Dijital oyunlar ile çocukların ne tarz içeriklere maruz kaldığını bilmek zorlaşırken çevrimiçi oyunlarda bu riskler daha da artabiliyor. Roblox oyununa erişim engeli getirilmesinin ardından, Psikolojik Danışman Dr. Öğretim Üyesi Ömer Akgül, bu oyunların çocukları nasıl etkilediğinden, istismar durumunda ne gibi belirti olabileceğinden bahsederek tavsiyelerde bulundu.
Category
✨
İnsanlarDöküm
00:00Çocuklar sanal ve gerçek ayrımını kaç yaşından itibaren yapabiliyor?
00:05Aslında soyut işlemler döneminde bizim soyut kavramları anlamlandırmamız daha geç olduğuna dair bulgular var.
00:12Gezgenin bilisal gelişim sistemine göre çocuklar ergenlik dönemleriyle beraber soyut kavramları anlamaya, kavramaya başlıyorlar diyor.
00:20Fakat bunun dışında bazı araştırmalar da var ki çocukların bunları ifade etme becerileri bu yaşlarda geliştiği için biz farkına varıyoruz.
00:28Çocuklar bu kavramları birçoğunu daha öncelilerden kazanmış oluyorlar.
00:31Gerçekle sanalın ayrımını çocuklar aslında daha erken yaşlarda yapabiliyorlar.
00:37Ama bazen işlerine gelmiyor. Bazen bunu ifade etmiyorlar.
00:40Fakat buna rağmen gene de 12'li yaşlar diyebiliriz.
00:43Aslında istismarın her türlüsü yani sözlel istismar, cinsel istismar, fiziksel istismar, ihmal dediğimiz şeyin sanalı veya gerçeği hepsi bir gerçek.
00:54Yani sanal istismar da bir gerçek ve gerçeğin ta kendisi.
00:57Dolayısıyla çocuklar fiziksel istismardan etkilenir, sanal istismardan etkilenmez diye bir şey yok.
01:02Çünkü insan bir duygu bütünü, bir anlam bütünü.
01:05O duyguyu oluşturan, o anlamı yansıtan herhangi bir fiziksel veya gerçek veya sanal ifade, iletim, mesaj çocuğun ruh dünyasını olumsuz etkiler.
01:15Sadece ruhsuz dünyasını deyip kapatmayalım.
01:18Bilissel gelişimini, sosyal gelişimini, akademik gelişimini, duygusal gelişimini ve birçok noktada olumsuz etkiler.
01:25Bunun da etkileri uzun yıllar sürebilir.
01:28Başka yeni yaşadığı şeyler onu tetikleyebilir.
01:30Geçtiği, unuttuğu zannettiği şeyleri tekrar yeniden baştan sarabilir.
01:34O yüzden çocuklarımızın mümkün olduğu kadar bir tür olumsuzluklara maruz bırakmayalım.
01:39Onlarla karşı karşıya getirmeyelim.
01:41Çünkü etkisini bile biz kestiremeyebiliriz.
01:44Yani kimi çocukta 10 şiddetinde etki olurken, kimi çocukta 20 şiddetinde etki olur, kimi çocukta hemen olurken,
01:51kimi çocukta veyahut yetişkin hallerinde olmasa bu istismara mağdur olan çocuk da istismarcı olabilir.
01:57Yani geçmişin kurbanı, geleceğin zorbası olabilir.
02:00Bu noktada hepimizin, çocuklarımızın muhatap olduğu sosyal medyanın,
02:05yani aslında sanal ebeveynlerinin diyelim, değil mi?
02:08Aslında çocuklarımızı o uygulamalar, internet, telefon veya sanal dünyadaki, internetteki kişiler, karakterler,
02:16işte youtuberlar, influencerlar bunlar ebeveynlik yapıyor.
02:20Çocuklarımız anne babadan daha çok onlarla vakit geçiriyor.
02:23Ve yarın bir gün anne baba olarak biz bir şey istediğimizde, bizim değil orada etkisi altında kaldığı o aktörlerin ve faktörlerin güdümünde olacaklar.
02:32İşte o zaman biz neyi kaybettiğimizi hatırlayacağız, anlayacağız.
02:35Ebeveynlerden önce devletin yapacağı çok önemli şeyler var.
02:39Bu son dönemde yapılan uygulamaları ben destekliyorum.
02:42Bunlar özgürlüğümüze kastetmiş şeyler değil.
02:44Kimse maksadını aşan böyle bir anlam çıkartmasın.
02:47Orada isabet ettiği yer çok net.
02:49Çocuklarımızın ruhsal, duygusal, fiziksel, sosyal, dilsel gelişiminin olumsuz olarak etkilenmesinin önüne geçmek için devlet müdahil ediyor.
02:58Çok da iyi yapıyor.
02:59Çünkü bu sosyal medya mecraları veya uygulamalar bunu düşünmüyorlar.
03:03Onlar için en önemli şey daha çok kullanıcıya ulaşmak, daha çok gelir elde etmek,
03:07daha çok propaganda yapmak veyahut çocuklarımızı istedikleri şekilde daha çok yönlendirebilmek.
03:13Bazen evet kar etmeyebilir ama bizim neslimizi ifsad edebilir.
03:17Amacı bu olabilir.
03:18Çünkü kar etmeyen bir kurumdur ama gençliği çocuklarımız ifsad etmek amacıyla kurulmuş olabilir.
03:24Bu tür tehlikeli yetişkinler için de çokça yazılım var, uygulama var.
03:28Biz yetişkinler öncelikle bunları kullanmayacağız.
03:31Çocuklarımıza fayda vermeyen yani bizi geliştirmeyen her şeyin bize zarar verdiğini anlatmamız gerekiyor.
03:38Çok önemli bir cümle bu.
03:39Bizi geliştirmeyen şey masum değildir, bize zarar verir.
03:43Bizi geliştiren şeylerle meşgul olmalarını sağlamamız lazım çocuklarımızın.
03:46İlgilenmemiz lazım çocuklarımıza.
03:48Onları bakıcılarına emanet etmememiz lazım.
03:51Yani bakıcı dediğim sosyal medyadaki uygulamalar, internetteki kişiler, bilinenler, takip edenler.
03:57Çocukları biz onlara teslim ettiğimiz zaman artık sosyal olarak ebeveynlik rolleri
04:02sanki onların dedikleri ağzından çıkanlar onlar için daha önemli hale gelmeye başlıyor.
04:06Ondan sonra bizim ebeveynlik rollerimiz sadece kan bağı üzerinde kalıyor.
04:10Yani bir gün çocuğumuz bizim dediğimizi onun dediğini yapmaya başladığında
04:13A demeyelim diye ne yapacağız?
04:15Bir kendimizi önce bu zararlı kullanımlardan bizi geliştirmeyen.
04:20Bizi geliştirmeyen şey nedir?
04:21İşte kaydır kaydır izle insanların hikayelerini.
04:24Ne geliştiriyor ki o bizi?
04:25Orada bunu demiş, bu bunu demiş.
04:27Dedikodu, eğlence.
04:28Yani biz bizi geliştirmeyen her şeyden uzak olmalıyız.
04:31Çocuklarımız için de bunu yapmalıyız.
04:33Nasıl? Evet bu telefonu, bu interneti, bu tableti ben sağlıyorum anne baban olarak.
04:39Ve neyle meşgul olduğunu bilmek konusunda hak sahibiyim.
04:43Sana zarar vereceğini düşündüğümüz, seni geliştirmeyeceğini düşündüğümüz şeylerle meşgul olmanı istemem.
04:49Birisinin evimize bir fotoğraf istemesi veya banka hesabı istemesi, kredi kartı bilgileri istemesi ne kadar tehlikeliyse.
04:56Birisinin vücudunun bir parçasını göstermesi, senin vücudunun bir parçasını göstermesini istemesi
05:01veyahut işte senden bir takım buluşma yerlerine davet etmesi gibi birçok durumlarda bizi bilgilendirmeni istiyoruz.
05:07Diye çocukta bir kullanım sözleşmesi imzalayacağız.
05:10Bunun internette çok güzel örnekleri var.
05:12İzleyicilerimiz bana da ulaşabilirler.
05:14Ben bunu bir matbu form haline getirdim.
05:16Kendi çocuklarım için getirdim.
05:18Yani çocuğumdan esirgediğim için değil, çocuğumu esirgediğim için ben o sözleşmeye bazı maddeleri koyuyorum.
05:25Bu çok önemli.
05:26Çocuğumdan esirgemek değil, çocuğumu esirgemek.
05:28Ne demek bu?
05:29Anne babalar çocuklarını sever, onların iyiliğini gözetir, onları özenir.
05:34Onların gelişmesini ister, iyiliğini ister, mutluluğunu ister.
05:37Ve bazen bunun için bir takım kıslamalar gerekebilir.
05:40Bunlar çocuğun kötülüğünü istediğimiz, mutsuzluğunu istediğimiz için değil.
05:44Niçin?
05:45Onun iyi bir gelişim sergilemesi için.
05:47Çocuğun aklına yatmayabilir ama bu konuda anne babasına güvenmesi gerektiğini sözleşmeyle imzalayıp
05:53sonra da nasıl bir internet, telefon, tablet, ekran kullanımını istiyorsak ona ait sözleşmenin yazılması.
06:01Bu sözleşmeye uymadığı takdirde de nelerin kaybedileceğinin, hangi aklardan mahrum kalacağının bilinmesini sağlamak gerekiyor.
06:08Aslında çocuklar bunu saklamaya çalışma eğilim gösterebilirler.
06:11Fakat her bir eğilim başka bir şey ortaya çıkartır, gösterebilir.
06:15Yani bu çocuklar içine kapanabilirler, konuşmak istemeyebilirler, yeme içme uyku düzenleri bozulabilir,
06:21bir takım ağlama nöbetleri olabilir, agresifleşebilirler.
06:25Bunlar beklediklerimiz.
06:27Ama gerçekten bunları çocuğun tahammül seviyesi güçlü olabilir, yüksek olabilir, kaldırabilir, kimseye bahsetmeyebilir, hissettirmeyebilir.
06:35Biz çocuklarımıza özlendiğimiz için onların neyle meşgul olduklarını bilmemiz lazım.
06:40Yani video mu izliyoruz? Beraber izleyelim.
06:42Onun izlediği karakterlere bakalım.
06:44Aa evet bu karakter izlenebilir.
06:46Bazen gerçekten sosyal medyada işte video çekimi yapıp bunu yayınlayan kişiler çocukların ruhsal gelişimini özenerek içerik hazırlıyorlar.
06:54Ama bazıları bu sorumluluk duygusundan çok uzak, hiçbir mesuliyet duymadan hatta bazen çocuklara zarar vereceğini bile bile de içerik hazırlayabiliyorlar.
07:02Kumara teşvik edebiliyorlar, LGBT dediğimiz dört harflilere teşvik edebiliyorlar, çocukları şiddete teşvik edebiliyorlar, istismara teşvik edebiliyorlar.
07:12Ki bugün kapatılan uygulamada çocukları istismara teşvik ettiği için yasaklı konuma gelmiş ve kendisine yapılan uyarıları dikkate almadığı için devlet o konuda son sözü söylemiş.
07:23İyi ki bu konuda bizim çocuklarımızı koruyamadığımız yerde devletin bu güçlü eli var.
07:28Dönüşebilir yani bu Mavi Balina'da da oldu hatırlıyor musunuz?
07:31Öyle bir salgın da olmuştu.
07:32Çocuklar bir öğrendiği bu model alma davranışıyla Bandura diye bir sosyal öğrenme kuramcısı var.
07:38Çocukların görerek büyüklerinden yetişkinlerinden izleyerek rol modelle öğrendiğini söylüyor.
07:44Tabi bu uygulamalarda çocuk akranlarından da öğreniyor.
07:47Akran transferi daha güçlü bir transfer.
07:49Yetişkinden öğrenilenden daha büyük bir transfer.
07:52Bazen çocuklar yetişkinlerden gelen bilgi yerine kendi akranlarından gelen bilgiyi daha çok önemsiyorlar.
07:58Ve kendi akranlarından sosyal medyada aldıkları bu olumsuz formasyonla hayatta gerçekle hayat karıştırabiliyorlar.
08:06Yani şöyle düşünün çocuk sabaha kadar oyun oynuyor ve akşama kadar oyun oynuyor.
08:09Gece sabaha kadar rüyasında o oyun devam ediyor.
08:12Sabah kalktığında oyuna bir daha giriyor.
08:14Artık gerçekliği zihninden ayırıyor.
08:16Biz bunu yetişkinlerde de görüyoruz.
08:18Sabahtan akşama kadar işte borsayı takip ediyor.
08:21Kriptoyu takip ediyor.
08:22Gece yatıyor sabaha kadar rüyasında devam ediyor.
08:24Bakın yani biz çocukları suçlayıp yetişkinler hiçbir şey yapmıyoruz böyle hatalar yapmıyoruz diyemeyiz.
08:29Yani hepimiz bu sürecin içerisindeyiz.
08:31Ölçüyü kaçırıyoruz.
08:33Çocukların da ne içerik izlediklerini takip etmek zorundayız.
08:36Eğer bunu takip edemezsek bir daha çocuklarımız tutma şansımız kalmayabilir.
08:40Ağzınıza sağlık eklemek istediğiniz herhangi bir şey var mı?
08:44Tekrar devletimize aldığı bu doğru karardan dolayı.
08:47Bunlar bir başlangıç olsun.
08:48Bunun gibi böyle kafasına göre çocuklarımızı, gençlerimizi, yetişkinlerimizi varoluş amacından uzaklaştıran her türlü uygulamaların, etkileşimlerin bir şekilde toplumumuzun gelişimine engel olmasına müsaade etmesin devletimiz.
09:02Teşekkür ediyoruz duyarlı bütün devlet büyüklerimize.
09:05Bu konuda da ilk başta yasakçı bir zihniyet mi var diye tepki verip anlayış gösteremeyen vatandaşlarımıza konunun arka planını iyice düşünmelerini tavsiye ediyorum.
09:14Teşekkür ederiz ağzınıza sağlık.