DUVAR - Bir zamanlar Akdeniz’in en görkemli limanlarından biri olan Patara, coğrafi konumu sayesinde ticarette önemli bir role sahipti. Tarım ürünleri, zeytinyağı, şarap ve kereste gibi ürünler, Patara Limanı üzerinden diğer bölgelere ihraç edilirdi. Kent, Roma döneminde de tahıl deposu olarak kullanılmış ve buğday gibi tarım ürünlerinin depolandığı stratejik bir merkez haline geldi.
Patara sadece ticaretin değil, demokrasinin de izlerini taşıyor. Likya Birliği’nin başkenti olarak tarihin ilk demokratik meclis binalarından birine ev sahipliği yapan bu antik kent, binlerce yıl önceki özgürlük ruhunu yaşatmaya devam ediyor. Kentin sosyal ve kültürel özelliğinin yanı sıra Patara, kurulu olduğu topografyayla uyumlu bir şekilde inşa edilmiş tiyatrosu, ana caddesi ve hamamları ile Roma dönemi mimari ve mühendisliğinin en üstün özelliklerini çarpıcı bir şekilde yansıtıyor. Doğayla olan yakın ilişkisi, ticaretle zenginleşen halkı ve demokratik yapısıyla özdeşleşen hareketli günleri geçmişte kalmış olsa da Patara, günümüzde de antik dünyanın demokrasi anlayışını anlamamıza olanak sağlıyor.
Akdeniz’in berrak sularıyla buluşan bu topraklar, aynı zamanda dünyaca ünlü bir figürün, Noel Baba olarak bilinen Aziz Nikolaos’un da doğduğu yer. Aziz Nikolaos, MS 270-343 yılları arasında yaşamış, erken Hristiyanlık döneminin önemli azizlerinden birisiydi. Aziz Nikolaos’un hayatı, zamanla Noel Baba figürüne dönüştü. Hristiyanlıkta iyilikseverlik ve hediye verme ile özdeşleşen Noel Baba, batı dünyasında yılbaşında hediye bırakma geleneğiyle tanındı. Aziz Nikolaos’un Patara’daki kökenlerinden doğmuş olan Noel Baba, çeşitli kültürlerde farklı biçimlerde şekillendi.
Patara sadece ticaretin değil, demokrasinin de izlerini taşıyor. Likya Birliği’nin başkenti olarak tarihin ilk demokratik meclis binalarından birine ev sahipliği yapan bu antik kent, binlerce yıl önceki özgürlük ruhunu yaşatmaya devam ediyor. Kentin sosyal ve kültürel özelliğinin yanı sıra Patara, kurulu olduğu topografyayla uyumlu bir şekilde inşa edilmiş tiyatrosu, ana caddesi ve hamamları ile Roma dönemi mimari ve mühendisliğinin en üstün özelliklerini çarpıcı bir şekilde yansıtıyor. Doğayla olan yakın ilişkisi, ticaretle zenginleşen halkı ve demokratik yapısıyla özdeşleşen hareketli günleri geçmişte kalmış olsa da Patara, günümüzde de antik dünyanın demokrasi anlayışını anlamamıza olanak sağlıyor.
Akdeniz’in berrak sularıyla buluşan bu topraklar, aynı zamanda dünyaca ünlü bir figürün, Noel Baba olarak bilinen Aziz Nikolaos’un da doğduğu yer. Aziz Nikolaos, MS 270-343 yılları arasında yaşamış, erken Hristiyanlık döneminin önemli azizlerinden birisiydi. Aziz Nikolaos’un hayatı, zamanla Noel Baba figürüne dönüştü. Hristiyanlıkta iyilikseverlik ve hediye verme ile özdeşleşen Noel Baba, batı dünyasında yılbaşında hediye bırakma geleneğiyle tanındı. Aziz Nikolaos’un Patara’daki kökenlerinden doğmuş olan Noel Baba, çeşitli kültürlerde farklı biçimlerde şekillendi.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00MÜZİK
00:15Bugün sahip olduğu doğal liman sayesinde Anadolu'nun güneyindeki deniz ticaretine yön veren Patara Antik kentindeyiz.
00:24Ligya uygarlığının dünyaya açılan kapısı olarak bilinen kentin tarihi, Türkiye İş Bankası'nın da desteğiyle gün geçtikçe daha da aydınlanıyor.
00:34Kentin kum tepeleri bir yandan karetta karettalara güvenli ve uygun yumurtalama ortamı sunarken,
00:41diğer yandan kentin bir zamanlar çok işlek olduğu bilinen limanını bir yorgan gibi sarıyor.
00:47Aydınlık ülke olarak tanılan Patara, göz kamaştıran geniş kumsalıyla tarihsel ve ekolojik kültürü bir arada barındırıyor.
00:57Erken dönemden itibaren Patara aslında bir yerleşim olarak karşımızda.
01:02Bunu yine üçüncü bin yılındaki ticaret gemileri özellikle Kaş-Ulubur'un yakınlarındaki batıktan ele geçen buluntular da gösteriyor.
01:12Yine bu buluntuların olması da deniz ticaretinin olduğunu ve limanın bu Patara limansız da bu deniz ticaretinin olmayacağını bize kanıtlamıştır.
01:22Tabii ki bu süreçte en başından en erken dönemden, Kalkolitik dönemden, geç antik döneme kadar denizin ticareti ve özellikle Patara limanı burada en önemli katkıyı sağlıyor.
01:35Patara limanı bu kadar korunaklı bir liman olmasaydı bu tarihsel süreci belki yaşayamayacaktı.
01:40Ama 13. 14. yüzyıldan sonra Xanthos nehrinin getirdiği alüvyonlarla zaman içinde yavaş yavaş bütün şu anda müthiş karakterli karakterlere de yuvalan bu kumsalığın oluşmasına da sebep olan bu alüvyonlar kentin limanını kapatıyor.
01:57Limanın kapanmasıyla beraber de kent işlemini yitiriyor.
02:01Sessizliğe yani kumlar altındaki güzellik dediğimiz sessizliğine bürünüyor.
02:07Bir zamanlar Akdeniz'in en görkemli limanlarından biri olan Patara sadece ticaretin değil demokrasinin de izlediğini taşıyor.
02:16Likya Birliği'nin başkenti olarak tarihin ilk demokratik meclis binalarından birine ev sahipliği yapan bu antik kent binlerce yıl önceki özgürlük ruhunu hala yaşatıyor.
02:29Likya Birliği dediğimiz Likya bölgesindeki kentlerden oluşuyor.
02:33Bazı kaynaklara göre 23 tane kent bir araya gelip kararlar alıyorlar.
02:38Nerede alıyorlar kararlarını?
02:40Başkent olan yani o zaman seçilmiş olan Patara, Patara'daki bu meclis binasında yani buğule burada toplanıyor kararlarını burada alıyor.
02:49Aslında günümüzdeki Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki sistem gibi.
02:53Kentlerin zenginlikleriyle, büyüklükleriyle, nüfus oranlarıyla doğru orantı olarak seçililen insanların oy hakları var gelen burada temsil ediliyor.
03:03Likya Birliği dediğimiz aslında o kadar önemli bir birlik ki Likya bölgesinde Montesquieu Yasaların Ruhu adlı kitabında en demokratik sistem olarak bahsediyor ki ABD esasına da etkisi olduğu düşünülüyor.
03:22O dönemli bir etkin Likya Birliği tabi ki Roma'nın hakimiyeti döneminde zayıflıyor ancak hayatını devam ettiriyor.
03:31Birlik yine Likya Birliği toplanıyor.
03:33Tek farkı Roma hakimiyeti döneminde vali en son alınan kararları imza atıyor.
03:41Yani olumlu ya da olumsuz olarak değerlendirme yapıyor.
03:43Ama Likya Birliği kendi içindeki problemleri yine Roma valisinin kontrolü altında olmakla beraber kendi içindeki süreçleri yine yönetmeye devam ediyor Roma İmparatorluk döneminin sonuna kadar.
03:54Ne zaman ortadan kalkıyor meclis binası?
03:57Ne zaman geç antik dönemden itibaren aslında bir Hristiyanlık dönem kenti yine toplantılara sahne oluyor bu alan.
04:04Ancak ondan sonra Hristiyanlık döneminden sonra iyice bu alan kentin küçülmesiyle beraber 5. ve 6. yüzyıllarda bir surun kulesi olarak değerlendiriliyor.
04:17Pathara Roma İmparatorluğunun 300 yıllık tarihi içinde yalnız Likya'nın değil Anadolu'nun da önemli kentlerinden birisi.
04:27Tarihin her döneminde kentsel varlığını kesintisi sürdüren Pathara deniz feneri ve yol kılavuzu anıtı gibi benzersiz anıt eserleri de ev sahipliği yapıyor.
04:38Pathara deniz feneri Roma'nın kuşkusuz en bilinen imparatorlarından biri niteliğine sahip Nero tarafından yaptırılmış olan bir anıt eser aslında.
04:51Ve biz bunun Nero tarafından yaptırıldığını ve onun da M.S. 64 yılına denk gelen bir tarihte paylaşıldığını bitirildiğini üzerindeki kendi yazısından biliyoruz.
05:04Büyük anıtsal bir yazısı var fenerin üzerinde bu bize gerekli olan bütün bilgileri veriyor.
05:1064-65 yılında M.S. İmparator Nero o yazıtında bu feneri, bu farosu denizcilerin selameti için yaptırdığını yazıyor o yazıtta.
05:22Ve inşaata da valisi Priskus'un refakat ettiğini anlatıyor bize.
05:27Fenerin restütüsyonunda yani nasıl ayağa kalkacağı yönündeki çalışmalarımızla elimizde yerinde ayakta duran orijinal parçasından hareketle yükseldik.
05:42Fenerin taşlarının hiçbirisi merdivenler dahil bir diğerinin ölçüsüne, formuna, şekline, şemaline sahip değil.
05:53Yani bir taşın yerini ya buluyorsunuz ya da başka bir yere koyma şansınız yok.
05:59Bu bizim için hem en büyük kazanımımız oldu bu yeniden ayağa kaldırma çalışmamızda ve hem de en büyük zorluğumuz oldu.
06:08Deniz fenerlerinin simgesel anlamları da vardır bildiğiniz gibi.
06:12Onlar hep denizcilerin yol gösterini, onları o çok fırtınalı denizden tehlikeden kurtaranı olmuştur daima. Böyle bilinir, böyle anılırlar.
06:24Kentin en önemli anıtlarından biri tanesi yol kılavuz anıtı.
06:28Anıtın önemli özelliği bu yapının, anıtın üç tarafının da yazıtlarla kaplı olması.
06:34Bir tarafında İmparator Kladius yani bu anıtı yaptıran kişinin onurlandırma yazısı bulunmakta.
06:43Diğer yanlarında ise çokça önemli Likya kentleri arasındaki bağlantıyı Stadia yani ölçü vererek bu yapıların kentler arasındaki bağlantıyı bize gösteriyor.
06:54Örneğin Tlos'tan Patara'ya, Patara'dan Müra'ya, Müra'dan Faselisi olan yol güzergahlarına ve o güzergahların metre yani Stadia dediğimiz yaklaşık 200 metreye tekabül ediyor.
07:10Bunun ölçülerini veriyor. Yani günümüzde bir yol anıtı, yol trafik anıtı olarak değerlendirebiliriz.
07:17Kentin sosyal ve kültürel özelliğinin yanı sıra Patara, kurulu olduğu topografyayla uyumlu bir şekilde inşa edilmiş tiyatrosu, ana caddesi ve hamamlarıyla Roma dönemi mimari ve mühendisliğinin en üstün özelliklerini çarpıcı bir şekilde yansıtıyor.
07:37Doğayla olan yakın ilişkisi, ticaretle zenginleşen halkı ve demokratik yapısıyla özdeşleşen hareketli günleri geçmişte kalmış olsa da Patara günümüzde de merak konusu olmaya devam ediyor.
07:51Tiyatro dediğimiz yani insanların burada gelip festivallerde, bayramlarda ya da özel tiyatro sergilemelerinde ya da şiir dinletileri için insanların kentin içinden ya da kentin dışından, başka kentlerden gelen insanlara bir buradaki bir aktivite olanağı sağlamakta.
08:11Kentte aslında sosyal yaşamdaki değişikliği yani sadece Patara için değil birçok kentte likye bağlı olan likye bölgesindeki ya da pamfile bölgesindeki aslında bu romanın, romanlaştırmanın getirdiği bir dayatma diyebiliriz aslında buna.
08:27Yani bakıyorsunuz müzik ve tiyatro etkinlikleri birdenbire yani günümüzdeki spor müsabakaları gibi futbol gibi ön plana çıkarılıyor ve bu insanları daha çok cezbediyor.
08:40Hayvan dövüşleri, insanların insanlarla dövüşmesi ve elde mevcut normalde bir arena yapılması gerekiyor ama elde mevcut tiyatrolar var.
08:49Bu değişimi aslında bütün tiyatrolarda görüyoruz.
08:52Patara'da da aynı değişikliği gözlemleyebiliyoruz, arenaya dönüşme sürecini.
08:56Burada artık bu üçüncü yüzyıldan itibaren insanların coşkularını arttırmak için, heyecanlarını arttırmak için hayvan dövüşleri ve insan dövüşlerinin yapıldığı bu alanlar kullanılıyor.
09:07Ama tabii ki tiyatro ana işlevinden hiçbir zaman vazgeçmiyor.
09:11Yine burada da şiir dinletileri, tiyatro etkinlikleri yapılıyor ama en son hali tiyatronun bir arenaya dönüşmesi mimar açıdan.
09:20Kentin en önemli yapılarından bir tanesi de ana caddemiz.
09:24İnsanlar, deniz yoluyla gelen insanlar limandan çıktıktan sonra bu cadde üzerinden, bu aksı kullanılarak meclis binasına oradan da agoraya gidiyorlar.
09:34Agoraya, meclis binasına ve tiyatroya geçiyorlar.
09:37Bu gelen insanların da sosyal yaşamlarını bu alanların yakınlarındaki hamamlar başta olmak üzere burada geçirdiklerini de biliyoruz.
09:44Gelen insanlar, limandan gelen insanlar caddenin sağında solunda yer alan dükkanlarda alışverişlerini yapıyorlar.
09:51Burada ihtiyaçlarını karşılıyorlar, günlük ihtiyaçlarını.
09:55Çünkü sayısal olarak çok insan buraya geliyor o dönemde.
09:58Çünkü festivaller var, meclis binasıyla bağlantı olarak, meclisin toplanmasıyla bağlantı olarak da.
10:03Aynı zamanda Apollon kültüne de hizmet eden bir kent olduğu için buraya kehanetle ilişkin de insanlar geldiğini biliyoruz.
10:11Hacı olmak için gelenler de dahil olmak üzere.
10:14O yüzden insan popülasyonu oldukça fazla bu bölgede.
10:18Gelen insanların buradaki hem barınmalarını sağlayacak alanlar hem de yıkanmalarını, burada sosyalleşmesini sağlayacak yapıları da açılıyor bu caddemiz.
10:28Kentin en önemli yapılarından bir tanesinin içindeyiz.
10:31Nero dönemine ait hamam yapısı.
10:34Bu hamamlar sadece yıkanmak için kullanılan hamamlar değil.
10:37Aynı zamanda bu hamamlarda, havuzları bulunan bu hamamlar, mermer kaplama nevhaberi, olcukta süslemeli dedik ya.
10:43Buraya gelen tüccarlar anlaşmalarını burada yapıyorlar.
10:46Yine buraya gelen politik insanlar, politik görüşleriyle bağlantı olarak da burada iş birliği ya da buradaki anlaşmazlıklarını da burada görüyorlar.
10:55Kentin en önemli yapılarından birisinin olması da bu.
10:59Yani sosyal yaşamın da merkezi.
11:01Yani diğer kentlerden, diğer bölgelerden gelen insanlar buraya gelip hem yıkanıyorlar,
11:07aynı zamanda ticaretle ya da ekonomiyle bağlantılı olmayan durumlarda, özel hayatlarla ilgili de buradaki anlaşmaları da burada yapıyorlar.
11:16Yani aslında bir nevi yeme içme mekanları olarak da kullanılıyor bu bölümler.
11:20Yani o yüzden sosyal yaşamın da merkezindeki alanlardan sayılır.
11:27Akdeniz'in berrak sularıyla buluşan bu topraklar, yalnızca antik bir liman şehri değil,
11:34aynı zamanda dünyaca ünlü bir figürün Noel Baba olarak bilinen Aziz Nikolaos'un doğduğu yer.
11:41Noel Baba'nın gerçek hikayesi, 4. yüzyılda Patara'da doğan Nikolaos ile başlar.
11:47Patara'ya adım attığımızda yalnızca taşlarla örülü bir geçmiş değil, Noel Baba efsanesinin kök saldığı sıcak bir hikayeye de tanıklı görürüz.
11:58Aziz Nikolaos'un Patara'da doğduğunu, 4. yüzyıl başlarında doğduğunu, 4. yüzyılın sonlarına doğru da öldüğünü biliyoruz.
12:07Öldüğü yer de Myra'da ve öğretilerinin Myra'da okulda devam ettiğini biliyoruz.
12:14Ama öldükten sonra da özellikle 6. yüzyılda bir kült haline geliyor Aziz Nikolaos kültü.
12:21Ve sonrasında Myra'daki bu önemli kült alanı, kültü gerçekleştirilmesi sadece Myra'ya özgü ya da Likya'ya özgü kalmıyor.
12:31Öğretilerini Konstantinopolis, yani İstanbul'a başkente kadar yayıyor.
12:35Sonrasında da Avrupa'ya kadar ün uzanıyor ki bizim bildiğimiz Noel Baba dediğimiz kavram da aslında 14.-15. yüzyıldan itibaren bu kimlik üzerine oturtulmaya çalışıyor.
12:50Ama özü Patara'da doğan hayırsever ve yardımsever bir Aziz'den kaynaklanıyor.
12:56Noel Baba Patara'da doğmuş yani kısacası Pataralı'dır diyebiliriz.