Tarihin şahdamarı olarak nitelendirilen İstanbul'un semtlerinin isimleri, köklü bir mirasın izlerini taşırken, kendine has anlamı ve bir hikayesi bulunuyor.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Şimdi İstanbul'un semtlerinin ve sokak isimlerinin ilginç hikayeleri var.
00:04Hakikaten şehir o semtlerin isimlerinde hala yaşıyor.
00:07Biz bazen şehri adım adım arşınlarken,
00:10saha dersi yaparken,
00:11üniversite öğrencilerimize ben sokak ismini gösterin, bakın derim.
00:14Bu sokak isminde tarih yaşıyor.
00:16Mesela Yaşmak Sıyırtan Sokak diye bir sokak görürüz.
00:19Burası dik bir yokuştur.
00:20Yaşmağını sıyırtıyordur insanların.
00:22Oradan gelmiştir bu isim.
00:23O dik yokuş bazen merkep bağırtan,
00:25deve bağırtan,
00:26sokağa olarak dikmiştir.
00:27Bazen de pil yokuşu diye geçer.
00:29İşte böyle sokak isimleriyle beraber semt isimlerinde de tarih gizliyor.
00:33Mesela Eminönü Deniz Eminliği'nin önünden geliyor.
00:36Deniz Eminliği'nin önünde hemen
00:38bal, yağ ve un temel ihtiyaç olduğu için
00:41yakın yerde yemiş iskelesi diye bir iskele var.
00:44Kuru yemiş orada birikiyor.
00:45O kuru yemiş Mısır Çarşısı'na giriyor.
00:46Mısır Çarşısı'ndan etrafa dağıtılıyor.
00:48Kuru yemiş dışındaki bal, yağ ve un ise
00:52kapanlara geliyor.
00:53Yani toptan ayrılıyor.
00:54Yağ ve un ise kapanlara geliyor.
00:56Yani toptan alışveriş merkezleri.
00:58Un kapanı, yağ kapanı ve bal kapanı isimleri oradan geliyor.
01:02Alttaki o bölgeye tahta kale ismi,
01:04taht-ı kaleden geliyor.
01:05Bir kalenin altında olması.
01:07Arapça bir kelime.
01:08Yine kıyıdan, un kapanından yukarıya doğru çıktığımızda
01:11aslında bizi karşılayan semtler,
01:13mesela Zeyrek semti ince düşünceli.
01:16Zeki olan Zeyrek Mehmet Efendi'nin medresesini kurmasından geliyor.
01:19Yine ileriye doğru kara gümrük semti,
01:21karanın gümrük noktası.
01:23Edirne kapısı, Edirne'den gelen kervanların girdiği kapı.
01:27O kapıdan içeriye doğru girip
01:29kara kervanlarının gümrük noktasından kara gümrük ismi geliyor.
01:32Topkapı, büyük şahit topunun konulduğu kapıdan geliyor.
01:37Bugünkü Topkapı Sarayı da önüne yine o büyük şahit topları konulmasından geliyor.
01:42Çatladı kapı, depremde çatladığı için.
01:44Kum kapı, saraya kumun, inşaat kumlarının alınmasından dolayı.
01:48Yani böyle ilginç isimler hakikaten yaşıyor.
01:51Mesela su kültürü de çok yaşıyor.
01:53Aksaray'daki Hor Hor semti, Horul Horul akan sudan geliyor.
01:58Su, suyun olduğu o maksemde duruyor.
02:01Kan-ı Sultan Süleyman döneminde Hor Hor çeşmesi ve maksem yapılmış.
02:05Maksem suyun toplandığı alan, Taksim suyun taksim edildiği alan.
02:09Bugünkü Taksim semti isminin oradan geliyor.
02:11Fatih her dediğimizde yabancı bir insan Fatih ne diye soruyor.
02:15Biz de diyoruz ki bu şehri fetheden Fatih Sultan Mehmet'i
02:18her seferinde yad etme adına bu ismi vermişiz diyoruz.
02:21Yani şehrin tarihi yarımadasına, payitahtına, Bersaadet'in olduğu yere
02:26biz şehri fetheden o Nimenci Eşi, Nimen Emir'i anma adına onun ismiyle
02:31ve her seferinde Fatih Sultan Mehmet'i hatırlıyoruz aslında.
02:34Bu çok büyük bir incelik.
02:35Semtte bu isimlerin yaşaması.
02:37Topkapı Sarayı'nın hemen yakınında Gülbahçe'si.
02:39Aslında sarayın kendi Gülbahçe'si olarak Gülhane ismi yer alıyor.
02:44Asıl Gülbahçe'si, Gülhane kısmı sarayın diğer tarafında.
02:47Fakat oradan Şimendifer, tren hattı geçtiği için ve o tren hattına
02:52engel olmayalım, halkımıza hizmeti, inkaraza kırılmaya yol açmasın diye
02:58yani bu hizmetten mahrum kalmasın diye halk
03:01bindiğiniz bahçeyi aşağı doğru taşıyorlar.
03:03Ve Gülhane dediğimiz tanzimat fermanında
03:06Gülhane'yi Hatt-i Ümayun diye ikişmesine vesile olan bugün Gülhane kuruluyor.
03:10Gülhane bir dönem hayvanat bahçesi oluyor.
03:12Osmanlı döneminde de olmuş mesela.
03:13Gülhane mevzusu tarafında hayvanat bahçesi gibi kullanılan sarayın içerisindeki yerler mevcut.
03:17Yani buralar aslında bir nevi tarihin şah damarı diyebileceğimiz.
03:23En rikkatle insanların kulak verip tarihi dinleyebileceği yerler.
03:28Ama biz bugün buralardan uzaklaştığımız için göremiyoruz.
03:31O meydanları da anlamıyoruz.
03:33Ok meydanı bakın nişantaşı bunlar hep nişantaşı bildiğimiz
03:38okların nişan alınırken bir yere düşmesiyle
03:42konulan o taşlar hala nişantaşında bunlar duruyor.
03:45Ok meydanı da okların atıldığı meydan.
03:48Ama bugün bunları yani mümkün değil anlayabilmek söz konusu olmuyor.
03:53İşte biraz da o kulak verip o semtlerin isimlerine bir tarihe yolculuk yapmak gerekiyor.
03:58Asıl gezginler, asıl tarihe sevdalılar veya işte sanat tarihçileri, tarihçiler
04:03aslında buralardan okuma çok rahat yapabiliyorlar.
04:06Şehrin merkezi noktasında bu tarz yapılar bize
04:10o yapının hangi kadim kültürden geldiğini de göstermiş oluyorlar.