Enflasyon savaştan etkilenir mi?
TÜİK dün enflasyon rakamlarını açıkladı. Buna göre yıllık enflasyon düştü, ancak aylık enflasyon bir miktar arttı. Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, herkes gibi "Eylül ayı enflasyonu beklentilerimizin üzerinde geldi" dedi. Aylıktaki bu artış neye işaret? Detayları Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yüksel Okşak aktardı.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sizin de ifade ettiğiniz gibi aslında yıllık baktığınızda olaya yani baz etkisi bir düşüş olduğu için her şey böyle güllük gülistanlık gibi gözüküyor yıllık bazda ama bizi ilgilendiren esas hani konu temel konu biliyorsunuz tartışmalarında odağında olan hani Türkiye'nin faiz indirimi sürecine FED'in faiz indiriminden sonra ne zaman başlayacağı en çok piyasalarda tartışılan konuydu.
00:23Bunun için de hem Sayın Bakanımız Mevlevi Şimşek hem de Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan'ın işaret ettiği nokta hep şeydi biz aylık veriye bakacağız daha önceki yayında da sizinle bunu konuşmuştuk eğer aylıkta kalıcı bir iyileşme yani düşüş görürsek o zaman faiz indirimini tartışırız diye ifade etmişlerdi.
00:42Şimdi dün gelen enflasyon rakamı açıkçası piyasanın bu anlamdaki iştahını, beklentisini yani Türkiye'yi yakın zamanda faiz indirir piyasalarda bir hareketlenme başlar algısını tamamen yerle bir etmiş oldu.
00:55Çünkü gerçekten beklentinin üzerinde gelen bir aylık enflasyon datasıydı bu.
00:59Piyasada uygulanan programda biliyorsunuz hani hep tartışılıyor şu an yani gerçekten uygulanan program bir başarı getiriyor mu hala program çalışıyor mu çalışmıyor mu da en fazla tartışılan konulardan bir tanesiydi.
01:11Bu piyasa aktörleri tarafından açıkçası şeydi yani fiyatlaması şuydu belli başlı gruplar bu programın çalışmasından endişe duyuyordu ki ben de yayınlarda sürekli bunu dile getiriyordum.
01:22Ama çok büyük bir kesimde programın çalıştığını ve hayatına devam ettiğini söyledi ama dünkü data itibariyle açıkçası buradan da görüş farklılıkları oluşmaya başladı.
01:30Çünkü bizim manşet enflasyonumuz siz söylediniz işte 2.2 yani işte 2.9 gelen enflasyon rakamıyla beraber oralarda hani burada da beklenti üstü bir artış var ama esas sorun çekirdek enflasyonu tarafından.
01:41Mesela burada son 3 aylık enflasyon datasının da üzerinde bir veri gördük dün yani bu biraz can sıkıcı bir durum.
01:48Bir diğer önemli konu yine geçen hafta sizinle yaptığımız yayında benim de dikkat çektiğim bu hizmet enflasyonu tarafı.
01:53Yani Türkiye'de mal enflasyonuyla ilgili düşüş sürüyor bunu zaten piyasadan da hissediyoruz.
01:59Hani kime sorsak bir durgunluk var bir yavaşlama var işte bir talep daralması var.
02:03Üretim daralması da geçen hafta PMI verileri de zaten geldi ama hizmette bir düşüş görmüyorduk.
02:09Şimdi dünkü gelen datanı bunu da gördük.
02:11Mesela hadi düşmüyor en azından hani seyrini korur mu zayıflama görür müyü beklerken dün Gökse Hanım son 7 ayın en yüksek hizmet enflasyonunu gördük biz.
02:21Yani bu da moralleri inanılmaz bozdu.
02:24Yani hizmet enflasyonu tarafında gerçekten bırakın çözülmeyi hani orada ciddi manada bir yukarı yönlü iğmelenmeyi de görüyoruz.
02:31Benzer bir iğmeyi de yine gıda tarafında gördük.
02:34Yani gıda fiyatlarını da hala bir miktar çözülme olmadığını gördük.
02:37Şimdi bütün bu datalar aslında neyi teyit etti bizde?
02:40Şunu teyit etti bakın enflasyon beklentilerini yönetmek elbette ki önemli.
02:44Sayın Merkez Bankası Başkanı da buna sürekli dikkat çekiyor.
02:47Yani bir anketi de tartışmıştık piyasa beklentileri anketini hatırlarsanız geçtiğimiz hafta yayında ve şunu demiştik.
02:54Yani orada hane halkının beklentileriyle piyasa aktörlerinin beklentileri arasındaki bağlantı çok kopuk.
02:59Yani ikisi arasındaki beklentiler çok uzak birbirinden ve dolayısıyla hep şunu söyledik.
03:03Dedi ki hane halkı beklentileri hep günün sonunda doğru çıkıyor.
03:07Dolayısıyla bu ayki enflasyon içinde beklentiler çok yüksekti hane halkı tarafında ve yine maalesef ki o şekilde neticelendi.
03:14Şimdi can sıkıcı olan durum şu piyasada ciddi bir durgunluk var ve bu durgunluğu aşmak için bir faiz indirimi beklentisi oluşmuştu.
03:22Toparlarsak dinleyenler için enflasyondan da bunu tetikleyecek yani bunu onaylayacak bir beli bekleniyordu.
03:29Yani enflasyonda gerçekten hani aylıkta da yavaşlama var.
03:32Evet yakında bir faiz indirimi konuşabiliriz beklenirken bunun tersi bir durum oluştu.
03:38Bu şu demek hemen zaten borsayda yansıdı.
03:41Yani dün itibariyle yani bir faiz indirimi yakında gelirin getirdiği böyle bir hafif hareketlenme vardı.
03:47Özellikle inşaat hisselerinde, inşaat malzemeleri hisselerinde, konut hisselerinde ama dün gelen datadan sonra bu da tamamen tersine dönmüş oldu.
03:57Üstüne üstlük sizin de bu jeopolitik hislerle ilgili eminim.
04:01Buradan devam edelim mi?
04:03Sayın Okşan şimdi jeopolitik kriz demişken aylık enflasyonun yüksek gelmesinin sebebi gıda fiyatları da olabilir.
04:09Sizin söylediğiniz gibi hizmet veya başka şeyleri de ekleyebiliriz.
04:12Ama küresel gelişmeler de oldukça etkiliyor ve bir yanda da bunları konuşmak gerekiyor.
04:16Şu an gözümüz kulağımız Orta Doğu'daki bu savaşta gerilimde ve iddialar arasında hepimizi belki bundan sonraki süreçte çok etkileyecek bir gelişme yaşanabilir iddiası.
04:27Ki o da ABD'den gelince acaba böyle bir olasılık gerçekleşir mi sorusu var.
04:34İsrail'in, İran'ın petrol tesislerinin vurması konuşuluyor.
04:37Eğer bu gerçekleşirse küresel ekonomi biz bundan nasıl etkileniriz?
04:44Çünkü bunun jeopolitik konumumuzu da göz önünde bulundurursak bir saatte uzağımızda bir tansiyonu yükseliyor.
04:54Türkiye'ye yansıması tam da biz toparlanıyoruz işte ekonomide ayağa kalkacağız ve enflasyonun da yıllık bazda düştüğünü gördüğümüz bu süreçte ne olur etkileri?
05:05Şimdi orada açıkçası ben ne siyah ne de beyazım.
05:09Şöyle yani bu konuyu ne çok iyimser değerlendiriyorum ama ne de böyle bir felaket gibi değerlendiriyorum.
05:15Bunun sebebi şu şimdi piyasa yıllar boyunca ya da aylar boyunca işler iyi gidiyorsa hani herhangi bir sorun yoksa o zaman gelen jeopolitik riski çok sert fiyatlıyor.
05:27Ama bakın dikkat edin biz uzunca bir süredir zaten jeopolitik risklerin göbeğinde yaşıyoruz.
05:32Ukrayna Rusya savaşı ile başladı bu sonra Filistin işte sonra Lübnan.
05:37Dolayısıyla mesela dünkü bu haberden sonra yani petrol fiyatlarına mesela bir imelenme gördük.
05:42Hemen ben mesela bugün sabah itibariyle baktım petrol fiyatlarına hızlıca bir tekrar yatay seyre doğru dönüş oldu.
05:48Dolayısıyla hani bu tarz haberler artık nasıl diyeyim anormallerin normalleştiği bir süreç yaşıyoruz dünyada.
05:56Hani çok fazla anormalite var ama o kadar çok var ki hayatımızda biz artık bunları piyasa olarak ne yapıyoruz?
06:02Anılık bir tepki veriyoruz sonra tekrar bir toparlanma sürecine giriyor hızlı bir şekilde.
06:07Dolayısıyla mesela Brent petrol ve diğer petrol türlerindeki dünkü haberden sonra başlayan bu hareketlenme bugün tekrar yataya döndü.
06:15Sizin söylediğiniz soruya gelelim.
06:17Bu gerçekleşirse ne olur?
06:19Gerçekleşirse elbette kötü olur.
06:21Çünkü biliyorsunuz hem dünyada hem de Türkiye'de enflasyonu tetikleyen unsurlardan bir tanesi de bu enerji maliyetleri.
06:30Fiyatlar muhtemelen artış gösterir.
06:33Zaten petrol yükselişte.
06:35Piyasaya bunun yansıması çünkü petrol rafinerelerini vurmak demek aslında tam anlamıyla ne demek?
06:45Tekrar enflasyonu tetikler mi?
06:47Tabi arzın azalması demek.
06:50Arz azalınca temel iktisadi kural bir şey azalırsa fiyatı artar.
06:54Dolayısıyla şu anda bir arz bolluğu yaşıyoruz onu söyleyelim.
06:57Yani bu Ukrayna Rusya savaşındaki gibi bir durum söz konusu değil.
07:01Ama gelen haber elbette ki petrol miktarını azaltacak.
07:04Bu da petrol fiyatını yukarı yönünü tetikleyecek.
07:06Enflasyona geçişkenliği biliyorsunuz Türkiye'de kurun enflasyon geçişkenliği çok sert oluyor kur şokundan ötürü.
07:12Bir de petrol fiyatlarının enflasyon geçişkenliği hakikaten yüksek oluyor.
07:16Şimdi böyle bir şeyin gerçekleşmesi halinde bir süre petrol fiyatlarını bir miktar daha yukarıda görürüz.
07:22Bu da zaten bizim için kötü giden aylık enflasyon datasını bir miktar daha maalesef kötü hale getirebilir.
07:29Umarız ki böyle bir şey olmaz.
07:31Tam böyle piyasaların normalleştiği bir süreçte böylesi bir veri akışı sadece bizim için değil dünyanın tamamı için inanılmaz kötü bir haber olur.
07:40Umarız ki böyle bir şey olmaz.
07:42Olmayacağını ben fiyatlandığını gördüm açıkçası.
07:45Bugün sabah 6-6.30 itibariyle petrol fiyatını bir miktar takip etmeye başladım.
07:49Orada yatay seyirin gelmeye başladığını gördüm.
07:51Biliyorsun piyasa bu işleri önden fiyatlıyor.
07:53Dolayısıyla ben bu riskin bir miktar bertaraf edildiğini piyasa yansımasını görüyorum.
07:59Ama olursa gerçekten büyük şok olur yoksa.
08:01Kimin işine yarar bunu yapmak?
08:03Bir de bu açıdan bakalım petrol fiyatlarının artması ve bu olağan seyirinde gitmesini istemeyen kim olabilir?
08:10Yapabilme ihtimallerini bu anlamda değerlendireceğiz.
08:14Şöyle bakalım petrol üreten ülkelerin elbette ki lehine oluyor böylesi jeopolitik risklerin yüksek olduğu dönemler.
08:23Yani Ukrayna Rusya Savaşı dönemini hatırlayın.
08:25İşte o dönem yükselen petrol fiyatları kimin işine geldi?
08:28Kim bunu üretip satıyorsa onların işine geldi.
08:31Dolayısıyla aynı mekanizmanın işine gelecektir.
08:33Yani jeopolitik risklerin tırmanması sadece bize değil dünyanın birçok ülkesine ciddi manada zarar verir.
08:41Bu bence şey değil yani çok böyle olası olma ihtimali çok yüksek bir husus değil.
08:46Araya birileri girecektir.
08:48Yani bir konsensus bence sağlanacaktır.
08:50Çünkü burada suçludan ziyade kaybet kaybet durumu söz konusu.
08:54Yani sadece mesele İsrail ve İran arasında değil bence bu petrol konusunda.
08:59Dolayısıyla orada bir dur denilecektir.
09:01Başka belki hani misillemeler olur.
09:03Ama bu boyutuyla olay biraz sıkıntıya girebilir.
09:07Bizde de işte şey İSO verisi geldi hatırlarsanız.
09:11İstanbul enflas.
09:13Bu zaten can sıktı.
09:15Üstüne imalat verilerinin kötü gelmesi can sıktı.
09:17Çünkü piyasada bir durgunluk var.
09:19İnflasları duyuyoruz.
09:21Konkor dataları duyuyoruz.
09:23Şimdi dayanabilecek güç gerçekten daralmış durumda.
09:25Özellikle reel ekonomi için.
09:27Reel sektör için söylüyorum bunu.
09:29Üstüne TÜİK verilerinin de kötü gelmesi.
09:32Enflasyonun aylık datasında.
09:34Siz bir de bunun üstüne jeopolitik hislerin gerçekleşme şerhine eklerseniz.
09:39O zaman gerçekten can sıkıcı bir dönem bizi bekliyor olabilir.