DSÖ'nün 'Farkındalık yüzü' Harun Tulunay: Mpox ızdırabım oldu
Transcript
00:00Bu hale geldi. Burada farklı enfeksiyon olduğunu da düşünüyorlardı doktorlar.
00:04Yemiyordum, içemiyordum hiçbir şekilde ve hep damar yoluyla beslendim ne yazık ki.
00:09Çünkü bütün boğazım kapanmıştı.
00:10Odama giren hiçbir şeyi dışarı çıkartamıyorlardı. Bana verilen ilaçların bile, hepsinin.
00:15Tabii ki de dört duvarın arasında bu şekilde sadece bir telefonla oturuyor olmak
00:19biraz psikolojik olarak bayağı beni psikolojik olarak etkiledi.
00:22DSÖ'de çalışmalarımız devam ediyor.
00:24Ben enfeksiyon hastalıkları, MPAX'ın da içinde konuşulduğu enfeksiyon hastalıklarında
00:31ben de bir aktivist olarak yani hasta temsilcisi olarak yer alıyorum.
00:362022 yılından bu yana yani ben bu MPAX hastalığının hasta yüzü seçildiğimden bu yana
00:42pek çok şey değişti aslında. Bir sürü araştırma yapıldı.
00:46Bir sürü bilimsel araştırma yapıldı bu konuyla alakalı.
00:49Özellikle hastalığın bulaşma yöntemleriyle, bulaşma şekilleriyle alakalı pek çok araştırma yapıldı.
00:54Özellikle aşı ve tedavisine yönelik pek çok araştırma yapıldı.
00:59Tedavisi özellikle, MPAX'ın tedavisi daha önce insanlar üzerinde hiç denenmemişti.
01:04Bana da verilmişti bu tedavi ve bende işe yaramıştı.
01:07Ben hastaneye yattığım zaman zaten tecovirimat adı verilen bir ilaç var.
01:11Ve bu ilacın daha önce hayvan testlerinde bu virüse etkili olduğu kanıtlanmıştı.
01:18Bu ilacın insanlara herhangi bir zararı olmadığı ve FTC onayı tamamlanmıştı.
01:22Ama herhangi bir etkisinin net oranda olduğu bilinmiyordu.
01:27Ben tabii ki çok ağır olarak atlattığım için bu hastalığı bana o zaman, bu sunulduğu zaman
01:32ben tabii ki de almak istedim çünkü benim durumum çok ağıra gidiyordu.
01:35Bu bir ilaçla da hap tedavisi ve bunun sonucunda ben 5-6 gün sonra gözlerimi açabildim
01:41ve ağrım acım dindi.
01:42Bu ilacı insanlar üzerindeki etkisini ölçmek amacıyla bir placebo karşılıklı bir araştırması başlatıldı.
01:51Buna platinum study deniliyor İngiltere'de.
01:54Tabii ki benim verilerim de buna dahil edildi ama bunun dışında pek çok hasta
01:58ama daha çok ayakta atlatan, en paksa ayakta atlatan yani benim gibi ağırlaşmadan atlatan hastalara
02:05bu ilaç tedavisi verildi ve bunun etkili olduğu zaten kanıtlandı.
02:09Çiçek aşısının, geçmişte kullanılan çiçek aşısının yani şu anda hala kullanılan çiçek aşısının
02:15en paksa da etkili olduğu kanıtlandı.
02:18Şimdi artık bu aşının da uzun süredir önleyici tedavi olarak kullanılıyor.
02:24Pek çok ülkede dağıtılıyor risk grubundaki hastalara.
02:272 doz alındıktan sonra %95'e varan bir koruma sağladığı da zaten açıklandı.
02:33HIV artık kontrol altında, tedavi altında tutan HIV risk yaratan, bulaşıcılığı olan bir hastalık değil.
02:40Emin ol COVID HIV'den daha riskli bir hastalık.
02:43Hastanede kaldığım, sonrasında bir 40 günlük bir macera var.
02:46Bunun 11 günü hastanede, 2 haftası evde, 2 hafta sonrası evde.
02:50Bu hani kendimi izole ettiğim, bunun yarısında ağrı içinde kıvrandığım
02:55HIV ile yaşayan birisi olarak HIV'den hiçbir zaman bir problem yaşamadım.
02:59Ve bu konuda hiçbir zaman bir sağlık problemi de çekmedim.
03:02Ya da başıma COVID'den dolayı da çok büyük şeyler gelmedi.
03:05Ama ben MPAX'dan çok acı çektim.
03:08Ve o acıları ben kimsenin yaşamasını istemem.
03:10Hastalığı geçiren birisi olarak söylüyorum ki, evet kimse aşı yaptırmak zorunda değil.
03:15Eğer ki hastalığı geçirirsen zaten hafif atlatma ihtimali de çok yüksek.
03:19Ama hiçbir şey olmasa bile kendini 2 hafta kapatıyorsun çünkü çocuklar MPAX'dan daha ağır etkilenebilirler.
03:25Hayvanlar MPAX'dan daha ağır etkilenebilirler.
03:27Bir kisi bile sağlıklı değilse bu bütün insanları etkileyebilir.
03:31Virüsler eşcinsel ya da heteroseksüel ya da kadın ya da erkek ya da anne ya da bekar böyle şeyleri gözetmez.
03:40Gördük pek çok heteroseksüel birey, pek çok kadın, pek çok çocuk bu hastalığa MPAX'a yakalandı.
03:461960-70 yılından beri de yakalanıyorlar.
03:49Herkes ama herkes bu virüslere yakalanabilir.
03:52İnsanları hastaları insan birey olarak algılamak lazım.
03:56Eski bir virüs ama hep Afrika'da görülen bir virüs.
03:58Biz hiçbir zaman düşünmedik ki Afrika'da olan bir şey gün gelir bizi bulur.
04:02Ulaşım faktörlerinin değiştiği günümüzde çok kolaylıkla bu bizi bulabilir.
04:061960-70'li yıllarda görülen MPAX virüsü ile 2022'de gördüğümüz MPAX virüsü ve şu anda çıkan yeni varyantı aslında aynı virüsün kendisine adapte etmiş hali.
04:17Dünya Sağlık Örgütü de önlem amacıyla bunu bize duyurdu.
04:20Yani bu herhangi bir kimseyi panik yapma amacıyla çıkartılmış bir şey değil.
04:242022 yılında çok hızlı yayıldı İngiltere'de ve Avrupa'da pek çok ülkede hangi ülkede kapatmaya ya da herhangi bir önleme gidildi.
04:32Çünkü bunun sonuçta aşısıyla bunun önüne geçildi ve İngiltere'de vakalar sıfıra çok hızlı bir şekilde indi.
04:38Anlayabilecek önlemi ve tedavisi varken ben hiç sanmıyorum ki COVID günleri geri gelsin.
04:44Sonuçta korumak tedavi etmekten her zaman daha ucuz ve daha kolay yapılabilecek bir şey.
04:51Tabii ki de birinci sağlık kuruluşlarının bilgilendirilmesi lazım.
04:54Hastalar genelde yüksek ateşle geldikleri zaman bu griple ya da COVID ile karıştırılıyor.
04:59Bunun doktorlar bilincinde olarak bu riski gösteren bu risk altında olabilecek gruptaysa bu hastalar dediğim gibi seyahat geçmişlerini sorgulayarak belki bu kişilere MPAX testi de yaparak önlemler alabilirler.
05:14Ama eğer ki birinci sağlık grubu bunu bilmiyorsa, acil servisteki doktorlar bunu bilmiyorlarsa, buna karşı test yaptırmak akıllarına gelmiyorsa tabii ki de orada bazı şeyleri kaçırıyoruz demektir.
05:26Bu grupların öncelikle bilgilendirilmeleri lazım, test imkanlarının arttırılmaları lazım, gümrük kontrollerinin ve bu uçuşların kontrol altında tutulması lazım.
05:36Bence insanların sorgulaması gereken şey burada şu, eğer ki bir aşı varsa ve bu aşı işe yarıyorsa, bu aşı niye Türkiye'de ya da kendi ülkelerinde yok? Eğer yoksa, mevcut değilse.
05:48Ellerimde çıktı burnumdan sonra, hastanede yatıyordum bu sırada, burası artık iyileşti bakın hiçbir şey kalmadı.