sonrasında biz çekiliyoruz Suriye'den açıklaması yapmıştı.
19:11O dönemde Pentagon devreye girip onu durdurmuştu.
19:16Dolayısıyla bu dış politika vizyonu içerisinde stratejik odağında değil Suriye, Trump'ın.
19:22Hal böyle olmakla beraber iki konuda da bir karşı direnç oluşacak bu politikaya.
19:29Birincisi Trump'ın ekibi içerisinde Amerika-YPG ilişkisini önemseyen isimler var.
19:37Bunların başında Jimmy Holtz geliyor, Ulusal Güvenlik Danışmanı.
19:41Geçmişte bu konuda çok müttefit mesajlar atmış olan birisi.
19:46Marco Rubio'nun kendisi Türkiye'nin Suriye'deki Zeytindalı Operasyonu sırasında çok eleştirel kongre içerisinde girişimlerde bulunmuş birisi.
20:00Dolayısıyla YPG ilişkisini korunması gerektiğine dair bir Trump kanadı içerisinde bir ekip olacaktır.
20:08Bu ekibin içindeki en güçlü argüman ise, onlar IŞİD argümanını kullanıyorlar tabiatıyla ama bir diğer güçlü argüman İran argümanı olacak.
20:17İran'ı geriletmeye, kontrol hayatında tutmak.
20:19Çünkü bu iktidarın bir İran gündemi olacak. Belki bir Suriye gündemi olmayacak ama…
20:25Bu ajandanın Trump bakımından daha fazla etkisi olabilir.
20:29Kesinlikle daha fazla etkisi olabilir.
20:31Yani Trump'ın dediğim gibi bir Suriye gündemi olmayacak ama bir İran gündemi olacak.
20:36İran gündemi olduğu için onun bir uzantısı olarak ha biz bir dönem daha Suriye'den çekinmeyelim şu İran meselesi hallolana kadar diyebilir.
20:46Dolayısıyla orada Trump hükümetinin İran konusunda ne yapacağını biraz öngörebiliyor olmak lazım.
20:53Biraz da Türkiye'nin iyi anlatması lazım kendini bu dönemde değil mi? Çok çalışmak lazım Amerika'daki bu karar vericiler karşısında.
21:00Şimdi Amerika ile bence Blinken'ın da burada yapmış olduğu görüşme sonrasında yapılan açıklamalarda aslında bir yakınlaşma var.
21:10Şöyle bir yakınlaşma var. Bir kere onu da sahada görmeye başladık zaten.
21:15Yani YPG'nin, Fırat'ın batısından çekilmesi, Membiç'i boşaltması ve kendini yabancı unsurlardan arındırması şeklinde Türkiye'nin bir pozisyonu olur.
21:28Dün Hakan Fidan da onu söyledi. Türkiye'den giden PKK'lılar veya diğer ülkelerden giden PKK'lıların YPG bünyesinden arındırılmasını, Suriye'yi terk etmesini bekliyoruz dedi.
21:41Şimdi burada şöyle ilginç bir şey var Hakan Bey. Bu Amerika'nın bayağı bir süredir bize söylediği bir şeydi.
21:49Biz buna açıkçası açık çek vermiyorduk. Çünkü şunu diyorduk bugüne kadar. Ya öyle şey olmaz. YPG, PKK kontrolünde bir yer. Siz hayal görüyorsunuz.
21:59Olmaz. O yeterli değildir.
22:01Diyordur. Şimdi biz de biraz pozisyon değiştirdik benim anladığım.
22:06İyi bir şey. Bu bence iyi bir şey. Çünkü orada o zaman bir hani bize eğer bu başarılabilirse tabiatıyla bir Suriyeli Kürt bölgesi olarak yani gerçek anlamda Suriye'ye bağlı olan,
22:22yabancı güçler tarafından kontrol edilmeyen, oraya ait olan ve kendi geleceğini Suriye içerisinde yaratmayı ve bunu silah yoluyla değil siyasetle tabiatıyla orada kurulacak olan,
22:37daha yeni yapı içerisinde ilerletecek bir Kürt bölgesinde Türkiye'yi yeşil ışık yakacak gibi duruyor ama bu şartla.
22:46Şimdi yine ben Hakan Fidan'ın açıklamalarına atıfta bulunayım. Yani bizim şimdi bu Mümbiç ve Tel Rifat bölgesi çok önemli ya Türkiye bakımından birçok bölgeyle beraber.
22:56Burada çünkü bir PKK uzantılarının, YPG'nin askeri bir etkinliği de var. Bizim gücümüz, kudretimiz var. Yani buraya müdahale etmek ve bunları buradan çıkarmaya ama bekliyoruz ve bekleyeceğiz.
23:09Şam'daki yani HTA ve diğer yapıların, muhalif güçlerin bu konuda kendi toprakları içinde toprak bütünlüğünü sağlamasına gibi ben mealen söylüyorum kendi ifadelerimle ama bu düşünce sisteminde bir açıklama yaptı.
23:22Dolayısıyla burada acaba HTA ne yapabilir? Amerika'nın pozisyonu, İsrail'in pozisyonu aşağı yukarı görünüyor.
23:31Türkiye bakımından nelere dikkat etmek gerekir? Bu konuda hangi noktaların altını çizmek istersiniz?
23:38Bana mı sordunuz Hakan Bey? Herhalde değil mi?
23:43Size sordum. Lütfen buyurun.
23:46Yani tabii ki burada o yüzden daha henüz Türkiye kazandı mı kazanmadı mı konuların tartışılması beni çok rahat ettirmiyor demek istedim.
23:58Çünkü her şey çok belirsiz. Biraz evvel de sizlerin konuşmasını dinlerken belki de Irak'ın kuzeyinde nasıl Kürdistan bölgesel yönetimi kuruldu.
24:09Belki Suriye'de de aynı tarz bir yapılanma olacak ama bu ne kadar Şam'da kurulacak bir yönetime eklemlenecek.
24:18Irak'taki gibi Bağdat'la Erbil'in arasındaki problemlerin yaşandığını biz biliyoruz.
24:25Nasıl hiç de bitmiyor bu problemler? Yine aynı tarz şeyler karşımıza çıkacak mı?
24:31PKK'lıların YPG'den arındırılması vs. Bunlar tabii ki bizi çok rahat hissettirmiyor Türkiye'de Türkler olarak bizleri.
24:43Ama şöyle de bir durum var.
24:46Çok da zor bir şey çünkü.
24:48Çok çok zor.
24:49Rahat bir coğrafya değil tabii.
24:51Çok zor dediğiniz gibi.
24:53Suriye'nin esas Fırat'ın doğusuyla ilgileniyoruz tabii orada ne olup bitiyor.
24:58Türkiye çok önemli bir mücadele veriyor.
25:03Amerika ile çok bence pazarlıklar sürüyor.
25:07Şam'da nasıl bir yönetim kurulacak bu çok önemli.
25:12Bir şimdi geçici yönetim var ama çok zayıf tabii ki.
25:15HTS biliyorsunuz terör örgütü olarak kabul ediliyor.
25:19Onu nasıl netralize edecekler?
25:23Şam'da nasıl bir yönetim şekli?
25:27Hatta biliyorsunuz HTS'yi bir İslamcı radikal bir terör örgütü olarak kuruluyor biliyorlar.
25:35Ama HTS'nin lideriyle bizim MIT başkanımız da aynı otomobile bindi.
25:42Şam'da Emevi Camii'nde namaz kıldı.
25:45Şimdi bunların hepsi çok kafa karıştırıcı çok bilinmezliğe bizi sürüklüyor elbette.
25:52Ama gönlümüzden geçen şu ki Suriye'de toprak bütünlüğü Şam'da İsrail'in isteğinin aksine Sinan Bey'e katılıyorum.
26:00İsrail güçlü bir iktidar yönetim istemeyecektir Şam'da.
26:05Fakat Türkiye bunun çok aksini istiyor.
26:08Şam'da güçlü bir iktidar istiyor ki artık bir daha Suriye'de aynı senaryolar olmasın.
26:15Sahneye konmasın ve buradan bize tehlike sıçramasın.
26:20Geri dönüşler konusu nasıl olacak?
26:24Türkiye nasıl? Buyurun.
26:28Bir şey diyecektiniz galiba değil mi?
26:30Lütfen devam edin.
26:32Bu görüntülerde şu anda izleyicilerimizin gördüğü görüntülerde çokça konuşuldu.
26:38Burası o meşhur Türkiye'de uzun yıllardır dile getirilen yani Orta Doğu'nun da önemli mabetlerinden biri.
26:46İslam dünyası açısından Emevi Camii Şam'da.
26:50Bu arada MİT Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı İbrahim Kalın da yani teşkilat da bu süreçte çok önemli bir rol oynadı.
26:58Bir taraftan diplomatik görüşmeler yapılırken arka kapı diplomasisi, Suriye rejimi, Esad rejimiyle ilgili görüşmeler, son dönemde aslana süreçleri.
27:10Türkiye'nin güney sınırlarında, kuzey Suriye'de de terörle mücadele noktasında da bir takım noktasal eylemlerin,
27:18operasyonların gerçekleştirilmesinde MİT'in önemli bir rolü var.
27:21O bakımdan MİT Başkanı Hakan Fidan'ın böyle bir ziyareti de dikkat çekti.
27:26Sembolleri anlamında da çok konuşuldu.
27:28Bir ilginç yanı da önce o mu değil mi diye anlaşılamadı.
27:32Jolani'nin de yani bu HTC'nin lideri ve şu anda Suriye İbrahim Kalın ve şu anda da Suriye'de defakto olarak en güçlü isim denebilir herhalde.
27:46Katar istihbarat başkanı da var.
27:48Dolayısıyla orduş aracın sürücülüğünü de o yaptı, Jolani yaptı.
27:55Onu hatırlatalım.
27:56O mu değil mi diye önce bir anlaşılamadı ama o olduğu da netleşti sonra.
28:00Buyurun lütfen.
28:01Yani Hakan Bey aslında bunlar çok önemli dünyaya verilen mesajlar.
28:06O yüzden dedim ama burada ben Kuzey'de nasıl Fırat'ın doğusunda YPG nasıl bir özerk bir yapılanmaya mı gidecek diye düşünürken en az onun kadar düşündüğüm İsrail ne yapacak?
28:20Çünkü ben İsrail'in ta yani çok pek çok programda söylediğim gibi yazılarımda da yazdığım gibi İsrail'in ben Akdeniz'e kıyı olan bölgeleri ele geçirmek istediğini düşünüyorum.
28:34Yani burada Tartus'ta biliyorsunuz o kadar çok demeyeyim tabii tam da bilmiyorum ama Rusların pek çok gemileri vardı donanması vardı.
28:44Anladılar ki burası bombalanacak ve İsrail yukarıya doğru Kuzey'e doğru çıkacak Suriye'ye doğru.
28:51Buradan gemilerini açığa aldılar.
28:53Rus basınından takip ettiğim kadarıyla tabii ki.
28:57Ve şimdi gelinen nokta da Suriye'nin donanması kalmış vaziyette değil.
29:02Hava kuvvetleri yok ve çok Lübnan gibi çok zayıf fragil bir durumda.
29:09Ama bir yandan da İsrail demin de Sinan Bey'in söylediği gibi açık çek almış vaziyette.
29:17Her türlü cinayeti de işleyebiliyor çok rahat insanları öldürebiliyor.
29:23Ve aynı zamanda da sahil kesimlerini yani kıyı kesimlerini Akdeniz'e kıyısı olan bölgeleri Lübnan'ın Suriye'nin ele geçirmeye çalışıyor ya da ele geçirdi.
29:35Biz Golan Tepeleri diyoruz zaten Golan Tepelerinde İsrail vardı yerleşim merkezleri vardı İsrail'in.
29:42Bu söylediğiniz acaba mümkün olabilir mi?
29:52Zeynep Özden Oktav'ın dile getirdiği yani İsrail o kadar kuzeydeki deniz üstlerini bile kontrol edebilir mi?
29:59Bir nüfuz alanına dönüştürebilir mi?
30:01Evet siz ne dersiniz?
30:02Ben zannetmiyorum.
30:03İsrail'in o derece yayılmacı.
30:05O kapasitesi de var.
30:07Askeri olarak da alanını bu kadar genişleteceğini ben düşünmüyorum.
30:13Çünkü zaten bundan sonra İsrail'in gündemi Suriye olmayacak.
30:17Suriye'de az çok kendi istediğini elde etti.
30:20Kendi güvenliğinde Golan'ı ele geçirmekle yani Şam'a 40 km falan şu anda İsrail.
30:27Şam yakınlarındalar.
30:28Aynen öyle.
30:29Onun kuzeyi değil bundan sonra İsrail'in gündemi.
30:32İsrail'in bundan sonra gündemi İran.
30:35İran'ı bayağı zayıflattı ama geriletti.
30:37Ama daha da fazlası.
30:38Daha ne yapabilir?
30:39Yani nükleer kapasitesi, rejim değişikliği.
30:41Rejim değişikliği var.
30:42O günden var.
30:43Trump da buna destek olur.
30:44Şimdi bilmiyoruz onu.
30:45Olmayabilir mi?
30:46Onu bilmiyoruz.
30:47Yani Trump'ın ekibi içerisinde buna destek olacak olanlar var.
30:52Ama Trump'ın şu anki çizgisi bir kere Amerika'yı savaşlardan ben çekeceğim dediği için
30:58bir daha böyle İran gibi bir devletle Amerika'yı sırf İsrail istedi diye savaşa sokacağını
31:06çokmasını ben beklemiyorum.
31:09Ama İran üzerinde rejimi daha da zayıflatacak bir ekonomik baskı oluşturacaktır.
31:15Bu bağlamda da belki İsrail İran'ın nükleer tesislerini vurmasına da yeşil ışık yakabilir Trump.
31:24Çünkü biraz da meseleyi İran açısından değerlendirdiğimizde de şunu görüyoruz.
31:29İran bu stratejik mağlubiyete nasıl yanıt verecek?
31:34Sürekli dayak yiyen bir ülke.
31:36Aynen öyle.
31:37İsrail'den dayak yedi ve bu kadar yıldır yatırım yaptı.
31:40Yani İran'ın Suriye'ye yapmış olduğu yatırım.
31:45Muazzam yatırım.
31:46Yani 40-50 milyar dolar civarında sırf oradaki kendi nüfuzunu genişletmek için yapmış olduğu bir yatırım var.
31:53Yani bir gecede bu sıfırlandı.
31:55Şimdi bunun içerde bir siyasi etkisinin olmaması pek düşünülemez.
32:02Dolayısıyla İran buna nasıl tepki verecek?
32:04Onu değerlendiriliyor olmak lazım.
32:07Orada da tabiatıyla iki opsiyon var.
32:09Bir daha hani uluslararası toplumla barışalım diyen bir kesim var.
32:14Yeni devlet başkanı öyle, zarifi öyle.
32:18Ama içerde buna yönelik tabi daha o sert muhafazakar kesimin, ruhani kesimin…
32:24Niye biz bir şey yapamıyoruz hala diyenler var.
32:26Bir tepkisi var.
32:28Başta bu tabiatıyla devrim muhafızları da onların aracı oluyor bu işe.
32:33Dolayısıyla burada İran'ın vereceği tepki, acaba bu uluslararası toplumla barışalım tepkisi olacak.
32:39Yoksa bizim güvenliğimiz iyice riske girdi.
32:43Bizim rejimin devam edebilmesi için tek çözüm artık nükleer programımıza hız kazandırmak ve bir an önce bir nükleer silaha sahip olmak şeklinde mi olacak?
32:54Evet.
32:55Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Şam'a gitmesini bekliyor musunuz yakın zamanda?
32:59Teknik olarak böyle bir şey görünüyor mu sizin?
33:03Böyle bir şeyiniz var mı?
33:04Tahmininiz var mı?
33:05Mümkün olabilir mi?
33:06Mümkün olabilir tabiatıyla.
33:08Sonuçta bir hükümet kuruldu.
33:10Ama tabiatıyla bunun Türkiye'nin ben biraz beklemesi gerektiğini düşünüyorum.
33:16Hangi bakımından?
33:17Güvenlik riskleri yüzünden mi?
33:18Yok hayır.
33:19Güvenlik riskleri bakımından değil.
33:20Yeni hükümet üzerinde bir baskı unsuru bu her zaman diplomatik olarak.
33:25Olumlu anlamda.
33:26Yani yeni hükümetin bu daha kapsayıcı politikaları yönelmesini biraz beklemek lazım.
33:33Çünkü şu ana kadar aslında söz yani son birkaç günde verilen mesajlar çok doğru mesajlardı.
33:41Ama hükümetin oluşumuna baktığımız zaman burada bunun altında çizmek durumundayız diye düşünüyorum.
33:47Hiç de öyle kapsayıcı bir hükümet modeli çıkmadı.
33:50Profiller itibariyle.
33:51Profiller itibariyle.
33:52Bu nokta da sorayım hocamızı da radyolarından da bizi takip edenler olduğunu biliyorum.
33:59Prof. Dr. Özlen Zeynep Oktay İstanbul stüdyomuzda.
34:02Sinan Ülgen Ankara stüdyomuzda.
34:04Şimdi bu yapılar yani LKİD ile de geçmişte bağlantılı insanlar olduğu için bu HTC denen yapı ve diğer bir takım muhalif yapılar.
34:13Bunlar arasında böyle cihatçı veya bir takım daha radikal aşırı dinci söylemleri ve uygulamaları olan insanlar da var.
34:20Yani insanlar böyle bir günde değişmezler ya da değiştiler mi onu bir anlamaya çalışıyoruz.
34:26Geçici bir tutum değişikliğine mi girildi.
34:29Kapsayıcı ve kucaklayıcı olabilir mi?
34:31Sinan Bey'in ifade ettiği gibi.
34:33Hakan Fidan'ın biz de bunu umuyoruz.
34:35Cesaretlendiriyoruz.
34:37Bu konudaki tepkiler veya endişeler de anlaşılır şeylerdir.
34:42Biz bunları da iletiyoruz zaten dedi.
34:45Belki şunu da eklemek lazım.
34:47HTC üniter bir yapı değil.
34:49Birçok fraksiyon var.
34:51Aynen öyle 20 küsur fraksiyon var.
34:53En aşırısından biraz daha ılımlısına.
34:55Şimdi ne yaparlar acaba?
34:57Yani bir modern bir daha ılımlı bir Taliban'a mı dönüşme durumu vardır?
35:02Yoksa Suriye tabi Afganistan'dan biraz daha farklı özellikleri olan bir ülke nihayetinde.
35:07Daha farklı gelenekleri olan batıya biraz daha açık bir ülke.
35:10Yani Levant işte Fransa'nın geçmişte Türkiye'nin başka ülkelerin etkileri var.
35:15Acaba ne beklemek gerekir?
35:17Bir tabi projeksiyon tahmin yapabiliyoruz.
35:20Bu yani ne olacağını tam kestirmek kolay değil ama.
35:23Ne diyorsunuz siz bu konuda?
35:26HTC evet belki İslamcı bir sünni bir terör örgütü gibi adlandırılsa da ben
35:33HTC'nin çok heterojen olduğunu işte biliyoruz ve Suriye'nin de yapısı itibariyle
35:39ben böyle bir İslam yani İran'daki tarzda ya da Afganistan'daki gibi bir tehdidin Suriye'de olduğunu düşünmüyorum.
35:49Yani İslamcı bir yönetimin geleceğini açıkçası düşünmüyorum.
35:53Ama bir önceki şeyle ilgili biraz bir şey söylemek istiyorum.
35:58İsrail Şam'a çok yakınlaştı 30-40 kilometre vesaire ama Şam'a girmez İsrail.
36:04Türkiye ile de karşı karşıya gelmek istemez.
36:07Fakat esas İsrail'in gözünün kıyı kesimlerde olduğu konusunda benim beklentim çok fazla.
36:17İleriki zamanda Suriye'de gücünü yaymaya çalışmak istemeyeceğini de tahmin ediyorum.
36:23Fakat Suriye'de bana kalırsa bundan sonraki yönetimde İslamcı böyle radikal unsurların baskın olduğu bir yönetiminde olacağını düşünmüyorum.
36:36Bunu ne ABD ister ne İsrail ister ne Türkiye ister.
36:41Ama şu bir gerçek ki bir Bağız partisiyle yani Alevi diyoruz Nusayri diyoruz neyse Başarı Lasat'ın babasıyla da iş birliği yapan bir İran var.
36:5482'den beri Hakan Bey.
36:56Yani 82'den günümüze işte kaç sene geçiyor 42 senedir birlikte hareket eden bir Tahran ve Şam var uluslararası ilişkilerde.
37:082000 yılında Başarı Lasat geldiği zaman iktidara İsrail'e açık çek verdi.
37:14Ben dünyaya açılmak istiyorum.
37:16Golan Tepeleri de dahil olmak üzere her türlü konuyu masaya yatırabiliriz ve ben haydut devletler listesinden çıkmak istiyorum dedi aslını ararsanız.
37:25Fakat İsrail'de ABD'de Başarı Lasat'la asla anlaşmaya yanaşmadı.
37:32Türkiye, Suriye'yi batı dünyasına entegre etmek, Suriye'yi uluslararası sistemde güvenilir bir ülkesi olması için çok çaba sarf etti.
37:42Fakat kesinlikle ne İsrail ne ABD buna olumlu bakmadı.
37:48Şimdi belki dağıtıyor olabilirim ama İran'ın da ben Pezeşkiyan geldikten sonra aynı Başarı Lasat'ın yaptığı gibi İran'ı uluslararası sisteme entegre etmek,
38:00uluslararası sistemin meşru bir üyesi olarak tekrardan ilişkileri düzenlemek isteyeceğini tahmin ediyorum.
38:07Çünkü hakikaten İsrail'de ABD'de hele ki Trump iktidara geldikten sonra İran açısından çok zorlu bir dönem başlayacaktır.
38:16Fakat Pezeşkiyan'dan sonra farkındaysanız zaten şimdi İran'da kadınlar başı açık falan geziyorlar.
38:23Hatırlarsanız iç çamaşırlarıyla sokakta dolaşan bir genç kız vardı.
38:29Hiçbir protesto veyahut da hiçbir kızın soruşturmaya uğradığı ya da hapse atıldığını haberleri gelmedi İran'dan.
38:38İran'ın bütün derdi Trump geldikten sonra ve İsrail'in tabi ki bu Suriye'de üstün duruma geçmesi,
38:46çünkü Suriye'den Hizbullah da çekildi biliyorsunuz, Şiilerin eli çok zayıfladı.
38:52İran bir şekilde orta yol bulmaya çalışacaktır ve hala hali hazırda da çalışıyor diye düşünüyorum.
39:00Ama İran'ı ne İsrail ne de ABD müzakereye bile içine bile katacaklarını asla düşünmüyorum.
39:09Fakat unutmayalım ki biraz evvelde dediğim gibi yani o kadar uzun yıllardır Tahran ve Şam birlikte hareket ettiler ki,
39:17ikisi de Orta Doğu'da Şia Hilali, Hizbullah, Hamas, Suriye, İran bunlar Şii Hilali diye kendilerini ortaya attılar.
39:29Hatırlarsanız 2006 yılında İsrail ordusunu hezimete uğrattılar.
39:34Ondan beridir de zaten bu Şii Hilalinin hep geriye gittiğini görüyoruz.
39:40Fakat İran Suriye'de şimdiye kadar ki bu kadar uzun yıllar ki kazanımlarını toplumun içine sızmış kadrolarını tasfiye etmeyecektir.
39:50İran belki hızını yitirmiş de olsa, bastırılmış da olsa Orta Doğu'daki varlığını sürdürmek için elinden geleni yapacaktır.
39:58Çünkü İran için Suriye'de olmak, Lübnan'da olmak, Orta Doğu'da denize çıkışı olan bir Şia nüfusunu teşkil etmesi
40:09varoluşsal bir kaygıdır veyahut da bir hedeftir.
40:14Bunu asla kaybetmek istemeyecektir diye tahmin ediyorum.
40:19Burada bizim açımızdan da yeni yönetimin içerisinde bu…
40:23Buyurun, lütfen.
40:25Evet, bizim de ben İran'la müzakereleri bırakacağımızı düşünmüyorum.
40:31İran da bizim için, yani şöyle söyleyeyim, İran Türkiye'yi Arap, Suriye iç savaşı sürecinde bile hiç desteklemedi bu PKK'ya karşı savaşımda.
40:43PKK'yı destekledi ya da YPG, PKK'nın kolu.
40:46Ben bunu Tebriz'e gittiğimde 2019'da konferansta çok açık dillendirdim.
40:52Kimse de itiraz etmedi.
40:542018 Afrin operasyonda, Zeytindalı'nda bayağı İran bizim aleyhimize çalıştı.
41:01Yani sonuç olarak İran'la Türkiye arasındaki ilişkiyi en güzel, İngilizce bir kelime vardır,
41:08Friends ve Enemy'yi birleştirirler.
41:12Bu Friend-Enemy ilişkilerinin de, yani hem düşman hem dost karışık ilişkilerin de devam edeceğini tahmin ediyorum.
41:22Biraz dağıtmış olabilirim ama burada…
41:26Peki.
41:27Yok, estağfurullah. Gayet güzel oldu.
41:30Şimdi Rusya ve İran ile Türkiye'nin ilişkilerinin bu olaylardan ötürü bozulması gibi bir risk görüyor musunuz?
41:38Bir kısaca onu lütfen söylemenizi rica edeceğim.
41:41Şimdi normal bir jeopolitik konjonktürde yaşasaydık, evet.
41:45Ama şu anda Rusya'nın Türkiye'ye ihtiyacı var.
41:48Ukrayna'dan dolayı.
41:49Ukrayna'dan dolayı, aynen öyle.
41:50Dolayısıyla Rusya'nın tepkisi olsa bile bunu hazmedeceklerdir diye düşünüyorum.
41:57Evet, Türkiye'ye yönelik suçlamalar var Rus basınında.
42:00Ama ve Türkiye'ye yönelik yönetici kesimde bir hayal kırıklığı da oluşmuş olabilir.
42:06Putin'de de mi?
42:07Putin'de de.
42:08Çünkü onlar bakımından da yani nihayetinde çok büyük bir stratejik handikap olur Suriye'deki yerleşik güçlerini kaybetmeleri.
42:19Çünkü bütün Doğu Akdeniz'e açılma, Doğu Akdeniz'e güç projeksiyonunda bulunma imkanından mahrum kalacak Rusya.
42:27Dolayısıyla bu yani Putin'in vizyonu bakımından da ciddi bir yenilgi.
42:32Faturasını Türkiye'ye şu aşamada ama çıkarabilecek durumda değil Rusya.
42:36Peki, Türkiye'deki, Türkiye'ye sığınan Suriyelilerin geri dönüşü, Türkiye kamuoyunda en merak edilen başlıklardan biri bu.
42:44Ne kadar gerçekçidir?
42:46Bu insanlar acaba ne kadarı, ne zaman dönüş yoluna geçebilirler?
42:50Buradaki tahmininiz nedir sizin?
42:52Şimdi çok büyük bir imserlik oluştu Türkiye'de rejimin devrilmesiyle.
42:59Bunun hani kısmen son derece bence meşru boyutları var.
43:04Ama bu imserliğin bir kaynağı da Türkiye'deki Suriyeli mülteciler ülkelerine geri dönecekler varsayımının aslında dayandığı bir imserlik.
43:16Ben maalesef bu işin o kadar en azından öngörülebilir vadede bu kadar çabuk gerçekleşeceğini düşünmüyorum.
43:26Bunun birkaç nedeni var.
43:28Şimdi tabiatıyla Suriye'de Türkiye'nin diyalog kurabileceği ve bu konuları konuşabileceği yeni bir hükümet modelinin çıkması çok büyük bir avantaj.
43:37Çünkü biz bunu Esad'la konuşmaya kalktığımızda önümüze çok ağır şartlar getiren bir iktidar vardı o dönemde.
43:45Şimdi bu değişti.
43:46Dolayısıyla yeni iktidarla bunu yapıcı bir şekilde ele alma imkanımız var.
43:50Bunu bir kenara koyalım.
43:52Bu önemli bir avantaj.
43:54Ama bir de işin asıl dinamiklerine bakacak olursak bu insanların Suriye'ye geri dönmesinin iki temel şartı var.
44:04Bu iki temel şarttan biri kısmen gerçekleşmiş oldu.
44:08Neydi o birinci şart?
44:10Kendi güvenliklerini garanti altına alabilmek.
44:13Yani eğer döneceklerse Suriye'ye başlarına bir şey gelmeyeceğini görmeleri.
44:19İktidarın değişmesiyle bu büyük bir ölçü de sağlandı.
44:22Ama tabiatıyla burada da şöyle bir soru işareti var.
44:25Şu varsayımla sağlandı.
44:27Suriye'nin istikrarlı bir siyasi modele kavuşacağı varsayımıyla sağlandı.
44:33Eğer tersi olursa ki onu tamamen maalesef bu coğrafyada dışlama imkanı yok.
44:39Suriye örneğinde de dışlama imkanı yok.
44:41İhtimal dahilinde bir durum.
44:42İhtimal dahilinde bir durum.
44:43Yani yeniden bir iç istikrarsızlığa savrulması.
44:47O zaman o birinci şart da ortadan kalkacak.
44:49Türkiye için de çok kötü olur.
44:50Kesinlikle.
44:51Bu birinci şart.
44:53Ama ikinci şart da oraya gidecek olan Suriyelilerin kendi ailelerine, çocuklarına, kendilerine
45:02olabildiği kadar en temel standartların ve bir ekonomik geleceğin sağlanması gerekiyor.
45:11Yoksa Türkiye'ye yıllar önce gelmiş, bazı rakamlar vereyim.
45:16Şu anda resmi Suriyeli sayısı Türkiye'de 2.9 milyon.
45:20Bunun 700 bini 18 yaştan küçük çocuklar.
45:25Büyük sayı.
45:26Şimdi böyle bir sosyolojik profille karşı karşıyayız.
45:30Dolayısıyla bunların, yani bu nüfusun önemli bir kesiminin gönüllü olarak, bakın
45:37burada gönüllülük çok önemli.
45:39Onun aksini zaten Türkiye herhangi bir şekilde yapması söz konusu değil.
45:44Ama gönüllü olarak bu insanların dönüşünün özendirilmesinin şartlarını sağlamak gerekecek.
45:51Türkiye'nin bundan sonraki önceliği de bu olacak diye düşünüyorum.
45:54Sinan Bey siz Avrupa Birliği'ni de çok iyi tanıyan bir isimsiniz.
45:57Edam'da da bu konuda çok çalışmanız var.
45:59Bir cümle, sürem çok azaldı.
46:01Avrupa Birliği'nden, Avrupa ülkelerinden bu konuda Türkiye'ye bir destek gelir mi?
46:06Yani Türkiye'nin şu anda attığı adımlar Avrupa'da sempatiyle karşılanıyor mu?
46:10Gelebilir.
46:11Çünkü Avrupa'nın da menfaatine bu.
46:13Kendi ülkelerindeki Suriyelilerin geri dönmesi.
46:16Dolayısıyla Suriye'de bu şartların oluşmasına yönelik bir AB desteği olabilir.
46:20Türkiye bunu konuşmaya başladı AB ile.
46:23Önümüzdeki günlerle Von der Leyen geliyor.
46:25Konulardan biri bu olacak.
46:27Bir de şöyle bir engel kalktı.
46:29Bugüne kadar Esad olduğu için böyle bir ekonomik desteği Avrupa Birliği'nin vermesi mümkün değildi.
46:35Şimdi en azından bir yol olabilir.
46:37Şimdi bir yol olabilir.
46:38Tabii HTH'nin inteliği şu anda bir engel.
46:40Ama belki o da değişecek önümüzdeki vadede.
46:42Evet yani HTH'nin ne yapacağını da şu anda herkes izliyor.
46:45Türkiye'de dahil buna.
46:47Şimdi ABD'nin yeni Ankara Büyükelçisi olması muhtemel.
46:51Tabi senatı olmaya gerekiyor ABD'de.
46:53Sistem gereğince bir büyükelçi adayı var.
46:56Barak adında.
46:58Finans çevrelerinde iyi tanınan bir isim.
47:00Ben de Twitter'dan paylaşmıştım bu gelişmeleri.
47:04Özden Zeynep Oktay Hoca'ya soralım.
47:06Türkiye-Amerika ilişkilerinde yeni büyükelçi olması ihtimali görünen bu kişiyle ilgili bir notunuz var mı?
47:12Neler bekleniyor Trump döneminde?
47:14Ama çok az sürem kaldı.
47:16Sadece iki cümlelik bir vaktim var.
47:18Lütfen buyurun.
47:20Ben de sizin tweetinizi okudum.
47:22Aslında bu büyükelçinin Türkiye'ye atanması bize biraz Amerika-Türkiye ilişkilerinin geleceği konusunda bazı ipuçları veriyor.
47:29Bir kere farkındaysanız çok zengin bir iş adamı.
47:32Lübnan asıllı.
47:3447 doğumlu.
47:3677-78 yaşında.
47:38Trump'ın çok yakın arkadaşı.
47:40Bundan sonraki dönemde Türk-Amerika ilişkilerinde yine askeri açıdan değil ama ticari açıdan sopalar gösterileceğini
47:51ya da ticari açıdan bazı inşallah öyle olur anlaşma noktaları olacağını Trump tahmin ediyorum.
47:59Trump'la Erdoğan'ın arasında bir frekans tuttuğu gibi geçen dönemden hatırlıyoruz.
48:08İnşallah o iyi bir şekilde devam eder.
48:11Türk-Amerika ilişkilerine yine olumlu bir şekilde yansır.
48:15Ama şöyle bir tahminim var.
48:17Bu büyükelçiden önce de biz çok fena büyükelçiler gördük hatırlarsanız.
48:252006 yılındaki büyükelçiyi hatırlayın.
48:28Daha sonra Obama dönemindeki büyükelçi vesaire çok patlamaların olduğu.
48:34Ben Trump döneminde Türk-ABD ilişkilerinin daha yumuşak olacağını ama enerji açısından da bir takım pazarlıkların sürdürüleceğini tahmin ediyorum.
48:46Dönüşler konusunda da AB ile ilişkilerde çok önemli bir konu haline gelecek bence Suriyelilerin dönüşü.
48:54Ama şu Şam'da nasıl bir yönetim kurulacak o çok önemli.
48:57Yani iktidar, istikrarlı, düzgün, hakikaten bölgede kaosa sürüklemeyecek artık Suriye'yi bir iktidar olursa, hükümet olursa.
49:09Ben dönüşlerin çok daha hızlı olacağını, kademeli olacağını tahmin ediyorum.
49:15Ve Türkiye'nin de AB ile ilişkili yapacağını düşünüyorum Hakan Bey.
49:23Teşekkür ederim. Çok teşekkür ederim.
49:25Bir cümle Büyükelçiliği adayla ilgili yorumunuzu alayım.
49:29Enteresan bir kişi. Tartışmalı tarafları da var bu arada.
49:33Vaktimiz olmadığı için onları paylaşamıyorum ama iyi mi olur, kötü mü olur, ne olur fikir yürütebiliyor musunuz?
49:39Şimdi Yunanistan'a başka birini atadı.
49:42Genelde Türkiye-Yunanistan atamalarını aynı dönemde yapıyor.
49:45Oğlunun eski kız arkadaşını atadı Yunanistan'a.
49:48Tanıdıklarla ilerlemeyi seviyor yani.
49:52İlişkiyi atadığı kişi o anlamda çok daha kalibresi yüksek bir kişi.
49:56Bu da ilişkilere o bakımdan yaklaşacak olursak olumlu.
50:03Siyasi rolü ne olacak göreceğiz ama ben de katılıyorum Özden Hoca'mıza.
50:08Yani daha ekonomi dünyasına yakın, Türk-Amerikan ilişkilerinin ekonomi boyutunu dolayısıyla daha rahat anlayabilecek
50:15ve bunu ilerletme yönünde gayret sergileyecek bir büyükelçi.
50:19Bir de ben değerli izleyiciler yayınımızın sonunda tabi gündem çok yoğun ve her şey böyle tozlumar olunca
50:24önemli bazı konularda yeterince fark edilemiyor.
50:27Tabi burada Dışişleri Bakanlığımızın, değerli diplomatlarının önemli bir katkısı da oldu.
50:33Etiyopya ile Somali arasında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ve Hakan Fidan'ın bizzat takip ettiği bir süreç yaşandı
50:39ve bir mutabakat belgesi oluştu.
50:42Ankara'da imzalandı, süreç devam edecek.
50:45İki önemli ülkedir.
50:46Türkiye'nin Afrika'daki etkinliği bakımından da çok önemlidir.
50:50Bir de çok zor bir sorunu çözdüler.
50:53Etiyopya'nın denize ulaşımını çok büyük bir sorundu.
50:58Çözüldü demeyeyim de çözülme yoluna girdi.
51:01Olacak gibi görünüyor burada.
51:03Şimdi buna yönelik müzakereler devam edecek ama siyasi bir irade oluştu.
51:09Burada Büyükelçi Elif Çomoğlu, Ülgen ve daha başka diplomatlarımızın da
51:14bu Dışişleri Bakanlığındaki ilgili birimlerde çalışan bir ön hazırlığı var nihayetinde.
51:20Dışişleri Bakanlığı tabi ki Sayın Bakan Hakan Fidan'ın burada bir liderlik rolü var.
51:25Cumhurbaşkanının yol açıcı bir tutumu var ama diplomatlarımızı kutlamak istiyorum.
51:29Gerçekten önemli.
51:30Ben de katılıyorum size.
51:31Ben de kutluyorum.
51:32Çok teşekkürler yeni katıldığınız için.
51:34Sağ olun.
51:37Özden Zeynep Oktay Hoca Medine Etim Üniversitesi Öğretim Üyesi İstanbul stüdyomuzdaydı.
51:43Sinan Ülgen Ankara'da Edam Direktörü yerinimize katıldı.
51:46Bu programı izlediğiniz için hepinize çok teşekkür ederim.
51:49Hoşçakalın.