Ordu’nun Fatsa ilçesinde Roma İmparatorluğu döneminde, milattan sonra 239 yılı civarında dikilen bir mil taşı olan yazıtlı taş eser, bir caminin bahçesinde 56 yıldır oturak olarak kullanıldı. Önemli bir tarihi eser olduğu tespit edilen taş, cami bahçesinden kaldırılarak, Ordu Müzesine götürüldü.
https://haberglobal.com.tr/gundem/roma-donemine-ait-oldugunu-bilmeden-binlerce-yillik-tarihin-uzerinde-oturdular-391580
https://haberglobal.com.tr/gundem/roma-donemine-ait-oldugunu-bilmeden-binlerce-yillik-tarihin-uzerinde-oturdular-391580
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Bunun dedesi de. Kimse böyle aydınlatıp da bize şey yapamayacak.
00:06Bak istersen şurada yapabilirim.
00:11Bak ne yapacağız? Burada bir şeyler yazıyor.
00:14İşte şu öbür köşede çıktı. Bu şineki gibi eder vesaire. Vardır ama burada.
00:21Al çekeriz aşağıya. Sonra alırız.
00:26Oturun da.
00:30Bunlar şey var ya burada ya.
00:33Burası ulu kabirsanlıktı. Burada bu yol falan yoktu.
00:36Çok kişi getirdik buraya biz. Geldi bu taşı.
00:40Kimse okuyup da netice veremedi.
00:45Netice veremediler. Çok kişi geldi bu taşı okutmaya.
00:49Yazı birkaç kişiye gösterildi.
00:52Ama kimse okuyup da netice veremedi.
00:57İşte zamanın yaşlı yedizene hacısı camiyi yapmaya karar verdiler 1967 senesinde.
01:04Taşı ne getirmek gücü on binci.
01:08Aslan. Nusri abi Osmanlı'da. Biz Aslan diyoruz.
01:12Aslan Göksu'nun torunu var. Ben teyzem o Kerim diye.
01:15Bu çocuğun sırtına kaldırıyorlar. Dört kişi bu taşı.
01:19Şu taşı dört kişinin kaldırdığı taşı askere gitmeden ölen çocuk sırtına götürüyor.
01:27İlk önce musallar taşı yapılıyor şuraya. Ondan sonra buraya getiriliyor.
01:33Ama çok bunun benzerini yaptıracağız. Şuraya koyacağız.
01:37Burada yatarak değil. Yol kenarında tabelası olacak ki.
01:42Öncelikle çok önemli bir eser gerçekten.
01:45Çünkü Ordu bölgesinde ilk defa latince yazılı bir Roma mil taşına rastlıyoruz.
01:51Ordu Fatsa çevresinde.
01:53Tabii bu tip eserler genelde özellikle Karadeniz bölgesi gibi ormanlık alanlarda
01:59tespit etmesi zor eserler.
02:01Çünkü ormanlık alanlarda tespit etmesi zor eserler.
02:04Tabii bu tip eserler genelde özellikle Karadeniz bölgesi gibi ormanlık alanlarda
02:09tespit etmesi zor eserler.
02:11Bölgeye geldik. Yerinde incelemelerde bulunduk.
02:16İlk izlemimiz açıkçası bunun bir Roma dönemine ait latince yazılı bir mil taşı olduğu yönündeydi.
02:22Daha sonra konunun uzmanlarına danışmak gerekti tabii ki.
02:26Marmara Üniversitesi tarih bölümünden eski Helen ve Latin dilleri uzmanı
02:33Prof. Dr. Hüseyin Sami Öztürk ile görüştük.
02:36Ona gönderdiğimiz bilgiler doğrultusunda
02:38bunun Roma İmparatoru 3. Gordianos dönemine ait bir mil taşı olduğunu anladık.
02:44Milattan sonra 239 yıllarına ait.
02:47Mil taşı Roma döneminde özellikle 2. 3. yüzyıllarda
02:51çok yaygın olarak Roma İmparatorluğu'nun bütün topraklarına dikilmiş
02:56yolları, güzergahları gösteren ve İmparatoru da aynı zamanda onurlandıran
03:03dikili taşlardır.
03:05Anadolu'da bunlarla ilgili geniş çaplı çalışmalar yapılmıştır.
03:08Özellikle David French İngiliz Arkeoloji Enstitüsü adına Asya Minörü'nün
03:13yani Küçük Asya'nın Anadolu'nun Roma mil taşları konulu çok geniş kapsamlı bir çalışma yapmıştır.
03:19Biz de ilk önce ona baktık tabii ki ve orada bu yazıtın bulunmadığını
03:24yani yeni keşfedilen bir yazıt olduğunda bu şekilde anlamış olduk daha önce yayınlanmadığını.
03:30Burada İmparatorluğu'nun buradan geçen Roma yolunu onardığıyla ilgili
03:34yenilettiğiyle ilgili bir bilgiye yer verilmiş ve 2. mile ait olduğu üzerinde yazıtta belirtilmiş
03:42ki aşağı yukarı Bolaman-Yalıköy sahilleri civarına denk gelen bir mesafe.
03:48Yani olasılıkla buradan geçen yol, Laleli köyünden geçen yol
03:52Bolaman sahilinden İç Anadolu'ya doğru devam eden Roma yollarının
03:59hemen başlangıcında yer alıyordu.
04:01Bu açıdan hem bölgenin Roma dönemindeki güzergahlarının belirlenmesi,
04:07Roma dönemi tarihi hakkında bilgi vermesi açısından önemli bir yazıt tabii ki
04:11bir de en başta söylediğim gibi gerçekten bu tip eserlerin bulunması zor bir coğrafya.
04:17O açıdan bunu tespit edebilmek bizim için çok önemli oldu.
04:21Hem FATSA kültür tarihine önemli bir eser kazandırmış olduk bu şekilde
04:27hem de bölgenin tarihi ile ilgili önemli bilgiler edinmiş olduk.
04:31Evet vardır muhtemelen ama bahsettiğim coğrafi zorlukların dolayı tespit etmek zor oluyor.
04:37Buradan bizi izleyenlere de seslenmek istiyorum.
04:40Özellikle vatandaşlar tıpkı Edebiyat Öğretmenimiz Aydın Balın yaptığı gibi
04:44önemli bir sorumluluk.
04:46Çevrede bu eserler varsa çevrelerinde hemen bölgedeki müzeye öncelikli olarak
04:52veyahut da bölge belediyelerinde FATSA'daki Cevat Erbil hocamızın
04:57gerçekleştirdiği görevde makamda bulunan kültür müdürlerine sorumlulara iletmeleri
05:03biz Ordu Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü olarak hem sanat tarihçiler hem arkeologlar üniversitemizde
05:09öncelikli olarak tabii ki bölgemizin bu tip araştırmalarını yapmakla sorumluyuz.
05:13Bunlara çalışıyoruz gittikçe sayılarının atacağını da düşünüyoruz.
05:18Görüldüğü üzere mil taşının üzerinde uzun satırlar boyunca bir yazıt yer alıyor.
05:24Tabii bu tip yazıtlarda özellikle mil taşları üzerinde öncelikle Uzunca İmparatorun
05:30yüceltilmesi, onun isminin anılması çok önemli.
05:33Bu mil taşının hangi dönemde dikildiği ile ilgili İmparatorun ismine ve
05:38ünvanlarına yer verilmiş Uzunca.
05:40Daha sonra bu mil taşını satırın sonlarına doğru buradan geçen Roma yolunu Roma İmparatoru
05:483. Gordianus'un onardığını yenilettiğini anlıyoruz.
05:52İmparator Gordianus'un ismi de hatta burada hemen 1, 2, 3, 4, 5. satırda yer alıyor.
05:59Yazıtın sonunda ise Roma rakamıyla iki rakamını okuyabiliyoruz.
06:05Anlaşılan 2. mile yani Roma döneminde günümüzde yaklaşık 1480 metreye gelen bir birimdir Roma mili.
06:14Bir kara mili aşağı yukarı 3 kilometrelik bir mesafe yolun başlangıcından
06:20bulunduğumuz Naleli Köy Camii'ndeki noktaya kadar eğer taş gerçekten de bu yakınlarda
06:25bulunduysa şu anda orijinal yerinde durmuyor.
06:28Onu da belirtmek gerekir.
06:303 kilometrelik bir mesafe ki bu da limana hem Bolaman hem Yalıköy limanlarına uygun bir mesafeyi veriyor.
06:38Yazısının üzerinden bu bilgileri alabiliyoruz.
06:40Tabii bu tip eserlerin bulunmasında çevredeki yaptığımız araştırmalarda destek çok önemli.
06:47Bu konuda da bize her zaman her konuda maddi manevi desteklerini esirgemeyen FATSA Belediye Başkanımız
06:54Sayın İbrahim Etem Kibar'a teşekkürü bir borç biliyorum.
06:57Çünkü idari görevlerde, sorumluluklarda bulunanların desteği olmadan bu tip kültür varlıklarının kazandırılması
07:06ve bunun hakkında bilimsel çalışmaların yapılması mümkün olmuyor.
07:09Şimdi orada 3 tane taş varmış ikisi kaybolmuş bir tanesi duruyor.
07:13Bu nasıl işinize yarayabilir diye ben ön bilgileri alıyorum.
07:16Kötü bir lakabı almış ben tabi merak ettim bu Yahudi virajı nereden geliyor diye.
07:201952'de bu yol işlek faal durumdayken aslen Bulgar olup Trakya bölgesinde yaşadığı söylenen bir tane kamyoncu vefat ediyor.
07:34Biz burayı çay sohbet yeri olarak kullanıyoruz.
07:36Bunun tarihi bir anlamı olduğunu bilmiyoruz ama şüphelendiğimiz için birkaç kişiyi getirdik biz buna.
07:43Bize böyle bir tarihinden kimse bahsetmedi.
07:48Eski bu işleri bilen insanlardan bile davet ettiklerimiz oldu.
07:54Bunun şu anlamı var diye bize kimse bir şey söylemedi.
07:58Burası bizim çay sohbet yerimiz.
08:001968 senesinden beri burada bu taş.
08:03Evet 1968'den beri bu taş burada.
08:09Evet Mahmut amca seni tanıyabilir miyiz?
08:12Benim ismim Mehmetoğlu Mahmut Türkmen.
08:14Babalarımız bize vekil yani devretti bu camiyi yapımından beri.
08:22Şimdi bu taş caminin temelinden çıktığı zaman da bu yazıyı görünce birkaç kişileri getirdik ama bir netice alamadık.
08:33Yani bu taşın bu mağazası var veyahut da şu şekil diye bir netice alamadık.
08:39Alamayınca da bu sefer oturak taşı yani o zamanda böyle oturakımız da yoktu.