Dünya genelinde sıcaklık değerleri rekorlar kırıyor.
Daha önce hiç görmediğimiz doğal afetlerle karşı karşıyayız.
Seller, yangınlar, nefes almayı güçleştiren sıcaklar…
Peki nereye gidiyoruz?
Küresel ısınmanın dünya üzerinde ne gibi etkileri olacak?
Yaşadığımız iklim felaketleri artarak devam edebilir mi?
Türkiye küresel ısınmadan nasıl etkileniyor ve nasıl etkilenecek?
Çok mu geç kaldık yoksa bu işin bir çözümü hala var mı?
İstanbul Politikalar Merkezi İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü Ümit Şahin’le küresel ısınma ve iklim değişikliğinde bugünkü durumu ve çözüm imkanlarını konuştuk.
Daha önce hiç görmediğimiz doğal afetlerle karşı karşıyayız.
Seller, yangınlar, nefes almayı güçleştiren sıcaklar…
Peki nereye gidiyoruz?
Küresel ısınmanın dünya üzerinde ne gibi etkileri olacak?
Yaşadığımız iklim felaketleri artarak devam edebilir mi?
Türkiye küresel ısınmadan nasıl etkileniyor ve nasıl etkilenecek?
Çok mu geç kaldık yoksa bu işin bir çözümü hala var mı?
İstanbul Politikalar Merkezi İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü Ümit Şahin’le küresel ısınma ve iklim değişikliğinde bugünkü durumu ve çözüm imkanlarını konuştuk.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Efendim merhabalar Yeni Haller'in yeni bölümüne hoş geldiniz ben Ereğ Özer.
00:10Bugün birazcık iklim krizinden, küresel ısınmadan konuşalım.
00:13Sellerden, felaketlerden dünyanın dört bir yanında bir takım kabus senaryoları konuşuluyor.
00:18Onlardan bahsedelim istiyorum.
00:19Konuğum Ümit Şahin.
00:20Ümit Hocam Sabancı Üniversitesi'nde İstanbul Politikalar Merkezi'nde görevli iklim değişikliği
00:27çalışmaları koordinatörü olarak görev yapıyor.
00:29Aynı zamanda Açık Radyo'da Açık Yeşil programını Ömer Madra'yla beraber hazırlıyordu diyeceğiz hocam.
00:36Ama umarım yakında da Açık Radyo'da devam edecekler.
00:41Açık Radyo susturulamaz diyelim başlangıç olarak.
00:44Yeşil Gazete'de yazılar yazıyor.
00:46Hocam hoş geldiniz.
00:47Hoş bulduk.
00:48Teşekkürler.
00:49Hemen şöyle gireyim.
00:50En sert soruyla, en sert derken biraz evvel yayından önce konuşuyorduk bu kabus senaryoları
00:56vesaire üzerine ve geri geldiğinde de açık açık gerçeği söylemek lazım diyorduk.
01:01Tam da zaten benim ilk sorum da böyle bir şeydi.
01:03Hakikaten biz artık bir şeylere çok mu geç kaldık?
01:07Özellikle son birkaç yılda değerlerin çok değiştiğini, iklim değerlerinin, sıcaklığın
01:11bir buçuk derecenin üstüne çıktığını, ısı değerlerini görüyoruz.
01:16Dolayısıyla geldiğimiz noktada bir şeyler için geç mi, yapılabilecek bir şeyler var mı, durum nedir?
01:22Yapılabilecek bir şey her zaman var.
01:25Ondan önce öyle başlamak lazım.
01:27Yani mesela bir buçuk derece sınırı Paris Anlaşması'nda kondu.
01:31Çok da iyi bir o sınır bence.
01:34Çünkü ondan önce iki derece daha çok kabul edilirdi.
01:38Özellikle bu az gelişmiş ülkelerin, ada devletlerinin falan bastırmasıyla ve sivil
01:44toplumun bir buçuk derece girdi.
01:46Ama bir buçuk derece hedefi tutturulamazsa o zaman bırakalım artık sonsuza kadar ısınsın diyemeyiz.
01:52Yani bir buçuk da tutamazsak, bir nokta altı da tutmak lazım.
01:56O da olmuyorsa, bir nokta yedi de tutmak lazım.
01:59Yani sonuçta her sıfır bir derece az ısınma, milyonlarca insanın hayatta kalmasını ve
02:08milyonlarca canlının hayatta kalmasını sağlayacaktır.
02:10Dolayısıyla bu mücadele bitmez, bitmeyecek.
02:14Her zaman yapılacak bir şey var.
02:16Ama bir buçuk derece için yapılabilecek bir şey var mı derseniz, bence artık yok.
02:21Yani bir buçuk dereceyi gördük, henüz kalıcı olarak geçmedik.
02:25Muhtemelen 3-4 yıla kadar kalıcı olarak geçeceğiz.
02:29Yani kalıcı olarak geçmek şöyle söylenebilir, artık her sene sanayi öncesine göre bir
02:38buçuk dereceden daha sıcak olmaya başlayabilir büyük ihtimalle veya 10 yıllık ortalamaya
02:44bakılması işte IPC raporlarının yaptığı gibi 2010'ların ortalaması 1,1 dereceydi.
02:51Muhtemelen 2020'lerin ortalaması 1,5'a yaklaşacak diye düşünüyorum.
02:56Durum bu ama nereye gidiyoruz sorusuna çok şimdiden kısa bir cevap vereyim.
03:04Şu anda Paris Anlaşması sayesinde ve işte enerji dönüşümü var, güneş çok ucuzladı,
03:14rüzgar çok ucuzladı.
03:15Biliyorsunuz yani ciddi bir dönüşüm başladı aslında.
03:19Bu müthiş dönüşümün bu hızda gitmesi, hızlanmadan bu hızda gitmesi halinde 100
03:24yıl sonunda 3 dereceyi garanti ediyoruz.
03:26Yani şu anda 3 derece garanti gibi.
03:29Peki tam şunu soracaktım.
03:31Şimdi hep rakamlar konuşuyoruz ya 1,5 işte 2'yi de önce 1,5'a indi vesaire.
03:36Şu an itibariyle neyi söyleyebiliriz?
03:381,5 derece ne demek?
03:39Yani gündelik hayatın içerisinde var olan işte şu anda yaşadığımız en son İspanya'yı
03:46gördük, Valencia'yı.
03:47Bunların artarak devam etmesi mi demek, daha ileriye gidecek mi demek, iklimlerin
03:54tamamen yer değiştirmesi, işte doğa olaylarının öngörülemez bir şekilde ilerlemesi mi demek
04:01demek?
04:01İkisi de.
04:02Şimdi 1,5 şu anda yaşadığımız şey demek zaten.
04:06Yani işte bu daha önce bu kadar sık, bu kadar büyük felaketler görmüyorduk.
04:13Yani belki çok büyük sel felaketleri oluyordu ama 500 yılda bir oluyordu.
04:17Şimdi neredeyse her sene birkaç tane büyük sel felaketi görüyoruz.
04:22İşte Valencia'da yaşanandan tutun da, Pakistan'da önceki sene 33 milyon kişiyi etkileyen sel
04:29felaketine kadar ya da Avustralya'daki devasa yangınlardan bizim Türkiye'de 2021'de ilk
04:35defa tarihte bir mega orman yangını yaşamamıza kadar.
04:38Bunların hepsi 1,5 derece.
04:402 olduğunda bu katlanarak artacak.
04:46Yani hem sıklık hem şiddet olarak, özellikle de şiddet olarak daha büyük felaketler görmeye
04:52başlayacağız.
04:54Dünyanın her tarafında görmeye başlayacağız.
04:563'e gelindiğinde ne olacak tam kimse bilmiyor.
04:58Tam onu soracak.
04:59Tam kimse bilmiyor ama bazı IPCC'nin şeyleri var, hesaplamaları var.
05:05Özellikle bu IPCC literat şeyinde, jargonunda tek büyük olaylar denen bir şey var.
05:15Mesela şu anda çok tartışılan biliyorsunuzdur işte Atlantik'teki su akıntısının, sıcak
05:21su akıntısının durması.
05:23Bu bundan 10 sene önce, 15 sene önce böyle bir ihtimal teorik olarak konuşuluyordu ama
05:30bunun 100 yıl sonundan önce gerçekleşme ihtimalinin olmadığı söyleniyordu.
05:35Hatta bunu çok konuşanlar abartmakla, Wallace Broker falan o dönem ya işte bunu ortaya
05:41attı diye çok abartıyor falan diye suçlayanları iklim bilimciler arasında.
05:44Ben hatırlıyorum şu anda son derece ciddi iklim bilimciler, Ramsdorf gibi mesela, önümüzdeki
05:53birkaç 10 yıl içerisinde bu akıntının durmasının mümkün olduğunu açıkladılar.
05:57Ve bunlar tamamen okyanus bilimciler ve hesaplara dayalı olarak söylüyorlar.
06:02Şimdi bu akıntı yani bizim bir kısmı golf stream olarak bilinir.
06:06O yüzden biz tamamına golf stream diyoruz malum.
06:09Onun tamamen durması demek, dünya çok ciddi bir şekilde ısınırken, 3 dereceye doğru
06:15giderken, Avrupa'nın kuzeyinin yani işte İngiltere ve onun kuzeyini İskandinavya
06:22falan, buraların neredeyse kar altında, buz altında kalması gibi bir anlama gelecek.
06:29Yani Kanada'ya dönecek, Kanada'nın kuzeyine dönecek o bölgeler.
06:32Dünyanın geneli ısınmaya devam edecek ama bu hani yarından önce filmindeki gibi
06:37bütün Kuzey Amerika birdenbire buza kesiyordu ya 3 günde öyle bir şey olmayacak.
06:42O da çünkü o teoriye dayanır.
06:44Ama biraz daha uzun bir vadede Avrupa'nın kuzeyi yaşanmaz hale gelebilir.
06:51Dolayısıyla bu tür şeyler işte 2 dereceden sonra 3 dereceye doğru falan olmasını beklediğimiz şeyler.
07:00Bana hep sorulan soru, ya 3 derecede yaşam olmayacak mı?
07:03Dünya ortadan mı kalkacak falan?
07:06Yani bana derken hani bütün akla ilk gelenlerden birisi olur.
07:10İklimcilere bu soru sorulur.
07:12Bence öyle bir şey olmayacak.
07:14Yani ben ne insan türünün ortadan kalkacağını düşünüyorum, ne doğada işte bütün canlıların
07:20ortadan kalkacağını düşünüyorum.
07:21Yani 3 derece için, 6 dereceyi bilemem yani.
07:24Bir de 6 derece ihtimali var biliyorsunuz.
07:26Öyle bir şey olmaz ama bu kadar büyük çaplı felaketlere ve bu kadar işte gıda
07:35güvencesini tehdit edecek düzeyde, su kıtlığına neden olacak düzeyde ciddi sorunlar.
07:42Bu karmaşıklıktaki toplumlar tarafından yönetilebilir mi ona emin değilim.
07:49Yani bu kadar büyüğünü Pakistan'da yaşanan, bir yaz boyunca yaşanan sel ülke ekonomisinin
07:56%15'ini götürdü mesela.
07:58Şimdi bunun bütün ülkelerde yılda 1-2 kere olduğunu düşünün.
08:03Bunu ülkeler nasıl şey yapacak?
08:06Yani İspanya'da yaşanan serin bütün ülkelerde ya da ülkelerin yarısında her yıl olduğunu
08:11düşünün.
08:12Ülkeler bunu nasıl kaldıracak?
08:13Yani özellikle, belki çok zengin ülkeler bunu törere edebilir ama özellikle bizim
08:19gibi ülkeler ya da az gelişmiş ülkeler bunun altından kalkamaz.
08:23Dolayısıyla bence 3 derece uygarlığın çökmesi demektir.
08:27Tam burada şeye gelecektim hocam, bu bizim ülkeler dediğiniz.
08:31Şimdi biz okuyoruz, ediyoruz ama insanın başına geldiği zaman o duygu böyle hani
08:36enteresan bir şekilde bu tür felaketlerde empati duygusu daha çalışıyor.
08:41Yani karşı tarafı empati derken orada ne acayip felaket olmuş.
08:44Yaşarken bunu böyle iklime yormamak, hani sanki böyle bir vakayı adiyedenmiş gibi
08:51davranmak içindeyken.
08:53Türkiye'de ise o baktığımızda sizin de bildiğiniz gibi işte yangınlar inanılmaz
08:59bir boyuta geldi, hiç böyle görmezdik.
09:02Hava olayları birebirde yaşadığımız felaketler, İstanbul'da yaşıyoruz işte,
09:06İstanbul'da bile hiç karşılaşmadığımız hava olaylarıyla karşılaşıyoruz.
09:09Aşırı sıcakları aşırı sıcakları yazın geçiriyoruz.
09:12Somut olarak biz de Türkiye'de nasıl etkilerini görüyoruz şunu da merak ediyorum da o yüzden
09:17soruyorum sadece işte fırtına vesaire gibi değil.
09:20Tatlı suyun durumu yani su kaynaklarının durumu, tarım arazileri yani rekolteler,
09:27eritim kapasiteleri, bu sene mesela Ayçiçeği konusunda benzer bir şey yaşandı işte
09:31çok erken ekmek zorunda kaldılar şeyi kuraklara kalmayalım diye biliyorum çünkü
09:36takip etmiştim.
09:37Sonra bu sefer de kavruldu yine her şeye rağmen vesaire vesaire rekolte düşük oldu.
09:43Dünyada da yaşanıyor bu ama bizde de somut olarak nasıl felaketlerle karşı karşıyayız?
09:48Yani Türkiye'nin bulunduğu coğrafyanın karşılaşacağı felaketler zaten 3-4 tanedir.
09:55Bir tanesi kuraklık en önemlisi o çünkü bütün raporlar şunu gösteriyor.
10:01100 yıl sonuna kadar 4 bölge ciddi anlamda kuraklık içine düşecek.
10:06Bir Akdeniz bölgesi yani bütün Akdeniz havzası işte iki Amerika'nın orta batısı,
10:12Güney Afrika ve neresiydi bir yer daha yani 4 bölge dünyanın 4 bölgesinde ciddi
10:20bir kuraklık var.
10:22Yağışındaki yerlerin çoğunda yağış artıyor ama tabi yağışın artması da iyi bir şey
10:26değil çünkü aşırı yağış da sellere neden olabiliyor.
10:29Bu arada kuraklık olması da sel olmayacağı anlamına gelmiyor tam tersine aslında
10:34kuraklıkla beraber seller de artıyor çünkü çok uzun süre yağışsız dönemler yaşadıktan
10:39sonra çok hızlı bir çok güçlü aynı bu İspanya'daki gibi bir yılda yağması
10:46gereken yağmur 8 saatte yağdı ya işte bu tarz hızlı ve şiddetli yağmurlarla yine
10:52seller meydana gelebiliyor kurak bölgelerde de.
10:54Dolayısıyla bizim yaşayacağımız birincisi kuraklık ve bu tür seller ikincisi sıcak
11:00dalgaları çünkü yine bulunduğumuz coğrafya gereği burası ısınıyor.
11:05Mesela 3 derece sıcaklık artışı olacak diyorum ama 3 derece dünya ortalamasında
11:133 derece karasal alanlarda kıtalarda 6 derece demek ortalamada yani çünkü denizler
11:18daha yavaş ısınıyor.
11:20Dolayısıyla biz bulunduğumuz yer itibariyle sıcak dalgalarına daha fazla maruz kalacağız.
11:28Benim bir de özel çalışma alanlarından biri bu sıcak dalgalarına bağlı ölümler
11:32vesaire bunlar çok artacak.
11:34Ne dedik işte kasırga vesaire Türkiye'de pek olmaz normal şartlarda ama bu kadar
11:42sıcak bir atmosferde bu kadar fazla su buharı birikimi olduğu dönemde ileride kasırgaya
11:50kadar işler gidebilir onu bilemem.
11:53Yani bizim karşılaşacağımız felaketler bunlar bir de orman yangınları çünkü orman
11:57yangınları da doğrudan doğruya kuraklığın ve sıcak dalgalarının ürünü zaten.
12:02Bizim yaşayacaklarımız bunlar deniz seviyelerinin yükselmesinden de etkileniyoruz tabii ama
12:06o daha yavaş oluyor.
12:08Daha yakın vadede onun etkilerini çok fazla en azından 2050'lere 60'lara kadar deniz
12:14seviyelerinin yükselmesinin etkisini çok gözle görülür.
12:17Biz görmeyebiliriz ama okyanus ülkeleri ada devletleri vesaire onu da tabii yaşıyorlar.
12:22Biz bunları göreceğiz.
12:24Yani kabaca Türkiye'de yaşanacaklar bunlar ama bunların tabii hiç görmediğimiz büyüklükte
12:31seller hiç görmediğimiz büyüklükte orman yangınlarına falan doğru giderse bu bizim
12:36de başa çıkma kapasitemizi aşabilir zaten çok yüksek bir bu felaketlerle felaketlerin
12:45riskini azaltmaya ve başa çıkmaya yönelik kapasitemiz bu deprem örneğinden de görüldüğü
12:50gibi çok yüksek değil zaten.
12:52Bir de bunun üzerine iklim felaketleri çok büyük iklim felaketleri eklenirse böyle
12:57bir de bir şey daha sizin sorunuzdan yola çıkarak hani bu tarımdan falan örnek verdiniz
13:02göllerin kuruması işte Türkiye'deki göllerin ne kadar kurudu diyorlar.
13:06Geçen gün bir haber vardı.
13:07Evet vardı yeni ben de okudum.
13:08Yarısından fazlası kurumuştur.
13:10Yok oldu yani.
13:12Şimdi o tür şeylerde iklim değişikliği tek etken değil hatta birinci etken de değil
13:17muhtemelen o tür hızlı göllerin kurumasında falan birinci etken aslında yanlış su kullanımı
13:24işte bu gölleri besleyen akarsuların üzerine konan sulama barajları vesaire vesaire
13:30onların beslenmesi aynı Aral Gölü hikayesi gibi işte onların beslenmesini durduruyor.
13:35O göller kuruyor özellikle onlara bir şey yapmıyorsunuz falan.
13:39Buna aslında buna ve buna benzer şeylere bizim literatürde mal adaptasyon deniyor.
13:45Yani adaptasyon biliyorsunuz yani ne olursa olsun ısınıyor dünya.
13:50O ısınan dünyaya uyum sağlayan sağlamak için bazı politikalar uygulamanız gerekiyor.
13:56Biz ve bizim gibi pek çok ülke yapması gerekeni tam tersine yapıyor.
14:01Mesela normalde adaptasyon için uyum sağlamak için doğayı korumanız, sulak alanları
14:10tam tersine olduğu gibi tutmanız çünkü kurumaya yüz tutacak bunlar iklim değişikliğinde.
14:15Sizin onu güçlendirmeniz, canlandırmanız lazım.
14:17Sizin ona akan suları daha da beslemeniz ya da işte çevredeki barajları kaldırmanız
14:23gerekirken üç tane daha yeni baraj yaparsanız bu adaptasyon oluyor.
14:27Ya da işte Kanal İstanbul gibi ismini anıp da şimdi çağırmayalım ama herkes unutmuş.
14:34Ama yani o tür böyle bütün ne kadar adaptasyon için kent çevresindeki tarım alanlarını
14:43geliştirmeniz lazım.
14:44Siz bağırılanların da üstüne kanal açıyorsunuz falan.
14:48Dolayısıyla yapılması gerekenin tersi çok fazla yapılıyor bu ülkede.
14:52Tarım alanında falan da yapılıyor olabilir.
14:54Ben çok detayına hakim değilim tarım meselesinin ama.
14:58Dolayısıyla uyum politikalarında şöyle bir problem vardır.
15:05Ülkeler uyum politikalarını çok sever.
15:07Neden sever?
15:10Hele bizim gibi ülkeler çok sever.
15:11Niye?
15:12Çünkü aslında uyum dediğiniz zaman bir tür kabullenme var onun içinde.
15:16Yani ısınmanın artışını siz kabul edip ona göre değişiklik yapıyorsunuz.
15:22Politikalarını değiştiriyorsunuz.
15:24Bir de hani mitigasyon dediğimiz emisyonların azaltılması, fosil yakıt yakmayalım falan
15:29kısmına girmiyorsunuz ya o işlerine gidiyor.
15:31Halbuki altın kural şudur uyumda yani bütün bizim bu koplarda vesaire konuşulan
15:39altın kural.
15:39Yani bu kadar çok ısınan, ısınmaya devam eden bir dünyaya uyum sağlanamaz.
15:44Dolayısıyla uyum politikalarının birinci parçası ilk yapılması gereken şey önce
15:50yine fosil yakıt kullanımını azaltmak.
15:52Şimdi onu söyleyecektim.
15:53Tam burada sorun şuydu.
15:55Şöyle bir şey hayal edelim.
15:58Tüm yetkisizde bütün dünyanın iklim politikalarına yön veriyorsunuz öyle bir sistem.
16:03Yani bu farkındalığı işte direkt hayata geçirebiliyorsunuz.
16:07Yöneticilere anlatabiliyorsunuz onlar da okey yapacağız diyorlar.
16:13Öyle bir durumda acı reçete nedir?
16:14Yani tamamen çünkü...
16:16Acı değil reçete.
16:17Yani şöyle şu açıdan yani onlar açısından acı bir reçete bize göre değil de yani
16:23bir kalkınma dediğimiz bu devletlerin var olan bir kapitalist sistemde yaşıyoruz
16:28ve o kapitalist sistem içerisinde bir büyüme politikaları var.
16:31Ama büyüme politikaları da birebir de bu işte aynı zamanda çevre politikalarıyla
16:36çelişen alanlar var.
16:37Bunu tamamen durdurmak yani gerçekten bu işi ben dünya üzerinde artık bu artışı
16:44durduracağım.
16:45Yani biz şimdi aslında bir tür idare-i masrahat gibi yani yavaşlatmaya çalışıyoruz
16:50süreci.
16:51Yaptığımız bu geliştirdiğimiz politikalarla işte iklim değişikliğinde farkındalık
16:55yaratarak devletleri bununla ilgili regulasyonlara zorlayarak vesaire.
16:59Ama bir yandan da sahici çözüm arasak.
17:03Hani oldu ya yarın sabah dediler ki bu meseleyi sahiden çözelim biz de fark ettik.
17:07Çok acayip şeyler oluyor ve kontak kapatalım.
17:11Tamamen kontağı kapatmak mıdır?
17:13Yoksa yani küçülmesi mi lazım dünyanın aslında bunu merak ediyorum.
17:19Ne anlamda küçülmesi ekonomi olarak mı, nüfus olarak mı?
17:24Sanayileşme işte endüstrileşme ne bileyim bugün yapay zekat konuşuyoruz mesela inanılmaz
17:29bir enerji ihtiyacı açığı çıkıyor.
17:31Enerji ihtiyacı ortaya çıkınca bu sefer yeni kaynaklar enerji kaynakları, nükleer
17:36dönelim tartışmaları vesaire.
17:38Yapmayın arkadaşlar bir dakika durun.
17:41Bunların hepsini bir şekilde erteleyin çünkü geç oluyor.
17:4550 yıl sonra çok değil 50 yıl sonra bunlarla başa çıkamayacaksınız mı?
17:49Mesele vaziyet.
17:51Şimdi tabii çok zor bir soru şu açıdan zor.
17:55Ben bir yeşilim yıllarca yeşil politikayla da ilgilendim hala ilgileniyorum biraz.
18:03İşte dergiler çıkardım yazılar yazdım yeşil düşünceyle ilgili vesaire falan ve
18:08benim kişisel fikrimi soruyorsanız kişisel fikrim uygulanabilir olmayabilir şu anda.
18:15Uygulanmasın hocam onu bir duyalım.
18:17Şu anda İslam politikalar merkezinde politika yapanları ikna etmeye çalışıyoruz biz.
18:24Dolayısıyla orada işte ekonomi küçülsün.
18:27Mesela ben araba kullanmayan falan bir insanım.
18:31Yani dolayısıyla bana sorarsanız otomobil uygarlığının sona ermesi lazım her şeyden önce.
18:37Yani insanları bu tür bir tüketime yönlendiren bu sistemin değişmesi lazım.
18:44Kapitalist sistemin mevcut mantığı aşırı kar şirketlerin her istediğinin olduğu
18:51bu mantığın ortadan kalkması lazım.
18:54Yani bununla birlikte çözüm olmaz bana sorarsanız.
18:58Ama en başta bu hani söyleşinin en başında konuştuğumuz bir şey vardı ya 0.1 derece bile bir şeydir.
19:05Şimdi onu da düşündüm ona da kesinlikle ikna olduğum için bu kadar radikal bir değişikliğin olmadığı durumda da yapılacak çok şey olduğunu düşünüyorum ben.
19:16Ama gerçekten ekolojik krizi, iklim krizini durdurmak gibi bir derdiniz varsa gerçekten tüketimin de büyümenin de hepsinin azaldığı doğayla çok daha uyumlu bir yaşam biçimine geçmek lazım.
19:29İnsanların bu kadar çok seyahat etmesine de gerek yok, insanların bu kadar çok et yemesine de gerek yok.
19:35Bunların hiçbir zorunluluk değil yani bunların hepsi bir şekilde mevcut kapitalist sistemin insanlara dayattığı bir şey.
19:42Yani yaşam biçimi işte bir tarafta fosil yakıt şirketleri dayatıyor, öbür tarafta hayvancılık endüstrisi dayatıyor yani bunları görmek lazım.
19:55Bunları konuşmadan degrowth var ya büyümeme ya da küçülme bunu konuşmadan bu işi konuşmak bence mümkün değil.
20:03Benim kişisel fikrimi sorduğunuz için söylüyorum.
20:06Ama bir yandan da bizim işte literatürde yine ekoloji, yeşil şey politikalar literatüründe ekolojik modernleşme diye bir şey vardı, teori vardı.
20:24Yani ekolojik modernleşme kabaca Avrupa Birliği ne yapıyorsa o.
20:29Yani aslında yeşil dönüşüm denen şey, yenilenebilir enerjiye geçiş, enerji verimliliği vesaire vesaire bütün o tarımdan su kullanına kadar yapılan bütün o tasarruflar, verimlilikler vesaire bunların hepsi aslında ekonomi için iyidir.
20:47Felsefesine dayanan bir şeydir bu.
20:50Ve bu da yani amplik olarak kanıtlanmıştır ki doğru.
20:54Yani gerçekten siz ekonominizi yenilenebilire doğru çevirdiğiniz, verimliliği arttırdığınız zaman daha fazla istihdam yaratıyorsunuz, daha fazla büyüme yaratıyorsunuz hatta.
21:06Yani büyüme bazen dönemsel olarak düşebiliyor falan ama mesela bizim Türkiye için de yaptığımız çalışmalar var, başka ekonomistlerin yaptığı çalışmalar var.
21:14Kısa vadede biraz düşüyor ama uzun vadede büyüme artıyor sırf bu yatırımları daha fazla yaptığınız için.
21:19Dolayısıyla o en başta acı reçete dediğiniz için de o yüzden itiraz ettim.
21:23Aslında bu yani klasik ekonomi çevreleri için de acı bir reçete falan değil.
21:30Zaten o yüzden Al Gore diye bir adam var mesela.
21:35Zaten o yüzden Amerika'da bu kadar büyük bir cephe iklim politikalarını savunuyor.
21:42Amerika'da işte şimdi Trump'ın muhtemelen ortadan kaldıracağı bu enflasyon düşürme yasası denen şeyle 250 milyar dolarlık,
21:49bir buçuk senede 250 küsur milyar dolarlık yatırım çektiler ülkeye.
21:56Bir kısmı yabancı sermaye olmak üzere işte batarya fabrikaları kurdurdular bilmem ne.
22:02Bütün bunlar gerçekten yatırım için nasıl büyüyor?
22:07Elektrikli araç dünyada elektrikli araçların hani neredeyse tamamını için üretiyor.
22:13Yani güneş panellerinin neredeyse tamamını için üretiyor.
22:17Çin bu şekilde büyüyor.
22:19Dolayısıyla bu, bunu görmemek ve fosil yakıtlar olmazsa işte ülkelerin büyümesi çöker de bilmem ne,
22:25bunlar hepsi propagandadan ibaret.
22:27O çok açık.
22:29Buna inanan aklı başında insan da kalmadı zaten.
22:31Yani işte Trump taraftarları şeyi kurtarmaya çalışıyor ve fosil yakıt şirketleri kendi çöken işlerini kurtarmaya çalışıyorlar.
22:40Biz de bunun bedelini ödüyoruz şu anda.
22:42Geçen sene Al Gore bir konuşma yapmıştı ki Al Gore biliyorsunuz yani sistemin başkan yardımcısıydı.
22:49Tabii parçası.
22:50Parçası bir adam hani radikal yeşil falan bir adam değil.
22:52Adam çıktı konuşmanın başından sonuna kadar şu anda iklim politikanın bu hale gelmesinin müsebbibi
22:59fosil yakıt şirketleridir dedi isim vererek.
23:01Exxon'u, BP'yi, Shell'i isim vererek suçladı.
23:06Yani tamamen bu şirketler bütün bu yaptığımız koplarda şunu da bunu da gelip ne kadar ilerleme varsa onları baltalamak için elinden geleni yapıyorlar.
23:16Yani bir tarafta fosil yakıt şirketleri, işte hayvancılık endüstrisi, madenciler, başta kömür madencileri olmak üzere madenciler var.
23:25Öbür tarafta da normal insanlar var.
23:27İş buraya döndü yani.
23:29Tam oradan şeye geleyim, hoplara geleyim.
23:31Yani Birleşmiş Milletler'in iklim zirveleri bir önceki Birleşik Arap Emirlikleri'nde yapılmıştı.
23:36Ve hatta o da tartışmalara sebep oldu işte yani fosil yakıtla hayatına devam eden, ekonomisine devam eden bir ülkede yapıldı diye.
23:44Şunu merak ediyorum yani buradan istediğiniz verimi alabiliyor musunuz?
23:49Yani iklim değişikliği politikacıları, bu politikaları anlatmak isteyen insanlar bu koplardan yani bu zirvelerden istedikleri sonucu alabiliyorlar mı?
23:58Çünkü Hilmi'nin çok hızlandığı bir dönem vardı.
24:01İşte özellikle Paris Antlaşması'ndan sonra bir umut işte Kyoto Protokollü vs. derken sonra sanki yavaş yavaş bir yandan da böyle bu politikalardan vazgeçme yanlısı bir takım tavırlar oldu.
24:14Şimdi Trump faktörü devreye girdi.
24:16Herkesteki korku tam bir sürü alanda olduğu gibi bu alanda da acaba buradaki yatırımların yani yapılması gereken, ayrılması gereken fonların kesilip kesilmeyeceği korkusu orada durum nedir?
24:28Kesin kesilecek.
24:30Trump'ın muhtemelen birinci gün icraatı Paris Antlaşması'ndan çıkmak olacak.
24:35Bu sefer çok da güçlü yani senato ve kongre de olduğu için.
24:39Yani üstelik zaten çok fazla büyük bir para vermiyorlardı ama bütün iklim finansmanı da kesecektir yani ondan hiçbir şüphem yok.
24:49Tabi bu hani bütün yani bir önceki Trump döneminde de iklim müzakereleri devam etti yani onu engellemez dünyanın yaptığı işi.
24:58Ama çok büyük bir adım atılıyor mu diye sorarsanız orada yine her sorunuz olduğu gibi yine ikircikli cevap vereceğim.
25:05Birincisi ne bekliyoruz biz?
25:09Yani 30 sene oldu her sene devletler bir araya geliyor.
25:13Ne beklersiniz?
25:15Aklı başında insanlar, aklı başında hükümetler bu krizi bu kadar ayan beyan hale gelmiş.
25:20Bütün dünyadaki bilim insanlarının tamamının hemfikir olduğu, herkesin aynı şeyi söylediği aşağı yukarı.
25:28Yani bilim insanları arasındaki fark sadece felaketin ne kadar büyük olduğu konusunda değişiyor.
25:34O kadar yani biraz daha fazla büyük diyenler var daha az büyük diyenler var.
25:38Bu kadar üzerinde anlaşılmış bir konuda 30 senede çok ciddi bir adım atılmasını beklersiniz.
25:43O ciddi adım bir tek Paris Antlaşması oldu.
25:47Orada da birçok şey kağıt üzerinde kaldı.
25:50Çünkü bir buçuk derece hedefine uygun bir şekilde ülkeler azaltım politikası belirlemediler.
25:57Yani işte demin söylediğim gibi 3 dereceye göre belirlemişler.
26:02Öyle olduğu görünüyor çünkü 3 dereceye gidiyoruz.
26:04Paris'ten önce 4 buçuk dereceye gidiyorduk.
26:08Yani Paris bir buçuk derece az ısınma sağlayacakmış gibi görünüyor.
26:14Ama o bir buçuk derece işte dünyayı kurtarmaya yetmeyecek yani sorun o.
26:18O yüzden çok daha güçlü yani özellikle seneye şimdi bu sene Bakü'de değil ama sene Brezilya'daki KOP'tan önce
26:26yeni hedefler açıklanacak ülkeler tarafından.
26:3125 boyunca o yeni hedeflerin güçlü olması için çalışılacak.
26:35Zaten bu sene de tartışılır en çok.
26:37İşin bir bu yanı var.
26:41Şimdi KOP'larda şöyle bir şey var.
26:45KOP'lar aslında çok uzun konuşulur.
26:47Ben de hani bizim camiada KOP edik diye bir şey vardı.
26:52Yani her sene giden artık bağımlısı olmuş.
26:55Ben de hani onlardan biri olduğum için gerçekten KOP'larda çok şeyin olduğunu da düşünüyorum.
27:01Yani düşünmüyor değilim.
27:03Ya orada sivil toplumun böyle gerçek bir etkisi var.
27:09Sivil toplum yani iklim aktivistleri diyelim, iklim hareketi diyelim.
27:13İklim hareketinin tek başına değil ama bir grup normal uluslararası ilişkilerde adını duymayacağınız
27:24Küçük ada ülkeleri işte Barbados mesela olağanüstü etkilidir.
27:28Tuvalu etkilidir zaman zaman.
27:30Bir ara Maldivler etkiliydi.
27:32Bir ara işte Marshall Adaları çok etkiliydi.
27:36Mesela bu bir buçuk derecenin Fars anlaşmasına girmesini sağladılar gibi.
27:40Çok etkili bazı ülkeler vardır.
27:43Bir de hükümetler değiştikçe bazı ülkeler daha ilerici hale geliyor.
27:46İşte bir ara Meksika öyleydi, bir ara Güney Afrika öyleydi falan.
27:50Bu tür ülkelerle birlikte çalışan bir iklim hareketi var.
27:53Onların olağanüstü bir etkisi oluyor.
27:55Şimdi geçen sene Dubai'de yapılan COP 28'de ne beklersiniz Dubai'den?
28:02Hiçbir şey beklemezsiniz normalde.
28:04COP'lar tarihinde ilk defa fosil yakıtlar kelimesi metne girdi.
28:08Yani bir yandan trajik bir şey bu.
28:1027 COP'da fosil yakıtlardan kimse söz etmiyor.
28:1328.sinde en nihayet fosil yakıtlardan uzaklaşma gibi bir böyle tuhaf bir tabir.
28:19En olmayacak yerde.
28:21En olmayacak yerde girdi.
28:22Dolayısıyla ben o kadar da yani petrol ülkesinde yapılıyor diye bir sorun olduğunu düşünmüyorum.
28:27Belki de o sayede çok da fazla şey yapamıyorlar.
28:31Yani savunmacı tarafa düşemiyorlar.
28:34Mesela seneye de Brezilya'da olacak.
28:38Şimdi Brezilya'da Lula Barç diye işte solcu başkan falan diyoruz.
28:43Lula'nın ilk yaptığı şey geçen seneki COP'dan sonra.
28:48Şimdi yalan söylemeyeyim ama 600 tanemle yeni petrol kuyusu için izin verdi.
28:56Ve hedefi Brezilya'yı dördüncü büyük petrol üreticisi yapmak Lula'nın yani.
29:02Yani o da bir petrol ülkesine doğru gidiyor.
29:05Zaten petrol üreticisi bir ülke.
29:07Oraya doğru gidiyor.
29:08Bir sonraki de ya Avustralya'da ya Türkiye'de olacak.
29:12COP 31 o daha belli değil.
29:14Türkiye şey yapıyor, uğraşıyor almak için.
29:17Ama Avustralya'da olursa mesela orası da dünyanın en büyük kömür ihracatçısı.
29:23Yine en masumu en azından fosil yakıt üretime anlamında Türkiye'de kalır.
29:28Yani fosil yakıt yakmayı seviyor ama Türkiye üretmiyor en azından çok fazla.
29:33İşte öyle bir yerli kötü kömürler dışında.
29:37Durum bu.
29:38Yani COP'lardan bir şey çıkıyor, çıkmıyor değil.
29:42Son sorum.
29:43İstiyorum ki böyle bu programları izleyen herkese bir tane de böyle sonuna hani
29:48bir yapılacak ne yapabilirim sorusuna cevap bulacakları bir şey de olsun.
29:53Biraz evvel bahsettiniz işte ben araba kullanmıyorum dediniz.
29:57Bu kadar çok seyahat etmeye, bu kadar çok et yemeye gerek yok dediniz.
30:01Bu çerçeveyi tamamlasak.
30:02Yani bir de yani bununla ilgili farkındalığı edinmek için ne yapmak lazım?
30:08Çünkü bakmayın aslında gündelik hayatta çok fazla bu meselelere yani
30:13aman şuna dikkat edin, aman buna dikkat edin gibi şeylere maruz kalmakla beraber
30:17aynı zamanda da pratikte de gerçekten ben yarın hayatımı değiştirmeye
30:21nasıl başlayabilirim dediğinizde insanların böyle cevap veremediğini ben biliyorum.
30:25Yani yakın arkadaşlarımla konuştuğumda falan da görüyorum.
30:28Yarından itibaren ben hayatımı değiştireyim, dünyaya bir faydam olsun diyorsan
30:32nasıl bir hayata geçmen lazım?
30:34O hayatın birazcık çok uzun olduğunu biliyorum cevabının ama
30:37nasıl tarif edersiniz hocam?
30:39Aslında bunu herkes biliyor bence.
30:41Yani işte girin bir ekolojik ayak izi hesap makineleri var.
30:48Sizin ekolojik ayak izinizi hesaplayın.
30:52Bir yılda kaç ton karbon salıyorsunuz mesela.
30:55Eğer çok fazla ve her gün et yiyorsanız, yılda birkaç kere uçağa biniyorsanız
31:02hele transatlantik uçağa falan biniyorsanız,
31:05arabanız varsa, araba kullanıyorsanız,
31:09büyük bir evde yaşıyorsanız, çok fazla elektrik tüketiyorsanız falan
31:13ayak iziniz çok artar.
31:15Bisiklete biniyorsanız, toplu taşıma kullanıyorsanız,
31:18pek fazla uçağa da binmiyorsanız gibi gibi bir sürü şey o zaman çok düşer.
31:23Yani yapılacak şey belli, mümkün olduğu kadar.
31:26Bitki bazlı beslenmek de buna dahil.
31:29Yani ekolojik ayak izini düşürmeyi herkes biliyor aslında.
31:32Niye yapmıyoruz o zaman?
31:34Asıl soru bu.
31:35Niye yapmıyoruz?
31:37Niye yapmıyoruz?
31:38Çünkü yine IPCC'den cevap vereceğim.
31:41IPCC'nin cevabını verdi.
31:46Eğer insanlar bütün bu demin saydığımıza benzer 60 tane falan şey saymışlar,
31:52bunların hepsini yaparlarsa emisyonlar çok ciddi düşüyor.
31:55Yüzde 50'ler civarında falan düşüyor.
31:58Ama bunları yapmanızı sağlayacak politikaların uygulanması lazım.
32:03Şimdi biz İstanbul'da yaşıyoruz.
32:06Ben şimdi çıkıp burada bisiklete binin desem, kimse beni ciddiye alır mı?
32:10Yani şey anlamında söylemiyorum, sportif anlamda söylemiyorum.
32:13Yani işe bisikletle gidip gelin desem, ciddiye alırlar mı beni? Almazlar.
32:18Can güvenliğiniz söz konusu.
32:20Can güvenliğiniz, sadece o da değil.
32:22Bu hava kirliliğinde bisiklete ben, yani hekim olarak,
32:26hava kirliliğinde bisiklete binmenin çok akıl karı olmadığını da düşünüyorum yani.
32:31Daha fazla sağlık sorunu yaşarsınız.
32:34Bu trafiğin içerisinde, yani trafiğin içerisinde ne yapmanız lazım?
32:38Şehrin bütün bir yol sistemi, trafik sistemini arabasızlaştırmanız lazım.
32:46İşte Kopenhag'da, Amsterdam'da falan kısmen başardıkları gibi.
32:51Yani büyük parklarla, büyük bisiklet yollarıyla, trafiğe kapalı caddelerle falan.
32:56Bunu yapacak olan şey yerel yönetimler ya da hükümet.
33:00Bunlar yapılmadan insanlara bisiklete binin denmez.
33:03O yüzden bence bizim yapabileceğimiz aşağı yukarı her şey, aşağı yukarı her şey.
33:09Yani mesela beslenmede de öyle.
33:12Gerçekten sağlıklı, bitki bazlı beslenme için de devletin bir şeyler yapması lazım.
33:18Ya ona göre vergi oranlarını düşürebilirsiniz, ona göre başka şeyler yapabilirsiniz.
33:23Kamu yerlerinde, okullarda vesaire buna yönelik bir yemek programı kurarsınız.
33:29Binlerce şey yapılabilir.
33:31Bunların hepsini yapıp insanların alışkanlığını değiştirecek şeyler de yapabilirsiniz.
33:35Elektriği daha az harca, enerjiyi daha az tüketmeye yönelik sayısız önlem yine hükümet tarafından alınabilir.
33:43Ya da aldırılabilir teşviklerle, cezalarla bilmem ne.
33:46Bunları yaparsanız o zaman zaten insanlar seve seve, ben şuna da çok katılmıyorum.
33:52Eskiden öyle derdik.
33:54Ya insanlara sadece işte parasal teşvik yoluyla yani bunu yine parasallaştırarak bu davranış teşviklerini yaptırmak kalıcı değildir falan filan.
34:07Bence o devirler biraz geçti.
34:10İnsanlar artık zaten bunları yapmak istiyor ama yapamıyorlar.
34:14Yani yapmaları için kendilerine bir ortam sunulmuyor, sağlanmıyor.
34:18Bunları eğer yaparsa hükümetler, yerel yönetimler falan zaten herkes değilse de çoğunluk bence yaşam biçimini daha ekolojik bir yöne doğru değiştirmeye hazır diye düşünüyorum ben.
34:30Ama tabi direnç olacaktır ve bu direnç direnenlerin, mesela Almanya'da ısk pompasına karşı ciddi bir şey çıktı biliyorsunuz.
34:38Direniş vesaire falan böyle daha ekonomik nedenlerle.
34:43O direnişi, direnci daha doğrusu gösterecek kitleler her zaman olacaktır.
34:48Onların sayıları çok olmadığı halde işte sosyal medyada sesleri çok çıktığı için onlar çoğunluk sanıyoruz.
34:55Halbuki hiç değiller.
34:57Mesela Türkiye'de en son bizim İPM'de geçen sene birlikte çalıştığımız bir arkadaşımız bir çalışma yaptı.
35:06Yani çok geniş bir kamuoyu araştırması yaptı.
35:08Türkiye'de iklim değişikliği yok diyenlerin, yani işte Trump vari inkarcıların oranı kaç biliyor musunuz?
35:14Çok mu düşündüm?
35:16Tahmin edin.
35:18Kırk.
35:19Yüzde ikiden az.
35:21Ne diyorsunuz?
35:23Yani Türkiye'de yüzde seksenin üzerinde, doksana yakın insan iklim değişikliğin çok önemli bir şey olduğunu ve önlem alınması gerektiğini düşünüyor.
35:32Herkes hazır zaten.
35:34Çok acayipmiş.
35:37Milletler, hükümetler bunlar aslında insanların çok gerisinde, halkın çok gerisinde.
35:44Ve o halkın içindeki bir avuç aşı karşıtlarına benzer, bir avuç bilim karşıtı insan.
35:51Onların hepsi aynı gruplar zaten biliyorsunuz.
35:53Hep aynı insanlar.
35:54İklim değişikliği yok diyenler, aşıya karşı olanlar bilmem ne hep aynı insanlar.
35:58Onların sesi çok çıktığı için çok da ilginç bir şekilde organize olabildikleri için sanki ondan çok korkutuyor bizi.
36:05Ama aslında çoğunluk öyle değil.
36:07Bunun için, yani ben de son söz olarak o zaman şunu söyleyeyim.
36:11Siyaset yapmak gerekiyor.
36:13Yani siyasetin içerisinde bu mücadeleyi vermek gerekiyor.
36:18Çünkü değiştirmeniz gereken şey politikalar.
36:21Politikaları da hükümet yapıyor, hükümetler yapıyor, bürokratlar yapıyor.
36:27Onlara etki edebilmek için siyasetin içine girmeniz gerekiyorsa işte yeşillerin Avrupa'da falan yaptığı gibi
36:35koalisyonlara girmeniz ya da normal diğer partilerin içerisinde yer alarak onları değiştirmeniz gerekiyor.
36:43Bunun siyaset dışında ben bir yolu olduğunu düşünmüyorum.
36:48Çünkü bu fosil yakıt şirketlerinin falan etkisini kırmadan, etkisini kıracak politikaları ortaya koymadan
36:55bu krizi makyaj yaparak falan çözmek mümkün değil yani.
36:59Çok teşekkür ediyorum.
37:01Ayağınıza sağlık, ağzınıza sağlık.
37:03İyi ki geldiniz hocam.
37:05Ümit Şahin konuğumdu.
37:07Çok anlamlı bir yerde bitirmiş olduk Ümit Hoca'nın sözleriyle.
37:10Çünkü işte aşağı yukarı her meselede olduğu gibi bu meselede de
37:15günün sonuna geldiğimizde siyaset yapmak, sesimizi duyurmak gerektiğini
37:21ve bu politikaları dayatmak, içinden dayatmak gerektiğini anlamış oluyoruz.
37:26İklim hareketi, iklim meselesi de bunun bir parçası.
37:32Hatta aslında bugün yaşadığımız iklim krizi de sınıfsal.
37:37Sonuçları itibariyle sınıfsal.
37:40Bundan muzdarip olanlar da aynı kesim, aynı sınıfa ait insanlar.
37:45Dolayısıyla ben ne yapabilirim demeyip hakikaten sokağa çıkıp
37:50çeşitli sivil toplum örgütlerine destek verip siyasete tahvil etmek için
37:55elimizden ne geliyorsa yapıp harekete geçmek gerekiyor.
37:58Bir bölümün daha sonuna geldik. Kalın sağlıcakla.