Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00İNTRO
00:13Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, hoş geldiniz yayınımıza.
00:16Bugün stüdyomuzda güvenlik politikaları uzmanı Burak Yıldırım'ı ağırlıyoruz. Hoş geldiniz.
00:20Hoş bulduk, çok teşekkür ederim. Rahatınız için.
00:22Efendim şimdi aslında sizinle uzun süredir konuşmak istediğim konular vardı, bir derleme yaptım.
00:25Sorularımı hemen yöneltmeye başlamak istiyorum.
00:29Avrupa'nın NATO'ya daha fazla para harcaması konusunda Trump daha seçilmeden evvel bile mesajlar veriyordu.
00:35Son olarak Münih Güvenlik Konferansı'nda Başkan Yardımcısı Vance söyledi.
00:40Kendi savunması için para harcamak zorunda Avrupa dedi ve NATO'ya da milli gelirlerinden daha fazla pay ayırmaları gerektiğini söyledi.
00:47Sonra da Ukrayna'ya ilişkin müzakere masasına davet edilmemesi Avrupa Birliği'nin bir şok etkisi yarattı ve Paris'te toplandılar.
00:56Nasıl değerlendiriyorsunuz Avrupa kendisini savunabileceği bir ordu kurma şeyine sahip mi, bu donanıma sahip mi ve nasıl aksiyon alacaklar?
01:07Öncelikle Trump'ın gerek Ukrayna'da, gerek Gazze'de, gerek de dünyanın diğer bölgelerindeki çıkışları, yeni projeksiyonları,
01:15ABD'nin bakış açısıyla dış politikası ile alakalı söylemleri biraz da ABD'nin iç politikası müdrik söylemleri olarak değerlendirilmeli.
01:23Hem kampanya döneminde de bunu sık sık kullandığını ve bu metodolojiyi kullandığını görmüş olmuştuk Trump'ın.
01:29Trump çok basit bir şekilde ABD'nin çok fazla savunma sanayisi ve savunma harcaması yaptığını ve Avrupa'nın güvenliğinin garantörü olma vasfının ABD'ye bir yük olduğunu iddia ediyor.
01:39Böyle bir tezi var. Bu tezin de ABD'ye çok büyük bir getiri sağlamadığını savunuyor.
01:43Böyle bir pozisyonda özellikle Çin'e karşı ABD'nin girişmeye çalışacağı, önümüzdeki 200 yıl etkileyecek yeni dinamikte bunun çok önemli bir eksi olduğunu söylüyor.
01:53Ve bu yüzden daha önceki başkanlık döneminde yüzde iki hedefini koymuşken şu an yüzde beşlerden bahsediyor.
01:58Bütün Avrupa ülkelerinin en azından NATO ülkelerinin güvenlik harcamalarının gayri safi milli hastasına ayılması gereken payı yüzde beşi bulması gerektiğini söylüyor.
02:06Bu şu anki harcamanın üç katı kadar daha ek harcama yapmaları gerektiğine dair bir rakama tekabül ediyor üç aşağı beş yukarı.
02:13Tabi bunun getireceği bazı yeni dinamikler var. Yeni değişkenlikler var.
02:17Avrupa böyle bir harcama yapabilir mi? Böyle bir harcama yaptığında müşterek bir kendi ordusuna sahip olabilir mi?
02:23NATO'dan bağımsız yeni bir kral alma mekanizması kurabilir mi diye sorular var.
02:27Aslında Avrupa Birliği ülkelerinin ve NATO'nun ortak üyelerinin ve Avusturya NATO üyesi değil ama Avrupa Birliği üyesi bu ülkelerin bir araya gelip bir müşterek ordu kurması
02:39hatta Türkiye kamuoyunda çok konuşulsa da Türkiye'nin de buraya dahil olup olmaması ile alakalı süreçler biraz gerçekçi değil.
02:47Her ne kadar Avrupa'nın böyle bir orduyu kurma, idame ettirme, donatmakla alakalı potansiyeli ve elindeki imkanları mevcut olmasına rağmen
02:55bunun finansmanı ile alakalı, bu alımların yürütülmesi, üretilmesi ile alakalı çok ciddi siyasi problemlerle karşı karşıya kalacaklardır.
03:03Şimdi NATO ile kıyaslayarak söylemek gerekiyor, anlatmak gerekiyor.
03:07Çünkü NATO da çok uluslu bir askeri güç.
03:10Benzer bir askeri gücün Avrupa'da oluşması için NATO'nun sahip olduğu imkanların benzer bir şekilde Avrupa için de söz konusu olması lazım.
03:18NATO'daki alımların ve askeri tedarik zincirinin yönetimi bir nevi Amerikan Merkez Bankası'nın finansmanına bağlı olduğu için
03:25yani Amerikan Merkez Bankası bu alımları kendi savunma sanayisine ve batılı üreticilerin savunma sanayisine
03:32Thales gibi Fransızların başta olmak üzere finanse ediyor ve bu üretilen ürünler çıktılar.
03:37Alt sistemler bir şekilde bu finansman sayesinde bütün Avrupa ülkelerinin ve NATO ülkelerinin müşterisi olduğu bir ekosistem yaratıyor.
03:47Ancak bunun Avrupa için mümkün olabilmesi için Avrupa Merkez Bankası'nın da FED gibi, Amerikan Merkez Bankası gibi bu sanayiyi ve bu sektörü desteklemesi lazım.
03:56Şimdi Avrupa Merkez Bankası bir anayasaya tabi olarak kurulmuş ve özelliğini bu bağlamda da Avrupa'nın ve Brüksel'in politikalarından ayrı olarak sürdürebilen bir yapıya sahip değil.
04:08Yani bir ekonomist bunu çok daha ayrıntılı ve daha doğru açıklayacaktır.
04:12FED'den bağımsız olarak, farklı olarak böyle bir handikapı var.
04:15Eğer Avrupa Merkez Bankası yapısal olarak bir değişikliğe gider de 30'a yakın Avrupa ülkesi bu değişiklikle alakalı uzlaşır,
04:23Euro kullanan bütün ülkeler de buna şu anda euro kullanmayan Avrupa Birliği üyesi ülkeleri de euroya geçer de böyle bir sistem kurulabilirse
04:31elbette bunun ilk baştaki en büyük engeli finansman sistemi, finansman engeli ortadan kalkar.
04:37Ancak Avrupa Birliği'nin yapısını değiştirmek gerekiyor ve bu biraz da daha yaklaşık 10 yıl kadar önce
04:44Avrupa Birliği'nin bir anayasaya sahip olması gündeme geldiğinde referandumlarla bu ihtimal ortadan kalktığında çok büyük ölçüde namümkün hale geldi.
04:52Yani özetle şunu söyleyeyim.
04:54Evet Avrupa kendi silahını üretebilir, kendi ordusunu donatabilir, kendi askerlerine istihdam edebilir ve bir güvenlik şemsiyesi oluşturabilir.
05:03Hatta nükleer silahlarla alakalı da Fransa'nın bildiğiniz gibi nükleer silahları var.
05:07Bu şemsiyeyi geliştirebilir ve bütün Avrupa içinde bir koruma sistemi kurulabilir.
05:11Ancak bu kadar çok ülkenin Avrupa Birliği içerisinde, karar alma mekanizmaları içerisinde ortaklaşabilmesi, uzlaşabilmesi ve bunun finansmanının sağlanabilmesi şu anki konjöktürde ne yazık ki mümkün değil.
05:25Ve bir ayrışma halinde Avrupa'nın kendisini çok kısa süre içerisinde bir bütünleşik şemsiye altında koruyabilmesi bu yüzden çok olası gözükmüyor.
05:35Ama tekil olarak farklı ülkelerin özellikle doğudan Rusya'dan gelen tehditlere karşı önemli bir direnç noktası oluşturması mümkün.
05:43Biz her ne kadar Trump'tan, Ukrayna'nın yaklaşık 3 yıldır devam eden savaşta çok büyük ölçüde ABD desteğiyle savaşa devam ettiğini duyuyor olsak da aslında ABD desteği toplam desteğin yarısından az ve Avrupalı üreticilerin, Avrupalı ülkelerin desteğiyle Ukrayna zaten bu zamana kadar çok büyük ölçüde çeşitli kapasiteler kazandı.
06:04Her ne kadar bu sistemlerin bazıları ABD üretimi de olsa Avrupa orduları kendi envanterlerinden Ukrayna'ya bu sistemleri gönderdiler.
06:13Yani her ne kadar evet ABD üretimi F-16'lar gitti, Himarslar gitti, çeşitli top sistemleri gitti ama bunlar zaten Avrupa ülkelerinin parasını verdiği, satın aldığı çok önceden kendi envanteri olan sistemler.
06:24Ama burada mesela Ukrayna'nın şu anda işte Zelenski'de bir Avrupa ordusu kurulması çağrısı yapıyor ama bir yandan Ukrayna'nın bir savaş deneyimi var artık.
06:32Evet ama ABD'nin garantör olmadığı bir durumda şimdi az önce söyledim masaya ne Ukrayna davet edildi ne de Avrupalı yetkililer.
06:40Dolayısıyla orada Rusya'ya karşı duracak bir Avrupalı güç bir askeri güç Ukrayna'da konuşlandırılması mümkün mü mesela?
06:48Konuşlandırılması zayıf bir ihtimal olmakla birlikte konuşlandırılsa bile bu Ukrayna için yeterli güvenlik garantisi sağlayamayacaktır diye düşünüyorum.
06:56Daha Orta Doğu'dan örnek verelim. Lübnan'da BM barış gücü vardı. Lübnan'ı koruyabildi mi İsrail'in taarruzlarına karşı? Koruyamadı da.
07:04Golan'daki BM pozisyonları bugün İsrail'in kontrolüne geçti ve İsrail orada üsler inşa etmeye başladı.
07:10Bu anlamda oraya farklı çok uluslu bir gücün dahil olması tek başına bir güvenlik garantisi sağlamıyor.
07:17Ancak eğer İngiltere ve Fransa'nın Polonya'ya verdiği garantinin karşılığında Almanya'nın Polonya'yı hak etmeye başlamasıyla bu garantinin kapsamında Almanya savaş açması gibi bir denklem söz konusu olursa
07:32Evet o zaman gerçek bir güvenlik garantisinden bahsedebiliriz.
07:35Bugüne dönelim.
07:36Şimdi Rusya bir güvenlik garantisi altındaki Ukrayna'ya karşı taarruz ettiğinde Fransa ve diğer Avrupa ülkeleri Ukrayna'ya destek sunmak için Rusya'ya karşı savaş açabilecekler mi?
07:48Gerçek güvenlik garantisi bu.
07:51Böyle bir şey çok mümkün değil.
07:53Bir askerden alındırılmış bölgenin Ukrayna'da inşa edildiğini düşünün.
07:58Oradan bir top roketi ya da bir havan atıldı ve üç tane Fransa askeri öldü.
08:02Fransa üç askerin ölmesi karşılığında Rusya'ya böyle bir ihlale karşılık savaş açabilecek mi?
08:07Çok zor.
08:09Bir de ABD garantisi de yok.
08:11Bir de ABD garantisi yok.
08:13Avrupa müşterek ordusu kuruldu.
08:15Hatta Türkiye'de bunun parçası oldu.
08:17Ukrayna 3 yıllık savaş zarfında ve 2014'ten bugüne geliştirdiği kapasitesiyle de bunun önemli bir paydaşı oldu.
08:23Ön cephesinde bulundu.
08:25Polonya son hızla dünyanın her yerinden özellikle Güney Kore'den ve ABD'den silah alımlarına devam ediyor.
08:30Donanmasını büyütmeye devam ediyor.
08:32Hava sistemlerini geliştiriyor.
08:34Buna karşın yine de doğrudan Rusya'ya karşı siz Ukrayna'da bir santim bile ilerlediğinizde
08:40biz size savaş açacağız ve bu iradenin yanındayız diyebiliyor musunuz?
08:43Demeniz çok zor.
08:45Bu da ülkelerin iç siyasi dengeleriyle alakalı.
08:47Löpen gibi bir siyasi gücün Fransa'da olması,
08:51AFD'nin dün seçimlerde %20 almış olması,
08:53Orban ve Slovenya'daki örneklerin bir anomalinin ortaya çıkması
08:57Aslında bunlar sonuçlar, sebepler değiller daha çok.
09:00Bu tekil ülkelerin ya da bütünleşik olarak Avrupa Birliği'nin
09:04hemfikir olarak Rusya'ya karşı Ukrayna lehine bir güvenlik garantisi vermesini siyasi olarak engelliyorlar.
09:10O yüzden bu da çok mümkün değil.
09:12Çare var mı? Elbette var.
09:14Ancak bu reformları yapabilmek çok kısa vaadde Avrupa ülkeleri adına çok da mümkün değil diye düşünüyorum.
09:19Peki şimdi aslında Trump'ın izlediği Rusya-Ukrayna savaşı politikasını da sormak istiyorum.
09:24Biraz mesajları vardı ama gerçekten Biden yönetiminden alışık olmadığımız bir biçimde
09:30Ukrayna'nın cepheden karşısında konumlanan hatta kırıcı bir şekilde hakaret eden bir Trump gördük biz Zelenski'ye.
09:36Yönetiminin meşru olmadığını söylüyor, bir diktatör olduğunu söylüyor,
09:40ülkesini bir savaşa sürüklediğini söylüyor ve değerli madenlerini istiyor.
09:44İlk olarak bu arada Zelenski ciddi bir tepki koymuştu ama şu anda bu değerli madenler için konuşulabileceğini söyledi.
09:51Bir söylem de değiştirdi.
09:53Şimdi orada ne olacak? Trump Rusya-Ukrayna savaşı başladı, bir noktaya geldi.
09:58Şu anda ABD ne istiyor?
10:00Kategorik bir batı karşılıklı ekseninde söylemiyorum bunu ama Trump o kadar cahil
10:05ve aslında dünyadaki ABD karşılıklılığının o kadar nobran ve somutlaşmış bir sebebi olarak karşımızda duruyor ki
10:12Ukrayna'nın değerli madenlerinin böyle birkaç yıl içerisinde çıkartıp işletilebileceğini
10:17ve dünya ekonomisine en azından batı pazarlarına Çin'e karşı bir avantaj olarak kullanabileceğini zannetiyorum.
10:23Gazze için söyledikleri doğru.
10:24Gazze için söylediği, perspektifi bu ne yazık ki.
10:27Dünya için de çok hayırlı haberlerin ortaya çıkmamasına sebep oluyor.
10:30Bu madenlerin çıkarılması belli testlerin kurulmasını öngörüyor.
10:34Bu madenleri çıkarttıktan sonra doğrudan böyle elektroniklere koyabileceğiniz çipler haline getirmeniz
10:39farklı yatırımların yapılmasına sebep oluyor.
10:42Sırf bu nadir elementler, nadir toprak elementlerinin çıkması, çıkartılması ve işlenmesi için
10:48gereken makinelerin üretimi bile bir dünyada tek el ASML diye bir firmanın üretimi makineler bunlar.
10:54Bugün sipariş verdiğinizde sizi 6 yıl sonra teslim ediyor bu makineleri.
10:58Yani elementleri çıkarttığınız çipi haline getirmek istiyorsunuz.
11:01O makinelerin sizin elinize ulaşması 6 yıl sürecek.
11:04Çok büyük bir kapasite artışı yapılsa bile bu süreyi 3 yıldan daha erkene çekmeniz mümkün değil.
11:09Şu anki üretim bandının mevcut olumlu göz önünde bulunacak olursak ki
11:13ABD bunları büyük ölçüde kendi ülkesine IBM ve diğer ABD'li üreticiler nezdinde kendi ülkesine kurmak istiyor.
11:20Şimdi siz bu perspektiften bir çıkış yaptığınızda bunun karşılığı öngörülebilirliği de çok zayıf oluyor.
11:27Kaldı ki zaten şu an o nadir toprak elementlerinin büyük bir kısmı Rusya'nın işgal ettiği Ukrayna topraklarından çıkacak.
11:34Yani Rusya bu topraklarda çıkacak elementleri ABD'ye doğrudan verecek.
11:38Kendisi kullanmayacak, içine tedarik etmeyecek.
11:41Ya da paylaşacaklar mı?
11:42Ya da paylaşacak.
11:43Siz Trump ve Putin görüşmelerinde Putin ne isterse Rusya'nın Ukrayna ile alakalı bütün tezlere neyse onları kabul eden bir pozisyonda olacaksınız.
11:51Ve Rusların size hiçbir şekilde bir gebe kalmadığı durumda Rusların size bu toprakların kontrolünü ABD askerleri güdümünde vermesini bekleyeceksiniz.
12:00Bu da çok mümkün değil.
12:01Yani burada da bakıcısıyla alakalı çok ciddi bir sığlık söz konusu ABD nezdinde.
12:07Diğer yandan ABD'nin Avrupa Birliği ülkelerini ve Zelenski'yi çok aşırı dışlayan hiçbir şekilde müzakere sürecinin parçası yapmaması da farklı bir handikap üretiyor.
12:17Şimdi siz istediğiniz kadar Putin'le binlerce sayfalık bir anlaşma oluşturup altına imza atın.
12:22Ukrayna bunu kabul etmediğinde ve Ukrayna'yı destekleyen bir Avrupa ülkesi grubu bulunduğu sürece Ukrayna bu savaşı belki bu kadar yoğun olmasa da Rusya'ya çok daha büyük kayıplar verdirebilecek pozisyonda tutabilir.
12:36Şu anda öyle bir gücü var mı Ukrayna'nın?
12:38Hala var.
12:39Mesela Ruslar askerden arındırılmış bölgenin topçu menzilinde değil İngiltere'nin Ukrayna'ya sağlığı Storm Shadow füzelerinin menzilinde olmasını istiyor.
12:47Böyle bir menzil sağlandığında askerden arındırılmış bölge Kiev'in neredeyse ortasından geçen yani Kiev'in yarısının askerden arındırıldığı ve Ukrayna'nın büyük bir kısmının askersiz hale getirdiği bir coğrafya ortaya çıkartıyor.
13:01Şimdi bu gerçekçi değil yani siz Ukrayna'nın yarısından fazlasını askerden arındırılmış hale getiriyorsunuz burada asayişi sağlamakla alakalı ya da sınır güvenliği sağlamakla alakalı herhangi bir askeri unsurun bulunmasını tartışmalı hale getiriyorsunuz.
13:15Ukrayna ve Avrupa bir ülkede neden bunu kabul etsinler?
13:19Bunu kabul etmedikleri sürece Trump ve Putin'in anlaşacakları zemin ne kadar hayata geçebilir?
13:24Keza Trump'ın seçim kampanya döneminde söylediği çözüm biraz daha Ukrayna krizini dondurmuş bir krize çevirmekle alakalıydı ama Putin bunu o dönemde de reddetmişti.
13:32Şimdi siz oradan dönüp burada Putin'in bütün tezlerini bütün taleplerini kabul eden bir pozisyona geldiğinizde e zaten siz bir tarafın bütün taleplerini göz ardı etmiş oluyorsunuz.
13:43Avrupa'nın varoluşsal kaygısını göz ardı etmiş oluyorsunuz ve ABD ile Avrupa arasındaki o ortak güvenlik mimarisinin varolma amacını ortadan kaldırmış oluyorsunuz.
13:53Niye kabul etsinler? Hangi motivasyonla kabul etsinler?
13:56Avrupa ülkeleri ABD pazarından men edilebilecek mi?
14:01Bütün Avrupa ülkelerinin ABD'ye yaptığı ihracat ortadan kalkabilecek mi?
14:06Bunu sağlayabilecek misiniz? Hayır.
14:08Güçlü bir talep var zaten orada.
14:10O talebi kısabilmeniz ya da Çin dışında başka bir ülkeden temin edebilmeniz çok mümkün değil.
14:17Peki Trump'ın çerçevesini çizmiş olduğu durum olmayacak diyorsunuz bir şekilde.
14:24Ukrayna'nın da masada olmadığı bir sonuca var olamaz ama öte yandan da mesela artık Ukrayna'nın NATO'ya üyeliği herhalde söz konusu değil.
14:32Ya da kaybetmiş olduğu toprakları geri alması sizce söz konusu mu?
14:35Yani masaya oturduğu takdirde bile Ukrayna bir şey kazanarak ya da çok az kaybederek o masadan kalkabilecek mi?
14:42Şöyle yani Trump anomalisi üç buçuk yıl daha dünya gündemini belirleyecek en azından.
14:47Başkanlık görev süresinin bitmesine yaklaşık üç buçuk yıl var bir sonraki seçimlere kadar.
14:52Bu süre zarfında Ukrayna çok büyük kazanımları elde edebilir mi?
14:56Hayır ama direndiği noktada elindeki şu anki mevcut imkanları ve mevcut toprak bütünlüğünü koruyabilir.
15:03Ha Ukrayna Rusya'ya karşı kaybettiği toprakları elde edebilir mi geri kazanabilir mi? Çok zor.
15:09Yani cephe hattında Ukrayna'dan 400.000 askeri ve cephe gerisinde 400.000 askeri var.
15:14Rusların cephede 700.000 ve cephe gerisinde bunu destekleyen 300.000 kadar ihtiyatı ve destek kuvvetleri söz konusu.
15:22Bu denklem ciddi bir orada bir kilitlenmeye de sebep oluyor.
15:26Yani Rusya üç yılda savaşa başladığında çok hazırlıksızdı.
15:30Ama şu anda kaybettiği uçak kadar uçak üretebilmeyi, kaybettiği zırhlar aç kadar zırhlar aç üretebilmeyi başardı.
15:36Yani kaybettiği şeyi yerine koyabiliyor belli ölçülerde.
15:39Buna İran'ın, Çin'in, Kuzey Kore'nin, Afrika'dan getirdiği paralı askerlerin, teknik yerlerin hepsinin de katkısı, faydası var.
15:46Ve burada yeni bir ticaret hacmi oluştu.
15:49Yani Rusya'yı geri atabilmek şu anda Ukrayna'nın tek başına yapabilmesi için çok zor bir görev.
15:54Ancak Rusya'nın ilerlemesi de o kadar kolay değil.
15:58Yani çok küçük toprak parçaları için binlerce asker kaybediyor ve bu Rus demografisini de doğrudan etkiliyor.
16:04Bu da Rusya için sürülebilir değil.
16:06Tabii ki bunlara ilk olarak şunu söylemek lazım.
16:08Ukrayna'da, Rusya'da savaşma azminden, viradesinden vazgeçmiş değil.
16:12Hala ikisi de devam edebileceğini söylüyor ki bu müzakerelerin bir ateşkesinin, nihayet bir uzlaşımın önündeki en büyük engel.
16:19Önce taraflardan birisinin tamam yeter ben artık devam etmek istemiyorum demesi lazım.
16:23Ki bu yıpratma savaşı biraz daha Batı'nın Rusya'ya karşı uyguladığı bir politikaydı.
16:28Bu çok büyük bir ölçüde başarılı olmadı.
16:31Evet Rusya'nın çok büyük ekonomik kayıpları oldu.
16:33Çok ciddi insani kayıpları oldu.
16:35Peki Suriye'deki gelişmeleri etkiledi.
16:37Tabii Suriye'deki gelişmeleri de etkiledi.
16:39Yani Ukrayna'daki yıpranmışlık daha önceden çok 3-4 filoluk bir Rus hava kuvveti Suriye'de rejimin, Esad'ın güvendiğini sağlıyordu.
16:49Ve muhaliflerin bütün kara yarak yattığını engelleyen, hatta Türkiye'nin de karşı karşıya kaldığı çok büyük bir tehditti.
16:56Ama Esad düşerken Rusya'nın Ukrayna'da 12 uçağı vardı ve bunların 7'si uçabilecek durumdaydı.
17:02O yüzden Rusya'nın oradaki tükenmişliği, Ukrayna'daki çaresizliği de Suriye'de çok etkin bir rol almasını,
17:09Aralık'taki Şam'ın düşmesine varan süreci, askeri harekat sürecini çok fazla etkileyemedi.
17:14Keza İran'ın da, İsrail'e yedekinden sonra başlayan çatışma dinamiği,
17:18Lübnan'da ve Suriye'deki bir sürü vekil gücünü, proksisini kaybetmesine sebep oldu.
17:24Ve İran bunları yerine koyamadığı için biraz daha Esad rejimi desteksiz kalabildi.
17:28Yani Rus uçağı olmadan, İran milisleri olmadan Esad rejimi de ayakta kalamadı Suriye'yi.
17:34Bu anlamda çok ciddi anlamda etkiledi bu kadar.
17:36Peki şimdi bu Avrupa ordusunun kurulması meselesinde en çok motive olmuş ve bunu en çok isteyen,
17:43belki uzun zamandır da dilendiren Fransa, Macron özellikle böyle bir politikası var.
17:47Macron hangi yüvenceyle, hangi fikirle ve politikayla bunu bu kadar zorluyor sence?
17:53Şimdi Fransa, Batı bloğunda ABD dışında kendi nükleer programı olan,
17:58kendi uçak gemisini inşa eden, nükleer tarihli uçak gemisinden bahsediyorum
18:02ve bunda kendi uçaklarını kullanabilen, deniz aşırı güç projeksiyonu yapabilen,
18:06yani dünyanın okyanus ötesindeki farklı noktalarına askeri gücünü sevk ve idare edebilecek,
18:11komuta kontrol sistemlerine sahip tek ülke.
18:14Çok ciddi bir askeri güç aslında.
18:16Ve seferberlik ilanında ciddi sayıda asker seviyesine ulaşabilmesi de
18:21çok daha mümkün diğer Avrupa ülkelerine göre.
18:23Ve harba hazırlık oranı NATO'daki ülkeler arasında
18:27ABD'den sonra ve belki Türkiye'den sonraki en nitelikli kuvvet olmasını sağlıyor.
18:32Türkiye'den farklı olarak daha fazla daha gelişmiş,
18:35daha sofistik askeri sistemlere sahip olması onu Türkiye'nin önüne çıkartıyor.
18:39Biz hep diyoruz Türkiye NATO'nun en büyük ikinci ordusu ama
18:42bir Türk piyadesini donatmakla bir Fransız piyadesini donatmanın maliyeti arasında
18:46birkaç kat fark var ve daha donanımlı,
18:48daha iyi eğitilmiş, daha gelişmiş silahlara sahip bir ordudan bahsediyoruz.
18:53Burada nicelikle nitelik arasındaki ayrıma ve dikkat çekmek için söylüyorum.
18:57Fransa bu bağlamda kendi savunma sanayisini de besleyebilecek.
19:02Yani artık ABD'den değil Fransa'dan herkesin uçak aldığı, tank aldığı,
19:06ortak projeler geliştirdiği, bu şemsiyenin altında kaldığı ve
19:09Fransız nüfusunun bütün Avrupa Endüstrisi'ne hükmettiği,
19:12Avrupa'daki bütün endüstriyel güçlerin Fransa'nın planlamasında,
19:17koordinasyonla çalışabileceği bir Avrupa hayal ediyor ve
19:19bunun lideri olarak da aslında ABD'den, Çin'den, Rusya'dan
19:23ve muhtemelen Hindistan'dan daha farklı bir kutupun oluşmasını
19:27daha demokratik değerler üzerinden kendisini inşa eden,
19:30tanımlayan, meşruluk kazandırmaya çalışan bir kutup olmasını savunuyor.
19:34Tabii ki bunların ne kadar doğru, ne kadar karşılığında olup olmadığını
19:37tartışmak gerekebilir ama böyle bir niyeti var.
19:39Fransa bu iddiasından de Golden beri vazgeçmiş değil.
19:42Hep bunu iddia eden ve bu potansiyele sahip olduğunu ifade eden bir ülke.
19:47Diplomatik olarak da bununla alakalı çalışan bir ülke.
19:50Biz geçtiğimiz yıllarda AUKUS sürecinde
19:53Fransa'nın Avustralya'ya satmayı planladığı denizaltıları
19:56anlaşmasının iptalini de görmüştük.
19:58Orada ABD girmişti devreye ve Avustralya'nın denizaltılarını
20:01kendisinin almasını sağlamıştı.
20:03O da çok büyük bir krize sebep olmuştu ve
20:06Fransa o günden beri NATO'nun beyin ölümünün öldüğünü
20:09daha güçlü bir sesle ifade etmeye başladı ve
20:12kendi geleceğiyle alakalı ABD'den ve NATO'dan bağımsız bir sürecin
20:17kendi bekasını güvence altına almak için çok daha önemli olduğunu fark etti ve
20:21bu pozisyonda siyaset yapmaya başladı.
20:23O yüzden Türkiye gibi AB üyesi olmayan ve ABD ilişkileri
20:27AB'ye nazaran daha gelişmiş olan ülkelere karşı
20:30hem Yunanistan'ı hem de Kıbrıs'ın güneyindeki Rum idaresini
20:34daha büyük bir müttefik olarak tanımladı.
20:36Fransa'nın özetle böyle bir iddiası var.
20:38Bunun içinde kendince haklı gerekçeleri var.
20:41Yapıp yapamaması böyle bir potansiyele sahip olması konuşulabilir.
20:44Bence böyle bir potansiyeli de var Avrupa nezdinde.
20:47Eğer tabii ki yine AB'nin sistemi, siyasi karar alma süreci değişirse
20:53Von der Leyen gibi, Borrell gibi, Macron gibi ya da Mers gibi
20:57Alman Yeşilleri gibi çok dünyayı okuyamayan siyasetçi neslinin
21:02var olmadığı ve sisteme değiştiği bir düzende
21:05evet Avrupa kendi başının çaresine çok daha rahat bakabilir.
21:08Böyle bir dinamiği de var.
21:10Aslında bu bağlamda konuştuğumuzda Macron da
21:13Avrupalı liderler arasında bu konuda en öngörülü olan lidermiş diyebiliriz.
21:18Şimdi Ukrayna meselesine yeniden dönmek istiyorum.
21:21Orada Türkiye'nin bir biz ara bulucu ve garantör olabiliriz iddiası var.
21:25Bütün bu meseleyi bizim açımızdan baktığınızda nasıl görüyorsunuz?
21:28Şöyle yani işte ara bulucu olma rolü başka bir şey.
21:31Ama garantör olmak çok daha başka bir şey.
21:33Şimdi biz Kıbrıs'ta garantör.
21:351960'lı sanayisasında Kıbrıs sanayisasında garantör olarak tanımlanmış
21:38üç ülkeden biriyiz.
21:40Bu garantörlük kapsamında soydaşlarımızın bekası
21:43tehdit altına alındığında bir soykırım tehlikesiyle karşı karşıya kalınca
21:47Türkiye yapması gerekeni yaptı ve Barış Harekatı ile çıktı adaya.
21:51Soydaşlarını korudu.
21:53Adadaki çatışma dinamini sona erdirdi.
21:5574'ten bu yana kimsenin bunu kanamıyor.
21:57Bu garantörlük görevini yerine getirmek böyle bir şey.
22:00Şimdi aynısını Ukrayna için düşündüğünüzde
22:02Rusya, Zelenski'ye gittikten sonra da
22:04Zelenski devam ettiğinde
22:06Zelenski'nin batıyla daha bütünleşik
22:08işte gümrük birliğine girmiş
22:10AB adaylığı zaten onaylandı
22:12ve ciddi bir aslında destek de var
22:14Avrupa Birliği'nin ezdiğinde.
22:16Bununla alakalı sürecini devam ettirdiğinde
22:18Rusya'nın yeni bir askeri harekata
22:20girişmeyeceğinin garantisini
22:22Türkiye tek başına sağlayabilir mi?
22:24Ne yazık ki Türkiye hep ekonomik hem siyasi
22:26aslında askeri açıdan
22:28bu tür bir garantiyi tesis edebilecek
22:30kapasiteden yoksun.
22:32Ben çok isterdim böyle bir garantörün
22:34Türkiye olmasını çünkü
22:36en azından Karadeniz'de
22:38Kırım'ın Rusya tarafından ilhak edilmesi
22:40hatta Odesa'ya talep etmesi
22:42yani Karadeniz'de çok büyük bir Rus varlığının olması
22:44Türkiye için çok büyük bir tehdit üretecek.
22:46Hem teknik açıdan hem de siyasi açıdan.
22:48Yani Kırım'da yerleşik
22:50Rus üslerinin olması
22:52Türkiye'nin kuzeyden ciddi anlamda
22:54altında olması demek.
22:56Çok uzak Sibirya'dan
22:58balistik füzeleri göndermek zorunda kalmayacak
23:00Türkiye'ye karşı Rusya bir çatışma halinde.
23:02Böyle bir garantörlüğün
23:04devreye girmesi durumunda.
23:06Bizi bekleyen çok daha büyük tehditler oluşur.
23:08Eğer Rusya Ukrayna'da
23:10nihayet bir zafer elde ederse.
23:12Burada da böyle kategorik bir Rus karşılığından
23:14söylemiyorum çünkü Rusların
23:16Putin'in Ukrayna'ya savaş açmasının
23:18iki tane dinamik vardı.
23:20Bu dinamiklerden birisi Doğu Avrupa ülkelerinin
23:22Avrupa Birliği ve NATO üyesi olduktan sonra
23:24kitlesel refah artışından kaynaklı
23:26Rusya'nın da içindeki
23:28bazı demografik grupların
23:30benzer taleplerde bulunmasıydı ki
23:32Ukrayna da bunu gördüğü için batıya yakınlaştı ve
23:34eğer Ukrayna da Avrupa Birliği ve NATO'nun
23:36parçası olsaydı bir sonraki aşamada
23:38Rus halkı biz de
23:40aynı refahtan ve özgürlüklerden siyasi
23:42en azından öngörülebilikten
23:44faydalanmak istiyoruz talepten yönetmek.
23:46Moskova'daki o oligarklar için
23:48çok da mümkün olmayan yönetilmesi gereken
23:50bir süreç haline gelecekti.
23:52İkinci mesele de Ruslar İkinci Dünya Savaşı'ndan
23:54sonra bir
23:56Varşova Partili nezdinde Doğu Avrupa'yı kontrol ediyorlardı
23:58ama Kaliningrad Soğuk Savaş
24:00döneminden sonra yani bittikten sonra
24:02çok uzakta kaldı. O yüzden
24:04Ruslar Belarus'u da ilhak etmek istiyor.
24:06Baltık ülkelerini de ilhak etmek istiyor.
24:08Odessa'yı da almak istiyor.
24:10Transdniester'e, Moldova'ya,
24:12Romanya'ya ulaşmak istiyorlar ve
24:14bu hedeflere
24:16ulaştıktan sonra nerede
24:18oligarklarını kestirebilmek de mümkün değil.
24:20Türkiye'den de, Gürcistan'dan da
24:22taleplerde bulunabilirler ve
24:24Avrupa'nın batısını da tehdit edebilir hale gelebilirler.
24:26Çünkü siyasi ve ekonomik
24:28sistem biraz da bunun üzerine kurulmuş
24:30durumda şu an Rusya'da ve
24:32o işte demin bahsettiğim oligarklar da
24:34bunun üzerinden kendi
24:36elit uzlaşısının tartışmaya,
24:38kamuoyuna izinle tartışmaya açılmasını istemiyorlar.
24:40Biraz da iç dinamiklerden kaynaklı
24:42Putin'in mecbur olduğu bir
24:44adımdı bu iki sebepten, iki motivasyondan
24:46kaynaklı. Şimdi Türkiye garantör olsun mu
24:48Ukrayna'da? Olamayacağın,
24:50yerine getiremeyeceğin bir şeyin garantisini
24:52verebilirsen, Kıbrıs'ta yapabildiğini
24:54Ukrayna'da yapabileceksen, amin ama
24:56bunu yapabilecek kapasitemiz yok şu aşamada.
24:58Bu, Türk ordusunu ya da Türk devletini
25:00küçümsediğimden değil. Bu görevin
25:02altından tek başına kalkması,
25:04hatta yanında Fransa ve İngiltere'nin olmasıyla
25:06birlikte bile çok mümkün değil.
25:08Dediğim gibi, üç Fransız askeri
25:10öldüğünde Ruslar özür diledik,
25:12tazminat ödeyelim,
25:14bu emri veren askerleri
25:16yargıladık, tutukladık dedikten sonra
25:18savaş açamayacaksanız, sizin orada verdiğiniz
25:20garantinin herhangi bir hükmü kalmayacak.
25:22Tabii ki üç askerin
25:24kaybı için
25:26herkesin kendi ailesine trajedi olacaktır ama
25:28milyonlarca insanın akıbetini
25:30etkilebilecek bir savaşı açmak çok kolay bir
25:32siyasi karar olmayacaktır. Ama
25:34garantörlük demek, ben
25:36buradaki statükünün değişmesi karşılığında
25:38tetiği çekeceğim anlamına gelir.
25:40Bu ne kadar gerçekçi Türkiye adına
25:42onu konuşmak gerekir.
25:44Peki, az önce bu
25:46ABD ve AB arasında kurulmuş
25:48mimari dediğiniz, artık
25:50sarsılıyor mu, bozuluyor mu? O transatlantik
25:52ittifakının artık
25:54bir dağıldığını mı göreceğiz biz?
25:56Dünyada yeni bir şey mi göreceğiz?
25:58Dağılması zor. Orada hala
26:00Trump yönetimine karşı irade gösteren
26:02ve Trump'ın sürekli
26:04deforme etmeye çalıştığı
26:06bir Pentagon, bir CIA
26:08ve ABD anayasası var.
26:10Trump ve Trump'ın ekibi bu üç kurumla
26:12ciddi anlamda kavga ediyor ve bu kurumlar
26:14bütün başkanlardan bağımsız
26:16olarak var olan ve Amerika'da bir
26:18yönetimsel sürekliliği sağlayan
26:20kurumlar. Bunun AB ile
26:22ABD arasındaki ilişkileri
26:24dengelemeyeceği bir rolü de olabilir.
26:26Yani bu kurumlar en nihayetinde
26:28bir Amerikan kurumsal aklının,
26:30bir devlet aklının, biz Türkiye'de
26:32çok severiz kullanmayı devlet aklından ama
26:34işte devlet aklı kurumlarla var olur. Bizde
26:36bu kurumsal yapı olmadığı için
26:38siyasi iktidarların sadece
26:40devlet aklından ibaret olduğunu söylüyoruz.
26:42Bununla eleştiriyoruz. Ama AB'de de var kurumsal olarak.
26:44Yani Trump ne yapmak isterse yapsın
26:46bu bağın kopmaması gerektiğine dair
26:48stratejik bir fikir birliği var.
26:50İstihbarat örgütleri arasında var.
26:52İşte NATO'ya tahsis edilmiş kolordular
26:54nezdinde var ve bunun bir an ortadan
26:56kalkması çok mümkün değil.
26:58Ama AB'de şunu istiyor.
27:00Ben Batı bloğunun
27:02güvenlik şemsiyesini, nükleer güvenlik
27:04şemsiyesini Rus yövecine karşı
27:06savunuyorum ve bugün kendi
27:08bekamla alakalı NATO'nun
27:105. maddesini alarma geçirebileceğim,
27:12işleme alabileceğim
27:14üstü kapalı olarak kağıt üstünde olmasa bile
27:16bir Çin tetkisiyle karşı karşıyayım.
27:18Şu aşamada kimsenin
27:20sorgulamadan, herhangi bir itirazda
27:22bulunmadan benim arkama durması gerekiyor.
27:24Trump dedi ya bizim aramızda Avrupa'yla
27:26kocaman bir okyanus var.
27:28Bizi koruyor bu. Ama Pasifik gibi
27:30çok daha büyük bir okyanus var ve Çin'e
27:32karşı kurmaya yetmiyor ABD'yi.
27:34Şimdi burada ihtiyatta
27:36ABD'nin olası bir çatışma anında
27:38tıpkı Normandiya'ya çıkarttığı gibi
27:40sadece ABD askerleri gitmemişti, Kanadalılar,
27:42İngilizler, Fransızlar hatta
27:44Polonyalılar bile vardı.
27:46Benzer bir gücün sorgusuz sualsiz
27:48ABD komutasında Çin'e karşı
27:50ABD'nin emir komuta zincirinin
27:52parçası olmasını istiyor.
27:54Avrupa ülkeler de haklı olarak kendi
27:56egemenliklerinin, kendi ekonomik
27:58çıkarlarının büyük bir ihlali
28:00olarak düşünüyorlar. Çünkü
28:02ABD gibi iki
28:04partili bir sistem yok Avrupa'da.
28:06İşte Le Pen'inden af edesini,
28:08işte Petro Sanchez gibi
28:10sosyal demokrati verici. Ve de çok krizlerin olduğu
28:12anlardayız. Çok krizlerin olduğu anlardayız.
28:14Bu Avrupalı liderlerin
28:16kendi iç kamuoylarını
28:18çok kolay konsolide edebilecekleri ve
28:20herhangi bir siyasi bekar problemiyle
28:22karşı karşıya kalmayacakları bir
28:24zorunluluk değil. Yani ABD ve
28:26zorunlu. Ama Avrupalı liderler,
28:28siyasetçiler bunu yönetebilecek
28:30ne kadar becerikli olsalar bile
28:32demografik gerçekliklerden
28:34yoksunlar. Farklı talepler var.
28:36Farklı değerler var. Farklı öncelikler
28:38var. Yani işte
28:40Fransa nükleer santrallerini çalıştırıyor.
28:42Çok ucuz elektrik elde edilebiliyor. Ama
28:44Almanya için
28:46ısınma maliyetleri,
28:48enflasyona yansıması
28:50hükümeti düşürmeye sebep olabiliyor.
28:52Şimdi siz buradan daha
28:54görece küçük krizlerden
28:56Avrupa'nın kurtulmasını ve
28:58ABD'nin kayısız şartsız
29:00ihtiyat kuvveti olmasını beklediğinizde
29:02bu da bir tınık için söylüyorum Avrupa'ya
29:04yapılmış bir haksızlık olur. Çünkü
29:0670 yıldır bir süreç var ve siz
29:08Soğuk Savaş bittikten sonra
29:10bunu değiştirmek ya da güncellemekle
29:12alakalı çok da başarılı bir siyaset
29:14yürütmediniz. Bunu da ABD nezline birleştirilerek
29:16görmek gerekiyor. Soğuk Savaş
29:18bitti. Türkiye'yi kenara attı Batı.
29:20Artık o coğrafi, zorunluluk,
29:22jeostratejik önem Türkiye için
29:24var olmadığı için Türkiye'yi kenara
29:26atıyor. Bugün Avrupa'yı atıyor. Gürhan
29:28Nand istiyor Danim arkadan. Bunun ne
29:30anlama geldiğini, Avrupalılar
29:32için ne ifade ettiğini,
29:34ABD'nin başına ne büyük problemler açacağını
29:36ABD'li liderler, şu an
29:38karar vericiler tam olarak kavrayabilmiş değiller.
29:40Yani dünya iPhone kullanmadan da
29:42Avrupalılar telekomünikasyon hizmetlerini
29:44kendi kendilerine sağlayabilirler.
29:46Onu bir lider söylemişti sanıyorum.
29:48Meksika Cumhurbaşkanı olması lazım.
29:50Evet. Yani hani kimse
29:52Amerikalıların arabalarına binmek zorunda
29:54değil. Yani daha kötü arabalar üretmiyor Avrupalılar.
29:56Ya da elektronik, ev elektroniği,
29:58medikal cihazlar, ilaçlar.
30:00Böyle bir bağımlılık yok ABD'ye karşı
30:02ve ABD kendi pazarlarını
30:04kaybetmekte çok kolay siyasi
30:06motivasyonlar bulabilecek, yaratabilecek
30:08bir politik üretiyor. Bu
30:10dünya jandarmalığından,
30:12yani dünyadaki o küresel demokratik
30:14sözde değerlerin savunuculuğundan
30:16daha aşağı düşmesi anlamına geliyor.
30:18Yayının başında bahsettiğim, Trump
30:20dünyadaki ABD karşıtlarına
30:22tutuşturan fikirlerin ve fiillerin
30:24öyle nobran, öyle cahil, öyle sığ
30:26ve somut temsilcisi ki bir anda
30:28ABD ekonomisini çok büyük bir
30:30enflasyon ve resesyon krizine
30:32götürebilecek adımlar atıyor. Zannedebiliyor ki
30:34tek ambargo sadece
30:36ABD'nin koyabileceği, işletebileceği bir şey.
30:38Aslında çok büyük kampanyalarla
30:40ABD ürünlerin alınmaması
30:42gayet mümkün ki. Bugün Kanada'daki marketlerde,
30:44raflarda Kanada'da üretilmiştir.
30:46ABD malı değildir. Etiketleri
30:48yapıştırılıyor. Yani bu şu anda
30:50küçük ölçekte etkilese de
30:52Trump bu irite edici
30:54ve siyasi nezaketten,
30:56diplomatik nezaketten, teamürlerden yoksun
30:58politikasına devam ettiğinde
31:00kimse ABD'nin Gazze'deki
31:02Riviera projesinin
31:04doğal müşterisi olmayacaktır. Yani yok mu
31:06Akdeniz'de yeteneceği Riviera yok da
31:08Gazze'de mi olması gerekiyor bunun?
31:10Böyle bir talep mi var? Gazze böyle olsun da
31:12hadi hepimiz turist olarak oraya gidelim diye bir
31:14talep yok. Bunu,
31:16bu talebi üretemediğiniz noktada ABD
31:18olarak da kendi politikanızı
31:20batı ya da dünyanın geri kalanını diktat edemezsiniz.
31:22Evet. Bugün gördüğüm
31:24birisi yazmıştı ama şimdi
31:26hatırlamıyorum. Obama'nın maske takmayan
31:28ve politikalarını gizlemeyen hali
31:30demişler Trump için.
31:32Peki son noktada, az önce
31:34söylediniz aslında
31:36Almanya'da aşırı sağ yükseldi.
31:38İngiltere'de bir iç karışıklık
31:40var.
31:42Zaten Avrupa parlamentosu seçimleri de görmüştük
31:44aşırı sağdan korkmamız gerektiğini.
31:46Bütün bunların bir sonuç olduğunu söylediniz.
31:48Peki neden neydi biraz?
31:50Onu da değerlendirip şöyle güncel durumda
31:52hem Trump dünyayı nereye götürecek
31:54hem de Avrupa'daki bu
31:56AFD gibi partilerin, Meloni gibi figürlerin
31:58yükseleşir. Çünkü yıllardır
32:00anlatılan bir demokrasi masalı var.
32:02Türkiye'ye gelenin yarısının
32:04hatta çeyreğinin bile çeyreğe kadar
32:06göçmen gitti diye bütün o paradigma
32:08çöktü mü Avrupa'da? Sadece yani
32:10bu Suriye'den başta Suriye olmak üzere
32:12giden göçmenle alakalı değil ama
32:14demografik bir problem var ve
32:16Avrupa nüfusu yaşlanıyor.
32:18Nitelikli kalifiye göçmeni ihtiyaçları var.
32:20Merzde biz kaçak sığınmacı
32:22göçmen istemiyoruz ama kalifiye
32:24bir göçmen programı oluşturmak istiyoruz.
32:26Yani yaşlı bakımdan
32:28yazılama, makine üretiminden, elektronik
32:30sistem üreticilerine kadar teknikler, mühendis,
32:32doktor özellikle bu alanlarda
32:34talep ve ihtiyaç var. Çünkü
32:36demografi yaşlanıyor. Şimdi siz
32:38bunlarla birlikte
32:40Afganistan'dan, Suriye'den, Türkiye'den
32:42bunları bir tutarak söylemiyorum.
32:44Güney Afrika Cumhuriyeti'nden, Brezilya'dan
32:46bir doktor Avrupa'ya geldiğinde
32:48beraberinde 3-4 çocuk
32:50çalışmayan bir eş
32:52bu çok yaygın olarak geldiğinde
32:54bunlara sosyal yardım desteğinde
32:56bulunuyorsunuz ama kendi vatandaşınız olun
32:58orada doğup büyümüş, daha önceden
33:00göç etmiş ailelerde dahil olmak üzere ki
33:02Almanya'daki Türklerin önemli bir kısmı AFD'ye
33:04de oy verdi bu sebeple. Böyle bir şey de var.
33:06Siz oradaki çalışan nüfusun
33:08yani oradaki
33:10sınıfların barınma sorununu
33:12çözmek yerine, onların iş sistem
33:14sorununu, gelir artışını, gelirden
33:16daha fazla pay alma talebini...
33:18Evet. Ciddi bir sorun. Gelirden
33:20pay alamıyor, daha az pay almaya çalışıyor.
33:22Geliri düşüyor, alım gücü düşüyor.
33:24Bunları çözmek yerine bu demografiyi getirmek
33:26ve bütçenin büyük bir kısmını buraya
33:28harcamaya karar verdiğiniz zaman
33:30işçi sınıfından ciddi itirazlarla
33:32karşı karşıya kalıyorsunuz. Hayır.
33:34Zaten
33:36ortalama göre endüstriyel kuruluşta bir fabrikada
33:38çok kimse
33:40bilmez bunu da, 16 saat
33:4220 saat vartiyesi olan bir fabrikanın
33:44Türkiye'de, Avrupa'da
33:46böyledir. 2-3 saatlik üretime
33:48o fabrikanın o günlük
33:50bütün mahalletlerine karşı da işçilik dahil
33:52olmak üzere, gerek alanı tamamı kardır.
33:54Evet. Şimdi
33:56buradan işçilerin alabileceği payın
33:58ne kadar büyük olduğunu Avrupalı işçiler
34:00görüyorlar ve bu payı talep ediyorlar.
34:02Ama Avrupalı elitler,
34:04siyasi elitler, hayır işte
34:06bizim Çin'e karşı, ABD'ye karşı
34:08daha fazla sermaye biriktirmemiz lazım.
34:10Ama bu biriken sermayenin de ciddi
34:12bir yatırıma dönmüş diyorken, küreselleşmenin
34:14vadi buydu sermaye birikecek.
34:16Dünyanın her yerinde daha fazla
34:18ihtitam ve daha fazla gelir artışı sağlayacağız
34:20diyorlardı. Ama tam tersine çok daha
34:22lüks, işte en lüks
34:24kozmetik, en lüks mücevherler,
34:26en lüks uçaklar,
34:28gelir dağılımı daha da bozan
34:30bir süreçle karşı karşıya kaldık.
34:32Türkiye'deki işçi sınıfını görmese de
34:34henüz tam anlamıyla
34:36ekonomik kriz derinleşmesine rağmen
34:38Avrupadakiler görüyorlar ve onlara
34:40ben senin derdinden anlıyorum
34:42ve senin haklarını savunuyorum diyen bir AFD
34:44ve Linke var Almanya'da.
34:46İşte Fransa'da Le Pen var, sosyalistler var.
34:48Bu Atnalı teorisine benzer.
34:50Yani işte Atnalı'nın en sağ tarafında
34:52ırkçılar, en sol tarafında daha radikal
34:54sosyalistler hatta komünistler bulunuyor.
34:56Ekonomik olarak verdikleri
34:58vaatler, ben bunun ideolojik olarak
35:00birbirine yakın insanla aynı şekilde baktıklarını
35:02göremiyorum ama verdikleri vaatler
35:04bir yerde ortaklaşabiliyor.
35:06Yani Linke ile AFD arasında oy geçişkenliği
35:08olabiliyor yüz binlerce seçmen nezdinde.
35:10Bu önemli bir şey.
35:12Çünkü politik ve ekonomik olarak
35:14aldıkları pozisyonlar aynı.
35:16Mers her ne kadar ben göçmen almaya devam edeceğim
35:18dediğiniz noktada Alman işçisi
35:20hayır diyor daha fazla göçmen
35:22benim gelir seviyemi düşürüyor diye
35:24AFD propagandasına kulak veriyor.
35:26Ya da Linke'nin hayır daha fazla
35:28göçmen geldikçe patronlar
35:30fazla maliyetle, işçilik maliyetiyle
35:32bizim ücretlerimizi baskılıyor.
35:34Buradaki küresel ve kapitalist
35:36bir itiraz koyulması gerekiyor nezdinde.
35:38Daha da konsol ediyorlar seçmenleri.
35:40Problem burada.
35:42Aşırı sağ yükselmeye devam edebilir mi?
35:44Ne yazık ki devam edebilir.
35:46Roma'da Roma'nın çok turistik
35:48bir merkezi vardır İspanyol merdivenleri.
35:50Hemen arka sokağında
35:52eski antika ürünler satılır.
35:54Girin herhangi birisine duvarda kocaman
35:56Mussolini portresi görürsünüz.
35:58Bu Suri ne?
36:00Almanya'da Hitler portresi satmak gibi bir şeydir.
36:02İtalyanlar çok barışmış
36:04ama görürsünüz.
36:06Elon Musk artık gizlemeden
36:08geçmişte bir şeyler olmuş gibi
36:10şeyler söyledi Almanya'da.
36:12İfade özgürlüğü derken söylediği şey şu
36:14aşırı sağcılar
36:16Müslümanları, Yahudileri,
36:18azınlıkları savun haline getiremiyoruz diyor.
36:20Ondan ifade özgürlüğünü engellemiş oldun.
36:22Bu ifade özgürlüğü mü? Değil.
36:24Bu ifade özgürlüğü çerçevesinde
36:26fikir özgürlüğü çerçevesinde
36:28söyleyebilecek bir şey değil.
36:30Elon Musk burayı manipüle ediyor.
36:32Ne yazık ki dünyanın en zengin adamı ve
36:34çok büyük bir manipülasyon
36:36sosyal medya imkanlı ağına da sahip.
36:38Bunu kullanmaktan da çekinmiyor.
36:40Emin olun %20'ye ulaşmasında
36:42AFD'nin çok ciddi bir etkisi oldu.
36:44İki sene sonra bir seçim daha olsa Almanya'da
36:46herhalde birinci parti çıkabilir AFD'de.
36:48Böyle giderse yani.
36:50Böyle bir risk var.
36:52Hristiyan demokratlarla sosyal demokratların
36:54o çözümsüz
36:56ve cevapsız bıraktığı sürece
36:58işçi sınıfının taleplerine
37:00aşırı sağın ve aşırı solun yükselme ihtimali var.
37:02Bakın Elon Musk'ın yaptığı müdahale
37:04Vence'in
37:06Münih Güvenlik Konferansı'nda
37:08yaptığı konuşma
37:10o kadar büyük bir değişiklik ki eskiden
37:12Amerikan diplomatlarını geçtim.
37:14Amerika'nın siyasi
37:16temsilciler meclisinde senatodaki temsilciler
37:18herhangi bir ülkenin bu Almanya'da
37:20Türkiye'de Rusya'da fark etmez
37:22Halifet Partisi'nin siyasetçileriyle
37:24görüşmezler, randevu vermezler.
37:26Sadece o hükümetin, o ülkenin hükümetinin
37:28temsilcilerini kabul ederler.
37:30Bu gibi isimlerle, think tanklar aracılığıyla
37:32çeşitli CTK'lar aracılığıyla görüşürler.
37:34O da daha
37:36alt seviyede yapılır.
37:38Ama başkan yardımcısının ve
37:40doğrudan kabinede
37:42fiilen bir görevi olan dünyanın en zengin adamının
37:44AFD'ye oy verin demesi
37:46Amerikan kurumsal yapısının da çok büyük bir
37:48tahribatı anlamına geliyor.
37:50ABD yönetimine alışması da yani
37:52o bürokrasinin alışması da çok mümkün değil.
37:54O geleneklerin de yıpratılması
37:56anlamına geliyor. Bunun geri dönüşü olacak.
37:58Şimdi demin bahsettik
38:00ABD ile AB arasında
38:02bir ayrışma olacak mı?
38:04Biraz ayrışma olacak böyle devam ederse.
38:06Trump'ın akıbeti
38:08ne olur? Bu kadar zorlarsa
38:10işte başkanlığın düşürülmesine sebep olabilecek
38:12çeşitli hukuki mekanizmalar var.
38:14Bunların konuşulmaya
38:16başlayacağı bir ekonomik kriz
38:18siyasi kriz çok uzak değil bence
38:20ABD adına. Ya da şimdi bir yandan da
38:22konu konuyu açıyor sonlandıracağım ama
38:24ya da Trump'ın
38:26ABD'deki o kurumlar var dediğimiz
38:28o bürokratik yapıyı yıprattığı
38:30bir senaryoda yok mu yani?
38:32Tabii ki risk. Ondan sonra
38:34kendi savaşını
38:36arayan bir ABD olabilir. Çünkü
38:38çok kutuplaştı ABD seçmeni de.
38:40Yani algılarıyla oynanmış
38:42sürekli manipüle edilen, sürekli tetiklenen
38:44var olmayan
38:46ciddi olmayan kaygılarla
38:48varolusal endişelerle
38:50sürekli manipüle
38:52edilen bir Amerikan toplumu var.
38:54Kaliforniya'daki de Teksas'tı.
38:56Çok kolaylıkla
38:58karşı karşıya gelebiliyor ve artık bu
39:00şiddete başvurabilecek aşamalara
39:02gelmiş durumda. Bu bugün de bir günde
39:04olabilmiş bir şey değil. Yani Obama'da
39:06tamamen bu işten aklanmış ve onun suçu
39:08olmayan bir şey değil. O dönemlerde
39:10başlayan bir şey ama işte Trump'da
39:12nihayetinde bir sonuç haline geliyor.
39:14Bunun yaratacağı... Şimdi biz
39:16niye Rusya'nın çok büyük bir risk yolundan bahsediyoruz?
39:18Rusya bölünürse nükleer silahların
39:20akıbeti ne olacak? Kimlerine geçecek? E bunu
39:22ABD için düşünün. Bu nükleer
39:24silahlar, bu askeri endüstriyel kompleks
39:26kimin kontrolüne geçecek?
39:28Akıbeti ne olacak? Ya yanlış ellere düşerse?
39:30Tetiği çekmeye daha
39:32meyilli, bunun çok daha
39:34mantıklı bir gerekçi olduğunu düşünebilen
39:36liderlerine ne geçerse? Dünyanın hali
39:38ne olur? Harap hale gelir.
39:40Yani İçli Dünya Savaşı'ndan çok daha büyük
39:42bir krizle dünya karşı karşıya kalabilir.
39:44Bu sürekli bir konvansiyonel
39:46savaş riskini de beraberine getiriyor.
39:48Çok uzattım biliyorum ama mesela
39:50Münih Güvenlik Konferansı'nda Türkiye ile
39:52alakalı açıklanan bir rapor vardı 155 sayfalık.
39:54Orada Türkiye ile ilgili atıflar var.
39:56Hem Doğu'da hem Asya ülkeleri
39:58arasında hem de Batı ülkeleri arasında
40:00Türkiye'nin bir düşman olarak
40:02görülme oranı düşmüş, bir müttefik
40:04olarak görülme oranı artmış. Şimdi
40:06bu ne zaman ortaya çıkar biliyor musunuz?
40:08Dünya toplumları konvansiyonel bir savaş
40:10riskini görürlerse Türkiye gibi
40:12askeri güç üretebilecek ülkeleri
40:14yanında görmek isterler. Hem Doğu
40:16görmek istiyor hem Batı görmek istiyor.
40:18Dünya kamuoyu var olan
40:20olup biten gelişmelerden bir haber
40:22değil ve bir savaş riskini satın almaya
40:24başlamış. Altın fiyatları artıyor.
40:26Bunlar onların göstergesidir,
40:28indikatörleridir. Savunma harcamaları artıyor.
40:30Savunma harcalamaları artıyor.
40:32Avrupa %5'e çıkarsa
40:34zaten NATO ihtiyacı kalmıyor ki.
40:36Ama şimdi işte ABD ile Rusya
40:38görüşmeye başladı. Putin ile Trump
40:40zirvesi de olacak.
40:423. Dünya Savaşı iptal olmadı mı hala?
40:44Ama işte bu denklem
40:46şey diyor hani Putin ile
40:48Trump'ın bir araya gelmesi,
40:50hadi nükleer silahların sayısını azaltalım ve
40:52dünyadaki üstlerimizi azaltalım.
40:54Dünyadaki bütün halkları kendi kendi
40:56kaderlerini tayin etme noktasında daha fazla
40:58imkan tanıdım görüşmesi değil ki Çin'e
41:00karşı savaşalım görüşmesi. Çin'e karşı
41:02ittifak kuralım görüşmesi oluyor.
41:04O yüzden savaşsız bir geleceğe
41:06doğru kimseyi de korkutmak istemiyorum
41:08ama hani ilk defa
41:10belki de dünyada 1939
41:12öncesine de kıyaslayacak olursak
41:14bu kadar cahil,
41:16dünyadan bir haber, bu kadar sığ bir politikacı
41:18nesli bütün dünya egemen olmuş
41:20durumda. Hani bu Güney Kore'de de böyle.
41:22Afrika'da da böyle.
41:24Yani işte Ruan'ın bir diktatör lideri var.
41:26100 kat büyüklüğündeki
41:28Kongo'ya saldırmış durumda ve ilerleme
41:30devam ediyor. Eyalet başkentini düşürdüler.
41:32Ruan da hani kim ne kadar
41:34takip eder bilmiyorum ama
41:36bu silahlanma, Çehov diyor işte yani
41:38duvarda tüfek asılıysa patlar.
41:40Kimse bu kadar silahı, tankı, tüfeği
41:4250 sene sonra jilet olsun diye
41:44eritelim diye üretmiyor. Bu bir yerde
41:46bir patlamaya
41:48sebep verecek. Benim endişem bu.
41:50Biz politik seçimlerimizi,
41:52lider seçimlerimizi
41:54Türkiye'de, dünyada böyle yaptığımız sürece
41:56bu bize yaklaşan bir endişe, tehdit.
41:58Evet. Çok önemli bir noktaya
42:00değindiniz bence. Lider seçimleri de
42:02çok benzerlik gösteriyor. Artık Avrupa'da da
42:04ABD'de işte Orta Doğu'da da
42:06gördüğümüz bir durum bu. Çok teşekkür
42:08ediyorum. Çok keyifli bir sohbette. İyi ki geldiniz.
42:10Ben teşekkür ediyorum. Çok sağ olun davetiniz için.
42:12Evet sevgili Cumhuriyet TV
42:14izleyenleri, güvenlik politikaları uzmanı
42:16Burak Yıldırım'ı ağırladık sizler için
42:18stüdyomuzda. Dünyadaki gelişmeleri konuştuk.
42:20Özellikle Trump'ın Rusya-Ukrayna
42:22savaşına ilişkin politikalarını,
42:24diğer söylemlerini, sert söylemlerini
42:26sizler için yorumladı. ABD ve
42:28AB ilişkileri gerilmeye
42:30devam edecek mi? Putin-Trump sirvesinde
42:32neler olabilir? Hepsini konuştuk. Şimdilik
42:34noktalıyorum. Hoşçakalın.