Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri herkese merhaba Suriye'de olaylar karışmaya devam ediyor.
00:19Cihatçı terör örgütleri 27 Kasım'da Halep'e yönelik bir saldırı, büyük çaplı bir saldırı başlatmışlardı ve
00:2629 Kasım'da şehir merkezine ulaşmışlardı. Peki şu anda Suriye'de neler oluyor? Daha da önemlisi Suriye'de yaşananlar hem Orta Doğu'yu hem Türkiye'yi nasıl etkileyebilir?
00:37Profesör Doktor Mustafa Türkeş ile konuşacağız. Sayın Türkeş hoş geldiniz.
00:42Hoş bulduk.
00:44Hızlıca başlayalım dilerseniz. Şu anda tam olarak Suriye'de Halep yakınlarında neler oluyor?
00:51Doğrudan alanda ne olduğunu bilmem mümkün değil açıkçası konuşmak gerekirse ama basından edindiğim izlenim aslında bir Esad yönetimine karşı
01:08bir cihatçı grupların özellikle de İdlib'de konuşulan bir cihatçı grubun ciddi bir harekat başlattığı ve amacının da ne olduğu çok net bence.
01:30Esas itibariyle İran'dan gelip Suriye üzerinden Lübnan'a ulaşan hatları bir şekilde engellemek, ortadan kaldırmak yani Lübnan'daki var olan durumu İsrail'in lehine dönüştürecek bir hamle yapıldığı anlaşılıyor.
01:54Şimdi baktığınız zaman burada bir çelişki var gibi gözüküyor şeyinde. Yani bu El-Kaide'nin uzantısı El-Nusra ve HTŞ diye adlandırılan şey birbirinin devamı niteliğinde.
02:10Ve HTŞ'nin aslında yaptığı şey ideolojik olarak Lübnan-Hizbullah ile çelişiyor. Yani bunlar karşı kamptalar ve İsrail'in pozisyonunu savunur bir noktada HTŞ.
02:26Ki bunu aksine olduğunu söylemek mümkün değil. Dolayısıyla önce bunu bir veri olarak kabul etmemiz gerekir. Bu bir. İkincisi bu veriden hareketle Lübnan'daki olup biteni biraz doğru teşhis edersek buradaki gelişmeyle zamanlama açısından önemini kavrarız.
02:53Şimdi Lübnan'da aslında ateşkes ilanıyla ne yapılmaya çalışılıyor? Aslında bir Lübnan ordusu yok gerçekte. Lübnan ordusunu inşa etmeye çalışıyorlar ve Lübnan ordusu içerisinde Hizbullah'ı ayıklamak istiyorlar.
03:17Yani yapılmaya çalışılan şey bunu ABD'nin Biden yönetiminin giderek yaptığı hamle budur. Ve bunun sonucu ne?
03:28Lübnan'a bir ordu oluşturmak.
03:31Evet. Var olan bir Lübnan ordusu adı var ama kendisi yok ortada. O Hizbullah'ın doğrudan ya da dolaylı kontrolü altında olan bir ordu idi. Şimdi onu çalışmaz hale getirmek istiyorlar.
03:47Bu ise Lübnan'da iç savaşa yol açar. Her iç savaş bölgede aslında İsrail'in elini güçlendiren bir hamle anlamına gelir. Onun için şu anda Suriye'de yaşanan şey de son talilde İsrail'in elini güçlendirecek bir hamledir.
04:09Burada zor durum şu. Şimdi bir açıdan baktığımız zaman HTA'yla ilgili kimsenin teşhis hatası yaptığını zannetmiyorum. Yani burada çok net bir şekilde HTA aslında cihatçı bir grup ve bunlar nereden besleniyor çeşitli rivayetler var.
04:28Bunu açıklayacak olanlar belli adreslerde var.
04:32Kimileri ABD ile İsrail işaret ediyor.
04:36Onlar alan açıyor ama doğrudan silahlandıran HTA'yı kim silahlandırdı buna dair çeşitli rivayetler var. Bunu bilmiyoruz doğrusu.
04:47Kimler üzerinden böyle bir şeyi yaptı bunu bilmiyoruz ya da en azından ben bilmiyorum.
04:55Ama birileri bu kadar silahlandırabildiğine göre yani ciddi bir yardım mekanizması çalışıyor orada.
05:03Şimdi biraz daha böyle birkaç adım geriye çekilip baktığımız zaman olay 27 Kasım'dan itibaren nasıl evrildi diye çok net olarak şunu söylemek mümkün.
05:18Suriye yönetimini, şimdi burada da iki farklı yorum gündeme getiriliyor.
05:24Aslında bunu biz son bugün iki dışişleri bakanının görüşmesi sonunda yaptıkları açıklamadan da görüyoruz aslında.
05:34Hakan Fidan bir taraftan bu meselenin bir iç mesele ve de Esad yönetiminin siviller üzerine baskısı sonucunda bu hale geldiğini belirten bir açıklamaya karşın.
05:50İran Dışişleri Bakanı net bir şekilde bunun işte ABD ve İsrail'e bağlayan bir açıklama yaptı.
06:01Şimdi içeride bir çelişki yok değil, var ama bu çelişki iktidarı zayıflatıldığı için bu noktaya geldi.
06:11Yoksa Esad yönetimi böyle bir isyan girişimine karşı kendisini koruma altına alacak güce sahipti daha önce.
06:24Ama 2011'den beri o kadar zayıflatıldı ki bu aşamada kendi başına bunu yapamaz noktaya düştüğü anlaşılıyor.
06:35Ve işte Rusya'dan, İran'dan sürekli yardım almak durumunda kalıyor.
06:40Yani niye bu duruma düştü iç meseleyi diye tartışırken bu noktayı da bir düşünmek lazım.
06:48Aklı selim olan herkes bunun ne anlama geldiğini bilir.
06:53Şimdi ikinci bir nokta burada dikkate almamız gereken,
07:02bu isyanı ya da işte HTŞ'nin yaptığı şeyin dışında bir başka paralel gelişen başka bir hamle var.
07:13O da işte Suriye Milli Ordusu diye isim de bence sorunlu bir isim.
07:20Yani bu, siz Suriye yönetimine muhalif bir örgütlenmeyi milli ordu olarak tanımlamak da sorunlu doğrusunu isterseniz.
07:31Çünkü Türkiye gibi ulusal kutul savaşı vermiş bir ülkenin bu tür isimlendirmede aracı olmuş olmasında bir tuhaflık var.
07:41Bunu herkesin aklı selim düşünmesi gerekir.
07:44Bunu bir tarafa bırakalım ama bu örgütün de kendince bir ortaya çıkan alan boşluğunu kendince yakalamaya çalışıyor, orayı doldurmaya çalışıyor.
07:58Şimdi bu ise bakın yine biraz daha geri adım atıp şuna bakalım.
08:0420 Ocak'ta ABD'de bir her şey yolunda giderse,
08:12çünkü ABD'nin toplumu da öyle bir şeye dönüştü ki böyle o siyasal yapı beklenmedik bir sürü şeyler yaşanabilir mi?
08:22Eğer her şey yolunda gider de iktidar değişimi gerçekleşecek olursa oraya katılacak olan törene kimler davet edildi diye baktığımız zaman tuhaf şeyler görüyorsunuz aslında orada.
08:35Mesela Trump yönetimi YPG'den iki kişiyi davet etmiş oraya.
08:43Şimdi bu ciddi bir mesajdır.
08:47Bunu nasıl okursunuz?
08:49Yani o Ney Kobani onunla bir başka ikinci bir kişiyi davet etmiş katılacaklar listesine.
08:59Bunun anlamı şudur yani Trump yönetimi aslında ilişki kurmuş ve aslında şey yapmak istemiyor böyle çekilmeye falan niyeti olmadığını da göstermişti.
09:13Ama yapılan hamlelere baktığımız zaman bir taraftan da Trump iktidara geldiğinde aslında Türkiye'de dahil olmak üzere herkes kendi pozisyonunu sağlamlaştırma hamlesi de yapmaya çalışıyor.
09:30Ama eğer o törene sizin terörist diye tanımladığınız birileri davet ediliyorsa bunu bir düşünmek lazım.
09:39Nasıl ABD ile kuracağınız ilişkide o karşılıklı ilişkileri nasıl düzenleyeceğiniz önemli bir faktör haline geldi.
09:51Bundan sonrasında şunu ekleyeyim ondan sonra sözü tekrar size bırakayım.
09:57Şimdi ABD'den konu açıldı Donald Trump'tan konu açıldı.
10:01Donald Trump'ın seçim dönemi söylediklerinden biri de Suriye'deki askeri birliği geri çekmek üzerineydi.
10:08Çünkü ticari düşünüyordu ve bunun ABD'nin bütçesine bir zarar olduğunu düşünüyordu.
10:13Böyle bir şey gerçekleşebilir mi Trump başkanlığında Suriye'den Amerikan ordusu geri çekilir mi?
10:18Daha da önemlisi orada bir güç boşluğu açılırsa bu nasıl doldurulur?
10:24Doğrusunu isterseniz bu soruyu evet demek kolay gözükmüyor.
10:30Şöyle ki biraz önce verdiğim örnekte Trump yönetimi orada kendilerince oluşturmaya çalıştığı bir devlet oluşturmaya çalışıyor.
10:42Bir yapı yani YPG, PYD'ye dayalı bir yapı oluşturmak istiyor.
10:48Bu yapı içerisinde yer alan iki tane aktörü, iki kişiyi ABD'nin törene katılması için davet ediyor.
10:59Bu ciddi bir şey.
11:01O açıdan kimse hesabını ABD oradan çekilecek üzerine kurgulamaz.
11:08Yanlış bir analiz olur.
11:11Zaten Trump'ın birinci döneminde de sen koymazsın da hayır böyle bir şey yapamazsın biz şey yapmayız dedi.
11:19Jeffrey James'in açıklamalarına da bakacak olursanız aslında Türkiye açısından trajikomik laflar da ettiler orada.
11:27Bunlar ayrıntı.
11:29Genel eyleme baktığımız zaman bir, çekileceği varsayımı üzerine yapılan analizler eksik yanlış bir analiz olur.
11:37Bu bir.
11:38İkincisi, bundan sonraki hamleler neye dönüşür derseniz hatırlayalım.
11:462011'den itibaren herkes çöktü, çökecek Suriye vs. böyle bir şey üzerinden analizler yaptılar.
11:58Ama 2015'te Rusya'nın devreye girmesiyle durum tamamen değişti.
12:05Bu durumda şu andaki durum elbette 2015 gibi değil, 2016 gibi değil belki ama bir müddet sonra onun gibi o halde dönüşebilir.
12:20Yani Ukrayna'daki gelişmelerin eğilimine göre buradaki çerçevede yeniden tanımlanabilir.
12:32Ama unutmayalım, Suriye'de Suriye'nin resmi makamları haklı olarak şunu diyecektir.
12:42Burası bizim toprağımız, biz burayı savunuruz diyecektir.
12:46Savunmak için de elinden geleni yapacaktır.
12:51Bir veri olarak bunu böyle düşünmek gerekir.
12:55Eğer biz bunu, ya Esad yönetimi gitti, o gitse onun yerine gelecek olan da yine benzer bir şeyi düşünecektir.
13:04Dolayısıyla fiili durum Suriye açısından oldukça güç, zor bir durum.
13:10Ama kendi açısından baktığınız zaman bunu tersine çevirmek için elinden geleni yapmak isteyecektir.
13:18Şimdi Türkiye açısından baktığımız zaman…
13:21Evet, Türkiye ne yapmalı bu durumda?
13:24Türkiye, oradaki yaşananları yeni bir durum olarak değerlendirme eğilimine girmiş gözüküyor.
13:31Bence bu, o zaman Aslana'da daha önce yaptığınız bütün görüşmeleri, garantörlük anlaşmaları, sözleşmeleri, verdiği sözler, bunların hepsini yok mu sayıyoruz?
13:46Bir defa iktidarın oturup bunu netleştirmesi gerekiyor.
13:50Böyle diyorsa, bu durumda da Rusya ile ilişkileri yerinecek anlamına gelir.
13:55Zaten bir yandan da Esad da görüşmek istiyordu Cumhurbaşkanı.
13:59Ancak bu olaylar sonucunda o görüşmede mi sektiği uğrayabilir?
14:04Yani bu saatte nasıl bir görüşme olabilir ki?
14:08Yani siz HTŞ'nin kazanımlarını konsolde etmek, meşrulaştırmak için bir hamle olarak yorumlar bunu Esad yönetimi.
14:26Bunu dolayısıyla kabul etmesi söz konusu olamaz.
14:29Şimdi bakın, Suriye şöyle düşünecektir kendi açısından.
14:33Evet şu anda Halep'i şey yaptılar, ele geçirdiler.
14:38Ama ben bunu tekrar onları çıkarabilirim.
14:42Niye? Bakın bir yeri işgal etmekle, işgal gücü olarak orada kalmak iki farklı şeydir.
14:49Yani HTŞ'nin bir yeri gidip böyle bir bombalaması, işte ele geçirmesi vs.
14:56Bundan kim zarar görür?
14:59Lübnan'daki direniş örgütlerini İsrail'e karşı oluşturulan direniş örgütleri bundan zarar görür.
15:07Ama uzun dönemde Suriye şöyle ya da böyle o işgal eden grupları buralardan söküp atacaktır.
15:22Yani HTŞ'nin orada kalıcı hale gelme olasılığı doğrusunu isterseniz mümkün gözükmüyor.
15:30Zaman ne zaman olacaktır?
15:35Dolayısıyla hesapları yaparken yanlış hesaplar, varsayımlar üzerine kurulması Türkiye açısından büyük bir yanılgı anlamına gelir.
15:46Maalesef şu anda bu tür yanılgılar basında özellikle tuhaf bir şekilde HTŞ'nin yaptıkları alkışlar noktada olan insanlar için çok sıkça yapılan bir yanlış.
16:00Bence aklıselim düşünüp aklıselim davranılması gerekir.
16:05Bir yanılsama yani?
16:07Evet bir yanılsama. Uzun dönemde bir yanılsama.
16:10Kısa dönemde hızlı bir şekilde sizi bir boşluk anına denk gelir vesaire.
16:15Zaten yaşanan da o.
16:17Yani Hizbullah geri çekildiği için burada bir zayıflama gördüler ve HTŞ bunun üzerine saldırısını gerçekleştirdi.
16:28Öbür taraftan Suriye milli ordusu diye tanımlanan şey de kendi pozisyonunu sağlama adına harekete geçti.
16:37Bütün bunların sonucunda oraları işgal gücü olarak yönetebilecek şey de mi bunlar? Hayır.
16:44Yani işgalle, işgal gücü olarak yönetebilme şeyleri farklı şeylerdir.
16:49O açıdan boşuna umutlanma, boşuna yanlış, yanılsama içinde olmak gibi bir durum birçok açıdan Türkiye'ye zarar verir diye düşünüyorum.
17:01Peki Sayın Türkeş son olarak şimdi Suriye'de yaşanan son olaylar sonrası.
17:06Türkiye'de, yurttaşta ya da başka kesimlerde de şöyle bir endişe doğdu.
17:10Yeni bir göç dalgası gelir mi Türkiye'ye yönelik? Bu konu hakkındaki görüşleriniz nelerdir?
17:16Şimdilik öyle bir göç dalgası hemen gelmez.
17:20Şöyle gelmez çünkü oradaki nüfusu ve silahlı güçlerini İdlib'deki daha güneye yönlendirme eğiliminde olacaklar için hemen olmayacaktır.
17:33Ama olay tersine dönmeye başladığı zaman uzun vadede öyle bir risk var.
17:39Yani HTS'e oradan atılmaya başladığı zaman mı?
17:44Evet, o zaman dönüp HTS'e İdlib'de dönüp oraya baskı kurmaya başlayacaktır.
17:52Oradaki ortaya çıkan tabloda dönüp, bakın daha önce verilen sözlerin hiçbir tanesi taraflarca tutulmaz.
18:04Dolayısıyla bu işin daha fazla çözümsüzlüğe götürecek adımlar yeni sorunlar yaratır bu göçte dahil olmak üzere.
18:15Böyle bir risk uzun dönemde, orta vadede var.
18:21Peki, Sayın Türkeş çok teşekkür ediyorum. Oldukça önemli bir konu.
18:25Çünkü Suriye'de olanlar sadece Suriye'yi değil hem Orta Doğu'yu hem de yakından Türkiye'yi ilgilendiriyor.
18:31Bugün de vakit ayırdınız, bilgilendirdiniz bizi.
18:34Eklemek istediğiniz son bir şey varsa onu da alabilirim. Dilerseniz burada noktalayabiliriz de.
18:38Yani eklemek istediğim şu, 20 Ocak'a kadar bu tür gelgitleri durumdan vazife çıkarıp
18:48acaba biz de kendi pozisyonumuzu konsolide eder miyiz hevesine kapılınmaması gerekir.
18:56Yani Biden yönetiminin bence dünyanın başına bela olacak bir yaptığı hamleler dış politika yapım süreçleri için
19:07ileride derslerde bunlar kötü örnek olarak anlatılacak şeylerdir.
19:12Yani Biden yönetimin, demokratların yaptığı külliyen yanlış.
19:19Yani siz iktidarı devretmek üzereyken başka bir gelecek yönetime ateş topunda şey bırakmak istiyorsunuz.
19:28Ve bunu da işte emperyalizm klasiği denen şeylerden biridir bu.
19:34Yani kendi ülkesinde yaptığı bir şey değil bu.
19:37Ukrayna üzerinden Suriye üzerinden başka yerler üzerinden bunu gerçekleştirmeye çalışıyor ki
19:43Yani emperyalizm klasiğidir bu.
19:46Başkalarının toprağı, başkalarının insanı, başkalarının insan gücü üzerinden kendi politikasını hayata geçirmek.
19:56Trump'ta olan mücadelesinde götürüp Zelenskiyi bir faktör olarak kullanmak,
20:04burada HTS'yi bir faktör olarak kullanmak, İsrail'i daima koruma amacıyla hareket etmek.
20:11Bütün bunlar emperyalizm klasikleridir.
20:14Peki çok teşekkürler.
20:17İyi yayınlar diliyorum.
20:19Teşekkür ederim.
20:21Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Prof. Dr. Mustafa Türkeş konuğumuzdu.
20:26Suriye'ye ilişkin konuştuk.
20:28Suriye'deki etkiler dış dünyaya nasıl yansır?
20:31Bütün bunları konuştuk ve Türkiye bu süreçte neler yapmalı?
20:35Türkiye'ye yeni bir göç dalgası gelir mi?
20:38Bütün bu soruları cevaplamaya çalıştık.
20:40Biz yeni bilgiler aldıkça, bölge ilişkin elimize yeni bilgiler geldikçe bu ekranlardan aktarmaya devam edeceğiz.
20:46Ancak şimdilik burada noktalayalım.
20:48Başka bir programda yeniden görüşmek üzere.