Birbirinden harika ve pratik fikirlerimizi kaçırmamak için @HandCraftTV tıklayarak abone olabilirsiniz...
Handcraft olarak el yapımı ve çevreci bir düşünceyle, çoğu kişinin eski, çöp olarak gördüğü bütün malzemelerden yeni malzemeler oluşturup onları daha eğlenceli şekilde kullanıyoruz. Zeliha Sunal'ın eğlenceli sunumu ve pratik elleriyle Handcraft olarak sizlere eğlenceli içerikler sunuyoruz.
Doğaya dost ve çevreci Zeliha Sunal ambalaj atıkları çöp değildir diyor ve bakın neler yapıyor. Geri dönüşüme katkı sağlayacak pet şişelerden, tuvalet kağıdı rulolarından,içecek kutularından,eski kıyafetlerden, detarjan kutularından pratik ve eglenceli bir şekilde yeni ve ihtiyacınız olan ev aksesuarları yaratıyor. Hem eğlenceli hemde faydalı zaman geçirmek için bizi izlemeye ve takip etmeye devam edin.
#HandcraftTV #ZelihaSunal #nedenolmasın
Handcraft olarak el yapımı ve çevreci bir düşünceyle, çoğu kişinin eski, çöp olarak gördüğü bütün malzemelerden yeni malzemeler oluşturup onları daha eğlenceli şekilde kullanıyoruz. Zeliha Sunal'ın eğlenceli sunumu ve pratik elleriyle Handcraft olarak sizlere eğlenceli içerikler sunuyoruz.
Doğaya dost ve çevreci Zeliha Sunal ambalaj atıkları çöp değildir diyor ve bakın neler yapıyor. Geri dönüşüme katkı sağlayacak pet şişelerden, tuvalet kağıdı rulolarından,içecek kutularından,eski kıyafetlerden, detarjan kutularından pratik ve eglenceli bir şekilde yeni ve ihtiyacınız olan ev aksesuarları yaratıyor. Hem eğlenceli hemde faydalı zaman geçirmek için bizi izlemeye ve takip etmeye devam edin.
#HandcraftTV #ZelihaSunal #nedenolmasın
Category
🛠️
Yaşam tarzıDöküm
00:00Merhabalar ben Zeliha Sunal. Daha iyi bir dünya için güzel işler yapan insanlarla beraber olmaya devam ediyoruz.
00:21Neden olmasın diyoruz ve bu hafta konuğum Esra Eken Torunoğlu.
00:26Neler mi konuşacağız? E-Atık. Hoş geldin Esra.
00:30Merhaba Zelihan Hanım. Merhabalar.
00:32Merhabalar. Lütfen Zeliha de. Bu hafta konuğum Esra Eken Torunoğlu ve o kadar çok başlığı var ki
00:41Türkiye'nin en önemli elektronik e-atık geri dönüşüm tesislerinden bir tanesinin, şirketinden bir tanesinin
00:49Türkiye-Almanya Genel Koordinatörü, iş insanı, yeri dönüşüm ve çevre uzmanı.
00:55Ayrıca daha önceden de konuk ettiğimiz TÜÇEM kadınlarından Çevre Eğitimi ve Atık Yönetimi Derneği üyesi.
01:02Hoş geldin Esra.
01:03Merhabalar Zeliha. Hoş bulduk. Çok teşekkür ederim.
01:06Öncelikle davetiniz için çok güzel konular işliyorsunuz.
01:10Ama ne güzel şimdi seninle beraber e-atık işleyeceğiz ki…
01:14Güzel bir konuyu işleyeceğiz gerçekten. Elektronik atıkların ne olduğuyla ilgili bilgiler vereceğiz bugün herkese.
01:19Bak ben aldım geldim.
01:21Evet. Herkesin evinde oldukça çok fazla e-atık var zaten.
01:24E-atık ne o zaman?
01:26E-atık ne? Aslında buradan başlamak lazım. Aslında günlük hayatımızda o kadar çok yakınımızda ki bunlar.
01:31Çekmecemizde, dolaplarımızda, işte oraya buraya veririm diye sakladığımız alanlarda birçok aslında elektronik atık var.
01:39Çünkü elektronik aslında cihazların kullanım ömrünü doldurduklarında bunlar ortaya çıkıyor.
01:44Yani günlük hayatımızda da biz elektronik cihazları çok fazla kullanıyoruz.
01:48İşte evlerimizde sabahları ısıttığımız kettle, su ısıttığımız kettleden tutun kahve makinalarına.
01:56Şarj cihazları.
01:57Bütün küçük ev aletlerine, bütün büyük ev aletlerine kadar.
02:00Televizyonlarımızdan işte kullandığımız cep telefonlarına kadar.
02:05Ondan sonra ofislerimizde kullandığımız yazıcılarımızdan.
02:09Bütün bunların hepsi aslında birer elektronik cihaz.
02:12Fön makinesi.
02:13Evet, fön makinesi.
02:14Kullanım ömürlerini tamamladıklarında da bunlar aslında elektronik atık oluyorlar.
02:19Ve lambalar da mesela şu anda hani daha çok led kullanıyoruz ama işte lambalar bu ampuller bunlar da çünkü elektronik atık olarak o kategoriye giriyorlar.
02:29Zaten onu yazmışım yere.
02:31Onu yazmışım daha sonra konuşalım.
02:34Yani elektronik atık olarak belirlenen Türkiye'de kategori var.
02:38Bunlar işte soğutucular ondan sonra iklimlendirme cihazları, soğutucular, büyük beyaz eşyalar, küçük ev aletleri, telekomünikasyon cihazları, televizyon LCD grubu ve lambalar.
02:53Lambalar.
02:54Altı grupta inceliyoruz biz bunları ama hani pille çalışan elektrikle çalışan bütün her şey aslında elektronik cihaz olarak tanımlanıyor.
03:03Bunlar kullanım ömürlerini tamamladıklarında elektronik atık olarak isimlendiriliyorlar.
03:08Elektronik atıkların aslında çok önemli özellikleri var.
03:12Bir tanesi biz elektronik atıklar tehlikelidir diyoruz.
03:16Neden?
03:17Çünkü içerdikleri hani tehlikeli kimyasallardan dolayı işte çünkü civa taşıyorlar, fosfor taşıyorlar, kadmiyum taşıyabiliyorlar.
03:29Hani bunları örneklendirebiliriz.
03:31Dur dur sırayla gidelim o zaman.
03:32Tamam.
03:33Niye biliyor musun?
03:34Şimdi bunlar hepsi hani pil ya da akü ya da işte elektrik sistemiyle çalışıyor ya bu piller, aküler falan da elektronik atağa giriyor mu?
03:44Yani şöyle kategori olarak hatırlıyorsanız saymadım piller diye ayrı bir şekilde ama telekomünikasyon cihazlarının hepsi pille çalışıyor.
03:53Mesela cep telefonu elektronik atık hani kullanım ömrünü doldurduğunda cep telefonunun içerisinde de pil var.
03:59Tabletler, PC'ler bunların hepsinin içerisinde piller var.
04:02Ve bizim gibi geri dönüşüm tesislerine geldiklerinde cihaz olarak geliyor mesela.
04:08Büyük markalarla bizim anlaşmalarımız var.
04:10İşte biliyorsunuz eskiyi getir yeniyi götür gibi kampanyalar oluyor.
04:14Bunlarla teknik servislere gelen veya onların işte elektronik marketlerde satış noktalarına gelen bütün kullanım ömürlerini doldurmuş bu cihazlar sonuçta hepsi pil ile taşıyor.
04:28Ve bizim tesislerimize geri dönüştürülüp ham madde kazandırılmak için geldiklerinde bu pilleri de biz öncelikle ayrıştırmaya çalışıyoruz.
04:37Neden? Çünkü piliyle birlikte bir cep telefonunu direkt bir kırıcıya atıp oradan mekanik olarak kırıldıktan sonra bunun ham maddesini alamıyoruz.
04:46Neden? Çünkü pil içerideki kimyasallardan dolayı aynı zamanda tehlikelidir, yanabilir, patlayabilir kırma anında.
04:55Pillerin de çünkü kendi içerisinde kategorileri var, kimyasallarına göre ayrıldığı kategoriler var, boyutlarına göre ayrıldığı kategoriler var.
05:03Hepsi bunların tesisimizde ayrı ayrı işlemlere, proseslere tabi tutularak ham madde elde ediliyor.
05:10Şey diyorlar zaten hani bir tane pil bilmem kaç kilometre alanı kirletebilir.
05:14Tabii ki, yani 1-2 yıl doğaya atıldığında 4 bin yıl sonra yok oluyor.
05:19Hani bu yok oluşunun ardında da işte sonuçta akarsularımıza karışabilir, besin zinciriyle birlikte bizim gıdalarımıza karışabilir.
05:28Yani hem sağlığı tehdit ediyor hem doğayı tehdit ediyor.
05:32Dolayısıyla işte doğru yöntemlerle bütün bu elektronik cihazların, piller de dahil olmak üzere toplanması ve doğru yöntemlerle doğru ham madde yolculuğu için doğru proseslere gönderilmesi gerekiyor.
05:46Yani elektronik atıklar tehlikeli. Şimdi mesela buzdolabının içinde bir gaz var.
05:51Evet, klorofluorokarbon var, CFC gazı olarak biliniyor biliyorsunuz.
05:57Pentan gazı da olabilir. Pentan atmosfere zarar veren bir gaz değildir.
06:01Dolayısıyla pentan içeren bir buzdolabı kullanım ömrünü tamamladıktan sonra biliyorsunuz büyük beyaz eşya şirketleri kampanya yapar.
06:11Neden? Çünkü siz yine bir buzdolabı almaya gittiğinizde eski buzdolabınızı vererek bir indirim de alırsınız.
06:18İşte bunların hepsi aslında bu geri dönüşüm amaçlı yapılan kampanyalardır.
06:24Neden? Çünkü bir indirim bir teşvik vererek onu sizin eskisini de getirmenizi sağlıyor.
06:31Ve dolayısıyla geri dönüşüm sistemine döndürülmesini sağlıyor.
06:35Ve bu markalarında yani teknoloji üreten markalarında, büyük beyaz eşya markalarında, küçük beyaz eşya markalarında, telekomünikasyon cihazı üreten markalarında
06:46bunları üretip pazara sürdükten sonra bunların eskilerini de pazara sürdükleri miktarlar kadar geri toplamaları gerekiyor.
06:55Bir zorunluluk var değil mi şeyde?
06:57Tabii ki mevzuatlardan.
06:58Mevzuatta bir zorunluluk var. Yüzde kaçını toplamak zorundalar biliyor musun?
07:02Şöyle hepsinin pazar payına göre değişiyor yüzdelikleri. Pazar payına göre değişiyor çünkü.
07:06Ama en az yarısını toplaması lazım herhalde.
07:08Tabii ciddi bir oranın toplaması gerekiyor. Bunların rakamları da var.
07:12Bakanlığımızın, çevre bakanlığı bu mevzuat üzerinde çalışıyor.
07:16Çevre bakanlığının bu mevzuatlar genelinde üreticiye bir sorumluluk yüklüyor, tüketiciye bir sorumluluk yükletiyor.
07:25Bunları toplayacak olan yetkilendirilmiş kurumlara bir sorumluluk yüklüyor.
07:29Siz de yetkilendirilmiş kurumlardan birisiniz.
07:31Ve aynı zamanda satanlara yani bunları dağıtıcılar dağıtan, son kullanıcıya mesela satış noktaları, elektronik marketler bunlara da bir sorumluluk yüklüyor.
07:40Yani bu tedarik zincirinin tamamında üretenden son kullanıcı olarak kullanana kadar bir sorumluluk var. Bunun atığıyla ilgili bir sorumluluk var.
07:49Evet çünkü sonuçta eğer kontrolsüz bir atık olduğu zaman çevreye de zarar veriyor.
07:56Klimanın da içinde bir gaz var.
07:58Biz gaz var.
07:59İçinde yine zehirli maddeler barındıran dediğin gibi pil içeren, akü içeren malzemeler var.
08:06Bunların zararları toprağa, suya, havaya?
08:09İnsan sağlığına, toprağa, suya, havaya her yere zararı var.
08:14Yani toprağa bırakıldığında toprağımızı kirletiyor, akar suya karışıyor.
08:18Denize atıldığında bir sürü canlının hayatını yok ediyor.
08:22Aynı zamanda ham maddemizi de engellemiş oluyoruz.
08:25Yani elektronik atıkların özelliklerinden bahsederken buraya geldik.
08:29Tehlikelidir dedim ve bu noktaya geldik.
08:31İkinci özelliği de değerlidir.
08:33Aynı zamanda da hani doğadaki bu değerli ham maddelerin doğadan çıkartılması yani madencilikten çıkartılmasındaki enerjiyle geri dönüşümden elde edilmesi çok daha karlı, çok daha enerji anlamında da daha tasarruflu.
08:50Biliyorsunuz artık kaynaklarımızı doğru kullanmaya teşvik eden bir sürü dünyada anlaşma var, çalışma var.
09:00Birçok uygulama var ve Green Deal var en önemlisi Yeşil Mütabakat adı altında Avrupa Birliği'nin.
09:07Bunları biz de imzaladık.
09:09Bunları biz de imzaladık çok yakın zamanda.
09:11Bununla birlikte bu Yeşil Mütabakat'ın amacı aslında kaynaklarımızı daha iyi kullanmaya.
09:16Neden?
09:17Çünkü artık yaşamı, varoluşu tehdit altına alan çok ciddi bir gezegenimizi korumayla ilgili savaşlar var.
09:27Bununla ilgili de bu bir ekonomik politika aslında.
09:31Kullandığımız her şeyi daha verimli kullanmaya iten bir ekonomik strateji için aslında Green Deal doğruldu ve yapıldı.
09:39Dolayısıyla tüm dünyada Avrupa Birliği uyum süreçleriyle de birlikte ve bu Green Deal Yeşil Mütabakat'la da birlikte iklim planları, iklim eylem planları oluşturuldu.
09:51Bundan dolayı da aslında geri dönüşüm, biz tabii ki geri dönüşüm tarafında ham maddenin korunumu tarafında olduğumuz için bu noktaya da şuradan geldik hatırlarsanız.
10:00Değerlidir dedik elektronik atıklar.
10:02Tabii.
10:03Bunların korunması için de ham maddenin elde edilebilmesi için de en kolay yöntem kullandığın şeyi doğru yere göndererek doğru geri dönüşüm tesislerinde ham maddeye kazandırılması aslında.
10:15Peki elektronik atıkları kim topluyor?
10:17Yani bu elektronik atıkları nereye götürmemiz lazım? Kimler topluyor bunları?
10:24Çünkü şimdi diyelim ki benim elimde bir sürü elektronik atık, ben mesela bunları getirdim ama ben bunları biriktiriyorum.
10:31Bu kadar değil evdeki şeyler işte CD mesela player var, eski video playerlarım var, bir sürü var yani.
10:41Biriktiriyorum daha sonrasında sizler gibi arkadaşlarım al bunları nereye götürürsen götür diye veriyorum ama belediyelerin de tabii hizmetleri var.
10:49Tabii ki var.
10:50Bunlar için yapılan.
10:51Şimdi şöyle çok güzel bir soru öncelikle.
10:53Hani insanlar biraz da tüketiyorlar, bunları geri dönüştürmek de istiyorlar, ham maddeye kazandırmak da istiyorlar ama hani ne yapacaklarını bilemiyorlar.
11:03Yani bir kontrolsüz e-atık var yani ortada onu demek istiyorum.
11:06E-atık var bakın ben size bir rakam da vermek istiyorum.
11:09Dünya Global E-west raporuna göre 2019'da, 2020'de yayınlanan bu rapora göre elektronik atıkların sadece dünya üzerinde %17'si toplanıyor.
11:19Yani %82, 83 gibi çok büyük bir kısmı aslında toplanamıyor.
11:24Evlerde veya işte orada burada veya kaybedilen, raporlanamayan tabii ki miktarlar da vardır.
11:31En önemli şey aslında oluşturulan bu elektronik atığın toplanabilmesi.
11:35Şimdi burada gerçekten çok ciddi bir şey mi parasal kaynak diye düşünüyorum.
11:41Bakır çok kıymetli, neler var onun içinde?
11:44Neler var, bakır var, alüminyum var.
11:46Hani bunlar zaten demir var.
11:48Hani bunlar normal bildiğimiz sıradan elementler ama burada değerli elementler de var.
11:53Nadir toprak elementleri de var.
11:55Bakın adı üstünde nadir, doğada nadir bulunan elementler.
11:58En çok Çin'de varmış galiba.
12:00Evet.
12:01Çin taraflarında da var.
12:02Çin taraflarında da var.
12:03Şimdi anlatacağım hepsini.
12:04Şöyle söyleyebilirim.
12:05Altın, platin, paladyum gibi değerli elementlerin de, değerli metallerin de kazanılabileceği
12:11bir sistem aslında elektronik atık geri dönüşümünden geçiyor.
12:15Ve bakın bir teknoloji üreticisi, isim verebiliyorum bilmiyorum ama.
12:19İsim verme.
12:20Tamam.
12:21Büyük bir teknoloji üreticisi.
12:22Hepimizin aslında yaygın olarak cep telefonlarında kullandığımız büyük teknoloji üreticilerinin
12:27diye düşünelim.
12:28Tamam.
12:29Yani bu yeni teknolojiler üretebilmeleri için nadir toprak elementlerine ihtiyaçları
12:33var.
12:34Bunlar mesela indium gibi.
12:35Evet.
12:36Indium gibi mesela.
12:37Ya da işte evet bunlara ihtiyaçları var.
12:40Değerli elementlere ihtiyaçları var.
12:42Platin, paladyum gibi, altın gibi mesela.
12:44Bunları ne yapıyor?
12:46Çin daha çok dünya üzerinden toplamaya çalışıyor ki bu teknoloji üreticilerinin
12:51kendilerine bağımlı kılmaya çalışıyor.
12:53Yani yeni teknolojinin üretilmesi için Çin'den siz ham madde almak zorundasınız.
12:58Ve bununla ilgili de Avrupa'da birçok buna karşı çalışan Avrupa Birliği projeleri
13:05var.
13:06Biz de hatta bu projelerden bir tanesindeyiz.
13:08Ve Türkiye'nin elektronik atıklarından üretilecek ham maddenin Türkiye'de kalmasını
13:13amaçlıyoruz mesela.
13:14En güzeli aslında.
13:15Evet en güzeli.
13:16Çünkü yeniden bunlar ham madde olarak kullanılabilir.
13:18Tabi ki.
13:19Yani birebir dönüştürülebilen nadir elementler.
13:20Tabi ki döngüsel ekonomi diye bir şey var artık.
13:22Tüm dünyadan atık diye bir şey ortadan kalktı.
13:25Ben dünya üzerinde Avrupa'da özellikle birçok kongreye katılıyorum.
13:29Hani elektronik atıkların yolculuğuyla alakalı.
13:32Nereye gidiyor?
13:33Üretici hangi ham maddeleri kullanılıyor?
13:35Hangi prosesler daha çevreci?
13:37En yüksek geri kazanım oranını nasıl sağlayabiliriz?
13:41Birçok hem teknolojik olarak hem de bunların en kolektif şekilde en iyi kullanılabileceği
13:47en iyi toplanabileceği yöntemlerin de belirlendi.
13:49Zaten burada kullanmak değil de toplamak daha önemli.
13:52Evet.
13:53Bu kongrelerde şu söyleniyor artık.
13:55Artık atık diye bir şey dünya üzerinden kalktı.
13:58Türkiye'de sıfır atıkla bunu aslında yakalamaya çalışıyor.
14:01Aslında her şey dönüştürülebilir bir ham madde kaynağı.
14:05Artık atığa atık gözüyle bakmayıp ham madde gözüyle bakmak gerekiyor.
14:09Doğru söylüyorsun.
14:10Ve bunlar değerli ham madde ve stratejik atıklar.
14:12Elektronik atıklar.
14:13Hepimiz aslında cebimizde hazine taşıyoruz.
14:15Evet.
14:16Yani bunun farkında olun.
14:17Hepimizin bilgisayarlarının içinde altın, gümüş, paladyum var.
14:20Hepsi var.
14:21İyi ona göre.
14:22Aynen öyle.
14:23Çok zenginsiniz söyleyeyim.
14:24Peki bunları nasıl çıkarıyorsunuz?
14:26Nasıl topladığımızı hala konuşmadığımızı hissediyorum.
14:29Nasıl topladık?
14:30Şimdi burada birçok hepimizin sorumluluğu var.
14:32İşte üreticiler pazar paylarına göre toplatmak zorundalar.
14:37İşte yetkilendirmiş kurumlar bu toplama noktalarını belediyelerle birlikte kurmak zorundalar.
14:42Belediyeler bağlı bulundukları bölgelerde nüfusları oranla toplama sistemini geliştirmek ve kurmakla zorundalar.
14:50Son kullanıcıların da aslında artık sorumlulukları var ve onlar da yenisini alırken eskisini götürme veya toplama noktalarını bırakmakla aslında yükümlülükleri var.
15:01Ve Avrupa'da evinizden çıktığınızda her 14 kilometrede bir veya 9 kilometrede bir elektronik atık toplama noktası veya atık toplama noktası levhası görürsünüz.
15:14Keşke Türkiye'de de biraz daha yaygınlaşsa da hani insanlar yollarda gezinirken bu toplama noktalarını görüp arabalarımızın arkasına aynı Avrupalı gibi
15:23işte camımızı, plastiğimizi, poşetimizi işte kadavra atıklarına kadar, kitap tekstil atıklarına kadar, elektronik atıklarına kadar, metal atıklarına kadar her şeylerini toplayıp o noktalara götürüyorlar.
15:34Ama bunlar onların ruhunda var.
15:37Yani ta doğuştan, küçükkenden itibaren, yani küçükken, küçüklüğünden itibaren.
15:42Bu eğitim zaten orada başlıyor. Bu eğitimin aslında evlerde ve çok küçük yaşta başlaması gerekiyor. Nasıl başlaması gerekiyor? Kaynağında ayrıştırarak.
15:49Evde, evde bu işin öğretilmesi.
15:52Tabii ki organik bir atığın içerisine yani mutfaklarımızdan çıkan besin atıklarımızın içerisine ben içtiğim bir kolanın metal kutusunu attığımda işte orada bir bozulmaya sebebiyet veriyorum.
16:05Ve bunu yapmamam gerekiyor.
16:07İşte metali bir yere, camı bir yere veya işte değerlendirilebilir atıkların tamamını bir yere atmam gerekiyor.
16:13Evsel atıklarımı bir yere atmam gerekiyor.
16:15Onlar belediyelerin evsel atık kazanım ünitelerinde enerjiye çevriliyor.
16:21Aynen.
16:22Yakma tesislerinde biliyorsunuz.
16:23İşte diğer değerlendirilebilir atık türleri de endüstriyel parkları oluşturabiliyor.
16:27Belediyeler tüm dünyada bunlarla ilgili birçok çalışma var.
16:30Hepsi kendi kategorilerine göre belediyelerin ayrıştırma noktalarında ayrıştırıldıktan sonra bizim gibi tesislere gönderiliyor.
16:37Ve bizim gibi tesislerde profesyoneli olan atık grubu için ham madde eldesi için orada prosese giriyor ve ham madde sağlanıyor.
16:457 çeşit dedin ama 7'den fazla herhalde atık tür.
16:476.
16:48Elektronik atık mı?
16:496 çeşit dedin ama herhalde.
16:51Şimdi onların içlerinde de kategoriler var.
16:53Sizin hani merkezinize giren ben şöyle bir 100-150 belki daha fazla da olabilir.
16:58Yüzlerce tabii ki.
16:59Yani şöyle düşünün bir küçük hem aleti bile yüzlerce küçük ev aleti vardır değil mi?
17:05Onlarca küçük ev aleti vardır.
17:07Ya da telekomünikasyon cihazlarını düşünün.
17:09Yani sadece cep telefonu tablet PC'den oluşmuyor ki bir sürü bundan şuna kadar bir sürü telekomünikasyon kategorisine giren ekipman var.
17:19Nasıl böyle ayırıp parçalıyorsunuz onu da anlat.
17:21Şöyle düşünün.
17:22Yani çünkü sizin firmanızda gerçekten Türkiye'nin en büyük.
17:26En büyük ve ilk tesisiyiz biz.
17:28Bizim tesisimizde zaten yakma, ara depolama gibi çalışmalar yok.
17:33Bizim tesisimiz Recycle, R koduyla atık alan bir tesistir.
17:38Bütün bize gelen bütün ürünlerin hepsi prosese girer ve ham madde kazanılır.
17:45Mesela ben getirdim bunu diyelim ki bunu verdim size.
17:49Bunun içinden bunu nasıl bir şekilde dönüştürebiliriz?
17:52Atıyorum bunun bir kablosu var.
17:54Kablonun içinde bakır var, plastik var.
17:57Yani bu sırf bakırdan oluşmuyor ki plastik de değil.
18:00Bir sürü şey var.
18:01Bunları sanıyorum bir takım öğütücülere, makinelere sokup ayırıyorsunuz.
18:06Ama E kısımları nasıl yapıyorsunuz?
18:08Yani bunun içindeki devreleri, şeyleri açarak mı, kırarak mı?
18:12Şimdi şöyle düşünün aslında.
18:14Ya da buzdolabına.
18:15Geri dönüşümündeki geri kazanımdaki ham madde yüzdesinin artmasını istiyorsanız,
18:21ön ayrıştırma şart.
18:23Ön ayrıştırma aslında fiziksel besleme gibi düşünün.
18:26Yani fiziksel ayırma yöntemleriyle öncelikle her şeyi biraz kategorilerine ayırıp,
18:31doğru proseslere yönlendirmeye çalışıyoruz.
18:33Doğru prosesler dediğim kırıcılar.
18:36Aynen öyle.
18:37Şöyle düşünün bizim tesisimize giren bütün her şey.
18:40Yazıcısından buzdolabına göre kadar.
18:43Öncelikle bir kaba kategoriye ayrılır.
18:45Yani buzdolapları bir tarafa, tüm küçük ev aletleri bir tarafa.
18:49Tüm diyorum bakın.
18:50Tüm küçük ev aletleri bir tarafa.
18:52İşte tüm telekomünikasyon ekipmanları bir tarafa.
18:55Mesela cep telefonların gibi, tablet gibi şeylerden öncelikle piller ayrılır.
18:59Neden?
19:00Çünkü piliyle birlikte bir şeyi, direkt bir kırıcıyı atamıyoruz biz.
19:04Pilin ayrılması gerekiyor.
19:06Ya da bir yazıcıyı direkt bir kırıcıyı atamıyoruz.
19:08Öncelikle onun tonerinin ayrılması gerekiyor.
19:11Toner de tehlikeli atık biliyorsunuz.
19:13Aynen öyle.
19:14Bir buzdolabını direkt bir kırıcıyı ayıramıyoruz.
19:17Ne yapıyoruz?
19:18Önce bir gazı çekiliyor.
19:19Önce bir motora alınıyor gazı.
19:21Çünkü yağ da var orada.
19:22Ama diğeriyle birlikte işte küçük kırıcılar, büyük kırıcılar.
19:26Bunların işte kırıcıların bıçakları değişebiliyor vesaire.
19:29Böyle bir sürü kırıcıların olduğunu düşünün mekanik tarafta.
19:32Ve hepsi işte mesela bir LCD'yi direkt bir kırıcıyı atamıyoruz.
19:36Neden?
19:37Çünkü LCD'nin içerisinde ince florasanlar var.
19:40O florasanların ayrılması gerekiyor.
19:42Neden?
19:43Çünkü florasan içerisinde civa ve fosfor içeriyor.
19:46İkisi de ağır metal ve uçucu özelliğine sahip.
19:49Civa da fosforda ve insan sağlığı için çok tehlikeli.
19:53O zaman dur bir virgül koy seni yakalamışken sorayım.
19:56Şimdi bu insanlar böyle hani cam kumbaraları var.
19:59Onlara florasan ampul benzeri şeyleri de atmaya çalışıyorlar.
20:04Bunlar oraya atılmalı mı?
20:06Atılmamalı mı?
20:07Onu da bir nokta orada olarak söyleyelim.
20:09Şimdi eğer ki o toplama noktasındaki o kutu florasan lamba toplama kutusuysa oraya atılmalı.
20:18Çünkü o kutular o sisteme göre ayarlanıyor.
20:21Bunun da iş birliğini yapan Aydınlatma Gereçleri İthalatçı Derneği'nin
20:26bu işi yürüten sadece lamba, atık lamba ve florasanları toplayan toplama kutuları var.
20:32Bu kutularsa doğru kutulardır.
20:35Buralara atılmalı.
20:36Oralardan ağzı kapalı bir şekilde bizim tesislerimize geliyor.
20:40Ve bizim tesisimizde lambalar ayrı bir lamba kırıcısına atılıyor.
20:44Bu kapalı bir sistem işte onun o ağır metal olan gazını,
20:48ağır metal olan civasını ve fosforunu proseste belli bir yerde tutuyoruz biz.
20:55Yani ben böyle kızıyorum alıp böyle kırıyor falan.
20:58O kadar tehlikeli ki içindeki civa öldürücü bir zehir.
21:02Aynen öyle bunlar ağır metal her şeyden önce.
21:04İnsan sağlığı içinde çok tehlikeli.
21:06Ve bakın Almanya'da bir florasan kırıldığında bir evin içerisinde
21:11orada aynı bizdeki hani nasıl gaz kaçağı olduğunda biz camları açarız,
21:15evi boşaltırız falan aynı şeyler yapılıyor.
21:18Yani bir florasan lamba kırıldığında bir evin içerisinde
21:22hemen camlar açılır, orası havalandırılır.
21:25Hamile bir bayan varsa oradan uzaklaştırılır.
21:28Yani bu çok ciddi bir meseledir aslında.
21:30Bir de mesela kompozit malzemeler var.
21:33Yani daha doğrusu iç içe geçmiş malzemeler var.
21:35Onları da ayırabiliyor musunuz?
21:37Çünkü genelde elektronik atıkların bir bölümü bu kompozit malzemelerden oluşuyor.
21:41Şöyle bahsettiğim gibi her şey kendi kırıcısında.
21:45Mesela bütün küçük ev aletleri dedim.
21:47Bir kırıcıda kırılıyor tabii ki pili, toneri içerisinden alındıktan sonra.
21:52Kırıldıktan sonra içerisinde birçok metalin olduğu,
21:57plastiğin olduğu bir karmaşa kalıyor küçük parçalarda.
22:00Bunlar da fiziksel yöntemlerle kendi içerisinde ayrıştırılarak
22:05işte demir, plastik, plastiğin de bir sürü türevi var.
22:08Mesela polyetilen türevi var.
22:10Bir sürü demir, bakır, alüminyum ve değişik metaller ayrılıyor.
22:14En değerlisi hangisi?
22:15Tabii ki altın, platin, paladyum en değerlisi.
22:18Bunlar da mesela anakartlarından çıkıyor.
22:20Anakartları da işte kırarak küçük boyutlarda biz parçalıyoruz.
22:26Ondan sonra da yine rafinerilerde ham maddesi de geri kazandırılıyor
22:30çeşitli kimyasal proseslerle.
22:32Biz Türkiye'nin aynı zamanda ilk elektronik atık geri dönüşüm tesisi olduğumuz gibi
22:37kimyasal ünitesinde bulunan ilk geri kazanım tesisiyiz.
22:41Kimyasal tarafta da şunlar oluyor.
22:43Onu merak ettim.
22:44Şimdi mesela piller ayrıştırıldı.
22:46Aynı zamanda pil geri dönüşüm tesisiyiz de.
22:49Piller de hani kırıldıktan sonra kimyasal prosesimize alınıyor.
22:54Hidrometolojik yöntemlerle, kimyasal proseslerle.
22:57Onlar da işte kobalt, lidyum gibi hem geleceğin işte elektrikli araçların endüstrisinde de
23:04lidyum, iyon piller kullanılıyor biliyorsunuz.
23:06İşte bir cep telefonunun artık pilleri de lidyum, iyon piller.
23:10Bunlar işte kimyasal proseslerle değerli metallerine, değerli ham maddelerine çeşitli formüllerde,
23:18tuz formülünde, oksit formülünde oluşturarak bunları da yine ikincil endüstrilere ham madde kaynağı olarak hazırlıyoruz.
23:27Şimdi zaten 1990'lı yıllardan itibaren cep telefonları hatta 92-93 diyeceğim böyle bu kadar kocaman cep telefonları falan yayıldı.
23:37Hatta bilgisayar bile daha önceden daha ilkel tabi sistemler oluyordu.
23:41O zamanlar acaba bu atıklar nereye gidiyordu?
23:44Bir fikrin var mı?
23:45Yani nereye atılıyordu?
23:47Aslında şöyle söyleyebilirim.
23:50Bu bir şey düşünün, reform gibi bir şey düşünün.
23:53Nasıl ki önceden de işte mahalle aralarında bakkallar varken ve insanlar mahalle aralarındaki bakkallardan tüketim ürünlerini alıyorlarken
24:05sonrasında işte daha marketler, süper marketler, AVM'ler gibi ve şu anda da hani elektronik ticarette biz gibi
24:13işte eve teslim edilen ürünleri alır şekilde dijital platformları kullanarak sipariş verebiliyorsak bu da bir evrim geçirdi.
24:21İşte sokak toplayıcılarından tutun.
24:24Hani bunları daha böyle hurdacı tabiriyle topladığımız noktalardan şimdi bizim gibi daha robotik sistemlerde çalışan,
24:32daha endüstriyel kaynaklarda ve daha profesyonel metotlarla en çevreci metotlarla bunları kazanan
24:40ve ikincil endüstriler için ham madde oluşturan tesislere gelmeye başladı.
24:44Peki yüzde kaçı dönüştürülüyor ki bu Türkiye'deki atıkların?
24:49Yani bu çok az aslında.
24:51Yüzde on falan mı?
24:52Şöyle söyleyebilirim size.
24:54Yani bu aslında üzücü bir şey.
24:56Bu dünya global e-west raporuna göre dünyadaki atıkların zaten elektronik atıkların yüzde on yedisi dönüşüyor.
25:04Türkiye'de de bu çok az bir miktar.
25:06Yani yüzde beşlerde, üçlerde diyebilirim çok çok düşük bir miktar.
25:09Uzun ömürlü oldukları için mi?
25:11Yani mesela bir şey alıyoruz, buzdolabı diyelim, on sene kullanıyoruz.
25:15On sene sonra belki.
25:17Yani bunun etkisi olabilir ama en çok etki aslında şuradan kaynaklanıyor.
25:21Biz elektronik atıkların nerededir diye bir soru sorduğumuzda kendimize,
25:27akademik olarak bir soru sorduğumuzda bununla ilgili yapılan teknik çalışmalarda şu sonuçla karşılaşıyoruz.
25:37Elektronik atıkların aslında yüzde yirmisi, yüzde otuzu endüstride ve yüzde yetmişi, sekseni gibi büyük bir kısmı evlerde.
25:48Yani sorunuzun cevabını evlerden toplanamıyor, son kullanıcıdan toplanamıyor olarak cevaplamak istiyorum.
25:55İşte bunun içinde biz mesela şuna çok karşı bir tesisiz.
26:00Her evde vardır dediğin gibi yığınla bakın bozuk makineler, dünya kadar kullanmadığımız oyunlar.
26:07Bir sürü malzeme vardır.
26:09Evet, evlerde olduğu gibi aslında evsel atığın kavramı illa evlerde olması değil, son kullanıcıda.
26:14Bunu ben bir şekilde tutuyorum yani.
26:17Ya da henüz o ülkelerde, az toplanan ülkelerde demek ki yeterli bir bilinç yok.
26:24Demek ki bunlar okullardan, küçük yaşlardan itibaren öğretilmiyor.
26:29Demek ki bu sistematik olarak bilinmiyor.
26:32Ebeveynler bunları kaynağında ayrıştırarak evlerde ayrıştırmaya gitmiyor.
26:36Demek ki bu ülkelerde alınan ürünlerin son kullanım ömrü bittiğinde, raf ömrü bittiğinde ne yapması gerektiği o işaretlere bakılmıyor.
26:45Halbuki yangın çıkıyor, efendime söyleyeyim bir sürü elektronik maraz çıkıyor.
26:50Ve bunların hepsini artık hani Türkiye'de bir tamir mekanizması da oluşmaya başladı.
26:56Evelden çünkü kur bu kadar yüksek değilken ha bire durmadan cep telefonu değiştiriyorduk, bilgisayar değiştiriyorduk.
27:04Yani kendimi de işine katıyorum çünkü ben de çok değiştiriyordum.
27:08Yani bir savurganlık söz konusuydu.
27:11Bunu değiştirirken de genelde bayiye gidip işte al bu benim bilgisayarım bunu geri alırsan şöyle böyle veya dijital ortamlarda satmaya çalışıyoruz falan.
27:22Ama artık bu kadar savurganlık yok.
27:25Her köşede bir tamirci çıktı.
27:28E malzemelerimizi, elektronik malzemelerimizi tamir edebileceğiz artık sonuçta.
27:33Şöyle söyleyebilirim Zeli Hanımcığım.
27:36Tüm dünyada aslında bir konu var.
27:39Hani 3R kuralı.
27:41Öncelikle Reduce yani azalt diyor.
27:43Yani kullanım alışkanlıklarını azalt öncelikle çok tercih etme.
27:47İkincisi de Reuse tekrar kullan diyor.
27:50Üçüncüsü Reuse sonrasında da kullanım ömrünü tekrar tekrar kullandıktan sonra artık çalışma zanine geldikten sonra geri kazandıran madde ediyor.
27:58Şimdi ben en başa geliyorum azalt.
28:01Şimdi öncelikle tüketim alışkanlıklarımızı azaltmaya ve tekrar tekrar kullanmaya iten dünyada da aslında mevzuatlar var.
28:10Ve yenileme merkezi diye tekrar kullanımla ilgili çalışma yapacak olan sistemler doğuyor.
28:18Bunlar neyi gerektirecek?
28:19Biraz önce sizin verdiğiniz örneklerle artık bir cep telefonu satan markalar ve distriptörler ve satış noktalarını düşünün.
28:28Tüm elektronik marketlerden tutun.
28:30Tüm markaların büyük bir markanın mağazasını düşünün.
28:35Nasıl o stora gidip onun cep telefonunu alıyorsak artık onların ikinci el mağazaları olacak.
28:40Çok yakında da bu mevzuattan dolayı bunlar geliyor.
28:44Neden?
28:45Çünkü tekrar kullanmaya yönelik teşvikler artıyor.
28:48Bu neden iklim eylem planlarından kaynaklanan geri dönüştürme ham maddemizin dünya rezervlerinden azalması.
28:56Mesela Alman federasyonlarının açıklamalarına göre petrolün bile artık son 40-50 yılı kalmış.
29:02Yani ham maddemiz azalıyor geri dönüşümden bu ham maddeleri elde edilerek yeni endüstrilerde kullanılacak yeni ürünler.
29:09Bunlarla da işte biz life cycle yani bir ürünün hayat döngüsü diyoruz.
29:14Çok güzel.
29:15Peki yani o zaman iklim krizine de elektronik üretimi veya işte elektronik tüketimi veya onların atıkları da iklim krizini engelleyecek.
29:26Tabii ki geri dönüştürmek zaten iklim eylem planlarının içerisinde geri dönüştürmek çok büyük bir başlık.
29:33Her tabii ki atık türümüzü geri dönüştürmek çok büyük bir başlık olduğu gibi hani ben ne dedim tehlikelidir ve değerlidir dedim.
29:41Peki.
29:42Üçüncü noktası da bilgi taşır elektronik atıklar.
29:44Bunu da yeri gelmişken söylemek istiyorum.
29:46Elektronik atıkların bilgi taşıması da çok önemli bir nokta.
29:50Çünkü kişisel verilerin korunumu kanunu gereği biliyorsunuz nereyi arasak öncelikle bizi KVKK'ya göre bilgilendiriyorlar.
29:57Neden?
29:58Çünkü kişisel verilerimiz artık tehdit altında her yere dolaşabilir ve bunları önlemek amacıyla bir sürü mevzuat var, bir sürü çalışma var.
30:07Atıklarımıza dikkat edelim.
30:10İçimizde bilgiler tabii ki bir cep telefonunuz artık kullanım ömrünü tamamladı.
30:15Telefon aniden kapandı gitti.
30:17Siz de bunu kullanamıyorsunuz yenisini alacaksınız.
30:21İkinci kere de kullandıramıyorsunuz.
30:23Mesela kullanılmayacak durumda.
30:25Geri dönüşüm tesisine gittiğinde hani siz burada onun bir şekilde açılıp özel bilgilerinize ulaşılmayacağından ne kadar eminsiniz?
30:33İşte bunun için de elektronik atıklar aynı zamanda bilgi taşıyor.
30:37Ve bu bilgilerin de bilgi imhasıyla yok edilmesi gerekiyor.
30:41KVKK'nın veri imha bölümüne göre de dünyada bir sürü standart var Zeyla'cığım.
30:47Bu standartlar da bu bilgileri yok etmeye yönelik standartlar.
30:51Öncelikle bilgi taşıyan cihazlarımızdan çünkü bankalardan da bize bir sürü yeni anlaşmalarda mesela bankalar bilgisayarlarını yeniliyor.
31:01Orada o bankada bir kredi çeken bir halkımızdan bir insanımızın bir sürü özel verisi var.
31:08Ve bunların öncelikle o bilgisayarlardan temizlenmesi bu standartlarca temizlendikten sonra yani bilgi imhası yapıldıktan sonra bilgi taşıyan cihazlar için bahsediyorum.
31:19Sonrasında ham madde kazanımı için proseslere girmesi gerekiyor.
31:23Aslında bu da bir tür atık yönetimi.
31:25Tabii ki.
31:26Peki dur şimdi atık kapattım.
31:28Firma sizin firmanızdan bahsedeceğim.
31:30Şimdi bir sürü şey var ne denir projelerin içindeler.
31:35Çok güzel projeler içindesiniz.
31:37Otizmle ilgili bir projeniz var.
31:39Hayvanlarla ilgili bir projeniz var.
31:41Çevre dostu olarak çok güzel çalışmalar yapıyorsunuz.
31:44Biraz bunları anlatalım.
31:45Sizin bir karavanınız var.
31:47Bunları sokak hayvanları için kullandığınız bir proje var.
31:52Neler yapıyorsunuz?
31:53Biraz onlardan da bahsedelim.
31:55Çok güzel.
31:56Şimdi her şeyden bahsettik aslında.
31:59Metronikatın tehlikeli oluşundan, bilgi taşıdığından, değerli oluşundan bahsettik.
32:04Nasıl toplamamız gerektiğinden bahsettik.
32:06Bunları yapmak için aslında en önemli şey nedir?
32:09Bilinçtir değil mi?
32:10Bizim bu projelerimizin amacı tabii ki sosyal odaklılığı olmak.
32:14Sosyal bir yere de dokunmaya çalışıyoruz.
32:16Sosyal sorumluluk için yaptığımız konular ama
32:18burada aslında biz bir bilinç oluşturmak ve farkındalık oluşturmak için yapıyoruz bunları.
32:24Çünkü her şeyin yenilenmesindeki en temel nokta bir şey bilmektir aslında.
32:30Bu bilinci oluşturmak için de birçok sosyal sorumluluk projesi yapıyoruz.
32:34Bizim genel müdürümüzün bu konudaki duyarlılığından kaynaklandığı için çok fazla sosyal sorumluluk projemiz var.
32:41Bir sosyal ofis gibi çalışıyoruz aslında.
32:43Bu arada bizim sosyal ofis diye bir projemiz var.
32:46Bu sosyal ofis altında bütün plazalar, bütün AVM'ler ve bütün çalıştığımız büyük markalara biz diyoruz ki
32:53siz atıklarınızı geri dönüştürmek isterseniz bizim ABC'de işte birkaç tane sosyal sorumluluk projemizden bir tanesini seçerek
33:02geri kazanımdan elde edilen ham madde gelirini buraya bağışlayabilirsiniz diyoruz.
33:07Bunlardan bir tanesi işte bizim sponsorluğunu yaptığımız ve genel müdürümüzün başlattığı bir sokak hayvanları projesi.
33:16Burada Empati Karavanı başlığı altında burada tüm Türkiye'yi dolaşıyor.
33:20Ne güzel.
33:21Sokak hayvanlarını besliyor ve onlara şey yapıyoruz, barınak yapıyoruz.
33:26Bir tane mi sadece bir tane mi?
33:28Birkaç tane mi?
33:29Barınak yapıyoruz.
33:30Onun dışında mesela biz aynı zamanda Kocaeli Sokak Hayvanları Derneği, Cohider'in en büyük sponsorlarından bir tanesiyiz.
33:40Onun dışında Bir Dileğe Dönüşsün diye bir projemiz var.
33:43Kanserli çocuklarımızın dileklerini yerine getirmeye çalışıyoruz.
33:46Ne güzel.
33:47Onun dışında işte marka bahsetmiyorum yine büyük markalarla ve İstanbul'un büyük noktalarında başlattığımız otistik çocuklar yararına projelerimiz var.
33:58Bunların hepsinde amaç elektronik katıkları toplayarak ham madde geliri elde ederek bunlarla birlikte işte sokak hayvanlarına ondan sonra otistik çocuklara,
34:09kanserli çocuklara, engelli çocuklara burada fırsatlar sağlamak aslında.
34:16Bunlarla birlikte de eş zamanlı olarak burada bilinci artırmak, bilinirliliği yükseltmek ve biraz da elektronik katıkların farkındalığını anlatmaya çalışıyoruz.
34:26Onların tehlikelerinden korunmaya, nasıl toplanacağını anlatmaya, nerelere bırakabileceklerini anlatmaya ve aynı zamanda ham madde geliri olabileceğini anlatmaya çalışıyoruz aslında.
34:39Bir bilinç oluşturmaya çalışıyoruz.
34:41Bir taraftan da tabii ki yaptığınız işin bir ruhu olarak sosyal dokunuşlar çok önemli bir şey.
34:47Bunları yapıyoruz.
34:49Yani onlardan aldıklarınızın bir bölümünü de en azından yani parçalardan aldıklarınızda yatıklardan aldığınız bir bölümü de sosyal olarak geri dönüştürüyorsunuz.
34:58Geri dönüştürüyoruz.
34:59O da çok önemli.
35:00Tabii ki bu çok önemli.
35:01Çünkü sosyal olarak geri dönüşüm bence sizin tarzınızdaki firmaların yaptığı en güzel şeyler ve çok yaratıcı projeler çıkarıyorsunuz gerçekten.
35:10Ben bunları işitmekten çok mutlu oldum.
35:13Çünkü e-atık bilinci çok yerleşmedi.
35:16Herkesin aslında evine şöyle bir kez daha bakması lazım.
35:19Neyi atıyorum ya da neyi saklıyorum?
35:22Çoğu zaman saklanıyor çünkü.
35:24Artık bozuldu, işe yaramaz dediğiniz şeyleri belki de bir yerde biriktirmelisiniz.
35:29Ondan sonra onları gelip alıyor belediyeler.
35:32İnanın her şey yapılabilir.
35:34Tabii ki belediyenizde arayabilirsiniz.
35:36En yakın elektronik atık marketine bırakabilirsiniz.
35:40Market zincirlerine, büyük market zincirlerine bırakabilirsiniz.
35:44AVM'lerin elektronik atık toplama noktalarına bırakabilirsiniz.
35:48Ve aynı zamanda bizim web sitemizde atığım var, ne yapmalıyım diye bir bölüm var.
35:53Oradan kurumsal atık, bireysel atık kategorilerini seçerek bizim en yakın toplama noktamıza bırakabilirsiniz.
36:00Veya bir şekilde bu zincire, bu TEDx zincirini yönetecek bir halkadan elektronik atıklarınızın ham maddeye geri dönüştürülmesine destek olabilirsiniz.
36:09Hepinizin evinde dünya kadar şarj kablosu var.
36:12Artık bunların hepsini bir yok etmenizin zamanı geldi diyorum.
36:16Senin gibi e-atıkçıya yakışacak bir bardak altı bir CD'den yapılma ve içinde tohumlar olan bir kuzucuk.
36:25Güle güle kullan.
36:27Teşekkür ediyorum.
36:28Farkındalık içinde bu tarz atıktan sanata projeleri çok önemli.
36:32Bizim de var.
36:33Çok keyifli, çok güzel bir hediye oldu benim için de.
36:37Çok teşekkür ediyorum.
36:38Ne demek.
36:39Evet, daha yaşanası daha güzel bir dünya için tekrar görüşmek üzere.
36:43Neden olmasın diyoruz.
36:45Hoşçakalın.
36:46Neden olmasın.
36:57Abone olmayı ve videoyu beğenmeyi unutmayın.