Dünden sabaha yansıyan gelişmeler, yaşananların yankıları, günün ve haftanın sıcak gelişmeleri, trafiğin durumu Göksu Öngören Özgür'ün sunumu ile Gündem'de.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00:00Ekonominin 3 yıllık yol haritası bugün belli oluyor.
00:00:142025-2027 dönemini kapsayan orta vadeli program birazdan açıklanacak.
00:00:18Uzman konuklarımızla değerlendireceğiz.
00:00:21Anayasa Mahkemesi sahipsiz köpeklere yönelik yasal düzenleminin iptal sistemine ilişkin ilk incelemesini bugün yapacak.
00:00:34Detaylar birazdan CNN Türk'te.
00:00:36Cumhuriyet Halk Partisi'nde gelecek seçimler için cumhurbaşkanı adayı tartışmaları sürüyor.
00:00:48Farklı isimlerin anıldığı adaylara yönelik İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkanı Cemil Tugay'dan da bir açıklama geldi.
00:00:55Tugay aday olarak en güçlüsünü çıkarmamız lazım. Şu anda Ekrem İmamoğlu gibi görünüyor dedi.
00:01:02O açıklamanın tamamı birazdan Gündem Haber Kuşağı'nda.
00:01:14Günaydın ben Göksongen Özgür. Gündem Haber Kuşağı'yla karşınızdayız.
00:01:17Yaklaşık 3 saat boyunca da gelişmeleri aktaracağız.
00:01:202025-2027 dönemini kapsayan yeni orta vadeli program birazdan açıklanıyor.
00:01:27Ekonomide o 3 yıllık yeni yol haritası nasıl oluşacak, nasıl şekillenecek ve beklentiler ne yönde?
00:01:35Aslında bunların hepsini konuşacağız.
00:01:37Şimdi açıklamanın yapılacağı yere Ankara'ya başkente dönelim.
00:01:42Arda Erdoğan bizleri o bölgede bekliyor noktada.
00:01:45Toplantının yapılacağı ve açıklamanın geleceği bölümden bize aktaracak son bilgileri, son notları.
00:01:52Hemen Arda'ya dönelim.
00:01:54Arda dakikalar kaldı değil mi açıklanmasına?
00:02:01Evet, Göksu Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz.
00:02:04Ekonominin 3 yıllık yol haritası niteliğinde olan 2025-2027 dönemini kapsayan orta vadeli programı
00:02:11önümüzdeki dakikalarda bulunmuş olduğumuz salondan açıklayacak.
00:02:15Hem büyüme verileri hem enflasyon rakamları hem istihdam hem de ihracata ilişkin makroekonomik verilerin
00:02:22bu raporda, bu orta vadeli programda güncellenmesini, yenilenmesini bekliyoruz.
00:02:28Bazı makroekonomik göstergelerde yenilemeye, güncellemeye gidilecek hedef
00:02:33tekhaneli enflasyonla yatırım, istihdam, üretim odağında sürdürülebilir bir büyüme sağlamak şeklinde ifade edilmişti.
00:02:402025-2027 dönemini kapsayacak orta vadeli program.
00:02:45Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz tek başına açıklamayacak orta vadeli programı.
00:02:49Hemen arkada görmüş olduğunuz masanın etrafına bakanlar oturacaklar.
00:02:53Ömer Bolat Ticaret Bakanı, Mehmet Fatih Kacır, Vedat Işıkhan, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Çimşek olacak Cumhurbaşkanı Yardımcısı.
00:03:03Cevdet Yılmaz'ın yanında ayrıca Enerji Bakanı, Tarım Bakanı da beraberinde olacak.
00:03:07Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan da yine Cevdet Yılmaz'ın yanında olacak.
00:03:11Programdaki sunumun ardından sorular sorulacak.
00:03:14Cevdet Yılmaz ve kurmayları soruları yanıtlayacaklar.
00:03:17Ekonomiye ilişkin tüm merak edilenler de önümüzdeki dakikalarda sorulmuş olacak.
00:03:22Cumhurbaşkanı Erdoğan ise orta vadeli programın açıklanmasının ardından programı imzalayarak yayınlanmak üzere resmi gazeteye gönderecek.
00:03:29Ki bugün öğleden sonra saatlerinde resmi gazetenin mükerrer sayısında orta vadeli programın yayınlanmasını bekliyoruz.
00:03:36Bazı tahminleri aslında bir önceki orta vadeli programa bakarak ifade edebilmemiz mümkün.
00:03:422026'da tekhaneli enflasyon hedeflenmişti. Bir önceki programda %8,5 deniliyordu.
00:03:47Yine tekhaneli enflasyon verisinin beklentisinin korunması bekleniyor.
00:03:52Fakat bu 8,5'un altında mı olacak ya da üstünde mi olacak?
00:03:56Biz de önümüzdeki dakikalarda göreceğiz.
00:03:58Büyüme rakamları da önemli tabii ki orta vadeli programda.
00:04:012024 için %4, 2025 için %4,5'luk bir hedef belirlenmişti.
00:04:06Yeni dönemde bu rakamlar nasıl olacak? Yukarı yönlü revizeler gelecek mi?
00:04:10Bunları da takip ediyor olacağız.
00:04:1214.855 dolara fert başına milli gelir hedeflenmişti.
00:04:16Yeni dönemdeki bu programda 14.855 doların üzerine çıkılacak mı?
00:04:21Bizler de takip ediyor olacağız.
00:04:23Ayrıca istihdamın yıllık ortalama 909.000 artması bekleniyordu bir önceki programda.
00:04:28Bu programdaki artış verisini de tahmin edeceğiz.
00:04:31Ayrıca dolar-türk lirası paritesi tahminlerinin yanı sıra turizm gelirleri ve ihracat tahminlerinin de
00:04:37orta vadeli program kapsamında önümüzdeki dakikalarda açıklanması bekleniyor.
00:04:41Artık birkaç dakika içerisinde Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve bakanlar buraya gelecekler.
00:04:46Bulunduğumuz salona ve orta vadeli program Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz tarafından açıklanacak.
00:04:51Ardından ekonomi kurmayları gazetecilerin sorularını yanıtlayacak Göksu.
00:04:56Ardından detayları dinledik.
00:04:58Şimdi konuğumuz stüdyoda.
00:05:00Ekonomist Muhammed Bayram.
00:05:02Ekonominin o 3 yıllık yol haritası olacak ve açıklanacak.
00:05:06Yeni orta vadeli programı değerlendireceğiz.
00:05:09Sayın Bayram günaydın hoş geldiniz diyelim.
00:05:12Günaydın.
00:05:13Şöyle başlayalım aslında hızlı bir şekilde.
00:05:16Beklentileriniz ne yönde?
00:05:18Piyasa hangi yöne evrildi ve o beklentiler doğrultusunda şekillendi?
00:05:24Orta vadeli program aslında hükümetin yaptığını yapacaklarının aslında temsili.
00:05:29Aynısı iştir kişinin.
00:05:31Bundan önce nasıl enflasyon tekanı indirildiyse nasıl faizler tekanı indirildiyse.
00:05:35Büyüme oranları yüzde beşlerin üzerinde geldiyse.
00:05:37Yine aynı şekilde bu orta vadeli programda da bunun aslında göstergesi olacak.
00:05:41Ve orta vadeli programda zaten rutin olarak düzenlenen bir program.
00:05:45Yani her sene gelecek 3 sene revizesi yapılır.
00:05:49Geçtiğimiz dönemdeki enflasyon hedefleri ve faiz hedefte tutulmakla birlikte daha yüksek revize edilecektir.
00:05:55Yani neye yüksek revize edilecek?
00:05:56Büyüme daha ileriye taşınacaktır.
00:05:58Çünkü IMF yüzde 3.6 olan yıllık büyümesini 3.7'ye revize etti.
00:06:03Ki ilk çeyrekteki revizemiz bizim büyümemiz yüzde 5.7.
00:06:06İkinci çeyrek yüzde 2.5.
00:06:08Ortalama yüzde 3.8 bu revize edilmesi gerekiyor.
00:06:11Yine aynı şekilde orta vadeli program biliyorsunuz Sayın Cumhurbaşkanı'nın
00:06:14burada kararname ile birlikte resmi gazete yayınlanması gereken bir devlet tahuydu.
00:06:20O yüzden orta vadeli programı hem vatandaşlar hem real sektör hem de yurt dışındaki yabancı kuruluşlar dört gözle bekliyor.
00:06:27Orta vadeli programda aslında bizim ilk hedefimiz neydi?
00:06:29Temeli. 3 tane temeli var.
00:06:31Özellikle enflasyonun mücadele, depremin etkisinin bir an önce üzerimizden kalkması,
00:06:36özellikle deprem bölgesinin hayatının normal dönmesi,
00:06:38bununla beraber bütçelik etkisinin azaltılması ve diğeri ihracat.
00:06:42Şimdi biz enflasyona karşı hedefleri enflasyon yayını da yaptık.
00:06:46Bakın geçen sene ağustos yüzde 58'ler civarındaydı enflasyonumuz.
00:06:50Bu ayda 12 aylık yüzde 51'lere geri geldi.
00:06:52Pik noktası yüzde 75'ler civarındaydı.
00:06:54Hızlı bir dezenflasyon süreci olacak dendi.
00:06:57Gıda enflasyonu düşecek dendi ki gıda enflasyonu 2020 yılından beri en düşük seviyesinde.
00:07:03O yüzden bunlar tamamen gözümde bulunarak enflasyona karşı hükümet verdiği sözü tuttu mu?
00:07:08Şu anda tuttu.
00:07:10Çünkü Merkez Bankası'nın da sene sonu tahmini en düşük yüzde 34,
00:07:14en yüksek yüzde 42, medyan ortalama yüzde 38.
00:07:18Yani yüzde 38'lik hedef tutturamazsa başarısız diye bir durum söz konusu değil.
00:07:22Yüzde 42'ler üst band ve yabancı kuruluşlarda yüzde 42 seviyesine yaklaşmaya başladı.
00:07:28Sayın Mehmet Şifşek zaten ifade etti.
00:07:30Bizim yıl sonra öngörümüze, piyasa katılımcılarla birlikte yakınlaşmaya başladı.
00:07:34Dedi ki 12 aylık sonrası, 24 ay sonrası, 36 ay sonrası şu anda
00:07:39orta vadeli programda ne dendiyse piyasada buna yakınlaşmaya başladı.
00:07:43O yüzden öncelikle enflasyon ayağını önceki orta vadeli programda başarmış olduk.
00:07:49Bir diğeri deprem bölgesine yatırımlar.
00:07:51Deprem bölgesinin tekrar kalkındırılması.
00:07:53Yani tabi orada sadece altyapı yatırımlarının yapılması,
00:07:56kanalizasyonun, suyun, elektriğin, evlerin yeniden yapılması ki
00:08:00büyük bir iş, büyük bir şantiye var orada.
00:08:03Dünyanın en büyük şantiyesi şu an deprem bölgesinde
00:08:05ve hızlı bir şekilde konuklar söz verildiği gibi teslim edilmeye başlandı.
00:08:09Burada 1 milyar dolara yakın bir buraya maliyet vardı.
00:08:13Bütçeden ayrılan.
00:08:14Ki biz denk bütçeye gidiyoruz, sıkı bir maliyet politikası yapıyoruz,
00:08:17sıkı bir gelir politikası yapıyoruz.
00:08:19Depremin etkileri 2004 yılında acı bir şekilde hissedilirken
00:08:22özellikle manevi, maddi kayıpları da telafi etmekle
00:08:27birlikte bakın en son vergi beynamelerinin ertelendi yine.
00:08:30Bu şekilde bir mücil sebep kapsamında vardı yine ertelendi.
00:08:34Depremin etkileri de sarılmaya başlandı ama bu yıl hala devam edecek.
00:08:38Gelecek senede bu yıl o kadar olmasa da yine yatırımlar devam edecek.
00:08:42Bütçeden buraya kaynak aktarılacak.
00:08:43İkinci sözü tutmuş oldu mu devletimiz tutmuş oldu.
00:08:46Üçüncü ihracat.
00:08:47İhracatta geçen hafta dış işaret rakamlarımız açıklandı.
00:08:50Ağustos ayının en yüksek ihracatı 22.1 milyar dolarlık ihracatımız var.
00:08:55Yani ciddi rekor bir artışla birlikte.
00:08:57Yine aynı şekilde hizmet sektöründeki artış, turizm gelenek artış,
00:09:00öngörülen daha fazla.
00:09:02Ancak tabii içeriden ve dışarıdan müdahaleler olmakla birlikte
00:09:06Türkiye ekonomisine tabii bir miktar gerileme yaşamımız olası.
00:09:10Ama bununla birlikte Türkiye ekonomisi orta vadeli programda verilen sözleri
00:09:14tutmakla beraber yine orta vadeli programda hedefini çizmekle beraber
00:09:17bence doğru yolda gidiyor.
00:09:19O yüzden orta vadeli programda beklentimiz ne?
00:09:21Enflasyon oranlarının Merkez Bankası öngörüsüne göre reviz edilmesi
00:09:25yani yüzde kırk iler civarında.
00:09:27Benim tahminim yüzde kırk ile yüzde kırk bir arasında bu yıl sonu için
00:09:30enflasyon oranı.
00:09:32Gelecek seneki enflasyon yüzde on dörttü.
00:09:34Bunun yüzde on dört ile yüzde yirmi bağımına taşınabilir.
00:09:37Üst seviyesi yüzde yirmi olabilir.
00:09:39Bununla beraber faiz düşülmesi, reyal sektörün düşülmesi
00:09:42ve sene sonu da özellikle asgari ücrette ve emeklilere yapılacak zamla birlikte
00:09:47o dengelenmenin yaşanabilmesi.
00:09:49Orta vadeli programda bence bunları göreceğiz.
00:09:51Peki şimdi orta vadeli program deyince
00:09:54burada tüm süreç açıklandıktan sonra piyasalara bunun yansıması ne olur?
00:10:01Mesela yarın sabaha nasıl uyanırız?
00:10:03Veya pazartesi sabahı dolar euro altına baktığımızda
00:10:08bir gevşeme ya da stebil durum yani normal seyrinde devam eder mi?
00:10:13Burada bir farklılık görür müyüz?
00:10:15Anlık bir etki görmeyiz.
00:10:17Uzun vadede mi yine onu da orta vadede mi göreceğiz?
00:10:20İlk burada enflasyon yayınları yaparken iki sene öncesinde
00:10:23ilk bu tek haline enflasyon ne zaman olur diye konuşuyorduk ki
00:10:27orada Merkez Bankamızda ayıp bir tahminleri bulunmuyordu.
00:10:292026'ta tek haline enflasyon ve faiz görebileceğimizi söylemiştik.
00:10:33Yine burada ekonomi uzun soluklu bir yarış, maraton.
00:10:36Burada para politikasının etkileri de kademeli bir şekilde görülüyor.
00:10:40Zaman ve sabır gerektiriyor.
00:10:42Ve ekonomi yönetimimizin ilk göreve geldiği günden beri
00:10:45zaman ve sabır istedi ve sayın Mehmet Şimşek
00:10:47bugünleri görür mü?
00:10:49Benim ağzımdan çıkmayacak hiçbir şeye inanmayın dedi.
00:10:51Ki kendisi nitekim dört defa istifa etti.
00:10:53Tekrar geri geldi bıraktı.
00:10:55Pazartesi yaşadık ama ekonomi yönetimi hala görevin başında.
00:10:58Şimdi burada vatandaşın beklenmesi tabi
00:11:00kısa vadede hemen benim cebime etki edilsin.
00:11:02Ama vatandaşın kısa vadede cebine etki edecek nokta şu.
00:11:05Eğer bir ticaretle uğraşmıyorsak
00:11:07ticaretle uğraşanlar da yüksek enflasyon, yüksek faizden dolayı
00:11:10bir miktar zorluk yaşıyor.
00:11:12Asgari ücret yapılacak artışla beraber.
00:11:14Tabi bunun enflasyon yansıması olmamalı.
00:11:16Yine emekleri yapılacak artışla beraber
00:11:18işte halkımız biraz da refah düzeyi artacak.
00:11:20Vatandaş aslında bunu istiyor.
00:11:22Yani kısa vadede, orta vadede program açılanıyor ama
00:11:24orta vadede programın bana etkisi ne?
00:11:26Orta vadede programın bize etkisi
00:11:29özellikle Türkiye içerisindeki
00:11:34bazı çevrelerin, ekonomistlerin
00:11:36algısını yönlendirilmesi.
00:11:38Bizim doğru yolda gittiğimiz zaten
00:11:40Saudi yolu bütün vatandaşlarımız ve ekonomistler zaten bunu onaylıyor.
00:11:43Ve yabancı kuruluşlar onaylıyor.
00:11:45Yani yabancı kuruluşların da
00:11:47evet Türkiye bir noktaya geldi.
00:11:49Söylediği gibi para politikası sıkı olarak uyguladı.
00:11:51Geler politikası arttırdı.
00:11:53Bundan sonra ne yapacak deyip orta vadede programa bakacak.
00:11:55Peki. Şimdi Muhammed Bayram'la,
00:11:57ekonomist Muhammed Bayram'la konuşuyoruz.
00:11:59Galatasaray Üniversitesi Öğretim Üyesi
00:12:01Doçent Doktor Atay Özkaya'da
00:12:03yayınımıza katılıyor. Hoş geldiniz Sayın Özkaya.
00:12:07Çok teşekkürler.
00:12:09Şimdi Sayın Bayram'la bir değerlendirme yaptık.
00:12:11Orta vadeli program birazdan açıklanacak.
00:12:13Ama piyasalarda yavaş yavaş şekillenmeye başladı.
00:12:15Beklentiler oluştu.
00:12:17Bu beklentiler üzerinden devam edecek olursak
00:12:19sizin beklentiniz nedir?
00:12:21Orta vadeli
00:12:23programda ne açıklanacak bugün?
00:12:25Tabi orta vadeli
00:12:27programın önemi
00:12:29öncelikle maliye politikasıyla
00:12:31para politikasının nasıl bir uyum içinde
00:12:33devam edeceğini bize
00:12:35bugün söyleyecek.
00:12:37Dolayısıyla bunun da anlamı
00:12:39şudur. Özellikle bu
00:12:41iki politikanın kesiştiği
00:12:43nokta enflasyonun
00:12:45seyri ve ekonomik büyümenin
00:12:47ne yönde olacağı.
00:12:49Aynı zamanda tüketim
00:12:51ve kamu harcamalarının seviyeleri
00:12:53burada bizi ilgilendirecek.
00:12:55Başta enflasyon
00:12:57toplumun büyük kesimlerini
00:12:59ilgilendirdiği için burada bir
00:13:01güncelleme olup olmayacağı
00:13:03merak konusu. Çünkü
00:13:05hatırlayacağınız gibi Merkez Bankası'nın
00:13:07%14'lük bir
00:13:092025 tahmini
00:13:11hedefi var.
00:13:13Orta vadeli programda ise bu %15.2'ydi.
00:13:15Bugünden
00:13:17baktığımızda bu neden önemli
00:13:19dediğimizde bugünden itibaren
00:13:21bir yıllık bir projeksiyonla
00:13:23önümüze doğru yaklaşık
00:13:25%20'lik bir enflasyon
00:13:27söz konusu beklentilerde.
00:13:29Merkez Bankası
00:13:31verileriyle baktığımızda
00:13:33bu da faizlerin %50 olduğu
00:13:35bir ortamda biz Aralık ayına
00:13:37ilerledikçe şu soruyu gündeme getirecek
00:13:39bu kadar fark varsa
00:13:41neden faiz indirme gidilmiyor?
00:13:43Çünkü real sektörde bu konuda
00:13:45bazı tartışmalar var.
00:13:47Aynı şekilde bu ücretlerinde
00:13:49Aralık ayında ücret artış
00:13:51beklentilerinin ne seviyede olacağını
00:13:53tartışma konusu olacak.
00:13:55Dolayısıyla burada enflasyonda
00:13:57bu beklentilerde bir güncelleme
00:13:59yapılmasını ben bekliyorum
00:14:012025 için.
00:14:032024 yıl sonu hedefi bildiğiniz gibi
00:14:05%48 orta hedef %40'a
00:14:07çıkarılmıştı.
00:14:09Bu %43-45 aralığında
00:14:11tamamlanacağı için burada bir değişiklik
00:14:13ben öngörmüyorum ama
00:14:15%14'lük ve %15.2'lik
00:14:17iki hedef OBP'deki
00:14:19%15.2'lik hedef tahmin
00:14:21%20'ye doğru çıkarılabilir.
00:14:23Bu da Aralık ayına
00:14:25doğru ancak Merkez Bankası'nın
00:14:27bir gevşeme yapmasının
00:14:29tartışmalarını da rayına
00:14:31oturtur. Aksi takdirde
00:14:33itibaren tartışmalar oldukça alevlenir.
00:14:35Dolayısıyla ilk olarak
00:14:37ben bunun
00:14:39gündemde olacağını ve
00:14:41soruların da bu yönde geleceğini değerlendiriyorum.
00:14:43Buna paralel tabii ki
00:14:45bunun bir sağlaması olarak şuna
00:14:47bakılacaktır. Bunu sağlayacak
00:14:49olan büyüme hedefi
00:14:51normal mi acaba? Matematik olarak
00:14:53uygun mu? Çünkü %4-4.5'lük
00:14:55bir 2025
00:14:57büyümesi söz konusu hedefler
00:14:59arasında OBP'de.
00:15:01Bir miktar aşağı çekileceğini
00:15:03değerlendirebiliriz. Yani %3.5'a
00:15:05doğru güncellenebilir
00:15:07aşağı doğru. Tabii ki
00:15:09bu soğuma
00:15:11talepteki soğumayla ilişkilendirecek
00:15:13ekonomik aktivitedeki bir miktar
00:15:15yavaşlama
00:15:17normal karşılanabilir. Ama bizim
00:15:19gibi ülkelerde %3.5
00:15:21aslında düşük sayılabilecek bir
00:15:23büyümedir. Onu da söyleyelim.
00:15:25Bunun da işsizliğe yansımasının
00:15:27değerlendirilmesi gerekir. Tam o noktada
00:15:29kamunun harcama politikası devreye
00:15:31giriyor. İş gücü politikası özellikle.
00:15:33Ve 2025
00:15:35yılı için OBP hedeflerinde
00:15:37faiz dışı
00:15:39fazla öngörülmüştü. 200 milyar
00:15:41TL'ye kadar. Burada da
00:15:43bir güncelleme meydana gelebilir.
00:15:45Ya da bu hedefte sıkı kalınacağına
00:15:47dair geçtiğimiz hafta
00:15:49Sayın Merkez Bankası Başkanı yardımcısının
00:15:51da mali
00:15:53politika yaptığı vurgu üzerine belki
00:15:55burada değişikliğe gidilmez. Ama
00:15:57bu sıkılık özellikle
00:15:59yabancı yatırımcı, yabancı kuruluşlar
00:16:01kredi eceleme kuruluşları nezdinde
00:16:03önemli olduğu için bu faiz dışı
00:16:05fazla hedefi muhafaza
00:16:07edilebilir. Yalnız
00:16:09gerçekleşme olarak değerlendirdiğimizde
00:16:11biz gerçekten muhafaza edildiğinde
00:16:13tutturulabilir mi diye düşündüğümüzde
00:16:152025 yılında böyle hedefin
00:16:17kamu bütçesi üzerine yapılacak bir
00:16:19hedefin tutturulması, kamu harcamalarının
00:16:21kısılmadığını veri kabul
00:16:23edersek ancak vergi artışlarıyla
00:16:25veya verginin daha da
00:16:27yayılmasıyla söz konusu olabilir.
00:16:29Dolayısıyla burada
00:16:31bu bacakların
00:16:33ben önemli ölçüde değerlendirileceğini
00:16:35bir de sanayi politikasının
00:16:37ve real sektörü etkilerinin
00:16:39ayrıca tartışılacağını değerlendiriyorum.
00:16:41Bunun da bu hafta
00:16:43gördüğümüz bazı dış
00:16:45politika gelişmeleri ilgili
00:16:47olacağını özellikle vurgulamak lazım.
00:16:49Çin'le yapılan yatırım
00:16:51anlaşması, elektrikli araçlar
00:16:53ve orta yüksek teknolojiye yönelik
00:16:55sanayi
00:16:57politikalarının geliştirilmesi bugün
00:16:59konuşulacaktır. Bu yapısal
00:17:01reformlar başlığı altına
00:17:03değerlendirileceğini ben düşünüyorum.
00:17:05Dolayısıyla bunun da bu hafta yine
00:17:07Brix'le ilgili gelen haberler
00:17:09doğrultusunda eş güdümlü
00:17:11olacağını düşünebiliriz.
00:17:13Aynı zamanda dış politikaya
00:17:15ilişkin ipuçlarında yer alacağı bir
00:17:17orta valili program gözlemleyeceğiz.
00:17:19Şimdi
00:17:21izleyicilerimizi bir kez daha hatırlatalım.
00:17:23Sabah radyolarından bizi dinleyen
00:17:25dinleyicilerimize de
00:17:27Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz
00:17:29yeni orta vadeli programı
00:17:31açıklayacak. Dakikalar sonra
00:17:33kameralarımız o noktaya, çevrili
00:17:35konuklarımızla da değerlendiriyoruz.
00:17:37Ekonomist Muhammed Bayram ve aynı
00:17:39zamanda Galatasaray Üniversitesi
00:17:41Öğretim Üyesi Doçent Doktor Atavoskaya ile
00:17:43beklentileri ve bugünkü
00:17:45programın açıklanmasıyla
00:17:47birlikte piyasalara gelecek
00:17:49o haberin nasıl
00:17:51yankılanacağını belki de bakmak
00:17:53gerekiyor. Burada en önemli konuşacağımız
00:17:55süreç aslında enflasyon.
00:17:57Bunu bir konuşalım. Sayın
00:17:59Bayram, neden enflasyon diyoruz?
00:18:01Çünkü orta vadeli program dediğimiz
00:18:032025 ve 2027. Şimdi
00:18:05ekonomi yönetimi sürekli olarak aslında
00:18:07şu vurguyu yapıyor. Sayın Cevdet Yılmaz
00:18:09ve Maliye
00:18:11Bakanı Mehmet Şimşek de
00:18:132026 yılında aslında
00:18:15Türkiye'nin daha düzlüğe ereceği
00:18:17vurgusu sürekli olarak aslında
00:18:19piyasalara söyleniyor
00:18:21ve bu anlamda da şekillendi biraz daha.
00:18:232025 daha
00:18:25inişli bir yıl olacak enflasyonda.
00:18:272026'da da beklenenleri
00:18:29yakalamış olacağız. Enflasyon
00:18:31rakamları da deniliyor. Şimdi
00:18:332027 dediğimizde
00:18:35bugün ne açıklanacak enflasyon
00:18:37açısından? Evet,
00:18:39ekonominin aslında %90'ı
00:18:41algıları yönetmektir. Yani bu algıları yönetmek
00:18:43adına da ekonomi yönetimi ilk baştan beri hep
00:18:45kaf oldu. Rasyonel politikalar geri döndü.
00:18:47Enflasyonu gerçekçi bir şekilde
00:18:49ne olacağı, ne oldu ve ne
00:18:51olacağını açıkladı. Yani burada ilk
00:18:53başta defter daha düşük gösterilip daha
00:18:55yüksek enflasyon çıktığında vatandaşın
00:18:57buradaki o fiyattan dolayısıyla belirsizlikleri
00:18:59oradan kaldıramazdı. Ama şu anda
00:19:01vatandaş biraz daha önünü görmeye
00:19:03başladı. Şu anda koşulları neyi biliyor
00:19:05vatandaşımız? Evet, şu andaki faiz
00:19:07ortamıyla şu anda yüksek maliyetlerle birlikte
00:19:09ev alınmaz, araba alınmaz. Eğer
00:19:11bir ihtiyacın değilse
00:19:13ya da şu anda bazı
00:19:15kişiler diyor ki... Faiz düştü mü ev fiyatları
00:19:17ve araba fiyatları artacak mı peki? Bunu da sor.
00:19:19Yani faiz düşmekle alakalı canlanır tabii.
00:19:21Canlanır, canlanır. İyimser
00:19:23bir vurgu oldu şimdi. Fiyatlar artacak.
00:19:25Bakın, konut.
00:19:27Hocam şimdi canlanır
00:19:29deyince biz alıcılar için
00:19:31çok iyimser bir yaklaşımı oldu. Fiyatlar
00:19:33bir anda uçacak mı diyeyim o zaman ben
00:19:35daha böyle vatandaşın anlayacağı
00:19:37şekilde soralım.
00:19:39Atı Hocam buyurun.
00:19:41Özellikle faizler
00:19:43konusunda bir değişiklik yaşanmazsa
00:19:45bu durgunluk ancak
00:19:47kısmi mali politika desteğiyle
00:19:49bir miktar aşılabilir.
00:19:51Ama aralık ayından sonra
00:19:53aralık ayından başlayarak
00:19:55faizler konusunda aşağı
00:19:57doğru iniş patikası oluşturulduğunda
00:19:59o zaman ev
00:20:01ve araba piyasasının da
00:20:03kredi, genişleyen
00:20:05kredi acmiyle olumlu yönde
00:20:07canlanacağı yani talebin
00:20:09karşılanacak
00:20:11derecede kredi genişlemesi
00:20:13yapılabileceğini değerlendirebiliriz.
00:20:15Bunun için yalnız aralıktan sonrasına
00:20:17ancak bir takvim
00:20:19belirleyebiliriz bugünden baktığımızda.
00:20:21Bugün yapılamaz mı? Belki
00:20:23onu soracaksınız aynı zamanda.
00:20:25Bugün yapılması böyle bir genişlemin
00:20:27oldukça yanlış olur ve enflasyonu
00:20:29geldiği noktadan çok daha
00:20:31yukarıya zıplatır.
00:20:33O zaman Sayın Bayram, Atı Hocam'ın
00:20:35bıraktığı yer önemli. Siz de
00:20:37söylediğiniz piyasa biraz daha canlanır
00:20:39faizlerin düşmesiyle. Bugün
00:20:41Cumhurbaşkanı Yardımcısı
00:20:43Sayın Cevdet Yılmaz'ın yapacağı o açıklamayla
00:20:45birlikte faiz
00:20:47indirimine de işaret edilecek mi?
00:20:492025 yılının ilk
00:20:513 aylık sürecinde
00:20:53mesela vurgu yapılır mı faiz indirimleriyle
00:20:55ya da sıkılaşma politikasının yavaş
00:20:57yavaş son bulacağına bir vurgu
00:20:59bekliyor musunuz? Bakın Merkez Bankası
00:21:01Başkanı hep toplantıda
00:21:03enflasyonun ana eğilimdeki belirgin
00:21:05ile birlikte sıkı para politikasından
00:21:07bir miktar vazgeçileceğini söyledi.
00:21:09Ne demek oluyor? Enflasyonun asıl
00:21:11arttırıcı etkenlere düşüş gösterirse
00:21:13biz faiz indirime gideceğiz diyor.
00:21:15Şimdi biz gıda enflasyonunda 2020
00:21:17yılından beri en düşük aylık yükselişi gördük
00:21:19ve aynı şekilde enflasyon
00:21:21ana eğilimde belirgin bir iyileşme görüyoruz şu an
00:21:23itibariyle. Ama bunun daha uzun bir yolu devam
00:21:25edecek. Ama gelecek dönemlerle
00:21:27birlikte bizim dünyanın konjonktörüne ayak
00:21:29uydurmamız gerekiyor. Avrupa Merkez Bankası kısmı
00:21:31bir faiz indirimi yaptı. Ancak
00:21:33Avrupa ile birlikte Amerika karabil
00:21:35pazartesi yaşıyor. Neden dolayı?
00:21:37Borsada özellikle. Borsada.
00:21:39Japon Merkez Bankası faiz arttırımı yaptı.
00:21:41Carry trade yöntemiyle oradan borçlanıp
00:21:43dünya borçlarına yatırım yapan kişiler hemen
00:21:45borçlarına parasını çekince
00:21:47FED üyeleri dedi ki acaba acil toplanıp
00:21:49faiz indirimine gidelim mi? Çünkü bir senedir
00:21:51FED üyeleri bizi oyaladı. Yani
00:21:53ha bugün indireceğiz ha yarın indireceğiz şeklinde.
00:21:55Ama son Jackson Hole toplantılarıyla
00:21:57birlikte bütün dünya merkez bankası
00:21:59başkalarıyla toplandı. Orada artık
00:22:01Eylül'de faizlerin gidileceği nerdeyse yüzde
00:22:03doksanlar seviyesinde. Çünkü artık piyasa
00:22:05bunu kaldıramayacak. Tabi bu konjonktürde
00:22:07dünya merkez bankası
00:22:09faiz indirirken biz de buna kayıtsız
00:22:11kalmayacağız. Ama bunun
00:22:13artık buraya kadar getirmişken işi
00:22:15sıkı bir para politikası uygulanıyorken
00:22:17bu işte iş talepteki dengelenme olmuşken
00:22:19enflasyon dengelenme olmuşken
00:22:21bizde hemen faiz indirimi olmaz.
00:22:23Ancak sene sonu itibariyle aralıkta
00:22:25yapılacak son toplantıda belki
00:22:27algı yönetmek adına merkez bankası
00:22:29küçük bir miktar elli olan
00:22:31politika faizini kırk dokuz yüz yetmiş beşe
00:22:33indirmek. Zaten bu real faiz
00:22:35etkilemeyecektir gibi bir işaret
00:22:37verebilir. Ama gelecek sene ilk çeyrekte
00:22:39mutlaka faiz indirime gidecektir.
00:22:41Konut kısmı önemli Göksel Hanım.
00:22:43Bir vaktimiz varsa burada
00:22:45konut kısmında bazı vatandaşlarımız şu anda şunu
00:22:47soruyor. Ya ben evimi şu an satayım
00:22:49sattığım parayı alıp
00:22:51TL mevduatına koyup değerlendirip
00:22:53tekrar dönem sonunda alayım mı
00:22:55almayım çelişkisini yaşıyor. Şu anda
00:22:57tam artık dolarını
00:22:59ya da bir bağlı olan parasını bozdurup
00:23:01TL mevduatına koymak için son fırsat.
00:23:03Çünkü merkez bankası
00:23:05da burada zorunlu karşılıklarla
00:23:07alakalı bir düzenlem yapar. TL mevduat sistemi kalkar
00:23:09mı peki? Tüm bu süreç tamamlandıktan
00:23:11sonra mesela
00:23:13geçtiğimiz 2024 yılında en çok
00:23:15konuştuğumuz başlıklardan biriydi. Özellikle
00:23:172024 yılının başında faizlerin
00:23:19arttırımı ile aslında başladı. Artık
00:23:21kalkacak mı o süreç bitti mi diye.
00:23:23Tam anlamıyla
00:23:25artık kalkması
00:23:27ne zaman söz konusu ya da kullanımı
00:23:29sona erdi diyebilir miyiz?
00:23:31Kurkom mevduat zamanında
00:23:33bir taşta beş kuş vurduğumuz bir enstrüman.
00:23:35Burada dövize yönelimi engelledi.
00:23:37Ama şu anda devletimiz şunu bekledi.
00:23:39Merkez bankasında öyle bir
00:23:41para olmalı ki istediğim anda
00:23:43kontağı kapatabileyim. Şu anda
00:23:45merkez bankamız istese devletimiz istese
00:23:47kurkom mevduatı hemen bitirebilir.
00:23:49Ancak piyasanın bir dengesi var. Oraya
00:23:51vade olarak yatırımcı olarak
00:23:53evet ben bu parayı koydum bu vade bu parayı
00:23:55alacağım şeklinde
00:23:57piyasanın bir beklentisi var. Bu birden
00:23:59kırılmaz. Bu önderilebilirlik olmaz.
00:24:01Azaldı biraz değil mi Sayın Bayram? Çok azaldı.
00:24:03Faizlerin arttırımı ile birlikte.
00:24:05Merkez bankası artık cazibesini
00:24:07kurkom mevduattan aldı TL mevduata
00:24:09verdi. Kurkom mevduatın getirdiği
00:24:11çok çok az şu anda. Genişleme olarak
00:24:13da merkez bankaları bankalara
00:24:15uyarıda bulundu. Eğer daha fazla parasal
00:24:17genişleme olursa zorunlu karşılık alırım
00:24:19senin karını azaltırım dedi. O yüzden bankalarda
00:24:21gelen müşterilerini TL mevduat
00:24:23önlendiriyor. TL mevduat da
00:24:25kısmı bu artışla birlikte kısmı düzenlemeyle
00:24:27beraber bir artış oldu.
00:24:29O yüzden vatandaş şu anda eğer bir dövizi
00:24:31varsa bakın döviz bir yatırım aracı
00:24:33olmaktan çıktı. Maalesef dövize
00:24:35inananlar işte seçimden önce kırk lira
00:24:37olacak diye inananlar hep kaybetti.
00:24:39Döviz bir yatırım aracı değil. Şu anda en önemli
00:24:41yatırım aracı ne?
00:24:43Pazartesi yaşadık borsaydı bir dönem.
00:24:45Altın hala daha uzun
00:24:47vadede kazandıran bir argüman olarak
00:24:49konuşuluyor. Ev
00:24:51bir dönem yine çok ciddi bir
00:24:53yatırım aracı oldu. Hatta tapulardan
00:24:55dönenler böyle arada
00:24:57küçük dediğimiz ama aslında
00:24:59büyük uçurumların oluştuğu bir günlük
00:25:01farklarla araç aynı şekilde.
00:25:03Şu an ama mesela
00:25:05bir yıl içinde şuna yatırım
00:25:07yapılsa kazanılır dediğiniz
00:25:09hangi argüman var? Ev araba piyasası
00:25:11dengelendi. Çünkü balon vardı. İkinci el
00:25:13o araçta, ikinci el konutta ve kiralarda.
00:25:15İşte en son kiralardaki düzenleme
00:25:17işte artık ilan verenler
00:25:19akredite olacak. Onaylanmış olacak. E devletten
00:25:21siz bir konutunuzu kiralayacaksanız
00:25:23emlakçıya onay vermeniz
00:25:25gerekiyor. Konut piyasası dengelendi.
00:25:27Araç piyasası dengelendi. Çünkü
00:25:29fahiş fiyatlar vardı. Balon vardı.
00:25:31Şu anda vatandaş nereye
00:25:33gitmeli? Önceden herkes ayaklı galericiydi.
00:25:35Ya ben bir boş vaktimde pazarları
00:25:37araba pazarına giderim
00:25:39arabamı satarım. Vaktimi geçiririm şeklinde
00:25:41bir algıyla birlikte bu arabaların alını satıldı.
00:25:43Evleri alıp satıldı. Ama ev ve
00:25:45arabanın para getirilmedi. Artık anlaşıldı. Şu anda
00:25:47vatandaş buraya
00:25:49teveccüh göstermiyor. Bununla
00:25:51birlikte şu anda en önemli yatırım
00:25:53aracı Ağustos ayında sene başından
00:25:55beri %40'lık bir artış olan altın.
00:25:57Altın. Altındaki artış
00:25:59özellikle FED'in faizlerine gitmesiyle birlikte
00:26:01daha da bilginleşecektir.
00:26:032736 seviyesine
00:26:05gelmişti. Rekor seviyesine.
00:26:07Burada 3000 TL'ler
00:26:09civarına çıkacaktır. 10 paşa dolarda
00:26:112750'leri mutlaka test edecektir altın.
00:26:13Ancak bu enflasyonun bir miktar
00:26:15üzerinde getirilir. Peki. Şöyle yapalım
00:26:17bununla beraber diğeri borsa ve TL meydanı.
00:26:19Hala borsa diyorsunuz.
00:26:21Sayın Özkaya, Karapazar
00:26:23testini yaşadık. Borsada da bir düşüş
00:26:25ve çıkışlar oldu. Hatta bu anlamda
00:26:27temkinli olunması uyarısı da yapıldı.
00:26:29Ama şu an bugün
00:26:31açıklanacak orta vadeli program
00:26:33çerçevesinde piyasada
00:26:35en çok kazandıracak
00:26:37önümüzdeki altı ayı da değerlendirmenizi
00:26:39istiyorum. Önümüzdeki bir yılda yani
00:26:4125 yılının sonuna kadar yatırımcısına
00:26:43en çok kazandıracak argüman
00:26:45alan neresi?
00:26:47Şimdi önümüzdeki altı aya
00:26:49baktığımız zaman aslında burada da
00:26:51belirleyici olan enflasyonun seyri olacak.
00:26:53Onu tekrar vurgulayalım.
00:26:55Kısaca Merkez Bankası'nın
00:26:57Ağustos ayındaki
00:26:59enflasyon raporuyla yaptığı
00:27:01projeksiyon, Ağustos ayı
00:27:03enflasyonun %2.45
00:27:05olması yönündeydi ve
00:27:07son çeyrekte
00:27:09yani sonbahar ayrılığından aralığa
00:27:11kadar da %1.5
00:27:13aylık bir
00:27:15enflasyonun
00:27:17gerçekleşeceği öngörülmüştü.
00:27:19Şimdi Merkez Bankası
00:27:21%2.47
00:27:23enflasyonla Ağustos
00:27:25ayındaki öngörüsü neredeyse
00:27:27tutturmuş durumda. Yani binde birlik
00:27:29bir sapmanın altında
00:27:31tutturmuş durumda. Yalnız buradaki
00:27:33sorun önümüzdeki aylarda
00:27:35içinde bulunduğumuz Eylül ayı dahil
00:27:37%1.5'luk bir enflasyonla
00:27:39kalıcı olarak devam edebilecek miyiz?
00:27:41Bu hizmet enflasyonu göz önüne
00:27:43alındığında neredeyse mümkün gözükmüyor.
00:27:45Onu vurgulayalım. Özellikle
00:27:47Temmuz ve Ağustos aylarında yapılan
00:27:49kamu zamanlarının bu
00:27:51beklentilerdeki bozulmaya
00:27:53hane halkı başta olmak üzere
00:27:55büyük etkisi var. Dolayısıyla
00:27:57beklentilerde bu noktada
00:27:59çipalanma sağlanamadığı
00:28:01için hane halkı başta olmak üzere
00:28:03önümüzdeki 6 ayda
00:28:05yatırım araçlarındaki talep de
00:28:07çeşitlenecek.
00:28:09Burada borsanın
00:28:116 ayın yani Aralık ayına
00:28:13kadarki döneminde yüksek
00:28:15getiri sağlayabileceğini
00:28:17düşünmek zor. Buradaki koşul
00:28:19bunu bana söyleten koşul
00:28:21yabancı yatırımcının borsaya
00:28:23olan ilgisinin hala öngörülen
00:28:25seviyeye gelmemiş olması.
00:28:27Yani yabancı yatırımcı devlet tahvillerine
00:28:29ilgi gösterse de
00:28:31borsaya ilgi göstermiyor. Bunun
00:28:33sebebini şöyle düşünebiliriz.
00:28:35Özellikle carry trade
00:28:37ve portföy akımlarında
00:28:39yabancı yatırımcının bakış açısı
00:28:41daha fazla borçlanacağımız
00:28:43yönünde bir kanaatte ise
00:28:45yabancı yatırımcılar
00:28:47o zaman bekleyecektir.
00:28:49Çünkü şirketler daha fazla
00:28:51zora girdiğinde bunları daha ucuza
00:28:53satın alma imkanları ortaya çıkar.
00:28:55Bu kulağımıza hoş gelmeyen
00:28:57ama ekonominin
00:28:59işleyişine ilişkin bir kuraldır. Dolayısıyla
00:29:01böyle olduğu için
00:29:03bugün yerine yabancı yatırımcının
00:29:05ülkemize olan kaynak aktarımını
00:29:07aralık ayına veya daha sonrasına
00:29:09bırakması kendi açısından
00:29:11getirisinin daha yüksek olacağını
00:29:13düşündüğünü bize söylüyor. Dolayısıyla
00:29:156 aylık dönemin ancak
00:29:17aralık sonrası için borsayı değerlendirebiliriz.
00:29:19O da ABD
00:29:21seçimlerin sonucuna
00:29:23ve küresel para akımlarına bağlı
00:29:25olacaktır. Sadece bizim iç sebeplerimize
00:29:27değil. Peki borsayla
00:29:29kıyaslayabileceğimiz diğer
00:29:31yatırım araçlarından
00:29:33bununla yarışabilecek veya geçebilecek
00:29:35ne olur dersek özellikle
00:29:37altın talebinin yükseldiğini gözlemliyoruz
00:29:39ki küresel merkez bankaları
00:29:41Çin başta olmak üzere
00:29:43ABD tahvillerini azaltırken
00:29:45altına yöneliyorlar.
00:29:47Bu açıdan altındaki
00:29:49volatilite yüksek seyredebilir.
00:29:51Bunu da vurgulamamız lazım.
00:29:53Kura gelince, döviz
00:29:55piyasasına gelince bugün orta valili
00:29:57programda büyüme
00:29:59hedefleri açıklandığında onu da
00:30:01örtük olarak göreceğiz.
00:30:0345-47 aralığında bir değer
00:30:05ben tahmin ediyorum.
00:30:07Geçtiğimiz orta valili
00:30:09programın yani 2024 yılındaki
00:30:11programın hedeflerine göre
00:30:1337.1'e yakındı
00:30:15dolar kuru 2024
00:30:17sonu için. Şimdi
00:30:19büyüme verisi güncellendiğinde
00:30:21bunun 45-47 aralığına
00:30:23doğru çıkabileceğini düşünebiliriz.
00:30:25Ama vatandaşlarımız
00:30:27enflasyonun
00:30:29beklentileri enflasyon konusunda çipalanmadığı
00:30:31için daha yüksek bir kur
00:30:33öngörüsünde de bulunabilirler.
00:30:35Dolayısıyla burada ben
00:30:37borsanın ancak aralıktan sonra
00:30:39getirisinin yükselebileceğini
00:30:41altının volatil olacağını
00:30:43kura eğilim olabileceğini değerlendiriyorum.
00:30:45O da bugünlerden
00:30:47başlayabilir. Çünkü dediğiniz gibi
00:30:49Ağustos başındaki
00:30:51Japonya'daki dalgalanma
00:30:53bizim piyasalarımızda oldukça
00:30:55etkilemişti küresel carry trade akışlarını.
00:30:57Bu da dövize yönelimi
00:30:59arttırdı. Kısmi olsa da son
00:31:011-2 haftadır.
00:31:03Ama hala kontrollü gidiyoruz
00:31:05dolarda. Dolayısıyla bu üçü
00:31:07arasında portföylerinde
00:31:09dağılım yapacaktır.
00:31:11Büyük ihtimalle birinin şu
00:31:13ölçüde daha fazla diğerini geçer demesi
00:31:15bu açıdan çok
00:31:17erken. Peki
00:31:19şimdi Sayın Özgay'da
00:31:21aslında çok güzel özetledi
00:31:23piyasaların geleceği durumu.
00:31:25Bugün açıklanacak
00:31:27orta vadeli plan. Aslında
00:31:29baktığımızda orta vadeli diyoruz ama
00:31:31uzun bir vadeden de söz ediyoruz.
00:31:33En azından bizler için. 3 yıllık bir
00:31:352 yıllık bir planlamadan söz ediyoruz.
00:31:37Şimdi 2024 yılında tamamlamadığımızı
00:31:39varsayarsak nereden baksak 2.5
00:31:41yıl gibi bir süreç.
00:31:43Şunu merak ediyorum.
00:31:45Bugün açıklandı ama
00:31:47işler istediğimiz gibi gitmedi.
00:31:49Görüyoruz. Küresel anlamda
00:31:51jeopolitik krizler çıkabiliyor.
00:31:53Bazı bölgelerde
00:31:55tansiyon yükseliyor. Bu zaman zaman
00:31:57petrol fiyatlarını, zaman zaman
00:31:59altın fiyatlarını
00:32:01veya sizin söylediğiniz gibi kara pazartesi dediğimiz
00:32:03konuda bu jeopolitik krizlerle birlikte
00:32:05acaba dünya bir savaşın eşiğinde
00:32:07mi noktasında yaşandı.
00:32:09Birçok yatırımcı,
00:32:11büyük yatırımcı parasını piyasadan çekme kararı
00:32:13aldı. Çünkü olası
00:32:15bir savaş noktasında ilk
00:32:17riske girecek yer borsa.
00:32:19Dolayısıyla bizim bu
00:32:21açıklayacağımız planlama
00:32:23ilerleyeceğimiz süreç
00:32:25oldu ki bir kriz yaşandı.
00:32:27Bizi sekteye uğratır mı bu
00:32:29anlamda ya da hemen revize
00:32:31edilip tekrar bir piyasa açıklamasıyla
00:32:33düzenlenir mi? Özellikle
00:32:35Sayın Celalettin Yılmaz'ın orta vadeli
00:32:37programla alakalı söylenleri
00:32:39şu şekilde. Orta vadeli
00:32:41programı açıklarken bir önceki orta vadeli programı
00:32:433 dönem olacak dedik.
00:32:45Birincisi geçiş dönemi
00:32:47sıkı para politikası uygulanması için
00:32:49faizlerin arttırılması kademeli bir şekilde
00:32:51maliye politikası, gelirleri politikası
00:32:53düzenlenmesiydi. Geçiş dönemini şu anda
00:32:55biz yaşadık. İkincisi
00:32:57dezenflasyon süreci ki
00:32:59dezenflasyon sürecini hala tamamlamış değiliz.
00:33:01Dezenflasyon süreci
00:33:03gelecek sene ortalarına kadar sürecektir.
00:33:05Çünkü biz burada
00:33:07%40'lar seviyesine gelecek bir enflasyonun
00:33:09katılık olacağını bekliyoruz.
00:33:11%40'ın altına hızlı bir şekilde düşerse
00:33:13hızlı bir şekilde %10'lar seviyesine
00:33:15gerilebilir. Belki 2026'yı revize
00:33:17ederiz. Yani 2026'da tek hane
00:33:19hedefimiz var ama 2025'de belki
00:33:21bunu tek hane görebilir. Hızlı bir şekilde dezenflasyon olursa.
00:33:23Ancak 3. dönemde de
00:33:25kalıcı fiyat ısrarı işte 3. dönem
00:33:272026 ve 2027 şu anda
00:33:29orta vadeli programın 3. yılı. Yine
00:33:31aynı şekilde vatandaş
00:33:33geçmişteki enflasyona bakıyor ama
00:33:35finansal aktörler, iktisatçılar,
00:33:37ekonomistler de gelecekteki açıdan
00:33:39program bakıyor. Vatandaş diyor ki
00:33:41evet gelecek sene
00:33:43geçen sene ben 1 kilo yağışı
00:33:45fiyatı almıştım ama şu anda bu fiyatı alıyorum.
00:33:47Gelecek sene bu fiyatı olabilir
00:33:49şeklinde fiyattan da
00:33:51bozulma oluyor ve gelecekteki ürünü
00:33:53bugünden alabiliyor. İşte bu dengelenme.
00:33:55Ancak sizin de bahsetmiş olduğunuz gibi
00:33:57orta vadeli programda belli olmayan
00:33:59öngörülemeyen bir durum
00:34:01söz konusu olursa ne olur? Şimdiki
00:34:03cüce politik konjonktürde
00:34:05İsrail-Filistin savaşı
00:34:07yani Filistin'deki soykırım maalesef devam ediyor.
00:34:09İsrail her ne kadar dünkü
00:34:11yayınlarınızı da biz de takip ettik.
00:34:13%90 anlaşma sağlandı.
00:34:1518 maddenin 14'ü ateşkes
00:34:17için anlaşıldı dense bile
00:34:19İsrail bu savaşı sürdürmek
00:34:21istiyor. Neden? İşte o arz-ı mevut
00:34:23sınırlarına ulaşmak için. Ancak burada
00:34:25ekonominin iyi gitmesi şart.
00:34:27Eğer ekonomi iyi gitmezse
00:34:29bırakın oraya gönderilen
00:34:31gemileri, bırakın oraya gönderilen İHA'ları,
00:34:33SİHA'ları, gemileri, denizaltı gemilerini
00:34:35eğer ekonomi iyi gitmezse
00:34:37ne Amerika kalır ne Avrupa Birliği ülkeleri
00:34:39desteğini orada sürdürebilir. Neden?
00:34:41Bunu bir yere bağlayacağım. Şimdi Rus-Ukrayna
00:34:43savaşında Amerika
00:34:45Rusya'ya karşı bütün Avrupa Birliği'ni
00:34:47kışkırttı ve dedi ki
00:34:49Rusya'ya ağır yaptırımları uygulamayız.
00:34:51Ve buna ilişkin de tüm millerlerin ellerine...
00:34:53Çok özür diliyorum. Cumhurbaşkanı yardımcısı
00:34:55Sayın Cevdet Yılmaz
00:34:57konuşmasını yapmak üzere
00:34:59salona geldi, giriş yaptı.
00:35:01Yanında Sayın Bakanlar da var.
00:35:03Bakanlar da
00:35:05bu konuda Sayın Cevdet Yılmaz'ın
00:35:07hemen yanında bulunuyorlar.
00:35:09Ve açıklama
00:35:11yapacak Cumhurbaşkanı
00:35:13yardımcısı Sayın Cevdet
00:35:15Yılmaz şu dakika itibariyle
00:35:17yeni orta vadeli
00:35:19programı açıklıyor.
00:35:21Önemli bir gün Türkiye açısından
00:35:232025-2027 yılı
00:35:25ekonomik
00:35:27durum ve tablo bugün
00:35:29biraz daha netleşecek.
00:35:31Ekonomisinin gelecek
00:35:333 yılını şekillendirecek olan
00:35:35orta vadeli programa ilişkin
00:35:37politika çerçevesini
00:35:39hedefleri
00:35:41ve uygulama araçlarını
00:35:43sizlerle paylaşmak üzere toplandık.
00:35:45Ekonomimizin
00:35:47büyümesi, istihdam
00:35:49görünümü, finansal ve
00:35:51fiyat istikrarı gibi
00:35:53kritik alanlarda
00:35:55nasıl bir yol haritası izleyeceğimizi
00:35:57program yaklaşımımız ile
00:35:59ortaya koyacağız.
00:36:01Sunumumuzda
00:36:03öncelikle OVP hazırlık
00:36:05sürecimizden bahsedip
00:36:09OVP'den
00:36:11itibaren son bir yıla dair
00:36:13değerlendirmelerimizi paylaşacağım.
00:36:15Sunumun
00:36:17kalan bölümünde güncellenmiş
00:36:19OVP'deki makro
00:36:21ekonomik politika çerçevemizi
00:36:23aktararak ekonomik ve
00:36:25mali hedeflerimizle beraber
00:36:27bunlara ulaşmamızı
00:36:29hızı sağlayacak politika ve
00:36:31tedbirlerimizi özet bir
00:36:33şekilde sizlere aktarmış olacağım.
00:36:35Yeni OVP
00:36:37döneminin ülkemize
00:36:39milletimize öncelikle
00:36:41hayırlı olmasını diliyorum.
00:36:45Değerli arkadaşlar
00:36:473 yıllık perspektifle hazırlanmış
00:36:49temel politika belgesi
00:36:51olan orta vadeli program
00:36:53strateji ve bütçe
00:36:55başkanlığımız ve hazine
00:36:57ve maliye bakanlığımız tarafından
00:36:59müştereken hazırlanarak
00:37:01Sayın Cumhurbaşkanımızın
00:37:03imzasıyla resmileşmektedir.
00:37:05Bu programın
00:37:07amacı makro ekonomik
00:37:09politikaları belirlemek ve
00:37:11temel ekonomik büyüklükleri
00:37:13gelir gider tahminlerini
00:37:15bütçe dengesini
00:37:17ve borçlanma durumunu ele almaktır.
00:37:19Ayrıca
00:37:21kamu idarelerinin ödenek
00:37:23teklif tavanlarını içermektedir.
00:37:25Orta vadeli program
00:37:27makro ekonomik
00:37:29politika çerçevesi ve hedefleriyle
00:37:31öncelikli reform alanlarını
00:37:33ve takvimini ortaya
00:37:35koymaktadır.
00:37:37Bu kapsamda ekonomik istikrarı
00:37:39sağlamak ve sürdürülebilir
00:37:41büyümeyi desteklemek için
00:37:43belirlenen politikalar ve reformlar
00:37:45önümüzdeki 3 yıllık dönemde
00:37:47ekonomimizin yol haritasını
00:37:49oluşturacaktır.
00:37:51Malumunuz olduğu üzere
00:37:53geçtiğimiz yıl yapılan genel seçimlerle
00:37:55birlikte ülkemizde
00:37:57siyasi belirsizlikler ortadan
00:37:59kalkmış ve seçimsiz
00:38:01uzun bir döneme girilmiştir.
00:38:03Seçimlerin hemen
00:38:05ardından uygulamaya koyduğumuz
00:38:07ekonomi programıyla da
00:38:09politika belirsizliklerini
00:38:11ortadan kaldırmış olduk.
00:38:13Dolayısıyla belirsizliklerin
00:38:15siyasi ve politika belirsizliklerinin
00:38:17ortadan kalktığı
00:38:19öngörülebilirliğin güçlendiği bir dönemdeyiz.
00:38:21Güncellediğimiz
00:38:23bu orta vadeli programla da
00:38:25kararlı bir şekilde
00:38:27ülkemizin istikrarını ve
00:38:29kalkınmasını sağlayacak,
00:38:31refahını arttıracak politikaları
00:38:33hayata geçirmeye devam edeceğiz.
00:38:35Ayrıca
00:38:37OVP'nin ilk yılına yönelik
00:38:39uygulanacak politikalar
00:38:41ve somut tedbirler
00:38:432025 yılı
00:38:45Cumhurbaşkanlığı yıllık programında
00:38:47ayrıntılı olarak yer
00:38:49alacaktır.
00:38:51Değerli
00:38:53arkadaşlar şimdi orta vadeli
00:38:55programın hazırlık süreciyle
00:38:57ilgili sizleri kısaca
00:38:59bilgilendirmek istiyorum.
00:39:01Orta vadeli program hazırlık sürecimizde
00:39:03farklı paydaşlarla
00:39:05kapsamlı istişare
00:39:07toplantıları gerçekleştirdik.
00:39:09Bu süreçte toplumsal ve
00:39:11ekonomik hayatın çeşitli aktörlerinden
00:39:13gelen görüş ve önerileri
00:39:15dikkate alarak daha
00:39:17sayıcı ve etkin bir politika seti
00:39:19oluşturmayı amaçladık.
00:39:21Geçen senede aynısını yapmıştık.
00:39:23Bu yılda benzer şekilde katılımcı
00:39:25bir anlayışla hazırlıklarımızı
00:39:27tamamladık.
00:39:29Bu süreçte sendikalar,
00:39:31meslek kuruluşları, iş dünyası
00:39:33temsilcileri, finansal
00:39:35kuruluşlar, tarım sektörü
00:39:37temsilcileri, esnaf temsilcileri
00:39:39ve sivil toplum
00:39:41kuruluşlarıyla yaptığımız toplantılar
00:39:43toplumumuzun çeşitli kesimlerinin
00:39:45ihtiyaçlarını ve
00:39:47beklentilerini anlamamıza
00:39:49ve dökümanımıza, yansıtmamıza
00:39:51büyük katkı sağladı.
00:39:53Bu çok yönlü ve katılımcı süreçle
00:39:55birlikte siyasi
00:39:57sahiplenmenin yanı sıra
00:39:59orta vadeli programın tüm
00:40:01kesimler tarafından sahiplenilmesi
00:40:03ve uygulanabilirliğinin
00:40:05arttırılmasını hedefliyoruz.
00:40:072025-
00:40:092027 dönemini kapsayan
00:40:11OVP hazırlıkları
00:40:13belirli bir takvim çerçevesinde
00:40:15planlanmış ve adım adım ilerlemiştir.
00:40:19Haziran ayında başlayan süreçte
00:40:21kamu kurumları ile bütçe
00:40:23görüşmeleri başlatılmış ve
00:40:25ilgili kurumlardan politika
00:40:27ve tedbir önerileri toplanmıştır.
00:40:29Temmuz ve Ağustos
00:40:31aylarında makroekonomik verilerin
00:40:33değerlendirilmesi, bütçe
00:40:35dengesi ve kamu harcamaları
00:40:37gibi temel konularda
00:40:39çeşitli analizler ve toplantılar
00:40:41yapılmıştır. Ağustos
00:40:43ayının sonuna doğru OVP
00:40:45taslağı niyahi hale getirilmiş,
00:40:47ilgili kurumlara ve
00:40:49ekonomik koordinasyon kuruluna
00:40:51sunulmuştur. Son olarak
00:40:53Sayın Cumhurbaşkanımızın
00:40:55onayıyla OVP
00:40:57bugün resmi gazetede yayınlanarak
00:40:59resmiyet kazanmış
00:41:01olmaktadır. Bu çalışma
00:41:03takvimini OVP'nin
00:41:05hazırlık sürecindeki her bir
00:41:07adımın titizlikle planlandığını
00:41:09ve zamanında
00:41:11gerçekleştirildiğini ifade etmek
00:41:13için sizlerle paylaşmış oldum.
00:41:15Değerli katılımcılar
00:41:17şimdi
00:41:19geçtiğimiz
00:41:21yayınladığımız orta vadeli
00:41:23programdan bugüne
00:41:25kadar geçen bir yıllık sürecin
00:41:27bir muhasebesini sizlerle birlikte
00:41:29yapmak istiyoruz.
00:41:31Güncellenmiş OVP'yi sormadan
00:41:33önce bu son bir yılda
00:41:35ne oldu, orta vadeli programımızın
00:41:37sonuçları nasıl gerçekleşti
00:41:39bunları sizlerle paylaşmak
00:41:41istiyorum.
00:41:43Geçtiğimiz eylül
00:41:45ayında uygulamaya koyduğumuz orta
00:41:47vadeli program çerçevesinde
00:41:49son bir seneyi değerlendirdiğimizde
00:41:51temel makroekonomik
00:41:53göstergelerdeki öngörü ve
00:41:55hedefler önemli oranda
00:41:57gerçekleşmiş olup mevcut
00:41:59tahminler büyük oranda
00:42:01geçerliliğini korumaktadır.
00:42:03Bu programımızın etkinliğini
00:42:05ve öngörülebilirliğini
00:42:07ortaya koymaktadır.
00:42:09İlk olarak öngördüğümüz takvime
00:42:11uygun olarak dezenflasyon
00:42:13sürecinin etkileri
00:42:152024 yılı haziran
00:42:17ayından itibaren başlamıştır.
00:42:19Bu tarihten itibaren
00:42:21enflasyon oranında
00:42:23bugüne kadar 23,5
00:42:25puanlık bir düşüş kaydedilmiştir
00:42:27ve bu sürecin devam
00:42:29etmesini bekliyoruz.
00:42:31Büyüme kompozisyondaki dengelenmeyle
00:42:33birlikte cari işlemler
00:42:35dengesi beklentilerimizin
00:42:37de altında gerileyerek
00:42:39olumlu bir tablo çizmiştir.
00:42:41İstihdam alanında ise
00:42:43iktisadi faaliyetteki
00:42:45dengelenme eğilimine
00:42:47rağmen işsizlik oranları
00:42:49hedeflerimizin de ötesinde
00:42:51bir iyileşme göstermiştir.
00:42:53Kamu harcamalarında
00:42:55etkinlik ve verimlilik arttıkça
00:42:57bütçe açığı da
00:42:59tahminlerimizden daha
00:43:01olumlu bir seyir izlemiştir.
00:43:03Bu durum kamu maliyesinin
00:43:05sürdürülebilirliğine katkı
00:43:07sağlamıştır. Ayrıca
00:43:09makroekonomik göstergelerdeki
00:43:11bu olumlu gelişmeler
00:43:13yatırımcıların ülkemize olan
00:43:15bakışını da olumlu yönde etkilemiş
00:43:17kredi notları ve ulusal
00:43:19rezervlerimiz artarken
00:43:21ülkemizin risk birimi düşmüştür.
00:43:23İzleyen yansılarda
00:43:25rakamsal olarak da
00:43:27ifade edeceğimiz bu sonuçlar
00:43:292024-26
00:43:31OVPS'i kapsamında uygulanan
00:43:33politikaların etkinliğini
00:43:35ve ekonomi üzerindeki
00:43:37olumlu sonuçlarını
00:43:39net bir şekilde ortaya
00:43:41koymaktadır. Programımız
00:43:43başarıyla çalışmakta ve sonuç
00:43:45üretmektedir.
00:43:49Değerli arkadaşlar
00:43:532003 yılı
00:43:55boyunca yaşanan küresel ve bölgesel
00:43:57zorluklara rağmen
00:43:59Türkiye ekonomi istikrarlı bir şekilde
00:44:01büyüme gösterdi.
00:44:03Yaşadığımız en büyük
00:44:05deprem felaketine rağmen
00:44:07ve küresel olumsuz gelişmeler
00:44:09ortamında
00:44:11ekonomimiz geçen yıl
00:44:13%5,1 oranında
00:44:15büyüyerek 14 yıl
00:44:17boyunca kesintisiz büyüme sürecini
00:44:19devam ettirmiştir.
00:44:212024 yılının ilk yarısında
00:44:23milli gelir büyümesi
00:44:25%3,8 olarak
00:44:27gerçekleşmiş olup
00:44:29ekonomimizin sağlam temeller üzerinde
00:44:31büyümeye devam ettiğini göstermektedir.
00:44:35Şu slide'da gördüğünüz tablo çok çok
00:44:37önemli. Yurt içi talebin
00:44:39büyümeye katkısı
00:44:412023 yılına göre
00:44:43önemli oranda azalmış
00:44:45buna karşı net mal ve hizmet
00:44:47ihracatı büyümeye
00:44:49pozitif katkı sağlamıştır.
00:44:51Ayrıca 2023 yılında
00:44:53sanayi sektörü
00:44:55küresel sıkılaştırıcı
00:44:57politikalardan daha fazla etkilenmiş
00:44:59ve milli gelir büyümesinden
00:45:01daha yavaş büyümüştür.
00:45:03Ancak alınan önlemler sayesinde
00:45:05ekonomide dengeli
00:45:07bir büyüme kompozisyonu
00:45:09yakalanmıştır. Enflasyon
00:45:11tarafına baktığımızda ise
00:45:13biliyorsunuz başından itibaren
00:45:153 dönemden bahsettik.
00:45:17Geçiş dönemi, dezenflasyon
00:45:19dönemi, kalıcı fiyat
00:45:21istikrarı dönemi,
00:45:23geçiş döneminin bu program
00:45:25yılında tamamlandığını ve
00:45:27dezenflasyon döneminin
00:45:29başladığını yine bu grafikten
00:45:31görebiliyoruz.
00:45:332024 yılının Ağustos ayı
00:45:35itibariyle birikimli
00:45:37tüfe artış oranı bir önceki
00:45:39yılın aynı dönemine göre gerileyerek
00:45:41%52 oranında
00:45:43kaydedilmiştir.
00:45:45Bu durum dezenflasyon sürecinin
00:45:47etkili olmaya başladığını
00:45:49göstermektedir.
00:45:51Eylül ayı ve sonrasında da
00:45:53bu eğilimin devam etmesini
00:45:55bekliyoruz.
00:45:59Son bir yılda istihdamın
00:46:01slide'da görüldüğü gibi
00:46:03güçlü artışını sürdürürken
00:46:05işsizlik oranlarının
00:46:07önemli oranda gerilediğini görüyoruz.
00:46:092023'ün
00:46:11ikinci çeyreğinde
00:46:1331.556.000
00:46:15olan istihdam
00:46:172024 yılının ikinci çeyreğinde
00:46:1932.661.000
00:46:21kişiye
00:46:23ulaşmıştır.
00:46:25Son bir yılda,
00:46:27bugünden bir yıl geriye gittiğinizde
00:46:291.105.000
00:46:31ilave istihdam imkanı
00:46:33oluşmuştur.
00:46:35Bu artış ekonominin farklı sektörlerinde
00:46:37istihdam olanaklarının
00:46:39arttığını ve iş gücüne
00:46:41katılımın desteklendiğini
00:46:43göstermektedir.
00:46:45İşsizlik oranlarına baktığımızda
00:46:472023 yılının ikinci
00:46:49çeyreğinde yüzde
00:46:519.7 olan işsizlik oranı
00:46:53bu yılın ikinci çeyreğinde
00:46:55yüzde 8.8'e
00:46:57gerilemiştir.
00:46:59İşsizlik oranındaki bu düşüş
00:47:01istihdam artışının ve
00:47:03genel ekonominin güçlenmesinin
00:47:05bir sonucudur.
00:47:07İstihdamdaki artış ve işsizlikteki
00:47:09düşüş, uygulanan ekonomi
00:47:11politikalarının etkinliğini
00:47:13ortaya koymaktadır.
00:47:15İstihdamın arttırılması ve
00:47:17işsizliğin azaltılması
00:47:19yönünde bu olumlu eğilimlerin
00:47:21güncellenmiş
00:47:23OVP döneminde de
00:47:25devam etmesini hedefliyoruz.
00:47:292003-2022
00:47:31yılları arasında cari işlemler
00:47:33açığımızın
00:47:35milli gayri safi yurt dışı
00:47:37hasılamıza oranı ortalama
00:47:39olarak yüzde 3.7
00:47:41seviyesindedir.
00:47:432023 Mayıs ayı itibariyle
00:47:45cari işlemler açığımızın
00:47:47milli gelire oranla yüzde 6.9
00:47:49seviyesine kadar
00:47:51yükseldiği dikkat çekmektedir.
00:47:53Rakamsal olarak da
00:47:5559.9 milyar dolarlara
00:47:57kadar geçen sene ortalarında
00:47:59çıktığını görüyoruz.
00:48:012023 yılının
00:48:03Aralık ayı itibariyle cari işlemler
00:48:05açığımızın milli gelire oranının
00:48:07yüzde dörtlere düştüğünü
00:48:09rakamsal olarak da
00:48:1145 milyar dolar cari açıkla
00:48:13geçen yılı kapattığımızı ifade
00:48:15edebilirim. Bugün
00:48:17geldiğimiz noktada 2024
00:48:19yılının Haziran ayı itibariyle
00:48:21cari işlemler açığı daha da
00:48:23gerileyerek milli gelirin
00:48:25yüzde 2.2'sine kadar
00:48:27düşmüştür. Rakamsal
00:48:29olarak da bu 24.8
00:48:31milyar dolar
00:48:33mertebesini ifade etmektedir.
00:48:35Cari işlemler açığındaki
00:48:37bu gerileme ekonomimizin
00:48:39dış şoklara karşı direncinin
00:48:41arttığını ve sürdürülebilir
00:48:43bir dış ticaret dengesine doğru
00:48:45ilerlediğini göstermektedir.
00:48:47Uzun dönem ortalamalarının
00:48:49altına inen cari işlemler açığı
00:48:51Türkiye'nin makro
00:48:53ekonomik istikrarını güçlendirecek
00:48:55önemli bir gelişmedir.
00:48:57Bu olumlu tablo
00:48:59güncellenmiş OVP dönemi için
00:49:01atılacak adımlarla
00:49:03daha da
00:49:05pekiştirilecektir.
00:49:09Bu slide'da da
00:49:11Türk lirasına olan güven
00:49:13düzeyinin gelişimini
00:49:15görüyoruz. Türk lirasına
00:49:17olan güven önemli düzeyde artmış
00:49:19geçtiğimiz sürecince
00:49:21ve TL mevduatlarının
00:49:23toplam mevduatlar içindeki
00:49:25payı ciddi bir yükseliş
00:49:27kaydetmiştir. 2023
00:49:29yılının Ocak ayında
00:49:31TL mevduatlarının toplam
00:49:33mevduatlar içindeki payı
00:49:35yaklaşık yüzde otuz dokuz
00:49:37seviyesindeyken bu oran
00:49:39yıl boyunca güçlü bir şekilde artarak
00:49:412024 yılı
00:49:43Ağustos ayında yaklaşık
00:49:45yüzde elli dört seviyesine
00:49:47yükselmiştir. Bu artış
00:49:49TL'ye olan güvenin
00:49:51arttığını ve vatandaşlarımızın
00:49:53tasarruflarını
00:49:55milli para biriminde değerlendirme
00:49:57eğilimlerinin güçlendiğini
00:49:59göstermektedir. Öte yandan
00:50:01kur korumalı mevduatların
00:50:03payına baktığımızda geçen
00:50:05yılın ortalarında yine grafikte gördüğünüz
00:50:07gibi yüzde yirmi sekizin
00:50:09üzerinde bir orana
00:50:11çıktığını görüyoruz.
00:50:13Bu oranın
00:50:15hızla gerilediğini ve
00:50:17Ağustos 2024'e geldiğimizde
00:50:19toplam mevduatlar
00:50:21içinde KKM'nin payının
00:50:23yüzde ona kadar düştüğünü
00:50:25rakamlarla buradan
00:50:27görüyoruz.
00:50:29Geçen yıl zirve yaptığı noktada
00:50:31üç virgül dört trilyona kadar
00:50:33çıkmıştı KKM bakiyesi.
00:50:35Bugün geldiğimiz noktada
00:50:37bir virgül altı trilyon TL
00:50:39rakamlarına inmiş durumdadır.
00:50:41Yine dolar olarak
00:50:43ifade edersek geçen yıl en yüksek
00:50:45rakamı yüz kırk milyar dolar
00:50:47olarak görmüştük. Bugün
00:50:49geldiğimiz noktada kur korumalı mevduat
00:50:51kırk yedi virgül
00:50:53sekiz milyar dolara kadar dolar
00:50:55bazında ifade edecek olursak
00:50:57düşmüş durumdadır.
00:50:59Aynı dönemde yabancı para
00:51:01mevduatlarının payı ise
00:51:032 Ocak 2023'te
00:51:05yüzde kırk dört virgül dört seviyesindeyken
00:51:07Ağustos 2024'de
00:51:09yüzde otuz altı virgül
00:51:11üç seviyesine gerilemiştir.
00:51:13Bu eğilimler ekonomi
00:51:15politikalarının etkisi ve finansal
00:51:17istikrarı sağlamak amacıyla
00:51:19atılan adımların başarısını
00:51:21ortaya koymaktadır. Özellikle
00:51:23TL'nin güçlenmesi ve
00:51:25milli para birimini olan güvenin
00:51:27artması enflasyonla
00:51:29mücadelede ve makroekonomik
00:51:31istikrarın sağlanmasında önemli
00:51:33bir gelişmedir.
00:51:35Türkiye ekonomisinin gelecekte de bu
00:51:37olumlu eğilimleri sürdürmesini
00:51:39bekliyoruz.
00:51:41Yine geçen yıldan
00:51:43bugüne baktığımızda
00:51:45rezervlerde önemli gelişmeler
00:51:47görüyoruz.
00:51:49Bürüt uluslararası rezervlerimizin
00:51:5126 Mayıs 2023 tarihinde
00:51:5398,5 milyar dolar
00:51:55seviyesinden 23
00:51:57Ağustos 2024 tarihinde
00:51:59150,4 milyar
00:52:01dolara yükseldiğini görüyoruz.
00:52:0352 milyar dolara
00:52:05ulaşan bu artış
00:52:07ekonomimizin dış şoklara karşı
00:52:09dayanıklılığını arttırmak
00:52:11bakımından son derece olumlu
00:52:13bir gelişmedir. Aynı süreçte
00:52:15risk biriminin yine çarpıcı
00:52:17bir şekilde düştüğünü
00:52:192023 Mayıs'ta
00:52:21703 bas puanlara
00:52:23kadar yükselmişken
00:52:253 Eylül 2024
00:52:27itibariyle 283
00:52:29bas puana gerilediğini
00:52:31görüyoruz. Bunun daha da aşağılara
00:52:33geldiği günleri de bu süreçlerde
00:52:35gördük. Bu düşüş
00:52:37uluslararası piyasalarda
00:52:39Türkiye'ye olan güvenin arttığını
00:52:41ve risk algısının önemli
00:52:43ölçüde azaldığını göstermektedir.
00:52:45Dış finansmana
00:52:47erişimi kolaylaştıran ve dış
00:52:49finansmanın maliyetini düşüren
00:52:51bu gelişmeyi
00:52:53daha ileri noktalara
00:52:55taşımayı hedefliyoruz.
00:52:57Rezervlerdeki artış
00:52:59risk birimindeki düşüş
00:53:01ve TL mevduatlarının artışı
00:53:03ekonomi politikalarımızın
00:53:05doğru yönde ilerlediğinin ve
00:53:07piyasalarda olumlu
00:53:09yansımalar oluşturduğunun
00:53:11somut göstergeleridir.
00:53:13Bütçe
00:53:15tarafına bakacak olursak son bir yılda
00:53:17bütçe dengesi
00:53:19kamu maliyesinin sürdürülebilirliğini
00:53:21ve ekonomik istikrarı sağlamak
00:53:23adına büyük önem taşımaktadır.
00:53:252003-23 yılları
00:53:27arasında bütçe dengesi
00:53:29ortalama olarak milli
00:53:31hasılamızın yüzde iki virgül
00:53:33altısı seviyesindeydi.
00:53:352023 yılı bütçe
00:53:37kanunu ile öngördüğümüz bütçe açığı
00:53:39yüzde üç buçuk iken
00:53:41yaşadığımız deprem felaketi
00:53:43ve bunun ekonomimiz üzerindeki
00:53:45olumsuz etkilerinin yansımasıyla
00:53:47geçen yıl bütçemizi yaparken
00:53:49bütçe açığımızı
00:53:51altı virgül
00:53:53dört oranında belirlemiştik.
00:53:55Bu dönemde
00:53:57deprem felaketi, emekliliğe
00:53:59hak kazanma koşullarına yönelik düzenlemeler
00:54:01ve kamu personeline
00:54:03yönelik ücret artışlarına dair
00:54:05düzenlemeler
00:54:07kamu harcamalarında
00:54:09artışa ve bütçe dengesinde
00:54:11ciddi anlamda bozulmaya yol
00:54:13açmıştı. Bütün bunlara rağmen
00:54:15alınan tedbirler ve
00:54:17uygulanan maliye politikalarıyla
00:54:192023 yılının
00:54:21Aralık ayı itibariyle bütçe açığımız
00:54:23yüzde beş virgül
00:54:25ikiye kadar gerilemiştir.
00:54:27Yansıdan da gördüğünüz gibi
00:54:29bu beş virgül iki
00:54:31bütçe açığının
00:54:333.6 puanı
00:54:35deprem harcamalarından kaynaklanmaktadır.
00:54:37Deprem harcamalarını düştüğünüzde
00:54:392023 yılı bütçe açığının
00:54:41yüzde 1.6'lar
00:54:43düzeyine kadar gerilediğini
00:54:45görüyorsunuz. Deprem
00:54:47harcamalarının dönemsel harcamalar
00:54:49olduğunu, geçici harcamalar
00:54:51olduğunu ve büyük oranda yatırım
00:54:53niteliğinde harcamalar olduğunu da
00:54:55buradan ifade etmek isterim.
00:54:57Değerli arkadaşlar
00:54:59geçen yıl ilan ettiğimiz reform
00:55:01programımızda
00:55:03orta vadeli programımızda
00:55:05öncelikli reformlar da belirlemiştik.
00:55:07Burada gördüğünüz üzere
00:55:09çeşitli çeyrekler bazında
00:55:11bir takvimlendirme yapmıştık.
00:55:13Bu noktada da geldiğimiz son durumu
00:55:15sizlerle paylaşmak isterim.
00:55:17Yansıda
00:55:19gördüğünüz gibi birinci çeyrekte
00:55:21yirmi altı
00:55:23reform eylem
00:55:25planımız vardı. Bunun yirmisini
00:55:27gerçekleştirmiş durumdayız.
00:55:29İkinci çeyrekte sekiz eylemimiz
00:55:31vardı. Bunun ikisi şu ana kadar
00:55:33tamamlanmış durumda.
00:55:35Sürekli dediğimiz devam
00:55:37eden eylemlerimizin ise ikisinde de
00:55:39çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
00:55:41Dolayısıyla ilk yarı için
00:55:43iki bin yirmi dört yılının ilk yarısı
00:55:45için belirlediğimiz otuz altı
00:55:47eylemden yirmi dördünü
00:55:49gerçekleştirdiğimizi ifade
00:55:51edebilirim. Diğer konularda
00:55:53da çalışmalarımızı
00:55:55belli bir aşamaya getirmiş durumdayız.
00:55:57Tamamlanmamış görünen
00:55:59eylemlerde de aslında hazırlık süreçlerimiz
00:56:01belli bir mesafe almış durumda.
00:56:03Örneğin iklim kanunu,
00:56:05katılım finans kanunu,
00:56:07kamu ihale kanunu ve kit
00:56:09yönetişim kanunu gibi hazırlıkları
00:56:11önemli oranda tamamlamış
00:56:13durumdayız. Önümüzdeki dönemde
00:56:17meclisimizin takvimi çerçevesinde
00:56:19bunları kamuoyunun
00:56:21gündemine getireceğiz.
00:56:25Değerli arkadaşlar
00:56:27şimdi de bir
00:56:29yeni döneme ilişkin
00:56:31güncel OVP'ye
00:56:33ilişkin sizlerle
00:56:35sunumumu paylaşmak istiyorum.
00:56:37Öncelikle bir
00:56:39makro politika çerçevesiyle
00:56:41başlayacağım.
00:56:43İki bin yirmi beş, iki bin
00:56:45yirmi yedi dönemi programımızın
00:56:47temel amacı
00:56:49enflasyonun kademeli olarak
00:56:51tekhaneli seviyelere düşürülmesi,
00:56:53büyüme potansiyelimizin
00:56:55dezenflasyon süreciyle
00:56:57uyumlu şekilde yükseltilmesi,
00:56:59yapısal reformlarla
00:57:01verimliliğe dayalı
00:57:03yatırım, istihdam,
00:57:05üretim ve ihracatın
00:57:07arttırılması, sağlanacak
00:57:09refah artışıyla gelirin
00:57:11toplumumuzun tüm kesimlerine
00:57:13daha adil bir şekilde
00:57:15dağıtılmasıdır. Bu hedefler
00:57:17doğrultusunda para,
00:57:19maliye ve gelirler politikalarının
00:57:21güçlü bir şekilde
00:57:23eş güdüm içinde uygulanması
00:57:25sağlanacak ve enflasyonla
00:57:27mücadele öncelikli
00:57:29temel bir alan olarak
00:57:31ele alınmaya devam edilecektir.
00:57:33Yeni OVP dönemiyle
00:57:35birlikte ekonomimizin
00:57:37sürdürülebilir büyüme ve istikrar
00:57:39hedeflerini gerçekleştirmek üzere
00:57:41atılacak adımları ve
00:57:43öncelikleri belirliyoruz. Bu
00:57:45bağlamda büyümenin kaynaklarında
00:57:47beşeri sermayenin
00:57:49güçlendirilmesi, sabit
00:57:51sermaye yatırımlarının arttırılması
00:57:53ve toplam faktör
00:57:55verimliliğinin yükseltilmesi
00:57:57öncelikli olacaktır.
00:57:59Böylece ekonomimizin rekabet
00:58:01gücü arttırılacak ve uzun
00:58:03vadede sürdürülebilir bir
00:58:05büyüme fatikası oluşturulacaktır.
00:58:07Yapısal reformlarla
00:58:09verimliliğe dayalı
00:58:11yatırım, istihdam, üretim
00:58:13ve ihracatın arttırılması
00:58:15bir diğer kritik stratejimizdir.
00:58:17Bu reformlar
00:58:19ekonomimizin temel yapısını güçlendirerek
00:58:21daha verimli bir
00:58:23üretim ve ticaret ortamı
00:58:25oluşturacaktır. Orta ve uzun
00:58:27vadede bu reformların
00:58:29katkısıyla ülkemizi,
00:58:31ekonomimizi orta üst
00:58:33gelir grubundan
00:58:35yüksek
00:58:37gelirli ülkeler grubuna
00:58:39çıkarmayı hedefliyoruz.
00:58:41Depremin yaralarını
00:58:43bir taraftan sararken diğer
00:58:45yandan dirençli şehirler
00:58:47oluşturmayı hedefliyoruz.
00:58:49Bu hedeflerimizin yanı sıra
00:58:51gelirin tüm kesimlere adil
00:58:53bir şekilde dağılımını sağlayarak
00:58:55toplumsal refahı
00:58:57kalıcı bir şekilde arttırmak istiyoruz.
00:58:59Ekonomik büyümenin
00:59:01herkes için eşit fırsatlar
00:59:03sunmasını ve toplumun
00:59:05tüm kesimlerine yayılmasını sağlamak
00:59:07temel amacımızdır.
00:59:09Her zaman söylediğimiz gibi
00:59:11insan odaklı bir kalkınma anlayışıyla
00:59:13tüm politikalarımızı
00:59:15şekillendiriyoruz. Son olarak
00:59:17demografik fırsat penceresinden
00:59:19azami düzeyde
00:59:21kullanılması, kadınların ve
00:59:23gençlerin
00:59:25ekonomiye katılımının arttırılması
00:59:27da yine kritik hedeflerimiz
00:59:29arasındadır. Bu uzun
00:59:31vadeli ekonomik büyüme için
00:59:33büyük bir potansiyel
00:59:35sunmaktadır. Yeni
00:59:37OVP dönemi Türkiye'nin
00:59:39ekonomik yapısını güçlendirmek ve
00:59:41sürdürülebilir kalkınma hedeflerine
00:59:43ulaşmak için atılacak
00:59:45önemli adımları kapsamaktadır.
00:59:47Programın tüm bu strateji ve
00:59:49hedefleri ülkemizin refah
00:59:51seviyesini yükseltecek ve
00:59:53küresel arenada
00:59:55rekabet gücümüzü arttıracaktır.
00:59:57Bu çerçevede
00:59:59öncelikli
01:00:01reform alanlarını belirlemiş
01:00:03durumdayız. Bunları başlık olarak
01:00:05şimdi söyleyeceğim. Sunumun sonunda
01:00:07biraz daha açılımlarını
01:00:09paylaşmış olacağım. Birinci
01:00:11sekiz tane anabaşlıkla
01:00:13bu genel stratejimizi desteklemeyi
01:00:15öngördük. Birincisi
01:00:17makro ekonomik ve finansal
01:00:19istikrarın kalıcı hale
01:00:21getirilmesi. İkincisi
01:00:23kamu mali reformlarının
01:00:25hayata geçirilmesi.
01:00:27Üçüncü başlığımız
01:00:29RG ve yenilikçilik
01:00:31kapasitesinin geliştirilmesi.
01:00:33Dördüncü başlığımız
01:00:35yeşil ve dijital ekonomiye
01:00:37geçişe yönelik
01:00:39teknolojik dönüşümün
01:00:41sağlanması. Beşinci
01:00:43hedefimiz, beşinci temel sütunumuz
01:00:45beşeri sermayenin
01:00:47güçlendirilmesi ve iş gücü
01:00:49piyasalarının etkinleştirilmesi.
01:00:51Altıncı
01:00:53başlığımız
01:00:55iş ve yatırım
01:00:57ortamının
01:00:59affedersiniz beşinci ve altıncı
01:01:01başlığımızı söyledim. Beşeri sermayenin
01:01:03güçlendirilmesi, iş gücü
01:01:05piyasasının etkinleştirilmesi.
01:01:07Yedinci başlığımız iş ve yatırım
01:01:09ortamının iyileştirilmeye devam
01:01:11edilmesi ve son başlığımız
01:01:13ekonomide her alanda
01:01:15kayıt dışılığın
01:01:17azaltılması en
01:01:19minimum düzeye indirilmesi. Bunların
01:01:21açılımını sunumumun sonunda
01:01:23sizlerle paylaşacağım. Bu
01:01:25temel politika alanları
01:01:27Türkiye'nin sürdürülebilir büyüme ve
01:01:29kalkınma hedeflerine ulaşması için
01:01:31gerekli olan yapısal değişiklikleri
01:01:33hayata geçirecek ve
01:01:35ekonomimizin orta ve uzun
01:01:37vadeli istikrarına katkıda
01:01:39bulunacaktır.
01:01:41Şimdi biraz daha
01:01:43rakamsal boyutlarına geçeceğim
01:01:45yeni güncellenmiş OVP'mizin
01:01:47buna küresel
01:01:49görünümü özetlemekle başlamak
01:01:51istiyorum çünkü biz de dünya
01:01:53ekonomisinin bir parçasıyız.
01:01:55Dünyadaki gidişatı, ekonomik şartları
01:01:57görmeden Türkiye'nin
01:01:59şartlarını değerlendirmek eksik
01:02:01kalacaktır. Dolayısıyla öncelikle
01:02:03bir küresel görünümle başlamak
01:02:05istiyorum. Küresel
01:02:07hasıla projeksiyonlarına baktığımızda
01:02:09dünya ekonomisinin
01:02:112023 yılında yüzde
01:02:133,3 oranında büyüdüğünü
01:02:15ve 2024 yılında
01:02:17büyüme hızının biraz
01:02:19yavaşlayarak yüzde 3,2
01:02:21seviyesine gerilediğini
01:02:23görüyoruz.
01:02:252025-27 yılları
01:02:27arasında ise küresel
01:02:29büyüme oranının yüzde
01:02:313,1 ile yüzde 3,3
01:02:33arasında önemli
01:02:35oranda yatay seyretmesini
01:02:37bekliyoruz. Dünyadaki ekonomik
01:02:39aktivitenin tarihsel
01:02:41ortalamaların altında olduğunu bu vesileyle
01:02:43görmüş oluyoruz.
01:02:45Özellikle Avro bölgesi ve
01:02:47ABD ekonomilerinde
01:02:49büyüme oranlarının daha düşük
01:02:51seviyelerde olması beklenmektedir.
01:02:53Avro bölgesi için
01:02:55büyüme oranının yüzde 0,5
01:02:57den yüzde 1,3
01:02:59e yükselmesi, ABD
01:03:01de ise 2,5 den
01:03:032,1 e gerilemesi
01:03:05beklenmektedir.
01:03:07Çin ve Hindistan hariç gelişmekte olan
01:03:09ekonomiler için ise
01:03:11büyüme oranlarının 2023 de
01:03:13yüzde 3,5 den başlayıp
01:03:152027 de yüzde 3,9
01:03:17seviyesine çıkması
01:03:19beklenmektedir.
01:03:21Bunlar küresel büyümenin motoru
01:03:23olarak kalmaya devam
01:03:25edeceklerdir. Son olarak
01:03:27küresel ticaret hacmi
01:03:29beklentilerine bakacak olursak
01:03:312003 yılında
01:03:33ise ticaretin durma noktasına
01:03:35geldiğini 0,3 ile
01:03:37ancak büyüdüğünü görüyoruz.
01:03:39Ancak 2024 ile
01:03:41birlikte yüzde 3 bir büyüme
01:03:43artışı var ticarette.
01:03:45İzleyen yıllarda da
01:03:47yüzde 3
01:03:49ve 3,4 aralığında
01:03:51bir ticari büyüme
01:03:53hızı bekliyoruz. 2023
01:03:55e göre daha olumlu bir perspektifin
01:03:57olduğunu ifade edebiliriz.
01:03:59Şimdi bu bizi nasıl
01:04:01etkileyecek? Dünyadaki küresel
01:04:03gelişmeler, bunlara baktığımızda
01:04:05öncelikle sevindirici olan
01:04:07bir husus, küresel
01:04:09büyüme tahminlerinde AB'nin
01:04:11ve MENA dediğimiz
01:04:13Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinin
01:04:15ön plana çıktığını
01:04:17görüyoruz. AB'nin
01:04:19ülkemizdeki ticaretimizdeki
01:04:21payı yüzde 40'ın üzerinde
01:04:23MENA bölgesinin payı yüzde
01:04:2520 civarında. Yani bu iki bölge
01:04:27toplam ticaretimizin
01:04:29yüzde 60'ından fazlasını ifade
01:04:31ediyor. Her iki bölgenin de
01:04:33önümüzdeki yıllardaki
01:04:35büyüme perspektifine baktığınız zaman
01:04:37olumlu bir seyir görüyoruz.
01:04:39Özellikle Avrupa Birliği'nin
01:04:41büyümesi gelecek yıl
01:04:43bugün 1.2'yken
01:04:451.8'lere yükselmiş
01:04:47olacak. Yine MENA bölgesi neredeyse
01:04:49iki katına çıkan bir
01:04:51büyüme oranına sahip. Bu da
01:04:53dış talep anlamında
01:04:55bizi destekleyecek bir
01:04:57süreç olacak.
01:05:01Diğer yandan
01:05:03küresel
01:05:05finansal koşullara baktığımızda
01:05:07burada da yine
01:05:09bizleri özellikle gelişmekte olan
01:05:11ülkeleri ve Türkiye'yi olumlu etkileyecek
01:05:13bir görünüm var.
01:05:15Gerek Amerika Merkez Bankası
01:05:17gerek Avrupa Merkez Bankası'nın
01:05:19önümüzdeki dönemde faiz
01:05:21azaltacaklarına dair
01:05:23beklentiler güçlenmiş durumda.
01:05:25Tabii bu
01:05:27bizim de aldığımız rakamlar
01:05:29beklenen
01:05:31rakamlar bu
01:05:33gerçekleşmeleri, kararları hep birlikte
01:05:35göreceğiz ama genel eğilim
01:05:37faizlerin düşmesi yönünde
01:05:39olacaktır. Bu da küresel
01:05:41likidite koşullarını olumlu
01:05:43yönde etkileyecek ve
01:05:45gelişmekte olan ülkelere dönük
01:05:47finans akımlarını
01:05:49olumlu yönde etkileyecek diye
01:05:51düşünüyoruz ve Türkiye olarak bundan
01:05:53da istifade edeceğimize inanıyoruz.
01:05:57Diğer yandan yine
01:05:59küresel emtia fiyatlarına baktığımızda da
01:06:01Türkiye için olumlu bir
01:06:03perspektifin oluştuğunu rahatlıkla
01:06:05ifade edebilirim.
01:06:07Yansıda da gördüğünüz gibi özellikle
01:06:09pandemi ve pandemi sonrası
01:06:11süreçlerde
01:06:13emtia fiyatlarında olağanüstü
01:06:15bir hareket ve yükseliş gerçekleşmişti.
01:06:17Son dönemlerde
01:06:19giderek normalleştiğini
01:06:21görüyoruz. İthalatçı bir ülkeyiz.
01:06:23Enerji başta olmak üzere
01:06:25sanayinin temel bir takım
01:06:27ham madde girdileri
01:06:29başta olmak üzere
01:06:31ciddi anlamda ithalatçı bir ülke olduğumuzu
01:06:33düşündüğünüzde emtia
01:06:35fiyatlarının önümüzdeki dönem normalleşmesi
01:06:37bu seyrini devam
01:06:39ettirmesi bizim için de çok
01:06:41kıymetli. Bir taraftan sanayide
01:06:43girdi maliyetlerimiz
01:06:45düşmüş olacak. Diğer taraftan
01:06:47dış dengemize bu katkıda bulunacak.
01:06:49Enflasyonla mücadelemizi
01:06:51yine destekleyecek ve genel
01:06:53istikrarımıza katkıda bulunacak.
01:06:57Şimdi de orta vadeli
01:06:59programımızın temel hedeflerini
01:07:01sizlerle paylaşmak istiyorum.
01:07:03Öncelikle
01:07:05enflasyonla
01:07:07affedersiniz
01:07:09büyümeyle başlamak istiyorum.
01:07:112023 yılında
01:07:13gayri safi yurt içi hasıla
01:07:15büyümesi TÜİK'in yaptığı
01:07:17son revizyonlar sonrası
01:07:195,1 olarak gerçekleşmiştir.
01:07:21Bu büyüme oranı
01:07:23pandemi sonrası toparlanmanın
01:07:25etkilerini ve Türkiye
01:07:27ekonomisinin direncini yansıtmaktadır.
01:07:29Ancak
01:07:31yüksek enflasyon riskinin
01:07:33bertaraf edilmesi ve dengelenme süreci
01:07:35daha ılımlı ve
01:07:37sürdürülebilir bir büyüme sürecini
01:07:39gerektirmektedir. Bu çerçevede
01:07:412024 yılında
01:07:43bölgemizde artan jeopolitik
01:07:45gerilimlerin de etkisiyle
01:07:47bir taraftan da elbette istikrar
01:07:49programımızın etkisiyle büyüme
01:07:51oranının %3,5 oranında
01:07:53gerçekleşmesi beklenmektedir.
01:07:55Önceki OVP'ye göre bu
01:07:570,5 civarında
01:07:59bir revizyonu ifade
01:08:01etmektedir.
01:08:03%4 olarak biliyorsunuz
01:08:05geçen yıl bir tahminde bulunmuştuk.
01:08:07Şu anki tahminimiz bu yıl sonu itibariyle
01:08:09%3,5 olarak
01:08:11revize edilmiş durumdadır.
01:08:132025 yılına geldiğimizde
01:08:15büyüme oranının
01:08:17toparlanarak %4
01:08:19seviyesine ulaşmasını
01:08:21bekliyoruz. Bu dönemde ekonomik
01:08:23reformlar ve yapısal düzenlemelerin
01:08:25etkisiyle büyümenin
01:08:27tekrar hız kazanacağını öngörüyoruz.
01:08:292026 ve
01:08:312027 yıllarında ise
01:08:33büyüme oranlarının sırasıyla
01:08:35%4,5 ve %5
01:08:37seviyelerine çıkmasını
01:08:39planlıyoruz. Bu hedefler
01:08:41ekonominin potansiyel
01:08:43büyüme kapasitesine ulaşmasını
01:08:45ve uzun vadede istikrarlı bir
01:08:47büyüme eğilimini yakalamasını
01:08:49amaçlamaktadır.
01:08:51Bu büyüme patikası enflasyonist
01:08:53baskı oluşturmadan
01:08:55sürdürülebilir ekonomik kalkılmayı
01:08:57hedefleyen bir yaklaşımla
01:08:59oluşturulmuş olup
01:09:01dezenflasyon süreciyle uyumludur.
01:09:03Kısa vadede enflasyonla
01:09:05mücadele büyüme üzerinde
01:09:07geçici etkiler yapsa da
01:09:09orta ve uzun vadede bu iki
01:09:11hedef arasında bir çelişki görmüyoruz.
01:09:13Enflasyonun düştüğü bir ortam
01:09:15aynı zamanda öngörülebilirliğin
01:09:17arttığı, yatırım ortamının
01:09:19iyileştiği, dolayısıyla sürdürülebilir
01:09:21büyümenin de zemininin
01:09:23güçlendiği bir ortamdır. Bunun da
01:09:25altını çizmek istiyorum.
01:09:27Enflasyonun düştüğü, öngörülebilirliğin
01:09:29arttığı bir ortamda
01:09:31ekonomide dengeli ve istikrarlı
01:09:33bir büyüme sağlamak
01:09:35hem iç piyasalarda hem de
01:09:37küresel alanda Türkiye'nin
01:09:39rekabet gücünü arttıracak ve
01:09:41ekonomik refahı sürdürülebilir
01:09:43kılacaktır. Yeni OVP
01:09:45dönemi dengeli bir büyüme
01:09:47stratejisiyle ülkemizin
01:09:49ekonomik hedeflerine ulaşmasına
01:09:51katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.
01:09:53Bu doğrultuda büyüme
01:09:55oranlarını optimize ederek
01:09:57hem enflasyonla mücadeleyi
01:09:59sürdürecek hem de ekonomik
01:10:01büyümeyi destekleyeceğiz.
01:10:03Değerli arkadaşlar
01:10:05Bu grafikte de yine
01:10:07gördüğünüz üzere
01:10:09rakamları paylaşıyoruz.
01:10:112024 yılı
01:10:13itibariyle ekonomik
01:10:15büyüklüğümüzün 44.2 trilyon
01:10:17TL'ye çıkmasını
01:10:19bekliyoruz. Dolar bazında
01:10:21nominal dolar bazında beklentimiz
01:10:231 trilyon
01:10:25331 milyar Türk lirasıdır.
01:10:27Bu da rekor seviyede bir
01:10:29aslında dolar
01:10:31bazında ekonomik büyüklüğe
01:10:33tekabül etmektedir.
01:10:35Kişi başına gelirimizin
01:10:372024 sonu itibariyle
01:10:3915.551 dolara
01:10:41yükselmesini bekliyoruz.
01:10:43Dönem sonunda ise
01:10:4583 trilyon
01:10:47TL'lik bir ekonomik
01:10:49büyüklük
01:10:511 trilyon 774
01:10:53milyar dolarlık bir ekonomik
01:10:55hacim ve
01:10:5720.420 dolar
01:10:59yani 20.000 dolar seviyelerine
01:11:01çıkmış bir kişi başına
01:11:03geliri hedefliyoruz.
01:11:05Milli
01:11:07gelirimizin uzun dönemli
01:11:09seyrine baktığımızda 2002'de
01:11:11238 milyar dolardan
01:11:13bugün itibariyle
01:11:151 trilyon 130
01:11:17milyar dolarlara yükseldiğini
01:11:19görüyoruz. Yeni hedeflerimizle bunu
01:11:21az önce bahsettiğim gibi
01:11:23çok daha yükseklere çıkaracağız.
01:11:25Satın alma gücü paritesine
01:11:27göre de son 20 yılda
01:11:29çok ciddi çarpıcı bir artışın
01:11:31olduğunu uluslararası hesaplardan
01:11:33yine görebiliyoruz.
01:11:35İşte amacımız bunu daha
01:11:37ilerlere taşımaktır. Bugün
01:11:39Türkiye ekonomisi nominal
01:11:41dolar bazında 17.
01:11:43Satın alma gücü paritesine göre
01:11:4511. büyük ekonomidir.
01:11:47Ülkemizin iddialı hedefleri var.
01:11:49Bunları daha da yukarılara
01:11:51çıkarmak istiyoruz.
01:11:53İstihdama
01:11:55bakacak olursak 2023
01:11:57yılında işsizlik oranı yüzde
01:11:599.4 olarak
01:12:01gerçekleşmişti. Bu oran
01:12:03pandemi sonrası toparlanma sürecinin
01:12:05ve küresel ekonomik
01:12:07belirsizliklerin iş gücü piyasaları
01:12:09üzerindeki etkilerini yansıtmaktadır.
01:12:112024 yılı
01:12:13için ise işsizlik
01:12:15oranını programımızda
01:12:17geçen yıl 10.3 olarak
01:12:19belirlemiştik. Ancak bugün geldiğimiz
01:12:21noktada bunun
01:12:23yıl sonu itibariyle 9.3
01:12:25oranında gerçekleşmesini bekliyoruz.
01:12:27Aşağı yukarı bir puan
01:12:29geçen yılki tahminimizden
01:12:31daha iyi noktada olduğumuzu
01:12:33ifade etmek isterim.
01:12:352025 yılına geldiğimizde
01:12:37işsizlik oranının
01:12:39yüzde 9.6 seviyesinde
01:12:41olunacağı öngörülmektedir.
01:12:43Bu oran ekonominin yeniden
01:12:45dengelenme sürecinin
01:12:47bir parçası olarak değerlendirilmektedir.
01:12:49Ancak 2026
01:12:51ve 27 yıllarında
01:12:53işsizlik oranlarının sırasıyla
01:12:559.2 ve 8.8
01:12:57seviyelerine gerilemesi
01:12:59beklenmektedir.
01:13:01Bu düşüş eğilimi,
01:13:03ekonomik büyüme ve yapısal
01:13:05reformların iş gücü piyasası üzerindeki
01:13:07olumlu etkilerini
01:13:09yansıtmaktadır.
01:13:11Orta vadeli program dönemimiz boyunca
01:13:132.3 milyon ilave
01:13:15istihdam oluşturulması
01:13:17öngörülmektedir.
01:13:19Bu hedef büyüme potansiyelimizi
01:13:21arttırırken işsizliği
01:13:23kademeli olarak düşürecektir.
01:13:25Sonuç olarak programdaki
01:13:27işsizlik projeksiyonları
01:13:29Türkiye'nin istihdam politikasında
01:13:31yapısal dönüşümleri
01:13:33gerçekleştirmeye ve
01:13:35işsizlik oranlarını düşürmeye
01:13:37kararlı olduğunu ortaya
01:13:39koymaktadır.
01:13:43Yine buradan
01:13:45rakamsal olarak görebiliyoruz nüfusumuzun
01:13:47gelişimi, iş gücüne katılım
01:13:49bu yıl sonu itibariyle
01:13:5154,5'tan dönem sonunda
01:13:53%56'lara kadar
01:13:55yükselmiş olacak.
01:13:57İstihdam düzeyi 32 milyon
01:13:59668 binden
01:14:01bu yıl sonu itibariyle tahminimiz
01:14:032027'de
01:14:0534 milyon 941'e
01:14:07yani yaklaşık 35 milyon
01:14:09insanımızın
01:14:112027 itibariyle istihdam
01:14:13edileceğini öngörüyoruz.
01:14:15İstihdam oranının %50'lerin
01:14:17üzerine çıktığı yine
01:14:19bir dönem olacak bu orta vadeli dönem
01:14:21ve az önce bahsettiğim gibi
01:14:23işsizlik oranları gerilemeye
01:14:25devam edecek. Burada da uzun
01:14:27dönemde istihdamda nereden
01:14:29nereye gelmişiz bunu özetleyen
01:14:31bir grafimiz. 2005 yılında
01:14:33istatistiklerimiz başlıyor
01:14:3519,4
01:14:37milyon kişi istihdam ediliyormuş
01:14:39Türkiye'de. Bugün geldiğimiz
01:14:41noktada 2023 sonu itibariyle
01:14:4331,6
01:14:45milyona çıkmış istihdamımız
01:14:4712,2
01:14:49milyon son
01:14:5120 yılda ilave istihdam
01:14:53oluşturmuşuz. Bu önemli bir
01:14:55rakam. Ben böyle kaba bir hesap
01:14:57yaptım nüfusumuz. Bu da
01:14:59aynı dönemde 17,6 milyon
01:15:01artmış. İstihdamımız
01:15:03ise 12,2 yani artan
01:15:05nüfusun %70'ini
01:15:07istihdam etmişiz. Bu
01:15:09gerçekten çok ciddi önemli bir
01:15:11rakam. Bu da önümüzdeki dönem
01:15:13istihdam oranını arttırıcı
01:15:15yönde etkiler üretmeye
01:15:17devam edecek.
01:15:21Az önce söyledim programımızın
01:15:23temel amacı enflasyonu
01:15:25düşürmek, istikrarı
01:15:27tesis etmek. 2023 yılında
01:15:29küresel tedarik zinciri
01:15:31sorunları, enerji fiyatlarındaki
01:15:33dalgalanmalar ve iç talep
01:15:35koşulları dahil pek çok olumsuz
01:15:37gelişmenin etkisiyle
01:15:39enflasyon oranı %64,8
01:15:41seviyesinde
01:15:43gerçekleşmiştir. Uygulamaya
01:15:45konulan sıkı para ve maliye
01:15:47politikalarıyla 2024
01:15:49yılı için enflasyon oranının
01:15:51%41,5'e
01:15:53gerileyerek enflasyonla
01:15:55mücadelede önemli
01:15:57bir mesafe kat edilmesi
01:15:59beklenmektedir. Değerli
01:16:01arkadaşlar burada
01:16:03baktığınızda 2025 yılında
01:16:0517,5'e
01:16:07revize ediyoruz
01:16:09hedefimizi %20'nin altında
01:16:11ama geçen ilki oranın
01:16:13birkaç puan üzerinde bir
01:16:15revizyon söz konusu
01:16:172026'da ise
01:16:19tekhaneli
01:16:21enflasyon hedefimizi koruyoruz
01:16:239,7'ye düşmesini
01:16:25öngörüyoruz. 2027'ye
01:16:27geldiğimizde ise yine bu eğilimin
01:16:29devam etmesini %7'ler
01:16:31civarına düşen bir
01:16:33enflasyon oranı
01:16:35öngörüyoruz. Bu projeksiyonlar
01:16:37Türkiye ekonomisinin
01:16:39sürdürülebilir bir büyüme ortamına
01:16:41geçiş yaparken enflasyonla
01:16:43mücadelede de kararlı
01:16:45bir duruş sergileyeceğini göstermektedir.
01:16:47Dezenflasyon
01:16:49sürecinin başarılı bir şekilde
01:16:51yürütülmesi, ülkemizin
01:16:53ekonomik istikrarını koruma
01:16:55ve refah seviyesini yükseltme
01:16:57hedeflerine ulaşmasına
01:16:59katkı sağlayacaktır. Enflasyonun
01:17:01tekhaneli seviyelere
01:17:03düşmesi yalnızca fiyat
01:17:05ve istikrarını sağlamakla kalmayacak
01:17:07aynı zamanda uzun vadede
01:17:09yatırım ortamını iyileştirerek
01:17:11ekonomik büyümeyi destekleyecektir.
01:17:13Önümüzdeki dönemde
01:17:15bu hedeflere ulaşmak için
01:17:17para, maliye
01:17:19ve yapısal reform ayaklarından oluşan
01:17:21bütüncül stratejimizle
01:17:23ve tüm ekonomik aktörlerle
01:17:25birlikte çalışmayı
01:17:27sürdüreceğiz.
01:17:31Yeni orta vadeli
01:17:33durumda cari işlemler açığındaki
01:17:35gelişmeleri de
01:17:37bu tabloda özetliyoruz. Az önce
01:17:39de bahsetmiştim. Geçen yılı
01:17:41yüzde dört oranında bir cari işlemler
01:17:43açığıyla kapatmıştık.
01:17:45Bugün geldiğimiz noktada
01:17:47yıl sonu itibariyle cari işlemler
01:17:49açığımızın yüzde
01:17:51ikinin de altına gerileyerek
01:17:53yüzde bir nokta yedi seviyesinde
01:17:55gerçekleşmesini bekliyoruz.
01:17:57Gelecek yıl
01:17:59bir miktar ekonomik toparlanmanın
01:18:01etkisiyle
01:18:03yüzde ikilere çıkmasını
01:18:05daha izleyen yıllarda ise
01:18:07bir nokta altı ve bir nokta üç
01:18:09gibi giderek düşen bir
01:18:11eğilim sergilemesini
01:18:13bekliyoruz. Bu çok çok kıymetli.
01:18:15Kalkınmamızın bizim her zaman
01:18:17önündeki en büyük dar boğazlardan
01:18:19biri cari işlemler açığı
01:18:21olmuştur. Burada cari işlemler
01:18:23konusundaki gelişmeler
01:18:25hem makro finansal istikrar açısından
01:18:27hem de kalkınma sürecimizin
01:18:29sağlıklı yürümesi bakımından
01:18:31çok çok kıymetlidir.
01:18:33Bu projeksiyonlar Türkiye'nin
01:18:35cari işlemler dengesinde
01:18:37iyileşme sağlamak için attığı
01:18:39adımların ve reformların bir
01:18:41sonucudur. Özellikle yüksek
01:18:43katma değerli üretimi hedefleyen
01:18:45yeni sanayi politikasıyla
01:18:47ihracatın arttırılması
01:18:49enerji gibi kritik
01:18:51sektörlerde ithalat
01:18:53bağımlılığının azaltılması ve
01:18:55dış ticaretin optimize edilmesi
01:18:57cari açığın
01:18:59sürdürülebilir bir seviyeye çekilmesinde
01:19:01kritik rol oynamaktadır.
01:19:03Sonuç olarak bu hedefler
01:19:05Türkiye'nin ekonomik yapısını
01:19:07güçlendirme ve dış ticaret
01:19:09dengesini sağlama yönündeki
01:19:11kararlılığını yansıtmaktadır.
01:19:13Ekonomimizin sürdürülebilir
01:19:15büyüme patikasında ilerlemesi
01:19:17ve dış şoklara karşı
01:19:19dayanıklılığının arttırılması için
01:19:21gereken tüm tedbirleri
01:19:23almaya devam edeceğiz.
01:19:25Burada da
01:19:27dış ticaret verilerimizi daha detaylı
01:19:29görmeniz mümkün. Bu yıl sonu
01:19:31itibariyle ihracatımızın
01:19:33264 milyar dolar olmasını
01:19:35bekliyoruz. Dönem sonunda ise
01:19:37320 milyar dolara
01:19:39yakın seviyelerde bir ihracat
01:19:41bekliyoruz. İthalatımızın
01:19:43aynı dönemde 345 milyar
01:19:45dolardan 417
01:19:47milyar dolarlar
01:19:49seviyesine çıkmasını bekliyoruz.
01:19:51Turizm gelirleri de yine sevindirici.
01:19:53Bu yıl sonu itibariyle hedeflerimizle
01:19:55uyumlu bir şekilde 60
01:19:57milyar dolara yakın bir turizm
01:19:59geliri bekliyoruz. Dönem sonunda
01:20:01bunun 74 milyar dolara
01:20:03yükselmesini
01:20:05hedefliyoruz. Cari işlemler
01:20:07dengesini az önce ifade etmiştim.
01:20:09Bu yıl sonu itibariyle
01:20:1122 milyar dolar gibi bir açık
01:20:13öngörüyoruz. Dönem
01:20:15sonunda da yine aynı seviyelerde
01:20:17kalacağını öngörüyoruz.
01:20:19Bu arada tabii milli gelirimiz arttığı
01:20:21için oran olarak çok ciddi
01:20:23bir düşüş bekliyoruz.
01:20:25Değerli arkadaşlar
01:20:27şimdi de afet
01:20:29sonrası yaşadığımız tarihimizin
01:20:31en büyük afeti deprem afeti sonrası
01:20:33hızlı bir mali
01:20:35konsolidasyon dönemine girdik.
01:20:37Bununla ilgili rakamları özetlemek
01:20:39istiyorum. Deprem kaynaklı
01:20:41harcamaların sürmesine rağmen
01:20:43mali disiplinin güçlendirilmesine
01:20:45yönelik adımlar sayesinde
01:20:47bütçe dengelerinde hızlı
01:20:49toparlanma görülmektedir.
01:20:512024 yılında bütçe
01:20:53açığının bu yıl bütçede öngörülen
01:20:55yüzde 6 virgül
01:20:57dörtlük hedefin oldukça altında
01:20:59milli gelire oranla
01:21:014 virgül 9 düzeyinde gerçekleşmesi
01:21:03beklenmektedir.
01:21:05Geçen yıl 6.4 demiştik 5.2
01:21:07oldu. Bu yıl da yine
01:21:096.4 açık öngörmüştük
01:21:11geçen yılki programımızda.
01:21:13Gerçekleşmeyi bu yıl için
01:21:15yüzde 5'in altında
01:21:174.9 olarak
01:21:19beklediğimizi ifade etmek isterim. Bu
01:21:21gerçekten çok çok sevindirici
01:21:23bir tablo. Bütçe açığının
01:21:252025 yılında
01:21:27yüzde 3 virgül 1 olarak
01:21:29gerçekleşmesi hedeflenmektedir.
01:21:31Bütçe açığının milli gelire oranının
01:21:33orta vadeli program döneminde
01:21:35kademeli olarak azalarak
01:21:372027 yılında
01:21:39tarihi ortalamalarının dağıltını
01:21:41yüzde 2 virgül
01:21:435 düzeyine gerilemesi
01:21:45öngörülmektedir.
01:21:47Değerli arkadaşlar
01:21:49burada da temel rakamları
01:21:51görüyoruz. Harcamalarımıza
01:21:53baktığınız zaman bir miktar
01:21:55nominal olarak artış var
01:21:57ama dikkat ederseniz
01:21:59milli gelire oranla harcamalarımızda
01:22:01ciddi bir düşüş söz konusu.
01:22:03Geçen yıl programımızı yaparken
01:22:05merkezi yönetim bütçe
01:22:07giderlerinin milli gelire oranını
01:22:09yüzde 26 virgül 9
01:22:11olarak tahmin etmiştik.
01:22:13Geldiğimiz noktada bunu
01:22:1525 virgül 4 olarak revize
01:22:17ediyoruz. Bu da aşağı yukarı
01:22:19bu da
01:22:21çok önemli bir aslında
01:22:23hem tasarruf
01:22:25tedbirlerimizle hem verimlilik tedbirlerimizle
01:22:27harcamaların ciddi
01:22:29anlamda kontrol edildiğini
01:22:31göstermektedir. Merkezi yönetim
01:22:33bütçe gelirleri ise
01:22:35nominal olarak ciddi oranla artmış
01:22:37olmakla birlikte
01:22:39milli gelire oran olarak
01:22:41gelirlerimizin çok fazla tahminlerimizin
01:22:43değişmediğini söyleyebilirim.
01:22:45Nominal baktığınızda
01:22:47harcamalar
01:22:49kamu harcamaları bir miktar artmış
01:22:51gelirler
01:22:53çok daha fazla artmış gibi görünmekle
01:22:55birlikte milli gelire
01:22:57oran olarak baktığımızda aslında
01:22:59harcama kontrolünün çok daha
01:23:01güçlü bir şekilde gerçekleştirildiğini
01:23:03gelirlerin de
01:23:05nominal artışla uyumlu
01:23:07bir şekilde arttırıldığını ifade
01:23:09edebilirim. Bütün bunların sonucunda
01:23:11milli gelire oran olarak
01:23:136.4 yerine
01:23:154.9'luk bir açıkla
01:23:17bu yılı kapatacağımızı
01:23:19düşünüyoruz. Gelecek yıl ise
01:23:21%3.1 gibi
01:23:23çok daha iyi bir noktaya
01:23:25ulaşacağımızı düşünüyoruz.
01:23:27Bu 24'ten
01:23:2925'e 2 puana yakın
01:23:31düşüş enflasyonla
01:23:33mücadeleye, dezenflasyon
01:23:35politikasına mali açıdan
01:23:37çok güçlü bir destek
01:23:39vereceğimizin de en açık
01:23:41ifadesidir.
01:23:43Değerli
01:23:45arkadaşlar burada da
01:23:47AK Parti hükümetlerinin
01:23:49en büyük başarılarından birini görüyoruz.
01:23:512002 yılı burada yok ama
01:23:532002 yılında %10'un
01:23:55üzerinde bir bütçe açığı varken
01:23:57görüyorsunuz belli tarihlerde
01:23:59küresel finansal
01:24:01krizin çıktığı 2009 yılını
01:24:03pandeminin yaşandığı
01:24:05dönemleri istisna tutacak olursak
01:24:07bizim bütçe açığımızın
01:24:09milli geliri oranı son derece
01:24:11düşük seviyelerde
01:24:13gerçekleşmiş durumda.
01:24:15Tarihsel ortalamamız son 20 yıllık
01:24:17ortalamamız 2.6
01:24:19bütçe açığının milli geliri
01:24:21oranı olarak söylüyorum. Bu gerçekten
01:24:23AK Parti hükümetlerinin en
01:24:25büyük başarılarından bir tanesidir.
01:24:27Mali disiplin çok önemli
01:24:29bir çıpa olmuştur ve
01:24:31bunu önümüzdeki dönemlerde de
01:24:33korumayı hedefliyoruz.
01:24:35Geçmiş dönemlerde
01:24:37konjonktürel nedenlerle bütçe
01:24:39açığının hızlı yükselebildiği
01:24:41dönemler yaşanmış olmakla birlikte
01:24:43hükümetlerimiz
01:24:45mali disiplinin tesis edilmesi
01:24:47ve korunması yönünde her zaman
01:24:49büyük bir irade ortaya
01:24:51koymuşlardır. Program dönemi
01:24:53sonunda bütçe açığının milli geliri
01:24:55oranının uzun dönem
01:24:57ortalamasının altına %2.5
01:24:59oranına gerilemesini
01:25:01hedefliyoruz. Depreme
01:25:03yaptığımız bu kadar harcamaya
01:25:05rağmen.
01:25:07Bu disiplinli yaklaşım
01:25:09kamu borç stoğunun milli geliri
01:25:11oranına da çok net bir şekilde
01:25:13yansıyor. Burada gördüğünüz üzere
01:25:152023
01:25:17yılında
01:25:19bu AB tanımlı kamu borç stoğu bu
01:25:21arada. Bunun 29
01:25:23Türkiye'de AB tanımlı
01:25:25kamu borç stoğunun milli geliri oranının
01:25:2729,3
01:25:29seviyelerine gerilediğini
01:25:31görüyoruz.
01:25:332023 yılında
01:25:35bir önceki yıla göre
01:25:372.2 puan bir azalış söz konusu.
01:25:392024'te bunun
01:25:41daha da hızlandığını görüyoruz.
01:25:434 puana yakın bir azalışla
01:25:4525,6 puanına
01:25:47gerilemesini bekliyoruz.
01:25:49Kamu borç stoğunun milli geliri
01:25:51oranının. Diğer yıllarda da
01:25:53aşağı yukarı benzer bir seviyeyi
01:25:55korumasını öngörüyoruz.
01:25:57Bu arada hane halkı
01:25:59borçluluğu ve real sektör borçluluğunda
01:26:01da ülkemizin
01:26:03uluslararası ortalamaların oldukça altında
01:26:05olduğunu ifade etmek isterim.
01:26:07Bu
01:26:09kamu borç stoğunda
01:26:13baktığınız zaman
01:26:15gelişmekte olan ülkeler ortalaması
01:26:17%70'e yakın.
01:26:19Avrupa Birliği ortalaması
01:26:21gelişmiş ülke ortalaması ise
01:26:23%100'ün üzerinde.
01:26:25Bizim bu oranlarla mukaseye ettiğinizde
01:26:27çok iyi bir durumda olduğumuzu
01:26:29ifade etmek isterim. Bu da mali disiplinin
01:26:31en somut yansımalarından
01:26:33bir tanesi.
01:26:35Şimdi makroekonomik gösterge ve
01:26:37uygulama araçlarından bahsetmek
01:26:39istiyorum. Bütün bu rakamlar
01:26:41sonuç.
01:26:43Bu sonuçları nasıl elde edeceğiz?
01:26:45Hangi somut
01:26:47adımlarla elde edeceğiz?
01:26:49Bunlarla ilgili bilgilendirme
01:26:51yaparak sunumumu tamamlayacağım.
01:26:53Değerli arkadaşlar
01:26:55büyüme başlığı
01:26:57altında çeşitli sektörlerde
01:26:59dönüşüm ve yenilikçilik
01:27:01öncelikli adımlarımız arasında
01:27:03yer alıyor. Sanayide
01:27:05sektörel dönüşüm sağlanarak
01:27:07yüksek katma değerli üretim
01:27:09yapısına geçiş hedefliyoruz.
01:27:11Bu dönüşüm sanayimizin
01:27:13rekabet gücünü arttıracak ve dış
01:27:15pazarlara erişimini kolaylaştıracaktır.
01:27:17ARGE ve
01:27:19yenilikçilik sisteminin güçlendirilmesi
01:27:21büyüme yaklaşımımızın
01:27:23önemli bir parçasıdır.
01:27:25ARGE yatırımlarının arttırılması
01:27:27yenilikçi projelerin
01:27:29desteklenmesi ve teknoloji
01:27:31odaklı bir ekosistemin kurulması
01:27:33ekonomimizin
01:27:35yenilikçilik kapasitesini arttıracaktır.
01:27:37Ayrıca yeşil dönüşümün
01:27:39hızlandırılması, çevre dostu
01:27:41üretim yöntemlerinin
01:27:43benimsenmesi ve sürdürülebilir
01:27:45kalkınma hedeflerine
01:27:47ulaşılması yine
01:27:49kritik öneme sahiptir.
01:27:51Dijital dönüşüme geçişin
01:27:53desteklenmesi, dijital
01:27:55altyapının geliştirilmesi ve
01:27:57dijital becerilerin arttırılmasıyla
01:27:59ekonomimizi bu
01:28:01alanda çağın gereksinimlerine
01:28:03uyumlu hale getirmeyi hedefliyoruz.
01:28:05Beşeri sermayenin
01:28:07güçlendirilmesiyle eğitim
01:28:09ve yetenek gelişimi yatırımları
01:28:11yaparak iş gücümüzün niteliğinin
01:28:13arttırılmasını planlıyoruz.
01:28:15Ayrıca kamu
01:28:17altyapı yatırımlarının etkinleştirilmesi
01:28:19ve tarımda verimliliğin
01:28:21ve üretimin arttırılması
01:28:23büyüme perspektifimizi destekleyen
01:28:25diğer önemli faktörlerdir.
01:28:27Bu kapsamda
01:28:29organize sanayi bölgeleri
01:28:31ve küçük sanayi siteleri gibi
01:28:33planlı sanayi alanlarını
01:28:35arttırmayı hedefliyoruz.
01:28:37Sanayi üretim bölgelerinin
01:28:39iltisak hakları aracılığıyla
01:28:41limanlara ve ana ticaret
01:28:43yollarına bağlanmasını
01:28:45öncelikli görüyoruz.
01:28:47Demir yolları başta olmak üzere.
01:28:49Üretim bölgeleriyle pazarlama
01:28:51bölgeleri arasındaki pazarlar arasındaki
01:28:53ulaşım
01:28:55altyapısını güçlendirmeyi
01:28:57böylece lojistik maliyetleri
01:28:59düşürerek daha rekabetçi bir
01:29:01üretim yapısı oluşturmayı
01:29:03ve ticaretimizi geliştirmeyi
01:29:05hedefliyoruz.
01:29:07Enerji yine
01:29:09diğer çok önemli bir alanımız.
01:29:11Bu alanda yatırımların
01:29:13yapılmasını hedefliyoruz.
01:29:15Özellikle karadeniz doğalgazı ve
01:29:17gabar petrolü gibi yerli
01:29:19enerji kaynaklarımızı daha
01:29:21bir güçlü haldele getirmeyi
01:29:23hedefliyoruz. Yine enerji
01:29:25verimliliği yenilenebilir enerji gibi
01:29:27alanlarda önemli atılımlar
01:29:29planlıyoruz. Burada
01:29:31teknolojinin çok
01:29:33daha etkili bir şekilde kullanılmasını
01:29:35öngörüyoruz. Bürokratik süreçleri
01:29:37de olabildiğince basitleştirme
01:29:39hedefimiz var.
01:29:41Enerji biliyorsunuz ithalatımızda
01:29:43çok temel bir kalem.
01:29:45Son dönemde enerji fiyatları düşmüş
01:29:47olmasına rağmen 70 milyar
01:29:49dolar civarında bir fatura ödüyoruz.
01:29:51Burada atacağımız her
01:29:53adım cari dengemizi iyileştirerek
01:29:55istikrarımıza
01:29:57ve kalkınmamıza katkıda bulunacaktır.
01:29:59Tarımı yine çok çok
01:30:01önemli ve stratejik bir sektör olarak
01:30:03görüyoruz. Kamu yatırımlarında
01:30:05bu çerçevede sulama
01:30:07yatırımlarını önceliklendiriyoruz.
01:30:09Sulamada verimliliği artırmayı yine
01:30:11hedefliyoruz. Havza
01:30:13bazlı sulama miktarına göre bir
01:30:15bitki deseni oluşturma, bu
01:30:17çerçevede desteklerimizi organize
01:30:19etme gibi birçok adımı bu
01:30:21dönemde hayata geçireceğiz.
01:30:23Sayın Tarım Bakanımız bu konuda
01:30:25çok önemli bir hazırlık yapmış durumda.
01:30:27Hem Tarım Bakanımız hem diğer
01:30:29bakanlarımız sektörel
01:30:31politikalarımızla ilgili inanıyorum ki
01:30:33önümüzdeki dönem sizleri
01:30:35kamuoyunu çok daha detaylı bir
01:30:37şekilde bilgilendireceklerdir.
01:30:39İstihdam tarafında ise
01:30:41yeni nesil
01:30:43çalışma biçimleri ve sektörel
01:30:45dönüşümler öne çıkmaktadır.
01:30:47Yeni nesil çalışma biçimleri ve
01:30:49sektörel dönüşümler iş gücü
01:30:51piyasasının değişen
01:30:53koşullara uyum sağlamasını ve
01:30:55daha esnek ve verimli bir yapıya
01:30:57kavuşmasını hedeflemektedir.
01:30:59İş gücüne katılımda güçlük
01:31:01yaşayan kesimlerin istihdamının
01:31:03arttırılması ve kapsayıcı
01:31:05büyümenin sağlanması yine
01:31:07en temel araçlarımızdan biri
01:31:09olacaktır. Kapsayıcı büyüme
01:31:11derken şunu anlıyoruz, bütün
01:31:13bölgelerimizi kapsayan, bütün
01:31:15kesimleri kapsayan, istihdamı
01:31:17arttıran, kobileri
01:31:19küçük orta ölçekli
01:31:21işletmeleri güçlendiren, kadınların
01:31:23iş gücü piyasasına daha çok
01:31:25katılımını sağlayan, dolayısıyla
01:31:27toplumun bütün enerjisini
01:31:29harekete geçiren bir
01:31:31kalkınma anlayışından, büyüme
01:31:33anlayışından bahsediyoruz.
01:31:35Beşeri sermeye ve beceri
01:31:37uyumu diğer bir
01:31:39başlığımız
01:31:41iş gücümüzün
01:31:43piyasa ihtiyaçlarına
01:31:45uygun becerilerle donatılması
01:31:47ve ekonominin ihtiyaç duyduğu
01:31:49nitelikli iş gücünün yetiştirilmesi
01:31:51kritik bir adım.
01:31:53Son olarak iradi işsizliğin
01:31:55azaltılması, işsizlik oranlarını
01:31:57düşürmek ve istihdamı
01:31:59arttırmak için iş gücü piyasasında
01:32:01aktif politikalar izlememizi
01:32:03gerektirmektedir.
01:32:05Burada şunun da altını çizmek
01:32:07isterim. Çalışma Bakanlığımız tabi bu
01:32:09konularda yoğun bir gayret içinde
01:32:11sadece bugünün
01:32:13ihtiyaçlarını görerek değil
01:32:15yapay zeka
01:32:17diğer bir takım teknolojiler gelişmeleri
01:32:19de dikkate alarak
01:32:21hangi meslekler devam edecek?
01:32:23Hangileri sona erecek? Mevcut
01:32:25meslekler nasıl dönüşecek?
01:32:27Hangi yeni meslekler ortaya çıkacak?
01:32:29Bütün bu hususları dikkate alan
01:32:31gelecekteki gelişmeleri de
01:32:33dikkate alan bir anlayışla
01:32:35iş gücü planlamamızı gerek genel
01:32:37eğitim sistemi boyutuyla
01:32:39gerekse daha kısa süreli
01:32:41kurslar, programlar boyutu itibariyle
01:32:43dikkatle ele alıyoruz.
01:32:47Bu makroekonomik göstergeler ve uygulama
01:32:49araçları
01:32:51OVP
01:32:532025-27 dönemi
01:32:55boyunca ekonomimizin büyüme
01:32:57istihdam hedeflerine ulaşmasını
01:32:59sağlayacak ve
01:33:01sürdürülebilir kalkınmada önemli
01:33:03rol oynayacaktır. Finansal
01:33:05istikrar boyutuna bakacak olursak
01:33:07finansal istikrar alanında
01:33:09atılması planlanan adımlara baktığımızda
01:33:11finansal piyasaların sağlam
01:33:13ve istikrarlı bir şekilde işlemeye
01:33:15devam etmesi için
01:33:17finansal düzenlemelerin
01:33:19sadeleştirilmesi büyük önem arz ediyor.
01:33:21Bu adım finansal
01:33:23sistemin şeffaflığını ve
01:33:25güvenilirliğini arttırarak
01:33:27piyasa katılımcılarının listelerini
01:33:29daha iyi yönetmesine olanak
01:33:31sağlayacaktır. Seçici
01:33:33kredi uygulaması, diğer bir başlığımız
01:33:35kredi büyümesini
01:33:37kontrol altında tutarak
01:33:39finansal listeleri azaltmayı hedeflerken
01:33:41sermaye piyasalarının
01:33:43geliştirilmesi daha derin
01:33:45ve likit bir finansal yapı oluşturmayı
01:33:47amaçlamaktadır.
01:33:49Ayrıca katılım finansının geliştirilmesi
01:33:51ve finansal teknolojilerin
01:33:53geliştirilmesi gibi adımlarda
01:33:55finansal sistemin
01:33:57daha kapsayıcı ve yenilgici olmasını
01:33:59destekleyecektir. Bu çerçevede
01:34:01tasarrufların arttırılması da
01:34:03ekonomik istikrar için kritik
01:34:05bir unsur olarak öne çıkmaktadır.
01:34:07Yurt içi tasarruf oranları
01:34:09arttırılarak ekonomik
01:34:11büyümemizi daha sağlam, daha sağlıklı
01:34:13kaynaklarla sürdürmeyi
01:34:15hedefliyoruz. Diğer yandan
01:34:17fiyat istikrarı için uygulanacak stratejilere
01:34:19geçersek, dezenflasyon
01:34:21sürecine uygun politika
01:34:23bileşimi önemli bir adım
01:34:25olarak karşımıza çıkıyor.
01:34:27Enflasyonun kontrol altına alınması
01:34:29ve tekhaneli seviyelere
01:34:31çekilmesi için uygun
01:34:33para ve maliye politikalarının
01:34:35bir arada ve uyum
01:34:37içinde uygulanması gerekmektedir.
01:34:39Yönetilen ve yönlendirilen
01:34:41fiyatlar politikası
01:34:43fiyat artışlarını kontrol altında
01:34:45tutarak hane halkının
01:34:47satın alma gücünü korumayı
01:34:49hedefleyecektir. Ayrıca
01:34:51arz yönlü politikalar ile
01:34:53üretim kapasitelerinin arttırılması
01:34:55ve piyasaya sunulan
01:34:57mal ve hizmetlerin
01:34:59çeşitlendirilmesi planlanmaktadır.
01:35:01Bu talep baskısını hafifleterek
01:35:03enflasyonist baskıları
01:35:05azaltmada da önemli bir rol
01:35:07oynayacaktır. Bu iki slide'ın
01:35:09da ortaya koyduğu gibi
01:35:11OVP dönemi boyunca ekonomik büyüme
01:35:13istihdam, finansal istikrar
01:35:15ve fiyat istikrarı hedeflerine
01:35:17ulaşmak için kapsamlı ve çok
01:35:19boyutlu bir yaklaşım benimsenmiştir.
01:35:21Her bir strateji ve
01:35:23uygulama aracı ekonomimizin
01:35:25sürdürülebilir kalkınma yolunda
01:35:27ilerlemesini sağlamayı hedeflemektedir.
01:35:29Ödemeler dengesi
01:35:31boyutuna baktığımızda
01:35:33atılacak adımlar şöyle
01:35:35özetlenebilir. Ekonomimizin dış
01:35:37ticaret dengesini iyileştirmek
01:35:39için ürün ve pazar
01:35:41çeşitlendirmesi stratejisi büyük
01:35:43önem taşıyor. Etkin
01:35:45ticaret diplomasisi ise
01:35:47uluslararası ticari ilişkilerimizin
01:35:49güçlendirilmesi ve yeni
01:35:51pazar fırsatlarının değerlendirilmesi
01:35:53için kritik bir unsurdur.
01:35:55Ayrıca ticaretin
01:35:57kolaylaştırılması ve ihracatın
01:35:59finansmanı, ihracat
01:36:01süreçlerinin daha verimli hale
01:36:03getirilmesi ve ihracatçılarımıza
01:36:05finansal destek sağlanması
01:36:07yoluyla dış ticaret
01:36:09hacminin arttırılmasına katkıda
01:36:11bulunacaktır. İthalat
01:36:13tamamlılığının azaltılması da burada çok
01:36:15kritik. Özellikle stratejik
01:36:17sektörlerde yerli
01:36:19üretimi teşvik ederek
01:36:21cari açığını azaltılması hedeflenmektedir.
01:36:23Bunun yanında hizmet
01:36:25ihracatının geliştirilmesi
01:36:27ve ihracatta yeşil ve
01:36:29dijital dönümün desteklenmesi
01:36:31öngörülmektedir. Hizmet
01:36:33sektörlerinde rekabet gücümüz
01:36:35arttırılacak ve sürdürülebilir
01:36:37ihracat stratejileri
01:36:39benimsenecektir. İş ve yatırım
01:36:41ortamı konusuna gelince
01:36:43burada hedefimiz Türkiye'yi
01:36:45yerli ve yabancı yatırımlar için
01:36:47daha cazip hale getirmektir.
01:36:49İş ve yatırım süreçlerinin iyileştirilmesi
01:36:51bürokratik engellerin
01:36:53azaltılması ve yatırım süreçlerinin
01:36:55hızlandırılması ile mümkündür.
01:36:57Ayrıca düzenleyici
01:36:59çerçevenin iyileştirilmesi
01:37:01iyi işleyen, hızlı işleyen
01:37:03bir adalet sistemiyle
01:37:05iş dünyasının daha öngörülebilir
01:37:07ve istikrarlı bir ortamda
01:37:09faaliyet göstermesini sağlamayı
01:37:11hedefliyoruz.
01:37:13Rekabetçi yeni yatırımların
01:37:15tesisi, yeşil dijital
01:37:17dönüşüm ve tedarik
01:37:19zinciri odaklı yatırımların
01:37:21arttırılması ekonomimizin
01:37:23gelecek trendlerine ve
01:37:25küresel rekabet koşullarına
01:37:27uyum açısından büyük önem
01:37:29taşımaktadır.
01:37:31Son olarak sizlere kamu maliyesi
01:37:33alanında sürdürülebilir
01:37:35ekonomik büyüme ve mali disiplin
01:37:37hedeflerimize ulaşmak için
01:37:39uygulayacağımız politika araçlarından
01:37:41bahsetmek istiyorum.
01:37:43Kamu maliyesi başlığı altında
01:37:45devletin mali yapısını güçlendirmek
01:37:47ve kamu harcamalarının
01:37:49etkinliğini arttırmak için bir
01:37:51dizi reform öngörülmektedir.
01:37:53İlk olarak harcamalarda
01:37:55etkinlik sağlanması önceliğimizdir.
01:37:57Bu kamu kaynaklarının
01:37:59daha verimli kullanılması
01:38:01ve gereksiz harcamaların
01:38:03minimize edilmesi anlamına
01:38:05gelmektedir. Etkin bir harcama
01:38:07politikası bütçe açığını
01:38:09kontrol altında tutarak
01:38:11mali disiplini sağlamak için kritik
01:38:13rol oynadığı gibi
01:38:15dezenflasyon sürecimize de
01:38:17ciddi katkılar sunacaktır.
01:38:19Afetlere dirençli yapının
01:38:21finansmanı yine kamu maliyesinde
01:38:23önemli bir başlığımız.
01:38:25Doğal afetler ve beklenmedik krizlere
01:38:27karşı daha hazırlıklı
01:38:29ve dayanıklı bir mali yapı
01:38:31oluşturmayı hedefliyoruz.
01:38:33Bu ülkemizin afet sonrası yeniden
01:38:35yapılanma sürecinde
01:38:37hızlı ve etkili yanıt verme
01:38:39kapasitesini de güçlendirecektir.
01:38:41Vergilemede adalet ve
01:38:43etkinlik ise vergi politikalarının
01:38:45daha adil ve etkili
01:38:47bir şekilde uygulanmasını
01:38:49amaçlamaktadır.
01:38:51Bu çerçevede vergi tabanının genişletilmesi
01:38:53ve kayıt dışılıkla
01:38:55mücadele edilmesi,
01:38:57kamu gelirlerinin arttırılmasına
01:38:59ve mali sürdürülebilirliğin
01:39:01uygulanmasına katkıda bulunacaktır.
01:39:03Kayıt dışılıkla mücadele
01:39:05ve denetimlerde etkinlik
01:39:07bu hedefe ulaşmak için hayati bir
01:39:09adımdır. Ekonomideki
01:39:11kayıt dışı faaliyetlerin minimize
01:39:13edilmesi ve denetimlerin
01:39:15çok daha etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi
01:39:17hedeflenmektedir.
01:39:19Kamu iktisadi teşebbüsleri,
01:39:21kit yönetim reformu,
01:39:23kamu teşebbüslerinin daha verimli
01:39:25ve rekabetçi bir yapıya
01:39:27kavuşturulmasını hedeflerken
01:39:29sosyal güvenlik sisteminin
01:39:31mali sürdürülebilirliği ise
01:39:33uzun vadede sosyal güvenlik
01:39:35harcamalarının bütçe üzerindeki
01:39:37yükünü azaltmayı
01:39:39ve sistemin kendisi içinde
01:39:41daha sağlıklı bir şekilde
01:39:43işlemesini sağlamayı
01:39:45amaçlamaktadır. Bu kapsamlı
01:39:47reform ve politikalar,
01:39:49orta vadeli program dönemi boyunca
01:39:51kamu maliyesi alanında
01:39:53disiplinli, etkin ve
01:39:55sürdürülebilir bir yapı
01:39:57oluşturmayı hedeflemektedir.
01:39:59Mali disiplinin sağlanması,
01:40:01ekonomik istikrarın
01:40:03korunması ve sürdürülebilir
01:40:05büyümenin desteklenmesi için atılacak
01:40:07bu adımlar ülkemizin
01:40:09kalkınma hedeflerine ulaşması açısından da
01:40:11büyük önem taşımaktadır.
01:40:13Kıymetli
01:40:15katılımcılar sunumumu
01:40:17burada sonlandırmış
01:40:19bulunmaktayım.
01:40:21Bu vesileyle
01:40:23bütün bu çalışmalarda çok ciddi emek harcayan
01:40:25strateji bütçe
01:40:27başkanlığımıza, hazine maliye
01:40:29bakanlığımıza, ilgili
01:40:31tüm bakanlıklarımıza, kamu kurumlarımıza
01:40:33bu sürece katkı sunan
01:40:35tüm sivil toplum kuruluşlarına,
01:40:37meslek kuruluşlarına, sendikalara
01:40:39ilgili tüm taraflara
01:40:41huzurunuzda teşekkür etmek
01:40:43istiyorum. Güncellenmiş
01:40:45orta vadeli programın ülkemize,
01:40:47milletimize, ekonomimize
01:40:49hayırlı olmasını diliyorum.
01:40:51Yeni program dönemiyle
01:40:53birlikte ekonomik kalkınma
01:40:55ve sosyal refah hedeflerimize
01:40:57ulaşmak için tüm paydaşlarla
01:40:59birlikte kararlı bir şekilde
01:41:01çalışmaya devam edeceğiz.
01:41:03Nasıl ortak akılla
01:41:05hep birlikte planladıysak
01:41:07uygulamayı da aynı anlayış içinde
01:41:09devam ettireceğiz.
01:41:11Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde
01:41:13ekip ruhuyla
01:41:15ve koordinasyon içinde
01:41:17daha güçlü ve müreffeh bir Türkiye
01:41:19için çalışmaya devam edeceğiz.
01:41:21Şimdi
01:41:23kısa da olsa bir
01:41:25soru cevap bölümü yapacağız.
01:41:27Soru cevap bölümüne geçmek
01:41:29istiyorum. Zamanımızın kısıtlı
01:41:31olduğunu dikkate alarak belli
01:41:33sayıda soru alacağız. Önce
01:41:35soruları alacağız. Daha sonra
01:41:37ben ilgili arkadaşlarımıza
01:41:39soruları yönlendireceğim.
01:41:41Her bir alanla
01:41:43ilgili az önce bahsettiğim gibi bakanlarımız
01:41:45önümüzdeki dönemde
01:41:47kendi alanlarıyla ilgili çok daha
01:41:49detaylı açıklamaları kamuoyuyla
01:41:51paylaşacaklardır. Ben sadece
01:41:53genel adlarıyla orta vadeli
01:41:55programımızı bir bütünlük içinde
01:41:57özetlemeye çalıştım. Dolayısıyla
01:41:59bundan sonraki süreçlerde de medyada
01:42:01mutlaka
01:42:03bakanlarımız kamuoyunu
01:42:05bilgilendirmeye devam edeceklerdir.
01:42:07Son olarak şunu söylemek istiyorum.
01:42:09Sorularımızı lütfen
01:42:11orta vadeli program dışına
01:42:13çıkmayarak sorarsak çok memnun
01:42:15oluruz. Bugün konumuz orta vadeli
01:42:17program. Onun dışındaki konuları
01:42:19başka platformlarda
01:42:21konuşabiliriz diyorum. Soru sormak
01:42:23isteyen arkadaşlarımıza mikrofon
01:42:27kendinizi de tanıtırsanız memnun
01:42:29oluruz.
01:42:31Efendim Fırat Kozok, Bloomberg'tan
01:42:33Benim ilk sorum
01:42:35Sayın Şimşek olacak.
01:42:37Mali tarafta Merkez Bankası
01:42:39politikalarıyla eş güdümü sağlayacak
01:42:41ne tür sıkılaşma
01:42:43adımları bekleyebiliriz? Siz biraz bahsettiniz ama
01:42:45belki detay anlamında
01:42:47ekleyeceği şeyler olabilir.
01:42:49İkinci sorum
01:42:51Sayın Merkez Bankası Başkanı'na
01:42:53Merkez Bankası'nın ilan ettiği
01:42:55hedeflerle
01:42:57özellikle yüzde kırk bir buçukluk
01:42:59enflasyon hedefi üzerinden
01:43:01hareketle bu hedeflerle
01:43:03OVP'deki hedefler
01:43:05arasındaki uyumu
01:43:07nasıl yorumluyor?
01:43:09Ayrıca OVP'deki büyüme hedefleriyle
01:43:11enflasyon hedefleri arasındaki
01:43:13uyumu nasıl değerlendirsiniz?
01:43:15Bir de OVP'deki
01:43:17büyüme hedefleri birçok ekonomistin
01:43:19beklentisine göre daha iyi imser.
01:43:21Bu tablo
01:43:23sıkılaşma sürecinin
01:43:25daha kısa süreceği yönde bir endişe
01:43:27oluşturur mu?
01:43:29Teşekkür ediyorum.
01:43:31Mikrofonu diğer arkadaşlarımıza uzatalım.
01:43:35Öncelikle sunumunuz
01:43:37için teşekkürler. Hasan Arslan, TRT Haber
01:43:39Aslında benim de bir sorum
01:43:41Sayın Şimşiye, büyüme
01:43:43üzerinde, şimdi biz baktığımız zaman
01:43:45geçen yıl açıklanan orta vadeli programda
01:43:47büyüme hedeflerini 0.5
01:43:49puan aşağı yönlü revize ettik.
01:43:51Enflasyon tahminlerimizi de
01:43:53hedeflerimizi de yukarı yönlü revize etmiş olduk.
01:43:55Bu yıl için 33'tü
01:43:57geçen Eylül'de açıklanan rakam.
01:43:5941.5'a Merkez Bankası'nın
01:44:01üst bandına, hedefinin üst bandına
01:44:03yakınlamış olduk.
01:44:052025-26 enflasyon tahminlerimiz de
01:44:07yukarı yönlü güncellenmiş oldu.
01:44:09Benim sorum hem
01:44:112. çeyrek büyüme açıklananı çok yakın tarihte
01:44:13%2.5 geldi ama 3. çeyreğe ilişkin
01:44:15öncü verilerde hem imala sanayinde
01:44:17kapasite kullanım oranlarında
01:44:19rakamlar çok
01:44:21iç açıcı değil, öncü veriler 3. çeyreğe ilişkin.
01:44:23Büyümeye ilişkin bir
01:44:25yumuşak iniş beklentisi mi bu rakamlar
01:44:27aslında sizin bu yıla ilişkin
01:44:29%3.5 hedefi yumuşak iniş
01:44:31beklentisi mi?
01:44:33Yoksa bu büyümede
01:44:35inişin biraz daha sert olmasını
01:44:37bekleyebilir miyiz?
01:44:39Bir de yine geçen
01:44:41OVP'de Sayın Şimşek'in söylediği
01:44:43çalışanların fiyatla
01:44:45ücretlerine ilişkin
01:44:47gerçekleşen enflasyon, bir de hedeflenen
01:44:49enflasyon oranında
01:44:51şu anda gerçekleşen
01:44:53enflasyon oranında artış yapıyoruz.
01:44:55Aslında bunu hedeflenen enflasyon
01:44:57oranında bu artışları yapmamız lazım
01:44:59demişti
01:45:01toplantısında. Bunu biraz açabilir miyiz?
01:45:03Özellikle 2025'ten itibaren
01:45:05bu ücret artışlarında biz
01:45:07gerçekleşen enflasyon üzerinden mi artış yapacağız?
01:45:09Hedeflenen enflasyon üzerinden.
01:45:11Teşekkür ederiz.
01:45:17Esra Nehir Habertürk
01:45:19Televizyonu, Sayın Cevdet Yılmaz sorum size.
01:45:21Her orta vadeli program
01:45:23sonrası milli gelir üzerinden
01:45:25biz bir kur hesaplaması yapıyoruz
01:45:27ve bunu da haberleştiriyoruz.
01:45:29Sizin bu varsayımınız
01:45:31neyin üzerine? Yani döviz kuru
01:45:33tahmininizi nasıl yapıyorsunuz? Kura yönelik
01:45:35herhangi bir hedefiniz var mı?
01:45:37Buna bir açıklık getirirseniz sevinirim.
01:45:39Çok teşekkür ederim. İyi ki sordunuz bu soruyu.
01:45:43Efendim Arda Erdoğan
01:45:45CNN Türk Televizyonu.
01:45:47Türkiye ekonomisi konuşulduğunda hep enflasyon
01:45:49ve cari işlemler açığı da
01:45:51beraberinde geliyor. Bunun sebepleri
01:45:53arasında muhakkak rekabet gücünün
01:45:55sanayide üretim tarafında
01:45:57düşük olduğu da ifade ediliyor.
01:45:59Önümüzdeki süreçlerde eğer Sayın
01:46:01Sanayi Bakanımız da ifade etmek
01:46:03isterlerse sanayi alanında, üretim
01:46:05alanında dönüşümü hızlandıracak
01:46:07Türkiye'nin rekabet gücünü artırabilecek
01:46:09yeni adımlar neler olabilir? Birkaç
01:46:11cümle edebilirse seviniriz. Teşekkür ederim.
01:46:13Çok teşekkür ederim.
01:46:15Evet.
01:46:17Buyurun. Efendim Mehmet Kalay İlyas
01:46:19Sever Ajansı. 2003 yılında
01:46:21seyreden, 2004 yılında da sınırlı
01:46:23ölçüde yükselen bir ihracat söz konusu.
01:46:25Ben Sayın
01:46:27Ticaret Bakanı'na da sormak istiyorum. OVP'de
01:46:29önümüzdeki yıllarda ihracatla hedeflenen
01:46:31artışlara ulaşabilmesi bakımından
01:46:33atılacak adımlar nelerdir?
01:46:39Çok teşekkürler.
01:46:41Efendim Demirören Haber Ajansı kanunu
01:46:43benim sanayi bakanına bir sorum olacaktı.
01:46:45Yeni nesil enerjili araçlardan
01:46:47batarya teknolojilerine, çip
01:46:49teknolojilerinden yeşil enerjiye kadar
01:46:51kritik alanlarda uygulanacak olan
01:46:53HİT-30 yüksek teknoloji teşvik
01:46:55programı ile hedeflenen küresel
01:46:57hayatın yatırımların ülkemize ve
01:46:59ekonomimize bu OVP döneminde
01:47:01nasıl bir katkı getirmesini bekliyorsunuz
01:47:03Sayın Bakan? Teşekkür ederim.
01:47:05Selçuk Baki Hürriyet
01:47:07Gazetesi. Benim sorumla Çalışma Bakanımıza
01:47:09Dezenflasyon sürecinde
01:47:11istihdam artışları bir miktar yavaşlıyor.
01:47:13Sonrasında istihdamı nasıl
01:47:15korumayı düşünüyorsunuz? Enflasyonun
01:47:17düşü süreciyle OVP dönemi için
01:47:19öngörülen istihdam artışları
01:47:21nasıl sağlanacaktır? Teşekkür ederim. Sağ olun.
01:47:23Teşekkür ederim.
01:47:25Anadolu Ajansı
01:47:27Mert Davut. Benim sorum size
01:47:29sayın Yılmaz. Orta vadeli programın
01:47:31odağında enflasyonla mücadelenin
01:47:33olduğunu görüyoruz. Ama
01:47:35aynı zamanda dengeli bir büyüme
01:47:37patikası da sundunuz.
01:47:39Bu da dezenflasyon sürecinde
01:47:41toplum kesimlerine maliyeti
01:47:43en aza indirme çabası olarak değerlendirilebilir.
01:47:45Bu çerçevede
01:47:47sunumda da bahsettiğiniz gibi
01:47:49program dönemi boyunca
01:47:51uygulanacak büyüme stratejisi ne olacak?
01:47:53Ve büyüme potansiyelini
01:47:55nasıl artırmayı planlıyorsunuz?
01:47:57Teşekkürler.
01:48:01Bekir Gürdamar.
01:48:05Rakamları, hedeflere
01:48:07baktığımız zaman TÜRK Lirası'nda
01:48:09real değerlenmenin devam etmesini
01:48:11bekliyoruz sanırım bir ikisine daha.
01:48:13Büyümede
01:48:15yüzde dört hedefi
01:48:17yüzde on yedi
01:48:19bu çağı enflasyonu düşürmek için
01:48:21çaba gösterirken
01:48:23çok gerçekçi mi bu konuda
01:48:25neler, ekstra neler yapılacak?
01:48:27Yapısal reformlar daha detaylandırılacak mı?
01:48:29Bunu merak ediyorum.
01:48:33Burak Karagöz,
01:48:35Buğum bölge ETT Tevzonu.
01:48:37Konuşmanızda tarımsal sulama
01:48:39yatırımlarının hızlı bir biçimde arttırılarak
01:48:41ürün verimliliğinin yükseltilmesi
01:48:43program dönemindeki öne çıkan
01:48:45kamu yatırım önceliklerimiz dediniz.
01:48:47Dolayısıyla devlet su işleri verilerine göre
01:48:49tarımda kullanılan suyun sadece yüzde otuz
01:48:51üçü modern basınçlı sulama sistemleri.
01:48:53Geri kalan yüzde altmış edilik kısmı
01:48:55da vahşi olarak tabir edilen
01:48:57sistemler. Dolayısıyla
01:48:59şunu sormak istiyorum.
01:49:01OVP'ye göre tarımsal sulama
01:49:03önümüzdeki yıllarda ne kadar yatırım bütçesi
01:49:05ayrıldı ve şu an yüzde otuz
01:49:07üç olan modern basınçlı sulama sistemlerinin
01:49:09oranının iki bin yirmi yedi
01:49:11sonunda yüzde kaç olması hedefleniyor? Teşekkür ederim.
01:49:13Sibel Can
01:49:15NTV'den.
01:49:17Sayın Bakan Şimşe'ye sorum. İlk
01:49:19vergi paketinin beklentileri karşılamadığını
01:49:21dönük eleştiriler var. Yeni bir
01:49:23vergi paketinin de hazırlandığını söylemiştiniz.
01:49:25Bu pakette vergide
01:49:27adaleti sağlamaya dönük hangi
01:49:29düzenlemeler olacak?
01:49:31Evet isterseniz değerli arkadaşlar
01:49:33son bir
01:49:35son iki tane son iki
01:49:37soruyu da alalım. Çünkü
01:49:39artık vaktimizi de epey bir
01:49:41aşmış durumdayız.
01:49:43Teşekkürler.
01:49:45Gökçen Tuncer, Ekotürk TV
01:49:47Benim sorum
01:49:49da esasen öncelikle
01:49:51hedeflerle
01:49:53ilgili olacak. Şöyle ki
01:49:55şimdi
01:49:57arkadaşlarım da daha önce belirttiler zaten
01:49:59şu anda iki bin yirmi dört
01:50:01için konulan hedef yüzde kırk bir
01:50:03nokta beş. Bu Merkez Bankası'nın
01:50:05koyduğu aralığın üst bandına oldukça
01:50:07yakın. Bu bir faiz indiriminin
01:50:09önünü açacak mı? Dolayısıyla Merkez Bankası
01:50:11bir sonraki enflasyon raporunda bir
01:50:13eee güncellemeye gidecek mi?
01:50:15Bir de bir önceki OVP'de
01:50:17şöyle bir ifade vardı. Kama özel
01:50:19işbirliği uygulamalarında etkinliği,
01:50:21verimliliği, ekonomikliliği ve bütünülü
01:50:23sağlayacak çerçevede
01:50:25bir düzenleme yapılacaktır.
01:50:27Şimdi bununla ilgili olarak biz bazı
01:50:29vergilendirmeler gördük ama
01:50:31eee son bir senede neler yapıldı
01:50:33eee bu kama özel işbirliği
01:50:35projeleriyle ilgili olarak ve de neler
01:50:37olacak? Onu merak ediyorum. Teşekkürler.
01:50:39Teşekkür ederiz. Evet.
01:50:43Buyurun. Eee vereceğim
01:50:45arkadaşıma eğer izin verirseniz
01:50:47mikrofonunu aldım.
01:50:49Eee Sayın Yılmaz size eee
01:50:51sormak istiyorum. Siz eee hem
01:50:53ortavadeli programla ilgili konuşurken
01:50:55hem de az önce eee sunumunuzda da
01:50:57bunun tamamen sosyal
01:50:59refahı kalıcı hale getirilmesi
01:51:01eee amaçlanan insan
01:51:03odaklı bir eee program olduğunu
01:51:05söylediniz. Rakamları izledik.
01:51:07Belki şu anda milyonlar bizi izliyor
01:51:09ve vatandaş şunu merak ediyor.
01:51:11Bu rakamlar benim hayatıma
01:51:13ne zaman dokunacak? Ben çarşı pazara
01:51:15gittiğimde bu iyileşmeyi ne zaman hissedeceğim?
01:51:17Biraz da o bilgi verirseniz
01:51:19teşekkür ediyorum. Arkadaşıma veriyorum
01:51:21çünkü biraz araya girdim.
01:51:23Eee benim sorum
01:51:25sayın çalışma bakanına efendim.
01:51:27Eee buradaki açıklamış olduğunuz programda
01:51:29yeni nesil çalışma biçimleri
01:51:31ve sektörel dönüşümler.
01:51:33Bu arada kendimi de tanıtmayı unuttum.
01:51:35Ülket Yeni Mustafa Pala.
01:51:37Burada bir esnek çalışma
01:51:39ya da uzaktan çalışma bu
01:51:41daha öncesinde gündeme gelmişti.
01:51:43Bu OVP'nin içerisinde yeni
01:51:45nesil çalışmadan kastınız
01:51:47bu mu olacak ve mesai
01:51:49saatlerinde de herhangi bir değişiklik
01:51:51olacak mı ve bu
01:51:53özel sektörü de bu konuda teşvik edecek
01:51:55misiniz? Özellikle uzaktan
01:51:57çalışma ve esnek çalışma
01:51:59konusunda. Çok teşekkür ederim.
01:52:01Değerli arkadaşlar
01:52:03çok teşekkür ediyorum.
01:52:05Şimdi müsaade ederseniz
01:52:07soruları cevaplamaya
01:52:09geçelim. Az önce
01:52:11söylediğim gibi bütün soruları burada
01:52:13tüketme imkanımız yok. Kısıtlı
01:52:15bir süremiz var. Önümüzdeki süreçte
01:52:17hem bakanlarımız hem
01:52:19diğer yetkililerimiz kamuoyunu
01:52:21daha fazla bilgilendirecektir.
01:52:23Ben birkaç şey söyleyip
01:52:25sayın bakanlarımıza sözü vereceğim.
01:52:27Öncelikle bu
01:52:29Merkez Bankası
01:52:31ile OVP
01:52:33uyumu konusunda şunu
01:52:35söylemek isterim. Revize ettiğimiz
01:52:37enflasyon kırk bir nokta beş.
01:52:39Bu Merkez Bankamızın
01:52:41tahmin aralığı içinde
01:52:43olan bir revizyon.
01:52:45Onu aşan bir revizyon değil.
01:52:47Merkez Bankamızla diğer kurumlarla
01:52:49olduğu gibi yine bu süreçlerde
01:52:51istişare içinde elbette hareket
01:52:53ettik. Şunun da altını
01:52:55çizmek isterim. Biz bütün kurumların
01:52:57kendi bağımsız alanlarındaki
01:52:59kararlara saygılıyız. Herkes kendi
01:53:01alanında çalışıyor.
01:53:03Ama elbette Türkiye olarak bütüncül
01:53:05bir stratejiyi de hayata
01:53:07geçiriyoruz. Her zaman
01:53:09altını çizdiğimiz gibi para politikaları,
01:53:11maliye politikaları ve yapısal
01:53:13reformlar bütünlüğünden
01:53:15oluşan bir stratejimiz var.
01:53:17Bütüncül bir stratejimiz var. Bunu
01:53:19hayata geçiriyoruz. Dolayısıyla
01:53:21buradaki uyuma son derece
01:53:23hassasiyetle yaklaşıyoruz.
01:53:25Hedefler
01:53:27bir miktar her zaman
01:53:29değişebilir. Hedeflerle gerçekleşmeler.
01:53:31Ama önemli olan
01:53:33doğrultunuzdur. Nereye
01:53:35doğru gitmekte olduğunuzdur.
01:53:37Buna bir ay erken ulaşırsınız,
01:53:39iki ay geç ulaşırsınız.
01:53:41Ama sağlıklı bir politika
01:53:43belirlediyseniz ve doğru
01:53:45bir yönde ilerliyorsanız
01:53:47er veya geç hedefinize ulaşırsınız.
01:53:49Cumhurbaşkanı Yardımcısı
01:53:51Cevdet Yılmaz yeni
01:53:53orta vadeli programı
01:53:55açıkladı. Soru cevap
01:53:57kısmına geçildi. Gazetecilerin
01:53:59elbette soruları var. İşte bu
01:54:01sorular yanıtlanıyor.
01:54:03Cumhurbaşkanı Yardımcısı
01:54:05Sayın Yılmaz aslında
01:54:07şu noktada bıraktı. Biz de oradan devam
01:54:09edelim. Öyle ya da böyle
01:54:11hedeflenen noktaya
01:54:13kararlılıkla gidersek
01:54:15ulaşırız açıklamasında
01:54:17bulundu. Şimdi buradaki
01:54:19temel konu herkesin
01:54:21merak ettiği bir enflasyon
01:54:23verileri. Enflasyon
01:54:25beklenen oranda ilerlerse
01:54:27ücret dağılımı bu anlamda nasıl olacak?
01:54:29Beklenen enflasyona mı
01:54:31yoksa hissedilen
01:54:33gelen enflasyona göre mi
01:54:35ücretlendirme olacak? Ve diğer başlıkta
01:54:37dezenflasyon süreci
01:54:39ve aynı zamanda da aslında
01:54:41sıkılaştırma politikası
01:54:43yatırımlar kısmı da bu anlamda
01:54:45önemliydi. Şimdi şöyle devam
01:54:47edelim. Sayın Özkaya ve Sayın
01:54:49Bayram bizimle devam ediyorsa. Yenilen
01:54:51Türk editörü Gülşen Coşkun da katılıyor.
01:54:53Gülşen aslında
01:54:55çok başlık var. Tek tek
01:54:57kademe kademe açıkladı. Oldukça da uzun
01:54:59bir toplantı gerçekleşti. Hala
01:55:01daha devam ediyor. Ama senin
01:55:03dikkatini çeken, şunu
01:55:05kesinlikle atlamamamız gerekiyor. Bunun da
01:55:07altını çok önemsedim
01:55:09dediğin bir kısım varsa lütfen
01:55:11konuklarımıza senden alalım sorumuzu.
01:55:16Göksu
01:55:18istersen şöyle kısa bir özet yapmak
01:55:20gerekirse. Ne değişti?
01:55:22Yeni orta vadeli program
01:55:24yani ekonominin 3 yıllık
01:55:26yol haritası ne olacak diye
01:55:28söylersek bu uzun açıklama
01:55:30sonrasında izleyicilerimize
01:55:32belki şöyle özetlemekte bir fayda var.
01:55:34Şimdi baktığımızda
01:55:36enflasyon tahminlerinin bir miktar
01:55:38yukarı çıktığını görüyoruz. Bir önceki
01:55:40yapılan orta vadeli
01:55:42programdaki hedeflilere
01:55:44karşılaştırma oranında baktığımızda
01:55:46bunun dışında büyümenin
01:55:48bir miktar aşağı çekildiğini görüyoruz.
01:55:50Şimdi öncelikli başlıklardan biri bu.
01:55:52Zaten hep gözümüz kulağımız enflasyonda
01:55:54demiştik. İkinci
01:55:56önemli olan kısım belki de
01:55:58şu. Şimdi dengelenme sürecine
01:56:00dikkat çekiliyor. Yine evet enflasyonda
01:56:02tekhane hedefi var.
01:56:04Bu tekhane yine şu değişmedi ama
01:56:062026 yılında tekhaneye
01:56:08geçirmesi planlanıyor ve
01:56:102027 itibariyle de yine aşağıya
01:56:12doğru çekilmesi planlanıyor
01:56:14enflasyonda.
01:56:16Ama büyüme
01:56:18tabii ki bir taraftan da
01:56:20çok da düşsün istenmiyor.
01:56:22Enflasyonla büyümenin
01:56:24dengesi nasıl sağlanacak? Soru bu
01:56:26zaten uzun süredir. Çünkü yüksek
01:56:28bir enflasyon var. Bir taraftan bunu indirmeye
01:56:30çalışırken büyüme dengesine
01:56:32baktığımızda buradaki denge şaşabilir.
01:56:34Bunun dengelenmesi lazım. Orada şöyle
01:56:36dedi Cevret Yılmaz
01:56:38Cumhurbaşkanı yardımcısı.
01:56:40Dengelenme sürecinde daha ılımlı ve
01:56:42sürdürülebilir bir büyüme sürecini
01:56:44gerektiriyor dedi. İşte bu dengelenme
01:56:46büyümenin neden düştüğü
01:56:48tahminlerde sorusu
01:56:50sorulduğundaki yanıtını belki
01:56:52burada biraz özetlemekte fayda var.
01:56:54Mali disiplin yine olacak vurgusu yaptı.
01:56:56Peki vatandaşa dokunan kısımlar
01:56:58neler olacak? Biraz yakından
01:57:00hayatımızı ilgilendirecek kısımlara
01:57:02bakalım istersen. Öncelikle tarımda verimlilik
01:57:04artacak dedi bakan. Şimdi uzun
01:57:06bir süredir zaten iklim değişikliğiyle mücadele
01:57:08yapsamada da dün CNN
01:57:10Türkiye'nin önünde Ankara temsilcimiz Can Ovan'ın
01:57:12konuğu tarım bakanıydı.
01:57:14Yeni planlamaları anlattı.
01:57:16Tarımda, planda bir üretim dönemine
01:57:18geçiyoruz. Nedir bu? Daha
01:57:20az su isteyen ürünlere
01:57:22yer verilecek. Eğer buna yönelik
01:57:24belirlenen noktalarda
01:57:26çiftçi üretim yaparsa
01:57:28daha fazla desteklenecek. Şimdi plan
01:57:30bu ve böylelikle
01:57:32bir gıda sorununun yaşanmaması
01:57:34hedefleniyor.
01:57:36Bunun dışında benim dikkatimi çeken başlıklardan
01:57:38biri, yine bir süredir
01:57:40konuşuyorduk tartışmalı bir başlık ama
01:57:42yeni nesil çalışma biçimleri.
01:57:44Şimdi yeni nesil çalışma biçimleri
01:57:46ne olacak? Esnek çalışma biçimleri var.
01:57:48Burada biz genel çerçeveyi görüyoruz.
01:57:50İş dünyası, istihdamı
01:57:52artırma planları, hedefleri var
01:57:54ama burada artık biz o
01:57:56bildiğimiz o geleneksel kalıp
01:57:58çalışma, istihdamı artırma
01:58:00yöntemlerinden bahsetmiyoruz gördüğümüz
01:58:02kadarıyla. Bir önceki orta vadeli
01:58:04programda da vardı. Küçük bir parantez
01:58:06açmakta fayda var. Kısa süre önce
01:58:08aslında biz kamuda esnek çalışmaya ilişkin
01:58:10olarak ilk adımı da gördük. Kamuda
01:58:12iş kurdan alınacak
01:58:14eğitimlerle birlikte 3 gün çalışma
01:58:16imkanı getirildi ve
01:58:18belirli miktarda bunun
01:58:20çerçevesi var.
01:58:22Belirli bir eğitim aldıktan sonra
01:58:24belirli bir miktar ücret karşılığında 3 gün
01:58:26çalışma. Yani hem kamuda çalışabilecek bir kişi
01:58:28bu durumda hem de kalan günlerini başka
01:58:30bir yerde. İlk adımı böyle gördük ama
01:58:32bu programa da girdiği için
01:58:34o yeni nesil çalışma biçimleri
01:58:36ne olacak başka? Çalışma
01:58:38saatleri düşer mi mesela? Bunu çok konuşuyorduk
01:58:40ki buradaki
01:58:42meslektaşlarımızdan biri de onu
01:58:44bakanlara sordu. Çalışma saati düşecek mi diye.
01:58:46İlerleyen dakikalarda
01:58:48sorulara yanıt verilirken belki onun yanıtını
01:58:50da alırız yayınımız arasında. Onu da
01:58:52bir parantez açalım. Tasarruflar
01:58:54artacak. Bu zamana kadar arttı mı
01:58:56tasarruflar? Öncelikli soru bu.
01:58:58Bir önceki orta vadeli programda çünkü
01:59:00hedef buydu. Burada Cevdet Yılmaz
01:59:02dedi ki genel bir denge
01:59:04sağlandığında baktığında nominal
01:59:06kamu harcaması artmış, gelirler artmış
01:59:08demiş. Milli gelire bakınca harcama
01:59:10kontrolü güçlü. Vurgusu yaptı.
01:59:12Önümüzdeki dönemde nasıl olacak?
01:59:14Yine bunu da göreceğiz.
01:59:16Çünkü bu sadece bir yol haritası.
01:59:18Önemli olan bu yol haritasını uygulamak
01:59:20ve sonuçlarını almak. Alınan
01:59:22sonuçlar da buradaki
01:59:24yol haritasında yer aldığı gibi mi
01:59:26ona bakmak önemli olan.
01:59:28Ücret artışları
01:59:30nasıl olacak? Soru geldi.
01:59:32Hep şunu konuşuyoruz. Enflasyon diyoruz.
01:59:34Enflasyonun şimdi yol haritasını gördük.
01:59:36Ücret artışları, asgari ücret memurlara
01:59:38ve emeklilere zam oranları da
01:59:40enflasyondaki verilere göre
01:59:42şekilleniyor hesaplamalar.
01:59:44Peki, geçmişteken gerçekleşen
01:59:46enflasyon mu? Yoksa
01:59:48hedef enflasyon mu? Hedef enflasyonsa
01:59:50burada rakamlar var. Mesela 2024
01:59:52yıl sonu için %41,5
01:59:54rakamı var. Buna göre hesaplamalar mı
01:59:56yapılacak? Yoksa mevcuta
01:59:58gerçekleşen ve bundan sonraki
02:00:00dönemlere ilişkin verilen enflasyon
02:00:02rakamları var. Gitgide düştüğünü görüyoruz. %17,5
02:00:04%9,7
02:00:06ve 7, 2027'ye
02:00:08kadar planlar. Buna göre
02:00:10nasıl şekillenecek ücret artışları? Bu da çok
02:00:12merak ediliyor. Soruldu. Mehmet Şimşek
02:00:14yanıt verirse onu da öğrenmiş olacağız.
02:00:16Vergide adalet. Yine çok konuşuyoruz. Bir
02:00:18önceki programda da konuştuk. Yine bu da soruldu.
02:00:20Vergide adalet sistemi. Burada
02:00:22diyor ki tabana yayılması konusunda
02:00:24çalışmalar olacak daha fazla diyor.
02:00:26Geçtiğimiz dönemlerde bazı adımlar
02:00:28atılmıştı. Nasıl adımlar atılacak?
02:00:30Bakacağız. Şimdi genel
02:00:32çerçeveyle baktığımda benim dikkatimi
02:00:34çeken başlıklar bunlar oldu Göksu.
02:00:36İstersen konuklarımızın dikkatini
02:00:38neler çekmiş onu soralım.
02:00:40Bir manşet atılsa izinle
02:00:42istersen ilk soruyu ben sorayım
02:00:44sonrasında sen devam et lütfen.
02:00:46Uygunsa senin için de.
02:00:48Estağfurullah. Teşekkür ediyorum.
02:00:50O zaman sayın
02:00:52teşekkürler Göksu. İstersen
02:00:54sayın Özkoya ile başlayalım.
02:00:56Sayın Özkoya ben kendimce
02:00:58ilk dinlediğim noktalarda soru
02:01:00cevabı şu an duyamıyoruz ama dikkat
02:01:02çeken kısımları böyle gördüm.
02:01:04Siz bu konuşmalardan bu
02:01:06yeni orta vadeli programdan
02:01:08ekonominin yol haritasından
02:01:10baktığınızda bir manşet çıkarmak
02:01:12isteseniz ne çıkarırsınız?
02:01:14Tabii burada programın
02:01:16kendi içinde
02:01:18uyumuna dikkat etmek gerekecek.
02:01:20Öncelikle makro finansal
02:01:22istikrar temelli olduğu
02:01:24real büyümenin ve real
02:01:26büyümeye ilişkin yapısal
02:01:28reformların orta vadeli
02:01:30program içinde buna
02:01:32eklemli gözüklüyor anlaşılıyor.
02:01:34Tam tersi değil.
02:01:36Real büyüme ve real büyümeye
02:01:38ilişkin yapısal reformlar
02:01:40ana sütunu oluşturmuyorlar.
02:01:42Bunu vurgulamamız lazım. Nereden biliyoruz bunu?
02:01:44Hedeflerden biliyoruz
02:01:46bir de stratejilerden biliyoruz.
02:01:48Stratejileri söyleyeyim
02:01:50isterseniz hedeflere geçmeden.
02:01:52Hocam hedefe geçmeden önce
02:01:54soru cevap kısmı
02:01:56devam ediyor.
02:01:58Sayın Yılmaz şöyle bir açıklamada
02:02:00bulundu kurla ilgili.
02:02:02Belki bu kısmı önemli.
02:02:04Bunu da açıklarsanız
02:02:06cümlelerinizde çok da sevinirim.
02:02:08Kuru piyasadaki
02:02:10arz ve talep belirler.
02:02:12Kur tahminimiz yok.
02:02:14Evet şöyle söyleyeyim.
02:02:16Hedeflerden bu
02:02:18örtük olarak elde edilebiliyor bildiğiniz gibi.
02:02:202025
02:02:22Galatasaray Fiyorti Şahsı'da
02:02:24hedefi 61.5 trilyon.
02:02:26Bunun dolar karşılığı da verildi.
02:02:28Dolayısıyla biz buradan
02:02:30kurun ortalama olarak
02:02:3242.7 TL'ye karşılık geldiğini
02:02:34söyleyebiliriz.
02:02:362025'te
02:02:38orta vadeli program oluşturulurken
02:02:40düşünülen ya da
02:02:42çıkarsanan kur seviyesi
02:02:4442.7 civarı olacak.
02:02:46Zaten burada
02:02:48Gülşen Hanım'ın sorusuna
02:02:50ilişkin tutarlılık da bu noktada
02:02:52ölçülmeye başlanması gerekiyor.
02:02:54Yani cari olarak büyümeyi
02:02:5644.2
02:02:58trilyondan 61.5'a
02:03:00%40'lık bir cari
02:03:02büyüme düşünüyoruz 2025'te.
02:03:04Hesaplamışız orta vadeli
02:03:06programda. Bu
02:03:08enflasyonla tutarlı mı?
02:03:10%17.5 enflasyon
02:03:12güncellenen seviyesiyle
02:03:14böyle baktığımız zaman
02:03:16Sayın Özkayan
02:03:18Sayın Mehmet Şimşek konuşuyor.
02:03:20Kameralarımızı o noktaya çevirelim.
02:03:22Fiyat istikrarıdır.
02:03:24Yani enflasyonun
02:03:26düşürülmesidir.
02:03:28Fiyat istikrarı olmadan
02:03:30az önce de vurgulandı
02:03:32sürdürülebilir
02:03:34yüksek büyümeyi sağlayamayız.
02:03:36Dolayısıyla
02:03:38aslında kalıcı refah artışı için
02:03:40sürdürülebilir yüksek büyüme için
02:03:42mutlaka ve mutlaka
02:03:44enflasyonu
02:03:46düşüp tekhanelere indirip
02:03:48orada tutacak
02:03:50yani fiyat istikrarını
02:03:52sağlamamız lazım.
02:03:54O nedenle de önceliğimiz
02:03:56fiyat istikrarıdır.
02:03:58Tabii
02:04:00kısa vadeli
02:04:02dezenflasyonun
02:04:04büyüme üzerine olumsuz etkilerin
02:04:06olabildiği az önce de ifade edildi.
02:04:08Ama şunun altını çizmek için
02:04:10bu geçicidir.
02:04:12Dolayısıyla
02:04:14Türkiye'nin önü açık
02:04:16dezenflasyonla
02:04:18birlikte Türkiye'de
02:04:20büyüme yükselecektir.
02:04:22Basit bir rakam vermek istiyorum.
02:04:241990'lı yıllara
02:04:26gidin. Enflasyon
02:04:28hem yüksektir hem çok oynaktır.
02:04:30Yani inişli çıkışlıdır.
02:04:32Ve büyüme
02:04:34ortalama %3'ler civarındadır.
02:04:362000'li
02:04:38yıllara gelin.
02:04:40Enflasyon
02:04:42tek haneye inmiştir.
02:04:44Ve Türkiye'nin ortalama büyümesi
02:04:46%5.5'a yaklaşmıştır.
02:04:48Çok net bir şekilde
02:04:50enflasyonu
02:04:52düşük tek haneye indirmemiz
02:04:54yüksek büyüme
02:04:56için olmazsa olmaz
02:04:58bir ön koşuldur.
02:05:00Çünkü ancak düşük
02:05:02enflasyon ortamında
02:05:04finansmana erişim daha kolay
02:05:06ve
02:05:08ülke ekonomisi daha öngörülebilir.
02:05:10Yatırım ortamı daha
02:05:12elverişlidir.
02:05:14Peki 2025 yılında
02:05:16maliye politikası
02:05:18ile para politikası arasındaki
02:05:20eş güdüm hususu.
02:05:22Bir kere rakamlardan
02:05:24çok net bir şekilde şunu göreceksiniz.
02:05:262025
02:05:28yılında
02:05:30negatif bir mali itki
02:05:32söz konusu.
02:05:34Yani bütçe açığını
02:05:36azaltıyoruz.
02:05:38Bütçe açığının azalması demek
02:05:40aslında
02:05:42dezenflasyona, enflasyonun
02:05:44düşürülmesine güçlü destek demek.
02:05:46Şimdi bu
02:05:48sene öngördüğümüz bütçe açığına
02:05:50yaklaşık %4.9
02:05:52milli geliri oran olarak.
02:05:54Şimdi gelecek sene bunun 3.1'ye
02:05:56düşecek olması demek
02:05:58muazzam bir negatif
02:06:00mali itki demek.
02:06:02Yani
02:06:04dezenflasyonu destekleyici demek.
02:06:06Diğer önemli bir husus
02:06:08yönetilen ve
02:06:10yönlendirilen fiyat artışları
02:06:12hedef enflasyonla
02:06:14uyumlu olacak denildi programda.
02:06:16Programın esaslarından bir tanesi de budur.
02:06:18Bu da
02:06:20dezenflasyonu destekleyicidir.
02:06:22Diğer bir önemli husus
02:06:24gelirler politikası da
02:06:262025 yılında
02:06:28daha destekleyici olacak.
02:06:30Dolayısıyla
02:06:32burada maliye politikası
02:06:34dezenflasyona çok güçlü
02:06:36destek vereceğini ben buradan ifade
02:06:38etmek istiyorum.
02:06:40Uyum noktasında zaten hiçbir tereddütün
02:06:42olmaması lazım.
02:06:44Eşgüdüm noktasında da böyle.
02:06:46Onun için bizim amacımız
02:06:48kısa vadede temel
02:06:50hedefimiz önce fiyat istikrarını
02:06:52sağlamak. Sonra
02:06:54kalıcı refah artışını
02:06:56onunla birlikte sağlamak ve
02:06:58bunun daha adil dağılımı.
02:07:00Bu konuda da bir soru geldi.
02:07:02Vergide
02:07:04ya vergi paketi bekleneni
02:07:06beklenen düzeyde
02:07:08olmadığı işte vergi adaletini sağlamaya
02:07:10yönelik ilave çaba olacak mı diye.
02:07:12Bir kere şunun altını
02:07:14çizmek istiyorum.
02:07:16Son bir yıldır
02:07:18çabalarımızda şunu
02:07:20göreceksiniz. Biz doğrudan
02:07:22vergilerin payını arttırmak için
02:07:24yani vergide adaleti sağlamak için
02:07:26önemli adımlar
02:07:28attık atıyoruz.
02:07:30Vergi sisteminde etkinliği sağlamak
02:07:32için önemli adımlar atıyoruz.
02:07:34Bakın size birkaç tane örnek vermek
02:07:36istiyorum tekrar hatırlatmak babında.
02:07:38Geçen sene
02:07:40kurumlar vergisini beş
02:07:42puan arttırdık.
02:07:44Hatta banka ve finansal kuruluşların
02:07:46kurumlar vergisi oranını
02:07:48yüzde otuza yükselttik.
02:07:50Bu ne demek?
02:07:52Aslında
02:07:54doğrudan vergilerin arttırılması
02:07:56için bir çaba demek. Hemen
02:07:58sonuç doğurmuyor.
02:08:00Zamanla bu sonucu alıyorsunuz.
02:08:02Çünkü geçen sene yaptığınız
02:08:04uygulama ancak bir sonraki
02:08:06sene etkili oluyor.
02:08:08Bakın bu sene
02:08:10çok uluslu şirketlere
02:08:12asgari yüzde on beş kurumlar vergisi
02:08:14getirdik. Bunun
02:08:16etkisini önümüzdeki yıllarda göreceğiz.
02:08:18Yine
02:08:20yurt içi yüzde
02:08:22on asgari kurumlar vergisi
02:08:24getirdik.
02:08:26Bunun etkilerini önümüzdeki yıllarda
02:08:28göreceğiz. Neden? Çünkü teşvik
02:08:30sistemiyle alınan bir takım indirim
02:08:32imkanları var. Zamanla bu
02:08:34etkili olacak. Bakın
02:08:36yap işlet devlet modeli
02:08:38kapsamında kamu özel işbirliği
02:08:40kapsamında yapılan projelerde
02:08:42biz kurumlar vergisi oranını yüzde
02:08:44otuza çıkarttık.
02:08:46Bunlar sadece birkaç tane başlık
02:08:48yani doğrudan
02:08:50vergileri nasıl artırdığımıza
02:08:52ilişkin vergide
02:08:54adaleti tesis etmek için
02:08:56vatandaşımıza
02:08:58ilave bir yük getirmeden
02:09:00vergi sistemini
02:09:02nasıl iyileştirdiğimize dair sadece
02:09:04birkaç tane örnek.
02:09:06Yine yatırım fon ve ortaklıklarına
02:09:10biz vergi getirdik.
02:09:12Mevduata
02:09:14vergi getirdik.
02:09:16KKM
02:09:18kapsamındaki mevduata
02:09:20şirketler için vergi avantajını kaldırdık.
02:09:24Bireyler için presel hesaplar için
02:09:26vergi getirdik.
02:09:28Aşağı yukarı borsa hariç
02:09:30bütün finansal enstrümanlara
02:09:32biz vergi uygulamasına
02:09:34başladık. Bunların tamamı
02:09:362024 yılında.
02:09:38Dolayısıyla
02:09:40vergide adaleti sağlamaya yönelik
02:09:42hiçbir dönemde
02:09:44olmadığı kadar
02:09:46son bir yıl içerisinde
02:09:48bir çaba var.
02:09:50Hakikaten
02:09:52tabii muhalefet
02:09:54yükü vatandaş çekiyor
02:09:56şeklinde kendi
02:09:58perspektifiyle
02:10:00bir tabii ki
02:10:02söylem içerisinde
02:10:04ama gerçekler bununla
02:10:06tutarlı değil. Gerçekler benim
02:10:08az önce somut bir şekilde
02:10:10ortaya koyduğum
02:10:12net bir resmi yansıtıyor.
02:10:14Önümüzdeki dönemde de
02:10:16tekrar söylüyorum
02:10:18vergide adaleti sağlamaya yönelik
02:10:20yani özellikle bazı istisnaların
02:10:22gözden geçirmesi
02:10:24indirimli oranların gözden geçirmesi
02:10:26hususunda çalışmalarımıza
02:10:28sürekli devam edeceğiz tabii ki.
02:10:30Rant'ın vergilendirmesi
02:10:32hususunda çalışmalarımıza
02:10:34devam edeceğiz.
02:10:36Bir hususu daha vurgulayıp
02:10:38sözlerimi bitirmek istiyorum.
02:10:40Vergide adaleti
02:10:42sağlamak için bence en önemli konu
02:10:44kayıt dışılıkla mücadeledir
02:10:46ki programın esaslarından
02:10:48bir tanesi de kayıt dışılıkla mücadeledir.
02:10:50Çünkü kayıt dışılık
02:10:52en büyük adaletsizliktir.
02:10:54Bakın kayıt dışılıkla mücadele için
02:10:56son çıkan vergi paketinde
02:10:58çok önemli düzenlemeler var.
02:11:00Özellikle
02:11:02izaha davet gibi.
02:11:04Veya
02:11:06işte belli sektörlerde gidip
02:11:08örneğin
02:11:10denetimler üzerinden
02:11:12bunun sağlanması gibi.
02:11:14Yani biz gidip
02:11:16diyelim ki
02:11:18Maliye Bakanlığı olarak
02:11:20kayıt dışı işletmelerde
02:11:22biz günlük
02:11:24işte ayda birkaç gün
02:11:26yılda birkaç ayda
02:11:28denetim yaparak
02:11:30hasılat tespitine gidiyoruz.
02:11:32Ve o hasılat tespitini
02:11:34biz referans alacağız.
02:11:36Bakın bu o kadar kritik
02:11:38bir adım ki. Herkes
02:11:40genelde işte şu
02:11:42oran şuradan şuraya arttığı şekilde
02:11:44bakıyor. Ama bence
02:11:46son vergi paketindeki en
02:11:48kritik adım buydu.
02:11:50Çünkü bizim
02:11:52hasılat tespiti üzerinden
02:11:54kayıt dışılıkla
02:11:56mücadelede elimiz güçlendirildi.
02:11:58Yüce Meclisimize
02:12:00bu yetki için biz çok teşekkür ediyoruz.
02:12:02Bu hakikaten önümüzdeki dönemde
02:12:04kayıt dışılıkla mücadelede
02:12:06elimizi güçlendiren
02:12:08bir adım.
02:12:10Zaman nedeniyle daha fazla
02:12:12detaya girmek istemiyorum.
02:12:14Bugün Luxemburg Maliye Bakanı da benim
02:12:16misafirim. Onun için
02:12:18birazdan kaçacağım. Ben tekrar
02:12:20teşekkür ediyorum. Orta vadeli
02:12:22programımızın hayırlara vesile olmasını temennim.
02:12:24Çok teşekkür ediyorum. Vaktimiz
02:12:26oldukça daraldı. Kısa kısa
02:12:28bütün bakanlarımıza da söz vermek istiyorum.
02:12:30Çalışma Bakanımız buyurun lütfen.
02:12:32Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcım,
02:12:34kıymetli bakanlarım, basınımızın kıymetli
02:12:36mensupları, bence toplantımızın
02:12:38hayırlara vesile olmasını diliyorum.
02:12:40Sizleri saygıyla selamlıyorum.
02:12:42İki soru geldi Çalışma Bakanlığı'na.
02:12:44Ben izniniz olursa
02:12:46bu iki soruyu bütünleştirerek cevap
02:12:48vermek istiyorum.
02:12:50Dezenflasyon süreci, yani
02:12:52enflasyon düşürülmesi için uygulanan
02:12:54sıkı para ve maliye politikalarının
02:12:56bir sonucu olarak
02:12:58geçici bir yavaşlama söz konusu
02:13:00olabilir. Ancak bu süreç
02:13:02orta ve uzun vadede
02:13:04sürdürülebilir. Büyümenin
02:13:06ve ekonominin yaratılabilmesi
02:13:08için de ve aynı zamanda
02:13:10istihdamın da temelini oluşturmaktadır.
02:13:16Sayın Şimşek de kendisine yöneltilen
02:13:18soruları cevapladı. Bakanlar tek
02:13:20tek soruları yanıtlıyor. Şimdi
02:13:22Sayın Özkaya'ya dönelim. Sayın Özkaya
02:13:24aslında yarım kalmıştı
02:13:26sizinle. Döviz kuru
02:13:28tahminimiz yok açıklaması. Kuru
02:13:30belirleyecek olan piyasadaki arz ve talepleri
02:13:32Sayın Yılmaz. Hem buradan hem de
02:13:34diğer açıklamalarla da devam edebiliriz.
02:13:36Örtük olarak hedeflerden
02:13:38kurun gelecek yıl için 42.7
02:13:40ortalama değerinde olacağı
02:13:42çıkartılabilir. Onu söyleyelim.
02:13:44Cari Gari Safi Yurt İçerisinin
02:13:4661.5 trilyon olduğunu
02:13:48bunun dolar olarak da
02:13:501.46 trilyon dolar
02:13:52hedeflendiğini açıkladı
02:13:54Sayın Yılmaz. Dolayısıyla bu bize
02:13:56hakkında ima edilen bir değer veriyor
02:13:58Söylediğim gibi.
02:14:00Şimdi bu gerçekçi miyi sormamız
02:14:02gerekiyor? Sayın Gülşen Hanım'ın da sorusu
02:14:04değerlendirme açısından buna
02:14:06ilişkindi.
02:14:08Cari olarak Gari Safi Yurt
02:14:10içerisinde %40 artış öngörülüyor.
02:14:1244.2 trilyondan
02:14:1461.5 trilyona yani
02:14:16Türkiye'de gelecek yıl
02:14:1861.5 trilyonluk bir harcama yapılacak.
02:14:20Öngörü bu.
02:14:22Peki enflasyon ne?
02:14:24Öngörü 15.2'den
02:14:2617.5'a çıkartıldı. Revize edildi
02:14:28bildiğiniz gibi. Şimdi bu açıdan
02:14:30baktığınızda
02:14:32üretilecek mal ve hizmetler
02:14:34miktarında da %19'luk
02:14:36bir artış
02:14:38öngörülüyor demek olur. Dolayısıyla
02:14:40bu %19'luk bir artış
02:14:42makul olmadığına göre ekonomik
02:14:44olarak enflasyon
02:14:46hedefi %17.5 oldukça
02:14:48iyimser kalacak. Öncelikle bunu
02:14:50söyleyelim. Değerlendirme açısından
02:14:52bu da OVP'nin temelini
02:14:54oluşturan ve makro finansal istikara
02:14:56ilişkin bir veri. Peki neden
02:14:5817.5'a güncellendi dersek
02:15:00Merkez Bankası'nın hedefi
02:15:02%14 olduğu için üst bantta
02:15:04%21 olduğu için aşağı yukarı
02:15:06ortada bir değerde kalmış
02:15:08gibi gözüküyor.
02:15:10Enflasyonun gelecek yıl daha yüksek
02:15:12çıkacağını harcamalardan
02:15:14hükümetin beklentisinden çıkarabiliyoruz.
02:15:16Bunun sağlamasını yapabilir miyiz
02:15:18peki? Evet. Bu da
02:15:20bütçe gelirlerinde Sayın Yılmaz'ın açıkladığı
02:15:22bütçe geliri
02:15:24özür diliyor. Tabii. Çok özür
02:15:26diliyor Sayın Özkaya. Çalışma Bakanı'nın
02:15:28konuşmasını bir dinleyelim ardından
02:15:30da tekrar devam edeceğiz.
02:15:32Bu kapsam içerisinde öğrenciler
02:15:34bizim için önemli bir hedef grubu olacaktır.
02:15:36Onların iş gücü piyasasına
02:15:38hazırlanmaları noktasında da bence
02:15:40önemli bir süreç olacaktır.
02:15:42En fazla 10 ay süreyle
02:15:44140 fiili 3 günü
02:15:46şeklinde planlıyoruz. Çok ayrıntıya
02:15:48gelmeyeceğim. Ancak kamu hizmetlerinin
02:15:50yürütülmesinde örneğin milliyetin
02:15:52bakanlığımıza çok önemli bir kontenjan
02:15:54verdik. Bugün aldığımız verilerle
02:15:56120 bin kontenjan ayırdık efendim.
02:15:58Buna şu an
02:16:00başvuru sayısı 83 bin
02:16:02dolayında bir başvuru yapıldığını gördük.
02:16:04Bu da programın şu aşamada çok iyi
02:16:06bir noktada olduğunu göstermektedir.
02:16:08Aynı zamanda bakanlık olarak bizim en
02:16:10önemli hedeflerimiz arasında
02:16:12kadın istihdamının, genç
02:16:14istihdamının, engelli istihdamının arttırılması
02:16:16bizim için önemli.
02:16:18Makro ekonomik dengeler sürdürülürken
02:16:20aynı zamanda bakanlık olarak bizim
02:16:22hedefimiz yeni işler
02:16:24yaratarak aynı zamanda
02:16:26iş gücü uyum programlarıyla birlikte
02:16:28piyasanın ihtiyaç duyduğu
02:16:30nitelikteki iş gücünü
02:16:32gençleri, kadınları
02:16:34piyasaya hazırlamak olacaktır.
02:16:36Bu çerçevede bildiğiniz gibi iş pozitif
02:16:38kadın istihdam programını başlattık.
02:16:40Burada da rakamlar çok önemli.
02:16:42Çok ayrıntıya girmeyeyim. Şu an 460
02:16:44bin'e yaklaştı rakamımız.
02:16:46Bunun yanında
02:16:48kadın istihdamının desteklenmesi noktasında
02:16:5019 Ağustos'u hayata geçirdiğimiz
02:16:52Women Up
02:16:54projesi bu bizim
02:16:56için çok önemli bir projeydi.
02:16:58Yine kadın istihdamının desteklenmesi
02:17:00noktasında bu projeyle
02:17:02ilgili başvurularımız başladı.
02:17:04Özellikle
02:17:06kadınların
02:17:08işverenliğe doğru
02:17:10yönlendirilmesi
02:17:122100 kadın işverenin
02:17:14yanında çalıştırdığı kadın oranında
02:17:16sigortalarının desteklenmesi
02:17:18ve işgur aracılığıyla birçok desteklerimiz
02:17:20söz konusu.
02:17:22Hepimizin önemli sıkıntılar arasında niteler
02:17:24geliyor. Ne eğitimde ne istihdamda bulunan
02:17:26gruplara yönelik çalışmalarımız söz konusu.
02:17:28Aynı zamanda genç işsizliğin
02:17:30azaltılmasının noktasında yine
02:17:32kayıtlı genç
02:17:34istihdam desteklenmesinin noktasında
02:17:36Avrupa Birliği'nden
02:17:38aldığımız bir bütçe var. Bunu daha önce ifade
02:17:40etmiştim. Bu projeyi de
02:17:42hayata geçireceğiz. Aslında
02:17:44tüm bu uyguladığımız aktif istihdam
02:17:46politikalarımızla iş gücümüzün
02:17:48hem yapısının niteliğini geliştirmeye
02:17:50hem de Türkiye yüzyılında
02:17:52ihtiyaç duyulan iş gücünün
02:17:54şekillenmesine çok önemli bir
02:17:56politika süreçlerini bakanlık olarak
02:17:58biz yerine getiriyoruz. Ancak
02:18:00bunlarda da yetinmiyoruz. Özellikle
02:18:02dijital dönüşüm,
02:18:04yeşil işler, yeni
02:18:06nesil meslekler gibi
02:18:08işkur genel müdürümüzün belirlediği ve
02:18:10özellikle gençlerimizin bu dijital
02:18:12dünyada yönelmek istediği
02:18:14meslekler doğrultusunda da
02:18:16işbaşı eğitim programlarımızla
02:18:18birlikte işkur aracılığıyla
02:18:20Sayın Cumhurbaşkanı yardımcı, çok önemli
02:18:22politikaları hayata geçiyoruz.
02:18:24Bunun gibi Kalfa programımız var.
02:18:26Örneğin Kalfa programı da çok önemli.
02:18:28Bu başlıklar altında gelişirdiğimiz
02:18:30politikalarla da inşallah
02:18:32istihdamı daha da geliştirmeye gayret edeceğiz.
02:18:34Çok vaktinizi aldım. Teşekkür ederim.
02:18:36Daha sonra inşallah daha fazla
02:18:38paylaşırız. Kusura bakmayın.
02:18:40Dar bir zamanımız. Enerji Bakanımız
02:18:42da devam eder.
02:18:44Çok teşekkür ediyorum.
02:18:46Ben de öncelikle OVP'nin
02:18:48ülkemiz için hayırlı olmasını diliyorum.
02:18:50Çok kısa enerji tarafında
02:18:52bizim arz
02:18:54güvenliği, dışa bağımlılığı düşürme ve
02:18:56iklim değişikliğiyle ilgili Türkiye'nin
02:18:58uzun vadeli hedefleri kapsamında
02:19:00şekillendirdiğimiz politikaları
02:19:02bu yeni OVP döneminde de
02:19:04özel olarak uygulama hedefimiz var.
02:19:10Sayın Özkaya bir cümleyle
02:19:12tamamlamanızı ardından da
02:19:14Muhammed Bey'e dönmek istiyorum. Çünkü bakanların
02:19:16konuşmaları da önemli. Arada da
02:19:18salona dönüş yapacağız.
02:19:20Büyüme hedefiyle
02:19:22enflasyon hedefi
02:19:24uyuşmuyor onu söyleyelim. Bunun sağlaması da
02:19:26bütçe gelirleri. Bütçe
02:19:28gelirlerinde %42 artışı
02:19:30öngörülüyor. Bu büyümedeki cari
02:19:32genişlemeyle uyumlu. Çünkü
02:19:34topladığınız vergi KDV ile
02:19:36hesaplandığında ama
02:19:38enflasyon bu kadar harcama yapılacaksa
02:19:40%17.5'un
02:19:42üzerinde gerçekleşecek 2025
02:19:44yılında. Bu niye önemli?
02:19:46Tekrar söyleyelim. 2024
02:19:48Aralık ayında ücret artışları planlanırken
02:19:50%17.5 civarında
02:19:52eğer bir artış yapılırsa bekleyen
02:19:54enflasyona göre onun şimdiden
02:19:56kısa kalacağını da
02:19:58vurgulayabiliriz. Şimdilik
02:20:00hedeflerle ilgili
02:20:02devam edebilirim. İsterseniz
02:20:04Gökbüs Hanım. Evet.
02:20:06Sayın Bayram. Buyurun.
02:20:08Sayın Gülşen Coşkun'da bir manşet
02:20:10istemişti. Ben de kendi açımından
02:20:12en azından tabii sizin gibi doğayın
02:20:14gazeteci yanında haddimiz değil ama
02:20:16şuradaki tabloda yedi tane
02:20:18bakanımızın olduğu ve bir tane merkez bankası
02:20:20başkanımızın olduğu hesap verilebilir
02:20:22tüm bakanlıkları kapsayan
02:20:24bütüncül bir stratejiyi görüyoruz aslında.
02:20:26Aslında bu yedi tane bakanın olduğu
02:20:28merkez bankası başkanının olduğu bu
02:20:30tabloda evet biz orta
02:20:32vadeli programda şunu hedefliyorduk ve
02:20:34günümüz koşullarınca belli bazı
02:20:36hedefleri de güncelledik. Bu
02:20:38güncellemelerde merkez bankası hedefleriyle
02:20:40beraber uyumlu güncellemeler özellikle
02:20:42enflasyon verisi açısından.
02:20:44Yanımızın başına da söylemiştik. Merkez
02:20:46Bankası'nın üst hedefi %42
02:20:48ancak burada %40 ile
02:20:50%41 arasında bir yıllık
02:20:52enflasyonu görebiliriz. Tabii
02:20:54artan parasal sıkılaşma ile birlikte
02:20:56sanayi üretiminin daralması
02:20:58inanılırsak işsizliğin bir miktar
02:21:00artması öngörülebilir
02:21:02bir durum. Hatta yabancı
02:21:04bir finansal kuruluş da bunu eğer
02:21:06Türkiye stagflasyon değil bakın
02:21:08çünkü stagflasyon olması için büyümenin
02:21:10negatif olması lazım. Resesyona
02:21:12girmeden durgunluk
02:21:14olmadan eğer Türkiye bu durumu
02:21:16atlatırsa büyük bir mucize olacak
02:21:18demişti. Şu anda ekonomik göstergeler
02:21:20özellikle bütçe açının
02:21:22gayri safi yurt çağsızlığı oranına bakacak olursak
02:21:24çok önemli bir şekilde gerilemiş
02:21:26durumda ve hatta gelecek yılda
02:21:28sayın Mehmet Şifşek ifade etti %3.1
02:21:30lere gerilecek bir durum söz
02:21:32konusu. Tabii en önemli şey burada
02:21:34evet bizim artan milli gelir var
02:21:36gayri saf yurt çağsızlığımız artıyor. Ama
02:21:38vatandaş diyor ki çarşıya pazara
02:21:40ne zaman yansıyacak? Şimdi burada
02:21:42özellikle tarım politikaları çok önemli.
02:21:44Tarım politikaları açısından. Gıda'yı
02:21:46tetikleyeceği için. Kesinlikle gıda ve tarım.
02:21:48Özellikle sıracılıklı planlı yatırım
02:21:50yapılıyor ve bununla beraber
02:21:52ani oluşan olaylara karşı da
02:21:54bakanlıklarımız hemen müdahalede
02:21:56bulunuyor. Bakın mesela şu anda Karadeniz bölgesinde
02:21:58fındık rekortesinde
02:22:00%75'lik bir kayıf var. Yani şu anda
02:22:02100 tonluk bir fındık gelecekse
02:22:0425 tonluk bir fiyat gelmiş
02:22:06fındıklar rekorta gelmiş, üretim
02:22:08gelmiş. Bütün çiftçi orada diyor ki
02:22:10bizim şu anda işçilik bedellerini
02:22:12karşılayacak paramız yok diyor. Tarım bakanlığı
02:22:14hemen ne yaptı? Fiyatların yükselmemesi
02:22:16adına hemen şu an tespitlerini yapıyor
02:22:18ve bu tespitlerin neticesinde de
02:22:20çiftçimize doğrudan destekler vermeye çalışıyor.
02:22:22Neden? İşte gıda fiyatları artmasın diye.
02:22:24Bütüncül bir strateji var Göksuhan'ın.
02:22:26Bütün bakanlıkların katıldığı bir toplantı
02:22:28ben burada hesap
02:22:30verilebilirliği gördüm orta vadeli programda. Zaten
02:22:32vatandaş olarak da bizlerin bu
02:22:34programı açıklanıyor ama işte
02:22:36yaklaşık iki saattir bu yayını
02:22:38yapıyoruz. İki saatte geçti hatta.
02:22:40Sayın Ceyhettin Yılmaz, Cumhurbaşkanı'nın
02:22:42bir saat aşkın bir sunum yaptı.
02:22:44Ve tek tek bakanlar muhatap alınarak
02:22:46sorular sorulur, bunların cevapları veriliyor. İşte bu
02:22:48hesap verilebiliktir. Tabii
02:22:50rakamların güncellenmemesi bir
02:22:52hata ve yanlış olurdu. Rakamlar
02:22:54tabii ki de güncellenecek. Çünkü Merkez Bankası'nın
02:22:56bir tahmin hedefi var. Otuz dört ile
02:22:58kırk iki. Yüksek enflasyon ortağında
02:23:00bunun birden düşmesini beklemiyoruz.
02:23:02Yine başında belirtmiş olduğum gibi
02:23:04programın yüzde
02:23:06gelecek seneki hedef yüzde
02:23:08on yedi buçuğa çıktı. On beş nokta
02:23:10ikiden. Ben bunu yüzde yirmiler
02:23:12civarında netleşeceğini düşünüyorum.
02:23:14Bu da uygulanan politikalara
02:23:16uyumlu olacaktır. Neden?
02:23:18Biz burada stratejik olarak
02:23:20büyümeyi eğer katılımcı
02:23:22bir şekilde sağlayamazsak
02:23:24özellikle sanayi bakanımız şu anda konuşuyor muhtemelen
02:23:26bu konuları aktarıyordur. Teknolojik
02:23:28ürünlerde, katma değerli üretimlerde
02:23:30ürünleri satarak bir
02:23:32iracatımız artıracağız. Bu senede
02:23:34kişi başına düşen milli gelir
02:23:36on dört bin dolarlar, on beş bin beş dolarlar çıkacak.
02:23:38Peki. Sanayi Bakanı
02:23:40Mehmet Fatih Kacır da konuşuyor.
02:23:42Bir kameralarımızı o noktaya tekrar çevirelim.
02:23:44Önceliklendirmeyi
02:23:46teknolojik kazanımı boyutu olan yatırımları
02:23:48ve stratejik katma değer sağlayan yatırımları
02:23:50hayata geçirmeyi avaçlayan
02:23:52bir program. Bu programla
02:23:54önümüzdeki dönemde küresel yatırımların
02:23:56doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının
02:23:58Türkiye gelişinde hızlandırmayı sağlayacağız.
02:24:00Yine Merkez
02:24:02Bankamızla birlikte hayata geçirdiğimiz ve
02:24:04Merkez Bankamızın üç yıl içerisinde
02:24:06üç yüz milyar lira kaynak
02:24:08sağladığı yatırım
02:24:10taahhütlü avans kredisi programında malumunuz
02:24:12tümüyle iki yüz seksen dört
02:24:14yüksek teknoloji ürünü ve iki yüz altmış
02:24:16bir yenilikçi teknoloji başlığına odakladık.
02:24:18Ve bu programın teknik ve stratejik
02:24:20değerlendirme süreçlerini de bakanlık olarak
02:24:22güçlü şekilde gerçekleştiriyoruz.
02:24:24Yine son dönemde hayata geçirdiğimiz
02:24:26teknoloji odaklı sanayi hamlesi programında
02:24:28RG'den seri üretme
02:24:30TÜBİTAK, COSKEP ve bakanlık yatırım
02:24:32teşviklerini tek pencereden yine
02:24:34yüksek ve orta yüksek teknolojili
02:24:36ürünlere yönelik olarak sunuyoruz.
02:24:38Tabii rekabet gücü için
02:24:40en önemli hedeflerden bir diğeri de
02:24:42Türkiye'de ikiz dönüşümü hızlandırmak.
02:24:44İkiz dönüşüm dediğimizde dijital
02:24:46dönüşümden ve yeşil dönüşümden bahsediyoruz.
02:24:48Teknolojik altyapının
02:24:50kurulması, dijital becerilerin yükseltilmesi
02:24:52yönüyle dijital dönüşümde
02:24:54ve özellikle uluslararası düzenlemelere
02:24:56uyum yönüyle karbon emisyonunu azaltıcı
02:24:58yatırımların hızlanması yönüyle de
02:25:00yeşil dönüşümde önümüzdeki
02:25:02dönemde inşallah etkin adımları
02:25:04yine son dönemde ilan ettiğimiz
02:25:06yeşil dönüşüm destek programı ve dijital
02:25:08dönüşüm destek programıyla sağlamayı
02:25:10amaçlıyoruz.
02:25:12Evet.
02:25:14Sayın Özgay'a aslında
02:25:16Sayın Bayram'ın ve Sayın Bakan'ın
02:25:18Sayın Kacır'ın bıraktığı yerden
02:25:20devam edelim.
02:25:22Hedef kalıcı işsizlik
02:25:24artışı burada önemli. İşsizlik artışı
02:25:26aslında
02:25:28bugün en önemli
02:25:30başlıklardan biriydi. İşte
02:25:32işsizlik oranları da açıklandı.
02:25:34Sayın Yılmaz'ın
02:25:36yapmış olduğu işsizlik oranları
02:25:38hedeflerin ötesinde iyileşti.
02:25:40Aslında ekonomilerin sıkıntılı olduğu
02:25:42dönemlerde
02:25:44işsizlik daha da artması
02:25:46beklenirken bu oranların iyi
02:25:48olduğunu vurgusu yapılıyor. Nasıl
02:25:50değerlendirirsiniz? Evet, işsizlik
02:25:52oranları hedefte de
02:25:54%8.8 olarak açıklanmış durumda.
02:25:56Burada iki boyutu
02:25:58var. İşsizliğimizin bu seviyede
02:26:00kalıyor ve devam ediyor olmasının.
02:26:02Seviyenin olumlu
02:26:04olumlu olduğunu söyleyelim. Burada birinci
02:26:06boyutu kamunun iş gücü politikası.
02:26:08Bu gerektiğinde
02:26:10kamuda işe alımların oldukça yükseltildiğini
02:26:12biliyoruz ve kamu personel
02:26:14sayısının 5.2 milyona ulaştığını
02:26:16biliyoruz. İkincisi ise
02:26:18iş gücü istatistiklerinde yapılan
02:26:20ölçümlerde bildiğiniz gibi
02:26:22işsizliğin yanında bir de
02:26:24atılış gücü oranlarımız var.
02:26:26O oranların
02:26:28yüksek seyrettiğini biliyoruz.
02:26:30Manşet işsizlik %8.8 ile
02:26:32oldukça iyi bir seviyeye taşıyor
02:26:34uluslararası ölçümlerde ama
02:26:36atılış gücümüz de
02:26:38%29'lar civarında
02:26:40seyrediyor. Burada
02:26:42özellikle OVP'nin
02:26:44real büyüme tarafını
02:26:46etkileyecek stratejilerin
02:26:48hayata geçirilmesi oldukça
02:26:50önemli. Yani bu programın
02:26:52içinde yer verilmiş
02:26:54ama uygulamada bunlar
02:26:56hayata geçirilebilirse
02:26:58biraz önce söylediğim atılış gücü ve
02:27:00özellikle genç işsizliğin
02:27:02hafifletilmesi, azaltılmasının yolu
02:27:04açılabilir. Burada hangi
02:27:06stratejiler oldukça önemli?
02:27:08Birbirinden bağımsız
02:27:10olarak açıklanmış ama programı
02:27:12hazırlayan uzmanlar tarafından bunlar
02:27:14birbirine bağımlıdır. RG
02:27:16yatırım kapasitesini geliştirmek,
02:27:18beşeri sermayeyi
02:27:20güçlendirmek ve iş gücü
02:27:22piyasasının etkinliği. Aslında bunlar
02:27:24tamamıyla iç içe girmiş
02:27:26boyutlarıyla
02:27:28ekonominin
02:27:30verimini arttıracak olan stratejiler.
02:27:32Yalnız burada dikkat edilmesi gereken
02:27:34şudur. RG
02:27:36ve RG yatırımlarını arttırabilmeniz
02:27:38için ithalatın
02:27:40artması gerekir. Peki ithalatın artması
02:27:42gerekir dediğimiz yerde. Bir sayın Yumaklı'ya
02:27:44gidelim ardından birkaç cümleyle tamamlanınızı
02:27:46istiyorum.
02:27:48Devam ediyor.
02:27:50Ayrıca buna bağlı olarak
02:27:52üreticilerimizin de damla
02:27:54sulama sistemleri gibi yatırımlarının
02:27:56da yüzde ellisini hibe
02:27:58programlarımızla biz karşılıyoruz.
02:28:00Dolayısıyla burada komple bir
02:28:02sistemin dönüştürülmesi hususu
02:28:04var. Birkaç rakam vermek
02:28:06istiyorum.
02:28:08Bizim hali hazırda
02:28:10sulamaya açılmış olan alanımız
02:28:127.2 milyon
02:28:14hektar.
02:28:162028 yılının
02:28:18sonuna kadar yani 2024
02:28:202028 döneminde
02:28:22sulamaya açacağımız alan
02:28:24750 bin hektar
02:28:262028'e
02:28:28kadar da
02:28:30hali hazırda mevcutların
02:28:32da dönüştürülmesi
02:28:34%35'lerden %45'lere
02:28:36gelmiş olacak.
02:28:38Böyle de bir hedefimiz var.
02:28:40Peki
02:28:42tüm bunlar nasıl olacak?
02:28:44diye bir soru geldi.
02:28:462025 yılında
02:28:48sulama bütçesine ayrılan
02:28:50rakamın oranı
02:28:52%83 artış oranı.
02:28:54Dolayısıyla
02:28:56orta vadeli programda bahsedilen
02:28:58tarımsal üretimin
02:29:00arttırılması konusundaki
02:29:02kararlılığı da buradan görmek
02:29:04mümkün. Daha birçok detay var ama
02:29:06ben de vaktimizin kısıtlı olması sebebiyle
02:29:08bu kadar da itfaiye ediyorum. Teşekkür ederim.
02:29:10Ticaret Bakanımız buyurun
02:29:12lütfen. Saygıdeğer
02:29:14Cumhurbaşkanı yardımcım.
02:29:16Değerli bakan arkadaşlarım, çok kıymetli
02:29:18misafirler.
02:29:20Ben de orta vadeli
02:29:22programın hayırlı
02:29:24ve başarılı olmasına Allah'tan
02:29:26niyaz ediyorum.
02:29:28Bu programın
02:29:30lideri olarak Sayın Cumhurbaşkanımız
02:29:32ve emek veren herkese
02:29:34çok teşekkürler ediyorum.
02:29:36Geçen yıl 7 Eylül'de
02:29:38açıklanan orta vadeli program
02:29:40gereği
02:29:42baktığımızda 2023 yılı
02:29:44gerçekleşmelerinin
02:29:46OVP hedeflerini
02:29:48büyük ölçüde
02:29:50tutturduğunu göstermekte. Bu yılda
02:29:522024 yılı tahminlerin
02:29:54çok büyük ölçüde
02:29:56gerçekleştiğini görmekten
02:29:58büyük bir memnuniyet duyuyoruz.
02:30:00Ekonomideki
02:30:02hedefler ve gerçekleşmeler
02:30:04doğru ve olumlu
02:30:06yolda ilerlediğimizi göstermekte.
02:30:08Biz Ticaret Bakanlığı
02:30:10olarak özellikle
02:30:12dış ticaret
02:30:14dengesinde
02:30:16dış ticaret açığını
02:30:18ve cari işlemler açığının
02:30:20kapanmasındaki
02:30:22olumlu gelişmelerle
02:30:24hem makro ekonomik istikrara
02:30:26katkı yapmaktan hem de
02:30:28net mal ve hizmet ihracatının
02:30:30katkı yaptığı bir
02:30:32ekonomik büyüme ve istihdam artışına
02:30:34katkı vermekten büyük
02:30:36bir memnuniyet duyuyoruz.
02:30:40Tarım Bakanı'nın
02:30:42söylediği yer örneğin sulama
02:30:44oranı %83 oranında
02:30:46artış gösterdi dedi.
02:30:48Dolayısıyla buradaki
02:30:50Gülşen belki tamamlar.
02:30:52Dün de CNN Türk ekranlarında
02:30:54Dicle Canova'nın sorularını yanıtlayan
02:30:56Sayın Bakan su ihtiyacı
02:30:58olmayan ürünlere ağırlık verilecek dedi.
02:31:00Burada orta vadeli planda işte
02:31:02Sayın Bayram'ın da eklediği
02:31:04gıda özellikle
02:31:06dar gelirli vatandaşın en çok harcama
02:31:08yaptığı yer market alışverişi
02:31:10ve enflasyonda tetikleyen
02:31:12gıda kısmı. Buradan devam
02:31:14edelim mi Gülşen? Lütfen senin de katkılarını
02:31:16alarak konuklarımıza.
02:31:20Teşekkürler Göksu. Evet
02:31:22yani gıda enflasyonu en çok tetikleyen
02:31:24başlıklardan biri. Her ne kadar
02:31:26son rakamlara baktığımızda gıdanın
02:31:28etkisi bir miktar yükselip hizmet
02:31:30enflasyonunun o katılığı
02:31:32Muhammed Bayram'la da yayınlarımızda çok
02:31:34konuşuyoruz devam etse de gıda
02:31:36geleceğin en büyük konusu
02:31:38ama sadece Türkiye için değil zaten.
02:31:40Mesel çapta en büyük konu çünkü
02:31:42iklim değişikliğiyle mücadeleyi
02:31:44konuşuyoruz. Artık öyle ki
02:31:46Türkiye'nin attığı adımlar
02:31:48Tarım Bakanı da
02:31:50Ankara temsilcimiz Dicle Canova'nın
02:31:52sorularını yanıtlarken yeni modeli açıkladı.
02:31:54Orada özellikle su
02:31:56çok önemli. Yani
02:31:58daha çok suya yönelik bir
02:32:00ekim olacak. Artık özetle şöyle diyebiliriz
02:32:02kimse kafasına göre istediği yere
02:32:04istediği ürünü ekemeyecek. Bu bir planlama
02:32:06çerçevesinde olacak. Özellikle
02:32:08bu planlamaya uyan üreticiler
02:32:10fazla desteklenecek.
02:32:12Normalde rutin destekler devam edecek ama
02:32:14özellikle yeni plana
02:32:16uyulduğunda o destek daha da fazla olacak.
02:32:18Ama asıl soru şu. Evet biz genel
02:32:20çerçeveyi burada konuşuyoruz ama iş dönüp
02:32:22dolaşıp nereye geliyor cebimize
02:32:24ne zaman yansıyacak. Hep diyoruz ki
02:32:26evet enflasyon rakamları açıklanıyor
02:32:28ama bir taraftan da bir tartışma sürüyor.
02:32:30O rakamlar hissedilenle
02:32:32farklı tartışması iddiaları da
02:32:34var ortada. Tarım politikalarına
02:32:36baktığımızda Sayın Bayram size
02:32:38sormak isterim. Tam olarak biz
02:32:40artık gıdada
02:32:42fahiş fiyatı, gıdada yüksek
02:32:44seviyeler ve gıda konusundaki
02:32:46her başlığa baktığımızda
02:32:48Sayın Bakan'ın da açıklamaları doğrultusunda
02:32:50ne zaman tam olarak rahat ereriz?
02:32:52Biz pandemi sürecinde
02:32:54bunun etkilerini zaten gördük. Avrupa Birliği
02:32:56ülkelerinde özellikle Almanya'da etlerin
02:32:58üzerine kilitlerin vurulduğunu gördük.
02:33:00Tabii maalesef burada yaşanmaması
02:33:02gerekiyordu ama bizim ülkemizde bunlar yaşanmadı, görülmedi.
02:33:04Ama bununla birlikte tarımda tabii
02:33:06köyden kente bir göç var.
02:33:08Bunun tersine göçü sağlanması...
02:33:10Üretim konusunda herhangi bir sorun olmuyor. Genellikle fiyat
02:33:12konusundan konuşuyoruz. Kesinlikle.
02:33:14Burada hem fiyat konusunun düzenlenmesi
02:33:16hem de kentten köye
02:33:18tersine göçün teşvik edilmesi ve
02:33:20planlı ve stratejik yatırımlarının tarım
02:33:22politikalarını oluşturmasıyla birlikte bu düzene
02:33:24girecektir. Ama şu anda bizim
02:33:26zaten asıl yaşadığımız sorun
02:33:28pandemiyle birlikte başlayan kısıtlı
02:33:30bir zaman aralığındaki gıda fiyatına artış.
02:33:32Şöyle yapalım mı? Fatih Karahan
02:33:34konuşuyor Sayın Merkez Bankası Başkanı.
02:33:36Karahan'ı da dinleyelim.
02:33:38Gerçekleşen bütçe açığının bu sene
02:33:40işte 4,9. Önümüzdeki senede
02:33:423,1 ve daha sonra da
02:33:44yüzde 3'ün altına gerileyici
02:33:46öngörülüyor. Bu dezenflasyon
02:33:48süreciyle uyumlu.
02:33:50Buradaki iyileşmeye baktığımızda da
02:33:52bunun önemli bir kısmının harcamalardan
02:33:54geldiğini görüyoruz makro çerçeve
02:33:56açısından. Söylüyorum, harcamaların milli geliri
02:33:58oranı %27'den
02:34:00%25'e sonra da %24'e inecek.
02:34:02Dolayısıyla makro çerçeve olarak
02:34:04değerlendirildiğinde dezenflasyon
02:34:06süreciyle uyumlu olduğunu
02:34:08değerlendiriyoruz.
02:34:10Çok teşekkür ederim. Strateji Bütçe
02:34:12Başkanımız bir şey söylemek ister mi?
02:34:14Teşekkür ederim.
02:34:16Buyurun Sayın Bayram.
02:34:18Tarım politikasında bu kapsamda
02:34:20evet kısıtlı bir zamanda maalesef
02:34:22yüksek fiyat açıları vardı. Faiş fiyatları
02:34:24bunlar. Gıda teröristlerini gördük
02:34:26bununla alakalı. Orada kırmızı et
02:34:28fiyatları arttı diye işte bunun muadili
02:34:30beyaz et fiyatlarını artanları da
02:34:32gördük. Burada devletimiz tabii kayıt dışı
02:34:34ekonomiyle mücadele kapsamında ANA devletiyle
02:34:36birlikte bu fiyatları belli bir
02:34:38düzeye indirebildi. Tam olarak kontrol
02:34:40altına alındığını söyleyemeyiz. Çünkü hala
02:34:42çarşıya, pazara, bakkala gittiğimizde
02:34:44markete gittiğimizde bu fiyatların
02:34:46hala yüksek olduğunu görüyoruz. Ama
02:34:48bu ay itibari, Ağustos ayında
02:34:502020 yılından beri
02:34:52en düşük gıda artış
02:34:54fiyatlarını gördük, enflasyonu gördük.
02:34:56O yüzden bundan sonraki dönem için
02:34:58artık bu ay itibariyle vatandaşın
02:35:00cebine yansıt diyebiliriz bunu. Çünkü
02:35:02çok kısıtlı bir gıda enflasyonu oldu
02:35:04bu ay içerisinde. Önümüzdeki dönemlerde
02:35:06işte vahşi sulamanın ortadan kaldırılması
02:35:08ekilmeyen tarla ve arazilerin
02:35:10devlet tarafından kiralanması
02:35:12uygun tarım yapılması, tarıma veya yöreye
02:35:14iklime uygun tarım yapılması
02:35:16gelecek dönemlerde bizim
02:35:18teminatımızdır. Zaten su kıtlığı var.
02:35:20Buna ilişkin bir tabii
02:35:22stratejik olarak da önlem alınması gerekiyor.
02:35:24Vahşi sulamanın kaldırılıp
02:35:26damlama sulamanın getirilmesi gerekiyor.
02:35:28Tarım Bakanlığımız da buna ilişkin önlemleri aldı.
02:35:30Ama gıda enflasyonu özellikle bu ay itibariyle
02:35:32kontrol altına alındığını söyleyebiliriz.
02:35:34Peki şöyle yapalım.
02:35:36Sayın Özkaya sizinle de devam edelim.
02:35:38Tarım
02:35:40politikalarıyla ilgili su
02:35:42fakiri olduğumuz artık doğrudur.
02:35:44Ama burada
02:35:46yapılan uygulamanın buna ilişkin olması
02:35:48yani ilk bakışta
02:35:50bize iyi görünmesi doğal.
02:35:52Burada iki noktayı değerlendirmemiz lazım.
02:35:54Birincisi belirli ürünlerin
02:35:56ekilecek olması
02:35:58yani burada ekmede
02:36:00kısıtların ya da planlama
02:36:02şeklinde kısıtların getirilecek olması.
02:36:04İkincisi
02:36:06sulamanın sulamaya ihtiyaç
02:36:08duymayan ürünlerin ekilecek olması
02:36:10üzerine düşünmeye değerdir. Bunun sebebi
02:36:12şudur. Geçtiğimiz
02:36:14haftalarda tarım arazilerinin
02:36:16kiralanmasına yönelik
02:36:18Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle
02:36:20birlikte düşünüldüğünde karşımıza
02:36:22şöyle bir risk çıkarabilir. Eğer siz
02:36:24devlet ekmiyorsa ve
02:36:26küçük vatandaş veya kooperatifler
02:36:28ekmiyorsa, büyük küresel
02:36:30ticaret firmaları burada
02:36:32bu ürünleri ekecekse arazileri kiralayıp
02:36:34burada onların yönelecekleri
02:36:36ürünler bizim ülkemizin
02:36:38ihtiyaçlarına uymadığı zaman
02:36:40biz bazı ürünlerde
02:36:42arız daralması yaşarız, fiyat
02:36:44artışı yaşarız. Aynı zamanda gelecek
02:36:46nesillerimizin beslenmesi de riske girer.
02:36:48Dolayısıyla burada
02:36:50su yetmezliği dolayısıyla
02:36:52sulamaya ihtiyaç duymayan ürünlere
02:36:54yönelilmesi doğrudur. Ancak
02:36:56bunu kimin yapacağı,
02:36:58küresel firmaların yapmayacağı ve
02:37:00arazilerin buna uygun kiralanıp kiralanmayacağı
02:37:02hangi süre zarfında bunun
02:37:04yapılacağı oldukça önem arz etmektedir.
02:37:06Bu şu soruyu da meydana getirir.
02:37:08Anadolu bildiğiniz gibi her zaman
02:37:10bağcılığıyla ünlüdür ve
02:37:12siz sulamada kısıntıya gidiyorsanız
02:37:14ve su kullanmamak üzerine
02:37:16ürün planlıyorsanız
02:37:18o zaman sularınızı ne yapacaksınız?
02:37:20Yani buradaki fazla su miktarı
02:37:22nerede kullanılacak? Dolayısıyla her
02:37:24ülke kendi öz kaynaklarına
02:37:26dayalı üretime yöneldiği halde
02:37:28bizim su kaynaklarımız
02:37:30azalıyor diye tamamen susuz üretime
02:37:32kayıp, tarım arazilerimizde eğer
02:37:34küresel tarım firmalarını açarsak
02:37:36bizim bazı ürünleri
02:37:38bulamama riskimiz, bazı ürünlerde de
02:37:40fiyat zıplaması riskimiz ortaya çıkar.
02:37:42Bunun da gıda güvenliği
02:37:44ve gelecek nesillerimiz için
02:37:46risk oluşturabileceğini değerlendiriyorum.
02:37:48Şunu da vurgulamamız lazım.
02:37:50Son enflasyon verisinde
02:37:52gıda enflasyonu negatif gelmesi
02:37:54oldukça iyi bir veridir.
02:37:56Bunda da sebze ve meyve fiyatlarının
02:37:58%10 düşmesi oldukça etkili
02:38:00olmuştur. Yalnız
02:38:02bunda ben özellikle
02:38:04kitle turizmi yaptığımız için
02:38:06güney bölgelerimizde
02:38:08turist sayısının bir miktar
02:38:10istenilen düşük gelmesinin de etkili
02:38:12olduğunu, talebi etkilediğini
02:38:14değerlendiriyorum. Yani
02:38:16gıda enflasyonu önümüzdeki aylarda
02:38:18da negatif geleceğine dair
02:38:20bir kanaate şu an için varmamız
02:38:22erkendir. Kaldı ki
02:38:24Muhammed Bey'in ifade ettiği
02:38:26konuyu da vurgulamakta fayda var tekrar.
02:38:28Burada
02:38:30çiftçi sayımızdaki azalmayı
02:38:32bir türlü düzeltemiyoruz ve
02:38:34kentlerde birikme
02:38:36yaşandıkça İstanbul gibi, Marmara
02:38:38gibi ve deprem riski olan
02:38:40kentler olmasına rağmen bunların
02:38:42hizmetler sektöründe daha fazla
02:38:44nüfus biriktirmeye başlıyor. Ekonominin
02:38:46doğal olarak yığılma
02:38:48prensibi gereği bunu
02:38:50geriye çevirecek politikalar yapılması
02:38:52lazım ama OVP'de
02:38:54buna ilişkin ben bir
02:38:56başlık görmedim.
02:38:58Şu olabilirdi,
02:39:00özellikle beşeri sermaye ve arge
02:39:02yatırımları konusunda daha
02:39:04iç şehirlerimize bu göçü
02:39:06geriye çevirecek sanayi
02:39:08yığınlaşması, planlaması yapılabilirdi.
02:39:10Örnek verebiliriz.
02:39:12ABD'deki Silikon Vadisi gibi bizde de
02:39:14yeni gelişen sektörler için bu
02:39:16yapılabilir. Dolayısıyla
02:39:18bunu değerlendirdiğimizde
02:39:20gördüğünüz gibi tarımdaki politikanın
02:39:22gelip sizi
02:39:24mikro işlemci politikasına kadar
02:39:26bağladığına şahit oluyoruz. O yüzden
02:39:28OVP gibi programların yapılırken
02:39:30çok daha titizlikle ele alınması
02:39:32gerekmektedir.
02:39:34Peki Sayın Bayram, enerjide dışa
02:39:36bağlanılıp düşecek denildi.
02:39:38Nasıl olacak?
02:39:40Özellikle Sayın Belat Ablak zamanından
02:39:42beri hem doğalgaz arama gemileri
02:39:44hem petrol arama faaliyetleriyle birlikte
02:39:46buraya bir adım atıldı. O dönemde
02:39:48bu gemiler neden alınıyor sorusu
02:39:50şu anda alınmaya başlandı ve
02:39:52enerjide bizim dışa bağlanmamız
02:39:54yani enerji fakiri olduğumuz zaten
02:39:56aşikar yani bizim diğer
02:39:58Ortadoğu ülkeleri gibi burada
02:40:00tabi tırnak içerisinde bence o rezervlerimiz
02:40:02var ama çıkartılmadığı zamanında
02:40:04bizim doğal bir kaynağımız yok ve dışarıya
02:40:06bağımlıyız ve bu noktada bakın
02:40:08en yakın örneğini bir önceki dönemde
02:40:10konuşuyorduk tam Rus-Ukrayna
02:40:12krizinde savaşında Amerika'nın
02:40:14kışkırtmasıyla beraber Rusya'ya
02:40:16Avrupa Birliği'ni Avrupa Birliği'nin
02:40:18Rusya'dan almış olduğu doğalgazı
02:40:203 kat fiyatla Amerika'nın aldığına şahit olduk.
02:40:22Bizim bu duruma düşmemiz adına
02:40:24kendi enerji bağımsızlığımızı
02:40:26sağlamamız lazım. Bu nasıl olacak? Biz
02:40:28kendi gemilerimizle aramalara devam edeceğiz.
02:40:30kıta sağlığımız ölçüsünde hem doğalgaz hem petrol.
02:40:32Bununla birlikte yeşil enerji
02:40:34çifte dönüşüm diyoruz ya işte
02:40:36yeşil enerji ve diğer dönüşümleri sağlamalıyız ki
02:40:38biz enerji
02:40:40tüketimimizi azaltmalıyız.
02:40:42Yine aynı şekilde yeşil
02:40:44dönüşümü sağlayıp sanayi sektörlerine
02:40:46bunu bağlayıp biz
02:40:48Türkiye'nin enerji
02:40:50arzu güven noktasında önemli
02:40:52bir noktaya getirmeliyiz ki
02:40:54burada herhangi bir cevap edilmesi
02:40:56olduğunda herhangi bir sorun olduğunda
02:40:58savaş riski olduğunda bakın Türkiye'ye
02:41:00biz eğer bu savaşı satırsak
02:41:02bu savaş buraya yansırsa bizim
02:41:04enerji arzu güvenliğimiz sektörler
02:41:06düşmesi oluşmalı. Bu da
02:41:08oluştu. Her nasıl ki biz nükleer
02:41:10santraleri şu anda kuruyorsak yine
02:41:12aynı şekilde TANAP projesi olsun
02:41:14diğer projesi olsun Mavi Akın projesi olsun
02:41:16Rusya artık enerjiyi
02:41:18Türkiye'den geçirmek istiyorsa
02:41:20yine Azeri doğalgazı
02:41:22Türkiye Cumhuriyeti'nin doğalgazı Türkiye'den
02:41:24geçiyorsa Türkiye enerji
02:41:26arzu güvenliği noktasında alt yapısını sağlamış
02:41:28ülke konumundadır. Bununla birlikte
02:41:30enerjiyi dışa bağımlı azaltmak için de
02:41:32doğalgaz arama keşifleriyle yine
02:41:34petro arama keşifleriyle ve yeşil dönüşümle
02:41:36birlikte ithalatı
02:41:38yani dışa bağımımızı azaltacak. Çünkü biz bu
02:41:40enerjiyi alıyoruz TL ile ödeme
02:41:42yapmıyoruz. Eğer TL ile ödeme yapsak zaten
02:41:44bir sorunumuz yok. Bakın grafiklerde yansıdı
02:41:46önemli bir şekilde pandeminin
02:41:48olduğu zaman zarfında 2020'de
02:41:50en fazla artış yaşanan kalem
02:41:52enerji fiyatları. Bakın o enerji
02:41:54fiyatları arttığı kadar vatandaşın
02:41:56cebine bunlar yansıtılmadı. Her ne zaman
02:41:58işte Sayın Mehmet Şimşek'in ifade ettiği gibi
02:42:00bütçe denkliğini sağlanması
02:42:02maalesef sağlanması için
02:42:04yönetilen yönlendirilen fiyatlar
02:42:06diyoruz ya kısmi olarak son dönemde
02:42:08doğalgaza elektriğe
02:42:10bir zam yapıldı. Şöyle yapalım
02:42:12şimdi enerji
02:42:14ve tabii kaynaklar bakanı Sayın Bayraktar
02:42:16da aslında konuşmasını
02:42:18ekranlara getirdi Gülşen. Orada önemli
02:42:20başlıklar vardı değil mi Sayın Bakan'ın? Hem
02:42:22konuşmasını da dinleyeceğiz ama en önemli
02:42:24vurgusu neydi sence?
02:42:28Sayın Bayram'ın
02:42:30da söylediği gibi Göksevet enerjide
02:42:32dışa bağımlılık Türkiye'nin
02:42:34en önem verdiği noktalardan biri ki
02:42:36zaten Karadeniz gazıyla
02:42:38ilgili gabarda atılan adımlar vs.
02:42:40bunların çerçevesini çiziyor.
02:42:42Keza özellikle
02:42:44ikili işbirliği anlaşmaları da yapılıyor.
02:42:46Dün Mısır'la belirli anlaşmalar da yapıldı.
02:42:48Yani Türkiye çift taraflı yürütüyor.
02:42:50Enerjide elinin daha da
02:42:52güç hale getirmeye çalışıyor. Bunlar
02:42:54önemli noktalar. İstersen buradan devam edelim
02:42:56ve Sayın Özkaya'ya aynı soruyu soralım.
02:42:58Şöyle yapalım. Sayın Özkaya'ya dönmeden
02:43:00önce Sayın Bayraktar'ın konuşmasını
02:43:02bir dinleyelim Gülşen.
02:43:04Cari açık vurgusu
02:43:06önemli. Bir kulak verelim.
02:43:08Ardından Sayın Özkaya'ya öyle gidelim.
02:43:10Arz güvenliğimizi
02:43:12sağlarken
02:43:14aynı zamanda dışa bağımlılığı düşürerek
02:43:16bu cari açıktaki
02:43:18negatif etkiyi azaltmaya
02:43:20hareket ediyoruz. Bu anlamda
02:43:22yeni dönemde de zaten burada da ifade
02:43:24edildi. Yerli ve yenilenebilir
02:43:26kaynakların en azami
02:43:28şekilde ekonomiye kazandırıldığı
02:43:30aynı zamanda madenlerimizin
02:43:32katma değerli şekilde elbette
02:43:34çevreyle uyumlu iş sağlığı
02:43:36ve güvenliğini önceliklendirerek
02:43:38yine ekonomimize kazandırılması
02:43:40öncelikli konularımız arasında
02:43:42Türkiye'nin özellikle petrol ve doğalgaz
02:43:44ithalatı ki
02:43:46burada bizim dışımızdaki
02:43:48çok jeopolitik gelişme de buradaki
02:43:50ithalat rakamlarımıza etki ediyor.
02:43:52Burada da hedefimiz
02:43:54özellikle bu yıl içerisinde
02:43:56önümüzdeki yıl 2025'te
02:43:58petrol üretimimizi yerli ve yabancı
02:44:00varlıklarımızdan petrol üretimimizi
02:44:02ham petrol üretimimizi
02:44:04yüzde elli artırarak iki yüz bin bariyle ulaşmak
02:44:06özellikle doğalgazdaki
02:44:08üretimimizi 2025 yılında
02:44:10yüzde elli artışla
02:44:12on milyon metre küp güne ama
02:44:142026 yılında esas itibariyle
02:44:16yüzde iki yüzlük artışla
02:44:18bugünkü üretime göre 20 milyon metre
02:44:20küp güne ulaştırmayı hedefliyoruz.
02:44:22Evet
02:44:24Gülşen
02:44:26son iki dakikamız bunu da hatırlatarak
02:44:28son toparlayıcı cümleleri
02:44:30ve soruları senden alalım.
02:44:34Tamam teşekkürler Göksu.
02:44:36Sayın Özkoy'a şimdi Sayın Bakan'ı dinledik
02:44:38özellikle bir de bu programın
02:44:40başında şöyle bir vurgu da vardı.
02:44:42Türkiye'nin dış şoklara daha karşı
02:44:44güçlü olmasının sağlanmaya çalışıldığı.
02:44:46Cari Açık önemli bir başlık.
02:44:48Enerji başlığı önemli.
02:44:50Şimdi enerjiyle özellikle cari açığın
02:44:52düşürülmesi hedefi var.
02:44:54Bu bağlamda bakıldığınızda Türkiye'nin dış şoklara
02:44:56karşı da daha fazla elinin güçlü
02:44:58olması açısından bu çerçevede ne dersiniz?
02:45:00Şimdi cari açıkta
02:45:02gelinen seviye umut verici
02:45:04onu belirtelim.
02:45:06Yaklaşık olarak gayri saf yurt çağısının
02:45:08yüzde ikisi veya altına inecek
02:45:10olması hedeflerde de yer alıyor.
02:45:12Burada yalnız dikkat etmemiz gereken
02:45:14şudur. Bunun bir denge değeri
02:45:16olup olmadığıdır. Yani biz bu seviyeye
02:45:18ulaştık. Orada kalıcı olarak
02:45:20sürdürebilecek miyiz?
02:45:22Yoksa örneğin gümrük
02:45:24vergilerinin arttırılması ve
02:45:26kişisel
02:45:28yurt dışı harcamalarının sınırının
02:45:30düşürülmesi gibi önlemlerle mi bu seviyede
02:45:32duruyoruz? Bu oldukça önemli.
02:45:34Bildiğiniz gibi 30 euroya düşürülmüştü
02:45:36yurt dışından alışveriş sepetinin
02:45:38değeri. Dolayısıyla
02:45:40biz kalıcı olarak burada
02:45:42yüzde ikiler seviyesinde kalabilirsek
02:45:44dış şoklara oldukça dayanıklı oluruz ve
02:45:46bu yabancı yatırımın da ülkemize
02:45:48portföy akımları bile olsa
02:45:50gelmesinin devamlılığını
02:45:52sağlar. Burada enerji
02:45:54politikasının da oldukça büyük
02:45:56önemi var. Mısır'da yapılan
02:45:58anlaşmalar ve Doğu Akdeniz'de
02:46:00önümüzdeki dönemde de başka anlaşmaların
02:46:02geleceğini ben tahmin ediyorum.
02:46:04Deniz yetki alanlarının kullanılması
02:46:06ve Akdeniz'in bildiğiniz gibi
02:46:08enerji kaynaklarının
02:46:10çıkarılarak özellikle bu konuda Avrupa
02:46:12Birliği'nin talebi var. Rusya'ya
02:46:14bağımlılıktan kurtulabilmek için
02:46:16burada rol oynamamız oldukça olumlu.
02:46:18Zaten son 2-3 yıldır da biz
02:46:20kendi imkanlarımızla
02:46:22Akdeniz'de belirli parselli bölgeleri
02:46:24aramaya devam ediyorduk. Yalnız burada
02:46:26Enerji Bakanlığı'nın dikkat etmesi gereken
02:46:28bir hususu vurgulamak istiyorum.
02:46:30Özellikle küresel ölçekte
02:46:322030 yılında dizel araçların
02:46:34kaldırılması, 2050'ye doğru da
02:46:36fosil yakıtlı araçlardan tamamen
02:46:38uzaklaşılması planlanıyor.
02:46:40O yüzden petrol arama yatırımlarını
02:46:42yaparken petrol fiyatların
02:46:44önümüzdeki zaman diliminde
02:46:46düşeceğini göz önüne alarak
02:46:48ekonomik olarak bizim
02:46:50elektrikli araçlarda ya da pil yakıtlarda
02:46:52kullanılabilecek elementler
02:46:54üzerine daha çok araştırma
02:46:56payı ayırmamız hatta
02:46:58bunu yapan ülkelerle iş birliğine
02:47:00gitmemiz lazım. Burada Sırbistan'ı
02:47:02ben örnek olarak verebilirim. Yakın
02:47:04dönemde Sırbistan'la
02:47:06anlaşmalar oldukça yoğunlaşıyor.
02:47:08Nikel ve diğer ürünler
02:47:10konusunda. Dolayısıyla petrol
02:47:12yakıtları ile bu tip
02:47:14geleceği olan elementlerin
02:47:16araştırılması ve onu katma değer
02:47:18üreterek satmamızın
02:47:20yollarını bulmamız lazım ki
02:47:22bu cariye açımıza en büyük
02:47:24kalıcı katkıyı yapacaktır.
02:47:26Çok teşekkür ediyoruz. Sayın Özkaya,
02:47:28Sayın Bayram ve Ankara'dan
02:47:30editor arkadaşımız Gülşen Coşkun'a
02:47:322025 ve 2027
02:47:36orta vadeli ekonomi
02:47:38programı ile ilgili ekonominin
02:47:40yol haritasının
02:47:42ayrıntılarını konuştuk, değerlendirdik.
02:47:44Gündeme haber kuşağını noktalıyoruz. Yarın saatler
02:47:469'u gösterdiğinde bizler burada olacağız.
02:47:48CNN Türk ekranlarından ayrılmayın. Hoşçakalın.