Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili izleyiciler, Cumhuriyet TV ekranlarına hoş geldiniz.
00:15Milyonlarca çalışanın gözü asgari ücrete yapılacak zam oranında.
00:20Asgari ücret tespit komisyonu bugün üçüncü kez toplantı toplandı.
00:25Aslında bugün bir rakam konuşulması bekleniyordu.
00:27Zira önceki iki toplantıda bir rakam konuşulmamıştı.
00:31Ancak toplantı sonunda TÜRKİŞ Başkanı Ramazan Ağar'ın açıkladığına göre bugün de bir rakam konuşulmadı.
00:39Biz programa başladığımız sıralarda yeni bir bilgi geldi.
00:42TÜRKİŞ Başkanı saat dörtte biz kendi rakamımızı açıklayacağız dedi.
00:47Peki bütün bu durumlar bir araya gelince komisyondan nasıl bir karar çıkması bekleniyor?
00:53Bütün bunları Profesör Doktor Hayri Kozanoğlu ile konuşacağız.
00:57Sayın Kozanoğlu hoş geldiniz.
01:00Merhabalar, iyi yayınlar.
01:02Merhaba. Dilerseniz öncelikle bugün yapılan asgari ücret tespit komisyonunun değerlendirmesiyle başlayalım.
01:09Sizce komisyon nasıl bir karar alacak?
01:13Siz toplantıyı nasıl yorumluyorsunuz?
01:16Evet, bu komisyonun yapısının anti-demokratik olduğu önceden belliydi ama son yıllardaki uygulamaları da bunu kanıtladı.
01:27Şöyle ki beş hükümet temsilcisi, beş işveren ve beş işçi temsilcinin katılımıyla oluşuyor.
01:35Ama sonunda hükümetle işveren temsilcileri iyi kötü anlaşıyorlar, oy çokluğuyla bir karar alıyorlar.
01:45Zaten bu komisyon cumhurbaşkanlığına bağlı, yani son söz cumhurbaşkanında oluyor.
01:51Göreceli olarak cumhurbaşkanı ifade edilen rakamı kendi açısından tatminkar bulursa, halkın hoşuna gideceğini düşünürse bizzat kendisi açıklıyor.
02:04Geçtiğimiz yıl gibi çok cazip gelmezse bu açıklamayı yapmakta komisyon açıklıyor ve bitmiş oluyor.
02:11Onun için işveren, işçi temsilcisinin oradaki varlığı göstermelik bir vitrin oluyor.
02:20Onlar da fili olarak emek veren, asgari ücretli üç kişiyi getiriyorlar ama bunlar bir fotoğraf vermenin ötesine geçiyor.
02:36Yani emek kesimi ne yazık ki asgari ücretin belirlenmesinde gerçek anlamda söz sahibi olamıyor.
02:47Peki şimdi masada hem iktidar tarafı var hem de işveren tarafı var, Türk işin dışında.
02:53Bu iki kesimde sizce nasıl bir asgari ücret belirlenme düşüncesi söz konusu, neler teklif edebilirler işçilere?
03:01Şöyle, öngörülen enflasyon rakamlarının tutmadığını herkes görüyor, hiç mi inandırıcılığı da bu rakamların kalmamış durumda.
03:14O nedenle 2025 yılı için öngörülen %21 hatta bunun biliyorsun 16-26 arasında bir bantta oynaması bekleniyor.
03:26Bunun üst sınırı olan %26 civarındaki bir artış hiç kimse tarafından kabul görmeyecektir.
03:35Hükümet de bu yolu bence artık seçemeyecektir.
03:39Yani onların %30'dan başlayacağını düşünmek gerekiyor.
03:4817.200 lira asgari ücret, %30'dan düşündüğümüz zaman 5.100 liralık bir artış yani 22.100 lira, 22.500 lira böyle bir rakam telaffuz edeceklerini düşünüyorum ben açıkçası.
04:04Türk İş tarafında da toplantının ardından makul bir ücret teklif etmezlerse kabul etmeyiz demişti Ramazan Ağar.
04:13Bir de program açarken de söylediğim gibi saat dörtte de kendi rakamlarını söyleyeceklerdi ama şöyle bir şey demişlerdi.
04:20Bu rakamlar dört işçi tarafından sunulmuş yani bugünkü toplantıya dört işçi katılmıştı.
04:27Peki sizce işçilerin Türk İş'in aklındaki rakam ne kadar ya da şöyle de sorabiliriz sanırım bu soruyu.
04:33Yeni yılda 2025'te emekçiyi işçiyi enflasyona ezdirmeyecek zam oranı ne kadar olmalı?
04:41Evet ben burada önce istersen rakam telaffuz etmeden evvel hangi etmenlerin göz önüne alınması gerektiğini bir hatırlatayım.
04:53Birincisi bence yıl sonu enflasyonuna, manşet enflasyona göre asgari ücreti veya ücret artışlarını düşünmek yanlış oluyor.
05:06Ondan nedeni şu biz bir yıl boyunca veya işte altı ayda bir ayarlama söz konusu olursa işte kamu çalışanları, emekliler gibi altı ay boyunca o ücrete tabi oluyoruz.
05:23Mesela asgari ücret 2024'ün ocağında 17.002 liraya çıkartıldı.
05:30Asgari ücretler yıl boyunca bu parayı aldılar ama yıl içinde sürekli enflasyon arttı, her ay alım güçleri geriledi.
05:38Şimdi yıl sonu rakamına baktığımız zaman şöyle çarpmalar olabilir, abartılı örneği vereyim ama izleyicilerimiz böylelikle daha kolay anlayacaklardır.
05:5117.002 lira almaya başladıktan sonra siz eğer ocak ayında fiyatlar diyelim ki %50 artarsa siz yıl boyunca o %50 artışa muhatap olursunuz.
06:04Halbuki siz 17.002 lira alın, bütün yıl boyunca enflasyon sıfır cereyan etsin ama aralıkta %50 artsın, yıl sonu enflasyonu her iki durumda da %50 çıkar.
06:21Halbuki birinci durumda insanların satın alma gücü çok daha fazla gerilemiş, ikinci durumda da sadece bu gerileme bir aya yönelik olmuş oluyor.
06:31Buradan nereye gelmek istiyorum? Demek ki asgari ücretleri konuşurken biz genelde ücretleri konuşurken ortalama ücrete bakmamız gerekiyor.
06:402023 Kasım'ında tüketici fiyatları son 12 ayda %47 artmıştı, halbuki ortalama fiyat artışı %60.5'tu.
06:56Yılında ben %60'la biteceğini düşünüyorum, onun için bir kere 2024'den asgari ücretlerin %10'luk bir alacakları var çünkü %50 civarında bir artış yapıldı.
07:08Artı 2024-2025 yılında da ortalama enflasyonu ben %40'ın üzerinde olacağını düşünüyorum.
07:20Bunu kendi hesaplamalarımdan değil, Merkez Bankası'nın ve hükümetin öngörülerinden yola çıkarak hesaplıyorum.
07:28Böyle ki orta vadeli programda 2025 yılında enflasyonun %17.5 öngörülürken 2025 yılına ilişkin ortalama enflasyon diye düşünebileceğimiz deflator 33.9-34'tü.
07:462025 yılında enflasyonun üst sınırı, bunu da söylediğim gibi gerçekleşme olasılığını çok düşük görmekle birlikte %26-17.5'dan 8.5 puan daha yüksek.
08:00Bunu düşündüğümüz zaman kendi hesaplamalarına göre dahi 40-45 aralığında bir ortalama enflasyonun 2025 yılında yaşanması söz konusu.
08:11Ben bunun %50'den aşağı olmayacağını düşünüyorum. Bir tanesi bu, bir ortalama ücret göz önüne alınmalı, ikincisi 2025'den kalan 10 puanlık hak kaybı telafi edilmeli.
08:25Üçüncüsü biz buna refah payı diyoruz. Türkiye'de gelir ve servet dağılımının çok bozuk olduğunu biliyoruz, bunu tekrarlıyoruz.
08:35Ekonomiyi en yaygın kullanan metaforla bir pasta diye düşünürsek buradan asgari ücretlilerin genelde emeğiyle geçinenlerin payının artmasını talep ediyoruz.
08:48Ama bir an için bunu unutup da statikonun korunmasıyla yetinsek dahi 2024 yılına ilişkin büyüme tahmini orta vadeli programda %3.5, 2025 yılında %4.
09:02Buradan insanların payının verilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Asgari ücreti emeklilere, kamu çalışanlarına yansıması gerektiğini düşünüyoruz. Bu üçüncü nokta.
09:14Dördüncü önemli nokta da şu, dar gelirliler. Burada TÜİK'in de asgari ücretlilere yönelik özel bir hesaplaması yok ama en alt gelir grubundaki %20'den yola çıkarsak
09:29Bunlar yaklaşık olarak gelirlerinin %65'ini gıdaya ve konuta ayırıyorlar. Yanlış hatırlamıyorsam gıda %37 civarında, konut %28 civarında toplamında %65'e geliyor.
09:46Şimdi baktığımız zaman yine TÜİK'in kendi rakamlarından 2024 Kasım itibariyle son 12 ayda taze sebze meyvedeki artış %91 ki Kasım ayında taze sebzedeki artış %25'i geçmişti.
10:08Kira artışı ise %107 yani asgari ücret göz önüne alınırken manşet enflasyonundan öte asgari ücretlerin kendi tüketim sepetindeki ürünlerin artışı da dikkate alınmalı.
10:25Bunlar düşünülerek asgari ücret belirlenmeli. Buradan yola çıktığımız zaman tam bir rakam veya oran söylemeyeyim ama %50'nin altındaki bir oranın çok yetersiz olacağını düşünüyorum.
10:40Artı ben şöyle düşünüyorum açlık sınırıyla ki bu da insani bir şey değil yani insanların emeğini üretime akıtan insanların sadece aç kalmamakla yetinmesi ama baktığımız zaman şu anda açlık sınırı asgari ücret on yedi bin liranın çok üzerinde ve asgari ücrete zam geldikten sonra enflasyon öngörüldüğü gibi giderse dahi
11:10yılın ilk beş altı ayında açlık sınırının asgari ücreti yakalayacağını düşünüyorum.
11:19Şimdi bu çok aslında yine de benim önerim dahi çok insani olmamakla birlikte Türkiye'nin şu anda emek kesiminin elde edebileceği tavizleri kazanımları düşünürsek ben asgari ücretin açlık sınırı artı yüzde elli yani açlık sınırının bir buçuk katından aşağı olmaması gerektiğini düşünüyorum.
11:44Oradan onu da şöyle düşünebiliriz yani insanlar bir şekilde bir aileye en asgari düzeyde karnını doyurabilmeli bunun yarısı kadar da hayatın diğer alanlarına yani sağlığa eğitime konuta ulaştırmaya para harcayabilmeli yani böyle düşündüğümüz zaman da şu anda açlık sınırının yirmi iki bin lira civarında olduğunu düşünürsek buna denk gelen rakam otuz üç bin lira oluyor.
12:14Ama bunun her ay kademeli olarak artması gerekiyor.
12:17Bu çok da zor bir şey değil yani eğer hükümet yetkililerinin Türkiye'nin açıkladığı açlık sınırından farklı bir açlık sınırı hesaplamaları varsa onu ortaya koysunlar onun üzerine de düşünelim şu anda elimizdeki veri o.
12:32Peki Sayın Kozanoğlu çok teşekkür ederim oldukça kritik bir nokta milyonların gözü asgari ücrette sağ olun bugün vakit ayırdınız.
12:41Ben teşekkür ederim yayınlar sağ olun.
12:43Teşekkürler.
12:45Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Profesör Doktor Hayri Kozanoğlu konuğumuzdu.
12:50Asgari ücrete gelebilecek zam oranını konuştuk.
12:53Bugün yapılan üçüncüsü yapılan asgari ücret tespit komisyonunun toplantısını konuştuk.
12:59Biz yine ekonomi gündemini takip etmeye bu ekranlardan sizlere aktarmaya devam edeceğiz.
13:04Ancak şimdilik burada noktalayalım.
13:06Başka bir programda yeniden görüşmek üzere.