Maymun Çiçeği hastalığı nedir?
Category
🗞
NewsTranscript
00:00Sağlık bilimleri üniversitesi öğretim görevlisi doçent doktor Asuman İnan, efendim
00:05yanımıza hoş geldiniz, iyi günler diliyorum.
00:08İyi günler, hoş bulduk, teşekkür ederim, çok sağ olun, önce şununla başlayalım,
00:13biraz karıştırılıyor sanki, bir 1980'ler öncesi görülen çiçek hastalığı var, bir
00:19su çiçeği var, bir de maymun çiçeği hastalığı var, bunların 3'ü herhalde birbirinden
00:24farklı değil mi?
00:25Biraz karıştırılıyor sanki.
00:26Tamamen farklı hastalıktan, aslında virüs aynı aileden, mikrop aynı aileden, yine
00:31aynı şekilde döküntüler görülüyor ama biliyorsunuz aşı icat edilene kadar, aşı
00:36bulunana kadar özellikle çiçek hastalığı ilk hastalık, ölümcül bir hastalıktı,
00:42gerçekten aşının büyük bir başarıcıdır, tüm dünya aşılanarak o eredikiyeliydi,
00:48artık görünmüyor, su çiçeği özellikle çocukluk yaşlarında görülen, alıştığımız
00:53aslında çocukluk çağı viral hastalıkları grubunda geçen bir hastalık, aynı gruptan
00:59olmasına rağmen yine dediğimiz gibi bambaşka bir hastalık, yeni bir hastalık artık
01:04Enpaks demeye alışacağız sanıyorum, Dünya Sağlık Örgütü öyle söylememizi istiyor,
01:09Enpaks virüsü ise aynı gruptan olmasına rağmen Afrika'da görülen bir hastalıktı,
01:16ilk kez 1970 yılında insanlarda görüldü, 2000'lere kadar Afrika dışına çıkmadığı
01:22için çok sorun olmamıştı ama sizin de ifade ettiğiniz gibi 2022 yılında Afrika'dan
01:28Avrupa'ya Amerika'ya yayılınca Dünya Sağlık Örgütü o zaman da bir acil durum ilan
01:34etmişti hatırlarsanız, ancak aşılarla gerekli önlemlerle kontrol altına alındı,
01:402023 Temmuz'unda da bu ilan kaldırılmıştı ama devam edeyim isterseniz, bu yıl Demokratik
01:49Kongo Cumhuriyeti'nde geçen yıldan şu ana kadar geçen yıldan da çok fazla sayıda vaka
01:55görülünce ve bu vakaların yeni bir suç, yeni bir mikrop olduğu anlaşılınca,
02:01acaba başka bir suç mu geliyor, daha hızlı mı yayılacak, daha yüksek ölüm oranları mı olacak
02:08diye önlemler alınması açısından Dünya Sağlık Örgütü Başkanı yine acil durum ilan etti.
02:16Ama takılan bir konu var, 1980'ler öncesinde çiçek dediniz ve ölümcü öldü, nüfusun büyük
02:24büyük bir bölümü o dönemde herhalde aşılandı, Türkiye için bahsediyorum, dolayısıyla o gün
02:30için aşı olanlar bu virüsten korunmuş olurlar mı yoksa bir aşının koruyuculuğu 5-10 yıldır
02:36geçer mi? Bu buradaki kriter nedir? Bu bir göç deterjanı konu ama yine de aşı olanların
02:43hastalığı daha hafif geçirdiği söyleniyor. Aslında bakarsanız hastalık hafif geçiriliyor
02:49normal bireylerde. Ölüm oranları çok yüksek değil şimdiye kadar bildiğimiz suçla ama virüsten
02:55Covid'de de alıştık, şekil değiştirmeleri, yeni mutasyonlar yapmaları söz konusu. Öyle bir şey
03:02olursa hazırlıklı olalım diye bu konu gündeme getirildi. Dediğiniz gibi çiçek aşısı olanların
03:08hastalığı daha hafif geçirdi. Büyük ölçüde korundu. CDC tarafından da belirtilmişti. Nitekim
03:15çocuklarda daha sık ve daha ölümcül görüldüğü de ilk bilgiler arasındaydı. 2022 salgınında böyle
03:22olmuştu. Ama virüs daha çok yaşlıları tehdit ediyordu. Maymun çiçek virüsü de daha çok 19 yaş
03:29altı gençleri ya da çocukları mı tehdit ediyor? 2022'de ve Afrika'da öyleydi. Şimdi de Afrika'da
03:36çocuklar yine oldukça etkileniyorlar. Ama virüs dediğimiz gibi değişiyor. İnsandan insana
03:44yayılım hızlı arttı. Bir de yakın teması kolay bulaşabilen bir enfeksiyon ve bu kez gelen virüs
03:511B soy dediğimiz virüs biraz daha fazla bulaşıyor. O yüzden gerçekten Covid'in ortasında
03:58söylediğimiz gibi önümüzdeki günler daha kesin şeyler söyleyebileceğiz bu konuda.
04:04Niye Afrika? Yani bu hastalık neden Afrika'da ortaya çıktı? İnsandan insana mı bulaştı? Kimi
04:10hayvanlardan mı insana bulaştı? Bir diğer soru bölmemek için hemen arda arda sorayım sizlere.
04:16Belirtileri neler? Afrika'dan biliyorsunuz pek çok sağlığın çıkıyor. Çünkü bu aslında
04:23eğitim koşulları kadar ekonomik koşullarla da ilişkili. Sağlığa erişimle de ilişkili. 2022 yılında
04:31bir uzman görüşü kendi görüşüm. Mesela aşılamaları tamamlayabilseydik etkili aşısı
04:36bulundu. Hatta Ankara suçu dediğimiz Türkiye'nin de içinde aslında aşını geliştirmesinde ilk
04:42aşını geliştirmesinde önemli bir katkısı olan Ankara suçunun etkili olduğu anlaşıldı.
04:47Eğer o aşılama tamamlanabilseydi belki Afrika'dan yeni bir salgın yaşamayacaktık.
04:53Bir de hayvanlarla temas çok fazla. Afrika'da biliyorsunuz yine ilk maymunla anıldı ama
05:00fareler ve diğer kemirgenlerle ve vahşi hayvanlarla hatta tüm hayvanlardan insanlara bulaş
05:07söz konusu burada da. Önce hayvandan insanı sonra insandan insana bulaş şeklinde zincir
05:13devam ediyor. Dolayısıyla böyle hastalıklar Afrika'dan bazen de Çin'den kalabalık bir
05:19sanitasyon iyi olmadığı ülkelerden çıkıyor. Siz neler?
05:24Ama bunun ötesinde de şu izleyicilerimiz heyecanlanması var. Her ateş her gribal infeksiyon benzeri sendromu
05:31maymun suçu olmaz. Bunun için tabi bir epidemiolojik temas gerekir. Ya Afrika'da bulunmuş ya da bu
05:39hastalığı geçirdiği kanıtlanmış kişiye bir temas da gerekir bu hastalığın tanısı için. Öncelikle
05:45bir ateş görülüyor. Grib benzeri, yorgunluk, arsizlik, baş ağrısı, kas ağrısı görülüyor. Sonra da
05:51bu hastalığı tanımlayan bize suç şeyindekine benzer içi sululu kabarcıklar oluyor. Bu döküntüler
05:58yüzde ve ellerde ve daha çok kollarda görülüyor. Ama genital bölgede de olabiliyor. Çünkü cinsel
06:07yola bulaşı da var bu hastalığın. Yakın temasla, tentene temasla, ortak eşya kullanımıyla bulaşması
06:14konusu. Bu döküntülerden sonra hastalık genellikle iki hafta içinde kendini sınırlıyor ve
06:22insanların çoğu iyileşiyor. Bu virüsün etkisi ne kadar? Diyelim bu virüsü taşıyan bir kişi işte
06:29şuradaki mouse'u tuttu. Bir başkasına gitti o mouse'u elledi. Hastalık böyle mi bulaşıyor? Ya da
06:34bulaşma yollarından biri böyle mi? Ya da o mouse üzerinde kaç gün ya da kaç saat kalabiliyor?
06:40Acaklık koşulları betil oluyor. En zor soruyu sordunuz. Bu henüz bir de tam olarak bilinmeyen
06:46bir şey. Ama COVID'deki gibi olmadığını söyleyebiliriz. Yani COVID'de uyarıyorduk
06:50insanlar hatırlarsınız. Asansör düğmelerine dokunmayın, kapı kollarını tutmayın. Burada
06:55henüz önemli bir şey söz konusu değil. Ama yakın ten temasıyla, aile içinde çok yakın olmakla,
07:02mesela koltukta uzun süre oturdu, kalktı. Onun kullanımıyla, ortak eşya kullanımıyla yakın
07:10temasla bulaştığını söyleyebiliriz. 2022 yılında yanlış hatırlamıyorsam bir haber çıkmıştı. Orada da
07:16genelde eşcinsellerde görülen bir hastalık denilmişti. Bunun doğruluk payı var mı?
07:20O ilk salgında öyle olmuştu ama sonradan anlaşıldı ki bunun nedeni tensel yakınlık. Yani bu nedenle
07:30tensel bulaş ön plana çıkmıştı. Ama şimdi biliyoruz ki dediğim gibi ortak alnının, ortak
07:35eşyanın, çarşafın kullanılmasıyla da bulaşmıyor ki. Yakınlık diyebiliriz. Bunu öyle özetleyebiliriz,
07:42tek kelimeyle özetlersek. Korunma yolları neler? Korunma yolları tabii özellikle hastalıktan
07:54şüphelenen, afrikayla bir temas olan ya da maymun çiçeği şüpheli hastalığa temas olan kişinin
07:59mutlaka salgı kuruluşuna başvurması, onun izole edilmesi gerekir. Şimdilik önerilen hatta
08:05hastanelerde izolasyon. Yine bu kişilerin eşyaların ayrı kullanılması gerekir diye böyle
08:11bir hastanız olduğu eve gönderildi. 21 güne kadar belirtiler çıkabiliyor inkübasyon süresi
08:18ve 21 güne kadar izolasyon karantina deneyelim ama izolasyon öneriliyor. Bu süre içinde yakın
08:25hastaneden kaçınmak en önemli korunma yolu. El hijyeni, eşyaların temiz tutulması. Bir de
08:32riskli grupların aşılanması. Burada da riskli grup hastane bulaşığı olacağı için bunları
08:37karşılayacak hekimler, uçuş personeli, Afrika'da görevlendirecek askerler örneğin ilk grup olabilir
08:44bunun için. Bu grupların aşılanması hastalığın yayılımını önleyecektir. Anlıyorum. Bizim ya da
08:52şunu sorayım. Bu hastalığın öldürücülük oranı nedir? Mesela koronada oranlar veriliyor
08:57binde bir gibi vesaire. Buradaki oran nedir? Daha düşük. Toplamda baktığımız hastalık toplam şu
09:04ana kadar 90 bin hasta olmuş ve ölüm oranı yüzde birin altında gibi görünüyor. Tüm toplama
09:09baktığımızda ama yeni suç o yüzden Dünya Sağlık Örgütü de harekete geçti. Bir B'de bu oran yüzde
09:174-5 arasında olabilir dendiği için yani yüzde 4'lük 5'lik bir ölüm oranı olabilir dendiği için
09:24bu konuda dikkatler çekildi. Gerekli önlemlerin alınması için hükümetler uyarıldı.
09:2910 bin bakanın hemen hemen büyük bölümü Afrika kıtasında değil mi?
09:33Şu anda öyle ama dediğim gibi artık biliyorsunuz seyahatler var,
09:39hayvan ticareti var, uçaklarla her yere iletişim mümkün. Yayılması söz konusu olabilir.
09:47Daha çok şuraya uzaklanacaktım. Şimdi 90 bin bakanın büyük bir bölümü şayet Afrika
09:56kıtasında ise ölümlerin büyük bir bölümü de yine orada. Şimdi Afrika siz az önce bahsettiniz
10:02oradaki ekonomik koşullar, beslenme vesaire ilaca ulaşım tabii çok güç artı Afrika'daki
10:09insanların beslenmesi yetersiz olduğu için bağışıklık sistemi de son derece düşük. Dolayısıyla
10:14oradaki ölüm oranı Avrupa ya da Türkiye gibi gelişmiş ülkelerdeki aynı vaka sayısında daha
10:22farklı sonuç herhalde ortaya çıkaracaktır. Niye? Çünkü siz hekimlere herhangi bir hastalıkta
10:27gittiğimizde özellikle dirence ve bağışıklık sistemine dikkatleri çekiyorsunuz ve bizdeki
10:32bağışıklık sistemi ya da Avrupa'daki herhangi bir kişinin bağışıklık sistemi Afrika kıtasındaki
10:37bir insandan çok daha fazladır. Dolayısıyla batıya, Avrupa'ya ya da bize doğru geldikçe ölüm
10:42oranı herhalde bağışıklık sistemi kaynaklı olarak azalacaktır değil mi? Bağışıklık sisteminden
10:48ötede tanı koymadaki hız aşılama oranlarının arttırılması mutlaka hükümetimiz buna tedbirler
10:54düşünmüştür alacaktır. Riskli görülen durumlarda gerekli önlemlerin daha çabuk daha aktif bir
11:01şekilde alınması, sağlık sistemine erişimin örneğin Türkiye'de gerçekten Covid'de bunu gördük
11:06çok daha kolay olmasını Amerika'dan da iyi durumdaydık o zaman hatırlarsanız ölüm oranları
11:13etkileyecektir. Ama virüsün bir DNA virüsü olması ve mutasyonun çok da açık olmaması
11:19Covid'den onu da iyi durumda tutuyorum. Covid'de sık mutasyonlar oluyordu. Ölüm oranı bulaştırıcılık
11:26bütün özellikler değişiyordu. Bu bir DNA virüsü. Bunların daha az olmasını bekliyoruz. Umarız ki
11:33yine 2022'deki gibi yani Avrupa'ya Amerika'ya hatta bize gelse de sınırlı sayıda vaka ve düşük
11:41ölüm oranlarıyla sonlanır yine. Beklentimiz, umudumuz bu yönde. Bu hastalığa karşı bizim yani
11:47Türkiye'nin kendi açısı var mı? Az önce Ankara şuşundan bahsettiniz. Şu anda bildiğim kadarı
11:54yeni aşılar üretildiği için mutlaka bakanlık bu konuda çalışma yapıyordur ama henüz bize aşı
12:00alınmadı diye biliyorum. Çünkü bizde vaka yok. Ama bu yeni uyarıdan sonra sanıyorum ki farklı
12:06çalışmalar yapılacaktır. Peki şu soruyu da sorayım daha sonra noktalayalım. İnsanlar şimdi
12:11endişe ediyor. 2020 yılında Çin'de çıkan bir vaka ve Mart 11'de bize sirayet eden vaka. Akabinde
12:18hakikaten dünyanın gündemi bütün yaşantılar altüst oldu. O süreci tekrar anlatmama gerek yok.
12:24Aşılar, maskeler, hastalıklar, ölümler vesaire. Şimdi insanlar tekrar şüphe içerisinde acaba
12:312020 yılında yaşadıklarımızı bu virüsle birlikte tekrar yaşar mıyız? Böyle bir riskin
12:36varlığı söz konusu mu? Şu anki durumla konuşursak şu an söz konusu değil. Şu anda çok iyi yaygınlığı
12:47bulaştırıcıda ölüm oranlarını özetledik sizinle birlikte. Ve henüz Avrupa ya da Amerika'da Türkiye'de
12:54büyük vakalar seri halinde vakalar çıkmadı. Önümüzdeki günler bunu gösterecek. Virüs değişime
13:00bakarsa yine solunum yoluyla da bulaşır hale gelirse kolayca. Öyle bir durum söz konusu olabilir
13:07ama şu an için COVID gibi olması, kapanmalar yaşanması şu anki durumda beklemediğimiz bir
13:14durum. Doktor Asuman İnan çok teşekkür ederim, çok sağ olun, iyi günler diliyorum.