Hayata Yön Veren Mefhumlar I Kader
Serdar Yılmaz ile Hayata Yön Veren Mefhumlar derslerinde bu hafta “Kader” mefhumu işleniyor.
- Kader nedir?
- Levhi Mahfûz nedir?
- Gaybi kaderiyecilik nedir?
- Kelamcıların tartıştığı "Kaza ve Kader" mevzusu
- Kader nedir?
- Levhi Mahfûz nedir?
- Gaybi kaderiyecilik nedir?
- Kelamcıların tartıştığı "Kaza ve Kader" mevzusu
Transcript
00:00Kardeşlerim bu hafta sizlerle birlikte Müslümanların hayatına yön veren çok ama çok önemli bir mefhumu, bir kavramı ele alacağız inşallah.
00:28Ele alacağımız bu kavram İslam akidesine ilişkin ve akideye ait kavramlardan olan kader kavramıdır.
00:40Bildiğiniz gibi İslam akidesi altı esas üzerine kurulmuştur ki bunlar Allah'a, meleklerine, kitaplarına, rasullerine, ahiret gününe ve kaderin hayrının ve şerrinin Allah'tan olduğuna iman etmektir.
01:00Kadere iman bir müminin hayatındaki en önemli köşe taşlarından birisidir kardeşlerim.
01:09Yine kadere iman mümine cesaret, atılganlık, tevekkül, azim, gayret aşılayan, önündeki zorluklar ne olursa olsun hedeflerine ve gayelerine ulaşmak için gece gündüz çabalayan ve tam bir aksiyon ruhu ortaya çıkartan muazzam bir güç verir.
01:35İşte İslam'ın bu en önemli mefhumuna maalesef Müslümanlar nezdinde büyük kapalılıklar ve karışıklıklar isabet etmiştir.
01:48Kitap ve sünnetin getirdiği kadere iman mefhumu imanın lezzetini insana tattıran, yersiz korku ve endişelerden insanı kurtaran ve ona bitmek tükenmek bilmeyen bir enerji vermesi gerekirken
02:07Bu karışıklıklar ve kapalılıklardan dolayı tam aksine ne olduğu anlaşılmayan, anlamsız soruların peş peşe geldiği, kafalarda bir türlü netlik kazanmayan ve Müslümanları tembelliğe, korku ve endişeye ve geri kalmaya sevk eden bir husus haline gelmiştir neredeyse.
02:34Bir yandan Hint ve Yunan felsefelerinden gelen gaybi kaderiyecilik anlayışı, diğer yandan Yunan felsefesine ait olan cebir ve ihtiyar ve irade hürriyeti konusu,
02:50bu kaza ve kader ismiyle Müslümanların gündemine girip kadere iman konusuyla karıştırılınca bir türlü anlaşılmayan ve netleşmeyen bir mesele haline dönüşmüştür.
03:07İşte bu dersimizde Müslümanların zihinlerinde karışıklık ve kapalılığın oluştuğu kaza ve kader meselesini ele alacağız inşallah.
03:20Evet kardeşlerim, öncelikle konunun daha iyi anlaşılması ve meseleleri birbirinden daha net ayırabilmemiz için bir tasnif yaparak başlamak istiyorum.
03:36Bu tasnife göre konuyu anlatmaya ve açıklamaya çalışacağım ki siz değerli dinleyiciler tarafından konu daha net ve anlaşılır bir hale gelsin.
03:50Bahsettiğim tasnif ise şudur, kitap ve sünnetin getirdiği yani vahyin getirdiği ve kendisine iman talep ettiği hayrı ve şerri ile kadere iman konusu ile
04:08Yunan felsefesinden çıkmış ve buradan da kelam alimleri tarafından tartışılan ve günümüzde genel kabul gören kaza ve kader meselesi birbirinden farklı ve ayrı iki meseledir.
04:24Yani kitap ve sünnette geçen şerri manasıyla kader ve kadere iman farklıdır.
04:33Günümüzde akait ve kelam kitaplarında geçen kelamcıların ıstılahındaki el-kada vel-kader yani ıstılahi manasıyla kaza ve kader farklıdır.
04:48Bunun detaylarını ortaya koyduğumuz zaman daha açık anlaşılacağı gibi iki tane farklı meselenin kaza ve kadere iman adı altında karıştırılmasından dolayı Müslümanlar nezdinde konu kapalı ve karışık bir hale gelmiştir.
05:09Ben inanıyorum ki bu derslerimizi dikkatli bir şekilde dinleyip herhangi bir taassupla yaklaşmadan delilleri inceleyenler ve gerekirse mevcut akait ve kelam kitaplarında konuyu samimi bir şekilde araştıranlar meselenin neden karıştığını ve kapalılaştığını çok daha iyi anlayabilecekler.
05:36Zira bildiğiniz gibi insanlara sirayet etmiş olan bu kapalılıktan dolayı bir kısım insanlar kaderi inkara dahi yönelmişlerdir.
05:50Kulların serbest iradeleriyle yaptıkları amellerden dolayı sevap ve ceza almaları ile kaza ve kader meselesi birbirine karıştığından bu sözde çelişkiden kurtulmak için kader yoktur ya da kadere iman hadislerde geçer, Kur'an'da geçmez diyerek inkara yönelmişlerdir.
06:16İşte Allah'ın izniyle tüm bu sorulardan ve çelişkilerden Müslümanları kurtaracak ve konuyu netleştirecek bir şekilde kaza ve kader konusunu detaylı bir şekilde ele alacağız inşallah.
06:34Evet Kerim Kardeşlerim, biraz önce bahsettiğim tasnif üzerinden ilk olarak vahyin getirdiği ve iman talep ettiği kader meselesi hem Kur'an-ı Kerim'in birçok ayet-i kerimesinde hem de birçok hadislerde zikredilmiştir.
06:59Bu en önemli akaid mevzularından bir mevzudur.
07:05Bunun içindir ki hem Kur'an hem de sünnet ona önem vermiş ve açık bir şekilde beyan etmiştir.
07:13Gerek bizzat kader lafzıyla gerekse kader lafzı olmadan mefhumuyla kaderin varit olduğu ayetlerin ve hadislerin dikkatle incelenmesi sonucunda bunların hepsinin tek bir manaya geldiği ortaya çıkar ki o manada şudur.
07:36Yerde ve gökte hiçbir şey yoktur ki Allah onu ezelde katında takdir etmemiş ve tescil etmemiş olsun.
07:48Dolayısıyla bu varlıkta Allah'ın önceden takdir ve tescil etmediği hiçbir şey vuku bulmaz.
07:57Allah'ın önceden takdir ve tescil ettiği şeyin vuku bulmasından da kaçış yoktur.
08:06İster açık bir şekilde kader lafzıyla geçsin isterse kader lafzı geçmeksizin başka lafızlarla geçsin kaderin geçtiği ayetler ile hadislerin ifade ettiği mana işte budur ve bu mana kaderdir.
08:25Kaderden bahseden ayet ve hadislerin dikkatle incelenmesi sonucunda kardeşlerin levh-i mahfuzdaki kitabeden yani yazıdan ibaret olduğu ortaya çıkar.
08:40O halde kader levh-i mahfuzdaki kitabedir yazıdır ve takdir edilen şey de levh-i mahfuzda yazılı olan şeydir.
08:52Dolayısıyla bu Allah-u Teala'nın ilminden kinayedir.
08:59Şimdi gelin bunun delillerini görelim.
09:03İlk olarak kader lafzı lügatta pek çok manaya gelir. Yani birden çok manası vardır.
09:11Arap lügatına baktığımız zaman bu manaları görürüz.
09:15Mesela şöyle geçer.
09:21Yani işi idare etti, bir şeyi bir şeye kıyas etti demektir.
09:27Yine lügata baktığımızda kaddera şeyu kadderaten diye geçer.
09:32Yani hazırladı, planladı ve vakte bağladı demektir.
09:37Aynı şekilde kaddera ve kaddera ala iyalihi yani ehline, iyaline rızkı daralttı, sıkıştırdı manasına gelir.
09:50Yine mesela hadiste şöyle geçer.
09:57Şayet size hilal kapalı olursa onu takdir ediniz.
10:03Yani günlerin sayısını takdir edin ve otuza tamamlayın demektir.
10:10İşte bu şekilde kader kelimesinin tek bir manası değil birçok manası vardır.
10:19Nitekim Kur'an-ı Kerim kader kelimesini bu birçok manasında da kullanmıştır.
10:27Mesela
10:33O düşündü, taşındı, ölçtü, biçti, canı çıkasıca nasıl da ölçtü, biçti der Müddessir suresinde.
10:41Yani o Velid İbni Mugire sözü için için düzenledi demektir.
10:48Zira Araplar bir şeyi düzenlediklerinde kaddertu şey'un yani bir şeyi takdir ettim derler.
10:57Yine
11:01Onun rızkını takdir etti der Fecr suresinde.
11:05Yani onun rızkını daralttı manasındadır.
11:09İşte bunlar gibi birçok ayetlerde ve hadislerde kader lafzı farklı lügat manalarıyla geçmiştir.
11:20Bu manalar kendisine iman talep edilen kader manasında değildir.
11:27Farklı lügat manalarıyla geçmiştir.
11:30Kendisine iman talep edilen kader manasının geçtiği ayet ve hadislere bakacak olursak
11:39Şimdi gelin bunları görelim.
11:41Estağfirullah
11:52Bunun üzerine onu yani lutu ve ailesini kurtardık ancak hanımının karısının geride kalanlar arasında olmasını takdir ettik buyuruyor.
12:05Bu ayetteki kaddera kelimesinin manası ezelde takdir demektir.
12:11Yani biz lutun hanımı dışında lut ailesini kurtardık.
12:18Hanımının ise azapta kalanlardan olacağına dair önceden kader geçmiştir.
12:26Dolayısıyla kadderna kelimesinin manası ezeldeki takdirimiz onun azapta baki kalması şeklindedir demektir.
12:38Yine Allah-u Teala şöyle buyurmuştur.
12:47Allah'ın emri takdir edilmiş olan bir kaderdir buyuruyor Rabbimiz.
12:55Burada kaderan kelimesinin manası takdiri ezelde meydana gelmiş bir emir demektir.
13:05Makturen kelimesinin manası ise vuku bulması kaçınılmaz demektir.
13:12Dolayısıyla kaderen maktura cümlesinin manası bu ayette geçen kaçınılmaz hüküm demektir.
13:23Yani vuku bulması kaçınılmazdır anlamındadır ve bu da ezeldeki takdirdir.
13:32Yine kardeşlerim Allah-u Teala Talak suresinde şöyle buyurmuştur.
13:44Her kim Allah'a tevekkül ederse o ona yeter.
13:53Kesinlikle Allah emrine galiptir.
14:02Allah her şey için bir kader koymuştur.
14:09Yani her şeyin bir kaderinin olmasının manası her şeyin bir ölçüsü ve zamanı vardır demektir.
14:20Ve murat edilen de ezeldeki takdirdir.
14:25Dolayısıyla ayet Allah'a tevekkülle bağlantılı olarak kendisine iman edilmesi talep edilen kadere delalet etmektedir.
14:37Yine mesela
14:43Su takdir edilmiş bir emir için birleşmiştir buyuruyor Kamer suresinde Rabbimiz.
14:51Bu ayetin manasında racih olan
14:54Sema ile arzın sularının Allah'ın takdir ettiği bir hal yani levhi mahfuzda takdir edilen bir emir üzere birleşmiş olmasıdır.
15:07Bu da Nuh kavminin tufan ile helak olmasıdır.
15:12Dolayısıyla kardeşlerim aynı şekilde kendisine iman etmemiz emredilen kaderin manasına bu ayette delil olmaktadır.
15:24Yine
15:30O her şeyi yaratıp bir kadere göre düzenleyerek takdir etmiştir.
15:37Bu ayetteki murat bizim yarattığımız her şey yaratılmadan önce ezelde mukadderdir demektir.
15:48Zira bunun delili bu ayetin bir sonrasındaki ayet ile teyit edilmesidir ki o da Allah-u Teala'nın şu kavlidir.
16:00Küçük büyük her şey yazılmıştır.
16:09Yani küçük büyük ve var olan her şey levhi mahfuzda yazılı demektir.
16:17Dolayısıyla buradaki kelam buradaki söz ezeldeki kitabe yazı hakkında olup
16:24Burada kaderden murat ezeldeki takdirdir.
16:30İşte bu ayetler ve bu beyandaki birçok ayetler bizzat kader lafısıyla geçip kendisine iman edilmesi talep edilen kaderin manasına kat'i bir delalet ile delalet etmiştir.
16:45Bu da Allah'ın eşyalar hakkındaki ezeldeki takdiridir ve bu mananın dışında başka bir ihtimal yoktur.
16:56Aynı şekilde kader lafısıyla gelen ve onunla eşyaların şeylerin takdirinin murat edildiği hadisler açısından olana gelince bunlar da çoktur kardeşlerim.
17:09Mesela Buhari'de geçen bir hadiste Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur.
17:18Bir kadın kendisi nikahlanmak için kardeşinin boşanmasını istemesin.
17:28Çünkü kendisine de takdir edilen şey vardır buyuruyor Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem.
17:39Yani onun takdiri ezelde önceden geçmiştir demektir.
17:46Yine Buhari'de geçen bir hadiste ise şöyle buyuruluyor.
17:53Nezir yani adak Ademoğluna takdir etmediğim bir şeyi getirmez.
18:01Ancak onu kadere sürükler.
18:05Bir başka hadiste ise Ubade ibn Samit oğluna şöyle diyor.
18:12Resulullah sallallahu aleyhi ve sellemin şöyle dediğini işittim.
18:18Allah'ın ilk yarattığı şey kalemdir.
18:23Ona dedi ki yaz. Kalem dedi ki Rabbim ne yazayım.
18:28Allah da buyurdu ki kıyamet gününe kadar her şeyin kaderini yaz.
18:32Ve devamında diyor ki ey oğlum Resulullah sallallahu aleyhi ve sellemin şöyle devam ettiğini işittim.
18:42Her kim bu inanç dışında ölürse benden değildir.
18:48Dolayısıyla bu hadisler kaderin Allah'ın ezeldeki takdiri olduğuna delalette sarihtir.
18:58Açıktır ve kaderin manası da işte budur.
19:03Kaderin levh-i mahfuzdaki kitabe yani yazı olduğunun ve bunun da Allah'ın ilminden kinaye olduğunun delillerine gelince
19:15Allah subhanehu ve teala şöyle buyurmuştur.
19:19Estağfurullah.
19:30De ki Allah'ın bizim için yazdığından başkası bize asla isabet etmez.
19:36O bizim Mevlamızdır. Müminler Allah'a tevekkül etsinler.
19:41Bunun manası Allah'ın ezelde bizim için yazdıklarından ve bize takdir ettiklerinden başkası bize asla isabet etmeyecektir demektir.
19:55Yine Enam suresinde ise Rabbimiz şöyle buyuruyor.
20:01Gaybın anahtarları onun yanındadır.
20:05Onları ondan başkası bilemez.
20:08O karada ve denizde ne varsa bilir.
20:13Onun ilmi dışında bir yaprak dahi düşmez.
20:18O yerin karanlıkları içindeki tek bir taneyi dahi bilir dedikten sonra
20:31Yaş ve kuru ne varsa hepsi mübin, apaçık bir kitaptadır buyuruyor Rabbimiz.
20:38Bu ayetteki kitab-il mubin levhi mahfuzdur.
20:44Onun ilmi dışında ibaresi ise Allah-u Teala'nın ilmine kinayi olmaktadır.
20:52Yani ayet şöyle demektedir.
20:56Düşen hiçbir yaprak yoktur ki onu bilmemiş olsun.
21:01Yerin karanlıklarında bir tane yaş ve kuru bir şey yoktur ki onu bilmemiş olsun.
21:08Hepsini bilir ve hepsini ezelde levhi mahfuzda yazdı demektir.
21:16İşte bu beyanda birçok ayetler vardır.
21:20Mesela yine Yunus suresinde şöyle geçer.
21:24Ne yerde ne gökte zerre miktarınca bir şey Rabbinden gizli kalmaz.
21:31Bundan daha küçük ve daha büyüğü yoktur ki mübin, apaçık bir kitapta bulunmasın.
21:39Yani levhi mahfuzda demektir.
21:43Ve aynı şekilde bu da Allah'ın ilmine kinayidir.
21:48Zira ayet yerdeki ve gökteki hiçbir şeyin Allah'ın ilminden gizli olmadığını açıklamaktadır.
21:57Ardından da zerreden daha küçük ve daha büyük olanın da ancak levhi mahfuzda olduğunu açıklamaktadır.
22:06Yani ancak onları o bilir demektir.
22:10Dolayısıyla levhi mahfuzdaki kitapta olmasıdır ki bu da Allah'ın ilmine bir kinayedir.
22:21İşte kardeşlerim bu manada gerek ayetlerden, gerek hadislerden onlarca hatta yüzlerce delil vardır.
22:32Bunların hepsi ve benzerleri Allah'ın ilminden kinayedir.
22:39Yani olmuş olan ya da olacak olan her şey, her şeyi Allah bilmektedir.
22:46Nitekim Kur'an ve hadisler bunu bazen bizzat kader lafzıyla, bazen kitabe, yazı lafzıyla ve bazen de bu ikisinin manasında olmak üzere birçok üslupla ifade etmiştir.
23:03Buna göre şer'i olarak kader Allah'ın ilminde geçenler ve bu ilmiyle ezelde yazılanlar ve takdir edilenler demektir.
23:17Kur'an'ın naslarında ve sünnetin naslarında geçen ve kendisine iman talep edilen mana işte budur.
23:26Bundan başka manası da yoktur.
23:30Kaderin manası bu olduğuna göre o halde insan amellerini yapmaya icbar edilmiştir.
23:40Zorlanmıştır sözüne hiçbir mahal yoktur.
23:44Çünkü Allah-u Teala'nın ilmi kulu amel yapmaya icbar etmez, zorlamaz.
23:51Çünkü Allah onun o ameli ihtiyari olarak yani kendi iradesiyle yapacağını bilir ve bu ilme binaen yazmıştır.
24:03Kişinin o ameli yapması ise bu ilme binaen olmamıştır.
24:10Bir kimse o ameli, yaptığı ameli hır olarak ve kendi isteği ve iradesiyle yapar.
24:18Bu kişinin o ameli yapacağının Allah-u Teala tarafından ezeli ilmi ile bilinmesi ve yazılması ise kaderdir.
24:30Yani onun ameli yapacağı bir yazıdır, bir kitabedir.
24:35Allah'ın onun ameli yapacağını bir kitabe ve kader olarak takdir etmesi ise onun bunu ihtiyari olarak, hır olarak yapacak olmasıdır.
24:47Ve ameli yapması kesinlikle kendisine takdir edilen kitabeye ve kadere binaen olmamıştır.
24:56Bilakis kulun ameli yapması kitabenin ve takdirin herhangi bir müdahalesi olmaksızın bizzat kendi iradesi ve ihtiyarı ile sadr olmuştur.
25:09Aynı şekilde Allah'ın ilmi ve takdiri amellerin yapılmasında Allah'ın ilmine dayanılması ve onu yapmaya yönelik vesilelerin terk edilmesi demek asla değildir.
25:27Çünkü Allah'ın ilmi hiçbir kimse tarafından keşfedilmemiştir ki onun vuku bulacağını veya bulmayacağını bilmiş olsun.
25:38Kim bilebilir?
25:40Bundan dolayı bir şeyin yapılmasına dair vesileler alınıp yapılmaya başlanmadıkça kardeşlerim o şeyin meydana gelip gelmeyeceğinin bilinmesi mümkün değildir.
25:55Ne zamanki amel ortaya çıkar ya da bir vaka ortaya çıkar ancak o zaman Allah'ın bunu takdir etmiş olduğu bilinir.
26:06Ortaya çıkan o ameli de kişi kendisi tasarlayarak ve isteyerek yapmıştır.
26:15Bundan dolayı bir kimsenin Allah'ın ilmine dayanması yani kadere dayanması ve ameli terk etmesi sahih ve caiz değildir.
26:28Nitekim Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem bir şeye dayanmamalarını ve amel etmelerini emrederek tüm Müslümanları uyarmıştır.
26:40Buhari'de geçen bir hadiste şöyle rivayet edilir.
26:45Topluluktan kavimden bir adam dedi ki ey Allah'ın Resulü yazıya yani kadere dayanmayalım mı?
26:52Dedi ki la hayır. İ'melu amel yapınız.
26:58Fekullum muyesser zira herkese kolaylaştırılan vardır buyurdu.
27:07Bu kadere imanın ona dayanmak anlamına gelmediği hususunda sarihtir, açıktır.
27:17Çünkü kader ve kitabe yani Allah'ın ilmi ve yazması mahlukattan hiçbir kimse tarafından keşfedilemez.
27:28O halde hangi şeye ve neye dayanılacaktır?
27:33Bundan dolayı Resul sallallahu aleyhi ve sellem kadere dayanmayalım mı diye soran kimseye hayır demiştir.
27:41Yani kadere dayanmaktan nehyetmiştir, yasaklamıştır.
27:47Bununla da yetinmemiş bilakis ona şöyle demiştir. İ'melu yani amel yapınız, amel ediniz.
27:55Onun amelen etmesini emretmiştir.
27:58Dolayısıyla dayanmaktan, kadere dayanmaktan nehyetmesi ve ona amel yapmasını emretmesi
28:06amelin kadere bağlanmaması noktasında sarih ve apaçık bir delildir.
28:14Hatta bilakis bütün naslar bir ameli, bir işi en güzel şekilde yapabilmek için sebeplere ve müsebbiplere yapışılmasını emretmektedir.
28:30Bu hususta Hazreti Ömer radiyallahu anh ile Ebu Ubeyde bin Cerrah arasındaki o meşhur konuşmayı zikredebiliriz.
28:43Malum Hazreti Ömer Şam'a gitmek için Medine'den çıkıp Tebuk yakınlarına geldiğinde kendisine Şam'da çok şiddetli bir tahun hastalığının olduğu haber verdiler.
28:58Bunun üzerine Ömer radiyallahu anh bir çok kimse ile istişareler yaptıktan sonra Şam'a gitmeme ve Medine'ye dönme kararı aldı.
29:10Ömer'in istişarelerinde bulunmayan ve sonradan Medine'ye dönme kararını duyan Ebu Ubeyde ise şöyle dedi.
29:20Allah'ın kaderinden mi kaçıyorsun ey Ömer?
29:25Bunun üzerine Ömer bu itiraz karşısında dehşete düştü ve Ebu Ubeyde'ye uzun uzun baktıktan sonra şöyle dedi.
29:36Keşke bunu senden başkası söyleseydi ey Ebu Ubeyde.
29:42Evet Allah'ın kaderinden Allah'ın kaderine kaçıyorum dedi ve şöyle ekledi.
29:51Şayet sen bir adamın bir yamacı verimli diğer yamacı çorak olan bir vadiye indiğini görmüş olsan.
30:01Hayvanlarını çorak yamaçta otlatan kimse Allah'ın kaderiyle otlatmış olmaz mı?
30:11Hayvanını verimli yamaçta otlatan kimse yine Allah'ın kaderiyle otlatmış olmaz mı?
30:18Subhanallah.
30:20İşte Hazreti Ömer'in bu sözü ve verdiği örnek sahabelerin şer'i manasıyla kaderi nasıl anladıklarını ve yapılacak bir amelin kadere bağlanmasının nasıl bir hata olduğunu net bir şekilde ortaya koyuyor.
30:38İşte kardeşlerim vahyin getirdiği ve kendisine iman talep edilen kader bu şekilde olduğuna göre gaybi kadercilik denilen şeyin İslam'a tamamen muhalif olduğu açık bir şekilde ortaya çıkmıştır.
30:57Çünkü gaybi kaderiyecilik bir kısım Fars ve Yunan fikirlerinin Müslümanların arasına sızmasıyla onların arasına girmiş İslami olmayan bir fikirdir.
31:14Nedir gaybi kaderiyecilik?
31:17Gaybi kaderiyecilik kadere teslim olma ve kadere dayanma fikridir.
31:23Ve bu fikir İslam ümmetinin canlılığına hatta tüm milletler ve tüm ümmetlerin dinamizmine ve canlılığına karşı en tehlikeli fikirlerdendir.
31:37İslam kadere iman etmeyi talep ederken gaybi kaderiyecilik kadere dayanmayı talep eder.
31:47Böylece gayretleri bitirip azimleri öldürür.
31:52Kadere iman ise mümini cesarete, yürekliliğe, yoluna çıkabilecek tehlikelere ve zorluklara aldırış etmemeye teşvik eder.
32:07Dolayısıyla bize Allah'ın yazdığından başkası isabet etmeyeceğine, her şeyin yazılmış bir eceli olduğuna ve vuku bulan her şeyin Allah'ın kaderiyle olduğuna iman eden müminler bir şeye azmettiklerinde onun sebeplerine bağlanırlar ve onda devam ederler.
32:32Ne ölüm korkusu, ne rızık endişesi, ne de tahmin etmedikleri bir bela ve musibet endişesi onları amelden engelleyemez.
32:44Çünkü onlar Allah'ın takdir ettiği şeyin kesinlikle vuku bulacağına ve sebepler ile müsebbiplere bağlanmaktan başka yapacak bir çarelerinin olmadığına iman ederler.
32:59Nitekim Resulullah sallallahu aleyhi ve sellemin tüm amellerinde, işte Bedir'de, Huneyn'de, kendisini öldürmeyi planladıkları günkü hicretinde ve kendisine eziyet etmek için fırsat kolladığı halde müşriklere gitmesinde
33:23tüm bunlarda Resulullah sallallahu aleyhi ve sellemin içerisinde bulunduğu durum işte budur.
33:32Yine sahabe efendilerimizin fetihlere çıktıkları günde, İslam Risaletini taşımak üzere dünyaya açıldıkları günde içerisinde oldukları durum da işte budur.
33:45Yani kader, gaybi kaderiyecilik değildir. Bilakis bunun tam zıttıdır kardeşlerim.
33:55Zira o ümmetleri öldürür, kadere iman ise ümmetleri ihya edip diriltir, büyük işleri ve en yüce gayeleri gerçekleştirmek üzere ileriye götürür.
34:10Maalesef kardeşlerim günümüzde birçok Müslümanın müptela olduğu anlayış gaybi kadercilik anlayışıdır.
34:21Küfür hükümleri üzerlerine tatbik edildiği halde, İslam dışı bir hayatı yaşadıkları halde ve toplumlar gayri İslami toplumlar haline dönüştüğü halde üzerlerindeki bu hale Allah'ın kaderi diyerek teslim olmakta ve bu durumdan kurtulmak için bir gayret göstermemektedirler.
34:49Zamanı geldiğinde Allah bu hali değiştirecektir diyerek oturup beklemektedirler.
35:00Ve kendilerindeki bu korkaklık ve tembellik halini sanki kadere teslimiyetmiş gibi bir de hamsufluk taslarlar.
35:13Evet Allah subhanehu ve teala kendi dini için çalışanları amellerine ameller ekleyenleri zamanı geldiğinde nusretiyle destekleyecek ve onları hakim kılacaktır bu kesildir.
35:30Ancak bu anlayışta olanlar ise o gün hasret ve zillet içinde hüsrana uğrayacaklardır.
35:38Evet kerim kardeşlerim işte İslam'ın getirdiği ve kendisine iman talep ettiği hayrı ve şerri ile kadere iman budur.
35:52Bu Allah'ın her şeyi ezeli ilmiyle bilmesi ve tüm bunları levhi mahfuzda takdir ve tescil etmesidir.
36:04Ve bu husus Allah'ın sıfatları kapsamındadır ki Allah'ın ilmiyle her şeyi bilmesidir.
36:13Levhi mahfuzda yazması ise Allah'ın fiilidir ki o da Allah'ın ilmine delalet eder.
36:22Kardeşlerim işte Allah'ın ilim sıfatı ve Allah'ın bir fiili olan takdir ve tesciline iman etmek olan kadere imanın dışında
36:33bundan ayrı olarak bir de Yunan felsefesinden İslam'a sızmış olan kulların fiillerine ilişkin tartışmaları ifade eden el-kadar ve kader ismiyle maruf kaza ve kader meselesi vardır.
36:49Yani İslam'daki kadere iman Allah'ın bir sıfatına ve bir fiiline iman iken
36:57kelamcıların tartışıp gündeme soktuğu ve kaza ve kader olarak isimlendirdiği diğer husus ise kulların fiillerine ilişkin bir tartışmadır.
37:09Bundan sonra detaylarına ve izahlarına geçeceğimiz bu kaza ve kader konusu
37:15bu iki lafız bir arada olmak üzere yani kaza ve kader şeklinde ne Kuran'da ne de sünnette bu ıstılahi manada hiçbir şekilde geçmemektedir.
37:31Ne sahabeler ne de tabiun zamanında kaza ve kader olarak bu mesele hem ifade edilmemiştir hem de onların döneminde bilinmemekteydi.
37:45Bilakis bu kaza ve kader meselesi Yunan felsefesinin Arapçaya tercüme edilmesinin ardından ve Müslüman alimlerin Yunan felsefesini araştırmalarından sonra ortaya çıkmış bir meseledir.
38:04Yunan felsefesi tercüme edilmeden önce böyle bir mesele üzerinde araştırma yapmak hiçbir Müslümanın aklından dahi geçmemişti.
38:17Peki neydi bu mesele?
38:20Bu mesele kardeşlerim şudur.
38:24İnsandan kaynaklanan fiilleri, insanlardan kaynaklanan fiilleri meydana getirip getirmemede insan hır mıdır serbest midir yoksa mecbur mudur?
38:39Ve kulların yapmış olduğu fiilleri yaratan kulların kendileri midir yoksa bunları yaratan Allah mıdır?
38:50Ve yine bu fiillerin neticesinde ortaya çıkan özellikleri eşyadaki veya kulun fiilinin neticesindeki özellikleri yaratan kul mudur yoksa bunları yaratan Allah mıdır?
39:06İşte kardeşlerim kaza ve kader diye isimlendirilen İslam ümmeti içerisinde en büyük ayrılık ve fırkalaşmanın sebebi olan
39:18Mu'tezile, Cebriye ve Ehl-i Sünnet gibi kelam ekollerinin oluşmasına sebep olan ve artık İslam akidesinden bir parça haline gelen mesele işte budur.
39:33Yani insanın yapmış olduğu fiilleri ve bu fiillerin neticesinde ortaya çıkan hususları ve özellikleri Allah'ın yarattıklarından mıdır yoksa insanın kendisinin yarattıklarından mıdır?
39:51Ve bu fiilleri insan özgür ve ihtiyari olarak mı yapar yoksa bunları yapmaya Allah tarafından icbar mı edilmektedir?
40:03İşte kaza ve kader diye isimlendirilen şey budur.
40:09Ve bu mesele kelamcıların Yunan felsefesini incelerken bu felsefeden getirdikleri bir meseledir.
40:17Dolayısıyla el kaza ve kader ismiyle yani kaza ve kader meselesi ne kendisine iman edilmesi talep edilen İslam'ın getirdiği bir meseledir.
40:30Ne de kendisine itikat edilmesi emredilen ayetlerin veya hadislerin getirdiği bir mesele değildir.
40:38Yani Müslümanların itikat etmekle emrolundukları akideyle onun bir ilişkisi ve ilgisi yoktur.
40:49Ve Emevi Devleti'nin son günleriyle Abbasi Devleti'nin başlarına kadar da bilinmiyordu.
40:57Zira Yunan felsefesiyle Aristo mantığının Arapçaya tercüme edilmesiyle ortaya çıkmış bir meseledir.
41:07İşte bu kaza ve kader konusunu nasıl çıktı?
41:12Kimler hangi görüşleri ortaya koydu?
41:15Nasıl delillendirdiler?
41:17Mu'tezile, Cebriye ve Ehl-i Sünnet kelamcılarının bu konudaki görüşleri nelerdir?
41:24Bunların hataları ve yanlışları nelerdir?
41:28Ve yine kulların fiillerine ilişkin en doğru ve sahih bakış nasıl olması gerekir?
41:37İşte tüm bunları haftaya detaylı bir şekilde ele alacağız inşallah.
41:44Evet değerli dostlar, bu hafta sizlerle birlikte İslam'ın kader anlayışını,
41:50vahyin getirdiği kadere imanın ne olduğunu ve kadere iman ile gaybi kaderiyeciliğin farkını izah edip ortaya koymaya çalıştık.
42:02Haftaya biraz önce zikrettiğim şekilde kelamcıların tartışmaları neticesinde İslam hakidesine sonradan girmiş olan kaza ve kader bahsini ele alıp incelemeye çalışacağız.
42:18Rabbim her birimize söylediklerimizi ve dinlediklerimizi hakkıyla anlamayı ve idrak etmeyi nasip eylesin.
42:27Hakkı hak bilip hakka tabi olmayı, batılı batıl bilip ondan içtinab etmeyi her birimize nasip eylesin.
42:38Bu hafta dersimizi sonlandırırken haftaya buluşmak ümidiyle hepinizi Allah'a emanet ediyorum.
42:46Esselamu Aleyküm ve Rahmetullahi ve Berekatuhu.