Antik Yunan mitolojisinde şarabın, neşenin ve tiyatronun tanrısı Dionysos’u kendine mal eden pek çok Yunan kentinden biridir Teos.
Milattan önce 3'üncü yüzyılda şair, müzisyen ve tiyatroculardan oluşan sanatçılara kapılarını açtı ve tarihte ilk kez Sanatçılar Birliği’nin kurulduğu kent oldu.
Sanatçılar, tanrı adına düzenledikleri pek çok şenlik ve bayramla kentin adını geniş coğrafyalara duyurdu. Ancak Dionysos Sanatçılar Birliği’ne verilen ayrıcalıklar, zamanla sorun haline geldi.
Teoslular kendi iradeleri ile yaklaşık 100 yıl önce kentlerine aldıkları sanatçıları, bu kez de huzursuzluk yarattıkları ve kent gelirlerine ortak oldukları gerekçesiyle sürgün etti.
Teos, yazıtlarıyla da oldukça dikkat çeken kentlerden birisi. Özellikle Helenistik ve Roma dönemi hakkında önemli bilgiler veren yazıtlar arasında vakıf yazıtları, kral mektupları ve başka kentlerle yapılan anlaşmalar bulunuyor.
Helenistik dönemin en ünlü mimarı Hermogenes’in eseri olan Dionysos tapınağı kuşkusuz ki Teos’un en ünlü yapısı.
Milattan önce 3'üncü yüzyılda şair, müzisyen ve tiyatroculardan oluşan sanatçılara kapılarını açtı ve tarihte ilk kez Sanatçılar Birliği’nin kurulduğu kent oldu.
Sanatçılar, tanrı adına düzenledikleri pek çok şenlik ve bayramla kentin adını geniş coğrafyalara duyurdu. Ancak Dionysos Sanatçılar Birliği’ne verilen ayrıcalıklar, zamanla sorun haline geldi.
Teoslular kendi iradeleri ile yaklaşık 100 yıl önce kentlerine aldıkları sanatçıları, bu kez de huzursuzluk yarattıkları ve kent gelirlerine ortak oldukları gerekçesiyle sürgün etti.
Teos, yazıtlarıyla da oldukça dikkat çeken kentlerden birisi. Özellikle Helenistik ve Roma dönemi hakkında önemli bilgiler veren yazıtlar arasında vakıf yazıtları, kral mektupları ve başka kentlerle yapılan anlaşmalar bulunuyor.
Helenistik dönemin en ünlü mimarı Hermogenes’in eseri olan Dionysos tapınağı kuşkusuz ki Teos’un en ünlü yapısı.
Category
🛠️
Yaşam tarzıDöküm
00:00Bugün 12 İyon kentinden birisi olan Teos'tayız.
00:0618. yüzyılın başlarından itibaren araştırmacı ve gezginlerin ilgi odağı olan kentte,
00:13Türkiye İş Bankası Dionysos Tapınağı'nın ayağa kaldırılmasına verdiği destekle
00:18kazı ve restorasyon çalışmalarına katkı sunuyor.
00:22Antik Vinan mitolojisinde şarabın, neşenin ve tiyatronun tanrısı Dionysos'u,
00:29kendisine mal eden pek çok Yunan kentinden biridir Teos.
00:33Dionysos mu Teos'luları seçmiştir, Teos'lular mı Dionysos'u bilinmez.
00:39Ancak anlaşılan o ki Teos'lular kentlerini Dionysos'la özdeşleştirerek onu koruyucu tanrıları olarak bellemişlerdi.
00:47Orhan Uras'tan gelen Atamaz sahilde kızı aray bırakmış ve kenti nereye kurayım diye araştırma yaparken
00:56kızı çakıl taşlarıyla ev yapmaya başlamış, üst üste koymuş taşları ve babası geri döndüğünde
01:02babasına demiş sen bir kent kurmak için yeri ararken ben senin için bir kent kurdum demiştir.
01:09Özellikle 6. yüzyıldan itibaren kentin belleğinde kurucu olarak Atamaz yer ediyor.
01:16Tabi kentin öne çıkmasında önemli etmenlerden bir tanesi de kentteki Dionysos kültü.
01:22Biliyoruz ki biz 5. yüzyıldan itibaren kenti Antestere'ye bayramları var.
01:26Yılda 3 gün süren genelde 15 Nisan 15 Mart arasında olan bir bayram bu.
01:33Bu bayramda 3 gün boyunca kentteki çeşmelerden sıcak ve kokulu bir şarabın aktığını,
01:41bunu da Dionysos'un kente bağ şeklini, Dionysos'un mucizesi olduğunu,
01:48bu yüzden de Dionysos'un Teos'ta doğduğunu ileri sürmüşlerdir.
01:53Teos M.Ö. 3. yüzyılda şair, müzisyen ve tiyatroculardan oluşan sanatçılara kapılarını açtı
02:01ve tarihte ilk kez Sanatçılar Birliği'nin kurulduğu kent oldu.
02:05Sanatçılar Tanrı adına düzenledikleri pek çok şenlik ve bayramla kentin adını geniş coğrafyalara duyurdu.
02:12Ancak Dionysos Sanatçılar Birliği'ne verilen ayrıcalıklar zamanla sorun haline geldi.
02:18Teoslılar kendi iradeleriyle yaklaşık 100 yıl önce kentlerine aldıkları sanatçıları
02:24bu kez de huzursuzluk yarattıkları ve kent gelirlerine ortak oldukları gerekçesiyle sürgün etti.
02:31Tabi Teos'u arkeoloji literatürüne katan önemli özelliği olarak gördüğümüz diğer bir unsur ise
02:39Teos'ta kurulmuş olan Ionia ve Hellespontos Dionysos Sanatçılar Birliği'dir.
02:45Bu birlik uluslararası ilişkiler alanına sahip tüm Batı Anadolu'da oyunlar düzenleyen bir birlik olarak karşımıza çıkıyor.
02:53Ve özellikle M.Ö. 3. yüzyılın son çeyreğinde Teos'ta kurulduğunu
02:59ve M.Ö. 130'larda ya da 2. yüzyılın son çeyreğine kadar yaklaşık 100 yıllık bir süre içerisinde Teos'ta faaliyet gösterdiklerini biliyoruz.
03:07Binattan önce 230-220'lere tahlinen Kitametonia yazıtından biliyoruz ki
03:126000 drahma değerinde bir arazi bu sanatçılar birliğine verilmiş ve kent vergilerinden muhafaza tutulmuşlar.
03:21Tabi bizim bu sanatçılarla ilgili bilgilerimiz yeni yaptığımız kazlarda bir nebze olsun açıklığa kavuştu.
03:38Politros Eğitim Vakıf Yazıtından bilebiliyoruz ki kız ve erkek çocukları aynı anda okulda ders alıyorlar.
03:46Öncelikle müzik, dil bilgisi, beden eğitimi, spor talim dersleri aldıklarını biliyoruz.
03:53Ve bunların vakıfça ödenen maaşlarını biliyoruz.
03:57Okul sınavlarının önceleri gimnazyumda sonra kapalı mekan olduğu için meclis binasında yapıldığını biliyoruz.
04:04Roma döneminde de en azından bu entelektüel yapı Roma'ya da iyi ilişkilerin kurmasını sağlamış
04:10ve olasılıkla Apamea Barışı'ndan sonra da Teos'un özgür bir kent stasyonuna kavuşmasını sağlamıştır.
04:24Tabi antik kaynaklar bize kentte yaşamış ya da kentte doğmuş, belli bir süre yaşamış önemli kişilekler hakkında bilgi veriyor.
04:32Bunlarından en önemlisi ve arkeoloji literatüründe Teos'u öne çıkaran kişi ise ünlü aşk şairi Anekreon'dur.
04:39Daha çok tabi doğayla, güzellikle alakalı ve belki biraz daha çok erkekler üzerine,
04:46erkeklere duyulan aşk üzerine şiirlerinin ağırlıkta olduğunu biliyoruz Anekreon'un.
04:50Anekreon'a atfedilen şiirimizin adı Leukadia Kayası.
04:54Leukadia Kayası'ndan aşağı bıraktım kendimi beyaz köpüklü sulara aşkın sarhoşluğuyla.
05:02Helenistik dönemde Teos'ta önemli bir yere sahip olan Dionysos kültü,
05:07aslında Grek dünyasındaki siyasi ve ekonomik koşullara karşı bir tepki olarak doğmuş,
05:13daha sonra propaganda aracı haline gelerek tiyatroya ve şölenlere dönüşmüştü.
05:18İşte bu kült şölenlerinin merkezindeki Dionysos Tapınağı,
05:22Teos'un en gösterişli yapılarından biri olmasının yanı sıra Anadolu'daki en büyük tapınaklardan birisi olarak biliniyor.
05:30Teos, ünlü mimar Hermogenes'e ait olduğu bilinen bu tapınağın yanı sıra,
05:34döneminin pek çok anıtsal yapısıyla zamanında ne kadar görkemli bir şehir olduğunu bize anlatıyor.
05:44Teos, M.Ö. 6. yüzyıldan itibaren mimari dokusu artarak gelişen bir kent.
05:50Özellikle Arkaik dönem kent suru, Akropol'daki Hekatonpedos Tapınak,
05:56Klasik dönem kent surları, Helenistik dönem kent surları ki bu surlar yaklaşık 4 kilometre uzunluğunda 65 hektarlık bir alanı çevriliyor.
06:03Ama kentte en çarpıcı yapılarımız Hermogenes'in eseri olan Dionysos Tapınağı,
06:07Antik Tiyatro, hemen arkamızdaki Meclis binası ve şu an kazı çalışmalarının sürdüğü Tanrıça Roma ve Augustus Tapınağı.
06:142010 yılında başladığımız bu çalışmaların asıl ilme kazanması Türkiye İş Bankası'nın maddi destek vermesiyle oldu.
06:22Özellikle 2018 yılında bu maddi desteği almaya başladık.
06:26Bu sene 7. yılımız.
06:28Böylelikle Dionysos Tapınağı'nın mimarını, mimarının teoremlerini,
06:34tapınağın uzun yaşamı boyunca geçirdiği evreleri tespit edip sonunda tapınağı kısmen restore etmek istiyoruz.
06:43Kentin antik dönemde tanınmasını sağlayan en önemli özelliklerden birisi de kentte çıkarılan Lukulus mermeri.
06:51Antik dönemde sadece Teos'taki ocaklardan elde edilen bu mermerler,
06:55yapılarda kullanılmak üzere imparatorluk sınırları içinde yer alan pek çok bölgeye gönderiliyordu.
07:04Clilius'un bize aktardığı Lukulus mermeri sadece Teos bölgesinde çıkıyor.
07:08Buradan çıkan özellikle Africano türü mermerleri biz 450'ye yakın imparatorluk kentinde tespit ediyoruz.
07:17Özellikle Roma'da Basilica Iulia'nın onlarca adet sütunu Teos'tan giden Lukulus mermeriyle ya da Africano mermeriyle yapılmıştır.
07:27Yine günümüzde ayakta olan başka bir yapı Roma'daki Pantyon'un eşik taşı Teos'tan giden bu Lukulus mermerinden yapılmıştır.
07:36Blokun ocağın neresinden çıktığı, ne zaman çıktığı, kaç numarada blok olduğu ve konsülün ismi gibi birçok isim ya da kısaltmalar var.
07:46Bu kısaltmaları biliyoruz. Yaklaşık burada 70 tane yarı işle blok var.
07:49Hepsinin kendine has kesim tekniği var. Basamaklandırılmış.
07:53Kimine göre bu basamaklandırılmış bloklar gideceği yerde plaka boyunu gösteriyor.
07:58Kimilerine göre ise ben de o fikri destekliyorum.
08:02Bunlar hemen arkada gördüğümüz Karagöl'deki derinin ocakta çıkıyor.
08:06Yani eskisinden orası mermer ocağıydı.
08:09Sonrasında ocak işlemini bitirdikten sonra içerisi su doldurularak göle dönüştürülmüş.
08:14O yüzden görüntüsü de kara olduğu için Karagöl adını almış.
08:18Arkeoloji literatürüne de Karagöl mermer ocağı diye geçer.
08:22Teos'u hem antik dönemde hem de modern dünyada adını duyuran önemli bir meta diyelim, önemli bir malzeme bu mermer türü.
08:31Teos yazıtlarıyla da oldukça dikkat çeken kentlerden birisi.
08:36Özellikle Helinistik ve Roma dönemi hakkında önemli bilgiler veren yazıtlar arasında
08:40kral mektupları, vakıf yazıtları ve başka kentlerle yapılan anlaşmalar bulunuyor.
08:46Ancak yazıtlar arasında birisi gerçekten çok ilginç.
08:51Özellikle 60'lı yıllarda yapılan kazılarda ortaya çıkarılan kral mektupları.
08:57İşte bunlardan ilki M.Ö. 246 yılına talenen eski Mısır kralı 2. Bitolemaios'un kente yazılmış olduğu mektup.
09:05Ardından 204 yılına talenen 3. Antiyokos yani Büyük Antiyokos'un, Seleukos kralı Büyük Antiyokos'un kente yazmış olduğu mektuplar.
09:13Ve ardından bizim 2017 yılında bulmuş olduğumuz Kira Sözleşmesi geliyor.
09:18Bu Kira Sözleşmesi zengin bir kişi büyük bir yeri, araziyi içindeki kölelerle ve müştemilatla birlikte gençlere,
09:27gençler çünkü bir toplum içerisinde sosyal bir topluluk grupları var.
09:32Onlara gelir kaydedilsin diye bu toprağı, araziyi bağışlamış.
09:37Onlar da bu araziyi kiraya vermişler.
09:41Ve bu kiraya verirken de işte şartlar arasında diyor ki bu kira verilebilmesi için bir kefil 6 tane şahit gerekiyor.
09:50Efendime söyleyeyim hangi ay kiranın başlayacağı, kira ödenmezse ne kadar faiz uygulanacağı,
09:56kiracının sorumluluklar arasında araziye iyi bakacağı, müştemilata iyi bakacağı,
10:01köylere iyi bakacağı gibi birçok ayrıntılı bilgi yer alıyor.
10:11Özellikle Kültür ve Turizm Bakanlığı'na verdikleri izin ve maddi destek için,
10:16Türkiye İş Bankası'na 2018 yılından itibaren Dinozor Tapınağı'na verdikleri maddi destek için,
10:21Türk Tarih Kurumu'na, İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne,
10:24Yaşar Oldik ve Ankara Üniversitesi'ne son olarak Surcon International ile
10:29Gigant Swiss firmalarına verdikleri destekten ötürü çok teşekkür ediyorum.