‘NE YAZIK Kİ DEZENFORMASYON PARA KAZANDIRIYOR…’
Destek Olmak İçin:
https://www.youtube.com/channel/UCojOP7HHZvM2nZz4Rwnd6-Q/join
Özlem Gürses'le 5 Dakikada Dünya Gündemi
Podcast Linki : https://open.spotify.com/episode/2BrfT4VHgTtUJcevyM2cLn?si=rIy-2Q8eS7O0y9zvblRArw
Özlem Gürses gündemi sizin için yorumluyor...
•••
Yeni Videolardan Haberdar Olmak İçin - https://bit.ly/3dEwomR
•••
- Sosyal Medya -
https://www.instagram.com/ozlemgurses/
https://twitter.com/OzlemGurses
http://www.ozlemgurses.com/
•••
Bize Ulaşmak ve İşbirliği Yapmak İçin : iletisim@ozlemgurses.com
#ÖzlemGürses #TirşeErbaysal #Dezenformasyon
https://www.youtube.com/channel/UCojOP7HHZvM2nZz4Rwnd6-Q/join
Özlem Gürses'le 5 Dakikada Dünya Gündemi
Podcast Linki : https://open.spotify.com/episode/2BrfT4VHgTtUJcevyM2cLn?si=rIy-2Q8eS7O0y9zvblRArw
Özlem Gürses gündemi sizin için yorumluyor...
•••
Yeni Videolardan Haberdar Olmak İçin - https://bit.ly/3dEwomR
•••
- Sosyal Medya -
https://www.instagram.com/ozlemgurses/
https://twitter.com/OzlemGurses
http://www.ozlemgurses.com/
•••
Bize Ulaşmak ve İşbirliği Yapmak İçin : iletisim@ozlemgurses.com
#ÖzlemGürses #TirşeErbaysal #Dezenformasyon
Category
🗞
NewsTranscript
00:00Biliyorsunuz gerçekten de sosyal medya kullanımı milyonlarca kişinin cep telefonunda ve viral bir hale gelmiş durumdayız.
00:07En ufak bir doğru bilgi de çok hızlı bir şekilde yayılabiliyor ve aslında bu sosyal medyanın ve internetin güzel ve güçlü tarafı,
00:16bilgiyi demokratikleştiren tarafı, herkese eşit şekilde ulaşabilen tarafı ama korkunç bir başka tarafı da var.
00:24Biliyorsunuz geçen senelerde post-truth diye bir kelime, yılın kelimesi seçilmişti yani gerçek ötesi çağ.
00:31O çağa gireli bayağı oldu ve orada tabi dezenformasyon, yanlış bilgi, eksik bilgi, özellikle değiştirilmiş bilgi,
00:40insanların inanmasını istedikleri bilgi gibi çok çeşitli kategorilerde bir takım paylaşımlara maruz kalabilirsiniz.
00:49Dezenformasyon çok önemli ve insanların algı yönetiminde, toplumların algı yönetiminde de çok kullanılıyor.
00:55Sadece orada değil, bireysel dolandırıcılıklarda bile.
00:58İşte efendim şuradan arıyorum, şu linki tıklarsanız, şu fotoğrafı tıklarsanız, şu internet sitesine kayıt yaptırırsanız şöyle şöyle olur.
01:06Şu parayı kazanırsınız, şu indirimi kazanırsınız, şu kadar kilo verirsiniz, şunu kullanırsanız falan diye
01:12hakkınıza gelen ve gelmeyen her türlü sanal alanda dolandırıcılık, yanlış bilgi, yanlış yönlendirme ve dezenformasyon var.
01:20Önce şu işi bir tanımlayalım istiyorum, dezenformasyon nedir?
01:25Sadece sosyal medya ve internetle başlamış bir şey değil bence, devletler de yapıyor bunu, istihbarat örgütleri de kullanıyor.
01:32İşi ustasına soralım dedik, en doğru bir isimden dinleyelim şu meseleyi dedik.
01:37Doçent doktor, tirşe hocamızla beraberiz, tirşe Erbaysal Filibeli bizimle birlikte yeni medya bölüm başkanı değerli hocamız,
01:46aynı zamanda dünya güzeli de bir öğretmeyesi hocam, çok güzelsiniz gerçekten, çok teşekkür ediyoruz, katıldığınız için özellikle teşekkür ediyorum.
01:54Şimdi insanlar tabi bu çağa göç ettiler, bazıları bu çağa doğdu, digital native diyoruz onlara, onlar bu çağa doğdular ve daha kolay anlıyorlar.
02:03Ama özellikle mesela bizim kuşak, benden daha büyük yaşa ilerlemiş olan kuşak, biz anlayamıyoruz hangi bilgi doğru, hangi bilgi yanlış.
02:11Dezenformasyon nedir? Öyle başlayalım isterseniz.
02:14Şimdi dezenformasyon nedir? Aslında bu genelgeçer kullanılan bir takım kategoriler ve tanımlar var.
02:21Dezenformasyon öncelikle yeni bir şey değil, bir kere buradan yola çıkmamız lazım.
02:25Neden yeni bir şey değil? Çünkü propaganda aslında yeni bir şey değil, her zaman dezenformasyon vardır.
02:31Demin devletler de yapıyor dediniz, evet devletler yapıyordu ve her zaman vardı bu.
02:36Ve dezenformasyona baktığınızda dezenformasyon yapısı gereğince aslında yanlış bilgilendirmeye başlıyor.
02:42Dolayısıyla dolu olmayan bir enformasyon biçiminin ama ağlardan ama başka medya kanalları dolayısıyla akıp bize ulaşması, topluma ulaşması.
02:53Peki neden dezenformasyon yapılıyor? Aslında tamamen kötü niyetle yapılıyor dezenformasyon ya da temel değiştirilmesi.
02:59Bunu her zaman atıyorum bir siyasi çıkar grubu, bir sermaye grubu ya da bir dolandırıcı grubu yapmak durumunda değil.
03:05Benim anladığım sizin tanımda verdiğiniz devlet yapıları da zaman zaman atıyorum.
03:11Ne bileyim bir savaş halinde ya da medya üzerinde bir organizasyon yapmak istediklerinde bunu kullanıyorlar.
03:16Eskiden sosyal medya yoktu atıyorum bilmem ne raporu vardı, bir gazeteciye fısıltı kulisi işte öyle olmuş böyle olmuş.
03:23Herhalde böyleydi değil mi yöntemler eskiden?
03:25Şimdi dezenformasyon neden her zaman devlet tarafından ya da büyük güç sahipleri tarafından yapılmıyor?
03:30Artık baktığınızda temelde sosyal medyada sıklıkla görüyoruz çünkü dezenformasyon eden insanlar para kazanıyor.
03:37Bu maalesef yani hoş olmayan bir taktik ama kazanıyorlar.
03:43Nasıl kazanıyorlar?
03:44İşte bir takım tık odaklı şeyler yapıyorlar.
03:46Vakti zamanında bir araştırma yapmıştık.
03:48Ara ara anlatıyorum bunu bazı yerlerde.
03:50Şey vardı işte böyle bir takım ise Suriyelilerle ilgili işte biliyorsunuz onlar aslında burada tam sığınmacı istatisiyle bulunmuyor Suriyeliler.
04:03Neyse Suriyeli sığınmacı olarak geçiyor genelde bütün dezenformasyon kanallarında yapan mecraların tamamı bu şekilde kullanılıyor.
04:12Sığınmacılarla ilgili çok fazla bir ara paylaşım vardı.
04:15Bunun nedeni şuydu seçim dönemlerinde bir kere çok hassas bir konudur.
04:21Siyasal olarak böyle bir takım hani birazcık böyle nabız yükseldiği zamanlarda göç yine çok hassas bir konu olarak ele gelir.
04:28Çünkü her zaman ortak bir düşman bulmak gerekir ki odakları başka bir yere değiştirelim.
04:33Orada mesela bir şeyle karşılaşmıştım.
04:36Bir böyle grup vardı yani bir sayfa Facebook'ta ve şey diyordu eğer bu ve benzeri içerikleriniz varsa bana gönderin ben bunları paylaşmaktan gurur duyarım.
04:48Çünkü altın sponsorlu olarak paylaşıyordu.
04:52Facebook bununla ilgili tabii ki bir takım önlemler aldı.
04:54Üçüncü parti işte doğrulama platformları ile bir şekilde aslında çalışıp oradaki doğru olmayan içeriklerin doğruluğunu tespit ettikten sonra ama ne yapıyor?
05:09Aşağıda diyor ki işte bu içeriğin doğru olmadığı tespit edilmiş dediği bir uyarı gösteriyor.
05:14Şimdi zaten o bunu görmek isteyen insan algoritmik olarak çünkü o birisinin önüne düşüyor.
05:19Onu görmek isteyen insan bunu takip eden insan zaten onun doğru olduğuna inandığı için onu görüyor.
05:25Dolayısıyla oradaki uyarıyı da çok fazla dikkate almıyor insan var.
05:28E ne oluyor? Ne kadar çok insan izlerse ne kadar çok insan tıklarsa bunu paylaşan kişi paylaştığı kanal üzerinden para kazanmış oluyor mesela.
05:38Böyle şeyler var.
05:40Dolayısıyla dezenformasyon para da kazandırmaya başladığında ve insanlar daha kolay da bu işe kandığında çok daha kolay yayılıyor.
05:47Şu anda en çok hangi mecralarda diyeyim yani eskiden işte ana akım medya birkaç tane gazetecinin kulağına fısıldayarak ederek,
05:55bir tane sahte rapor yayınlayarak sanki devlet yazmış gibi filan bunları yaşadığımız için söylüyorum.
06:00Yapılırken bugün en viral ortamlar sosyal medya dediğimiz çeşitli alanlar herhalde öyle mi hocam?
06:07Ben daha çok böyle kırılgan grupların aslında dezenformasyonlar ve mezenformasyonlar nasıl etkilendiği ile ilgili çalışıyorum.
06:14Benim yaptığım çalışmalarda Twitter en çok kullanılan platform olmadığına rağmen Twitter ve arkasından Facebook daha çok öne çıkıyor.
06:21Ama son dönemde mesela bir araştırma yaptım orada TikTok'ta da yayılmaya başladığımı gördüm.
06:26Bazen işte şaka amacıyla bir şeyi paylaşıyor insanlar.
06:30Yine o şaka amaçlı paylaşılan şeylerde de gelir elde edebildikleri durumlar olabiliyor.
06:35Video olsa vesaireyse bir şekilde belirli kanallar üzerinden paylaştıklarında.
06:40Ama nitekim işte biliyorsunuz izlenme sayıları vesaire zaten YouTube üzerinden paylaştılar.
06:44İşte bir şekilde önlerinde yani onları bir şekilde kazanç sağlamalarına imkan tanıyor bir yerden sonra belli bir izlenme oranından sonra.
06:54Dolayısıyla şey yani nasıl diyeyim size onu aslında ikinci bir şey olarak yani hiper ağlar üzerinden diyelim.
07:06Yine aslında YouTube üzerinden paylaşmış oluyor aslında video dediğimizde.
07:10Ama ilk paylaştığı kanal ağırlıklı olarak siyasetle ilgili konular ise Twitter oluyor Türkiye özelinde baktığınızda.
07:17En çok hangi konu başlığında dezenformasyon yapılıyor hocam?
07:20Yani siyaset mi ekonomi mi?
07:22Yani işte şuraya ne kadar para kazanın şuraya şunu gönderin ne bileyim bunu indirin öyle yapın böyle yapın.
07:27Yani en çok hangi alanda siyasetin yönlendirilmesinde mi ekonomik bir gelir?
07:33Yani tabii ki bu yasa dışı bir gelir olmuş oluyor ama o geliri kazanmak amaçlı mı?
07:38Dolandırıcılık yapmak amacıyla mı?
07:40Yoksa bir gruba etkilemek bir böyle bir iklim yaratmak bir düşünce iklimi yaratmak için mi?
07:46En çok ne zaman kullanılıyor?
07:49Dolandırıcılıkta birazcık daha farklı bir ara şey vardı bu 3-4 sene önce yapıyorlardı ama Twitter'da yüksek takipte hesapları ele geçiriyordu bir takım hacker grupları.
07:56Akabinde işte oradan bir takım içerikler paylaşıyorlardı banka gibi vesaire gibi gösteriyordu.
08:01Yani doğru olmayan bir sayfa yaratıyor kendisini hatta sonrasında şey yapıyorlardı hesabı sahibine geri veriyorlardı.
08:08Ve o şekilde bir böyle para kazanma yolu bulmuşlardı.
08:13Dolandırıcılıkta bir tık daha değişik değişiyor aslında işler.
08:17Evet sosyal medya platformlarını kullanıp kendisini banka gibi gösteren işte hesapları banka gibi gösteren ya da işte şey gibi bir şey satan.
08:27Mesela bir ara şey vardı bir market markasının böyle arada ucuz ürünler getiren bir market markasının Instagram'dan şeyleri paylaşılıyordu sürekli.
08:36İşte şurada şu ürün şu kadar gibi işte yine çok pahalı bir süpürge markasını etiketleyerek işte sadece bu kadara getirdi diyor.
08:46Ama aslında doğru değil o kanal üzerinden aldığınızı siz otomatik olarak insanlara göndermiş oluyorsunuz.
08:50Şimdi mesela bunları nasıl kontrol edeceksiniz?
08:52Bunun için bir medya okuryazarlığımızı bir kere değerlendirmemiz gerekiyor.
08:56Biraz daha finansal medya okuryazarlığı bölümüne giriyor aslında.
08:59Yani bütün bilgilerinizi internette mesela kredi kartınızı nasıl paylaşıyorsunuz?
09:02Ya da internetten satın alma işlemleri nasıl yapıyorsunuz?
09:05Bunu değerlendirmemiz gerekiyor bunun için.
09:07O başka bir alan.
09:08Şimdi genel olarak en çok hangi alanda oluyor?
09:10En çok hangi alanda olduğu yani bunlar her zaman oluyor.
09:12Bunları bir kere bilmemiz lazım.
09:14Her zaman sosyal medya platformları dolandırıcılık için kullanılacak.
09:18Yani bunun önüne geçemiyoruz.
09:20O yüzden bir kere finansal okuryazarlığımızı medya okuryazarlığımızı güçlendirmemiz gerekiyor.
09:25Dijital medya okuryazarlığını güçlendirmemiz, kuvvetlendirmemiz gerekiyor.
09:28Burada işte vatandaş bir sorumlu, devlet bir sorumlu olmalı gibi sorular var.
09:33Maalesef vatandaşa da sorumlu düşüyor.
09:35Çünkü devletin ya da sosyal medya platformlarının tek başına mücadele edebileceği ya da çözebileceği
09:41ya da tüm sorunların çözebileceği bir alandan söz etmiyoruz biz her şeyden önce.
09:45Öyle bir alan değil konuştuğumuz alan.
09:48Şimdi akabinde mesela siyasetle ilgili bir şeyler olduğunda gündeme göre aslında
09:56o yayılan bilginin şeyi de değişiyor, niteliği de değişiyor.
10:01Daha çok mesela bazen siyasal konularda oluyor.
10:03Bazen de mesela demin bir bağlanmadan önce girip teyite baktım ne yapmışlardı diye
10:08dev ahtapotla ilgili bir çekim yapmışlar.
10:10Onlar da viral olduğu için bu viral şeyler ne oluyor?
10:13İşte ona tıklıyorlar ve tıklandığı için bir şekilde sözüm onu haber siteleri
10:19reklam vererek para kazanmış oluyor falan filan gibi.
10:23Yine işte bir takım sponsorluklar ve reklam gelirlerinden para kazanıyorlar
10:26bu tarz şeyler paylaşıldığı zaman.
10:28O yüzden paylaşılıyor.
10:29Bazen sadece şaka amacıyla paylaşılıyor.
10:34Böyle şeyler var.
10:36Ama mesela seçimse seçim döneminde en çok aslında Avrupa'da ben şu anda bir araştırma yapıyorum
10:40orada da en çok gördüğüm şey o.
10:42Özellikle Avrupa'da biliyorsunuz bu sene bir seçim yılıydı.
10:4460 küsur tane seçim oldu dünyanın her tarafında.
10:47Ve bu seçim dönemlerinde en ağırlıklı olarak aslında bir ortak aslında düşman belirleyip
10:52ilgi odağını ona kaydırmak çok nitelikli bir kampanya üyeletimi.
10:58Özellikle popülist liderler için nitelikli bir yöntem onlar açısından.
11:01Verimli bir yöntem diyelim nitelikli demeyelim de.
11:03Niteliksiz ama verimli bir yöntem.
11:05Hatta aslında bir açıdan baktığımızda verimli bir yöntem oluyor.
11:08Ne oluyor?
11:09Şimdi dünyanın genel problemi göçmen sorunu olduğu için göçmen ortak problemi haline
11:13gelmiş ve ağırlıklı olarak baktığınızda web sitelerinde şey görüyorsunuz hani
11:20göçmen odaklı dezenformasyonun daha yaygın olduğunu görüyorsunuz.
11:25Şimdi bir de şeyi söylemek isterim Özlem Hanım.
11:27Dezenformasyonla mezenformasyon arasında bir fark var.
11:31Dezenformasyon mal informasyon olarak geçen mi yani?
11:34Dezenformasyon bir de mal informasyon.
11:36O vakti zamanında yapılan bir tanınma.
11:38Ya şeydi işte Claire Ward ile Hüseyin Derekşat bir şey yaptılar.
11:45Evet bu.
11:46Bir tanınma yapmışlardı.
11:48Mezenformasyon, dezenformasyon ve mal informasyon diye.
11:51Şimdi dezenformasyon da kötü niyetle yapılıyor.
11:54Kötü amaçla kullanılan bilgi diye başka bir kategori oluşturdular.
11:57Ama bence benim bu verdikleri tanıma genel geçerli birleşim var.
12:02Dezenformasyon zaten doğası gereği kötü niyetlidir.
12:05Yani ya keretme amaçlı yapıyorlar temelde baktığınızda ya gerçekten propaganda amacıyla yapılıyor
12:11ya manipülasyon amacıyla dezenformasyon yapılıyor.
12:14Genelde troller, sosyal medyada işte gerçek olmayan ama arkasında gerçek kişi bulunan
12:24hesaplar üzerinden organize bir şekilde yayılıyor dezenformasyon.
12:28Siyasal olanlarından söz ediyorsak.
12:30İşte bot hesaplar kullanılıyor.
12:32Daha fazla görünür olsun, interaktivitesini arttıralım.
12:35Bir şekilde işte trending topikte olsun eğer Twitter'sa.
12:38Zaten Twitter inanılmaz kaldıktan sonra tamamen hani hiçbir şekilde kontrol etmiyorlar artık.
12:43Böyle şey gibi hani ifade özgürlüğü kapsamında diye böyle bir bıraktı.
12:49Ve hani o temelde baktığınızda kendi politikalarını da aslında tam olarak uygulamadığını görüyorsunuz.
12:56Orada işte bir takım politikalar var.
12:58Eğer dezenformasyon topluma zarar veriyorsa gibi bütün sosyal medya platformlarına benzer şeyler var.
13:03İşte nefret söylemine yol açıyorsa hemen siliyoruz gibi ya da işte insanları uyarıyoruz vesaire gibi şeyler var.
13:10Ama pek olmuyor baktığınızda.
13:12Şimdi buradaki tanımda da dezenformasyon aslında eksik bilgi.
13:16Mesela ne diyelim?
13:17Bir ülkenin X bakanı bir şey açıkladı ama biz Y bakanı açıkladı dedik.
13:22Bu şimdi kasti olarak yapılan bir şey değil.
13:24Yani gazetecilikte de siz bunu yapabilirsiniz.
13:26Normal bir şey.
13:27Ben de tam evet eksik bilgi olabilir.
13:30İlk bilgi yanlış gelebilir.
13:31Sonuçta o mekanizmayı çalıştırarak hakikate ulaşıyorsunuz.
13:34Peki evet diyelim ki bir bakan bir şey açıkladı.
13:36Gazetecilikte bunu yaptığınızda derseniz ya pardon şimdi aldığımız bilgiye göre eksik bilgi.
13:41Yani X bakanı değilmiş Y bakanıymış bunu açıklayan.
13:44Düzeltirsiniz.
13:45Bu ne oluyor işte?
13:46Sizin aslında hesap verebilirliğiniz ve toplumun size karşı güven kazanmasını sağlayan bir hareket oluyor.
13:52Çünkü siz orada kendi hatanızı düzeltmiş oluyorsunuz.
13:54Şimdi bizim sosyal medyadaki durumumuz şu.
13:57Sosyal medyada aslında bir böyle editör olmadığı için de bunu kontrol edebilecek
14:01ya da işte medya profesyonelleri çalışmadığı için de herkes bilgi paylaşabildiği için.
14:05Çünkü kullanıcı temelli içerik üretilen platformlardan söz ediyoruz biz.
14:09Kullanıcı türevli içerik diyoruz akademide bunu ama kullanıcıların içerik ürettiği platformlardan söz ediyoruz.
14:14Şimdi sosyal medyadaki sıkıntımız şu.
14:16Birisi eksik bir şey paylaştı ve onu unuttu bıraktı orada.
14:20Çok fazla izleyici görünümü kazandı.
14:23Diğeri de paylaştı öteki paylaştı böyle zincir gibi gidiyor.
14:26Ya bazen öyle bir şey oluyor ki birini siliyorsunuz diğerini yakalayamıyorsunuz bu bir.
14:30Şimdi meze informasyonu temelde aslında bu.
14:33Bir de son dönemde şöyle bir şey olmaya başladı.
14:36Sanki böyle meze informasyonmuş gibi bir şey paylaşılıyor.
14:39Ama aslında temelde gerçekten o aşamada amaç insanları o şekilde bilgilendirmek.
14:45Dolayısıyla insanlar o kadarını bilsin isteniyor yani aslında.
14:52Tabii baktığınızda o kadarını görüyor o kişi.
14:55Ve onu gördükten sonra devamını şimdi herkes her zaman ya bir kere tamam elimizde telefonumuz ve her zaman işte bir akıllı cihazımız var belki ama
15:04yani şey gibi düşünün kaydırarak okuduğumuz haberlerde bir şeyi gördüğümüzde haber ya da içerik ya da neyse işte gördüğümüzde
15:12hepsini böyle gerçekten doğru mu diye kontrol ettiğimiz kaç kere oluyor.
15:17Şu gıda sağlığa yararlıymış okey.
15:19Ha bunu alayım ben o zaman.
15:21Şu işte ne bileyim saç dökülmesine ilgili bunu da alayım o zaman falan.
15:26Belki gidiyorsunuz sonrasında araştırıyorsunuz belki araştırmıyorsunuz almış bulunuyorsunuz.
15:30Sonrasında mesela belki bir araştırma çıkıyor diyorlar ki ya hiç sağlığa yararlı değildi bu kadar kişi bu kilo verme ilacını kullanıp şu kadar zarar gördü gibi bir araştırma çıkıyor.
15:39Ama onun takibini yapmıyorsunuz çoğu zaman.
15:41Yani temel sorun burada o kadar tüketiyoruz ki her şeyi ve o kadar hızlı tüketiyoruz ki takibini çoğu zaman yapmıyoruz.
15:48Hani tamam bu bir ürün olduğunda belki satın alma temelli bir şey olduğunda daha hızlı yapılabiliyor kullanıcılar.
15:53Yani belki bir tık daha kontrol ediyorlar sağlıkla ilgili bir şey olduğunda.
15:57Ama öte yandan baktığınızda belki siyasi bir amaçla yapıldı.
16:02O zaman ne olacak?
16:04Dolayısıyla bir araya gelip bir şekilde ve hatta şöyle söyleyeyim sizin mühendislerinin olması gerekiyor.
16:10Çünkü algoritmalardan bahsediyoruz temelde baktığımızda.
16:13Dolayısıyla bir araya gelip bu işi hep beraber çözmek için çözülmeyecek tamamen.
16:20Ama en azından insanları bilgilendirmek için neler yapabileceğinizi tartışmamız gerekiyor.
16:26Harikasınız evet.
16:27Bence meseleyi bütün çerçevesiyle ortaya koyduk.
16:29Bundan sonraki süreçlerde de kendi korumamızı nasıl yapabiliriz?
16:33Belki bunları konuşmamız lazım.
16:34Doçent Doktor Tilşa Erbaysal Filibeli çok teşekkür ediyorum.
16:37Yeni Medya Bölümü Başkanı.