Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün vefatının üzerinden 86 yıl geçti. Acı, hüzün ve minnet hala ilk günkü gibi yüreklerde... Peki, hem Türkiye'yi hem de dünyayı yasa boğan tarih olan 10 Kasım 1938'de ve sonrasında neler yaşandı? CNN TÜRK Özel Haberler Şefi Fulya Öztürk 10 Kasım'ın bilinmeyen detaylarını araştırdı, tarihçiler o yılları anlattı.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Bu dizinin betimlemesi Maya Film tarafından Sesli Betimleme Derneği'ne yaptırılmıştır.
00:08www.seslibetimlemedernegi.com
00:14Sesli Betimleme Metin Yazarı ve Seslendiren
00:18Sesli Betimleme Metin Yazarı ve Seslendiren
00:22Sesli Betimleme Metin Yazarı ve Seslendiren
00:26Aällen investisyonuna katılmak için
00:29Sesli Betimleme Derneği'ne yaptırılmıştır.
00:32www.seslibetimlemedernegi.com
00:34Sesli Betimleme Metin Yazarı ve Seslendiren
00:37Sesli Betimleme Metin Yazarı ve Seslendiren
00:40A松 repay, Sesli Betimleme Metin Yazarı ve Seslendiren
00:43seslendiren
00:44tesettib yazarı ve seslendiren
00:46ses lendireni artık çoğaltılıyor yolksuz zamanında?
00:50Öyle bir fırtına ki hiçbir zaman dinmeyecek,
00:54...hiçbir zaman durmayacak.
00:56O fırtınanın adı Mustafa Kemal Atatürk.
00:59Tüm dünyada esen bir fırtına.
01:01Vizyonu, mücadeleciliği, askeri zekası, ilkeleri, devrimleriyle...
01:06...bu milletin kalbinde kocaman bir yerde.
01:10Mustafa Kemal Atatürk'ün gözlerini yumduğu o güne gideceğiz.
01:14O gün ve o günden sonra neler yaşandığı...
01:18...az bilinen detayları tarihçiler anlatacak.
01:21Atamıza saygıyla, kayıt dosyasıyla karşınızdayız.
01:26Bir fırtına tuttu bizi
01:35Derya yakardı
01:43O bizim kalmamış manarımıza
01:57Yârim mahşere kadar
02:03Karaciğer sirozu vücudunu tüketmişti Mustafa Kemal Paşa'nın.
02:07Son nefesini vermeden önce komadaydı, durumu ağırdı.
02:10Dolmabahçe Sarayı matem sessizliğindeydi.
02:14Artık hasta yatağında, gözleri kapalı bir şekilde...
02:18...artık yavaş yavaş o büyük matem ve yaz zamanına doğru ilerlerken...
02:22...başında Hasan Rıza Soyak, Kılıç Ali ve Salih Bozok...
02:27...ve aynı zamanda Afet İnal beklemekteydi.
02:30Bir anda Hasan Rıza Soyak'la Kılıç Ali göz göze gelirler...
02:34...ve Kılıç Ali Hasan Rıza Soyak'a dönerek şunu söylerler.
02:37Biz hepimiz onun sağlığında, onun hayatı için, onun güvenliği için...
02:42...canımızı bir saniye bile düşünmekten düşünmeden feda edebiliriz.
02:46Ama şu anda Atatürk ölüyor.
02:49Eyvah, aman yarabbi, aman yarabbi diye çığlıklar atarlar.
02:53Mustafa Kemal Atatürk gözlerini yumduğunda...
02:56...yaveri Salih Bozok bu acıya dayanamaz.
02:5971 numaralı odadan koşar adımlarla çıkar...
03:02...Dolmabahçe Sarayı'nın merdivenlerinden iner, kendi odasına geçer...
03:07...ve canına kıymak ister.
03:38Salih Bozok ayak ucuna geçiyor, askerce selam veriyor.
03:42Odayı bir hışımla gürültüler çıkartarak terk ediyor.
03:47Dur, nereye Salih diyorlar? Cevap bile vermiyor.
03:50Merdivenlerden gürültülerle iner.
03:52Merdivenlerin hemen altındaki yaverleri odasına girer.
03:56Aradan iki dakika geçmez bir silah sesi.
03:59Ama silah sesinden önce başını kılıçlarla dolduruyor.
04:04Ama silah sesinden önce başını kapıyı açıp aralamış...
04:09...yukarıya doğru bakarak...
04:11..."Başkomutan, başyaversiniz gidemez." diye bağırdı, duyulur.
04:18Ve arkasından ateş sesi. Koşarlar, kanlar içinde yatmaktadır.
04:22Salih Bozok hemen hastaneye kaldırılır.
04:24Uzun süre yoğun bakımda kalır.
04:2623 Nisan 1941'de İstanbul'da hayatını kaybeder.
04:31Acı, büyük bir adeta feryat olarak bir ülkeden bir ülkeye...
04:37...gökyüzünden yıldırım gibi aşıp geçmiştir.
04:40Ertesi güne kadar bütün dünya olayı duydu.
04:43Pakistan'ın köylerine kadar yaz tutumu başladı, yaz tutuldu.
04:47Mustafa Kemal Atatürk vefat ettikten sonra...
04:50...Naaşlı Dolmabahçe'de dokuz gün bekletildi.
04:52Atanın vefat haberi tüm Türkiye başta olmak üzere dünyayı yasa boğdu.
04:57Akın akın insanlar Dolmabahçe Sarayı'na gitti.
04:59Bir yandan da hazırlıklar yapılıyordu cenaze merasimi için.
05:04Bütün İstanbul halkı 19 Kasım'a kadar onun huzurundan geçtiler.
05:09Onu duyar duyar gördüler.
05:12Halk için Makbule Hanım'ın da hazır bulunduğu bir toplantıda alınan kararla...
05:17...cenaze namazı bu sualiyede kılındı.
05:30Tarih 19 Kasım 1938.
05:33Mustafa Kemal Paşa'nın naaşı Dolmabahçe Sarayı'ndan çıkartılır.
05:37Top arabasıyla İstanbul sokaklarında taşınırken...
05:40...her yer tıklım tıklımdır. Ara sokaklar dahi.
05:44Yokuş olan her yer ağızlarına kadar dolu olduğu için insan seli gibi.
05:48Çekilen fotoğraflarda görüyoruz insanın tüyleri ürperiyor.
05:52Gözyaşları sel olup akmıştı.
05:54Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşı top arabasıyla...
05:57Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşı top arabasıyla Dolmabahçe Sarayı'ndan çıkarıldı.
06:01İstikamet Sarayburnu'ydu. Oradan naaşı Yavuz Zırhlısı'na koyuldu.
06:05Deniz yoluyla İzmit'ten trenle Ankara'ya, Etnografya Müzesi'ne götürüldü.
06:11O merasim hınca hınç kalabalıkların...
06:14...yabancı ülkeden gelen devlet adamları ve askerlerin arasında yapıldı.
06:18Bakın neler yaşandı o gün İstanbul'da.
06:20Gülhane'ye doğru böyle getirilecek. Galata'yı böyle geçecek.
06:24Ve Sarayburnu'na gelecek.
06:25Ama Sarayburnu'nda öylesine bir yığma olacak ki.
06:27Çünkü orada durmuş oluyorsunuz artık.
06:30Durdunuz, Zafer torpidosuna taşıyacaksınız da...
06:34...Zafer torpidosu bu cenazeyi açıklarda bekleyen Yavuz'a taşıyacak.
06:39Yavuz çünkü o kıyıya gelemiyor, yanaşamıyor.
06:41Dolayısıyla Zafer'le Yavuz'a gitti.
06:44Yavuz onu İzmit'e götürdü koca eline. Oradan da Ankara'ya geldi.
06:48Şimdi bu Gülhane'deki Zafer torpidosuna aktarılırken...
06:54...öyle izdama oldu ki Gülhane'de...
06:57...insanların üst üste olduğu elli, altmış kişi, yüz kişi düşleri...
07:01...bir set çöktü.
07:04İşte set çökünce ne yazık ki 11 yurttaşımız setin altında kaldı.
07:09Yani daha sonra, daha da fazla olmaması için ölüm olayları...
07:15...polis tedbir amasyonda kaldı, birikimler olmasın diye.
07:19Ama o yaz içerisinde o taş yığınının altında kalan kişi dahi...
07:29...bir şeyim yok, bir şeyim yok gibi.
07:32Siz olaya bakın gibi. Yani kendi canını unuttular.
07:36Yaralıları sayısız şimdi elliyi geçti.
07:37O 11 kişinin öldüğü bir çökmede elli kişi tabii ki yaralanmıştır.
07:42Birdenbire tuhaf bir şekilde çıt, çıt, çıt, çıt, çıt sesler duyulmaya başlandı.
07:49Yani o hava içerisinde şu çıtların duyulması bile bir mucize sayılabilir.
07:54Ama o kadar sık ve yoğun olmuş ki dikkati çekmiş.
07:57Şöyle bir durdu herkes. Nereden geliyor bu sesler?
08:00Bütün pencereler açılmış.
08:02Musevi yurttaşlarımız pencerelerden...
08:05...üzerindeki giysilerde olan düğmeleri söküp söküp asfalta atıyorlar.
08:11Meğerse bu musevilerin çok kutsal saydıkları...
08:15...çok kendileri için farklı gördükleri liderler için las tutma anlamına geliyor.
08:20Düğmelerini atarak bizden bir parça gitti Atatürk'ün ölümüyle mesajını...
08:25...işte bu düğmeleri kendi Atatürk'ün tabutuna doğru atarak...
08:29...aslında göstermiş oluyorlardı.
08:31Mustafa Kemal Paşa'nın deniz yoluyla İzmit'e taşınması sırasında...
08:35...yaşananları Orhan Çekiç şöyle anlatıyor.
08:37Yavuz onu bekliyor. Tabii Yavuz'a bindirilecek ve...
08:41...İzmit'e götürülecek. Oradan trenle Ankara'ya gidecek.
08:44Fakat bu defa Yavuz'a bindirilecek ama bütün diğer ülkeler...
08:49...askerlerini gemileriyle gönderince o gemiler denizde var.
08:52Onların sırası ne olsun konusu dış işlerinde Ankara'da problem oldu.
08:57Bu kadar saygı duyuyorlar Türkiye'ye yani.
08:59Mesela Yunanistan diyor ki benim gemimin adı Averof.
09:03Kurtuluş Savaşı'nda da bu gemi Çanakkale'de dövüştü.
09:05Kurtuluş Savaşı'nda da vardım ben.
09:07Bu saygıyı en çok göstermek benim hakkım diyor.
09:10Yavuz'dan hemen sonra Averof gelsin diyor.
09:12Buna karşı Almanya diyor ki benim adım Alemanya.
09:15Cörmeni, Cörmeni benim sonradan ismimdir.
09:18Bana yabancılar Cörmeni der. Benim adım Alemanya.
09:20Dolayısıyla benim adım A. Ben önce gelmeliyim diyor.
09:24Gibi böyle yer kap. Bu uzun tartışmalara yol açınca...
09:28...bir amiral çok da zekiymiş adam dedi ki...
09:32...protokoldaki münakaşa esnasında...
09:34...bu dediği alfabetlik sırayla çözecek bir konu değildir.
09:37Atatürk, hepimizin Atatürk. Hepimizi seviyoruz.
09:39O başka bir şey ama bu askeri bir şey.
09:41Tören askeri bir tören.
09:43Yavuz'un arkasından dedi.
09:44Hangi gemideki amiral en üst rübüdeyse onun gemisi geçer dedi.
09:50Adam o kadar akıllı ki kendisi or amiraldı çünkü.
09:53Ve bu adam Romendi. Dolayısıyla Yavuz'u takip eden gemi...
09:57...Romen gemisi oldu.
09:58Ne Amerika oldu ne diğerleri oldu.
10:04Bu zeki amiralin bu önerisi kabul edildi çünkü mantıklıydı.
10:08Hem de buna kimse itiraz edemedi.
10:10Sonra bir baktılar ki adam or amiral.
10:12Dolayısıyla onun gemisi Yavuz'u hemen takip eden gemi olacak.
10:16Bunların arasında tabii ki Sabah, Rona'da o güzergah içindeydi.
10:21Bu gemiler seyir halindeyken Büyükada'ya doğru...
10:23...çok ağır bir şekilde ilerlerlerken...
10:26...tabii ki bacalarından simsiyah duman bırakıyorlardı.
10:30Bundan yaz gidişi, yaz sürüşü geliyor.
10:34İşte bu kapkaranlık bir gökyüzü oluşunca...
10:37...yukarıda uçmakta olan beş tane uçağımızdan biri denize düştü.
10:43Çok enteresan bir olay yaşandı.
10:46Ve denize Haydarpaşa önlerinde düşen uçağımızın pilotlarını...
10:53...İngiliz gemisindeki denizciler denize atmayarak kurtardılar.
10:57Bir lider düşünün ki savaştığı devlet adamları...
11:01...savaştığı devletlerin komutanlarının saygısını kazanmış.
11:05Ve birçok cephede savaşmış olan...
11:08...Atatürk'ü yenmek üzere Anadolu'ya gelmiş olan komutanlar...
11:11...Atatürk'ün naaşının geçişinde ayağa kalkar ve selam dururlar.
11:16İşte Atatürk'ü Atatürk yapan da budur.
11:20Lozan'ı kazanan, 200 yıldır Asya felaketinin, Asya mağlubiyetinin...
11:25...tersine çeviren ve Doğu'yu ayağa kaldıran bir liderden bahsediyoruz.
11:2920 Kasım'da Ankara'da devlet erkanı tarafından karşılanan Atanın naaşı...
11:33...Türkiye Büyük Millet Meclisi önünde katafalka konuldu.
11:36Ankara halkı Atatürk'e saygı geçişi yaptı.
11:3921 Kasım 1938 günü çok büyük bir cenaze töreniyle...
11:43...Ankara Etnografya Müzesi'ndeki geçici kabrine yerleştirildi.
11:46Atamızın naaşı 10 Kasım 1953'te de...
11:49...ebedi istirahatgahı olan Anıtkabir'e nakledildi.
11:53Dönemin Amerika Beşik Devletleri Başkanı Roosevelt...
11:57...Sovyetler Birliği Dışişleri Bakanı Litvinov'a şu soruyu sorar.
12:01Sayın Litvinov, sizce son dönemde...
12:04...Avrupa'ya gelmiş geçmiş en büyük lider kimdir?
12:08Litvinov hiç düşünmeden, bir an bile tereddüt etmeden...
12:12...Mustafa Kemal Atatürk cevabını verir.
12:14Beni görmek demek mutlaka yüzümü görmek demek değildir.
12:19Benim fikirlerimi, benim düşüncelerimi, benim duygularımı anlıyorsanız...
12:24...ve hissediyorsanız bu kafidir demişti Mustafa Kemal Atatürk.
12:28Biz onun düşüncelerini, fikirlerini anlıyor ve hissediyoruz.
12:32Ve atamızı minnetle, saygıyla anlıyoruz.
12:36Bir fırtına tuttu bizi
12:43Dert etti gönlümüzü
12:50Bir fırtına tuttu bizi
12:58Dert etti gönlümüzü
13:05Derya yakardı
13:17O bizim kavuşmalarımıza
13:23Yârim mahşere kaldı
13:36O bizim kavuşmalarımıza
13:43Yârim mahşere kaldı
14:05O bizim kavuşmalarımıza
14:13Yârim mahşere kaldı
14:21O bizim kavuşmalarımıza
14:29Yârim mahşere kaldı
14:35O bizim kavuşmalarımıza
14:43Yârim mahşere kaldı
14:51O bizim kavuşmalarımıza