Marmara Denizi yine müsilaj tehlikesiyle karşı karşıya. Böyle giderse bu yaz yine denizi kaplayan o çirkin ve zararlı tabakayla karşı karşıya kalabiliriz.
Peki bu müsilaj neden oluyor?
Bu yaz müsilajın artma ve tıpkı 2021’deki gibi tüm denizi kaplama ihtimali var mı?
Müsilajdan nasıl kurtulabiliriz?
Her şeyi doğru yaparsak Marmara Denizi ne kadar sürede eski haline döner?
Yanlışlara devam etmemiz durumunda Marmara’nın ölmesi ihtimali var mı?
Yeni Haller’in bu bölümünde tüm bu soruların cevaplarını Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Başkanı Prof. Dr. Bayram Öztürk’le konuştuk.
Peki bu müsilaj neden oluyor?
Bu yaz müsilajın artma ve tıpkı 2021’deki gibi tüm denizi kaplama ihtimali var mı?
Müsilajdan nasıl kurtulabiliriz?
Her şeyi doğru yaparsak Marmara Denizi ne kadar sürede eski haline döner?
Yanlışlara devam etmemiz durumunda Marmara’nın ölmesi ihtimali var mı?
Yeni Haller’in bu bölümünde tüm bu soruların cevaplarını Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Başkanı Prof. Dr. Bayram Öztürk’le konuştuk.
Category
🤖
TeknolojiDöküm
00:00Efendim merhabalar Yeni Haller'in yeni bölümüne hoş geldiniz ben Eray Özer.
00:10Bugün Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Başkanı ve aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Deniz Biyolojisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Bayram Öztürk ile beraberiz.
00:20Doğru söyledim değil mi hocam?
00:21Evet evet doğru söyledin çok teşekkür ederim.
00:24Hocam sizinle görüşmek konuşmak istedim çünkü bu yine bir müsülaç tartışması başladı biliyorsunuz Marmara Denizi'nde.
00:32Bir müsülaça rastlandı daha doğrusu aslında galiba hiç gitmedi o ilk oluşundan beri yaklaşık 5 sene öncesinden beri.
00:41Önce şunu sorarak başlayayım hocam müsülaç tam olarak nedir niye olur?
00:45Müsülaç denizde gözle görülmeyen fitoplankton dediğimiz aslında denizlerin oksijen makinaları, oksijen motorları olan fitoplanktonların aşırı üremesidir.
00:58Neden aşırı ürer bir fitoplankton?
01:02Çünkü aşırı üremesi için azot ve fosfatın deniz suyunda fazla olması lazım.
01:10Azot ve fosfat deniz suyunda besleyici etki yapar, gübre etkisi yapar dinleyicilerimizin, seyircilerimizin dayağının erinmesi için.
01:20Gübrede biliyorsunuz bütün bitkilerde olduğu gibi bitkinin büyümesini, hızlı gelişmesini sağlar.
01:27Denize azot ve fosfat verdiğiniz zaman bunun miktarı artınca bu denizde değişikliğe sebep olur.
01:38Ne olur? Azot ve fosfat denize nereden geliyor? Karalardan gelir.
01:43Hangi karalardan gelir? Arıtılmamış sulardan yani evsel atıklardan.
01:48Evsel atıklar, arıtılmamış sular denize geçtiği zaman bunlar denizdeki deniz canlarını farklı bir yöne sevk ederler.
01:57Ve bu besleyici maddeler fitoplanktonların gelişimini, büyümesini, artışını sağlar.
02:05Aslında fitoplanktonlar yararlı canlılar ama çok fazla sayıda oluyor.
02:11Fitoplanktonun bir dengesi var. Bu dengeyi artıran faktör dediğim gibi besleyici nitriyet madde.
02:17Bu besleyici madde fitoplanktonun patlamasını, büyümesini, gelişmesini ve hücre içinde kendi yeni bileşikler oluşmasını sağlar.
02:26Pikment maddesi deriz biz bunlara.
02:29Kimisinin rengi kırmızıdır.
02:32Mesela kırmızı fitoplanktonlar denizde kıpkırmızı rengi buluştururlar.
02:39Bunlar foam type denilen sabun özelliğindedir.
02:45Bembeyaz bir köpükle birlikte bütün suyun üstünde dağılırlar, yayılırlar.
02:50Veya başka renkte olabilirler.
02:53Bunların renginin farklı olması fitoplanktonların hücre içindeki malzemeyi farklı renklerde pigmentlerle atmasıdır.
03:01İşin gerçeği böyle.
03:04O halde en son soracağınız sorunun cevabını en başta ben size vereyim.
03:09Marmara Denizi'ne 1 litre bile veya 50 cc bile arıtılmamış deniz suyunu vermememiz gerekiyor.
03:17Keseceğiz yani.
03:18Evet. Peki bunun için ne yapmamız lazım?
03:20Bunun için yatırım gerekiyor.
03:22Bunun için ne kadar yatırım var?
03:24Bunun için 1 milyar dolar, 743 milyon dolar diye bir hesap var ama.
03:29Bunu 1 milyar dolara ben şey bir...
03:33Daha arlayalım.
03:34Daha zamanın şartlarına göre biraz daha artıralım bunu.
03:38Demek ki bizim Marmara Denizi'nin eski haline gelmesi için yaklaşık 1 milyar dolar gibi paraya ihtiyacımız var.
03:44Bunu yaparsak, arıtmaları düzenli hale sokarsak ve işletirsek.
03:50Elektrik fiyatlarının yüksek olması, elektrik ihtiyacı gibi nedenlerle işletmeler bazen arıtmaları olmasına rağmen yapmıyorlar.
03:58İki, Marmara'daki arıtmanın yüzde 43'ü fiziksel arıtma.
04:02Yani defolsun benden uzaklaşsın hepsi o kadar.
04:06Bir biyolojik arıtma sadece yüzde üç buçuk.
04:08Yüzde üç buçuk.
04:09Sadece. İleri biyolojik arıtma sadece yüz buçuk.
04:11Demek ki bizim daha çok gidecek yolumuz var.
04:14Müsilajı çok konuşacağız.
04:16Peki biz müsilajı 30 sene önce niye konuşmadık?
04:19Bu Marmara Denizi 30 sene önce yok muydu? Vardı.
04:23Ama iki tane faktör var.
04:25Bir, 30 sene önce nüfus daha azdı.
04:29Bugün 25 milyon nüfustan bahsediyoruz Marmara Denizi'ne.
04:33Ve eski bir belediye başkanı Marmara Belediyeler Birliği'nden biz burayı yıllarca çöp, çukur olarak, lahmçuk olarak kullandı dediğini hatırlayalım.
04:43Demek ki Marmara'ya biz bakmadık son 30 senedir.
04:4890'ların başında da bir kolibasili konuşulurdu hocam hatırlarsın.
04:51Kolibasili, onlar daha böyle küçük sorunlardır.
04:55Sorun daha kolay halledilebilir.
04:58Ama müsilaj...
04:59Müsilaj geniş bir sorun.
05:00Bu müsilaj denizin hasta olduğunu gösteriyor.
05:03İkincisi de, müsilaj için Marmara Denizi'nde bir yoğun bir yapılaşma var.
05:09Oldu.
05:10Adeta utanmazsak yatak odalarından denize gireceğiz.
05:14Bakın yasaya göre 100 metre kıyı yasası vardır.
05:18Kıyı kanunu var, 50 metre yasası kanunu var.
05:20Buradan isterseniz Tekirdağ'a doğru bir gidin veya tersini yapın.
05:25Armutlu'ya doğru bir gidin veya Yalova'ya doğru bir gidin.
05:27Nerede göreceğiz 100 metre mesafe?
05:29Evet.
05:30Bırakın 100 metreyi, yürümek için yer yok.
05:33Size yürümek için sahile geçme...
05:37Yani anayasa ne diyor?
05:39Sahiller, kıyılar vatandaşındır, halkındır diyor.
05:43Bundan bile mahrumsunuz.
05:45Bırakın 100 metreyi, 200 metreyi, 50 metreyi.
05:48Dolayısıyla kıyı kanunu doğru düzgün uygulanmamış.
05:51Yapılaşma çarpık.
05:53Büyük bir baskı var, şehirleşme baskısı.
05:57Bunun sonucunda arıtma yapılmamış.
06:01Ve katledilen karşımızda bir deniz var.
06:04Bizim denizimiz, bizim yatak odamız, mahrem bölgemiz.
06:07Doğusu, batısı, kuzeyi, güneyi.
06:09Sadece Türkiye'ye ait.
06:11Türkiye denizi, Akdeniz değil.
06:1222 tane ülke var.
06:13Hadi hep birlikte koruyalım, temizleyelim.
06:15İşte sen kirlettin, ben kirlettim değil.
06:18Burayı ne Koreliler kirletiyor, ne Arjantinliler.
06:21Dolayısıyla kirleten ödenin prensibi var.
06:24Kim kirletti? Biz ödedik.
06:26Biz kirlettik.
06:27Bunu restore etmemiz, rehabilite etmemiz, korumamız gerekiyor.
06:31Peki hocam, şunu sormak istiyorum.
06:33Şimdi bir suyu arıtacağız, temizleyeceğiz dedik ya.
06:37Arıtacağız.
06:39Kirli suyu, asla 50 cc bile vermeyeceğiz.
06:42Çok güzel bir örnek o yani.
06:44Yarım litre bile olsa vermeyeceğiz o suyu.
06:461 cc bile vermeyeceğiz.
06:47Vermeyeceğiz.
06:48Gözümüzün içi gibi marmaya bakacağız.
06:50İki, denizin kendi içerisinde bir takım temizleme mekanizmaları var.
06:54Nedir?
06:55İşte deniz çayırları örneği.
06:56Çayırlar var, pina var, istiridye var.
06:59Biz ellemeyince bunların yavaş yavaş genişlediğini göreceğiz.
07:03Zaten bakın, 2020'de ne vardı?
07:07Covid vardı.
07:08Covid'den iki sene sonra Marmara Denizi'nde balıklarda artış vardı.
07:13Fark ettiniz mi?
07:14Çünkü balıkçılık yapılamadı.
07:17Kimse balıkçılık yapamadı.
07:19Dolayısıyla Marmara Denizi kendini yenileyebilir.
07:22Ama siz üstüne ekstra baskı oluşturmazsanız.
07:26Onun için arıtma işini halletmemiz lazım.
07:28İki, balıkçılığı düzene sokmamız lazım.
07:31Üç, Marmara'nın korunması için büyük bir kampanya ihtiyacımız var.
07:35Bu kampanya zaten esasen bizim yaptığımız iş, deniz çayırları projesi.
07:39Denizlerin geleceği deniz çayırları projesi de bu.
07:41Onun için Türkiye İş Bankası'na ben çok teşekkür ediyorum.
07:45Onlarla iyi bir iş yaptığımıza inanıyorum.
07:47Çünkü bu deniz çayırları da Marmara Denizi'de kalan son deniz çayırları.
07:51Tekrar diyorum, Marmara Denizi'de kalan...
07:53Araya gireceğim hocam.
07:55Bu deniz çayırları böyle kendi kendine çok çabuk büyüyen şeyler değil anladığım kadarıyla değil mi?
08:00Değil.
08:01Değil, bunlar yılda 5 milimetre falan büyüyorlar.
08:05Dolayısıyla asıl olan...
08:08Şimdi deniz çayırları diyorlar, çayırları dikmeye başlıyor.
08:11Çayırları dikseniz bile 150 sene sonra 100 santime gelir.
08:15200 santime gelir.
08:16200 yıl sonra.
08:17Belki 200 yıl sonra.
08:18Dolayısıyla asıl olan korumaktır.
08:21Deniz çayırlarını alalım, nasıl olsa ekiliyormuş.
08:25Böyle değil bu.
08:26Ekilse bile çok yavaş büyüyor.
08:28Onun için asıl olan korumak.
08:30Korumak için şu anda Marmara Denizi'nde, Türkiye'de 63 tür koruma altında, yasal koruma altında.
08:36Bunun 39 tanesi Marmara Denizi'nde.
08:39Demek ki en hassas, en korunması gereken, en kırılgan yerimiz Marmara.
08:45Onun için Marmara'nın korunması...
08:47Nasıl zararlıyoruz hocam deniz çayırlarına? Ne yaparak zararlıyoruz?
08:49Bir, çıpa atıyoruz.
08:51Teknelerden.
08:52Tabii.
08:53İkincisi, kirletici malzemeyi, petrol örneğin.
08:57Atık, arıtılmamış sular.
08:59Balıkçılık.
09:01Üstüne ağ atma.
09:02Ağ atıyoruz.
09:03Kıyıda, sahilde.
09:05İnşaat yapıyoruz, yol yapıyoruz, otel yapıyoruz.
09:08Ve diyoruz ki, bu deniz çayırlarının kökleri çok zarar veriyor.
09:11Bundan sökün atın.
09:13Şeyde yapanlar var.
09:14İşte buradan denize giriliyor.
09:15Orayı olduğu gibi söküp atanlar var.
09:17Alın götürün buraya.
09:18Dışarıdan kum getirin.
09:20Dolayısıyla ben burada güzel bir plaj görmek istiyorum.
09:23Turist buraya gelmez.
09:25Çayır da neymiş.
09:26Bu bizim Erişte dediğimiz şey değil mi?
09:28Sahillerde görüyoruz.
09:30Sahillerde gördüğünüz ve bunun başka taraf özeliği de var.
09:33Mesela erozyonu engel oluyor bu deniz çayırları.
09:36Erozyonun önleminde büyük bir şey var.
09:38İkincisi de, köküyle, rizomlarıyla karbon tutuyor.
09:43Yani iklim değişikliğine karşı bizi koruyan elemanlar.
09:46Onun için deniz çayırlarının korunması üzerinde 50-60, en az 50 tane balık türü yaşıyor.
09:53Yani başka türlere de ev sahipliği yapıyor.
09:56Oksijen üretiyor.
09:57Oksijen üretmesi, denizlerin akciğeri diyoruz zaten.
10:01İşte günde 14 litre, 16 litre oksijen üretiyor.
10:06Ve endemik koruma altında olan tür.
10:09Ve sadece Akdeniz'e özgü olan bir tür bu.
10:13Ve şeyde bizim çalıştığımız Marmara Denizi'nde, Paşalimanlı, Narlı, Adalar bölgesinde son sınırı.
10:21Dolayısıyla bu bölgenin korunması gerekiyor.
10:25Ve biz vakıf olarak 2013 yılında bu işe başladık.
10:29Yani 11-12 sene önce.
10:32Evet. O zaman kimse bu deniz çayırlama sesiye iyi gelmiyordu.
10:35Bir kitap çıkardı dedi ki, deniz çayırları çok ciddi bir iş, bu işe önem verelim.
10:40Ve oradan buraya geldik.
10:42Dolayısıyla bizden sonra da, Türkiye İş Bankası yaptığımız işten sonra da 3-4 tane daha kurum bu işe girdi.
10:50Biraz öncesi anlattığım şekilde.
10:52Bazı bankalar, bazı STK'lar bu işi kimisi üreteceğiz diyor, kimisi yetiştireceğiz diyor, kimisi bizde varız falan diyorlar.
10:59Bunları kötü örnek olarak vermiyorum.
11:01Bunları sevindirici iş olarak görüyorum.
11:03Bunlar iyi şeyler.
11:06Keşke herkes bir şekilde bir ucundan tutsa.
11:09Bir ucundan tutabilse, tutsa, doğru iş yapsa.
11:11Bu çok iyi bir şey.
11:13Ama şunu bilmemiz lazım ki, Marmara Denizi'nin korunması konusunda bir bilimsel faaliyet şartı.
11:19Bunu biz yapıyoruz.
11:23İşin ulusal olarak sahiplenilmesi için büyük bir kampanya şart.
11:32Bunu da yapmaya çalışıyoruz sizinle yaptığımız gibi.
11:35Belki daha da önemlisi bence, Marmara Denizi'nin korunması konusunda çocuklarımıza, gelecek kuşaklara bu bilincin verilmesi.
11:44Onun için de zaman zaman okullarda, ilkokullarda, oktookullarda, liselerde, 30'a aşkın okulda deniz çayırlarıyla ilgili seminer verdik biz geçen sene.
11:52Marmara Denizi'nde, Narlı'da, Erdek'te, Marmara Adası'nda ve birçok bölgede.
11:57Sadece onunla kalmadık, balıkçılara seminer veriyoruz.
12:00Balıkçılara deniz çayırları nedir, neden korunmalıdır, ne yapılmalıdır gibi.
12:05Bence yaptığımız işlerin fevkalade ötesinde bir iş, geçen sene attığımız şamandıralar.
12:13Şamandıra atmak ne demek hocam?
12:1510 tane şamandıra attık Marmara Denizi'ne.
12:17Bu şamandıraların 3 tane fonksiyonu var.
12:19Bir, balıkçılara diyoruz ki, buranın altında, buraya başlangıç noktasında, burası sınır, burada deniz çayırları var, uzak durun, buraya çapa atmayın.
12:30Buraya çıpa atmayın, buradan uzak durun.
12:33İki, belediyelere diyoruz ki, bakın buralarda deniz çayırları var, korunması gereken tür endemiktir, buraları kirletmeyin.
12:41Balıkçılara diyoruz ki, buralara ağ atmayın.
12:44Yani işaret koyuyorsunuz aslında, buralara dikkat diyorsunuz.
12:47Koyduk, evet.
12:48Sadece o değil, altına koyduğumuz logger denli cihazlarla real time, gerçek zamanlı iklim değişikliği için ölçüme başladık.
13:00Deniz su sıcaklığındaki değişimler ne durumda.
13:03Bu da bir altlık oluşturuyor.
13:05Daha da önemlisi, bir sistem sayesinde, kalamarların bu bölgeye yumurta bırakması için de, özel bir düzenek geliştirdik.
13:17Gelecek sene tekrar bir araya gelirsek, bana nerede kalamar yumurtaları, niye bırakmadı diye sormayacaksınız.
13:25Çünkü bu uzun zaman alacak bir iş.
13:27İki senelik, bir senelik iş değil.
13:29Veya iklim değişikliğinin sonucu ne oldu?
13:31Hoca hani oraya loggerlar koymuştun, bir sürü para harcadın demeyeceksiniz.
13:35Bir İngilizce sorsanız, ben İngiliz olsam, ben size İngiltere sahillerinde yüz senelik veri,
13:41geçmişe göre yüz senelik veri veririm.
13:43Bir Japon'a, İngiliz'e, İtalyan'a sorsanız, herkes çok veri verir.
13:47Bizdeki bu veriler çok yavaş, çok zayıf, çok eksik.
13:51Onun için biz bir yandan da veri topluyoruz.
13:53Veri topluyoruz.
13:54Bizim şey gemisinin, vakfın Tüdenmaru gemisinin amaçlarından birisi de o.
14:00İstanbul Boğazı'nda veri toplamak.
14:02Düzenli olarak veri topluyoruz.
14:04Bu pazar veri toplamak için denize çıkıyoruz.
14:07Buyurunuz.
14:09İnşallah geliriz hocam.
14:10Vallahi inşallah, maşallah.
14:12Geleceksiniz diyorsun.
14:13Yok, kendim biliriz.
14:15Peki hocam, gelirim ben seve seve.
14:17Ama sadece bu pazar olmuyor.
14:20Ayda iki defa ölçüm yapıyoruz, bekleriz.
14:22Peki, diyelim ki bir şey oldu.
14:25Yarın biz bu atık suları hakikaten şey yaptık, engelledik.
14:29Yarın diyelim.
14:30Ondan sonra işte aynı zamanda bu balıkçıları bilinçlendirdik.
14:34Deniz çağı yıllarını ellemiyoruz.
14:36Ne kadar zamanda Marmara Denizi kendini yenileyebilir?
14:40Bu konuda bu recovery rate denilen, yani kendini yenileme oranı,
14:43ot düdüğüdeki arkadaşların çalışmalarına göre beş sene.
14:46Onlar diyorlar ki, beş sene içinde Marmara Denizi eski haline döner.
14:52Seksen beşte ben akademiye başladım.
14:55Seksen beşte Marmara Denizi'nde çalıştığım zaman yukarıdan yirmi metreyi görüyordum,
15:00suyun altını.
15:02Cam gibiydi yani.
15:04Beş metreyi göremiyorsun şimdi.
15:05Zaman zaman iki metre, üç metre.
15:07Bu çünkü kirletici malzeme suda birikiyor, su kolunda kalıyor.
15:12Su kolunda kaldığı için bulanlıklar neden oluyor.
15:15Dolayısıyla iki şeyi yapmamız lazım.
15:18Arıtmayı tam yapmamız lazım.
15:20İki, Marmara Denizi'nin korunması için yapılaşmayı dikkat etmemiz lazım.
15:24Yani namü tenaye eski deyimle, sonsuz böyle bir ruhsat izin verip,
15:30sahillerimizi, kıyılarımızı, Marmara Denizi'yi beton ormanlarıyla doldurmamamız lazım.
15:35Yani buradan Gelibolu'ya kadar gidin bakın, herkes arsa satıyor.
15:39Bu sattıkları arsaların çoğu tarım arazisi.
15:43Evet ama daha sonra işte oraya binalar yapıyorlar.
15:47Daha sonra orayı çeviriyorlar, yerel hokus pokos yapıyorlar kendi aralarında.
15:51Değişiklik yapıyorlar vesaire vesaire.
15:53Onun için bizim Marmara Denizi gibi ülkeminin bir sorunu olması lazım.
15:58Ben esasen bununla uğraşıyorum.
16:01Bu Marmara Denizi'ni bu ülkenin bir sorunu haline getirebilmek.
16:06Müsilhaç biraz benim rolümü çaldı.
16:09Ama iyi yaptı.
16:11Benim kırk senede yapamadığımı o yaptı.
16:15Müsilhaç deyince sokakta insanlar ne olduğunu bunu biliyorlar.
16:18Bu iyi bir şey.
16:19Ama hala sorun Türkiye sorunu olamadı.
16:23Marmara Denizi sorunu olamadı.
16:25Mesela müsilhaç burada artarsa balıkçılık bitecek.
16:28İnsanlar balık yemeyecek.
16:30Balık fiyatları artacak, ekonomik olarak düşün.
16:32Balık fiyatları artacak.
16:33Denizi öldürüyor yani bildiğimiz bir örtüyle.
16:36Her tarafı kapatıyor, sarıyor, dipte yaşayan canlıları öldürüyor, boğuyor.
16:41Oksijensizliğe neden oluyor.
16:43Oysa ki Marmara'nın en çok istediği şey, Marmara'da en çok istediğimiz şey oksijen.
16:48Ve oksijen fabrikamız, oksijen fabrikalarımız denizlerin akciğerleri çayırlar.
16:55Dolayısıyla indirekt olarak deniz çayırları müsilhaçta önleyecek demiyorum.
17:02Ama diyorum ki, oksijensizliği azaltabilmem için deniz çayırlarının korunması hayati öneme sahip diyorum.
17:10Peki iyi senaryoyu sordum. Yani 5 senede hiç ellemezsek, her şeyi düzgün yaparsak toparlarız dedik.
17:16Kötü senaryoda böyle devam ederse, önlem almamaya devam edersek, bu farkındalığı oluşturamazsak bizi ne bekliyor?
17:24Daha kötü bir Marmara Denizi bekliyor.
17:26Ama ben önlem alınacağını düşünüyorum.
17:29Çünkü bu aynı zamanda başka bir tarafa doğru gidiyoruz.
17:33Balıkçılık kısmını, ekonomi kısmını anlattım biraz önce.
17:35Şimdi başka bir konuyu anlatıyorum.
17:37O da şu, deniz ulaşımı.
17:40Marmara Denizi, Karadeniz ve Akdeniz arasında deniz ulaşımında çok kritik bir yer.
17:45Bakın müsilhaçtan sonra gemilerin sigorta fiyatları arttı.
17:50Çünkü müsilhaç aynı zamanda gemilerin dışarıdan aldığı soğuk suyun gemiye girdiği yerdeki sistemleri tıkıyor.
18:00Onun için şöyle düşünün.
18:02Günün birinde çok fazla müsilhaç, Karadeniz ve Akdeniz arasındaki deniz ulaşımını sekteye uğratabilir.
18:08Azaltabilir.
18:09Nablum fiyatları artabilir.
18:11Deniz ulaşımı etkilenebilir.
18:14Ve bu Türkiye için hiç iyi bir şey olmaz.
18:17Başka bir tarafı daha var.
18:19Çok fazla müsilhaç 2021'de olduğu gibi Ege Denizi'ne gider.
18:23Üst akıntı çünkü Ege Denizi'ne doğru.
18:25Ege Denizi'ne doğru gittiği zaman Ege Denizi'ndeki, orada bir de komşumuz var.
18:29Sen beni kirletiyorsun, yukarıdan senin banyodan damlıyor diyecekler.
18:33Ne yapacaksan yap, banyonu tamir et.
18:36Benim yatak odasına damlıyor çünkü.
18:39Peki hocam bu çok önemli söylediğiniz şey.
18:41Şimdi biz bu seneden, yani 2021'deki o yoğun müsilhaçtan sonra bu seneyi yine görmeye başladık.
18:48Ama bu daha az.
18:49Daha az değil mi hocam?
18:50Ama bunun neden daha az?
18:51Çünkü kış olduğu için daha az.
18:52Onu diyecektim.
18:53Yaz'a doğru bu artacak mı?
18:55Artacak diyemem, artabilir.
18:59Bilimde her zaman biliyorsunuz bir şüphe gerekir.
19:03Şüphe duymuyorsanız, dogmatiksiniz ve başka bir şey anlatıyorsunuzdur.
19:07Ben şüpheciyim. Şüpheyi öğrendim.
19:10Onun için artabilir.
19:12Artar demiyorum.
19:14Artabilir.
19:15Kışın az olmasının sebebi, suyun soğuk olmasıdır.
19:20İkincisi, su soğuk olduğu zaman fitoplanktan ölme oranları artıyor.
19:25Ölme oranları artıyor.
19:27Onun için bizim yapmamız gereken Marmara Denizi'yi izlemek.
19:31Nasıl doktora gittiğimiz zaman doktor müşahede ediyor.
19:34İşte yat bakayım şuraya diyor falan filan.
19:36Bir hafta sonra gel diyor.
19:37Gel diyor.
19:38Gerçi her doktora da inanmıyoruz da.
19:41Neyse.
19:43Dolayısıyla iyi bir doktorun Marmara Denizi'ni, bilim insanlarının Marmara Denizi'ni incelemesi lazım.
19:48Bununla ilgili biliyorsunuz birçok komisyon var.
19:51Meclis'te komisyon vardı.
19:52Ben o komisyona gittim.
19:54Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde durumu anlattım.
19:56Millettekilerin komisyonu vardı.
19:582022 yılında Türkiye İş Bankası'yla büyük bir sempozyum yaptık.
20:02Kitabını çıkardık.
20:04O müthiş bir kitaptır.
20:06Deyim yerindeyse tamamen müsülaj kitabıdır.
20:08Bedavadır.
20:10Vakfın sitesinden, internet sitesinden ücretsiz olarak herkes indirebilir.
20:16Müsülajla ilgili, Marmara Denizi'yle ilgili, kirlenmeyle ilgili, balıkçılıkla ilgili, bioçeşitlikle ilgili.
20:20Kim neyi öğrenmek istiyorsa ücretsiz olarak oradan alabilir, öğrenebilir, okuyabilir.
20:26Ben de biraz ayırmıştım bu sabah.
20:30Demek ki unuttum.
20:31Size bir tane getirecektim.
20:32Özür dilerim.
20:33Ama bir ara şey yaparız.
20:35Bir şekilde gönderelim.
20:39Dolayısıyla bilgi, bilim, altyapı, izleme işi bir tarafta.
20:48İkinci tarafta insanların bilinçlendirilmesi öbür tarafta.
20:52Ve tekrar diyorum Marmara'nın bir ulusal sorun olarak öne çıkarılması.
20:58Nedir mesela bizim su meselemiz?
21:00Ulusal sorun değil mi?
21:02Bir susuzluk yaşayacağız diyoruz.
21:04Türkiye'ye su yetmiyor diyoruz.
21:07Başka?
21:08Diyoruz ki enerjimiz bize yetmiyor diyoruz.
21:10İşte öyle mi yapalım, böyle mi yapalım.
21:12Nükleer enerjimi yapalım, rüzgar enerjisi mi yapalım, güneş enerjisi mi yapalım.
21:16Bir enerji sorunumuz var.
21:18Bir su sorunumuz var.
21:19Başka?
21:20Atık sorunumuz var.
21:21Sıfır atık diye bir şeyler var.
21:23Öyle değil mi?
21:24Atıklarla ilgili bir şey mi?
21:25Başka?
21:26Gıda sorunumuz var.
21:27Aç kalabiliriz diyoruz 20-30 sene sonra diyoruz.
21:30Ve şimdi bir de Marmara sorunumuz olacak.
21:33Çünkü Marmara Denizi her tarafa bize ait.
21:36Bizim iç denizimiz ve bunun korunması gerekiyor.
21:39Eğer Marmara'yı korursak, çünkü Marmara'yı korursak burası biyolojik koridor.
21:44Atlama taşı.
21:45Yani burayı koruduğumuz zaman şuradan Karadeniz'de daha çok balık geçecek.
21:49Palamut, Lüfer Karadeniz'e geçecek.
21:51Veya Karadeniz'deki balık bu biyolojik koridordan Ege'ye geçecek.
21:56Onun için biyolojik çeşitliliği korumamız gerekiyor.
22:00Stratejik olarak biraz önce söyledim size.
22:01Deniz dolaşımını açık tutmamız gerekiyor.
22:033. Balıkçılığı 40 bin ton balık avcılığı yapmamız gerekiyor.
22:084. 45 bin ton da midye üretimimiz var burada.
22:11Midye üretmemiz.
22:12Bir de akıntıları engelliyoruz hocam.
22:15İstilacı türler geliyor.
22:16Oraya geliyorum.
22:17Yüzün üzerinde istilacı tür var.
22:19Yabancı tür var.
22:20Balon balığına kadar.
22:22Bu denizde var.
22:23Marmara Denizi'nde var.
22:24Balon balığı var.
22:25Bu şimdi istilacı türler neden çıkıyor?
22:27Çünkü denizin istilacı türlere karşı koyacak dayanıklılığı kalmadı.
22:33Neden?
22:34Çünkü istilacı türler yiyecek olan balıkları biz yedik.
22:37Burada kılıç balığı vardı.
22:39Benim gençliğimde Marmara Adası'nın her tarafında herkes kılıç tutuyordu.
22:43Beykoz Belediyesi'nin logosu kalkandı.
22:46Bugün kalkan yok.
22:47Beykoz kalkanı gibi bir şey vardı o zaman.
22:49Orkünos vardı.
22:50Marmara Adası, Şarköy, Tekirdağ arası Orkünos'ların aşk üçgeniydi.
22:56Bugün bir tane Orkünos gördüğün zaman internette Orkünos gördüm Marmara diye haber çıkıyor.
23:03Marmara Denizi'nde Uskumru vardı.
23:05Marmara Denizi'nde Kollios vardı.
23:07Uskumru dolmasını yediniz mi siz hiç?
23:09Yedim evet.
23:10Şanslı mısınız?
23:12Uskumru dolması yok.
23:14Eskiden müthiş Uskumru vardı.
23:17Evet.
23:18İstavrit, Mezgit, İzmarit bu balıklar bitti.
23:23Dolayısıyla Marmara Denizi balıkçılık için de çok önemli.
23:27Bizim için de çok önemli.
23:28Çünkü Marmara Denizi'nin etrafındaki insanların balık yemesi lazım.
23:32Ucuz protein.
23:34Bunun için de denize bakması lazım.
23:36Ama bunun olabilmesi için denizin temiz olması lazım.
23:39Balık beş miligram litre suyun altında yaşamıyor.
23:42Balık ölüyor.
23:44Dolayısıyla bizim balığa beş miligram litre çözümüz oksan vermemiz lazım.
23:49Bunu müsilajla engellersek, bunu kirleticilerle engellersek,
23:52kıyıları doldurarak engellersek, liman yaparak engellersek,
23:55inşaat yaparak engellersek,
23:57yabancı türlerle engellersek,
24:00balık burada yaşayamayacak.
24:02Bu gelecek kuşaklar için de kötü.
24:04Sürdürülebilik açısından da kötü.
24:06Sürdürülebilik dediğimiz şey,
24:08işte gelecek kuşakların hakkıdır aslında.
24:10Sürdürülebilirliği bana diyorlar ki, nasıl en kısa açıklarsın,
24:13sürdürülebilirlik borcun olmaması da gerekiyor.
24:16Hiç kredi kartı kullanmayacaksın, borcun olmayacak.
24:19O zaman gelecek kuşaklara borçsuz bir şekilde devredeceksin sistemi.
24:23Marmara Denizi de öyle.
24:25Bizim 114 tür balığımız vardı.
24:27Şimdi 30 tür kalmış.
24:29Borçlanmışız.
24:30Millet ne yiyecek gelecek kuşaklara?
24:32Sadece benim mi yemem gerekiyordu?
24:34Ben mi şanslı kuşağım?
24:36Yani orkünosu, uskumru...
24:38Kılıcı.
24:40Benim mi yeme hakkım vardı yani?
24:42Gelecek kuşakların yok mu?
24:44Onun için yapacağımız iş,
24:46Marmara Denizi konması konusunda büyük bir çalışma.
24:50Bu sorunu bir ulusal sorun haline getirmek.
24:55Onlarca büyük sorunun içinde.
24:57Bu da bir sorundur.
24:59Ama bu ülke yetişmiş insanın birikimiyle, kapitaliyle,
25:03inovasyonuyla, yaratıcılığıyla,
25:07iyi yetişmiş beyinleriyle bu sorunları çözecek niteliktedir.
25:11Ben on tane sorunun yanında on birincisi de Marmara olsun demiyorum.
25:15Ben söylesem de söylemesem de bu var.
25:17Var zaten.
25:18Bu sorunun ortaya çıkışı, bir sorunu tanımlarsanız ancak çözebilirsiniz.
25:23Sorunu tanımlayamazsanız sorunu çözemezsin.
25:26Evet, bugün artık iki tane çok temel yani.
25:29Bir, denizin kendisini yenilemesine izin vermek için bir farkındalık yaratmak,
25:34yani onun deniz çayılarını vesairesini bozmamayı öğrenmek.
25:38İki, bizim aktif olarak denize zarar vermekten vazgeçmemiz.
25:42O da nedir?
25:43Atık suların arıtılmadan denize akışını engellemek.
25:47Tabii ki.
25:48Sadece bu da değil.
25:49Bunun yanında işte pinasını korumak, deniz hıyarını korumak,
25:54balıklarını korumak, Marmara'ya gözümüzün içi gibi bakmak.
26:00Bunu yapabiliyorsak, bunu yapabilirsek Marmara'yı koruyacağız da gelecek uşaklara bırakacağız.
26:06Bunu yapamıyorsak, bunu yapamıyorsak Marmara çok fakir bir deniz olarak kalacak.
26:17Ve Marmara'dan daha sürdürülebilir şekilde yararlanacağız.
26:20Yani burada sürdürülebilmenin altını tekrar çiziyorum.
26:23Onun için Türkiye İş Bankası ile yaptığımız işin çok önemli olduğunu düşünüyorum.
26:28Başarılı bir iş olduğunu düşünüyorum.
26:29Neden başarılı bir iş?
26:31Çünkü on tane de şamandıra, bir yabancıların söylediği saksa stero diyorlar onlar.
26:38Ben de başarı öyküsü diyorum.
26:40Bu bir başarı öyküsü.
26:43Artacak değil mi hocam?
26:44Devam edecek çünkü şamandıra.
26:46Onunla ilgili bir şey söylemiyoruz.
26:48Şimdilik bu kadar şamandıra yetiyor.
26:49Çünkü Marmara'nın her yerinde çayır yok.
26:52Olan bölgeleri zaten işaret ediyorsun.
26:54Tabii ki.
26:55İki yüz tane daha şamandıra atmak sadece masraf getirir.
26:57Altında çayır yoksa zaten.
26:58Çayır yoksa ne yapacağız?
26:59Millet de der ki ya bunlar şaşırmış artık derler.
27:02Her yeri şamandıra koyuyorlar.
27:04Hoca sapıtmış derler.
27:06Sağ olun hocam.
27:08Ağzınıza sağlık.
27:09Çok sağ olun hocam.
27:10Ben de çok teşekkür ederim.
27:11Beni buraya davet ettiğin için.
27:12Türkiye İş Bankası'na bir defa daha teşekkür ediyorum.
27:14Bir de çok elim bir yangın olayıyla karşı karşıya kaldık.
27:21Herkese başsağlığı diliyorum.
27:24Büyük Türk milletine başsağlığı diliyorum.
27:28Benim çalıştığım üniversitede, fakültede bir kardeşimin yakını vefat etti.
27:38Ama hiç fark etmiyor.
27:40Bir kişi de olsa, yetmiş kişi de olsa ateş düştüğü yeri yakıyor sonuçta.
27:45Allah'tan herkese rahmet diliyorum.
27:47Rahmet diliyoruz.
27:49Kalanlara sabır, yakınlarına sabır temenni ediyoruz.
27:53Yaralılara da şifa diliyoruz efendim.
27:56Umarız aynı zamanda bu işin sorumluları da gerçekten cezasını çekerler.
28:05Çok üzüldük, çok öfkelendik, çok kırıldık.
28:08Ve artık birazcık da yorulduk.
28:11Bugün Prof. Dr. Bayram Öztürk bizimleydi.
28:15Sağ olsun geldi bize müsileji ve Marmara Denizi'ni anlattı.
28:19Bir sonraki bölümde görüşmek üzere.
28:22Kalın sağlıcakla.