Hamas'ta Sinvar dönemi ve barış görüşmeleri
Category
🗞
NewsTranscript
00:00Korkan'a sözü bırakıyoruz.
00:05Evet teşekkür ediyorum. Özellikle tabii Hamas ııı yeni
00:10lideriyle Yahya Sinvar'la beraber yeniden dikkatleri
00:14üzerine çekti. Iıı aynı zamanda Filistin Devlet Başkanı Mahmut
00:18ablasın Türkiye ziyareti kritik ziyaret bekleniyor. Hem
00:21Cumhurbaşkanı Erdoğan'la görüşecek hem mecliste ııı bir
00:25konuşma yapacak. Iki konuyu hem Yahya Sinvar'ınla yeni
00:29dönemi Hamas'ın ve ııı yapmış olduğu iddia edilen barış
00:33teklifini ııı ateşkes teklifini daha doğrusu değerlendireceğiz.
00:39Uzman konuğumuz yine ııı Hacı Bayram Veli Üniversitesi
00:42Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi doktor Sayın
00:46Kadir Ertaç Çelik hocamızla olacak. Hocam teşekkür
00:49ediyoruz. Iyi haftalar diliyoruz. Sağ olun. Ben
00:51teşekkür ediyorum. Ben de iyi haftalar diliyorum. Sağ olun.
00:54Şimdi tabii ilk olarak Yahya Sinvar'dan başlayalım
00:58Haniye sonrasında ııı başa geldi. Çok göz önünde olan bir
01:03lider olmadığını biliyoruz. Nasıl bir profil ve ııı bundan
01:07sonra barış görüşmelerinde daha doğrusu ateşkes görüşmelerinde
01:10Katar, Türkiye ve Mısır'da zaman zaman içinde oldu. Nasıl
01:14bir profil çizer Sayın Hocam? Şimdi Sinvar Haniye'ye
01:17kıyasla daha sahanın içinden gelen bir isim olması asabiyle
01:22daha ön plana çıkıyor. Bu noktalar harekette de esasında
01:26Hamas'ın ııı diplomatik yöntemlerden ziyade daha çok
01:30askeri yöntemlere ağırlık vereceğine dair ilk başta
01:34kamuoyunda bir beklenti oluşmuştu. Çünkü Sinvar
01:37cezaevlerinde yatmış, uzun yıllar işkence görmüş, bu
01:41noktada hastalıklar geçirmiş vesair ve dediğim gibi sahanın
01:46içerisinden, mücadelenin içerisinden yani silahlı
01:49mücadelenin de içinde olan bir isim. Ama gelir gelmez ilk
01:53icraatıyla diplomatik yöntemleri ııı kullanacağına
01:58dair sinyalleri verdi. Bu şu açıdan önem arz ediyor. Bu tip
02:02mücadelelerde siz askeri anlamda sahada ne derece
02:06mücadele ederseniz edin ve bu mücadelede ne derece başarılı
02:10olursanız olun siyasi diplomatik bir sonuç çözüm
02:14elde edemediğiniz müddetçe sizin sahadaki varlığınızın
02:17hiçbir anlamı söz konusu olmuyor. Sinvar veya Hamas yeni
02:22dönemde bu gerçeklikle hareket edecek gibi duruyor. Bu hem
02:26sorunun çözümü açısından hem de Filistin'deki Gazze şeridindeki
02:31mazlumların güvenliği, hayatlarını idame ettirmeleri
02:36bakımından önemli bir kırılma noktası olarak ele alınabilir.
02:40Çünkü Sinvar işaret ettiği noktada hem Birleşmiş
02:44Milletleri hem ABD'yi yani uluslararası aktörleri,
02:48uluslararası sistemin dominant güçlerini işaret ederek bir
02:52uluslararası konsansüsle bu ııı geçici barış diye ifade
02:57edelim, geçici çözüm diye ifade edelim. Iıı sürecini hayata
03:02geçirmeyi istiyor. Çünkü şunu diyor yeni bir müzakere yeni
03:06bir çözüm projeksiyonu üzerinde çalışmak zaman kaybetmek
03:10demektir. Bu aylarca hatta ucu açık bir dönemde zaman alacak
03:15bir projeksiyondur. Bir meselenin uzaması demek İsrail
03:20Terör Devleti'nin Gazze şeridinde çoluk, çocuk, sivil,
03:25genç, yaşlı, masum, mazlum insanların öldürmesi demek.
03:31Resmi rakamlara göre kırk bin kişinin öldürüldüğü bir
03:34soykırından bahsediyoruz. Bu süreç uzarsa yine orada insanlar
03:39ölecek. Bu ölme sadece bakın bu resmi rakamlar ve ölme durumu
03:43sadece ateşli silahlar neticesinde ölenlerin tespit
03:48edilenleriyle sınırlı. Tespit edilemeyenler var. Enkaz
03:53altında kalıp bulunamayanlar var. Ayrıca gıdaya ulaşamadığı
03:58için sağlık malzemelerine ulaşamadığı için hastane
04:01ihtiyaçları giderilemediği için temel hayati ihtiyaçlar
04:05giderilmediği için su da buna dahil salgın hastalıklardan ve
04:09diğer çeşitli hastalıklardan ölen insanları da eklemlediğiniz
04:12de maalesef bu yüzyılda açlıktan ölen insanlar
04:17eklediğinizde sayının korkuştuğunu idrak
04:20edebilirsiniz. Işte eee sim var. Bunu göze alarak mevcut
04:27ortaya konan bir planı hayata geçirip en azından ateşkesi
04:32sağlamanın olumlu bir adım olduğunu iddia ediyorum.
04:35Biden'ın projeksiyonunda ne vardı? Derhal ateşkes geçici de
04:39olsa derhal ateşkes. Üç aşamalıydı. Rehinelerin
04:44paylaşımı veya esirlerin paylaşımı üçüncü aşamada da
04:49İsrail'in işgal ettiği yerlerden geri çekilmesi.
04:53Projeksiyonu. Ama buradaki işgalden kasıt yedi Ekim
04:57sonrası girdiği yerler. Yani sorunun altmış yedi sınırlarına
05:00dönülmesi gibi bir BM projeksiyonuna dayandırılmıyordu.
05:05Onu ifade etmek gerekiyor. Bu bile Ehven işler olarak
05:09nitelendirebileceğimiz bir projeksiyondur bu kötü tabloda.
05:12Sim var da buna yönelik bir uluslararası çağrı da
05:16bulundu. Ve bu çağrı şu noktada önemli tek taraflı ve
05:20dayatmacı bir çözüm önerisi sunmadığını sim var gösterdi.
05:25Yani uluslararası toplumla birlikte uluslararası hukuk ve
05:30uluslararası politikanın temel ilkelerine uygun bir şekilde
05:33BM kararlarına dayalı ve uluslararası sistemin hegemon
05:37gücü olarak tanımlanan Amerika Birleşik Devletleri'nin de
05:41önerdiği bir çözüm önerisi. Aynı zamanda ABD işin içine
05:46sokmak suretiyle İsrail'i ikna etme noktasında en güçlü
05:51olabilecek aktörlerden birisinin de devreye girmesi
05:54planlanmış. Doğrusu ııı stratejik ve ııı kısa vade
05:59anlamında olumlu bir projeksiyon. Iıı tabii ki
06:03karşılık bulmayacağını tartışmamız gerekiyor. Hem
06:06ABD'nin seçim sürecinde olması ııı hem İsrail yönetiminin
06:13Netanyahu yönetiminin savaşı derinleştirme ve genişletme
06:18ııı çabaları ve projeksiyonu sim varım bu talebinin bu
06:23çağrısının karşılık bulma noktasında soru işaretlerini
06:27gündeme getiriyor. Iıı zor bir süreç. Iıı çok ııı hemen
06:34ütopik umutlanma durumu olmayacak bir süreç ama en
06:39azından cevap verilirse rasyonel ve mantıklı olan
06:43budur. Tabii ben burada art niyetli İsrail tarafının hukuk
06:47tanımaz, uluslararası hukuku hiçe sayan, politikanın temel
06:51ilkelerini hiçe sayan insanlığın ilkelerini hiçe
06:54sayan bir Netanyahu yönetiminin maalesef bu öneriye de çok sıcak
06:58bakacağını düşünmüyorum. Hı hı. Iıı sim varım belki Amerikan
07:03başkanlık seçimlerini bir katkı iki cephede Demokrat
07:08Parti adına özellikle yapabilir mi puan anlamında hani barışı
07:12daha desteklemek vesaire Biden yönetimi sanki hemen ııı
07:16kendileri arkada kaçtılar ama ateş kesten yana bir tutum
07:21Trump'sa daha radikal devam etme eğiliminde bu mikvelden
07:25nasıl bir bakış açısı sergileyebiliriz? Bakın şimdi
07:28Amerikan kamuoyunu etkileyen dinamikler farklı. Amerikan
07:31kamuoyunu etkileyen en temel dinamikler karar alma
07:35süreçlerini ve karar alıcı aktörleri etkileyen önemli bir
07:39yapılanma var. Biz bunu lobiler olarak Türkçeleştiriyoruz. Lobi
07:44dediğimiz unsur aktör ııı siyasal sistemin resmi olarak
07:50içerisinde yer almayan ama fiili olarak içerisinde yer
07:54alan ve resmi anlamda karar alıcı mekanizmayla ilişki
07:59kurabilip taleplerini buraya iletip onlara baskı
08:03uygulayabilen bir çıkar grubudur. Ve Amerika Birleşik
08:06Devletleri'nde bu meşru, yasal, hukuki bir zeminde işlemektedir.
08:10Şimdi bu lobilerdeki etkinliğe ve güce baktığımızda maalesef
08:15Arap lobisinin çok güçlü olmadığını görüyoruz. Arap
08:18lobisinden kastım şu. Filistin davasına sahip çıkan Arap
08:23lobisi veya Filistin davasını destekleyen diğer lobiler.
08:26Örneğin Türk lobisi Filistin davasını destekler ama maalesef
08:30Türk lobisi de Amerika Birleşik Devletleri'nde çok güçlü değil.
08:33Hatta birden fazla Türk lobisi olduğunu iddia eden yapılar
08:37var. Bu lobilerin bir kısmı da Türkiye'nin mevcut
08:40politikalarının karşısında ABD'li karar alıcılarla ilişki
08:43kuruyor. Aynısı Arap lobileri içerisinde de geçerli. Böylesi
08:48bir parçalanmış ve güçsüz yapı var. Karşınızda kim var?
08:52İsrail ve Yahudi lobisi. Iki saç ayaklı bu lobi eee ABD'nin
08:59diğer lobilerde de çok etkili ve güçlü olan bir lobi. Hem çok
09:03organizasyonel, çok kurumsal bir yapılanma içerisindeler. Hem
09:07ciddi tecrübeleri var, hem de karar alma mekanizmasını
09:11etkileyen örneğin silah lobisi, petrol lobisi, ilaç lobisi
09:15gibi önemli teknik lobilerde de güçlü olan aktörler, medya
09:20ellerinde. Işte bunların baskıları hem demokratları hem
09:26cumhuriyetçileri daha fazla etkileme kapasitesine sahip. Bu
09:30gerçekliği biliyoruz. Ama bir de uluslararası dinamikler var.
09:33Biz biraz Amerika'nın iç dinamiklerini lobiler üzerinden
09:36konuştuk. Uluslararası dinamikler bağlamında evet.
09:39Simvar'ın bu çağrısı ABD basınında yer verildiği kadar
09:45ve ABD basınında anlatıldığı şekliyle yani buradaki algı çok
09:52önemli. Simvar barış der ama Amerikan basınındaki güçlü
09:56olan Yahudi yapılanması Simvar'ın barış teklifini
10:00İsrail karşıtı bir çizgiye çekerse işte orada da farklı
10:04bir ııı propaganda süreci yürütmüş olurlar. Eğer bunların
10:08önüne geçilebilirse tabii ki karar alıcılar üzerinde bir
10:12etki doğurabilir. Demokratlar daha barışçı. Daha azınlıklara
10:17ve insan haklarına yakın olduğunu iddia eden siyasi
10:21gruplardır. Cumhuriyetçiler biraz daha şahindir Amerika
10:24Birleşik Devletleri'nde ve daha ııı radikal realist politikalar
10:29izlerler. O açıdan da bir kapı aralanabilir. Ama dediğim gibi
10:33ııı karşılarında çok güçlü bir blokaj, çok güçlü bir Yahudi
10:38ve İsrail lobisi ve ııı mekanizması var. O nedenle
10:42işleri biraz zor. ABD nezdinde. Şimdi beklenen ziyaret Mahmut
10:47Abbas geliyor. Iıı tabii ne zaman geldi? Gelecek mi
10:53gelmeyecek mi söylentileri hep oldu. Iıı süreçte hep eleştirilen
10:58isimlerin başında oldu. Sembolik bir lider. Hani suya
11:01savuna dokunmayan halk daviriyle ııı daha sessiz,
11:04sakin ııı eleştiriler de oldu hem içeride hem dünya ııı
11:09nezdinde. Şimdi ııı haniyenin şehit edilmesinin ardından iki
11:14günlük bir Türkiye ziyareti Mart ayından bu yana uzun bir
11:17dönemden sonra ııı Sayın Cumhurbaşkanımızın da
11:21geçmişte açıklamaları vardı. Bu ziyaretten beklentiniz ııı
11:26nedir? Sayın Cumhurbaşkanı nasıl bir görüşme olur ve
11:28mecliste nasıl bir ııı hitabet bekliyorsunuz? Bu ziyaretlerin
11:34en önemli amacı şudur. Taraplardan birinin yani
11:39meseleye taraf olan aktörlerin sesinin üçüncü bir ülke
11:44üzerinden uluslararası topluma daha geniş anlamda
11:48ulaştırılmasıdır. Çözüm önerilerinin mevcut durumun
11:52yaşananların daha objektif daha gerçeğe yakın bir şekilde tüm
11:57uluslararası kamuoyuna üçüncü ülke üzerinden ulaştırılması
12:01planlanır. Bu noktada da Türkiye önemli bir aktör.
12:04Neden önemli bir aktör? Türkiye hem batıyla ilişkileri olan
12:07hem doğuyla ilişkileri olan soğuk savaş terminolojisiyle
12:10yani uluslararası sistemde ııı Avrasya'dan Atlantik'e,
12:16Afrika'ya, işte Amerika Birleşik Devletleri'ne ve
12:20Kanada denklemine kadar uzanan Yelpaze'de ııı karar
12:25alıcıların dikkate aldığı bir ülke. O nedenle Türkiye
12:28Büyük Millet Meclisi'ndeki bu program, bu konuşma, bu hitabe
12:33tabii ki takip edilecek ve bir yankı uyandıracak. Bu anlamda
12:37önem arz ediyor. Fakat sizin de işaret ettiğiniz üzere tabii
12:41ki Abbas'ın İsrail ııı Filistin siyasetindeki pozisyonu
12:47tartışmalar yedi Ekim'den bu yana takındığı tavırdan dolayı
12:51Filistin toplumundaki karşılığı noktasında bir takım
12:55problemler var. Aslında bu İsrail'in ııı böl yönet
12:59stratejisinin bir ürünü. Gazze şeridini ayrı bir cephe olarak
13:05oluşturmuş. Iıı Abbas tarafı ayrı bir cephe batı şeriatı
13:10ayrı bir cephe olarak oluşturmuş. Yani bir tarafta
13:13işte Hamas bir tarafta Mahmut Abbas'ın liderliğinde bir yapı
13:18ve bu yapları birbiriyle çatıştırmak hem siyasi rekabet
13:23hem de mümkünse doğrudan çatıştırmak suretiyle Filistin
13:27davasının taraflarını zayıflatıyor. El fethi tabii
13:31Hamas'la El Fethi'yi birbirine eee sürmeye çalışıyor. Bu da
13:37işte davanın zarar görmesi anlamına geliyor. Işte Türkiye
13:42bu davetiyle biliyorsunuz hani suikast doğuramasaydı Türkiye'ye
13:47gelmesi gündemdeydi. Türkiye ne yapmış olacaktı? Filistin
13:52davasının taraflarını hepsini bir araya getirerek o motivasyonu
13:58ve sinerjiyi sağlama noktasında bir katalizör görevi görme
14:01misyonunu üstlenmiş olacaktı. Bu açıdan önemlidir. Yani
14:05Abbas'ın da Filistin davasının aynı noktasında durduğunu işte
14:12bugünkü lideri ııı Yahya Simvar'ın da aynı noktada
14:16durduğu bir denklemi oluşturup İsrail'e karşı iyi bir
14:21blokaj ve İsrail'e alan daraltma stratejisi uygulanması
14:25bakımından önemlidir. Bir diğer Türkiye'nin de