Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Merhaba değerli izleyiciler, Cumhuriyet TV'ye hoş geldiniz.
00:11Bugün neyi konuşacağız, asgari ücret, emekli, zammı, enflasyon, aslında yeni yıl yaklaşırken
00:19bizim karşımıza çıkan bu tabloda en sağlıklı rakamlar ve en sağlıksız rakamlar neler
00:24bunları konuşmaya çalışacağız, hükümet bu tarafta nasıl hareketlerde bulunacak,
00:29ne tür rakamlar ortaya çıkacak, hepsini konunun uzmanına soracağız,
00:33iktisatçı Bayram Başaran. Bayram Bey hoş geldiniz.
00:35Hoş bulduk Can Bey.
00:38Bayram Bey şöyle bir tablo var karşımızda, öncelikle öyle başlayayım.
00:41TÜİK'e göre Kasım'da yıllık enflasyon yüzde kırk yedi.
00:45En agave göre de yüzde seksen altı gibi bir rakam ortaya çıktı.
00:48Neredeyse böyle iki katına yakın bir fark var enflasyon konusunda.
00:52Tabi aralık enflasyonu henüz daha belli değil.
00:54Ocakta belli olacak diye biliyorum.
00:57Bunun yanında yeniden değerleme oranı yani yeniden değerleme oranından
01:01Kasım'da devletin kendi hizmetlerine yapacağı zam oranı o da aşağı yukarı belli oldu.
01:05Yüzde kırk dört gibi bir rakam konuşuluyor aşağı yukarı.
01:09Tabi burada çeşitli tartışmalar ortaya çıktı.
01:11Hatta yanlış hatırlamıyorsam Temmuz ya da Ağustos ayıydı.
01:15TÜİK'in enflasyon sepetindeki bazı rakamlar sızdırıldı medyaya ve bu rakamlara göre
01:19mesela TÜİK kiraları beş bin sekiz yüz TL'ye göre hesaplamış.
01:24Karşımıza çıkardıkları enflasyon hesabı aslında bu gibi rakamlar üzerinden olmuş.
01:29Şimdi böyle baktığımızda siz öncelikle bu enflasyon rakamlarını nasıl görüyorsunuz?
01:35TÜİK ve ENAG arasındaki bu kadar fark ve geçmişe dayalı bu tartışmalar
01:39tüm bunları bir toparlarsak tablo nedir?
01:43Şimdi Can Bey enflasyona yakın tek rakam
01:49konut fiyatlarındaki artış.
01:51Kira değil o kadar konut fiyatlarındaki artış.
01:53Onun dışındaki bütün rakamlar konut fiyatlarının çok üzerinde enflasyonun
02:00TÜİK'in açıkladığı enflasyonun çok üzerinde artışı göstermiş.
02:03Hadi bakalım.
02:04Geçen sene bu zamanlar otuz beş otuz altı liraydı domates.
02:11Kaç para şimdi domatesin kilosu?
02:13Yetmiş beş lira.
02:14Bir de seksen beş lirası da seksen altı lirası da değişiyor değil mi?
02:16Ne kadar zam görmüş?
02:17Yüzde yüzden fazla zam görmüş.
02:19Gıda miktarına baktığınız zaman ortalama fiyat artışı
02:23yüzde seksen beş doksanın üzerinde.
02:27Bu durumda ENAG enflasyon rakamları doğruya doğru gidiyor.
02:30Doğru görünüyor.
02:32Dolayısıyla enflasyon rakamlarından bir kere
02:34devlet vatandaşlara doğruyu söylemiyor.
02:36Sıkıntı buradan başlıyor.
02:38Bir kere vatandaşıyla ve kurumlarıyla devlet doğru rakamları paylaşacak.
02:42İyidir ve kötüdür.
02:44Ama insan daha herkes doğruyu bilecek ki
02:46ben sana güvenebilirim, bana doğru söylediğini bilebilirim.
02:48Şimdi vatandaş buna güvenmiyor.
02:50Güvenini kırıyorsunuz.
02:52Doğru rakamları paylaşmamakta.
02:54Türkiye'deki enflasyon en az yüzde seksen yedinin üzerinde
02:58yüzde seksen yedinin üzerinde bir enflasyon rakamız var.
03:00Yüzde yüzünün üzerinde artanlar var.
03:02Yüzde seksen artanlar var.
03:04Bir de konut fiyatları çok yükseldiği için
03:09orada biraz düşüş var.
03:12Şöyle yola çıkın.
03:13Kasım ayında,
03:15geçmiş kasım ayında yeni açıklanmış rakam,
03:17tarımsal girdi fiyatları,
03:19yani gıdaların girdi fiyatları,
03:21yüzde sekiz yüzde sekiz artmış.
03:23Gıda maddelerinin girdi fiyatları yüzde sekiz yüzde sekiz artmış.
03:26Geçen ay.
03:28Geçen ay. Bunun gıdaya yansıması
03:30minimum on beş, on altı olacak.
03:32Yüzde on beş, yüzde on altı olacak.
03:34Bunu nereye sığdıracaksınız?
03:36Bir yere sığdırabileceksiniz.
03:38Bir yere sığdırabileceksiniz.
03:40Sıkıntı bu.
03:41Bakın konut satışları zandı.
03:43Konut fiyatları da yükselmeye başladı bir anda.
03:45Niye? Çünkü yılbaşından sonra zam gelecekti.
03:47Fiyatlar daha fazla yürüyecekti.
03:49Yani insanlar konut almaya başladı.
03:51İnsanlar genele almıyor.
03:53Şimdi bunu birkaç noktayla açıklayalım.
03:57Şimdi Türkiye'de insanların
03:59on altı nokta sekiz milyon civarında
04:01çalışanımız var şu an.
04:03Bunun yedi milyonu
04:05asgari ücretle çalışıyor.
04:07Yaklaşık yüzde kırk üçü.
04:10Avrupa ile kıyaslamaya geleceğim.
04:14Asgari ücret ne kadar?
04:16On yedi milyon lira.
04:17On yedi milyon lira sıfır sıfır.
04:18İki lira sıfır sıfır, beş lira.
04:20Bunu asgari ücretin iki katı ile çalışan,
04:23insan sayısı yani otuz dört milyon liraya çalışan,
04:25otuz dört bin lira gelir elde eder.
04:27İnsan sayısı
04:29asgari ücretin yakını on dört milyon kişi.
04:32Yüzde yetmişe geliyor.
04:35Anlatabiliyor muyum?
04:37Yüzde on dört milyon kişi,
04:39otuz dört bin lira maaşla
04:41geçindiği bir ülkede
04:43siz kalkıp da
04:45asgari ücret, enflasyonun sebebi
04:48ya da verdikleri ücretler
04:50enflasyonun sebebi diyemezsiniz.
04:52Böyle bir mantık yok.
04:54Evet.
04:55Böyle bir tartışma da var.
04:57Tabii Bayram Bey,
04:58siz de hem iktisatçı kimliğiniz
05:00hem de bir iş insanı olarak
05:02birçok alana da hakim olabiliyorsunuz
05:04bu konuda.
05:05Hakikaten bazı kurum ve kuruluşlar,
05:07bazı şahıslar
05:09asgari ücret artışının doğrudan
05:11enflasyonu artırdığını söylüyor.
05:13Şimdi burada da bir tuhaflık var
05:15ve hazır konusu sırası gelmişken
05:17şunu da sorayım.
05:18Piyasada şöyle bir iddia dolaşıyor.
05:20Deniyor ki asgari ücrete
05:22yeni yılda yüzde yirmi beş zam yapılacak.
05:24Sayın Cumhurbaşkanımız da lütfedecek
05:26ve yüzde beş de o koyacak.
05:28Yüzde otuz gibi bir rakam ortaya çıkacak.
05:30Deniyor, böyle bir iddia dolaşıyor.
05:32Bu belki şimdiden
05:34bizleri alıştırmak için ortaya atılmış bir iddia olabilir
05:36veya tam tersi yapılacaktır.
05:38Onu bilemiyoruz tabii.
05:39Şimdi bununla da beraber değerlendirdiğinizden
05:41nasıl görüyorsunuz?
05:43Şimdi şöyle yapalım.
05:45Asgari ücret nedir, ne değildir? Ondan başlamak lazım.
05:47Asgari ücret, bir ülkenin
05:49partide çalışanlarının
05:51aldığı, öğrencilerin
05:53vesairelerinin aldığı bir ücret seviyesidir.
05:55Bütün dünyada böyledir.
05:57Toplumda mesela şöyle söylüyorum.
05:59Hollanda'da nüfusu yüzde üçü.
06:01Asgari ücret taşımış olmuş.
06:03Bizde kaç? Kırk üç.
06:05Almanya'da yüzde altı.
06:07Avrupa Birliği ortalaması
06:09yüzde dokuz. Yeni katılanlarla beraber işte.
06:11Macaristan falan yeni katıldı oraları.
06:13Onlarla beraber yüzde dokuz.
06:15Bizde yüzde kırk üç.
06:17Bizde asgari ücret, genel
06:19ücret haline geldi.
06:21Onun için bu kadar çok tartışılıyor.
06:23Şimdi burada, bu mantığından
06:25başlamalıyız. Dolayısıyla şimdi döndüğümüz an
06:27asgari ücreti, Türkiye'deki mantığına
06:29açlık sınırıyla bunu açıklayalım.
06:31Açlık sınırına kadar
06:33yirmi bin dokuz yüz altmış yedi lira.
06:35Çok daha yüksek de.
06:37Türk işinde ne yapalım?
06:39Şu an asgari ücret ne kadar? On yedi bin lira.
06:41Arada ne kadar fark var?
06:43Yaklaşık üç bin dokuz yüz altmış yedi lira
06:45fark var. Değil mi?
06:47Önce bunu kapatmanız lazım.
06:49Yani insanları
06:51açlık sınırına, asgari ücretle
06:53alan kişiyi, açlığı
06:55mahkum etmemen için
06:57açlık sınırına çekmen lazım.
06:59Bunun için, asgari ücrete
07:01üç bin dokuz yüz altmış yedi
07:03bölü, on yedi
07:05sıfır iki derseniz, yüzde yirmi üç civarında
07:07bir zam yapman lazım. Bir kere insanları
07:09açlık sınırına attırtamazsın.
07:11Açlık sınırı, karnını doyurabileceğin sınıra getirmen
07:13lazım bu. Onun üzerine
07:15gelecek senenin
07:17enflasyonu eklemen lazım.
07:19Yüzde yirmi bir.
07:21O zaman senin yüzde kırk
07:23yedi, kırk sekiz civarında
07:25mutlaka asgari ücrete
07:27zam yapman lazım, artış yapman lazım.
07:29Yani,
07:31şöyle düşün,
07:33bunu yaptığın zaman,
07:35yirmi bin dokuz yüz altmış yediye geçeceksin.
07:37Açlık sınırına getirdin bugün seviyesini.
07:39Açlık sınırını altta bırakmadın insanı. Dokuz yüz altmış yediye getirdin.
07:41Diyorsun ki, bu senenin de bir enflasyonu
07:43olacak. Yüzde yirmi bir yıl sonra gelecek enflasyona
07:45göre görebileceğim diyorsun ya.
07:47Yüzde yirmi bir de, yirmi bin dokuz yüz altmış yedi
07:49yüzde yirmi bir ile, yüzde yirmi bir de artır.
07:51Bir bin yirmi bir ile
07:53çarp. Karşılığa çıkan
07:55rakam, olmaması gereken
07:57minimum asgari ücrettir.
07:59O da
08:01yaklaşık
08:03kaçı renk gelir
08:05hesaplayalım.
08:07Yirmi bir desen,
08:09yüklü yirmisi dört bin, altı bin.
08:11O da yaklaşık yirmi yedi, yirmi sekiz lira yapıyor.
08:13Yani yüzde kırk sekiz canlı zam yaparsan
08:15yirmi yedi, yirmi sekiz liraya geliyor.
08:17Bu da tabii resmi enflasyon
08:19rakamlarını baz alarak böyle bir şey.
08:21Tabii, tabii. Hepsi resmi enflasyon var.
08:23Bana göre Türk işinin
08:25açıkçası açlık sınırı
08:27mantıksız. Bak açıklıyorum, mantıksız.
08:29Çünkü
08:31on yedi bin
08:33sıfır sıfır iki liraydı.
08:35Asgari ücret,
08:37açlık sınırı yirmi bin dokuz yüz altmışa, yirmi bin dokuz yüz altmışa
08:39dört kişilik rakamı doyuramaz.
08:41Kimse uydurmasın.
08:43Evet. Doyabilecek
08:45varsa şey yapın. Ben şeyi söylemiyorum bana
08:47işte kirası bilmemiz, şu numara
08:49hiç koymuyorsun. Dolayısıyla yirmi bin dokuz yüz altmışa
08:51kimse doymaz. Hadi doyduğunu var sayıyorum.
08:53Sırf buraya çıkarmak için asgari ücreti.
08:55Yüzde yirmi üç zam yapman lazım.
08:57Bir de gelecek senenin
08:59enflasyonunu ekle üzerine.
09:01Onu eklediğin zaman
09:03yüzde yirmi bir.
09:05O zaman senin
09:07yüzde yirmi üç,
09:09yüzde kırk altı, kırk sekiz arası
09:11bir zam yapman lazım asgari ücret. Nasıl yapacaksın şimdi?
09:13Kaç yapacaklar? Gülüyorum.
09:15Zaten
09:17devlet donanıldığı için kendi
09:19ücret
09:21devletine yüzde yirmi bir, doksan üç
09:23zam yap.
09:25Üç oraya bir başına ekmeğe
09:27geçerler. Devletlerle
09:29alacağın hizmet noteleri, kağıtları bilmem ne
09:31bir sürü şey yani. Yüzlerce kalem
09:33var.
09:35Buna sen yüzde kırk üç, yüzde yirmi bir, doksan üç
09:37zam yaparken asgari ücretle
09:39ne kadar zam yapman lazım? Bundan
09:41almaz da zam yapman lazım. Mantıkla
09:43bunu gerektiriyor.
09:45Yüzde elli yapsan on yedi, on
09:47yedinin yarısı
09:49sekiz yetmiş beş
09:51sekiz yetmiş beş dersen
09:53o yüzden yirmi beş zaten
09:55yirmi altı bin liraya geliyor. Zaten
09:57çıkarma gereken de bu.
09:59Bayram Bey.
10:01Şunu da sorayım. Tabii siz
10:03olması gerekenden bahsediyorsunuz. Resmi
10:05rakamları baz alarak. Bir de
10:07beklenti var. Şimdi bu
10:09rakamlar yüzde elliye yakın bir rakamdan
10:11bahsediyorsunuz. Asgari ücret zammı için olması
10:13gereken. Peki sizin
10:15beklentiniz ne? Sizce yüzde
10:17kaç yapacaklar?
10:19Ben yüzde kırkın üzerine yapacaklar
10:21karşısındayım. Yüzde kırkın üzerinde.
10:23Evet.
10:25Tabii o zaman sizin bahsettiğiniz
10:27rakama yine yakın bir rakam çıkıyor herhalde.
10:29Yapacakların
10:31karşısındayım diyorum. Yani o da nereden
10:33gelir? Enflasyona yakın
10:35bir
10:37ücret
10:39geçen gün öyle bir açıklama
10:41yapıldı hükümet tarafından.
10:43Ben de o cumartede
10:45tahmin ediyorum. Enflasyonumuz
10:47kaç? Kırk üç nokta küsür.
10:49O cumartede bir tahminimde bulunuyorum.
10:51Yoksa
10:53olması gereken rakam bugün asgari
10:55ücretin kırk binden olması lazım. Kırk iki, kırk üç
10:57binden olması lazım.
10:59Seksenden bu yana
11:01hatta seksen bırak seksen, seksen üçten
11:03bu yana enflasyonla beraber yürüttüğün
11:05zaman kırk yedi, kırk sekizden çıkıyor asgari ücretin
11:07olması gereken rakam.
11:09Anlatabiliyor muyum? Sıkıntı
11:11zaten çıkıyor. O zamanki rakam bugüne
11:13kadar yürüttü.
11:15Çıktığı rakam bu. Kırk yedi, kırk sekiz
11:17bine çıkıyor yaklaşık olarak.
11:192019'dan bu yana
11:21bu ekonomik krizi hatta ekonomik
11:23buhran da diyebiliriz belki artık.
11:25Çok ciddi bir
11:27gelirde erime var. Sabit gelirde
11:29yurttaşların
11:31parasında en azından böyle
11:33baktığımızda çok ciddi bir
11:35erime var. Böyle bir tablo görünüyor.
11:37Şimdi buradan biraz...
11:39Buyurun buyurun dinliyorum.
11:41Buradan şeye de gelmek istiyorum.
11:43Emekli maaşlarına.
11:45Emekli maaşlarına da baktığımızda
11:47on iki bin beş yüz lira gibi bir rakam karşımıza
11:49çıkıyor. Asgari ücret
11:51on yedi bin lira, emekli maaşı
11:53on iki bin beş yüz lira. Burada da çok ciddi
11:55tartışmalar var çünkü
11:57insanların şu an oturdukları ev
11:59kiraları en düşük on on beş
12:01bin lira olarak görüyoruz.
12:03On on beş bin lira ev kirası olan
12:05bir ülkede emekli on iki bin
12:07beş yüz alıyor, asgari ücretli on yedi bin TL alıyor.
12:09Böyle baktığınızda emeklilerle
12:11ilgili beklentiniz nedir?
12:13Valla emeklilerle
12:15ben yine enflasyon seviyesinde bir
12:17şeyde
12:19Eylül'de, Haziran'da
12:21yapılan zammadan baz alarak
12:23orada yüzde on yedi, on sekiz
12:25civarında bir zamm olacak anısındayım.
12:27Daha fazlasını yapacaklarını tahmin etmiyorum.
12:29Doğru mu değil, o ayrı bir
12:31tartışma konusu. Burada
12:33sıkıntı, asıl
12:35Can Bey
12:37enflasyonun ana kaynane
12:39ekonomiyi asit gibi
12:41yiyip bitiren enflasyon ana kaynane
12:43ana kaynağı
12:45kabul edilmediği için
12:47bütün fatura ücretli ve emekliye
12:49kesiliyor. Şimdi sıkıntı
12:51burada başlıyor.
12:53Şimdi bir ülkede
12:55devletin,
12:57ülkenin ürettiği ekonomik kaynakların
12:59büyük bir kısmı devletin
13:01kullanımına verildiği zaman o zaman
13:03üretken yatırım yapılamıyor.
13:05Öyle söyleyeyim size.
13:07Üretken
13:09yapılamadığı zaman
13:11ekonomi
13:13ekonomi tipine çıkıyor.
13:15Devlet kendisi tasarruf etmediği için
13:17ücretli kesime çıkıyor ve emekli kesime çıkıyor.
13:19Bunlar eziliyor hatta.
13:21Şimdi ezilecek bir yer kalmadı.
13:23Çünkü kredi kartları artık ödeyemiyor insanlar.
13:27Ödeyemeyecek seviye geldi.
13:29Bu bir ülke için en büyük
13:31sıkıntılardan bir tanesi.
13:33Çok ciddi
13:35yanlış
13:37halen dar ve kötü bakış açısından
13:39kaynaklanıyor. Açık söylemek gerekirse.
13:41Orada çok ciddi dar bir bakış açısı var.
13:43O çok ciddi sıkıntı zaten bütçeye
13:45baktığınız zaman bütçü uygulamalarını
13:47Kasım ayı itibariyle büyük bir kısmı
13:49faize gidiyor.
13:51Büyük bir kısmı
13:53devlet persona gidiyor.
13:55Şimdi bu yanlış.
13:57Çünkü herkesi devlete dolduruyorsun.
13:59Gerekli gereksiz dünya insanı var.
14:015 milyon civarında devlette çalışan insan var.
14:03Ne yapıyor bu insanlar?
14:05Ne yapıyor? Ben çok merak ediyorum.
14:07Hakikaten Amerika'da o kadar yok ya.
14:09370 milyonluk ülkede
14:115 milyon devlet çalışan insan yok.
14:13Bizde 85 milyon
14:15devlette çalışan 5 milyon.
14:17Önüne geleni alıyorsunuz.
14:19Gerekli doğum kadro çalışması yapılması lazım devlette.
14:21O zaman bakarız bir anda
14:232,5-3 milyona kadar iner insanların sayısı.
14:25Çünkü bu yapılmadığı zaman
14:27haberi alıyorsunuz.
14:29Siyaset böyle bir şey.
14:31Anlatabiliyor muyum?
14:33Geçmişte
14:35tüm kamu iktisadı teşekkürlerini
14:37siyaset ve başbakanla
14:39arka bahçede kullanıyorlar.
14:43Bu benim tezimle aynı zamanda
14:45üniversitedeyken.
14:47Yanlış burada başlıyor.
14:49Bir özel sektör firması, bir kamu kuruluşunun
14:51karşılaştığı devlet içerisine öteki kuruluşu.
14:53Birinin personeli kadar
14:55bir yerinde bekçi var.
14:57Bu nedenle bu şirketle
14:59özelleştirilsin diye.
15:01Şimdi aynı şey burada yapılıyor.
15:03Bu kadar danışmanı falan ne yapıyorsunuz?
15:05Maalesef
15:07devlet tasarruf etmiyor.
15:09Ekonomik krizle bütün faturayı
15:11ücretli ve emekliye kesiyor.
15:13Şimdi bir yeri
15:15esnafa da kesilmeye başlandı.
15:17İslami Ticaret Dönüşü
15:19Başkanı'nın yaptığı açıklama baktığında
15:21ona da kesilmeye başlandı.
15:23Devlet tasarruf etmiyor.
15:25Hiç kazanmayan devlet
15:27harcamaya sonuna kadar yapıyor.
15:29Faturayı sana ödetiyor.
15:31Şirketi burada başlıyor.
15:33Bunları ödeyebilmek için
15:35ciddi kamu harcamaları
15:37hatta israf düzeyindeki
15:39ciddi harcamalar vs.
15:41bütün bunları da düşündüğümüzde
15:43bu parayı ya vergi toplayarak
15:45ya enflasyonla dolaylı vergi toplayarak
15:47ya da para basarak
15:49bu ödemeleri yapıyor.
15:51Doğru. Şöyle bir şey yapalım.
15:53Mesela personel harcamalarına devlet
15:5511 ayda 2 trilyon
15:57182 milyar para ödemiş.
15:59Niye?
16:01Faize 1 trilyon
16:03200 milyar ödemiş.
16:05İnanılmaz borçlanıyoruz şu an. İnanılmaz borçlanıyoruz.
16:07Baktığında.
16:09Yatırıma giden yok denilecek kadar az.
16:11Cahil
16:13harcamaları 3.7 trilyon
16:153.8 trilyon almış. Ne oluyor ya?
16:17Hani nerede yatırım?
16:19Ne yapacağız ekonomiyi?
16:21Nüfus artıyor. Onu beslemen lazım.
16:23Neyle yapacağız? Bir başına bir şey yok.
16:25Böyle bir bütçeyle
16:27bir ekonomi yönetilemez.
16:29Şirket yönetilmez, devlet yönetilemez.
16:31Asıl sıkıntı burada.
16:33Peki burada
16:35şimdi 2025'in de
16:37bu anlamda dibi göreceğimiz
16:39yıl olduğu iddiaları var.
16:41Yani 2025'de biz dibi göreceğiz
16:43deniyor. Sizin
16:45beklentiniz nedir? 2025'de nasıl bir tablo bekliyor bizi?
16:472025
16:49onu söyleyeyim size
16:512024'den çok daha kötü
16:53bir yıl olacak maalesef.
16:55Umarım dibi olur.
16:572026'ya sarkmaz bu kriz.
16:59Herkes aklı başına toplar ama
17:01şu an benim gördüğüm kadarıyla
17:03kimse bunu yapmak istemiyor.
17:05Şöyle söyleyeyim bize.
17:07Devletin önümüzdeki sene işi neden zor?
17:09Şimdi devletin yaptığı açıklamalarda
17:11üretim
17:13Türkiye'deki üretim %8 civarında
17:15düşmüş. Ama bunun karşılığında
17:17tüketim malı ithalatı %8
17:19civarında artmış.
17:21İki
17:23iç ticaret sürekli daralıyor.
17:25Kendi açıklarıyla
17:27her ay %1-1,5-2 daralıyor.
17:29Çünkü bu daralma ve üç tüketimin
17:31azalması ve ihracatı düşüyor.
17:35Bunda olduğun zaman sen ne yapıyorsun?
17:37Mergi toplayamayacaksın.
17:39Nasıl yapacaksın?
17:41Kaybı nasıl teraf edeceksin?
17:43Borçlanmayla.
17:45Sen borçlanma, o zaman borçlanmaya çıktığın zaman
17:47faizlerin artmaya başlayacak.
17:49Parasıyla ihtiyaçların arttığı için faizlerin artmaya başlayacak.
17:51Bu parasıyla genişleme olacak.
17:53Parasıyla genişleme yeni enflasyon görüntülecek.
17:55Ama sen devlet olarak
17:57bunun için, bunları yönetmek için
17:59gerekli bütçeyi toparlayamayacaksın.
18:01Vergi toparlayacak, KDV, ÖTV bizim ana gelir kaynağımız.
18:03Bunu toparlayamayacaksın.
18:05Şirkette zarfı
18:07gelirden de mahrum kalmaya başlayacaksın.
18:09Gelir vergisinden de mahrum kalmaya başlayacaksın.
18:11Ana, 3 kalem.
18:13O zaman iş başka bir yere doğru gidecek.
18:15Daha büyük bir krize doğru gidecek.
18:17Bütün yönetimimiz bu.
18:19Çünkü halen
18:21enflasyonun için
18:23ana sebebe kimse gitmiyor.
18:27Enflasyon için kimse ana sebebe gitmiyor.
18:29Hep tarihi yollara bakıyorlar.
18:31Neden anasebebe gitmiyor?
18:33Bütçe harcamalarıyla, bütçe dengesiyle
18:35grafiğine baktığınız zaman bunu görürsünüz.
18:37Çok net orada.
18:39Bunu görmezler, görmüyor.
18:41Hazinenin nakit ihtiyacı giderek artıyor.
18:43E-3 para arzı artıyor.
18:45Ayrıca Merkez Bankası'nın bilançosu da var.
18:47Bu, enflasyonu
18:49körütmeyecek demek.
18:51Altın tekme
18:53boş maalesef.
18:55Neden sizce, biraz önce
18:57çok ilginç bir söz ettiniz.
18:59Enflasyonun ana sebebine gidilmiyor dediniz.
19:01Neden gidilmiyor? Yani sebep ne olabilir?
19:03Niye böyle bir şeye yeltenmiyor?
19:05Vallahi Can Bey, sebebini ben anlamıyorum.
19:07Biz bunu yıllardır anlatmaya çalışıyoruz.
19:09Bu şeyin ana sebebi, devletin
19:11kazanmadığı
19:13harcaması.
19:15Bütün sıkıntı burada başlıyor.
19:17Çünkü tüketim harcamalarının düştüğü
19:19bir ülkede
19:21siz, tüketici enflasyonunu
19:23ücretli
19:25kesimin yaptığını inandıramazsınız
19:27kimseye. İlk saatte böyle bir terim yok.
19:31Hem ücretler düşecek, hem harcamalar düşecek.
19:33Nasıl olacakmış? Böyle bir şey yok.
19:35Dolayısıyla harcamalar daralıyor.
19:37O zaman harcama düştüğüne göre
19:39insanların tüketimi düşüyor.
19:41O zaman fiyat artışlarını
19:43insanların tüketimi
19:45düşerken körükleyemezsiniz. Başka bir
19:47sebebi ne? Devletin
19:49satın aldığı mal ve hizmetler sürekli yükseliyor.
19:51Bunun için para gerekiyor, emisyon yapıyorsunuz.
19:53Bu daha çok enflasyona sebep oluyor.
19:55Olay bu. Bu kadar basit.
19:57Devlet tasarruf etmeden
19:59Türkiye'nin sırtı yerden
20:01kalkamaz. Mümkün değil.
20:03Devletin savurganlıktan vazgeçecek.
20:05Devletin savurganlıktan vazgeçme şekliyle
20:07ilgili bir örnek vereyim.
20:09Birçok sağlıkçı arkadaşımızla
20:11görüşüyoruz. Tabii kamuda personel
20:13olan sağlıkçı arkadaşlar bunlar.
20:15Maalesef devletimizin
20:17kamuda tasarruftan anladığı
20:19mesela sağlık malzemeleriyle ilgili
20:21kısıtlamalar yapmak,
20:23bizim temel ihtiyaçlarımızla
20:25ilgili verdiği hizmetlerde kısıntılar
20:27yapmak, hastanelerdeki
20:29servisleri birleştirmek,
20:31vesai saatlerini acayip
20:33noktalara getirmek vs. Yani bu
20:35benim sağlıkçı arkadaşlardan,
20:37birçoğundan farklı farklı kamu hastanelerinde çalışan
20:39birçok farklı arkadaştan
20:41öğrendiğim bir şey mesela. Ki bunun
20:43üzerine muhakkak izleyicilerimizin de farklı
20:45vereceği örnekler vardır. Yani
20:47biraz önce söylediğiniz şey hakikaten çok
20:49kıymetli. Ana sebebe kimse gitmiyor.
20:51Herkes
20:53gereksiz yollarda dolaşmaya devam ediyor.
20:55Yapmak için yapmış gibi
20:57gösteriyor. Ve burada da yine
20:59yurttaşın esas
21:01temel ihtiyacı olan şeylerden kısıtlama
21:03yapıyorlar. Kendileriyle ilgili bizim görebildiğimiz
21:05bir şey yok. Bilmiyorum ne derseniz.
21:07Can Bey bir sıkıntı daha var.
21:09Önümüzdeki sene için dövizde çok ciddi
21:11sıkıntı var. Evet onu da soracaktım.
21:13Dolar-TL beklentisini de sormuş olayım bu sırada.
21:15Ben kur söylemem.
21:17Kur söylemem çünkü şu an kur
21:19Türkiye'de. Ekonomiye uygun
21:21olarak belirlenmiyor.
21:23Kur baskını zaten Merkez Bankası Başkanı bunu açık açık
21:25söylüyor zaten bunu tartışacak bir şey yok.
21:27Eskiden yok müdahale etmiyoruz falan diyorlar.
21:29Şimdi açık açık baskınıyorlar. Bunu kabul ediyorlar.
21:31Şimdi
21:33vadesi bir yıldan
21:35daha az olan
21:39toplam borçlar 6.7
21:41milyar dolar. Nasıl ödeyeceğiz?
21:45Vadesi altı aydan kısa olan mı dediniz?
21:47Vadesi bir yıldan
21:49kısa olan. Evet.
21:51Bir yıldan kısa olan.
21:53Borçlar 236.7 milyar
21:55dolar. Nasıl olacak
21:57şimdi? Nasıl ödeyeceğiz?
21:59Bu rakamın faizi bile
22:01devasadır. Hala özel
22:03sektör. Hala özel sektör dışarıdan borç bulmaya çalışıyor.
22:05Döviz almaya çalışıyor.
22:07Evet. Nasıl olacak?
22:11Hadi yarısını rollover ettin yani
22:13yeniden krediye dönüştürdün.
22:15%100
22:17çevirmezsin.
22:19İşte sıkıntı bu bak. Bu da başka
22:21bir tehlike önümüzde.
22:23Anlatabiliyor muyum? Bir süre sonra
22:25şimdi
22:27dövizi yönetiyorsun.
22:29O zaman yönetemez hale geleceksin rollover edemediğin zaman.
22:31Ne oldu?
22:33Bir, siyasi dış blok
22:35dış politikanın başına
22:37demokrasi kılıcı gibi duruyor her an.
22:39Birisi bir aşkına yapsa günlersin.
22:43Hatırlıyorsunuz. Trump ne diyordu?
22:45Türkiye'yi
22:47istediğin gibi yönetebilir. Niye? Çünkü
22:49dolarla borçlanıyor diyordu. Hatırlıyorsunuz değil mi?
22:51Evet. Aynı şey.
22:53Niye biz gittik kendimizi dışarıya attık?
22:55Dışarı kucağına attık?
22:57Yanlış yönetim.
22:59Bir ülkede faizler düşerse,
23:01talep düşerse, üretim
23:03düşerse,
23:05ithalata atarsa enflasyon
23:07nasıl yükselir?
23:09Yok.
23:11Böyle bir şey yok.
23:13O zaman başka bir şey değil.
23:15Devlet tanıyacaksın. Devlet kendine
23:17tekrar çekin, zen vermek zorunda.
23:19Başka yolumuz yok.
23:21Bir süre sonra,
23:23benim endişem,
23:25emekli maaşlarında sıkıntı yaşanabilir.
23:27Ödemeleri.
23:29Ya para basacaklar,
23:31büyük borçlanmalara girecekler,
23:33onun maneti geleceği çok daha fazla artacak.
23:37%99'u bunu yapacakları gibi görünüyor.
23:39Çünkü ekonomiye bir tasavvuf yok.
23:41Çünkü gelirler düşecek.
23:43Emin olun, gelirler düşecek.
23:45En fazla
23:47atlarsa enflasyon kadar artar.
23:49Enflasyon üzerine bir artış olması mümkün değil.
23:51Çünkü ticaret daralıyor şu an.
23:53Daralan ticaretten pay alamayacaksın,
23:55vergi alamayacaksın. Nasıl olacak şimdi?
23:57Evet.
23:59Bayram Bey, böyle anlattığınızda şimdi bakıyoruz
24:01ve ana sebebe de gidilmiyor.
24:03Gerçek çözümler de yapılmıyor
24:05ve tablo hakikaten kötü görünüyor.
24:07Gitmek zorunda kalacaklar.
24:09O zaman ben de şöyle bir soru sorayım.
24:11Böyle bir tabloya
24:13bakıldığında AK'la ister istemez
24:15moratorium geliyor.
24:17Hatta Türkiye'nin bu konuda tecrübeleri de var.
24:19Siz daha yakından biliyorsunuz.
24:21Mesela Osmanlı'da Duyunu Umumiye vardı.
24:23Genel Borçlar İdaresi.
24:25Resmen bir yarı sömürge durumuna geçmişti.
24:27Yine Menderes döneminde
24:29bir moratorium ilan edildi.
24:31Yani böyle bir tehlike var mı sizce?
24:33Yok.
24:35Türk Devleti her zaman borcunu ödemiştir.
24:37Bir şekilde öder.
24:39Merak etmeyin.
24:41Ama bu çekilen sıkıntının
24:43faturasını kim öder?
24:45Onu göreceğiz.
24:49Bayram Bey çok teşekkür ediyorum.
24:51Ağzınıza sağlık.
24:53Pek iyi bilgiler vermediniz bize.
24:55Daha doğrusu olumlu bilgiler vermediniz ama
24:57umuyorum bu sene bir şekilde
24:59gerçek çözüme başlanır.
25:01Artık şu ekonomik buhran
25:03hakikaten insanları 3-4 yıldır
25:05çok kötü noktalara bitiren buhrandan
25:07bir an önce çıkıp
25:09kurtuluruz diye temenni ediyorum.
25:11Bu sözlerinizi alayım ardından yayına nihayet verelim.
25:13Umarım.
25:15Yani burada parayı
25:17almak değil,
25:19parayı nereden bulacağımız önemli.
25:21Demiyorum ki
25:23%40 zam yapıp
25:25asgari ücrete öbür taraftan
25:27enflasyonu gazlayıp
25:29%80 insanların cebinden
25:31para gitmesin. Maalesef hep bu oldu.
25:33Biz bu dönemlerde geçmişte de hep şey derdik.
25:35Asgari ücretle zam yapılmasın,
25:37enflasyonda olmasın derdik.
25:39Şimdi
25:41maalesef yine aynı şeyi
25:43yaşayacağız. İnsanlık direk daha da fakirleşecek gibi
25:45görüyor. Umarım olmaz.
25:47Ama herkes ayağını yorganına göze atacak.
25:49Çünkü çok zor bir sene bekliyor bizi.
25:51Evet.
25:53Tüm yurttaşlar için
25:55iyi bir sene dileyelim.
25:57Artık ellerinde başka bir şey gelmiyor maalesef.
25:59Bayram Bey tekrardan teşekkürler.
26:01Ağzınıza sağlık.
26:03Değerli izleyiciler, bugünkü yayını sonuna geldik.
26:052025'e dair,
26:07yapılacak zamlara dair
26:09Bayram Bey önemli bilgiler aktardı.
26:11Yapılması gereken ve yanlış yapılan
26:13şeylerin de altını çizdi aslında.
26:15Bir nevi uyarı niteliği de
26:17taşıyordu bu yayın diyelim.
26:19Bir sonraki yayında görüşmek üzere. Hoşçakalın.