• 6 ay önce

Category

🗞
Haberler
Döküm
00:00İran'da cumhurbaşkanlığı seçimleri değerli izleyenler ikinci tura kaldı.
00:04Adaylardan hiçbirisi yüzde 50'yi geçemedi.
00:08Şimdi İran'daki cumhurbaşkanlığı seçimlerini konuşacağız.
00:11Gazeteci Ramazan Bursa beyefendiyle kendisi yayınımıza geldi.
00:15Ramazan bey hoş geldiniz.
00:17Hoş bulduk, teşekkür ediyorum.
00:19Ramazan bey, İran'da cumhurbaşkanlığı seçimleri 28 haziranda yani dün İran sandık başındaydı.
00:27Gerçekleştirildi seçimler ve adaylardan hiçbirisi yüzde 50'yi geçemedi.
00:34Burada reformist cepheden Tebriz milletvekili Mesut Pezeşkiyan öne çıkıyor.
00:40Türkçe konuşuyoruz diyor evde ve Türk olduğunu söylüyor.
00:44Pezeşkiyan da birinci sırada seçimi götürüyor.
00:47Peki Pezeşkiyan kazanırsa İran'da ne olur?
00:51Neler söylemek istersiniz?
00:52İran seçimleriyle ilgili.
00:55Tabi ki Pezeşkiyan'ın reformist kanıttan olması, reformistlerin yeniden efendime söyleyeyim İran'da iktidara gelmesi anlamına gelir.
01:08Tabi ki bu köprü değişiklikler anlamı taşımaz.
01:12Çünkü İran anayasasına göre İran cumhurbaşkanlığı cumhurbaşkanının yetki alanları Türkiye veya başka ülkelere kıyasla çok daha dardır.
01:24İran'da sistem, İran devrim lideri Hamaney'in şu anda oturmuş olduğu makam etrafında şekillenmiştir ve ülkede politikanın ana belirleyicisi, ana çerçevesini çizer kişi Hamaney'dir.
01:40Bu ana çerçeve içerisinde cumhurbaşkanı ve diğer kurumlar hareket eder.
01:47Dolayısıyla İran'ın temel politikalarında değişiklik olmaz.
01:54İran'ın mesela Irak politikasında, İran'ın nükleer politikasında, İran'ın güvenlik politikasında vesair çok ciddi değişiklikler beklenmez.
02:06Çünkü bunlar yapısal alanlardır.
02:08Bunlardan yapısal değişiklik ancak Hamaney'in yeniden bu politikaların ana çerçevesini çizmesi ve İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi'nde bunun tartışılıp şekillenmesiyle mümkündür.
02:24Fakat bundan da şu anlam çıkmaması lazım.
02:28Cumhurbaşkanı tamamen yetkisiz bir makamdır anlamı da çıkmaması lazım.
02:34Sadece Türkiye'ye ve diğer ülkelere kıyasla.
02:37Evet Pezeşgah'ın Türk bir aday Tebriz Milletvekili 5. dönemi daha önceden de Hatemi döneminde Sağlık Bakanlığı yapmış bir isim.
02:50Bu seçim propaganda sürecinde Türklüğünü sık sık vurgulayan ve öne çıkaran bir isimdi.
02:56Ama bunu o kadar profesyonelce yaptı ki İran'ın diğer halkı Fars halkını, Kürt halkını, Belüç, Lor ve diğer kesimleri de itmeyecek şekilde vurgu yaptı Türklüğüne.
03:15Dolayısıyla kucaklayıcı bir propaganda yürütmeye çalıştı.
03:21Ve çok sık sık da televizyonda diğer adaylarla beraber 6 ayda ayın beraber çıkmış olduğu münazaralar yapıldı.
03:29Burada çok sık sık Türkiye'nin gelişmişliğini gündeme getirerek örnekler veren bir isimdi Pezeşgah'ın.
03:36Hatta bir televizyon münazarasında diğer muhafazakar aday sonradan adaylıktan çekildi.
03:45Ali Rıza Zahkani ile bu konuda bir tartışma da yaşadı.
03:52Ali Rıza Zahkani vermiş olduğu örneğe karşı çıktı.
03:57Pezeşgah siz Türkiye'yi tanımıyorsunuz bilmiyorsunuz ben size tavsiye ediyorum ki Türkiye'yi gidin bir görün gezin.
04:03O zaman Türkiye'nin gelişmişliğini göreceksiniz diye örnekler verdi.
04:08Pezeşgah'ın Cumhurbaşkanı seçilmesi elbette Türkiye-İran ilişkilerine olumlu elbette yansıyacaktır.
04:14Bir taraftan Azerbaycan ilişkileri de aslında düzelmiş olur mu?
04:18Olumlu katkı sunar çünkü İran Azeri türkü pezeşgahın olumlu katkı sunar çünkü Azerbaycan'ı daha iyi anlar.
04:31Tabi ki İran ve Azerbaycan arasında yaşanan sıkıntılar temel problem politikalarda elbette.
04:38Makamı gereği değişiklik yapması mümkün değil böyle bir yetkisi yok.
04:43Fakat bir uzlaşı sağlanması bir yumuşama sağlanması elbette Cumhurbaşkanlığı makamının bu konuda rolleri olabilir.
04:51Bu konuda faydalı olacaktır pezeşgahın seçilmesi.
04:54Tabi ki ikinci tur önümüzdeki cuma günü yapılacak.
04:57İki aday yarışacak Celil ve Galibaf.
05:00Oranlar birbirine çok yakın %42-43 civarında pezeşgahın %38 Celil'i aldı.
05:11Galibaf oyunda olmayacak ona oy veren seçmenin bir bölümü Celil'e verecektir ki bugün birkaç saat evvel Galibaf Celil'e destek açıklaması yaptı.
05:25Celil'i desteklememiz gerektiğini söyledi.
05:28Dolayısıyla ikinci tur biraz daha zorlu geçecek.
05:33Yani kazanma ihtimali yüksek ama kazanmama ihtimali de yok olduğunu söyleyemeyiz pezeşgahın açısından.
05:41Peki seçimlere katılım oranı da çok düşük açıkçası baktığımız zaman %45 civarında seçimlere katılım oranı da görüyoruz.
05:53Türkiye'de seçimler olduğu zaman seçimlere katılım oranı nereden baksanız %70'lerde %80'lerde %85'lerde oluyor.
06:03Halk aslında sandığa da gitmek istemiyor İran'da.
06:09Şimdi İran'da en az cumhurbaşkanının kim olduğu kadar önemlidir seçime katılım oranı bu kadar mühimdir.
06:18Biz de elbette Türkiye'de sandığa gitme oranına oy kullanma oranına ehemmiyet veririz.
06:26Fakat İran 45 yıllık devrim tarihinde devrimin meşruiyetinin birkaç parametresinden birisi olarak seçime katılım oranını göstermiştir.
06:41Dolayısıyla 1 Mart'ta biliyorsunuz İran'da seçimler vardı.
06:45Parlamento seçimi ve Meclis-i Khobregan seçimleri yapıldı ve katılım çok düşüktü %41'lerde.
06:51Siz %45 oranını verdiniz ama İçişleri Bakanlığı %40 civarında açıkladı katılım oranını.
07:00Dolayısıyla katılım oranı çok düşük.
07:05Bilhassa bir takım bölgelerde mesela büyükşehirlerde katılım oranı %23'lerde kaldı.
07:14Dolayısıyla kırsala doğru bakıldığında kırsalda biraz daha oranların yükseldiğini görüyoruz.
07:22Ve kırsalda pezeşkiyanın oyunun Celili'ye kıyasla daha yüksek olduğunu görüyoruz.
07:28Çünkü bunun sebebi de şu, pezeşkiyanın sağlık bakanlığı döneminde, Hatemi döneminin sağlık bakanı olarak
07:38sağlık hizmetlerini taşrada yaygınlaştıran, kırsalda yaygınlaştıran isimdir pezeşkiyan.
07:45İran halkı bunu bilir, onun için pezeşkiyanın kırsalda oy oranının daha yüksek olduğunu görüyoruz.
07:53Elbette Azeri Türkmen Türk bölgesinde oranı çok yüksek, %70'in üzerinde bir destek var.
08:02Ve yine Celili'nin ise Fars bölgelerinde ve radikal muhafazakar ve dindar kesimin yoğun olduğu kentlerde
08:16Celili'nin oy oranının yüksek olduğunu görüyoruz.
08:19İyi bölgelerine baktığımız zaman, mesela İran, Kürtistan ve Sistan, Bölücistan eyaletine baktığımız zaman
08:29yine pezeşkiyanın önde geldiğini görüyoruz.
08:33Lakin katılım oranının da düşük olduğunu görüyoruz.
08:36Dolayısıyla İran'da 6.5 milyon civarında sünni oy var tahminen.
08:42Ruhani döneminde, Ruhani'nin ilk turda seçildiği birinci seçiminde Kürdistan bölgesinden %73 oy almıştı.
08:54Bölücistan'dan da %70 civarında oy almıştı.
08:58Ve Ruhani, Hasan Ruhani, şunu söyleyebiliriz ki sünni oyların bu kadar yoğunluklu bir şekilde kendisine yönelmesinden dolayı
09:09birinci turda seçimi kazanmıştı.
09:12Şimdi ikinci turda sünni oyların çok daha kritik olduğunu görüyoruz.
09:17Bir şekilde eğer reformist oyların bir sandığa gitmeyen reformistler sandığa taşınırsa,
09:25sünniler de sandığa gitmeyen sünniler de sandığa taşındığı takdirde,
09:32Galibafa oy verenlerin belli bir bölümü de pezeşkiyana yöneldiği takdirde,
09:37ki ben Galibafa veriyorum ama ikinci turda kalamazsa Celilli'ye değil pezeşkiyana oy vereceğim diye de bir kesim var.
09:46Galibaf destekçilerinin arasında o zaman pezeşkiyanın ikinci turda cumhurbaşkanı seçilebileceğini söyleyebiliriz.
09:53Evet.
09:54Ramazan Bey...
09:55Sistan Bölücistan'ın ve İran'ın önemli sünni alimlerinden Mevlevi Abdülhamid İsmail Zeyi de seçimden iki gün evvel pezeşkiyana destek açıklaması yapmıştı.
10:06Evet.
10:07Ramazan Bey yayınımıza sağladığınız katkı için çok teşekkür ederiz.
10:12Çok sağ olun.
10:13Ben teşekkür ediyorum Resul Bey.
10:15Hayırlı yayınlar.
10:16Sağ olun.

Önerilen