Gözler o tarihte! Enflasyonda düşüş cebe nasıl yansıyacak? Uzman isim anlattı...
Temmuz enflasyonu Pazartesi günü açıklanacak. Peki beklentiler ne yönde? Enflasyonda düşüş sürecek mi? Markette fiyatlar düşecek mi? Ekonomist Prof. Dr. Murat Ferman değerlendirdi.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Benim beklentim maalesef genel beklentilerin hilafına özellikle yönetilen ve yönlendirilen fiyat tabir ettiğimiz
00:11işte elektrikti, ulaştırmaydı, suydu, yerel ve ulusal hükümetin ve diğer kamu kurumlarının
00:19ve bazı gösterge ve endikatörlere göre otomatik hesaplanan fiyatlardaki yüksek montanlı artışlar dolayısıyla
00:284'ü bir parça geçen 4.1'lik bir enflasyon öngörüyoruz Temmuz için.
00:34Netice itibariyle özellikle bir kısım fiyat ayarlamaları, bu belirtilen fiyat ayarlamaları
00:41Haziran enflasyonuna yansımaması için Haziran'dan sonrasına yani Temmuz'a bırakılmıştı, devredilmişti.
00:49Bunların bir kısmı yaşayacağımız olumlu baz etkisi dolayısıyla sönümlendirilecek,
00:55tabiri caizse teknik deyimle emilecek ama bunların tamamen izale edilmesi, bertaraf edilmesi mümkün değildir.
01:03Gene teknik bir dille bunlar inhibe edilecektir.
01:06Maalesef bu birikim enflasyon stokuna olumsuz bir etki sağlayacaktır.
01:11Nitekim değerli meslektaşım, dostum Cevdet Hoca'nın da söylediği, belirttiği gibi
01:17Temmuz ayı enflasyonu beklentilerin üzerinde olacaktır.
01:21Bir de bir noktayı belirtmek istiyorum.
01:23Burada enflasyon beklentileri biliyorsunuz açıklanıyor.
01:26Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası son dönemde bunu daha zenginleştirici ve ekonominin tüm aktörlerini kapsayıcı bir boyuta taşıdı.
01:34Bu çerçevede üç farklı zümrenin enflasyon beklentileri ortaya koyuluyor.
01:40Birincisi piyasa katılımcıları denilen bir taife ki bunlar daima yüzde otuzlar civarında
01:47hatta Merkez Bankası'nın beklentilerinden bazen bir kıdım aşağıda bir beklenti içerisindeler.
01:53Sonra ekonomik aktörler veya piyasada iş yapanlar, tacir, tüccar, üretici, size bana malı satanlar geliyor.
02:02Onlar yüzde ellili civarda bir enflasyon bekliyorlar.
02:06Bir de hane halkı geliyor, vatandaş, tüketici.
02:09Unutmayın hepimiz neticede tüketiciyiz.
02:12Farklı şapkaları giyiyoruz ama günün sonunda o ahkam kesen finansçılar da,
02:16üretim yapan sanayiciler de gidiyorlar marketten ekmeğini, suyunu vesairesini alıyor.
02:21Dolayısıyla onlarda da yüzde yetmişin üzerinde.
02:24Şimdi bu dikkat ederse piyasa katılımcılarıyla sokaktaki insan arasında, vatandaş arasında iki buçuk katlık bir marja işaret ediyor.
02:35Cevdet Hoca buna da değindi.
02:37Mümkün olduğu kadar Merkez Bankası beklentilerine uygun bir hal ve harekete girilirse,
02:43fiyatlandırma kararı buna göre alınırsa, temmuz ayından sonraki enflasyon gidişatı daha aşağı yönlü olabilir.
02:50Ama maalesef temmuzda bir hafif bir yukarı yönlü hareket, bir sıçrama göreceğiz.
02:55O hafif yönlü yukarı hareket dediniz temmuz ayında.
02:58CEV'e nasıl yansır ya da yansıması olur mu?
03:03Elbette zaten şimdiden biliyorsunuz enflasyon sonradan gelen veridir.
03:07Zaten şu anda yansımış durumda.
03:10Esasen son altı ila dokuz ay içerisinde yüksek enflasyon gündemde kalmakla beraber mahiyeti değişti.
03:18Tıpkı yüksek tansiyon hastasının yeni bir aşamaya geçmesi gibi.
03:23Mesela katılık ve yapışkanlığın iç dinamikleri değişti.
03:27Enflasyon hala katı, hala yapışkan.
03:29Ama mesela hizmetler sektörü, gıda sektörünün yanına geldik, kuruldu.
03:34Enflasyona bağlı fiyat artışlarında ivme ve çoğaltan etkisi arttı.
03:40Bunlar hep teknik olarak bizim modellerimizle takip ettiğimiz unsurlar.
03:44Bunun dışında Mart 2023 tarihinde CNN Türk komundaki makalemde ilk defa Türk kamuoyuna arz ettiğimiz,
03:52enflasyonun geniş aile üyelerini, diğer aile üyelerini takdimimdir dediğim,
03:57shrinkflasyon, shrinkflasyon ve skinflasyon unsurları ve gridflasyon unsurları tamamen artık yerleşti.
04:06Ailenin bir parçası oldu.
04:08Tabiri caizse o zaman da söylemiştim, korktuğumuz başımıza geldi, bir daha gitmemek üzere eve yerleşti.
04:15Yani fiyatlar artarken açgözlü fiyat artışı, kaliteden ve hizmet içeriğinden ödün ve dahi içerik konusunda gerileme.
04:25Yani daha fazla para ödeyip daha azına razı olmak durumunda olan bir durumdayız.
04:31Benim anlamadığım bir nokta var Murat Bey.
04:34Benim anlamadığım bir nokta var.
04:36Bunu da size sormak istiyorum ve buna kısa bir cevap rica ediyorum.
04:39Anlattıklarınızı da ek olarak.
04:40Enflasyon, geçen ay yıllık enflasyonda bir, yani haziranda bir düşüş gördük.
04:45Bunun cebimize yansıması ne olacağı konusunda zamanla olacak şeklinde bir yaklaşım oldu.
04:52Ama artınca yani düşüş cebimize yansımazken artış niye cebimize yansıyor?
04:57Öyledir. Enflasyonda merdiven veya sarmal teorisi dediğimiz mesele budur.
05:03Enflasyon çok zor aşağı iner ama çok kolay yukarı çıkar.
05:08Ve fiyatlandırma hareketlerinde de biliyorsunuz bunu sokaktaki esnaftan anlı şanlı bankalara kadar herkes yapar.
05:16Örneğin kredi faizlerini anında yukarı çekerler borçlandırma faizlerini.
05:21Ama mevduat sahiplerine verecekleri mevduat faizlerini arttırmada biraz daha çekingen davranırlar.
05:29Bu her zaman böyledir.
05:30Bu biraz evvel arz ettiğim gridflasyon açgözde enflasyon ve enflasyonun diğer istenmeyen ailenin maalesef kovamadığımız ama istenmeyen üyelerinin şeyi şudur.
05:41Bir yansıması gece yarısı benzine zam gelir.
05:45Ertesi sabah altı buçukta simit almaya giderseniz zam gelmiştir.
05:49Şimdi güzel bir örnek olmadı ama ne dersiniz ki niye?
05:53Abi der akşam petrole zam geldi.
05:55Peki sen bunu dün akşamki zamlı benzinden alıp mı yaptın?
05:59Veya o zaman mı ürettin?
06:01Yani netice itibariyle özellikle ulaştırma, köprü, elektrik, altyapı yönetilen ve yönlendirilen hizmetler.
06:09Biliyorsunuz bu iktisatta çok sık kullanılır.
06:11Cevdet Hoca da geçen günkü beyan altında bunu söyledi.
06:14Yönetilen ve yönlendirilen hizmetler.
06:16O zaman şöyle bir garabet ortaya çıkar.
06:18Kamu ve belediyeler yani ulusal hükümet ve yerel hükümet, yerel yönetimler, genel geçer teknik ifadesiyle
06:27eğer enflasyonu biz yüzde kırk öngörüyoruz deyip de yüzde ellinin üzerinde, yüzde yetmişin üzerinde, yüzde yüz yetmişin üzerinde
06:36zam yapılırsa o zaman bu yönetilen ve yönlendirenlerin bir etkisi olur.
06:41Bir de şu var tabii maalesef kırk iki yıllık hatalı ulaştırma politikaları dolayısıyla bizim ulaştırma yani karayoluna bağımlı olduğu için
06:49taşıma ücretlerinde ve ulaştırma ücretlerindeki en ufak bir artış misliyle yansıyor.
06:58Unutmayın son dönemde o katılık ve yapışkanlık karakter değiştirdi dedim ya Kaan Bey.
07:02Orada dikkat edilirse hizmet sektörü, gıda sektörü, gıda zaten eskiden vardı.
07:08Şimdi bir de başımıza ulaştırmayla eğitim öğretim sektörü çıktı.
07:12Eğitim öğretimi tabii hizmetler içinde görüyoruz ama özellikle olduğu için ayrı tutuyoruz.
07:17Peki çok teşekkürler Murat Bey aktardıklarınız için.
07:19Teşekkür ediyorum. İhtiyatlı iyimserliğimizi koruyarak enflasyonla mücadele edeceğiz.
07:23Uzun ve çetin bir yoldur. Buna hazır olmakta fayda var.