Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri, hoş geldiniz.
00:16Teknoloji her geçen gün daha da gelişiyor ve hayatımızın içine dahil oluyor.
00:21Dijital dönüşüm de bunun bir parçası.
00:23Peki nedir dijital dönüşüm?
00:25Doktor Nabat Karahanova ile konuşacağız.
00:28Kendisi stüdyomuzda.
00:29Hoş geldiniz.
00:30Hoş bulduk.
00:31Nasılsınız öncelikle?
00:32İyiyim. Teşekkürler.
00:34Şimdi dijital dönüşüme geçeceğim.
00:36Ancak ondan önce hem sizi biraz tanımak istiyorum.
00:39Hem de kurucusu olduğunuz bir şirket var.
00:42Biraz da onu tanımak istiyorum.
00:43Dilerseniz oradan başlayalım.
00:46Ben tabii uzun süredir Türkiye'deyim.
00:5025 yıl yaklaşık.
00:52Okulları burada okudum.
00:55Eğitimlerimi çok güzel üniversitelerde tamamladım.
00:58Ondan sonraki süreçte yurt dışında bulundum.
01:01Hem doktorumla dolayı.
01:03Ama hiçbir bağımı Türkiye ile kesmedim.
01:07Ve dijital ile tanışmam aslında 2011'lerdeydi.
01:13Daha yeni yeni bu Facebook'tu, bu Web2 aslında.
01:17Web1 ile tanıştığımızda bilgileri alıyorduk.
01:20Web2'de alırken ben şey diyordum.
01:23Ya böyle iletişimde en iyi iletişim, yüz yüze olan iletişimdi.
01:29Sonra Web2 ile tanıştık.
01:31Artık bu sosyal ağlar, sosyal birbirimizi, dünyanın her yerinden insanlarla bir araya iletişim kurmak ve farkılaşmak.
01:41Asıl hikaye Web2'de başlayarak enteresan bir dünyaya girmeye başladık.
01:47Tabii ilk başta sosyal medyadaki çalışmalarda, iletişimlere bakarken.
01:53Aslında gittikçe şirketler, şirketlerin insanları, bunların hepsi böyle bir neler oluyor.
02:03Düşünebiliyor musunuz?
02:04Birkaç kuşağın bir arada olduğu, BBX'ye bir arada olup o süreçte tanışıyorlar.
02:12Ve çalışmalar, uyumlaşmalar çok farklı hikayeler aslında.
02:18Ve bu süreçlerde işte sosyal medyayla ilk başlarken bizler hep yurt dışı ile eğitimler alarak.
02:29Çünkü kendi background'ım akademisyen olunca araştırmayı ve okumayı, öğrenmeyi ve öğretmeyi sevdiğim için sürekli güncel olarak çalışmayı.
02:41Biz en azından daha çok kitap okumayı severiz.
02:47Her ne kadar size çok ilginç bir şey söyleyeyim.
02:50Her ne kadar dijitalde çok önemli konulara imza atsak da hala kitabı ben gerçekten okumayı, kağıtları seviyorum.
03:01Dijital kitapları çok tercih etmiyorum.
03:03O şey, hissiyat.
03:05O fiziksel kitabın elde bulunması daha mı iyi hissettiriyor?
03:08Kesinlikle.
03:09Yani o kadar da dijitalleşmeyelim.
03:12Her ne kadar bir sürü yapay zeka üretimi gerçekleştirdik.
03:18Dışarı sanat anlamında ilkleri.
03:21Ama yine de yani geçmişini koruyarak dijitale adapte olduğun zaman başarı oradadır.
03:31Şimdi bir de mezo kısmı var işin.
03:34Mezopotamya'dan galiba almışsınız adını.
03:37Biraz da mezodan bahsetmek istiyorum.
03:39Yani ne gibi hizmetleri var mezonun?
03:41Şimdi mezo aslında dediğiniz gibi Mezopotamya'dan.
03:45Yani medeniyetin başladığı nokta olarak algılanıyor.
03:49Ve biz de aslında mezo olarak aslında yapımızda birkaç şirketlerin, markaların bir araya getirdiğimiz 360 hizmeti sağlıyoruz.
04:03Bunun esası olan mezo dijital, ana gövdesi olan şirket.
04:08Bu dijital dönüşüm çalışmalarını gerçekleşiyor kurumlara, şirketlere.
04:13Mezo akademide en önemli olan bu süreçlerde adım adım şirketlere, bizde mezo akademide tamamıyla dijital eğitim, dijital okuryazarlık.
04:25Bu dijital okuryazarlık sadece eğitimde değil, aynı zamanda şirket içinde de eğitimler gerçekleştirmek gerekiyor.
04:34İnsan kaynağında dijitale bir yaklaşım, biz bunun ihtiyacını şurada gördük.
04:42Dijitalleşme geldikçe, dijitalleşme hızlı geliyor da, biz dönüşümüz yavaş oluyor.
04:50Hızla alışıyoruz.
04:52Tabii ki, çünkü bir de bu şeye bağlıdır.
04:55Buradaki bağlılık da topluluklarla alakalı.
04:59Şimdi şöyle düşünün, Batı daha bireysel bir toplumdu.
05:05Biz daha iç içe yaşayan, daha açık olan, grup şeklinde, komünist gibi bir şekilde hareket eden bir topluluğuz.
05:15Dolayısıyla buradaki ve gelenekselimize bağlı bir topluluğuz.
05:22Dolayısıyla bizim bir şeyi yeni geldiğinde alıp onu kendimize adapte etmekle Batı'yla aynı eşdeğer değil.
05:31Çünkü okurken de ona göre okumak gerekiyor, yani sosyolojik anlamda da.
05:38Dolayısıyla bu süreçler Batı'da hızlı hareket ederken, bizdeki bazı konularda daha yavaş ilerledi.
05:49Bir sebepleri de bizim ekonomik olarak, yani ekonomi anlamına baktığınızda da Kobi bizim en ana damarımızdı Türk ekonomisinde.
06:03Dolayısıyla şimdi makro ve orta ölçek şirketlerimizin sayısına göre Kobi ve esnaflar daha fazladır.
06:14Dolayısıyla buradaki esnafın daha çok böyle ikili ilişkiden bir anda diyorsun ki sen dijitalleşmen lazım.
06:25Diyor ki ne yapacağım ben zaten atölyede gidiyor, şuradan bana birkaç parça ver, oradan gidiyor dükkanına satıyor, oluyor, bitiyor.
06:34Çok enteresan hikayeler de doluşuyor mezun akademide.
06:38Bu okuryazarlığı geliştirmek.
06:40Bir bilinç kazandırmak aslında.
06:42Esasen farkındalık ve uyumu, alışkanlığı.
06:46Çünkü ben size Hale Web 2'yi bahsettim, şu anda Web 3'ü konuşmaya başlıyoruz ve şu anda Web 3'ün Türkiye'deki ile karşılığı çok az.
07:00Aslında Web 3 ciddi anlamda ki farklı bir dünyadan söz konusu.
07:06Daha sonraki aşamamızda MezoTekno'yu kurduk.
07:11MezoTekno'da çünkü dijital dönüşüm, ben hep derste de böyle anlatıyorum.
07:19Aslında biri var front-end ve back-end.
07:23Yani ön görünen yezi ve arka planı.
07:27Dolayısıyla ön yezi gördüğümüzde ticarette de, reklamlarda, bu tarz iletişimsel daha basittir de anlatırsak.
07:39Arka taraftaki bu süreci kurgulayacak bir sistemlere ihtiyaç var.
07:45Veriler nerede? Veri nereye bağlanıyor?
07:48Ya da akıllı sistemler, ya da bunun sektörü anlamda çok değişkenlik sağlanan bir şeydir.
07:56Yani aslında dijital dönüşüm.
07:58Dolayısıyla biz bunun yazılımsal tarafı, arka taraftaki ihtiyaçları sağlamaya çalışıyoruz.
08:06Ve hayatımıza yapay zeka girince, tabi herkes şu anda chatçi tipi anlamda ilk karşılaştırıyor.
08:16Oldukça yaygın kullanılıyor.
08:18Evet ama biz bununla zaten 2019'dan bu tarafa yapay zekalar üzerinde çalışma yapıyorduk.
08:28Ve Türkiye'nin ilk yapay zeka kuratörünü Avent'i kurguladık.
08:35Azerbaycan'ın ilk yapay zeka sanatçısını Şuşay'ı tasarladık ve hayata getirdik.
08:44Dolayısıyla MezoTekno'nun böyle bir çalışmaları varken 2019'da da MezoDigital Art'ı kurduk sanat tarafına.
08:55Bu tamamıyla benim keyifle.
08:59Çünkü ne yaparsan yap en esas olan temel kültürdü, medeniyetti, sanattı.
09:08O bizim aslında beslenmemizdi.
09:11Ruhumuzun gıdası diyebiliriz.
09:14Çocukluktan beri sanatla çok yakından ilgi alakam olduğu için.
09:20Dolayısıyla öyle bir MezoDigital'i kurgulayarak pandemiden önce.
09:26Ondan sonra da aslında İstanbul Dijital Sanat Festivali'ni gerçekleştirmek istedik.
09:31Pandemi geldi.
09:33Ama şu anda İstanbul Dijital Sanat Festivali'nin önümüzdeki sene 5. yılını yapmanın heyecanıyla çalışmalar gidiyor.
09:44Peki, başarılar.
09:46Şimdi dijital dönüşüm diyoruz.
09:48Ancak dijital dönüşümün içeriğini biz tam olarak bilebiliyor muyuz?
09:53Bizim dijital dönüşüm dediğimiz şey nedir tam olarak?
09:56Şimdi aslında buradaki dijital dönüşüm nedir?
10:00Temel şuradan bakmak lazım.
10:03Aslında insan bir birey de dijital dönüşüm yapması gerekiyor.
10:08Yani aslında her yerde okuduğumuz konu dijital dönüşüm, şöyle dijital dönüşme.
10:17Yani aslında bu kavramsal olarak daha spesifik ve tam temel taşına inmek zorundayız.
10:25Şimdi her şeyin temeli bir birey değil mi?
10:29Dolayısıyla bir bireyin aslında dijital dönüşüme ne hazır olup olmadığını görmemiz lazım.
10:36Ve buradaki esas olan şey biz dönüşüyormuş.
10:41Peki dijital dönüşüm dediğimiz kavram nedir?
10:44Dijital dönüşüm en temelden şunu söylüyor.
10:47Bizim esasen dijital araçlarımızla bir, verimliliği verimli şekilde kullanmak.
10:58İki, maletleri düşürmek ve optimal şekilde kullanılmak.
11:05Ve insan gücünü daha doğru kullanmak ve hata payına azaltmak.
11:13Aslında temel olarak dijital dönüşüm bu şekilde.
11:17Bir iyileştirme çalışması.
11:19Daha aktif şekilde teknolojileri kullanarak aslında hem hızla...
11:27Şöyle en basit bir örnek.
11:30Şimdi bir yer bir rapor çıkarmak istiyor.
11:34Eskiden biz bir raporu 6 aya araştırılacak, anket yapılacak...
11:41Şu anda yapay zeka sistemleriyle, belli anket sistemleriyle, çeşitli teknolojik kurgularla biz bu raporu insan işbirliğiyle 6 aylık süreci 2 aya indirebiliyoruz.
12:00Aslında oldukça önemli bir zaman farkı var arada.
12:03Tabii ki burada hem maliyet düşürüyor hem hata payı çok düşük oluyor.
12:08Çünkü sonuç olarak aslında dijitalin temeli sıfırla bir arasındadır.
12:15Yani hata payının zaten sıfırla bir arası.
12:19Ve buradaki tartışma konusunda şudur.
12:24Hani dijital dönüşümde hatayı nasıl yapılabilir?
12:27Ya da orada da temel olarak girilen veriler.
12:32Ama her şeyin temeli esasen veride.
12:37Peki şimdi dijital dönüşüm teknolojik bir yenilik olmasının yanı sıra bir kültürel değişimi de beraberinde getiriyor.
12:46Bu kültürel değişimi siz nasıl gözlemliyorsunuz?
12:49Yani neler var bu kültürel değişimde?
12:52Şimdi aslında kültür anlamına baktığınız zaman bu aslında sizin bunu kabul görmenizin temelidir.
13:02Şimdi dijital dönüşümde bir uyum, bir alışkanlık bunu bir sosyolojik anlamda da kabul ediyoruz.
13:14Ne geldiğimizde aslında dijital okuryazarlığımız bizim maalesef çok düşük.
13:20Yani bu dijital okuryazarlık anlamında düşük olmasının sebebi biz okumuyoruz.
13:29Yani sadece araştırma, arama motorlarından hızlıca bilgi alıp bitiyoruz.
13:37Tamam da bu bilginin doğru olup olmadığını, nereye geldiğini ve nasıl yapılması gerektiğini
13:45ben birey olarak ya da şirket olarak benim ne işime geleceği anlamda bir çalışma yapmıyor ve uyumlaştırmıyor.
13:54Dolayısıyla bir şirket kültürü, dijital kültür oluşma sıkıntısı yaşıyoruz.
14:02Aslında dijital kültür anlamında baktığımızda bizim şirketteki insanların daha şeffaf şeklinde,
14:11heyraşi ortadan kalkıyor, daha aslında uzaktan çalışma disiplinlerinden bahsediyoruz.
14:21Dijital kullanımlarla beraber aslında daha yönetim şeklinin değişmesi söz konusudur.
14:31Dolayısıyla buradaki kültürel anlamda ki biz şirketler anlamında ya da kamusal anlamda evet hareketlenmeleri yapıyoruz.
14:42Türkiye'deki işte puanımız bizim 5 üzerine 3.09.
14:46Fakat diğer ABD'deki, Singapur'daki, Çin bu konuda bence bayrak taşıyıcıdır.
14:55Bir sürü çalışmalar yapıyor.
14:58Tabii ki devlet sistemlerimizde ki sürekli yenileniyor ve bazı çalışmalar yaparken
15:06eski Sovyetlerden ayrılmış ülkeler parazit olarak hemen dijital direk alıyorlar.
15:15Noter misal, noteri artık dijital noter var.
15:21Sen oradaki bütün evrakları görüyorsun, şey yapıyorsun, tasdikliyorsun.
15:25Sana sadece onay gibi, bankacılık gibi onay şey yapıyorlar.
15:29Ama fintech anlamında Türkiye çok bu konuda gelişmiş ve bayağı bankacılık sistemlerinde daha gelişmiş olmalı.
15:42Yani dijital kültür, bankacılık anlamda daha uyumlaşmışız.
15:48Ama orada da tabii ki bir sürü engeller ve çalışmalar mevcut.
15:53Dolayısıyla bunun hani dijital kültüre nasıl sahip olabiliriz?
15:58Okuyarak.
16:00Bunun birincisi temel olarak alfabesini okumamız gerekiyor.
16:05İkincisi bunun artık senin alanına göre nedir?
16:10Burada ilk başta dijital okuryazarlık olacağız, aleysek dijital ebeveynler olacağız.
16:16Ondan sonraki akademisyensek dijital akademisyen olacağız, doktorsak dijital doktor.
16:25Artık mesleki anlamda da bunu kendimize sahiplenirken ben öğrencilerime diyorum ki
16:34tamam da siz şu anda işletme mi okuyorsunuz?
16:38Ya da yönetim birleşim sistemler.
16:41Siz bundan sonraki süreçte ne yapmak istiyorsunuz?
16:45Danışmansın. Danışmanlığının bir kastın, olmazsa olmaz kastın senin dijital olması gerekiyor.
16:51Çünkü sen artık sadece bir toplulukta olmuyorsun.
16:56Sen aslında globalleşiyorsun.
16:58Biz artık şeyden çıkıyoruz yani ulusalcılıktan çıkarak küreselleşiyoruz.
17:04Ve bütün her şey aslında birbiri aslında dünyanın her yerinde artık şey oluyor.
17:10Bu dijitalleşmeyle mi başladı? Yani başlamadı da belki.
17:14Dijitalleşme ama çok büyük bir etki oynadı küreselleşmede.
17:18Tabii ki şu anda neden?
17:20Şu anda blockchain'e geldikten sonra işte vebücüler konuştuğumuzda merkezcilikten çıkıyoruz artık.
17:29Merkezcilik olmasın.
17:31Buradaki tabii ki iki konu tartışı.
17:33Ulusalcılarla küreselciler tartışıyorlar.
17:36İşte iki hafta önce Trump bitcoin ile bir hamburger satın aldı, şey yaptı, bozdu ve şey yaptı.
17:45Bu aslında bunun bir göstergesidir.
17:49Yani biz şu anda kripto'nun bir kabulü yokken gelecekte kripto artık bizim bir para birimimizin haline gelecek.
18:03Ve her ülke artık devletler tarafından kabul görüp bunu da artık onun üzerinden çalışma yapılacak.
18:10Fiziksel paraların yerini kripto paralar alacak gelecekte.
18:14Gelecekte evet biz öyle öngörüyoruz.
18:16Her ne kadar direnirse de ulusalcılar bunun sonu oraya gittiğini öngörüyoruz.
18:26Çünkü ilk başta biliyorsunuz telefonlar yoktu.
18:31Ama şu anda telefonsuz hiç kimse hayatını düşünemiyor.
18:35Evet bütün hayat ufacık kutulara sığdı.
18:39Uzaklar yakın oluyor.
18:41Hiç duymadığınız bir akrabanızın sesini uzun zaman sonra duyabiliyorsunuz yan yana olmasanız da.
18:47Peki şimdi Nabat Hanım şunu da sormak istiyorum.
18:50Yani teknoloji geliştikçe ve dijital dönüşüm hayatımıza girdikçe birçok iş alanını etkiledi.
18:58Ticarete etkiledi.
19:00Daha başka alanlara etkiledi.
19:02Tam olarak bu etkiler iş hayatında nasıl oluyor?
19:04Yani şöyle tabi ki bunun avantajı ve dezavantajı var.
19:12Yani bir dijital dönüşüm uzmanı olarak benim için dezavantajlarla piyasadaki karşılığı aynı olmuyor.
19:26Şimdi şurada sebebi şöyle.
19:29Bizim şöyle düşünün.
19:32Bir yapay zekayı, bir şirket yapay zeka asistanı kurarsa, yapay zeka raporlamasını yaparsa
19:43müşterisiyle üstteki yöneticinin arasındaki sadece 10 saniyelik bir bağ olduğunu düşünebiliyor musunuz?
19:58Müşterinin bir talep oluyor.
20:01O talepteki bir müşterinin beğenip beğenmediğini, ne yaptığını, sonuç nasıl olduğunu
20:11müşterinin ne kadar ihtiyacı olup olmadığını, bütün bu süreci anlatılan şeyin sadece bir veriye girip
20:1710 saniye içinde genel müdüre gidip bu veriler toplanarak aslında bu bardağın 100 tane değil
20:30belli Kasım ayında 500 tane üretmesi gerekip Şubat'ta sadece 20 tane üretmesi gerektiğinin birisini
20:42sadece dakikalar içinde çözebilmesi bence çok önemli.
20:48Ayrıca da şu var.
20:50Şu anda bizim hepimizin en büyük problemi iklim değişimi.
20:56Çünkü bizim iklimin bu hale gelmesinin sebebi bizim fazla tüketimden kaynaklıdır.
21:05Yani tonlarca, düşünebiliyor musunuz, tekstiller gereksiz yere kullanılıyor, sonra da onları kaybediyorlar.
21:21Ama o tekstil üretirken su kullanılıyor, enerji kullanılıyor, çalışmaya başlıyor.
21:26Bu bir yöntem.
21:27Doğal kaynaklar çok fazla kullanılıyor.
21:29Ciddi şekilde.
21:30Ama şurada artık biz dijital modada diyoruz, sağlıkta da her şeyde de buradaki düşünebiliyor musunuz?
21:39Talep nedir?
21:40Aslında aylık olarak bir bardak.
21:45Tüketici bunu hemen almayıp, kendisine göre bardağı üretip ona göre aldığında ona göre üretilmiş yapılması.
21:54Bazı şeyleri daha optimize etmenin çok büyüğüdür.
21:58Ya da akıllı şeylerde, şu anda kış geldi hepimiz çok üşüyoruz ama gündüzleri evde değiliz.
22:09Kombini aç, kombini kapat nevziyeti artık sadece bir tuşlarla akıllı evler, akıllı şehirler uzak doğuda ciddi anlamda gelişmiş şekilde
22:20yeni bu yapılarda da gittikçe şey yapıyoruz.
22:24Gelmeden önce kullanmanız, kapatmanız, çalışmanız aslında ne oluyor?
22:30Enerji daha az tüketiliyor.
22:32Bir tasarruf sağlıyor.
22:33Tabii ki. Bunun için de en esas olan şey ülkelerin argi ciddi zaman ve oran olarak da destek sağlanması gerekiyor.
22:47Türkiye'de şu anda yüzde birlerdedir.
22:49Fakat dünyanın ortalamasında yüzde üçlerdir.
22:55Ve araştırmaya göre, mankenizin araştırmasına göre aslında geçen senenin bu dijital dönüşümün
23:07siber güvenlikleri, siber sistemlerinin kullanım açısından şey olmasından
23:15dokuz buçuk trilyon dolar bir dünyaca bir zarar söz konusudur.
23:22Yani maddi manevi olarak.
23:25Dolayısıyla aslında buradaki temelli biz hep şunu söylüyoruz.
23:30Evet, Türkiye dijital dönüşümün yüzde yetmiş üçünde.
23:34Bu iyi oran.
23:37Ama yetmiş üçün içine baktığımızda da aslında baktığınızda şöyle bir şey var.
23:45Yüzde doksan beş kobülerimizin dönüşümü yapılmamış.
23:51Çünkü hala...
23:52Bu konuda biraz yavaş ilerlemişiz sanırım.
23:56Kobe anlamında evet küçük esnaf anlamındaki yavaş ilerlemişiz.
24:02Bazı konularda yani sektör anlamına göre değişiyor.
24:06Bazı alanlarda hızlı bir ilerleme kaydettik.
24:09Ancak bazı alanlarda da yavaş bir süreç ilerliyor.
24:12Doğru, doğru.
24:13O yüzden de aslında bunun farkındalığı yapmak.
24:19Bunun da sadece sebebi farkındalık değil.
24:21Aynı zamanda da yani fiber altyapılar önemli.
24:26Fiber altyapıların maksimal şekilde gelmesi gerekiyor.
24:30Dünyada artık 5G'ler konuşurken biz daha 4,5G'lerde bazı noktalarda 5G'ler şey yapıyoruz.
24:38Artık dünya 6G'leri de tartışıyor.
24:42Dolayısıyla buradaki altyapısal olarak da gelişimler yapmamız gerekiyor.
24:48Aslında bir kamu ile iş dünyasının daha sık çalışması gerekiyor dijital dönüşümle ilgili.
25:00Evet bazı çalışmalar var ama baktığınızda bunun ne kadar yararlanıyorlar.
25:08Yararlanmıyorlar aslında.
25:11Böyle hala ab-bab şeyinde hareket ediyorlar.
25:18Dolayısıyla aslında kamuda bir sürü fiberler var.
25:22Dijital dönüşümle ilgili çalışmalar da var ama değil.
25:27Biraz daha çekimser duruyorlar.
25:29Evet.
25:30Peki şimdi iş hayatını konuştuk.
25:32Adapte sürecini konuştuk.
25:34Ama siz de az önce konuşurken söylemiştiniz insanın ruhunu besleyen temel şey sanat demiştiniz.
25:40Şimdi mezo da sanırım dijital art ile birlikte dijital sanat üretiyor.
25:45Dijital sanatı geleneksel sanattan ayıran şey nedir?
25:50Bu soruyu herhalde herkesin çok merak ettiği bir sorudur.
25:57Çünkü herkesin bazı çok kıymetli geleneksel sanata destekleyiciler çok karşı oluyorlar.
26:08Yeni dijital sanatçılar bu konuda inovasyon şey yapıyorlar.
26:14Herkes böyle bir azına biliniyor ve bilinmiyor arasında.
26:18Böyle gidip geliyorlar.
26:20Temel olarak şu.
26:22Dijital sanatın aslında enteresan biliyor musunuz?
26:26Biz dijital sanatın şu anda ismi dijital sanat diyoruz ya.
26:33Aslında bunun esas temeli yeni medya sanatı.
26:37Yeni medya sanatı.
26:39Şimdi dijital sanat dediğin zaman bunu alıyorsun ve dijitalleştiriyorsun bu sanata dönüşüyor.
26:45Dijitalleşme içinde.
26:47Fakat yeni medyada sen aslında verileri alarak kullanarak aslında onu doğru veriden yeni bir çalışma çıkarttığın zaman bu bir sanata dönüşüyor.
27:03Şimdi geleneksel sanatların farklı çağdaşı sanat, modern sanatı, biz bozhümanizm, hümanizm bu tarz çok geniş bir alanla bahsederken.
27:19Söyleyeyim tırnak içinde dijital sanatın aslında temel olarak aldığımız veri.
27:28Şimdi biz bu stüdyodayız ve bu stüdyodaki ya da bu stüdyoya Cumhuriyet gazetesi çok kıymetli.
27:36Hepimizin kıymetli ve değer verdiği bir gazetede.
27:40Buradaki, düşünebiliyor musunuz?
27:42Buradaki bulunan bütün gazetenin verileri, kurulduğundan bu zamana kadar o verileri alıp çok doğru işleyerek.
27:53Bunun tabii dijital sanatın jeneratif artı var.
27:57Burada yapay zeka ile jeneratifin birleşerek farklı farklı bir eserin uğraşması.
28:05Aslında verilerden esinlere kinetik artın çalışması var.
28:10Biyo art var.
28:12İleri dönüşüm sanatı var.
28:16Arta kalan eşyalardan ya da kalanlardan yeni bir sanat üretmek var.
28:27Aslında sen veriyi nasıl hayal ediyorsun?
28:32Bunu nasıl aslında yapay zeka ve teknolojilerle beraber işleyerek bunun aslında nasıl bir çıktısı oluyor?
28:44Yani dün örneğin Türk Hava Yolları'nın çok güzel bir çalışması vardı Refik Anadolu'nun.
28:52Şöyle bir, dört tane hiç dünyada uçmamış, hayatında kendi köyünden çıkmamış böyle Amazon'dan, Kenya'dan, Sidney'den
29:04böyle birkaç tane insanın aslında ki beynine takarak aparatlarla ilk baştaki algılamasıyla ve düşüncesiyle
29:18sonra onları alıyorlar farklı farklı ülkelere gezilerini getirerek
29:22oradaki çıktının birleşerek yeni bir eserin çıkması
29:27insana ne kadar beyin yapısının, neoların ve elektronik bunları nasıl dönüştüğünü ve nasıl algılandığı farklı bir şekilde.
29:37Yani biz o yüzden İstanbul dijital sanatta herkes çok böyle şeyi seviyor şu anda hareketli büyük şeylerden çıkarak
29:48biz aslında temel olarak festivalin içinde hep şunu yapmaya çalışıyoruz.
29:56Akademik, bilimsel olarak da bir eserleri seçiyoruz ya da bilimsel olarak içindeki tartışmaları.
30:05Çünkü sanat aslında tartışmasıyla ortaya çıkandı.
30:11Yani biz Leonardo da Vinci'nin aslında yaptığı çalışmalarını anlatmak istediğiyle hala hayranlıkla bakıyoruz.
30:24Çünkü o zamanlarda üç boyutlu şeklinde bir nasıl çizebilirken
30:32Bir yenilikti o zaman.
30:35Dolayısıyla şu anda da dijital sanat bir yenilikti.
30:38Biz belki 20 sene sonra aslında dijital sanatın ne bileyim yapay zekanın ürettiği bir sanatın
30:44aslında artık old school olup daha farklı çalışmalar olacağı
30:50Şu an hayal bile edemediğimiz daha farklı.
30:53Evet.
30:54Peki şimdi pandemi yaşadık biz 2020 yılında.
31:00Pandeminin dijitalleşmeye etkisi büyük oranda mı oldu?
31:04Nasıl bir etkisi oldu?
31:06Şimdi ben pandemiye hep şöyle diyorum.
31:11Bütün dünyadaki hükümetler bir araya gelse ve dese ki
31:17ben atıyorum 5 yaşından 105 yaşına kadar herkesin dijitalle tanışmasını istiyoruz.
31:29Bütün bütçemizi harcayalım oraya ve şey yapalım tanışsınlar.
31:34Yine başaramazdılar.
31:36Pandemi evet üzücü.
31:39Fakat dijital anlamında bizim için çok başarılı olan bir süreçti.
31:46Çünkü gerçekten en küçük yaştan en babaannelerimiz dedelerimiz bile
31:54görüntülü olarak birbiriyle konuşarak nasıl kullanacağını
31:58ve şu andaki çocuklarımızın doğduktan sonra bile şey yaptıktan sonra
32:032-3 yaşındaki bile telefonu nasıl açacağını
32:06sanki doğmadan önce kodlanmış şekilde çıkıyor.
32:11Zaten dijital yerli olarak sanırım yeni doğan çocuklar artık
32:14dijital yerli olarak adlandırılıyor.
32:16Biz göçmeniz.
32:18Dijital olarak biz göçmeniz.
32:20Ben de sanıyorum dijital yerlinin içine giriyorum.
32:22Teknolojinin içine doğmuş olanlara dijital yerli deniyordu.
32:25Evet.
32:26Göçmen var dediğiniz gibi.
32:27Siz Z kuşağısınız mı?
32:29Hı hı.
32:30Çok güzel.
32:31Tamam şu anda Z kuşağı ile Y kuşağı bir arada baktığımızda
32:36evet bir de Alfa kuşağı var.
32:39Sizden sonra Alfa kuşağı daha sizde daha böyle
32:43gerçekten orada anne karnındayken artık bu dijitalle tanışıyor.
32:51Çünkü şey yapıyor aslında quantum biliyorsunuz rezidans anlamında
32:58Einstein'ın da şeyinde bu aslında bu deneylerle zaten aktarılıyor.
33:05Dolayısıyla doğmamış çocuklar da aslında tanışıyorlar.
33:10Çünkü annenin yaptığı şeyler aslında aktarılıyor.
33:14Kadısal olarak çocuğuna geçiyor.
33:16O yüzden dijitale kimse karşı gelmesin ya da şey yapmasın.
33:21Çünkü Einstein'dı Newton'du bunların hepsi zaten temelden oradan başlayarak şey yapmışlar.
33:28Temel koymuşlar.
33:30Şimdi karşı çıkılmasın dedik ama dijital dönüşümün önünde ne gibi engeller var?
33:35Altyapı, eğitim belki yasal durumlarda dijital dönüşümün önündeki engeller?
33:43Yani sıralarsak tabii ki en temel olan altyapıdır.
33:47İnsan kaynağıdır.
33:49Ama insan kaynağı da demin söylediğim gibi her topluluğun farklı anlamda çalışması var.
33:56Eğitimlerin ve eğitim yapılarının artık çeşitli şekilde burada
34:05sadece okul, ilkokuldan değil, üniversite, her yerde de artık yapılan eğitimlerin hepsinin içinde
34:14dijital kavramı olmaz değil, yapma değil, karşı değil.
34:21Aslında bununla beraber nasıl doğru kullanılır,
34:25nasıl içine alınarak, yönlendirme yaparak
34:29ve insanları buna bir analitik olarak düşünmeye ve geliştirmeye önemlidir.
34:37Biz buradaki birazcık popülistik olarak maalesef kullanıyoruz topluluk olarak.
34:50Bazı sosyal ağların sırf gereksiz bir popülistik olduğunu sadece sosyal ağ olarak kullanıyoruz.
34:59Onun yerine daha dijitalde, daha verimli şeyler de yapabiliriz.
35:08Peki, Navat Hanım, son sorum da şu.
35:10Şimdi dijitalleşmeyle birlikte bir güvenlik ihlali sorunu yaşamaya başladık.
35:15Siber saldırılar, online dolandırıcılıklar.
35:18Bunun önüne nasıl geçebiliriz?
35:20Tamamen belki engelleyemeyiz ama en büyük oranda nasıl engelleriz?
35:25Şimdi birincisi, bu konu ciddi bir sıkıntı.
35:30Maalesef savaşta da gördük ki siber saldırının en üzücü tarafıydı.
35:39Yani uzaktan birileri bir düğmeye bastı ve insanlar patlamayla öldüler.
35:43Evet, bu da çok ciddi bir problemdi aslında.
35:48Bu problem sadece bizim ülkelerde değil, aslında dünyada bu konu.
35:55Her dijital geliştikçe aslında siberler ve daha arka, daha gizli taraf da çok hızlı gelişiyor.
36:06Çünkü hani derler ya, iyi haber bir hızla yayılırken kötü haber altı hızla yayılır.
36:15Dolayısıyla aynı mantıkta dijitalde de öyle.
36:20Yani iyi bir şeyi bizim kullanı hızımız birse, kötü ve bu tarz şeylerde sekiz hızı gibidir.
36:28Yani şimdi düşünebiliyor musunuz?
36:30Sizin günlük olarak Türkiye'deki 88 saldırı gerçekleşiyor.
36:37Günlük mü?
36:39Saatlik.
36:42Dolayısıyla bu çok ciddi bir oranda.
36:46Şu andaki son daha veriler çıkmadı ama ülke arasında yaklaşık 380 bin saldırı olmuş.
37:01Bu da rakamların çok ciddi olduğunu gösteriyor.
37:07Bunun temeli olarak birincisi şirket anlamında söylersek, şirketler zannediyorlar ki
37:16yani sadece bizim sürekli antivirüsler bazıları hiç onu da kullanmıyor.
37:23Birincisi en temel update yapmak lazım.
37:27Ve çapına göre bile aslında siber güvenlik uzmanlarıyla çalışmak gerekiyor.
37:35Siber uzmanlar aslında sana doğru yolu gösteriyor.
37:40Yani çünkü senin artık zararın bu anlamda böyle küçük değil.
37:45Bu zararlar demin dediğim gibi 9,5 trilyon bir dünya çapında bir zarardan bahsediyoruz.
37:53Sen oradaki senin verilerin çalındığı zaman senin verilerin şey olduğunda onu geri almak bir hem süreç hem mali zarardı.
38:03Sen kapını sağlam tutmazsan, kapını açarsan hırsız gelir istediğini alır gider.
38:11Sonra ara dur hırsız aradaki bulasın.
38:14Bulamıyorsun.
38:15Evet.
38:16Ne dijitalde bulamıyorsun ne gerçek hayatta.
38:21Dijitalde saklanmak daha mı kolay peki?
38:24Dijitalde ayak izlerine bağlı.
38:27Fizikselden de aslında hiçbir farkı yok gibi.
38:30Aslında genel olarak normal insanın bulamayacağı şekilde hırsızlar o konuda çok daha başarılıdırlar.
38:38Siber hackerler.
38:41Dolayısıyla bir de buradaki her zaman biz şunu söylüyoruz çifte kod çift şeklinde yapmanız gerekiyor.
38:53Bir kodu yaptığınız zaman onun bir okeyletmeniz.
38:57İkinci bir kod.
38:58Telefonla farklı şekilde ya da yüz, göz, parmak iziyle bazı temel şeylerin aslında yapılmaması gerekiyor.
39:12Sayf ve bilgisayarları sürekli update etmek gerekiyor.
39:17Hiç ondan kaçınmayın çünkü sürekli bir sistem değişkenliği sağlıyor.
39:25Kesinlikle siber anlamında ki eğitim ve farkındalığı oluşturmak lazım.
39:33Eğitim ve farkındalık aslında her şeyin temeli.
39:36Evet kesinlikle siber alanda da bu şekilde.
39:39Her şey.
39:40Peki Nabat Hanım çok teşekkürler.
39:41Eklemek istediğiniz bir şey varsa onu alabilirim.
39:43Dilerseniz burada noktalayabiliriz.
39:45Benim en son söylemeyi dijital okuryazarlığı çok önemli.
39:49O yüzden herkes bu konuda gerçekten üşenmeyip.
39:54Yani sosyal medya bile açtığınızda ya da açtığınız sosyal medyanızda yeni ne geldi?
40:03Ne notlar var?
40:04O küçük şeydekinde o kadar sosyal medyada vakit geçirirken onun biraz vaktini aslında neye imza attığınızı
40:12aslında ne verdiğinizi bakılırsa çok daha iyi olur onu düşünüyorum.
40:18Peki iyi ki geldiniz.
40:20Sizi yine tabii ki burada ağlamaktan biz de mutlu oluruz.
40:24Teşekkür ediyorum.
40:25Ben teşekkür ediyorum.
40:27Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Nabat Garahanova konuğumuzdu.
40:32Dijitalleşme üzerine konuştuk.
40:34Tabii artık inkar edemeyeceğimiz bir süreç.
40:36Çünkü bütün dünyayı etkisi altına almaya başladı.
40:40Biz yeni bilgileri sizlere bu ekranlardan aktarmaya devam edeceğiz.
40:44Ancak bu programı şimdilik burada noktalayalım.
40:47Başka bir programda yeniden görüşmek üzere.