Prof. Dr. İrfan Kaya Ülger Türkiye'nin davaya müdahil olmasını değerlendirdi. Türkiye neleri değiştirecek?
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Efendim türkiye soykırım davasına müdahil oldu, uluslararası ilişkiler usmanı profesör
00:06doktor irfan kaya ülger konumuz efendim hoş geldiniz.
00:10Sayın ülger teşekkür ederiz türkiye davaya müdahil oldu dilerseniz önce davanın önemi
00:18ile başlayalım.
00:19Güney afrika ve israil arasında devam eden bu dava niçin önemli neler söylersiniz?
00:25Evet şimdi 10 aralık 1948 insan hakları evrensel beyan namesinin yayınlandığı tarih
00:3110'dan 1 gün önce soykırım suçunun önlenmesi ve cezalandırılması sözleşmesi birleşmiş
00:38birlikler tarafından kabul edildi.
00:41Şimdi bu sözleşmeye aykırılık iddiasıyla 28 aralık 2023'de güney afrika cumhuriyeti
00:51bir dava açtı birleşmiş birliklerin organlarından uluslararası adalet divanında layihde açıldı
00:57bu dava ve israil gazetede irtikap ettiği cürümlerin soykırım suçunu teşkil ettiğinin
01:09mahkeme kararıyla tespit edilmesi ve israilin cezalandırılmasını öngörüyordu.
01:15Türkiye tabi bu davayı kendisi açamadı çünkü soykırım sözleşmesine türkiye taraf
01:22değil o sözleşmeyi geçmişe doğru yürüterek bir elveni soykırımı gibi bir takım projeleri
01:29olduğu için ama bu davaya müdahil olma niyetini mayıs ayında ortaya koymuştu ve
01:34uzun bir hazırlıktan sonra da işte dün itibariyle türkiye güney afrika cumhuriyeti
01:41birleşmiş birliklerin israil aleyhine açtığı bu davaya taraf oldu burada 63.
01:47maddeye göre bir türkiye'nin müdahil olması söz konusu 62.
01:52maddedeki müdahil olma hakkımızı da saklı tuttuğumuzu beyan ettik bizden önce 6 tane
02:00devlet daha bu konuda müdahil olmak için mahkemeye başvuru yaptı nikaragua filistin
02:06mısır ispanya kolombiya ve libya bunlar konusunda da mahkeme müdahili kabul edildiği
02:14konusunda henüz bir karar vermedi bizimkini de bir süre kendi işlerinde müzakere edecekler
02:21hem güney afrika cumhuriyeti ne soracaklar bu konuda ne diyorsunuz diye misaline soracaklar
02:26ama onların beyan edecekleri görüşlere bağlı kalmak durumunda değil şimdi türkiye'nin
02:31burada müdahil olması tıpkı davacı statüsü gibi yani nasıl ki güney afrika cumhuriyeti
02:38israil aleyhine dava açtığı zaman burada bir soykırım suçunun tek bir unsurlarının
02:45oluştuğunu iddia ediyorsa biz güney afrika cumhuriyeti'nin argümanlarına katılıyoruz
02:50zaten 63. madde yani uluslararası adalet divanı kuruluş tüzüğünün 63.
02:57müdahil olan ülkenin söz konusu burada uygulanacak hukuk kuralları konusunda yorum
03:05yapma hakkını tanıyor ve mahkeme bu başvurudan sonra 3 defa ara karar verdi bu kararlarda
03:15genel olarak israil'in saldırıları durdurması sivil kişilere gıda ettiklerine engel olmaması
03:25refah kapısının açılması ve burada tahkikat yapacak uluslararası görevlilere izin verilmesi
03:33ve bir de israil'in rapor sunması gibi suslar yeraltı en son 17 mayıs'ta böyle ara karar
03:43verdi fakat fiiliyatta israil'in bunları çok fazla ciddiye almadığını görüyoruz zaten
03:50uluslararası hukuk israil'in rakayt kaldığı bir alan şimdi buradaki şeye baktığımızda
03:58sözleşmeye baktığımızda soykırım fiilleri yani ne şekilde tanımlanıyor israil'in
04:05irtikap ettiği buradaki cürümler soykırım fiilini oluşturur mu türkiye bu konuda güçlü
04:13bir hazırlık yaptı argümanlarını ortaya koyacak şimdi sözleşmede isterseniz özür
04:19dilerim biraz bahsedeyim sözleşmede soykırım şu şekilde tanımlanıyor
04:25bir ulusal etnik ıksal yahut da dinsel grubu tamamen veya kısmen ortadan kaldırma amacıyla
04:36kasıtlı olarak işlenen fiillere soykırım denir diyor yani neler daha sonra spesifik
04:42olarak bunları sayıyor grup üyelerinin öldürülmesi onların fiziki ve mental
04:48sağlıklarını koruyamayacak şartlar altında yaşamaya zorlanması sonra grubun bir kısmını
04:57veya tamamını bir bölgeden bir başka bölgeye sürme çocukları ailelerden alıp uzaklaştırma
05:04bu fiillerin hepsi soykırım suçunu teşkil ediyor ve sözleşmenin mütakip maddelerinde
05:11neler cezalandırılacak yani cezalandırılması gereken soykırım eylemleri neler birincisi
05:18fiili işleme yani soykırımda bulunma sonra bu konuda soykırımda bulunanlarda iş birliği
05:25yapma yani nasıl ki iç hukukta bir kişiyi katletmek için yardım aldığınızda sizi savcı
05:32hakim suçluyorsa burada da benzer bir durum var iş birliği yapma kışkırtma soykırım yapılması
05:39kışkırtma teşebbüste bulunma yani fiili yapmamış olsanız bile yapmak için girişimde bulunmanız ve
05:46bir de fiili bir soykırıma iştirak etme işte bu açılardan sadece İsrail değil kendisine destek
05:52verenlerin de sorumlu olarak kabul edilmesi gereken bir durum var şimdi tüm bu maddelerde
06:00soykırım sözleşmesinin birinci maddeden altıncı maddesine kadar olan alanlarda Türkiye güçlü
06:09dosyayla uluslararası adalet divanına başvurdu önümüzdeki aşamalarda burada işlenen cürümlerin
06:17soykırım olduğunu ispat etmeye çalışacak burada tıpkı Güney Afrika Cumhuriyeti gibi yorum yapacak
06:23efendim biraz önce de bahsettiniz Türkiye müdahillik bildiriminde bulunan yedinci ülke
06:28oldu evet Türkiye bu zamana kadar müdahillik bildiriminde bulunan en önemli bölge ülkesi
06:35bu önemi nasıl açıklarsınız ve tabi Türkiye'nin müdahil olmasıyla birlikte davanın lehine
06:45İsrail aleyhine sonuçlanmasıyla alakalı ne gibi katkıları olabilir Türkiye'nin neler söylersiniz
06:51Türkiye güçlü bir hazırlık yaptı bir kere yani sürenin Mayıs'tan bu zamana kadar uzamasının
06:57bir sebebi de bu sadece bu davaya değil yine Lahay'de bir başka mahkeme var uluslararası
07:04ceza mahkemesi oraya da Türkiye işte soykırım kanıtlarını delillerini sundu özellikle orada
07:14dava açılması o ikinci mahkemede savcı dava açabiliyor Kerim Ağahan uzun bir tahkikatın
07:20ardından dava açılmasına karar verdi fakat İstanbul 2. Baros'un sunduğu Anadolu Ajansı'nın
07:28videoları fotoğrafları mesela çok önemli kanıt niteliğinde şimdi oradaki yargılamada
07:34uluslararası ceza mahkemesinde kişiler yargılanıyor ve savcı İsa'yı başbakanı
07:41İsa'yı savunma bakanı Galat'ın tutuklanması talebiyle bir başvuru yaptı mahkeme henüz daha
07:47karar vermedi şimdi buradaki burada İsa'yı devleti yargılanıyor bu dava biraz uzun sürecek
07:54Türkiye derinlemesine hazırlık yaptı çünkü İsa'yı şunu iddia ediyor ben burada terörle
08:01mücadele ediyorum evet bazı kişiler bizim isteğimiz dışında hayatlarını kaybediyorlar
08:07ama ben bunları ortadan kaldırma gibi bir niyetim yok yani İsa'yı burada tıpkı trafik
08:15kazaları veyahut da adam öldürme olaylarındaki durumu kendisine uyarlamaya çalışıyor bir kişiyi
08:21tahammüden bilerek isteyerek tabancayla öldürdüğünüzde ceza yasaları ne kadar süre veriyor
08:28işte 24 yıl 36 yıl hafifletici sebepleri dikkate alarak veya trafikte bir kişiyi istemeden
08:35kazayla öldürdüğünüzde hakim size yani bu suçu işleyene 2 yıl ceza veriyor neden çünkü aslında
08:42siz onu öldürmek istemediniz fakat o işte kişinin kastı olmamasına rağmen hayatını kaybetti
08:50kasıt unsuru olmamasından dolayı İsa'yı işte bu mahkemede spesifik olarak yani benim
08:56kastım yok ve burada ben terörle mücadele ediyorum argümanını kullanıyor işte Türkiye'nin
09:04devreye girmesi şu bakımdan önemli çünkü Türkiye İsa'yı bilinçli olarak kasıtlı olarak
09:11bunu yaptığını ispat edebilecek en iyi ülke bunun bir dini temeli de var sık sık işte Muharref
09:19göndermeler yapılıyor mesela çeşitli konuşmalarda işte kadınları da öldürün
09:26karınlarındaki çocukları da öldürün çünkü onlar büyüdüğünde size düşman olacak mesela sonra
09:33yine bir bakan İsrail'e bir bakan atom bombası atalım dedi bir başka bakan İsrail'i Filistinliler
09:40hakkında bunlar insan değil insanımsı varlıklar falan dedi tüm bunlar İsrail'in kasıtlı bilinçli
09:48olarak daha müden hareket ettiğini soykırım cürümlerini bilerek işlediğini gösteren karineler
09:55önümüzdeki zaman diliminde Türkiye bunu güçlü biçimde ortaya koymaya çalışacak hatta Güney
10:01Afrika Cumhuriyeti'nden daha etkili olabileceğini düşünüyorum çünkü Türkiye'nin bu konuda hem
10:07tarihi bir arka plan olarak meseleye vukufiyeti var hem de çok sayıda delilleri var onun için
10:14geç başvurdu fakat bu burada İsrail'in cezalandırılması yönünde bir karar için
10:22Türkiye'nin bu müdahil olması çok önemli ama bu dava pat diye sonuçlanacak değil yani bir
10:29kez 4-5 yıl sürecek burada emniyet taşıyan nokta bir taraftan hukuk baskısı devam edecek
10:34İsa'yla karşı uluslararası adalet itibarında uluslararası ceza mahkemesinde fakat emniyet
10:39taşıyan nokta ateşkes kararının Güvenlik Konseyi karar aldı uygulamaya konulması Akanka'nın
10:46bir an önce durdurulması işte tam da şimdi ateşkesin arifesinde bulunuyoruz.
10:51Erifan Bey şimdi Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu Başkanı Profesör Dr. Cüneyt
10:56Yüksel bir açıklama yapmıştı malumunuz. Türkiye'nin davaya olan derin ilgisini ve
11:00adaleti sağlamak için çabalarını sürdüreceğini ve gerekirse başka hukuki yolları kullanmak
11:07ihtimalini göstermektedir şeklinde de bir açıklaması vardı Yüksel'in.
11:12Şimdi bu açıklama başka hukuki yollardan kasıt ne sorusunu doğuruyor ve bir yandan
11:19da müdahillik başvurusunun nasıl sonuçlanacağı ile alakalı da bir soru doğuruyor.
11:25Neler söylersiniz müdahillik başvurusu olumlu yanıt alır mı?
11:30İkincisi başka hukuki yollardan kasıt nedir?
11:33Türkiye güçlü bir dosya ile başvuru yapıyor.
11:37Bunu tabii mahkeme heyeti değerlendirecek.
11:39İsa'yı karşı çıkacak Güney Afrika Cumhuriyeti olumlu bakacak ama mahkeme heyeti tüm bunları
11:44dikkate alarak nihayet kararı verecek.
11:46Ben olumlu şekilde cevaplandırılacağını düşünüyorum.
11:49İsa'yı etrafındaki baskıyı böyle çemberi daraltma operasyonu bu bazen Birleşmiş
11:56Milletler Genel Kurulu'nda İsa'yı aleyhine devletlerin büyük bölümünün iştirakiyle
12:00karar alınması şeklinde olabiliyor.
12:02Daha zahmet İsa'yı yönelik bir takım faaliyetlerin diğer devletler tarafından
12:09da ambargolarla yahut da kısıtlamalarla İsa'yı tecrübe edilmesi şeklinde olabilir.
12:15Nitekim Türkiye bunun adımlarını da attı.
12:17Önce belli mal kategorilerinde ticaret kısıtlamaları yaptı.
12:21Daha sonra tamamen ticareti durdurdu.
12:23Bu konuda Türkiye uluslararası örgütleri harekete geçirmeye çalıştı.
12:2710 Kasım 2023, 11 Kasım 2023 uluslararası 2 örgüt bir toplantı yaptı ciddede.
12:35İslamiş Birliği Teşkilatı, Arap Birliği Teşkilatı.
12:37Türkiye'nin önerilerinin büyükçe bir kısmı sonra zaman içinde bunlara bakarız
12:41falan diye safsaklandı.
12:43Sadece tebas kurumu kuruldu.
12:45Mesela havan sahasının kapatılması, ekonomik yaptırımların herkes tarafından
12:49bir anda uygulamaya kurulması, petrol satışına kısıtlama getirilmesi, mesela bunun telaffuz
12:54edilmesi bile çok büyük etki yaratırdı ama maalesef orada işte Sultanlar İslam'ın
13:00başta olmak üzere bir takım ülkeler bu aşamada buna gerek yok diye bu konuyu
13:05uzun bir sabahına doğru safsakladılar.
13:08Sonraki toplantılarda da alınan kararlar en başta güçlü bir reaksiyon ortaya konulamadığı
13:17için etkili olamadı.
13:19Türkiye bir taraftan da hem bireysel olarak yani ikili düzeyde başka ülkelerle, diplomatik
13:25ilişkilerle konuyu gündeme getiriyor hem uluslararası örgütler nezdinde girişinde
13:29bulunuyor.
13:30Etkili olduğu yerler var olamadığı yerler var.
13:32Mesela hatırlayalım NATO'nun 75. Kuruluş Yıldönümü emkinliklerinde sonuç bildirgesine
13:39Erdoğan gazete ateşkes kararı konulması için var gücüyle çalıştı ama mümkün
13:45olmadığı yani bazen netice alamamış olsanız bile İsrail'i uluslararası toplumda tecrit
13:51etmeye yönelik güçlü çabalarımız takdir görüyor tabii ki.
13:56Peki efendim çok teşekkür ediyoruz katkılarınız için.
13:59Uluslararası İlişkiler Osman'ı Profesör Doktor İrfan Kaya Ülger bizlerleydi değerlendirmeleri
14:05için kendilerine tekrar teşekkür ediyoruz.