Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Cumhuriyet TV ekranlarından merhaba sevgili izleyenler bildiğiniz üzere siyaset gündemi yoğun, bir yandan barış, demokrasi, silahların bırakılmasına ilişkin bir gündem var ve aslında umutlu bir hava esiyor.
00:25Bir yandan da soruşturmalar, kayyumlar, belediye başkanlarının gözaltına alınması, tutuklanması gibi gündemleri izliyoruz şimdi bir tarafta böyle bir şey var bir tarafta başka bir şey anlamlandırmakta, zorlandığımız, takip etmekte bile zorlandığımız bir gündemin içindeyiz.
00:42Bildiğiniz üzere Abdullah Öcalan geçtiğimiz hafta beklenen çağrıyı yaptı, örgütüne yönelik silah bırakma çağrısını yaptı, bu da siyaset gündeminin önemli başlıklarından.
00:51Bugün konuşacağız konuğumuz siyaset bilimci doçent doktor Berk Esen, hoş geldiniz.
00:56Hoş bulduk, iyi yayınlar.
00:59Efendim şimdi hemen sözü size bırakmadan evvel biliyorum siz de yakın zamanda Meslektaşlarınız Hakan Yavuz Yılmaz ve Şebnem Gümüşçü ile birlikte Türkiye'deki otoriterleşmeye dair bir yayın yaptınız, Türkiye'nin yeni rejimi Rekabetçi Otoriterlik ismiyle izleyicilerimiz daha geniş kapsamlı incelemek isterlerse elde edebilirler.
01:19Şimdi yakın zamanda pek çok soruşturma ve operasyon var.
01:24Çok kısa bahsediğim Beykoz Belediye Başkanı Alaaddin Köseler tutuklanıyor, İBB iştiraki Medya AŞ'e bir operasyon düzenleniyor.
01:31Son olarak Cumhuriyet Halk Partisi'nin İstanbul İl Kongresi'ne yönelik bir soruşturma var.
01:36Geçmişe gittiğimizde çok daha fazla örnek var, kurultaya, Ekrem İmamoğlu'na soruşturmalar vs.
01:41Bir yandan da bir barış süreci, bir silah bırakma süreci.
01:45Şimdi nasıl okumak gerekiyor?
01:47İktidar burada Kürt siyasi hareketini bir şekilde büyük koalisyonuna, büyük ittifakına eklemlemek mi istiyor?
01:55CHP'yi düşmanlaştırarak mı yapıyor bunu?
02:01Ben aslında iki hedefin de birbiriyle bağlantılı olduğunu düşünüyorum.
02:05Eğer bir süredir yürütülen bu İmralı sürecini bir barış ve demokratikleşme süreci olarak görürseniz tabi ki bu yaşanan gelişmeleri anlamlandırmak çok zor olacaktır.
02:18Ama eğer bir süredir yürütülen bu süreci iktidarın özellikle de yerel seçimleri kaybettikten sonra içine düştüğü büyük krizden çıkma çabası olarak görürseniz biraz daha bence mantıklı hale gelecektir.
02:33Yani tabi ki karşımızda otoriter bir iktidar var ve bu iktidar müzakere sürecini aslında güvenlikçi dilini terk etmeden son derece şeffaflıktan uzak bir şekilde yürüttüğü için bizler ancak kamuoyuyla gelişmeler yaşandıktan sonra paylaşılan verileri yorumlayarak analiz yapabiliyoruz.
02:59Onun ötesine geçen bir bilgimiz yok.
03:01Yani örneğin çok uzun süre bu İmralı sürecinin aslında iç siyasetle alakalı olmadığı daha çok Suriye iç savaşındaki yaşanan gelişmeler sonrası iktidarın Türkiye'nin bölgedeki etkisini arttırmak ve bunu da Kürt hareketi yani Suriye'deki özellikle Kürt hareketiyle bağlantı kurarak yapmak istediğinden kaynaklandığı iddia edildi.
03:27Yani ben çok bu şekilde düşünmüyorum.
03:32Süreci mesela Bahçeli'nin başlattığı söylendi.
03:35Ben bundan da emin değilim.
03:37Benim gördüğüm kadarıyla 2024 yerel seçimlerinden ağır bir yenilgiyle çıkmış bir iktidar bloğu var.
03:44O iktidar bloğu karşısına Mansur Yavaş da çıksa Ekrem İmamoğlu da çıksa cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanmakta çok zorlanacağını görüyor.
03:53Çünkü ekonomik tablo bir türlü daha olumlu hale gelmiyor.
03:59Artık belediyeler Cumhuriyet Halk Partisi'nin elinde olduğu için iktidarın belediye kaynaklarını kullanma imkanı çok az.
04:06Öte yandan onun karşısında artık Ana Muhalefet Partisi belediye hizmetleri ve belediye kaynakları üzerinden seçmenlere ulaşabiliyor.
04:15Kürt seçmenler çok uzun süredir iktidara oy vermeye geçiyor.
04:19Cumhuriyet Halk Partili adaylara oy vermeye alıştılar.
04:222019 yerel seçimlerinde, 2023 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, 2024 yerel seçimlerde.
04:29Dolayısıyla bu tabloda AKP ve MHP'nin artık büyük bir değişiklik yapmazsa seçim kazanmakta çok zorlanacağı,
04:37yani şu otoriter koşullarda bile iktidarını sürdürmekte çok zorlanacağı gözüküyordu.
04:44Erdoğan'ın yeniden aday olmak için parlamento kararı ile bir erken seçime gidilmesi veya anayasanın değiştirilmesi gerekiyor.
04:51Onun için de iktidar bloğunun mecliste sahip olduğu gücün ötesinde bir milletvekili desteğine gerek duyduğunu biliyoruz.
04:59Bütün bunları alta alta koyduğum zaman ben iktidarın artık oyunun kurallarını temelden değiştirecek şekilde hareket etmeye başladığını görüyorum.
05:08Bunun için de biraz önce sizin güzelce özetlediğiniz üzere Cumhuriyet Halk Partisi'ne dönük yargı baskısının giderek arttırılması var.
05:17Yani işte BD soruşturmaları üzerinden CHP'li BD'lerin iş yapamaz hale getirilmesi,
05:23eski yönetime daha yakın olan bazı isimlerin ortaya attığı iddiaları iktidar medyası üzerinden köpürterek Cumhuriyet Halk Partisi'nin içinin karıştırılması,
05:36eğer mümkünse onun kongre süreçlerinin şaibeliymiş gibi gösterilmesi ve tabii İmamoğlu'na dönük olarak yürütülen bir süreçte
05:45Cumhuriyet Halk Partisi'nin en güçlü aday adayının ya da potansiyel adayının tökezlenmesi hedefleniyor.
05:53Öte yandan bunları yaparken Kürt siyasi hareketini belli oranda muhalefet saflarından çekip mümkünse de iktidara yaklaştırma hedefi güdülüyor.
06:04Bunun için de erken seçim kararı alacak şekilde mecliste destek sağlama, belki bir noktada anayasa değişikliğine destek sağlama Kürt siyasi hareketinden
06:15ve seçimler yapıldığında belki Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda Kürt seçmenlerin boykot çağrısı yani sandığa gitmeme çağrısı sonrası
06:24iktidarın kazanacağı bir seçim aritmetiği hedefleniyor.
06:28Ben bütün bunların hepsini biraz birbiriyle ilişkili olduğunu düşünüyorum.
06:33Evet şimdi burada tam olarak Cumhuriyet Halk Partisi ve İmamoğlu'na yönelik aslında bir yıpratma savaşı var gibi gözüküyor.
06:39İmamoğlu gerçekten çok fazla cephede de savaşıyor burada bu anlamda söylersek.
06:43Çünkü bir yandan ilçe belediyeleri, 3 belediye başkanı tutuklandı.
06:47Bir yandan kendisine yönelik çokça soruşturma var.
06:50Bir yandan diplomasının gerçek olduğunu kanıtlamaya çalışıyor bürokratlarıyla birlikte inanılmaz bir karmaşa.
06:56Ama sizin de bahsettiğiniz gibi örgütü de arkasında tam olarak tek bir görüntüyle dimdik duruyor mu biraz bunu soracağım.
07:03Çünkü mesela dün Adnan Beker Cumhuriyet Halk Partisi'ne katıldı.
07:07Ardından Gökhan Günaydın'dan bir açıklama geldi.
07:10Beni bunu affetmem mümkün değil diyor.
07:12Bunu söyleyen kişi bir milletvekili değil sadece.
07:15Yani bu partinin genel başkanının başkan yardımcısı.
07:20Dolayısıyla burada da biraz giderek bu baskıya İmamoğlu'nun direnmesi zorlaşmıyor mu baktığınızda tabloya?
07:29Yani aslında Ekrem İmamoğlu'na dönük yürütülen yargı süreci son dönemde hız kazanmakla birlikte aslında çok uzun süredir varlığını sürdürüyor.
07:38Ekrem İmamoğlu'na dönük ilk yasak kararı siz de hatırlayacaksınızdır.
07:432023 seçimleri öncesinde çıktı.
07:46Aralık 2022'de mahkemenin aldığı karar Ekrem İmamoğlu'nun belki o seçimlerde aday olma ihtimalini büyük oranda ortadan kaldırmıştı.
07:57Ki o soruşturma ilk defa 2019 yerel seçimlerinden hemen sonra başladı.
08:03Yani iktidar aslında 5-6 senedir bu süreci giderek artan bir hızla yürütüyor.
08:10Ve şu ana kadar en azından siyasi hedefinde 2023 adaylığını engellemek dışında başarılı olmadı.
08:17Ve açılan soruşturmalara baktığınız zaman elde somut bir delil en azından ben göremiyorum.
08:24Hep böyle bir duyumlar üzerine gizli tanıklar aracılığıyla yürütülen soruşturmalar var.
08:31Bu soruşturmaların kimisinin zaten çıkış nedeni bile anlamsız.
08:36İşte ahmak davası, diploma davası yani 30 küsur sene önceye dönük bir süreç yürütülmeye çalışılıyor.
08:43Dolayısıyla ben bunların seçmen nezdinde ciddi bir karşılığı olduğunu,
08:47iktidar seçmenleri belki destek veriyor olabilir ama çok sıkı, çok koyu iktidar seçmenleri dışında kalan seçmen gruplarının hiçbirisinin bu süreçlere destek vereceğini zannetmiyorum.
09:01Dolayısıyla bu soruşturmalar Ekrem İmamoğlu'nun sadece arada bir dikkatini dağıtıyordur.
09:07Belki onu biraz yavaşlatıyordur.
09:09Ama onun ötesinde siyaseten ona çelme takacak, engel koyacak kadar etkili ve inandırıcı bir süreç yürütüldüğünü düşünmüyorum.
09:19Dolayısıyla ben bir noktada Erdoğan'ın işte benim o nükleer opsiyon dediğim,
09:26yani işte nasıl uluslararası ilişkilerde devletler nükleer silaha sahip olsa da onu kullanmaktan imtina ederler.
09:33Çünkü o kararı aldıktan sonra ne kadar sert, olumsuz gelişmeler yaşanacağı, nasıl bir tepki alacaklarını bilemezler.
09:47Dolayısıyla hani o böyle çok büyük bir savaşı getireceği düşünüldüğü için o kullanılmaz.
09:53Şimdi Erdoğan'ın da aynı işte bu nükleer opsiyon dediğim şekilde bir noktada yani işte o seçimlere altı ay kalı olabilir, bir sene kalı olabilir, bir buçuk sene kalı olabilir.
10:04Bir noktada artık Ekrem İmamoğlu'nu başka yöntemlerle durduramayacağını görüp yasak kararında,
10:11yani yasak konusunda bir karar vermeye yeteceğini düşünüyorum.
10:15Onun ötesinde ben bu yargı süreçlerinin başarı şansını çok az görüyorum.
10:20Cumhuriyet Halk Partisi'nin içine dönecek olursam ben tabii hani parti içinden böyle bir kulis haberine vakıf değilim.
10:30Ve hani o seviyede bir değerlendirme yapmayacağım ama şunu belirtmek gerekiyor.
10:34Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçtikten sonra aslında Türkiye'de parti sistemi belli oranda değişmeye başladı.
10:41Şimdi eskiden parti genel başkanları otomatikman başbakan adayı olurdu.
10:46Yani eğer bir koalisyon hükümeti kurulursa ya da o parti bir şekilde hükümete girerse o partinin genel başkanı da en üst seviyede görev sahibi olurdu.
10:55Dolayısıyla bütün kampanyayı da parti genel başkanı yürütürdü ve seçimlerde adaylardan çok tabii ki adaylar da önemli olurdu ama partiler öne çıkardı.
11:04Şimdi cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş sonrası artık bu yapı biraz değişmeye başladı.
11:10Çünkü sizin yüzde elli oy aranına ulaşmanız gerekiyor.
11:13Hiçbir partinin iktidar parti yani AKP'de dahil olmak üzere böyle bir desteği yok.
11:18Dolayısıyla ya zimmi ya da formal ittifaklar gündeme geliyor.
11:22O ittifaklar biraz parti kimliklerini aşındırıyor.
11:26Cumhurbaşkanlığı makamı tek kişilik bir pozisyon olduğu için o kampanyayı da sonuçta aday kimse o öncelikli olarak yürütüyor.
11:35Ve o adayın illa bir parti genel başkanı olması gerekmiyor.
11:39Ve zaten herhangi bir partinin aday göstermediği ama halktan imza toplayarak belki siyasetçi olmayan birinin bile aday olma ihtimali var.
11:49Şimdi böyle bir tabloda popüler daha karizmatik seçmenler nezdinde daha karşılığı olan biraz daha icracı pozisyonlara sahip olan siyasetçilerin daha avantajlı olduğunu görüyoruz.
12:01Ve dolayısıyla onlar öne çıkıyorlar.
12:03Şimdi Cumhuriyet Halk Partisi biraz bu değişimin yaşadığı sancıyla karşı karşıya.
12:09Parti genel başkanı hala çok önemli.
12:11Partiyi yönetiyor.
12:13Partinin kurumsal kimliğini temsil ediyor.
12:16Ama öte yandan eğer o kişi aday olmayacaksa aday olmak istemiyorsa seçimlerde kendisinden daha başarılı olma şansı olan aday veya adaylar varsa o zaman kampanyayı başka birinin yürütmesi durumu ortaya çıkıyor.
12:32Dolayısıyla biraz CHP'de ben iki başlı bir görüntü olduğunu düşünmüyorum ama bu sistem değişikliğinin getirdiği kaçınılmaz bir sonuç olarak özellikle de işte bir ön seçim süreci başladı.
12:44Ön seçimden tek aday olarak girdiği için İmamoğlu'nun aday olarak pratikte en azından aday olarak ortaya çıkacağını düşünüyorum.
12:52O zaman kampanyayı yürütecek kişi olarak ülkeyi nasıl yöneteceğine dair açıklamalarında ondan gelmesi beklenecek.
13:00Ama bir taraftan da partiyi yöneten Özgür Özel ve tabii onun yönetimi var.
13:04Ben biraz onun bu tarz durumları yaratabileceğini düşünüyorum.
13:08Ve onun ötesinde CHP Türkiye gibi Türkiye siyaseti gibi lider sultasının çok ön plana çıktığı bir ülkede nispeten parti içi demokrasiyi ve parti içi kanalları açık tutmuş bir parti.
13:26Dolayısıyla bu partide daha önceki dönemlerde de belli meselelerde önemli siyasetçilerin birbirlerini eleştirdiğini, farklı pozisyonlar sahibi olduklarını biliyoruz.
13:36Bunun ötesinde bir kavga olduğundan emin değilim.
13:41Yani ben orada dolayısıyla çok büyük bir ayrım görmüyorum.
13:45CHP içindeki şu anki bence asıl kavga ki artık onun da seçmenler nezdinde çok karşılığı olduğunu düşünmüyorum.
13:532023 Kasım kurultayında yönetim değiştiği için eski yönetime yakın olup artık bir daha yeni yönetimde pozisyon alamayacağını düşünen, bir sonraki genel seçimlerde milletvekili adayı olamayacağını düşünen, bir önceki yerel seçimlerde aday yapılmamış bir küskün kadro var.
14:14Bu küskün kadro çok uzun süredir parti içinde pozisyonlara sahip oldukları için belli kaynaklara erişimleri vardı, belli makamlara erişimleri vardı artık onları kaybettiler.
14:25Dolayısıyla eğer eski yönetim tekrar iktidara gelirse kendilerine alan açılacağını düşünüp parti içinde cılız bir muhalefet gösteriyorlar.
14:34Ama benim gördüğüm kadarıyla bu daha çok bir sosyal medya operasyonu olarak yürüyor.
14:402023 seçimlerinin Kemal Kılıçdaroğlu kaybettikten sonra seçmenlere verdiği sözlerin içinin ne kadar boş olduğu, gerçekten o seçimi kazanma şansı olan iki adayı geri planda bırakıp kendisini öne çıkarmanın ne kadar büyük bir tarihi fırsatı muhalefete kaybettirdiğini en azından muhalif seçmenlere gösterdi.
15:02Dolayısıyla artık ben orada bir değişim olabileceğini düşünmüyorum.
15:06Bunun yarattığı bir iç gerilim var ama tahminen o da önümüzdeki dönemde ortadan kalkacaktır.
15:13Şimdi tekrar bu çağrının getirdiği gündeme dönecek olursak aslında Cumhuriyet Halk Partisi o kadar fazla soruşturmalar gündemiyle uğraşıyor ki bir yandan bu gündemin içine bir aktör olarak etkili bir aktör olarak çok daha dahil olamamış gibi bir anlayışı var yapılan açıklamalar var ama
15:31bir yandan Dem Parti de aslında bu bütün antidemokratik uygulamalara bir biçimde çok sert tepki göstermediği bir konumda duruyor.
15:39Süreç boyunca kayyumlar da atandı, çıkıp açıklamalar yapıldı ama herkes de bunun bu sürecin bir parçası olduğunu hatta bir pazarlık olduğunu söyledi ve bir noktada normalde karşılandı bu.
15:51Hatta şimdi Kürt Siyasi Hareketi'nin çok ciddi tepki göstermemesi CHP'ye yönelik soruşturmalara eleştirildiğinde oradan da ben konuşuyorum bazen soruyorum.
16:01Diyorlar ki zamanında işte anayasaya aykırıdır ama dokunulmazlıklar kalksın dediler onlarda gibi yani şimdiden sanki bir ayrışma gözlemlenebiliyor.
16:10Tam bu noktada Erdoğan'ın yapmak istediği bir şey var aslında son konuşmasında çok önemli bir cümle kaydetti dedi ki muhalefeti de dizayn edeceğiz.
16:20Tam burada sizin kitabınıza geleceğim.
16:22Söylediğiniz Türkiye'nin yeni rejimi nedir?
16:25Hangi basamaklarla oraya gelindi veya gidilecek ve rekabetçi otoriterlik derken neyden söz ediyorsunuz?
16:33Rekabetçi otoriter rejim yani bir rekabetçi otoriter rejimde seçimler aynı demokrasilerde olduğu gibi düzenli olarak gerçekleşir ve o seçimlere muhalefet partilerinin katılmasına izin verilir.
16:52Hatta muhalefet partileri o seçimleri kazanma şansına da sahiptir sadece kağıt üstünde değil pratikte de böyle bir imkanları vardır.
17:02Dolayısıyla rekabetçi otoriter rejimlerin demokrasileri andıran bu özellikleri taşıdığını söylemek gerekiyor.
17:10Ama bu rejimlerde seçimler düzenli yapılmasına karşın kamu kaynakları ve bürokrasi iktidar partisi seçimleri kazansın diye partizan bir şekilde kullanılır ve dolayısıyla düzenli yapılan seçimler serbest ve adil koşullarda gerçekleşmez.
17:30İktidarla muhalefet partileri arasında adil bir rekabet çaryan etmez. Bu sistem biraz iktidar partisinin kazanması için dizayn edilmiştir ve buna dönük bir sonuç yaratması beklenir.
17:47Ben Türkiye'de 2015 yılından beri en azından yani geçtiğimiz 10 senede Türkiye'nin böyle bir rejim tarafından yönetildiğini düşünüyorum. Medyanın önemli bölümü iktidar güdümüne girmiş durumda.
17:58Sivil toplum ve akademiye sistematik baskılar yapıldığı için muhalif sesler büyük oranda susturuluyor.
18:05Bürokraside artık iktidar yanlısı olmayan hiçbir grup kalmamışa benziyor ve sadece kampanya dönemlerinde değil diğer dönemlerde de iktidar partisini destekleyecek şekilde partizan adımlar atan bir bürokrasi var.
18:20Dolayısıyla kamu kaynakları özellikle seçim dönemlerinde iktidar partisi seçim kazansın diye hükümet tarafından rahatlıkla kullanılabiliyor.
18:30Ve bu iktidar işine geldiğinde işte bugünkü yayında konuştuğumuz üzere kendisini zorlayabilecek siyasetçilere dönük yargıyı partizan bir silah gibi kullanıyor.
18:42İstediğine siyasi yasak getiriyor beğenmediği siyasetçiyi hapse atıyor ve bunun üzerinden muhalefet partilerini zayıflatıyor.
18:49Yani bir futbol maçı düşünün normalde 11 kişilik iki takım sahaya çıkması gerekirken Türkiye'deki seçimleri bir tarafta 11 kişilik takım var diğer tarafta 9 kişilik takım var olarak özetleyebiliriz.
19:05Şimdi Türkiye adım adım yani özellikle AKP'nin ikinci döneminden başlayarak adım adım bir demokratik gerileme süreci başladı ve böylesine bir sistem inşa edildi.
19:17Haziran 2015 seçimlerinde AKP parlamento çoğunluğunu kaybettikten sonra anayasa teamüllerini çiğneyerek Cumhurbaşkanı Erdoğan o dönem bir koalisyon hükümetinin kurulmasını engelledi.
19:29Ülkeyi adeta yeniden seçime gitmeye zorladı. O seçim kampanyası döneminde artan terör olayları, polis şiddeti, iktidar baskısının özellikle Kürt siyasi hareketine, HDP'ye dönük bir şekilde kullanılması sonucu Kasım 2015 seçimlerinde iktidar partisi tekrardan parlamento çoğunluğuna sahip oldu ve o noktada artık demokratik sistem çöktü.
19:53Şimdi o noktadan sonra artık Türkiye demokratik gerileme yaşamıyor. Giderek hızlanan bir otoriterleşme süreci yaşıyor. Yani demokrasi çöktü, o otoriter rejimin biraz önce ifade ettiğim rekabetçi üyelerinin giderek aşındığı, daha sert sandık yoluyla iktidar değiştirmenin daha zor olduğu bir otoriter rejim ortaya çıkıyor ve otoriter rejim giderek pekişiyor.
20:21Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçiş bu noktada çok önemli bir adımdı. Ondan sonra da işte yavaş yavaş iktidarın bürokrasiyi tekrar yeniden dizayn etmesi Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne uyacak şekilde, bütün atamaların artık AKP değil Erdoğan üzerinden gitmesi, dolayısıyla kişiselleşmiş bir otoriter rejimin çıkışı.
20:43Özellikle geçtiğimiz birkaç ay içinde iktidarın sadece siyaset alanında değil, özellikle işte medya başta olmak üzere çeşitli alanlarda kendisine dönük yürütülen çok cılız muhalif sesleri bile bastırma yoluna gitmesi, işte TÜSİAD'la girdiği kavga ve son olarak bu İmralı süreciyle birlikte ben Türkiye'de bir otoriter, bu otoriter rejimin pekişme yoluna,
21:12yani giderek güçlenerek yola devam ettiğini düşünüyorum ve bundan kaygılıyım.
21:19Şimdi Dem partili sözcülerin açıkçası ben kendilerini savunmak için sizin biraz önce özetlediğiniz o cevapları çok tatmin edici bulunuyorum.
21:30Öncelikle anayasaya aykırı da olsa biz destek vereceğiz açıklamasını yapan Kemal Kılıçdaroğlu'na yürü be Kılıçdaroğlu diye destek veren yine Kürt siyasetçilerdi.
21:402023 seçimi öncesinde Kılıçdaroğlu'nun muhalif saflarda tartışılmaz bir aday olarak ortaya çıkmasında Kürt siyasi hareketinin de belli oranda bir payı vardı.
21:51Bu eleştirileri o dönem yapmadılarsa o zaman şimdi yapmalarını ben anlamakta güçlük çekiyorum.
21:57Öte yandan o dönem Cumhuriyet Halk Partisi'nin kayyum uygulamalarına yeterince güçlü tepki göstermediği eleştirisini yapabiliriz.
22:05Ama en azından o dönem CHP iktidarla görüşmüyordu, iktidarla bir pazarlık içine girmiyordu.
22:10Bugün Dem parti sözcülerinin kanal kanal dolaşıp şunun şurasında 6-7 ay önce gazetecileri, akademisyenleri ki ben de o listenin içindeyim,
22:21fişlemiş MHP genel başkanına adeta bir barış havarisi, bir barış meleği gibi lanse ettiklerini görüyorum.
22:31Dolayısıyla Dem partinin şu anki çizgisinin pek ben Cumhuriyet Halk Partisi tarafından önceki dönemlerde hiç takip edildiğini sanmıyorum.
22:40Dolayısıyla bunu çok net bir şekilde belirtmek gerekiyor.
22:45Şimdi bunun ötesinde ben açıkçası sürece dair hala çok ciddi soru işaretleri olduğunu düşünüyorum.
22:52Evet tam o soru işaretlerine gelelim aslında bitirmeden.
22:56Herkeste inanılmaz bir kaygı var yani buna ben de dahilim anladığım kadarıyla sizde.
23:01Gerçekten şöyle bir şey var silahların sustuğu, yıllardır artık bir kökleşmiş bir sorun haline gelmiş,
23:07defalarca çözülmesi denenmiş ve başarılamamış bir sorunun çözüldüğü bir noktayı bence hepimiz isteriz.
23:14Herkesin bir masa etrafında oturup mutabık kaldığı bir planla artık kimsenin ölmediği bir gelecek benim de hayalim.
23:21Ama bir bakıyorum 2013-2015 arasındaki tartışmalara çok benzeyen figürlerin de benzediği,
23:28iki tarafın birbirini benzer şeylerle suçladığı böyle yeni bir durum gördüğümde diyorum ki acaba sonu da mı yine kötü olacak?
23:36Hemen tekrar devredeyim sözü size burada riskler, sizi kaygılandıran noktalar süreç boyunca onlar ne oldu?
23:47Öncelikle 2013-2015 çözüm süreciyle bu süreç arasında çok temel farklar var ama bence sonuç olarak iktidar iki süreçte de aynı şeyi murad etmişti.
23:58O da Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın iktidarını güçlendirmek.
24:02O dönemde 400 milletvekilini verin suhuletle bu iş çözülsün diye kampanya yapan iktidar partisi vardı.
24:09Ve aslında tam da Cumhurbaşkanı Erdoğan o dönem Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi henüz geçilmemişti.
24:15Başkanlık sistemini desteklemesi karşılığında Kürt siyasi hareketiyle belli bir pazarlık yürütüyordu.
24:22Ve aslında Abdullah Öcalan'dan birkaç gün önce gelen mektuba benzer bir açıklama beklemiş iktidar.
24:31Halbuki öyle bir açıklama yerine sanırım Mart 2015'te yani süreç henüz devam ederken Selahattin Demirtaş'tan dönemin HDP eş başkanı
24:40seni başkan yaptırmayacağız açıklaması geldi ve aslında süreç o açıklama sonrası bitti.
24:46Çünkü o süreci Cumhurbaşkanı Erdoğan başkan olmak için yürüttüğü için Kürt siyasi hareketinin önemli bir figürünün çıkıp seni biz başkan yaptırmayacağız.
24:55Yani bu süreci senin başkanlığının pazarlığına malzeme etmeyeceğiz demesiyle birlikte süreç anlamını yitirdi Cumhurbaşkanı Erdoğan açısından.
25:03Sonra da tabii hazırlanan 2015 seçimlerinde AKP'nin biraz da bu süreç nedeniyle hem MHP'ye hem HDP'ye oy kaybetmesi sonrası sürek çöktü.
25:12Şimdi dolayısıyla Cumhurbaşkanı Erdoğan o başarısızlıktan bazı dersler çıkararak aynı süreci farklı yöntemlerle götürüyor.
25:22Ve tabii Kürt siyasi hareketi de o sürecin çökmesinden bazı dersler çıkarmışa benziyor.
25:28En temel çıkardıkları ders aslında şu çoğu açıktan söylemese de Selahattin Demirtaş o açıklamayı yaptığı için kızgın.
25:36Çünkü o açıklama yapıldıktan sonra süreç çöktü.
25:40Dolayısıyla Cumhurbaşkanı Erdoğan Kürt siyasetçilerle pazarlık yapmak yerine Devlet Bahçeli'ye döndü.
25:46MHP o iki parti arasında bir pazarlık başlaması sonrası iktidar bloğuna katıldı ve Türkiye yine başkanlık sistemine geçti.
25:56Yani Erdoğan başkan yapıldı ama onu Kürt siyasi hareketi değil Bahçeli yaptığı için Kürtler bir anda kendilerini tamamen dışarıda buldular.
26:04Ve iktidarın ağır darbeleriyle sonraki senelerde karşılaştılar.
26:09Dolayısıyla birçok Kürt siyasetçi o dönemdeki hareketlerinden dolayı Selahattin Demirtaş'a kızgın.
26:15Çok ironik bir şekilde Türk seçmenler de tam da o açıklama nedeniyle Selahattin Demirtaş'ı beğeniyorlar, destekliyorlar.
26:22Türk seçmenler derken Türk, muhalif, şehirli, daha solda yer alan seçmenleri kastediyorum.
26:29Yani bu seçmen grupları arasında Demirtaş'ı popüler yapan şey birçok Kürt siyasetçinin ezdiğinde onu geride bıraktı.
26:37Onu eleştirilen bir lider statüsüne soktu.
26:40Şimdi bu süreç esnasında Erdoğan çok farklı şekilde hareket ediyor.
26:44Açıktan bir müzakere yürütüldüğü, pazarlık yapıldığı görüntüsü vermemeye çalışıyor.
26:51Kürt siyasi hareketini doğrudan baskılayarak bu süreci yürütüyor.
26:57İçeride kayyum siyaseti devam ediyor.
26:59Kürt siyasi hareketi kriminalize edilmeye devam ediliyor.
27:02Güvenlikçi bir dil kullanma iktidar sözcüleri devam ediyor.
27:06Suriye'de de operasyon sözü verilerek ya da tehdidi gündemde tutularak Kürt siyasi hareketi adeta dövüle dövüle masaya çekiliyor.
27:17Ve zaten Abdullah Öcalan'ın yaptığı açıklama, sonrasında Süreyya Önder'in o eklediği bir iki cümleyi bir tarafa bırakıyorum, tam bir teslim metni.
27:28Yani Kürt siyasi hareketinin silah yoluyla 40 senedir ulaşmaya çalıştığı her hedefin başarısız olduğunu ve artık sosyolojik gerçeklerle uymadığını gösteren bir açıklama yaptı.
27:42Tam bir teslimiyet görüntüsü var. Zaten o nedenle Kürt siyasetçiler ve seçmenler arasında da ben öyle çok büyük bir heyecan görmüyorum.
27:50Orada şimdi böyle bir süreç yürüyor.
27:54Öte yandan iktidar bloğunda ise Cumhurbaşkanı Erdoğan bu süreci sahiplenmiyor ama bence tamamen takip eden ve bu sürecin arkasındaki ana mimar o.
28:03Süreci Bahçeli'nin sahiplenmesi, dolayısıyla başarısız olursa siyasi krediyi Bahçeli'nin kaybetmesi, başarılı olursa da Erdoğan'ın tekrardan ön plana çıkması bekleniyor.
28:16Ve büyük bir ihtimalle bu süreç sonunda koşulsuz bir şekilde PKK'ya silah bırakma açıklaması yaptırılacak.
28:23Ondan sonra da yaz dönemi ya da belki güz dönemiyle birlikte bir anayasa süreci başlatılacak.
28:30Biz asıl pazarlığı ki pazarlığın ne oranda gerçekleşeceğini bilmiyorum o dönem yaşanacağını göreceğiz.
28:38Ama ben bu süreçten kesinlikle bir demokratikleşme sonucunu çıkacağını düşünmüyorum.
28:45Çünkü Dem partili belediyelere dönük kayyum uygulamalarını bir tarafa bırakalım, hadi o müzakere sürecinin yarattığı stratejik bir durumdur diyelim ki ben onu da eleştiririm ama
28:57böyle bir süreç gerçekten samimi bir demokratikleşme hedefi güçseydi o zaman Cumhuriyet Halk Partisi'ne dönük yargısıyla bu kadar sert bir şekilde kullanılmazdı.
29:09Kent uzlaşısı yani Cumhuriyet Halk Partisi ile Dem partinin bazı yerlerde yaptığı informal ittifak yerel seçimlerde kriminalize edilmezdi.
29:18Kent uzlaşısı nedeniyle bazı CHP'li siyasetçiler tutuklanmazdı.
29:22Şimdi iktidar eğer bu süreci demokratikleşme için başlatmış olsaydı bunu yapmasına hiç gerek yoktu.
29:30Yani Cumhuriyet Halk Parti belediyelere daha önce biz kayyum atandığını pek görmedik.
29:34Eğer iktidar bunu Suriye'de elini güçlendirmek, orada Kürtleri yanına çekerek nüfus alanını genişletmek için yapıyorsaydı yine Cumhuriyet Halk Partisi'ne dönük böyle bir süreç yürütmezdi.
29:47Çünkü içerde karışmış bir Türkiye'nin kendi sınırları ötesinde nüfus alanını genişletemeyeceğini görmek şaşırtıcı olmayacaktır.
29:58Dolayısıyla ben tamamen bunun iç siyaset üzerinden okuyorum.
30:02Ve tabii ortada kafa karışıklığı yaratan temel görüş ayrılıkları var.
30:07Bunlardan bir tanesi İmralı heyeti üyelerinin bile bu sürece dair yaptığı açıklamalar arasında tutarsız birçok nokta var.
30:14İşte dün Dem partili iki önemli ismin mecliste yaptığı basın toplantısında söyledikleri bu açıklama yani silah bırakma çağrısı PKK'ya dönüktür.
30:26Türkiye'yi kapsar Suriye'yi kapsamıyor.
30:29Sırrı Süreyya Önder'in Habertürk'teki mülakatında yaptığı açıklama bundan farklı.
30:36Hiçbir pazarlık yapılmadığı ön koşulu olmadığı söyleniyor Sırrı Süreyya Önder tarafından.
30:43Ama öte yandan Dem parti eş başkanlarının dün yaptığı basın açıklamasında iktidara dönük bazı eleştiriler vardı.
30:51İktidarın bazı açıklamalarının süreci sabote edecek zihirli bir değil ki eleştirdikleri Cumhurbaşkanı Erdoğan.
30:57Dolayısıyla Kürt siyasi hareketi içinde çok ciddi bir tutarsızlık var.
31:01Demokratikleşme mesajlarını ilk çözüm sürecinde iktidar kanadı verirdi.
31:06Şimdi sadece bazı Kürt siyasetçilerden bu yönde açıklamalar görüyoruz ki o bile cılız.
31:10Ve aslında birçok Kürt siyasetçi Kürt sorunuyla demokratikleşme hedefini ayırmak gerektiğini, önemli olanın barışı tesis etmek olduğunu söylüyorlar.
31:20Dolayısıyla orada çok ciddi bir kafa karışıklığı var.
31:22İktidar kanadına bakacak olursak ilginç bir şekilde bu sürecin iyi polisini devlet bahçeli, kötü polisini de Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bazı danışmanları ve zaman zaman AKP'li bazı isimler ve hatta Cumhurbaşkanı Erdoğan teşkil ediyor.
31:38Yani sürece dönük zaman zaman eleştirileri onlar gündeme getiriyor.
31:43Kürt siyasetçiler barış sürecinden bahsediyor, iktidar sözcüleri terörsüz Türkiye diyor.
31:49Dolayısıyla ortada çok çok ciddi söylen farklılıkları var.
31:53Şimdi bu beni iki görüşten birinin burada geçerli olduğu sonucuna götürüyor ki ikisi de bence Türkiye açısından çok kötü senaryolar.
32:05Bunlardan bir tanesi bu iki taraftan biri kamuoyunu idare etmek için yalan söylüyor.
32:12Yani aslında bir pazarlık yürüyor ama iktidar kendi tabanına o pazarlığı anlatamayacağı için hiçbir taviz görüntüsü vermeyecek şekilde terörist Türkiye'den bahsediyor.
32:22Halbuki orada ciddi bir pazarlık yürüyor.
32:24Bu da geçerli olabilir veya işte Kürt siyasi hareketi tamamen iktidarın bu baskı politikası karşısında teslim olmuş durumdalar.
32:34İktidara siyasetten biat edecekler ama bunu kendi tabanlarına açıklamaları zor olduğu için süreci şu an idare ediyorlar.
32:41Şimdi bu bir senaryo ya da iktidar kanadıyla Kürt siyasi hareketi arasında ciddi görüş ayrılıkları var.
32:49Bunlar halı altına süpürülüyor süreci bitiren taraf olmamak için.
32:54İki taraf da bunu yapıyor ama özellikle muhalefette olduğu için tabii ki Kürt siyasetçiler ama bir noktada o görüş ayrılıkları artık çatışmaya dönecek.
33:03Askeri çatışma anlamında söylemiyorum.
33:05Siyasi bir çatışmaya dönecek ve o zaman ilk çözüm sürecinin çöküş sonrası yaşandığına benzer bir ciddi baskı politikası tekrar ortaya çıkacak.
33:16Şimdi ilk senaryonun olması durumunda biz anayasayı değiştirmek için DEM parti ile AKP ve MHP'nin ortak hareket ettiği bir tabloyla karşı karşıya olabiliriz.
33:27O zaman belki çok daha muhafazakar bir anayasa geçecek.
33:30Kürtlere ne tip bir taviz verebilir Erdoğan emin değilim.
33:34Çünkü kendi seçmenlerinin bunu anlatması çok zor olacak.
33:37Dolayısıyla Türkiye çok daha otoriter muhafazakar bir cumhuriyet rejimine doğru evrilecek ya da sürekli çökecek.
33:45Kürt siyasetçilerin tekrar kriminalize olduğu ama şu ana kadar yaptıkları anlamsız bahçeli övgüleri nedeniyle
33:52muhalif seçmenlerin kendilerine destek vermediği bir tabloda ortaya çıkabilir.
33:57Dolayısıyla muhalif etraflarının tamamen bölündüğü, muhalif seçmenlerin atomize olduğu bir durumla da karşı karşıya kalabiliriz.
34:05Ben bu iki senaryonun da Türkiye'sinden çok olumsuz gelişmeler yaratacağını düşünüyorum.
34:11Evet. Berk Bey çok teşekkür ediyorum vakit ayırdığınız için.
34:15Umalım ki siz yanılıyorsunuzdur öyle söyleyelim.
34:18Süreci de izleyeceğiz ama gerçekten çok fazla risk var.
34:21Herkesin kafası karışık. Belki de en önemli sorun zaten bir güvensizlik ve şeffaflık eksikliği.
34:27Sürecin en başından bu yana, bahçelinin çağrısından bu yana ne olup ne bittiğini aslında tam olarak anlamakta ve anlamlandırmakta.
34:34Ben bir gazeteci olarak ve bence yurttaşlar da sade birer yurttaş olarak zorlanıyorlar.
34:39Çok teşekkür ediyorum analiz ettiğiniz için.
34:41Ben teşekkür ederim. İyi günler.
34:45Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, siyaset bilimci doçent Dr. Berk Esen bizimle birlikteydi.
34:50Kendisiyle son süreçte Türkiye siyasetinde yaşanan karmaşık çelişkili ilişkileri, açıklamaları konuştuk.
34:57Şimdi bir yandan Devlet Bahçeli'nin çağrısıyla başlayan süreç,
35:00Abdullah Öcalan'ın PKK'ya yönelik silah bırakın çağrısıyla sonuçlandı.
35:04Orada bir süreç devam ediyor.
35:06Ama bir yandan da Dem Parti de dahil olmak üzere özellikle Cumhuriyet Halk Partisi'ne yönelik ciddi bir soruşturma, operasyon, tutuklamalar, gözaltılar devam ediyor.
35:17Şimdi orada başka bir durum var, diğer tarafta başka bir durum var.
35:21Bir yandan demokrasi hayalleri anlatılıyor.
35:24İşte silahlar bırakılacak, Türkiye demokratikleşecek, terörsüz Türkiye olacak deniyor.
35:29Bir yandan da baskı rejimi giderek vitesi arttırıyor.
35:33Bakalım ilerleyen günlerde ne olacak?
35:35Bunları sizler için analiz etmeye çalıştık.
35:37Şimdilik noktalıyorum efendim, hoşçakalın.