Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00MÜZİK
00:13Sevgili Cumhuriyet TV izleyenlere hoş geldiniz yayınımıza.
00:16Bugün biraz efendim aslında bizlere çok yakın ama bir yandan da dışımızda olan gelişmeleri konuşalım.
00:21Dış politikayı konuşalım.
00:22Bildiğiniz üzere cumartesi günü İdlib'i kontrol eden HTŞ isimli cihatçı grup
00:27Suriye'nin en büyük ikinci kenti olan Halep'e girdi.
00:30Burada bölgeye girmesinin ardından HTŞ'nin Suriye ordusu kontrollü bir şekilde çekilmek zorunda kaldı.
00:37Bir karşı saldırıya hazırlanmak için bölgeden çekildiğini söyledi.
00:41Şu anda orada çatışmaların devam ettiğini söyleyebiliriz.
00:45Rusya'nın müttefik Esad'a yardım için hava saldırılarını devam ettiğini söyleyebiliriz.
00:50Bazı köylerin Suriye ordusu tarafından geri alındığına dair bilgiler var.
00:55Elbette tam Hatay sınırında olan gelişmelerden söz ediyoruz.
01:00Türkiye'nin de aslında yıllar içerisinde Suriye'deki gelişmelerle ne kadar yakından ilgili olduğunu, bizleri ne kadar etkilediğini biliyoruz.
01:07Bütün bunları konuşacağız bugün.
01:09Konuğumuz Prof. Dr. Ahmet Kasımhan.
01:11Hoş geldiniz.
01:13Merhabalar.
01:14Dilerseniz efendim hemen Hakan Fidan'ın açıklamasıyla girişte başlayalım.
01:19Şimdi orada Türkiye müdahil değil Halep'te yaşanan gelişmeleri diyor.
01:24Böyle bir şey mümkün mü?
01:26Valla yani şimdi Türkiye müdahil değil diyorsa Dışişleri Bakanı ona itimat etmek gerekir.
01:32Zaten bunu da söylemek durumunda Dışişleri Bakanı.
01:38Doğrudan bir müdahalesinin Türkiye'nin bulunduğunu ben ayrıca zannetmiyorum kendi hesabıma.
01:43Neden diyeceksiniz?
01:45Çünkü Türkiye, Rusya'nın bu tür bir biçimde olayın içerisinde olduğunu keşfetmesinin çok uzun sürmeyeceğini bilecek olgunlukta ve tecrübede bir devlet.
02:03Ruslar da bundan hızlı haberdar olacak bir devlettirler.
02:10Ayrıca bu tür çatışmalarda böyle bilgiler fazlaca gizli kalmaz.
02:16Türkiye'nin şu anda içinde bulunduğu durumda Rusya'yı öyle ciddi şekilde gücendirmek gibi bir imkanı yok.
02:26Sadece Rusya'ya olan gaz borcumuzun etrafında şekillenen tartışmalar ve bu tartışmalara iktidarın getirdiği açıklamalar bile tek başlarına bunun böyle olduğunu gösterecek nitelikte.
02:42Burada bir istifam olduğunu zannetmiyorum.
02:47Bunun da ötesinde Türkiye'nin uzun boylu lojistik bir devlet destek verebilmesi mümkün değil bu gruplara.
02:58Ancak şöyle bir gerçeklik var.
03:01Bu gruplar eğer bugün ilerliyorlarsa umarım bunun ne işe yarayıp yaramayacağından bağımsız bir tırnak içinde umarım bu.
03:14Umarım Türkiye'nin var olmalarını sağlayan aslında güç olduğu gerçeğini unutmadan hareket eder ve Türkiye ile ilişkilerini de öyle düzenlerler.
03:26Yarattıkları durumu Türkiye sınırlarının ötesine bizim tarafımıza doğru da geçirmezler.
03:37Neden? Çünkü İdlib'de bu gruplar varlıklarını sürdürdülerse bu Türkiye'nin Rusya ile vardığı mutabakat sayesinde oldu.
03:46Türkiye'nin Rusya ile olan ilişkileri sayesinde oldu.
03:50Çünkü Türkiye haklı olarak bu grupların üzerindeki baskının artmasının önünde bir engel teşkil etti.
04:01Neden teşkil etti? Çünkü eğer bu grupların üzerinde baskı artsaydı geçtiğimiz 3-4 yıllık zaman dilimi içerisinde olacak olan belliydi.
04:11O da Türkiye'ye doğru bu grupların içerdikleri bütün belalarla beraber göç etmeye başlamaları.
04:20Oradaki masum sivillerle beraber bu grupların içerisinde yer alan cihatçı manteltede ve daha radikal bir takım unsurların Türkiye'ye girmesiyle sonuçlanacaktı.
04:31Yani bir ikinci göç dalgasıyla sonuçlanacaktı.
04:35İktidar her ne kadar bugün içeride bulunan artık vatanımızın sınırları içerisinde bulunan göçmenlerle ilgili kimi güzellemeleri sürdürüyorsa da
04:49bir ikinci göç dalgasının yaratacağı rahatsızlığın ve bunun siyasete yansımasının ne olup ne olmayacağının katih surette farkında.
04:59Zira bundan öncesinde bile o ilk dalganın sonucunda dahi ne olduğunu biliyoruz.
05:08Bu doğrusunu isterseniz bence iktidarın alabileceği bir risk değil.
05:17Öyle de olmadığı için zaten çok uzunca bir zaman bu bölgedeki baskıyı değişik şekillerde ve değişik taahhütlerle,
05:26Rusya'ya verilmiş değişik taahhütlerle Türkiye bir biçimde izale etmeyi başardı.
05:33Bu gruplarda o izolasyon sahası içerisinde İdlib'de yaratılmış olan izolasyon sahası içinde varlıklarını sürdürdüler.
05:42Dolayısıyla da bugün eğer bu gruplar varsa ve Suriye yönetimine karşı böyle bir saldırı içerisinde bulunabiliyorlarsa,
05:53bunun çok açık nedeni o varlıklarını sürdürebilmiş olmalarıdır.
05:59Burada da Türkiye'nin doğrudan elbette bir etkisinin olduğu açık.
06:04Peki şimdi aslında bugün önemli temaslar da olacak. İran Dışişleri Bakanı bugün Ankara'da.
06:10Hem Arakçı'nın Hakan Fidan'la hem de Recep Tayyip Erdoğan'la görüşmesi bekleniyor.
06:16Burada bundan sonra ne gibi gelişmeler yaşanabilir?
06:19İran tarafından da bir yorumlarsak aslında orada belki İsrail, Gazze, ABD tarafını da içeriye alarak böyle bir genel yorum isteyeyim sizden.
06:31Bundan sonra neler olacak?
06:33Şimdi benim biraz evvel söylediklerim işin objektif yorumu.
06:36Tabi başta İran, öncelikle İran bugünkü Orta Doğu konjonktüründe ve Suriye konjonktüründe.
06:44Ardından ama çok berisinden değil belki biraz da önünden ama bize yansıması daha az olmak kaydıyla Suriye rejimi
06:52ve Rusya kapalı kapıların ardından bu durumdan biraz evvel bahsettiğim keyfiyet nedeniyle Türkiye'yi sorumlu tutuyorlardır.
07:02Bu beni çok şaşırtmaz.
07:04Dolayısıyla çünkü Rusya'nın daha önce de Türkiye'ye değişik zamanlarda ilettiği kimi şikayetleri oldu bu bölge ile ilgili olarak.
07:15Siz buradaki cihadçıları silahsızlandıracağınızı söylediniz ama yapmadınız diye bir kere değil birden fazla defa
07:23Rusya Federasyonu temsilcilerinin Türk muhataplarına bunu ilettiğini biliyoruz.
07:29Dolayısıyla bizim Dışişleri Bakanımızın ilk açıklaması bir kere bu baskıyı hafifletmek için önemli
07:40tampon görevi görecek bir açıklama olması umuduyla yapılmış gibi gözüküyor bana.
07:47Fakat öyle veya böyle Rusya ve Suriye yönetimi ve biraz evvel bahsettiğiniz gibi İran Türkiye'ye mevzuyu böyle yansıtmayacaktır.
08:01Yani şu anda hissettikleri sıcaklığın bir kısmını Türkiye'ye hissettirmeye gayret göstereceklerdir ki
08:08Türk tarafı da belli bir baskıyla bu grupları durdursun sahip olduğu gücü bunların üzerinde kullansın diye.
08:18Türkiye ne kadar bu güce sahiptir değildir bu tartışmalı bir konu.
08:22Çünkü bir takım gruplar üzerinde Türkiye'nin böyle bir gücü olduğu malum ama başka bir takım gruplar üzerinde yok.
08:30Mesela HTC'nin bu derin yapısı üzerinde Türkiye'nin ne kadar kontrol sahibi olup olmadığını biz bu vesileyle görmüş olacağız.
08:41Ve açıkçası ben orada büyük bir etkisinin olacağını düşünmüyorum Türkiye'nin.
08:48Evet aslında az önce söylemek istediğim yani şimdi orada bir yandan Lübnan'da yapılan ateşkes anlaşmasını da düşünürsek
08:55bir gruplaşma var gibi İran'ı Rusya'yı Suriye'yi bir müttefik grubu olarak görüyoruz.
09:01Burada işte daha önce İran'a yönelik saldırılar düzenlediğinde İsrail bu cihatçı grupların sevindiğini tatlı vesaire dağıttığını hatırlıyoruz.
09:10Şimdi bu aslında İsrail'in bir yandan Suriye'ye yönelik bir planı olduğunu size düşündürüyor mu?
09:19Hayır doğrusu düşündürtmüyor.
09:24Hususi bir plandan bahsediyorum.
09:26Yoksa İsrail'in Suriye'ye yönelik elbette daima bir planı vardır.
09:31Neden vardır?
09:33Çünkü Suriye İsrail açısından hem ilişkilerinin problemli olduğu bir ülke hem de kuzeyden İsrail'i sıkıştırma yeteneğine sahip
09:42eğer sağlıklı bir devlet yapısına kavuşursa Suriye ve kuvvetli bir ülke haline dönüşürse tekrar eski kuvvetine bile ulaşsa o zaman bu İsrail açısından bir problem.
09:57Uluslararası ilişkilerin genel kaidesidir bu.
10:02Uluslararası ilişkilerde kapasite denilen şey ve niyet denilen şey birbirleriyle kıyaslandığı zaman niyetin ne olduğu hiç önemli olmaz.
10:12Bugün Suriye yönetiminin İsrail'e yönelik bir niyetinin olmamasını İsrail karar alıcıları hele bugünkü karar alıcıları ileride bunlar kapasitelerini yükseltirlerse bu niyet değişir dışında hiçbir biçimde okumazlar.
10:26Dolayısıyla bir gün bu kapasitenin değişmesi noktasında kendilerinin tehdit altına gireceğini düşünüyorlarsa İsrail tarafı ki böyle düşünürler.
10:38O halde o kapasiteye Suriye asla ulaşmasın yani hiçbir zaman kuvvetli istikrarlı dengeli bir ülke haline tekrar dönüşmesin diye uğraşacaklardır.
10:49İsrail'in tabi illegal olarak uluslararası hukuk bakımında illegal bir biçimde Golan Tepelerine ilhak ettiğini de burada hatırlamak lazım bu Suriye toprağı.
11:00Şimdi bütün bunları üst üste koyduğumuz zaman evet Suriye'nin istikrarsızlaşmasına yönelik her tür girişim o istikrarsızlaşma sonucunda ortaya çıkan kaosu İsrail topraklarına taşımadığı müddetçe İsrail'in menfaati nedir şeklinde bir değerlendirme yapmasını İsrail karar alıcılarının bekleriz.
11:18Bu da ne demek? Bu şu anki durum öyle de olsa böyle de olsa İsraillerin işine geliyor demek.
11:23Dolayısıyla bunları İsrailler yapıyor veya destekliyordan ziyade var olan istikrarsızlık şuradan veya buradan kaynaklı olarak sürdüğü müddetçe bu İsrail tarafından olumlu bir gelişme olarak tırnak içerisinde söylüyorum.
11:40İlişkilerin kaydısı kuralı da böyle düşünmelerini gerektirecektir.
11:50Esasında burada çok ikilemde yakalanmış olan ülke Türkiye kendi çıkarları bakımından özü itibariyle kuzeydeki bu HTA gibi grupların ortadan kalkmasını istemelidir.
12:07Türkiye Suriye yönetiminin bir an evvel bu topraklara hakim olup istikrarı tesis etmesini istemelidir.
12:16Çünkü bu böyle Halep'e girdiler ondan sonra da rejim değişiyor falan filan ben böyle bir şey olacağını hiç düşünmüyorum.
12:23Rusya'nın buna izin vereceğini de hiç düşünmüyorum.
12:26Dolayısıyla hepsini bir araya koyduğumuz zaman Suriye rejimi hala Türkiye açısından tek partner.
12:34Bu gelişmeler belki Türkiye'nin pazarlık masasında elini kuvvetlendirebilir.
12:40Belki başka faktörlere de bağlı olmak kaydıyla.
12:44Ama eğer Rusya ile İran tarafından bu işin sorumlusu olarak tutulmaya başlar ve bu sefer HTA türü gruplara karşı bir tavır almak zorunda kalırsa
12:55Türkiye yine bir çıkmazdı.
12:58Çünkü bu durumda da HTA ve türevlerinin ve etrafındakilerin bir anlamda hedef tahtasına girmiş olacak.
13:09Zira bu gruplar Türkiye ile ilişkilerini ne bugünkü iktidar nedeniyle iyi tutuyorlar ne başka bir sebeple iyi tutuyorlar.
13:21Zorunda oldukları için iyi tutuyorlar.
13:23Ama eğer üzerlerine bir baskı hissetmeye başlarlarsa bunun hiç kuşku yok.
13:30Kendilerine göre bir karşılığını geliştirmeye çalıştırdıklarında kim ne kadar dünyaya nasıl bakıyor diye düşünmezler.
13:41Şimdi burada da bir çıkmaz var.
13:43Bir başka çıkmaz İsrail'in elbette gazete giriştiği bütün bu harekatı ve bunun sonuçlarını lanetliyoruz.
13:52Eyvallah.
13:53Ama öbür taraftan İsrail'in İran'da giriştiği bir takım gene Hamas liderlerine karşı eylemler var.
14:01İsrail'in İran'la olan bir mücadelesi var.
14:04Şimdi burada nerede yer alacağız?
14:06İran'la iş birliğini ya da diyaloğu Suriye'de açık tutmak, İran bizim bölgesel olarak bir muhatabımız.
14:13Onunla olan ilişkileri dengelemek önceliği bir tarafta.
14:17Öbür tarafta da İran'ın desteklediklerinin sizinle olan ilişkilerini nasıl düzenleyeceğiniz,
14:24mesela Suriye yönetiminin sizinle olan ilişkilerini nasıl düzenleyeceğiniz öte tarafta.
14:30İşte bu da zor bir denge oyunu.
14:34Dolayısıyla o da bir başka problem.
14:37Derken Rusya ile ilişkiler dediğiniz zaman zaten orada dediğim gibi tamamen karmaşık, kompartimentalize.
14:44Kompartimentalize olduğu için de bazen birinin önceliği diğeriyle çelişen bir meseleler yumağıyla karşı karşıyasınız.
14:53Peki şimdi aslında yaklaşık dört yıldır da bölgede bu kadar hareketli bir çatışmanın olmadığını görüyoruz taraflar arasında.
15:01Dolayısıyla şimdi Türkiye'nin iç siyasetine de baktığımız zaman son zamanlarda biliyorsunuz özellikle iktidar bloğundan dışarıya karşı tek ve net bir görüntü vermek,
15:10içeride barışı sağlamak gibi söylemler var.
15:13Bu acaba yaşananların ayak sesleri bir biçimde duyuluyor muydu?
15:17Siz de tahmin ediyor muydunuz?
15:19Yani bununla onu birbiriyle otomatik olarak ilişkilendirmenin doğru olduğunu düşünmüyorum.
15:29İlişkilendiren varsa da yani bunların ikisinin birbiriyle ilişkilenerek bir sonuca ulaşacağını düşünen varsa bence çok yanılır.
15:39Neden?
15:40Çünkü o kadar çok kimin eli kimin cebinde diye bir sorumuz vardır ya bizim halk ağzında.
15:47O kadar çok kimin eli kimin cebinde denkli mi var ki burada ya da o kadar çok daha modern bir ifadeyle hareketli parça var ki buradan bir denge üretmek o kadar kolay değil.
16:04HTS şu anda Suriye ordusuyla ve onun destekçileriyle mücadele ediyor değil mi?
16:11Şimdi burada başarı kazanmışken arkasını dönüp Suriye'nin kuzeyindeki terör yapılanmasıyla uğraşmaya başlayacağını olabilir ama o kadar kolay bir iş değil değil mi?
16:23Yani arkanı bu sefer Ruslarla İran destekli gruplara ve Suriye yönetimine dönmüş olacaksın.
16:31Daha ziyade güçlerini askeri mantık güçlerini belli bir noktada odaklamayı gerektirecektir.
16:37Dolayısıyla o bir soru işareti. İkincisi bugün durum bu da yarın Ruslar tekrar bombalamaya başlarlarsa aynı yoğunlukta ve bu sefer İdlib'de durmazlarsa ne olacak?
16:52Bambaşka bir şeyle tırnak içinde belayla karşı karşıya kalma ihtimaliniz var.
17:01Dolayısıyla bunların hepsini yönetmek de Türkiye'nin kendi gücünden bağımsız olarak Türkiye'nin ya da diplomasinin maharetinden bağımsız olarak bu kadar çok hareketli parçanın olduğu bir mekanizmayı istediğiniz gibi çalıştırıp sonuçta arzu ettiğiniz çıktığı elde etmek o kadar kolay değil.
17:23Dolayısıyla olaylar arasında böyle otomatik bir bağlantı olduğunu ben doğrusu düşünmüyorum.
17:31Türkiye'nin belli biçimlerde HTA'nın ne yapmaya çalıştığına dair HTA'nın dış cepherinde yer alan gruplarla olan ilişkileri sebebiyle haberdar olması mümkündür ama bu ikisinin arasındaki bağlantı kurulduysa bile o ilişki o bağlantıdan kaynaklanan mantıksal ilişki arzu edilen sonuçları verir mi konusunda ben olsam çok tedbirli olurum.
18:00Peki, çok teşekkür ediyorum vakit ayırdığınız için, kıymetli yorumlarınız için.
18:05Ben teşekkür ederim ve bizi izleyenlere saygılarımı sunarım. Çok teşekkürler, sağ olun.
18:10Hoşçakalın.
18:29Geçici olan bir çekilme bu, altını çizelim. Şu anda da iki tarafın çatışmalarının sürdüğünü söyleyebiliriz. Oradaki son gelişmeleri konuştuk, Türkiye'ye yansımalarını konuştuk, sizler için aktarmaya çalıştık. Şimdilik noktalayalım, yeniden görüşmek üzere efendim.