Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Kim, neden, nasıl öldürdüğü halen bilinmiyor.
00:04Soruşturma ve yargılama sürecini siz nasıl değerlendiriyorsunuz, takip ettiniz?
00:10Saliha Yatimen, yaklaşık 5 yıldır Kadın Kültür Sanat Edebiyat Derneği'nde çalışıyorum.
00:16Hem kurucularımdan hem de İYK'da yer alıyorum.
00:19Açıkçası Kürtistan ve Türkiye üzerinde baktığımızda,
00:25şu an orta doğumlu bir çoğu yerinde temel hedef kadınlar ve çocuklar.
00:30Narin Gürhan aslında ilk değil.
00:33Ağrı'daki Leyla da ilk değil, son olmadığı gibi.
00:36Keza Diyarbakır'da kaybedilen Narin Gürhan da ilk ve son değil.
00:40Ama tabii Narin Gürhan cinayetinde aydınlatılması gereken doğudan devletin ilişkilerinin olduğu,
00:48aynı zamanda özellikle korunulan bir aile olma meselesi var.
00:53Siz de bilirsiniz ki ilk gün Ensaroğlu yakın bir ailemizdir.
00:58İlişkilerimiz var, dostluğumuz var dedi.
01:02O günden sonra birçok sosyal medyada yasaklamalar, bilgi gizleri adı altında birçok şey korundu.
01:12Bugün annesi, amcası, erkek kardeşi yargılanıyor.
01:19Ama biz Kül Kadına Cephesi'nden hep şöyle bir tanımlama da yaptık ilk günden beri.
01:24Orada aydınlatılması gereken şeyler var.
01:26Orada devletin içinde olduğu, çok karanlık figürlerin koruduğu meseleler var.
01:33Ve bizim tek kaygımız günün sonunda bütün suçu annenin tırnak içinde yasak ilişki meselesine bağlanmasıydı.
01:43Ve nitekim bugün anne tırnak içinde o ilişki üzerinden yargılanır bir noktaya geldi.
01:49Açıkçası öngörümüz biraz narin günahın cinayetini tamamen annenin üzerine kalacağımız.
01:57Böyle bir sürece evrileceğini düşünüyoruz.
02:01Çünkü günün sonunda kadının suçlu ve haksız çıkarmak, bütün suçu kadına ayırıp
02:08bunun bir tırnak içinde yasak aşk olduğunu, vurkusunu yapmaktan önüne alamayan bir hukuk ve medya ısı var açıkçası.
02:17O yüzden şimdi verilere baktığımızda Türkiye'de yılda bin çocuğun kaybolduğu söyleniyor.
02:24Yani bunlar ulaşılabilen veriler.
02:27Kim bilir ulaşılamayan, kaybolan ve hiçbir rapora geçmeyen ne kadar çocuk var.
02:33Derneğinden hemen sonra İstanbul'da Şirin Elmas kaybedilen ve katledilen çocuk var.
02:39Yani o kadar çok fazla böyle olay ve o kadar çok kaçırılma, kaybettirme, gasp edilme meselesi var ki.
02:46Maalesef bugün Türkiye siyaseti de bunun için hiçbir şey yapmıyor.
02:52Ve Rojin Kabayış'ın şüpheli bölümü var.
02:58Arama çalışmaları ve soruşturma sürecinde birçok eksiklik gündeme geldi.
03:04Gülistan Doku soruşturması gibi Rojbin'in soruşturmasında tozlu rahtarda Umut Hoca kaydedilecek bir endişeler var.
03:11Bu konuda siz neler düşünüyorsunuz?
03:13Ya ilk günden beri aslında kaynak etme çölebi bir elbise oldu.
03:17Kaybettirilen Gülistan Doku ve Rojin Kabayış süreci birbirine çok benziyor.
03:23Biri Monsur kenarında, biri Van Gölü kenarında.
03:26Yine bir yurt, yine bir üniversite üniversitesi.
03:29Yine kaybolan görüntüler, kameralar olmasına rağmen elde edilemeyen görüntüler.
03:35En son kimin gördüğünü, belirsiz olma biçimi.
03:38Gülistan Doku'da da, Rojin Kabayış'ta da yine aynı süreç vardı.
03:42Aile hiçbir şekilde çocuğumuzu intihar etmez.
03:44Aslında çok neşeliydi, hayatta duydu.
03:47İntihar edecek bir süreci yoktu.
03:49Veya böyle bir süreç yaşanmaz denen meseleler vardı.
03:53Gülistan Doku'nun kız kardeşi vardı, ablası vardı sürecinin en yakın takipçisi.
03:57Bugün Rojin Kabayış'ta da biz babanın sürecinin en yakın takipçisi olduğunu görüyoruz.
04:01Ve ikisinin de aslında ortak iki söylemi var.
04:03Bizim çocuğumuz, kardeşimiz intihar etmedi üzerinden.
04:07Yani şimdi ben çok hukukçu değilim.
04:10Veya o adli süreçlerde çok hakim değilim.
04:12Ama hukuk açısından da mesela birbirini tutmayan meselelerin olduğu, belgelerin birbirini tutmadığı.
04:21Mesela tıpçıların da bazı değerlendirmeleri var ki.
04:25Ya da coğrafyacılar bile değerlendiriyor.
04:27Yani Van Gölü, ben de kendimi 100. yılda okudum.
04:31100. yılda sahilde kaybolan birinin ta başka bir köyden çıkma biçimi biraz ütopik geliyor.
04:37Şu anda bazı araştırmacılara da.
04:41Yani açıkçası biz de intihar olmadığı noktasına neredeyse hemfikiriz.
04:47Ve bir şekilde kaybettirildi ve yok edilmek istendi.
04:51Aslında biraz son maalesef 20 yılın özetiyle bu çok geçerli.
04:56Eskiden tırnak içinde töre cinayeti oluyordu.
05:07Ve o kadınlar bir şekilde öldürülüyordu.
05:09Şimdi ise mesele biraz daha şüpheli ölüm haline döndü.
05:13Kadınlı feminist hareketlerin bazı verileri var ki son 10 yıldaki ölümlerin neredeyse %70'inin şüpheli ölüm üzerinden olduğu söyleniyor.
05:23Yani hiçbir delile ulaşılamıyor.
05:25Ya işte hepsine intihar süsü veriliyor.
05:28Bu açılardan baktığımda Rojinko'da, Gülistan'da okuda maalesef birbirinden çok farklı cinayetler değil.
05:34Kaybettirildiler ve katledildiler.
05:39Peki, hazır bu söylemişken şüphelilere göre 2024 yılının ilk olan ayında Türkiye'de 343 kadın öldürüldü.
05:47207 kadın da şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi.
05:50Az önce bahsettiğimiz şüpheli ölümler kategorisinde.
05:53Kadın cinayetlerinin her gün bir yenisi etmelerken, daha önce söylediğim gibi İstanbul Sözleşmesi'nden çıkılması ve şimdi de 6284'ün tartışmaya açılmasını istediler.
06:07Açıkçası doğrudan bu çalışmalara çok hakim değilim ama biliyorum en azından süreci çok takip etmeye çalışan bir aktivist kadın olarak.
06:176284'ün gelişi ve o sürece tabi olma biçiminin tartışmaları ve sonra bir gecede kaldırılması ve bir daha yeniden çok ağır, çok fazla cinayetlerin olması ve artık bir infial hali yaratma durumu var Türkiye'de.
06:34Şimdi geldiğimiz noktada 6284'ün yürürlüğe girmesi bunun ne kadar geçerli olduğu ya da karakolların, kolluk kuvvetlerinin bunu ne kadar kullanacağı meselesi de çok şüpheli bir durum.
06:46Mesela feminist hareketlerinin el ele taşmaları, Mor Çatı'nın raporlamalarına baktığımda çok mesele söylüyorlar.
06:526284'ü daha hiçbir karakol anlamazken nasıl bunu hayata geçirecek, uygulayacak?
06:58Mesela liyakat meselesi de tartışılan bir noktaya geliyor.
07:03Ama şey de bir gerçektir ki Türkiye'de şiddet kadın, dünyada da bir kadın mücadelesi büyüme hali var ve buna karşı büyük bir tepki, bir şiddet biçimi var ama Türkiye'de gerçekten son 5 yılda çok ağır bir şiddet, çok ağır katledilen bir biçim var.
07:18Mesela ben hep şey derim, bende bu meselenin pik yaptığı nokta Pınar Gültekin cinayetidir.
07:23Öldürüp bayıltmak, onun yetmemesi parçalara ayırmak, yetmemesi yakmak kemikleri ve eti, onun yetmemesi onu bir beton altına saklamak.
07:37O kadar aşamalı ve sistematik planlanmış bir cinayet biçimi var ki Pınar Gültekin cinayetinde ki hala doğru düzgün cezası verilememiş.
07:47Yine de feministlerin de Kürşad'ın hareketlerini takip ettiği davalardan biri.
07:51Yine mesela İlk Nur İstanbul'daki iki kadın cinayeti, 17 yaşındaki o genç kadınların cinayetleri aslında gerçekten bizim artık insan olarak ahlaki, duygu ve vicdan açısından da pik yaptığımız,
08:03artık yeter dediğimiz, bundan da ötesi olamaz dediğimiz cinayet biçimleri.
08:08Yani o kadar planlı, sosyal medya içerisinde var, 5 yıl planlı bir takip biçimi var, ondan sonra anneyle bir ilişkilenme var,
08:16kaçırdıktan sonra anneyi o ana denk getirme biçimi var ve annenin surun dibine geldiğinde o kafasını koparıp annenin ayaklarına atma biçimi.
08:25Artık çok plansız, çok hareketsiz, çok da aşk cinayeti, sevdiği de karşılık vermediği üzerine tanımlanabilecek cinayetler değil bugün Türkiye'de.
08:34Türkiye bugün aslında kendi ulus devlet biçimini 1 yaşın üzerine inşa etti ama 2. yüzyılındaki inşa ettiği biçimi tamamen kadın kırımı üzerine.
08:46İdolojisini şu an kadını katletmek üzerine kurma biçimi var ve 2. yüzyılda bakın Cumhuriyet'in 2. yüzyılına girerken o kadar fazla veri,
08:58o kadar fazla katledilen, kaybettirilen, kaçırılan kadın var ki ve bunun artık bir idolojik inşa biçimi olduğunu tanımlayabiliyoruz.
09:07Ve bunun kadın mücadelesiyle, büyüyen kadın hareketleriyle de çok bağlantılı olma biçimi var.
09:14Yani aslında sistem şunu sonuç söylüyor biz kadınlara evlerinize dönün.
09:19Dışarısı tehlikeli, ölebilirsiniz, kafanız kopabilir, parçalara ayrılabilirsiniz ve en ağır şekliyle tırnak içinde kendince cezalandırma biçimi var.
09:30O yüzden tüm bu süreçler tabii ki ağır süreçler ama kadın mücadelesinin büyümesiyle de aslında orantılı devam eden süreçler diyebilirim.
09:42Peki kadına tehlikenin zamanında alınmaması, işte kadın cinayetlerinde davalarda ceza indirimlerinin uygulanması halen bunlar cinayetleri hiç şüphesiz arttırıyor.
09:55Peki bunun önüne nasıl geçebilir sizce?
09:59Açıkçası cezasızlık politikası büyük bir mesele.
10:02Yanlış hatırlamıyorsam birkaç bölümde ilk defa AKP'den bir de bir aslında cezasızlık politikasını tartışalım diye bir şey söyledi.
10:10Milletvekili ismini hatırlamıyorum.
10:12Kendileri aslında geldikleri noktada artık o kadar fazla katliam ve şiddetle, ben katliam olarak da tanınıyorum.
10:20Yüze kaldılar ki aslında bir dakika ya biz de bu politikayı gözden geçirelim denilen bir şey var.
10:25Bugün siz işte Ağrı'da, Diyarbakır'da veya İstanbul'da, İzmir'de işte Ankara'da herhangi bir yere gittiğinizde
10:33yani halk içinde özellikle o erkeklik meselesinin üründüğü kahvehanelerde ve yaşamlarında şu var yani
10:41namusum işte benim namusum namusuna zarar verdiğinde veya bana yanlış yaptığında ben seni öldürürüm işte iki yıl yatarım çıkarım.
10:49Yani bu artık toplumun içindeki o evliliklerde o kadar klişe bir cümle haline gelmiş ki ya iki yıl yatar çıkarım zaten.
10:56Bir kere bu büyük bir cezasızlık politikası.
10:59Yani erkek bu devletten, bu cezasızlık politikasından ciddi güç alan bir yerde.
11:04İkincisi sanal medyanın gerçekten çok büyüdüğü ve sanal medyada yaşanan bir gerçeklik biçimi var.
11:10Yani bunun içinde aslında kültürel şiddet meselesi var.
11:13Yani Türkiye'de üretilen dizilerde, çekilen kliplerde, oynanan tiyatrolarda hepsinde kadının ezildiği,
11:22kadının katledilmeye müsait olduğu veya erkeğin kadını öldürme hakkına sahip meseleler var.
11:28Sanal medya bugün mesela ilk günün cinayetinde de gördük işte.
11:31Mumu Fail'i uzun süre video olarak çekip paylaşmıştı.
11:35Bize diziler, sosyal medya, sanal medya ve o sanatsal üretim adı altında hatırlamak üzere çekilen o üretimler de bize şu veriliyor işte.
11:45Modern bir kadınsan da öldürülebilirsin.
11:47İdaar bir kadınsan da öldürülebilirsin.
11:49İtaatkâr bir kadınsan da öldürülebilirsin.
11:51Çünkü erkek bir güç ve seni öldürebilir.
11:54Ve bu bir kod olarak yani kültürel şiddet kısmıyla beraber beynimizde bir şekilde bir kod olarak işleniyor.
12:00Mesela dizilerdeki şiddet çok sıradan değil.
12:03O tokatlar, işte kadını eve tıkamalar, kaçırmalar, zorla kendini aşık bıraktırma süreci,
12:10yine kadını öldürmek ve çok erken cezaevine çıkma süreci.
12:15Yani aslında toplumsal açıdan bu mesele dizilerde, filmlerde, kliplerde o çekilen meselelerin içinde tekrar tekrar üretiliyor.
12:24Yani ciddiyetçilikle beraber sen öldürebilirsin, sen erkeksin deyip erkeklik bir daha üretiliyor.
12:30Çünkü bu erkeklik meselesi üzerinden de bu sanal mecradan çıkan toplumsal yaşamda karşılaştırılan herhangi bir sorunun kadını öldürebilme hakkını kendinde görüyorum.
12:40Tabii toplumsal meseleler var, ekonomi var, ayrı ayrı politik bir sürü meseleler var.
12:44Ama bu yerleştirilen kodlardan sonra intihar, mesela dikkat edin son dönem ölümlerinde erkeğin intihar biçimi de vardır.
12:53O kadar o sanal medyanın, dünyanın içinde psikologlar da böyle tartışıyor kısmı.
12:59Yaşama biçimi var ki dönüp kendini de öldürebilecek bir sürece.
13:04Veya işte ne yapıyor? Anneyi tehdit etmek için gidiyor çocukları yanına alıyor ve görüntülü arama başlatıyor ve görüntülü anneye gösteriyor öldürme biçimini mesela.
13:14Bak öldürürüm diyor ve annenin gözü önünde yani o telefonda öldürüyor.
13:19Aslında bir şov gerçekleştiriyor kendince.
13:22Kendince bir video kaydediyor.
13:25Yani kendince o sanal medyanın içerisinde yaşama biçimi de var.
13:28Tabii ben burada erkeği çok isteriktir, duygusal bir şeyden ele almıyorum.
13:32Kesinlikle çok bilinçli yapma biçimi var.
13:34Ama bu örülen kültürel şiddetteki kodlar erkekten öldürebilir mi?
13:40Çok güçlüyor ve çok hızlandırıyor yani fikrini, öldürebilir mi fikrini açığa çıkarıyor.
13:46Son dönemde aslında bir katliam biçimi açığa çıkıyor.
13:49Ve dikkat edin son dönem partnerlerin yani eski eşinin kadına karşı uyguladığı durum sadece artık fiziksel bir öldürme biçimi değil.
13:57Gözleri önünde çocuklarını öldürüyor.
13:59Gözleri önünde kızını öldürüyor.
14:01Anneye bir ceza verme biçimi var.
14:03Sonra eşinin gözü önünde kendini öldürme biçimi var.
14:06Mesela çocuğu öldürüyor, kendini öldürüyor.
14:08Bak sana ceza diyor diye o kadar çok böyle farklı örnekler var ki.
14:12Bunlar tabi ki sadece toplumda sıradan ele alınacak meseleler değil açıkçası.
14:17Ve bunun karşısına geçmek toplumsal bir mesele haline gelmeli.
14:20Yani bunun politikasıyla, cezasıyla, hukuki yönüyle.
14:24Gerçekten bu erkeklerin travma mı geçiriyorlar ya da psikolojik problemleri mi var?
14:30Eğitilmesi, rağbet edilmeleri gerekiyor.
14:32Ama ne oluyor?
14:34Karakola gidip boşanmak için başvuran kadını kapatmaya çalışıyorlar.
14:39Erkek yine dışarıda istediğini yapıyor.
14:41O yüzden bu mesele artık toplumsal ağır bir mesele.
14:45Bunun politikası, siyaseti üretilmeli.
14:48Ve kesinlikle bu cezası politikasıyla bunun önüne geçilemez.
14:51Bunun için bir bütün toplumsal bir yaşam inşa edilmeli.
14:58Çıldırma ağrı var.
15:00Çıldırma ağrı var.
15:01Evet, evet.
15:03Peki, son olarak kayı matemaları bünyemde son zamanlarda dün de dersimde doğrultuda aynı şekilde bir kayı mateması gerçekleşti.
15:13Bu sistem aslında eş başkanlık sistemine de doğrudan kadın kazanımlarına bir galibi olarak ifade etmek mümkün.
15:22Bu noktada kadın hareketlerinin sizce bu konu üzerinde yeterli tepkisi var, görebiliyor muyuz?
15:31Kadın hareketlerin, özellikle Kürt Kadın Hareketi'nin aslında son 30 yılda çok ciddi kazanımları var.
15:37Kotalardan, %25 temsiliyetten, kotalardan, %50 kotalardan.
15:46Bugün aslında Kürt Kadın Hareketi'nin mücadelesiyle Kürt siyasetinde ve Türkiye siyasetinde eş başkanlık tartışılmaya başlandı ve bir eş başkanlık sistemi yaratıldı.
15:5720 yıldır, 15 yıldır bir eş başkanlık sistemi var ve bunu fiil olarak uygulayan bir parti gerçekliği var.
16:05O yüzden aslında başarı, başarısızlık üzerinden anlayacaksak bu bir başarıdır.
16:12Dünyanın hiçbir yerinde olmayan, Türkiye'de, ortalığında özellikle hiçbir yerde olmayan bir örnek var.
16:20Bu sadece partide değil aynı zamanda.
16:22Mesela birçok dernekte, birçok sivil alanda, birçok kurumda bir eş başkanlık sistemi var ve eşit temsiliyet meselesi söz konusu.
16:31O yüzden aslında Kürt Kadın Hareketi'nin bu noktadaki tavrı çok nettir.
16:35Bu bir kazanımdır ve Kürt Kadın Hareketi'nin tam bir eş başkanlık sistemiyle aslında Dünya Feminist Hareketleri'nden de ayıran mesele budur.
16:45Dünya Feminist Hareketleri hala böyle bir eş başkanlık sisteminin yaşamında fiili hale getirememişlerken,
16:51Kürt Kadın Hareketi son 30 yılda böyle bir sistem yarattı ve 15 yıldır aktif bulundu uygulayıcısı durumunda.
16:58Tabii ki bugün atanan kayyumlarda eş başkanlığının da çok büyük bir etkisi var.
17:03Yani buna tahammül edemeyen, kadının yönetimine tahammül edemeyen bir gerçeklik var.
17:08Bununla beraber ben şuradan da olaya bakıyorum.
17:11Kürt kendini yönetemez meselesi de var.
17:14Aslında Türkiye'de tek demokratik meselesi bir seçim meselesi.
17:19Onun dışında çok demokratik meseleler yok şu anda.
17:23Her şey hukuktan, eğitime, siyasete her şey bir pamuk ipliğine bağlı ve günlük, küçük çözümlerle süreci yönetme biçimi var.
17:35Ama demokrasi meselesindeki tek gerçekten demokrasi arasındaki bağı bir sandık meselesi.
17:40Ama Kürt'e, Kürdistan'a geldiğinde buna da tahammül edemeyen, bunu kabul etmeyen bir mesele var.
17:45Aslında mesele çok küçük, görünen bir yerden çok büyük bir mesele.
17:50Yani burada olay işte Dersim Belediye Başkanı'na ya da Mardin Belediye Eş Başkanı'na ya da Batman Eş Başkanı'na verilen cezalar değil.
17:58Burada Kürt'ün kendini yönetim biçimine bir müdahale var.
18:01Sen kendini yönetemezsin.
18:03Ben seni yönetebilirim.
18:05Ben istediğim sınırda sen kendini yönetebilirsin.
18:08Hele kadın erkeğin eşit haklara sahip olduğu, kadının da sözünün geçerli olduğu bir yaşam biçimine hiç tahammül yok.
18:18Bugün dünya siyasetini de gördük.
18:20Mesela Harris Trump'a karşı bir süreç yönetirken Trump'ın ona karşı en temel meselesi şeydi.
18:27Yani bir kadın mı dünya siyasetini yürütecek, dünya ekonomisini yürütecek?
18:33Yine Harris'in kadınların kürtaj hakkı olacak, doğum meselesinde kadın karar verebilecek.
18:41Amerika'nın bazı evlatlarında hala kürtaj meselesi tartışılan bir mesele.
18:44Mesela Trump'ın buna karşı en temel silahı şurada.
18:48Aileye bir saldırı var.
18:50Kutsal ailemize zarar veriliyor.
18:52Erkeklik elden gidiyor.
18:54Mesela bazı veriler var.
18:56Gerçekten çıldırmak meselesinden bahsettiniz ya.
18:58Çıldıracağınız bir noktadan bakıyorsunuz.
19:01Siyah erkek dahi Trump'a veriliyor.
19:04Yani yüzyıllardır mücadele eden bir siyah-beyaz meselesi var.
19:08Ve gerçekten geldiğimiz noktada erkekliği tırnak içinde gidecek diye siyah erkek bile beyaz bir erkeği tercih ediyor.
19:15Afro-Amerikan bir kadını siyah kadın tercih etmiyor, beyaz bir erkeği tercih ediyor.
19:21Yani bu çok tesadüfi meseleler değil.
19:24Dünyada da Türkiye'de de siyaseti kadına bırakmama, hele ki siyaseti kadına ve Kürt'e bırakmama meselesi var.
19:32O yüzden biraz bundan doğrudan seçimlişe bir müdahale var.
19:36Hatta Kürtler bu açıdan direniyor.
19:38Yani politik-siyasi açıdan büyük bir hareket Kürt hareketi.
19:43Ve Kürt siyasi hareketi bu noktada ciddi beleler de veren.
19:48Ama bununla beraber eşit yaşam koşullarını sağlama iddiasıyla taşıyan bir parti olduğu için
19:53özellikle Kürtler hareketi.
19:55Mesela bugün de gördük işte Mardin'de.
19:57Bugün bütün kadın eş başkanlarımız Mardin'de 25 Kasım ilk yürüyüş tartını verdiler.
20:03Diyarbakır'dan, Amedin'den, Van'dan Mardin'e eş başkanlar oldu.
20:07Ve bu mesajı veriyorlar.
20:09Yani biz buradayız, üreteceğiz, siyasetini, politikasını da yapacağız.
20:12Ve eş başkanlık bizim çizgimizdir, burası sahip çıkacağız diyorlar.