Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Cumhuriyet TV ekranlarından merhaba sevgili izleyenler bugün biraz ekonomiyi konuşacağız.
00:16Özellikle emeklilerin durumunu bildiğiniz üzere geçtiğimiz yıl ve bu yılda aslında
00:21dahil olmak üzere emekliler çok çile çektiler çekmeye de devam ediyorlar enflasyon sorunu
00:26çözülemiyor.
00:27Emeklilerin aldıkları paraları aldıkları zamda hep düşük oranda kalıyor.
00:32Bu noktada da iktidardan zaman zaman kaynağın olmadığına dair zaman zaman üstü kapalı
00:37zaman zaman da açıkça açıklamalar duyuyoruz.
00:40Peki kaynak gerçekten yok mu yoksa emekliye verilmesi mi tercih edilmiyor?
00:45Bugün bunu konuşacağız.
00:46Konuğumuz profesör doktor aziz çelik hoş geldiniz.
00:50Hoş bulduk efendim açılışta bahsettim sizde bugün aslında tam olarak bu konudan
00:56söz ettiniz.
00:57Sosyal güvenlikte yalan rüzgarı başlığıyla bir yazı yazdınız.
01:01Nedir bu yalan rüzgarı biz sizden dinleyelim rakamlarla beraber.
01:06Şimdi uzun süredir hükümet yetkilileri emeklilere zam yapılmamasının gerekçesi
01:11olarak kaynak yokluğunu gösteriyorlar.
01:14Aynı zamanda bu süredir sosyal güvenliğin emekli aylıklarının bütçe üzerinde yük
01:21olduğunu söylüyorlar.
01:22İşte özellikle iki bin yirmi üç yılında çıkarılan EET yasası nedeniyle emek dengelerin
01:28bozulduğunu bütçenin altı bütçeye büyük bir yük geldiğini ve benzerlerini söylüyorlar.
01:33Yani çok uzun süredir bize hükümet yetkilileri emekli aylıklarının düşük olmasının sebebini
01:39kaynak yetersizliği olarak söylüyorlar ve sosyal güvenlik sisteminin kötüye gittiğini
01:45sosyal güvenlik sisteminin adeta bunu söylüyorlar.
01:49Şimdi bunu özellikle iki bin yirmi dört yılının da bütçe verileri bütçe gerçekleşme
01:55verileri ortaya çıktıktan sonra baktım aslında son on yılda bütçeden sosyal güvenliğe
02:03ayrılan kaynakların düzenli bir biçimde düştüğünü görüyoruz.
02:07Yani yük olmak bir yana işte sosyal güvenliğin emekli aylıklarının daha fazla kaynak ayrılması
02:17bir yana ayrılan kaynağın düştüğünü görüyoruz.
02:19Bu nereden görüyoruz?
02:21Merkezi yönetimin bütçe gerçekleşme verilerinden görebiliyoruz bunu.
02:27Şimdi buna baktığımız zaman son on yılda yani iki bin on beş ile iki bin yirmi dört
02:32yılı arasındaki bütçe gerçekleşme verileri elimizde.
02:37Burada sosyal güvenlik için bütçeden ayrılan toplam kaynaklar olduğunu yüzde
02:43olarak görebiliyoruz.
02:44Önemli olan yüzdesel ağırlıkları bunun şimdi iki bin on beş yılında bütçenin
02:52yaklaşık yüzde on altısı sosyal güvenlik kurumuna aktarılan transferlerden oluşuyor.
03:00Bu iki bin yirmi iki yılında iki bin yirmi üç yılında ve iki bin yirmi dört yılında
03:04yüzde on üç nokta üçe gerilemiş.
03:08Ağadaki döneme baktığımız zaman iki bin on dokuz ve iki bin yirmi yıllarında bu
03:12oran yüzde yirmi kadar çıkmış.
03:14Dolayısıyla son on yılın bütçe verilerine baktığımız zaman burada bize çok açık
03:19bir biçimde bütçeden sosyal güvenlik kurumuna aktarılan kaynakların düzenli bir biçimde
03:26düştüğünü görüyoruz.
03:27Hatta iki bin yirmi üç yılı EET yılı olmasına rağmen yüzde on üç nokta üç
03:32olarak gerçekleşmiş ki iki bin yirmi bir yılında bu oran yüzde on altı civarındaymış.
03:38Şimdi birincisi bunun altını çizmek lazım.
03:40Yani bütçeden sosyal güvenlik kurumuna ayrılan kaynaklar artmamıştır, azalmıştır.
03:46Emekli aylıklarının düşmesinin önemli sebeplerinden birisi de sosyal güvenlik
03:51kurumuna daha az kaynak ayrılmasıdır.
03:53Bütçeden daha fazla kaynak ayrılsa sosyal güvenlik kurumunun elinde daha fazla kaynak
03:58olacak.
03:59Emekli aylıklarının daha fazla artması mümkün olabilecek.
04:03Dolayısıyla yük oluyor, bütçeye yük oluyor, kaynak yok iddiası tersine aslında kaynaklar
04:10kısılıyor.
04:11Güvenliğe ayrılan kaynaklar azalıyor.
04:14Emekli aylıklarının da düşük olmasının en önemli sebeplerinden birisi budur.
04:19Evet, peki Sayın Çelik şimdi ben de emeklilerle konuşuyorum gerçekten işte on dört bin küsür
04:25lira maaş alıyorlar.
04:26Daha düşük de alanlar var ve yaşamakta çok zorlanıyorlar ama bunun yanında iktidarın
04:32bu söylemleriyle yaratmış olduğu algının bir anlamda karşılık bulduğunu da görüyorum.
04:37Yani çok ciddi zor bir ekonomik ortam var ve emekliler sanki onları refaha kavuşturmanın
04:43bu mevcut ekonomik krizde çok da mümkün olmadığını düşünüyorlar.
04:48Öyle siz şimdi mesela bunun bir tercih olduğunu söylüyorsunuz.
04:52Bu düşük ortamda, bu enflasyon ortamında, ekonomik kriz ortamında, 2025'te iktidar
04:57istese emeklileri refaha kavuşturabilir mi?
05:00Elbette, bu tamamen bir tercih sorunu yani demin de çok net bir biçimde söyledim.
05:06Şimdi bütçeden sosyal güvenliğe yüzde 20 kaynak yüzde 20'sini kaynak olarak ayırabilmişler
05:112019'da 2020'de ama 2024 yılına geldiği zaman bu payı yüzde 13'e düşürmüşler.
05:18Şimdi eski payı şey yaparsanız, korursanız, bundandır bütçeden sosyal güvenliğe daha
05:24fazla kaynak ayırmanız demektir.
05:27Sosyal güvenliğe daha fazla kaynak ayırmanızın anlamı nedir?
05:30Emeklere yapılacak ödemenin, sağlık için yapılacak ödemenin daha da artması demektir.
05:35Dolayısıyla burada bir kaynak sorunu söz konusu değildir, tercih sorunu söz konusudur.
05:41Mesela şöyle bu tercihi çok net bir biçimde şöyle söyleyebilirim size.
05:45Sosyal güvenlik kurumuna aktarılan kaynakların bir bölümü hepsi emeklilere gitmiyor.
05:50Şimdi böyle bir yanılgı var yani sosyal güvenlik kurumuna aktarılan kaynakların
05:55hepsi emeklilere gidiyor.
05:56Hayır hepsi emeklilere gitmiyor.
05:58Bu kaynakların yaklaşık 3.5 puanı demin sözünü ettiğim 13 puanın 3.5 puanı işveren
06:04teşviklerine gidiyor.
06:06Bir de ödeme gücü olmayanların genel ortası primi olarak ödeniyor.
06:12Bunun aslında emeklilerle bir alakası yok.
06:14Bunlar sosyal devletin yükümlülükleri ya da hükümetin vermiş olduğu teşvikler.
06:19Bunları SGK aracılığı ile yaptığı için bu paralar SGK'ya gidiyor.
06:23Bunu düştüğünüz zaman %10'un altına düşüyor sosyal güvenliğe bütçeden yapılan
06:28şeyler transferler.
06:30Dolayısıyla sosyal güvenliğe daha fazla kaynak transfer ederseniz sosyal güvenlik
06:35kurumunun emekli aylıklarını arttırması pekala mümkündür.
06:38Bunun için çok uzağa gerek yok yani son 10 yılda bunun tam tersi ya da çok daha yüksek
06:42miktarı yapılabilmişken şimdi denk bütçe iddiasıyla sıkı para politikası iddiasıyla
06:49kamu harcamaları tümüyle kısılıyor.
06:51Kamu harcamaları kısıldığı için emekliye para verilir.
06:54Yani 10 yıl önce 5 yıl önce %20'ler civarında bir harcama bütçeden sosyal güvenlik kurumuna
07:01yapılabilirken bugün bu %13'ler civarına düşürülmüşse burada kaynak değil tercih
07:06sorunu çok açık.
07:08Hâlbuki hükümet kaynağımız yok paramız yok iddiasında hâlbuki hükümet kaynağı
07:13da parayı da bulabilecek şeydir makamdır yani hükümetin en önemli fonksiyonu budur.
07:17Ben kaynak bulamam ama hükümet kaynak yaratır, para yaratır çünkü devlettir kendisi.
07:22Evet peki Sayın Çelik şimdi kapatmadan gerçekten 14 bin küsur lirayla bir geçinme durumu
07:29var şu anda ve daha Ocak ayında %5'lik bir inflasyon oldu.
07:33Ciddi bir elime yaşandı alım gücünde.
07:35Temmuz ayında bizi yeniden zammı konuşmaya başlayana kadar emeklilerin bunu 5 ay daha
07:40sürdürmesi ne kadar mümkün?
07:44Şimdi emekli aylıklarının en düşük aylığı 14 bin 469 lira yapıldı.
07:49Bu aslında sembolik bir şeydir nedir utanç vericidir.
07:55Yani 14 bin 470 lira yapmadılar 1 lira yuvarlamadılar 14 bin 469 lira yaptılar
08:0214 bin 500 lira yapmadılar.
08:04Şimdi bu kadar acımasız bir tutum içerisindeler yani 1 lira yuvarlasalar 14 bin 470 lira
08:10olacak bakın hepimiz zorlanıyoruz 14 bin 469 lira demekte zorlanıyoruz.
08:15Geçmişte böyle olmuyordu bu 500 lira 1000 lira şeklinde yuvarlanıyordu fakat şu
08:20anda o kadar acımasız bir sıkı para politikası uyguluyorlar ki 1 lirayı bile fazla gördüler.
08:25Şimdi 1 lirayı fazla gördüler ve burada tuttular bunu bunun anlamı emekliye nasıl
08:30davranacaklarını göstermesi açısından bence son derece sembolik bir şey var.
08:3514 bin 469 lira emekli aylığı 17 bin 800 lira civarında da ortalama emekli aylığıdır Türkiye'de.
08:43Şimdi bunu bilmek mümkün değildir.
08:46Türkiye'de 16 milyon emekli bu civarda aylıklarla geçiniyor ve giderek bunlar düşüyor.
08:51Bunda geçinmek mümkün değildir.
08:53Emekli aylıklarına Temmuz ayında zam gelecek ama Temmuz ayında gelecek zam da zaten enflasyonda
08:58erimiş olacak.
08:59Dolayısıyla bütün emekli aylıklarının yeni baştan ele alınması, asgari ücretsiz
09:05yetiştirmesi ve aralarındaki dengenin de yeniden kurulması gerekiyor yani basitçe
09:10enflasyon kadar zamla şu anda emekli aylıklarındaki sorunu çözmek mümkün değil maalesef.
09:15Evet çok teşekkür ediyorum katıldığınız ve anlattığınız için vaktinizi ayırdınız.
09:21Ben teşekkür ederim İrema Hanım hoşçakalın.
09:24Hoşçakalın.
09:26Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, sosyal politika uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik
09:31bizimle birlikteydi.
09:32Sayın Çelik bugün Birgün gazetesindeki yazısında emeklilere yalan söylüyorlar
09:36dedi.
09:37Bir kaynak sorunu yoktur sosyal güvenlik kurumunun emeklilere bu kadar az bir maaşın
09:42reva görülmesinin sebebi kaynak değil tercihtir dedi.
09:46Sizler için rakamlarla açıkladı.
09:48Sayın Çelik'in aktardığına göre sosyal güvenlik kurumuna bütçeden ayrılan pay
09:52yıllar içerisinde düşüyor.
09:54Dolayısıyla emekliler bütçeye bir yükmüş gibi gözüküyorlar ama öyle değiller.
09:59Çünkü giderek her gün her yıl biraz daha emeklere ayrılan payın düştüğünü görüyoruz.
10:05Sizler için anlattı Sayın Çelik şimdilik noktalıyorum.
10:07İlerleyen günlerde sizler için ekonomiyi konuşmayı sürdüreceğiz.