Sultan Abdülmecid tarafından Ayasofya Camii’nin restorasyonunda görevlendirilen Fossati kardeşlerin onarımlarını ve restorasyon öncesini gösteren gravürler kitaplaştırıldı.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Ege'yi temizleyen M Würstel,
00:07bu kız,
00:14Ege'nin
00:19ve pleşin üzerinden
00:25Burda neler yaşandı, hangi binalar vardı, tapınaklar vardı, zeoksipos, hamamı vardı, birçok bina vardı, büyük bir meydandı burası.
00:56O günlerden hiçbir iz kalmadı ama çok şanslıyız çünkü Fosat kardeşlerin bu Abdülmecid için yaptıkları kitapta, Ayasofya anlattıkları kitapta bu meydan hakkında fotoğraf değerinde belgelerimiz var, 19. yüzyıl halini çok iyi tanıyoruz.
01:14İlginç bir not olarak yine Demiröven yayınlarından çıkan bu önemli kitaptan gördüğümüz bir şey var burda, bir baktığımız zaman burda binalar görüyoruz.
01:26Aslında burda bir zamanlar bir Ayasofya mahallesi vardı ve insanlar oturuyordu burda, yaşıyordu, binalar vardı.
01:36Tabi bunlar zaman içinde Abdülmecid ve Abdülaziz dönemlerinde tamamen yıkılmış oldu bugüne kadar.
01:42Hiçbir iz kalmadı.
01:45İşte yok olan bu binalarla ilgili elimizdeki en güzel belgeler de belki de bu kitapta rastladığımız gravürler.
01:53Fosat'ta'nın 1847-1849 onarımında öncelikli olarak onarımdan önce yapıyı bir resmettiğini görüyoruz.
02:00Mesela bu resimlerinden bir tanesinde cepheye baktığımız zaman cephede mesela dış cephelerinin sadece tek renkli bir sıva ile geçirmiş olduğunu görüyoruz.
02:12Çünkü ağırlık kulelerinin üst tarafının da bitim noktalarının yani çatılarının iki yana eğimli kırma çatı şeklinde bittiğini görüyoruz.
02:20Fakat onarımın sırasında ise onarımdan daha sonraya baktığımız zaman ise bu defa Ayasofya'nın tüm cephelerinin sarı ve kırmızı renkte bir derzleme ile ele alındığını görüyoruz.
02:31Ayrıca az önce bahsettiğimiz o ağırlık kulelerinin üst taraflarının ise yani çatı struktürlerinin ise kırma alınlıktan değiştirilerek yarım dairesel bir forma sokulduğunu görüyoruz.
02:47İşte bütün bunlar Fosat'ta'nın onarımının detayları ve tekniği konusunda da bize bilgi veriyor.
02:54Ayrıca kubbede de dış taraftan da kubbeyi kuşatan payandalara da ek yaptığını biliyoruz dört tane.
03:03Bu nedenle de Fosat'tinin kendi restorasyonunu aynı zamanda resmetmesi de günümüz açısından günümüzde bu restorasyonu yorumlama açısından belgesel değer taşıyor.
03:24Ayasofya Camii'nin çıkışı olan bugün ama bir zamanlar girişi olarak kullanılan hatta Fatih Sultan Mehmet'in latinlerin girdiği kapıdayız.
03:44Mozai ile meşhur ama bir zamanlar 1930'lara kadar bu mozainin üstü kapalıydı.
03:50Burasının güzel de bir noktası var.
03:53Şimdi girdiğimiz kapı Tarsus'ta bir pagan tapınağının kapıları iken daha sonra Ayasofya'daki bir onarım sırasında getirilerek buraya takılmış olan kapılar.
04:03Onun da tam karşısında muhteşem bir mozaik pano var.
04:08Bu mozaik panoda imparatorlar Konstantinus ve Justinianus betimlenmiş.
04:13Ortada Meryem Ana ve oğlu İsa'nın bir betimi var.
04:17Meryem'in sağ tarafında bulunan figür Justinianus elinde tutmuş olduysa Ayasofya.
04:24Mesela bunun güzel bir noktası var.
04:26Yapıldığı döneme itibariyle Ayasofya'nın mimari kimliğini de çok güzel yansıtıyor.
04:31Neredeyse özgün hali işte üstörtüsünün kurşun kayıtları bile çok güzel bir şekilde yansıtılmış.
04:38Diğer taraftaki ise ters taraftaki ise İmparator Konstantinus ve İstanbul kentinin bir maketini sunarken resmedilmiş.
04:46Burası da şöyle bir etrafa baktığımız zaman zaten Fossati döneminin onarımlarının izlerini taşıyor.
04:54Duvarlarda mermer taklitleri.
04:56İşte mermerlerin olmadığı yerler genellikle alçı üzerine mermer taklidi yaparak kalem işiyle geçilmiş.
05:02Çünkü o dönem onarımında Fossati onarımında yapı bütünsel olarak ele alınmış.
05:09Hem güçlendirme açısından hem mimari bezeme açısından hem de diğer detaylar açısından.
05:33Ayasofya'da mermer kapının önündeyiz.
05:36Fossati'nin yaptığı çizimlerde de burası çok güzel gözüküyor.
05:39Çok net ve doğru biçimde o zamanki hayatı veriyor.
05:44Yalnız burada ilginç olan bir şey var.
05:46İyice baktığınız zaman bu alanda mermerlerin açık olduğu, mermerlerin kapının önündeyiz.
05:55Burada ilginç olan bir şey var.
05:57İyice baktığınız zaman bu alanda mermerlerin açık olduğu ve halı olmadığı gözüküyor.
06:04Bu şu demek burada o dönem zaman zaman namaz kılınıyor olabilir ama genelde burası namaz kılma yeri değil.
06:12Bu da çok güzel bir ipucu veriyor değil mi buranın kullanımı hakkında.
06:16Ama tabii Fossati'nin burada izleri var bıraktığı.
06:19Fossati yaptığı onarım sırasında Ayasofya'da tabi ki bazı derin izler de bıraktı.
06:23Mesela buradaki güçlendirme çalışmalarının altına da imza attı.
06:29Örneğin 12 tane sütunun alt tarafındaki kaideleri kaldırarak onları değiştirdi, yeniledi.
06:37Sütunları aksa getirdi çünkü birazcık artık yüklerden dolayı biraz kaymış vaziyetteydiler.
06:43Onun dışında bu görmüş olduğumuz kalem işi, bezemeler bunların neredeyse tamamına yakını o dönem üzerinden geçildi.
06:52Yeniden yapılmış olanlar.
06:55Fossati burada değil bütün.
06:57Bütün yapı içerisinde tabii ki.
06:59Yapı içerisinde onun izi var.
07:01Kesinlikle.
07:03Onun dışında tabii ki iç mekanda Fossati'nin derin izleri var.
07:07Elbette ki caminin içerisinde meleklerle ilgili pandantiflerin üzerindeki meleklerle ilgili çalışmaları da oldu.
07:15Yalnızca yüzlerini kapatmak vasıtasıyla melekler yine muhafaza edildi.
07:21O döneme kadar aslında kapalı değildi değil mi bunlar?
07:25Fossati restorasyonunda kapandı çünkü Bizans döneminde kapandı diyenler oldu çok.
07:32Yok bunlar buradaki zaten mozaiklerin neredeyse önemli bir bölümü.
07:3718. yüzyılın ilk yarısında daha doğrusu işte 1730'lu yıllara kadar o civarlara kadar genel itibariyle açıktı.
07:481730'lu yıllarda yapılmış olan bir onarım esnasında üzeri çok ince bir badana ile kapatıldı.
07:56Fossati kubbe ile ilgili de bir çalışma yapıyor.
07:59Kubbenin de güçlendirilmesi için kubbe eteğini bir zincirle kuşatıyor.
08:05Dolayısıyla da o dönemki yapılmış olan restorasyon aynı zamanda Fossati'nin çizimlerinde de çok yer aldığından dolayı
08:14bazı konularda Erhan'ın az önce verdiği hem sosyolojik olarak hem yapının kullanımına dönük olarak
08:20hem de yapısal anlamda çok önemli detaylar içeriyor.
08:24Hatta bu kitap da 1852 yılında yine Sultan Abdülmecid'in desteğiyle Londra'da yayınlanıyor.
08:30O yayınlandıktan sonra da mesela bunun bir özel bir albüm şeklinde Demirören Yayınları tarafından tekrar yayınlanması muhteşem bir çalışma tabii ki.
08:42Böylelikle o dönemin restorasyonunun onarımının daha doğrusu neler yapıldığı
08:47hem o dönem hem o dönem öncesi hem de günümüzdeki haliyle karşılaştırılması daha net çizgilerle mümkün olabiliyor.
09:01Çok uzun bir serüvene sahip Ayasofya.
09:04Bu 1500 yılın ardından günümüzde de içerisindeki antik devirlerden kalma çeşitli malzemeler,
09:13küpler olmak üzere iki tane bergamadan getirilen mermer küp olmak üzere
09:19devşirme malzemeleriyle beraber Ayasofya'nın çok uzun bir serüvenine sahip.
09:24Çok uzun bir serüvenin ardından günümüzde de içerisindeki antik devirlerden kalma çeşitli malzemeler,
09:31küpler olmak üzere iki tane bergamadan getirilen mermer küp olmak üzere
09:37devşirme malzemeleriyle beraber Ayasofya yaşamaya devam ediyor.