Suriye'de 13 yıllık iç savaşta büyük bir eşik aşıldı ve Devlet Başkanı Beşar Esad, HTŞ destekli grupların Şam'a girmesiyle devrildi. Esad, şimdi bizzat Vladimir Putin'in onayıyla Moskova'da. Kendisinin ve Orta Doğu'nun gidişatını değiştiren araba kazasından, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ailesiyle ilişkilerine ve Şam'dan kaçışına kadar Beşar Esad'ın kısa bir portresi...
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:008 Aralık sabahı HE Tahrir Şam yani HTŞ 27 Kasımdan beri sürdürdüğü geniş çaplı saldırıların son adımı olarak Suriye'nin başkenti Şam'a girdi.
00:09Kısa süre içinde devlet televizyonunda konuşan silahlı grup üyeleri devlet başkanı Beşer Esad'ın Şam'ı terk ettiğini ve yönetimin devrildiğini açıkladı.
00:17Esad ve ailesi şimdi bizzat Rus lider Vladimir Putin'in kararıyla Moskova'da.
00:23Esad bir zamanlar Londra'da gözdoktorluğu eğitimi alırken 10 yıldan uzun süredir devam eden kanlı iç savaşta büyük yara alan ülkenin otoriter liderine dönüşmüştü.
00:32Suriye lideri Beşer Esad'ın yaşamında çok sayıda belirleyici an olmasına rağmen bunların en önemlisi yaşadığı yerden binlerce kilometre uzaklıktaki bir trafik kazası oldu.
00:42Bu an sadece Esad'ın hayatını değil Orta Doğu içinde bir kader anı olacaktı.
00:47Beşer Esad başlarda babasının halefi olarak yetiştirilmemişti.
00:50Suriye Cumhurbaşkanlığı makamına gelişine giden yol abisi Basil'in 1994 yılının başlarında Şam yakınlarındaki bir araba kazasında ölmesiyle açıldı.
01:00Beşer Esad bu sırada Londra'da göz hastalıkları eğitimi alıyordu.
01:03Basil'in ölümünden sonra küçük kardeşinin Suriye'de iktidarı hazırlama planları yapıldı.
01:08Daha sonra yüz binlerce kişinin ölümüne milyonlarca kişinin de evlerinden olmasına neden olacak bir iç savaşta liderlik yapacaktı.
01:15Beşer Esad 1965'te Hafız Esad ve Anisa Makluf'un çocuğu olarak dünyaya geldi.
01:21Doğduğu sırada Suriye, Orta Doğu ve ötesindeki gelişmeler çok önemliydi ve Arap milliyetçiliği bölgedeki çok sayıda ülkede bölgesel siyasete hakimdi.
01:30Ve zaten Suriye'de bundan farklı değildi.
01:33Bazı partisi Mısır ve Suriye arasındaki kısa ömürlü birleşmenin ardından iktidara geldi ve Arap milliyetçiliği söylemini yaydı.
01:40Dönemin çoğu Arap ülkesi gibi Suriye'de bir demokrasi değildi ve çok partili seçimler yoktu.
01:46Esad ailesinin bağlı olduğu Alevi toplumu Suriye'deki en dezavantajlı gruplardandı ve bu zorluk nedeniyle çok sayıda Alevi Suriye ordusuna katıldı.
01:55Hafız Esad da bir subay ve bazı partisinin sıkı bir destekçisi olarak ortaya çıktı ve 1966'da savunma bakanı oldu.
02:02Hafız Esad gücü elinde toplamasından sonra 1971'de Suriye Cumhurbaşkanı oldu ve bu görevi 2000 yılındaki ölümüne dek sürdürdü.
02:11Bu uzun iktidar dönemi Suriye'de bir dizi askeri darbenin yaşandığı bağımsızlık dönemine bir tezat oluşturuyordu.
02:17Hafız Esad ülkesini demir yumrukla yönetti, muhalefeti bastırdı ve demokratik seçimleri reddetti.
02:24Ancak dış politikada pragmatik bir çizgi izledi.
02:26Sovyetler Birliği ile ittifak yaparken 1991'deki Körfez Savaşı'nda ABD öncülüğündeki koalisyona katıldı.
02:33Beşer Esad siyaset ve askerlikten uzak farklı bir yol seçmişti.
02:37Tıp alanında kariyer yapmaya karar verdikten sonra Şam Üniversitesi'nden mezun oldu ve Londra'daki Western Göz Hastanesi'nde göz hastalıkları uzmanlığı için 1992'de İngiltere'ye taşındı.
02:48Orada batılı değer yargılarını benimsedi.
02:51Gelecekteki eşi Esma İlahras ile Londra'da tanıştı.
02:54Esma King College'taki bilgisayar mühendisliği bölümünde okuyordu ve daha sonra bir yüksek lisans programı için Harvard Üniversitesi'nde kabul edilmişti.
03:02Ancak yaşamı kısa bir süre sonra bambaşka bir yola girecekti.
03:06Basil'in Ocak 1994'teki ölümü Beşer'in yaşamının yönünü değiştirdi.
03:11Derhal Londra'dan geri çağrıldı ve Suriye'nin bir sonraki lideri haline getirilmesi çalışmalarına başlandı.
03:16Beşer Esad orduya katıldı ve gelecekteki rolü için kamuoyunda bir imaj oluşturulmaya başlandı.
03:22Hafız Esad Haziran 2000'de öldü ve 34 yaşındaki Beşer Esad Suriye anayasasındaki 40 yaş gerekliliği değiştirdikten sonra ülkenin cumhurbaşkanı oldu.
03:32Esad 2000 yazında cumhurbaşkanlığına yemin ettiği sırada farklı bir siyasi tondaydı.
03:37Şeffaflıktan, demokrasiden, kalkınmadan, çağdaşlaşmadan, hesap verirlikten ve kurumsal düşünceden bahsediyordu.
03:44Esad'ın iktidarının ilk 10 yılında Suriye'nin İran'la ilişkileri güçlendi, Katar ve Türkiye ile ilişkiler de gelişti.
03:51Esad ve ailesinin Türkiye ve Erdoğan ailesi ile ilişkilerine bölümümüzün ilerleyen dakikalarında geleceğiz ama
03:56iktidardaki ilk 10 yıldan sonra muhalif sesler Suriye'de bastırılmaya devam ediliyordu ve bu dönemden sonra Esad'ın yönetimi artık otoriter olarak tanımlanabilirdi.
04:06Aralık 2010'da eşi Esma Esad Vogue dergisine bir söyleşi verdi ve evlerinin demokratik olarak yönetildiğini söyledi.
04:13Ruslu seyyar sebze satıcısı Muhammed Boazizli'nin bir kadın polisinin kendisine tokat atmasından sonra
04:19kendini yakmasıyla başlayan Arap baharı Mısır, Libya, Yemen, Bahreyn ve nihayet Suriye'ye ulaştı.
04:26Mart 2011'de Çölde Bir Gül başlığıyla yayımlanan ve daha sonradan geri çekilen Vogue söyleşisinde
04:32Suriye bombalı saldırılardan, gerilimlerden ve adam kaçırmalardan uzak bir ülke diye tanımlanmıştı.
04:38Ne yazık ki bu imaj takip eden aylarda ve yıllarda çok değişti.
04:42Savaş boyunca Rusya ve İran destekli silahlı örgütler Esad güçlerinin yanında müdahil olurken
04:46Türkiye ve körfez ülkeleri silahlı muhalif gruplara destek verdi.
04:50Bölgesel müdahaleler mezhep ayrımını daha da derinleştirdi.
04:54İslamcı güçler Alevilere karşı düşmanca bir tutum takınırken Hizbullah öncülüğündeki İran'a sadık Şii milisler
05:00Esad yönetimini desteklemek için ülkeye akın etti.
05:03Komşu Irak'ta aşırılıkçı IŞİD örgütü yükselişe geçmişti ve örgüt Suriye'de toprak kazanmak için iç savaştan faydalandı.
05:11Ve Suriye'nin doğusundaki Rakka'yı başkenti ilan etti.
05:14Ağustos 2013'te Şam yakınlarında muhaliflerin elinde tuttuğu Doğu Guta'da yüzlerce kişi kimyasal saldırı sonucu öldü.
05:22Batılı güçler ve Suriyeli muhalif gruplar saldırıdan Esad yönetimini sorumlu tuttu.
05:27Şam iddiaları şiddetle reddetti ancak uluslararası baskı ve tehditler karşısında kimyasal silah stoğunun imha edilmesine onay verdi.
05:362015'te ülkenin büyük bölümünün kontrolünü kaybeden Esad yönetimi çöküşün eşiğine gelmiş gibiydi ancak Rusya'nın askeri müdahalesi gidişatı tersine çevirdi.
05:45Ve Beşar Esad önemli bölgeleri geri kazandı.
05:482018-2020 arasında bölgesel ve uluslararası anlaşmalarla hükümet güçlerinin Suriye'nin büyük kısmına hakim olduğu,
05:55İslamcı muhalif örgütlerle Kürt milislerin Doğu ve Kuzey Doğu'da kontrolü paylaştığı bir düzen kuruldu.
06:01Bu anlaşmalar Beşar Esad'ın konumunu güçlendirdi.
06:04Ülke aşamalı olarak Arap diplomasi sahnesine geri döndü.
06:07Suriye 2023'te Arap Birliği'ne yeniden girdi ve Arap ülkeleri Şam'da büyükelçiliklerini yeniden açmaya başladı.
06:15Türkiye ile ilişkilere biraz daha yakından bakalım.
06:17Cumhurbaşkanı Erdoğan 2011'de diplomatik ilişkilerin kesilmesinden bu yana verdiği en olumlu mesajda
06:23geçen Haziran ayında Esad ile ailece görüşebileceklerini söylemişti.
06:27Nasıl ki biz Suriye ile ilişkilerimizi çok çok canlı tuttuysak geçmişte,
06:33ailece görüşmelere varıncaya kadar biliyorsunuz Sayın Esad ile biz bu görüşmeleri yaptık.
06:44Yarın olmaz diye bir şey kesinlikle mümkün değil, yine oldu.
06:49Erdoğan, zalim Esad, eli kanlı diktatör, terörist gibi laflar ettiği Beşar Esad ile
06:54savaşın başlangıcından önce çok yakın bir ilişkide sahipti.
06:57Hatta Tayyip Erdoğan'ın kızı Sümeyye Erdoğan, senede 3 defa ailece görüştüklerini
07:02ve bir keresinde arkadaşlarıyla Şam'a gittiğinde kendilerini Esma Esad'ın ağırladığını söylemişti.
07:07Sonra herkesin bildiği o ünlü Bodrum tatili yapıldı.
07:10Beşar Esad ve eşi Esma Esad 2008'de tatil için Bodrum'a gelmiş ve onları Tayyip Erdoğan ile eşi Emine Erdoğan karşılamıştı.
07:18Erdoğan 2011 Haziran seçimlerinden 2 gün önce o dönem başbakanken Suriye'deki gelişmelere
07:24daha fazla sessiz kalamayacaklarını ve iyi ilişkilerin ilelebet süremeyeceğini söyledi.
07:29Böylece zalim Esad dönemine geçilmiş oldu.
07:32Erdoğan bir adım daha ileri giderek 2012 yılında Şam'da Emevi Camii'nde namaz kılacağız demişti.
07:38Bu yaz aylarında Türkiye ile Esad yönetimi arasında bir normalleşme sürecinin başlayacağı umuluyordu
07:44ve başta da belirttiğimiz gibi Erdoğan bana göre teröristtir dediği Esad'la ailecek görüşebileceklerini söylemişti.
07:50Bu Suriye'ye uzatılan bir barış eli olarak değerlendirildi.
07:5327 Kasım'daki geniş çatlı saldırıların başlamasından çok kısa bir süre önce Erdoğan Esad'dan umudunu kesmediğini de söylemişti.
08:00Suriye'de son yıllarda kötüleşen ekonomik krize karşın Esad iktidarına karşı en büyük meydan okumadan sağ çıkmış gibi görünüyordu.
08:08Fakat Ekim 2023'te Hamas, İsrail'e sürpriz bir saldırı düzenledi
08:13ve Gazze'deki savaşın etkileri hızla Lübnan'a özellikle de Esad'ın müttefiki Hizbullah'a yayıldı.
08:18Hizbullah çatışmada büyük kayıplar verdi ve örgütün lideri Hasan Nasrallah öldürüldü.
08:23Lübnan'da ateşkesin başladığı gün militan İslamcı heyet tahrir Şam ve beraberindeki silahlı örgütler
08:29sürpriz bir saldırı düzenleyip hızla ülkenin en büyük kenti Halep'i ele geçirdiler.
08:34Muhalifler hızla ilerleyip Hama'yı ve diğer kentleri alırken Güney bölgeleri hükümetin elinden kayıp gitti.
08:40Başlıca müttefikleri İran ve Rusya yardıma koşmadı ve Esad'ın konumu tehlikeye girdi.
08:4527 Kasım'da başlayan saldırılar başkent Şam'ın ele geçirilmesi ve Beşer Esad'ın bir uçakla ülkeden kaçmasıyla sona erdi.