Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Cumhuriyet TV ekranlarına hoş geldiniz sevgili seyirciler.
00:17Orta Doğu'da gerilim bir türlü düşmüyor. Yeni gelişmeler var özellikle İsrail ve Lübnan arasında bunları konuşacağız konuğumuz
00:25Cumhuriyet.com.tr Dış Haberler Müdürü Mustafa Birol Güger hoş geldin.
00:30Hoş bulduk kolay gelsin.
00:31Teşekkürler nasılsın öncelikle?
00:33Teşekkür ederim.
00:33Şimdi zaten Filistin-İsrail savaşı aylardır gündemimizde konuşuyoruz fakat yeni gelişmeler de var.
00:41Nedir son durum Hizbullah çatışmasında İsrail'in?
00:45Evet 17 Eylül'de malum hepimizin bildiği üzere istihbarat tarihine geçecek bir operasyon yapıldı ve eş zamanlı olarak Hizbullah üyelerine ait
00:54çağrı cihazları arkasından da telsizler infilak ettirildi.
00:57Bu olayın ardından tabii bütün uzmanların da hemfikir olduğu gibi çatışmalar artık yani bölgesel bir savaş riskini doğuracak kadar yükseldi.
01:10Şimdi şu anda Hizbullah ile Lübnan'ın özellikle Lübnan'ın güneyinde ve İsrail'in kuzeyinde Hizbullah kuvvetleri ile İsrail ordusu arasında çatışmalar devam ediyor.
01:22İsrail ordusunun saldırılarının daha çok hava saldırılarında yoğunlaştığını görüyoruz.
01:26Hizbullah da bunlara kısıtlı olarak roket atışlarıyla karşılık veriyor.
01:32Bir taraftan çeşitli ülkeler Lübnan'dan vatandaşları tahliye etmeye çalışıyor.
01:36Bir taraftan İsrail'e yönelik uçuşların bir bir askıya alındığına biz şahit oluyoruz.
01:42Tabii ülkelerde çeşitli açıklamalar yapıyorlar.
01:45Mesela Amerika Birleşik Devletleri Biden bugün dedi ki Orta Doğu'da daha büyük bir savaşın çıkmasını engellemek için çalışıyoruz dedi.
01:53Fakat bir taraftan da Amerika Birleşik Devletleri'nin bölgeye çok fazla birlik kaydırdığını görüyoruz.
02:00İşte son olarak ABD ordusunun 101. Hava İndirme Tümeni'ne ait unsurlar 4 kargo uçağı Kıbrıs ve İsrail'e indi.
02:08Hemen arkasından USS Truman uçak gemisi Norfolk'tan hareket etti.
02:12Muhtemelen istikameti Doğu Akdeniz olacaktır.
02:15Ve yine 6 adet A-10 ve 3 adet tanker uçağının Akdeniz'e kaydırıldığına, İspanya'ya kaydırıldığına dair bilgiler var.
02:22Şu andaki saldırılarda Lübnan Sağlık Bakanlığı'nın yaptığı açıklamalara göre 492 kişi ölürken 645'den fazla kişi de yaralandı.
02:32Aynı zamanda İsrail'de de Hezbollah'ın misillemeleri sonrası olağanüstü hal ilan edildi.
02:39Peki bu gelişmeler bölgede daha sert çatışmaları tetikleyebilir mi?
02:47Evet.
02:47Şimdi zannediyorum dün İsrail ordusu tarafından yapılan bir açıklamada Hezbollah'ın ana karargahına ev sahipliği yapan Bekaa Vadisi'nin de hedef olacağı söylendi.
02:59Şayet böylesi bir adım atılırsa şüphesiz ki çatışmalar daha da şiddetlenecektir diye düşünüyorum.
03:06Netenyahu harekata ilişkinin yaptığı açıklamada son olarak kuzeyli güç dengesini değiştirme sözü vermiştik ve bunu yerine getirmeye çalışıyoruz dedi.
03:13Şimdi bana kalırsa 17 Eylül'de yapılan saldırılar daha büyük bir harekat için bir öncü saldırı niteliğindeydi.
03:20Ve bunun amacı da hedefi de rakibin moralini kırmaktı, psikolojik üstünlük sağlamaktı.
03:26Yani bir öncü saldırı niteliğindeydi bu.
03:28Fakat aynı zamanda bana kalırsa daha kapsamlı bir harekatın da ilk adımıydı.
03:34Yani bu karmaşadan yararlanmak isteyecektir İsrail.
03:37Şimdi pek çok kişinin muhtemelen aklında aynı soru vardır.
03:41Yani gazete gördüğümüz türden bir kara harekatı bu bölgede yaşanacak mı?
03:46Şimdi İsrail 12 Temmuz 14 Ağustos 2006 tarihleri arasında Güney Lübnan'a bir kara harekat düzenledi.
03:52Fakat istediği neticeyi alamadı.
03:55Bu sebeple bu tarihten sonra da özellikle Güney Kıbrıs'ta müttefiki olan Güney Kıbrıs'ta
04:01Güney Lübnan'ın arazi şartlarına benzediği için burada çok fazla askeri harekatlar yapmaya başladı.
04:09Ve bunlara hep o zamanlar dediler ki yoğun büyük bir savaş simülasyonu.
04:13Bugün de işte artık bunun karşılığını görüyoruz.
04:16Fakat dediğim gibi İsrail kara harekatı yapmakta acele etmeyecektir.
04:22Çünkü bugün biz yani şöyle İsrail'in üstünlüğü biraz hava üstünlüğüne dayanıyor.
04:27Yani gerek biz Güney Lübnan'da gerek diğer bölgelerde hep bakıyoruz hep Suriye'de
04:33hava harekatları şeklinde yani İsrail'in operasyonlarının şekillendiğini görüyoruz.
04:37Mesela Gazze'de bir kısmı bir kara operasyonu yapıldı.
04:42Bu çok başarılı sonuçlar vermedi.
04:44Yani biz buradan anladığımız kadarıyla İsrail ordusu gerçekten de karada
04:49yani zannedildiği gibi çok büyük bir üstünlüğe ve dinamikliğe sahip değil.
04:53Hava harekatlarında başarılı olmasının sebebi de çok basit.
04:57Çünkü Lübnan'ın bir hava savunma sistemi yok.
04:59Yani o yüzden bunun çok adil bir savaş olduğunu söyleyemeyeceğiz.
05:03Hizbullah'ın bugün savaştan kaçındığını yani daha geniş bir savaştan kaçındığını
05:09özellikle gözlemliyoruz.
05:10Fakat yine de Hizbullah tarafından verilen karşılıklar tepkisizlik olarak değerlendirmemeli.
05:18Muhtemelen onlar da 2006'dan bu yana onlar da askeri kapasitelerini genişletmişlerdir.
05:23Yani daha geniş bir savaş özellikle bir kara harekat olursa o zaman bir şeyler söyleyebiliriz.
05:28Tabii ki buna da yani Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere'nin de iştirak edeceğini
05:32göz önünde bulundurduğumuzda dediğim gibi bölgesel ve bölge dışı aktörlerin katıldığı
05:39daha geniş ölçekli bölgesel bir savaş riski her zaman vardır.
05:44Yani şu anda sorgusuz bir şekilde hava üstünlüğü İsrail'de.
05:48Sanıyorum demir kubbeleri de aynı zamanda savunmada çok etkili.
05:52Peki bunun yanı sıra İsrailli Bakan'ın bir tampon bölge söylemi vardı.
05:57Nedir o?
05:58Yani tampon bölgeden kasıt nedir?
06:00Şimdi dedi ki Lübnan'ın güneyinde yaşayan halk tahliye edilerek bu çok maksimalist bir
06:06talep yani bu halk tahliye edilerek burada bir tampon bölge oluşturalım dedi.
06:11Şimdi bunun iki türlü indikasyonu olabilir.
06:13Kısa vadede Hizbullah'ın işini zorlaştırabilir.
06:16Çünkü Hizbullah Güney Lübnan'da üstlenmiş vaziyette ve saldırılarını buradan İsrail'e
06:21doğru yönetiyor ve şimdi bu böyle bir şey olması halinde yine orta vadede yani İsrail'e
06:28savunma hattını genişletme ve olası tehditlere karşı erken müdahale fırsatı da tanıyabilir.
06:34Ve uzun vadede yani bölgedeki halkın tahliye edilmesi ve daha sonra burada yapılacak
06:40demografik değişimle yani İsrail lehine bir nüfus, İsrail lehine bir demografik
06:49yapı gibi ona çeşitli avantajlar sağlayabilir.
06:52Fakat şunu unutmamamız gerekiyor.
06:541982-2000 yılları arasında yine bölgede çatışmaların devam ettiği bir süreçte
07:00İsrail Lübnan'ın güneyinde bir güvenlik kuşağı oluşturmuştu.
07:02Fakat bu güvenlik kuşağı İsrail'e kısa vadede çeşitli güvenlik avantajları sağlamasına
07:07karşı orta vadede direniş hareketini güçlendirmiş ve uluslararası tepkilere neden olmuştu.
07:12Çünkü biz toprağa ilhak ediyorsunuz yani bu problemli bir durum uluslararası hukuk
07:16açısından yani ne kadar işe yaramıştır gerçi o ayrı bir tartışma konusu yani İsrail'in
07:22böyle bir geleneği var stratejik anlamda önemli gördüğü bölgeleri zorla kontrol
07:28altına alma gibi.
07:29Bunun en önemli örneklerinden bir tanesi de 1981 yıllarında çıkarılan Golan Tepeleri
07:37yasasıyla Suriye'ye ait olan Golan Tepelerinin ilhak edilmesi.
07:41Şimdi Uluslararası Toplum ve BMGK o gün bu kararı tanımamıştı.
07:45Fakat İsrail'in bölgedeki işgali fiilen sürmekte.
07:51Şimdi son soruma geçmeden önce BMGK dedin.
07:56Peki oranın tutumu nasıl bu saldırılara karşı?
08:00Şimdi 2. Dünya Savaşı'nın galiplerini içeren BMGK 5 ülkeden oluşmakta.
08:075 ülke ve ben şu şekilde adlandırıyorum 5 ülke ve 2 blok.
08:11Bloklardan bir tanesi Rusya ve Çin.
08:14Bloklardan diğeri de ABD, İngiltere ve Fransa.
08:17Bu ülkeler genellikle bu 2 ayrı blok birlikte karar verme, birlikte hareket etme, birbirlerine
08:24oylamalarda destekleme eğilimi içerisindedir.
08:26Dolayısıyla burada da bir 3'e 2 gibi bir durum söz konusu.
08:30Yani BMGK'nda İsrail'i zorda bırakacak bir kararın çıkmasını ben olanak dahilinde görmüyorum.
08:36Çünkü sıklıkla Rusya ve Çin tarafından önerilen veya talep edilen meselelerin,
08:45maddelerin bu kuvvetler tarafından veto edildiği bilinmekte.
08:50Yani buradan bir şey çıkacağını ben zannetmiyorum.
08:52Çıkarsa da muhtemelen İsrail lehine çıkar.
08:54İsrail lehine çıkar ya da bir tarafsızlık lehine çıkar.
08:56Şimdi burada ayrı bir mesele de tabi bölgeyi çok ilgilendiren bir olay olduğu için bu
09:02Arap ülkelerinin tutumu.
09:04Onlara da şu an baktığımız zaman yani gerek Ürdün olsun, gerek Suudi Arabistan olsun,
09:08gerek Birleşik Arap Emirlikleri olsun çok uzun zamandır İsrail ile normalleşme süreci içerisindeler.
09:14Ve onların tepkileri de şu anda nasıl desem kağıt üzerinde kınamalardan öteye geçmiyor.
09:21Yazılı tepkiler.
09:25Peki son olarak şunu da sormak gerekiyor sanırım bu noktada.
09:29Orta Doğu çok karışık şu anda ve daha önce bir İsrail-İran gelelimi gördük.
09:36Son gelişmelerle birlikte Orta Doğu'da yeni savaşlar görür müyüz?
09:40Özellikle İran tarafından İsrail ile yapılacak bir saldırı, bir harekat görür müyüz?
09:47Şöyle, bunu birkaç farklı pencereden inceleyebiliriz, cevaplanmayabiliriz bu soruyu.
09:54Birincisi İsrail'in uluslararası konumu, avantajları.
09:58Ben her zaman İsrail'i Birleş Milletler'in en ayrıcalıklı üyesi olarak tarif ediyorum.
10:03Hiçbir ülke yoktur ki tarihinde bu kadar savaşla bu kadar ilhak hareketi üstlensin, yapsın, icra etsin.
10:10Fakat adam akıllı bir tepkiyle karşılaşmasın.
10:13Yani İsrail'in uluslararası arasında kuvvetli dostları var.
10:17İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri bunların başında gelir.
10:20Fransa önemli dostlardan bir tanesidir.
10:22Kuvvetli bir sermaye birikimi var.
10:24Şöyle, çok fazla savunma harcaması yapıyor.
10:29Kendine has bir milli ulusal silah sanayi var.
10:32Yani şimdi İsrail şu aşamada şunu düşünüyor olabilir.
10:37Biz tam da Rönesans'ımızı yaşıyoruz.
10:39Bizi artık kimse durduramaz.
10:42Bir bakıma da kendi baktıkları pencereden mesele bu şekilde görülüyor olabilir.
10:47Bir de şimdi İsrail içinden bakmak lazım.
10:48İsrail toplumu karpuz gibi ikiye bölünmüş.
10:51Yani bir tarafta Netanyahu'nun başkanlık ettiği, Likud'un başkanlık ettiği aşırı sağcı ittifak.
10:56Diğer tarafta da solcuların, sosyalistlerin veya Arap milliyetçilerin oluşturduğu farklı bir kanat.
11:03Netanyahu hakkında açılmış çok fazla yolsuzluk dosyası var.
11:08İktidarı kaybetti, geri geldi.
11:10Yani hala iktidarı çok sallantıda, hala telaffuz sokaklarında hükümet karşı gösteriler yapılıyor.
11:16Dolayısıyla muhtemelen Netanyahu birincisi iktidarı tehlikede olduğu için tek çıkış yolunun savaş olduğuna inanıyor.
11:24İkincisi İsrail gerçekten de bugüne kadar savaşarak çok şey elde etti.
11:28Yani ta 6-7 gün savaşlarından, yom kipurdan, şuradan buradan alalım bugüne kadar gelene kadar şiddetle, kaba kuvvetle, güç yoluyla, diplomasiyle kazandığından çok fazla şey kazandı.
11:40O yüzden de bunu büyük bir fırsat olarak görüyor olabilir.
11:42Bugün bakıyoruz Batı şeriyede İsrail'in genişlemesinin, yani dar planda iki bölge var.
11:50Bunlardan bir tanesi Gazze'ydi, şu anda Abluka kırıldı, içeri girdi ve çok büyük ölçüde orayı işgal etti.
11:56İkincisi hemen ardından Batı şeriyede topraklarını genişletmeye başladı.
12:01Şimdi Güney Lübnan'da benzer bir harekete girişiyor.
12:05Daha önce Golan Tepelerine doğru genişlemişti.
12:07Ve buralarda hep İsrail silahla sonuç aldı.
12:10Bugün de tekrar silahla sonuç alacağını düşünüyor olabilir.
12:15Fakat dünya 20 sene önceki dünya değil.
12:17Dünya dengeleri hızlı bir şekilde değişiyor.
12:20Bugün geçmişten ziyade tek kutuplu veya çift kutuplu dünya dönemlerinde olduğu gibi değil de bugün daha ziyade bir çok kutuplu söz konusu.
12:30Bugün mesela bölgesel güçler var, bugün bölgesel inisiyatifler var, bugün alternatif inisiyatifler var.
12:36Yani NATO'nun da alternatifi var.
12:38Belki yarın Birleşmiş Milletlerinde bir alternatif olacak eğer böyle giderse.
12:42Dolayısıyla dünya 20 sene önceki dünya değil.
12:46Şüphesiz İsrail de 20 sene önceki İsrail değil.
12:49Fakat gelişmeleri hepimiz göreceğiz.
12:51Ancak Netanyahu'nun savaş yanlısı olduğuna inanıyorum, savaşı büyütmek istediğine inanıyorum.
12:57Bütün Orta Doğu'ya yaymak gibi bir planı var mı?
13:00Bence bütün Orta Doğu'ya yaymaktan ziyade en azından yani Levent bölgesi dediğimiz işte Suriye, Lübnan buralarda savaşı diri tutmaya çalışıyor.
13:08Kendi ülkesi için yani kendi şimdi İsrail Filistin devletini tanımıyor.
13:13Dolayısıyla Batı Şeria'yı da Gazze'yi de artık kendi ülkesinin sınırları içerisinde görüyor.
13:17Golan Tepeleri dahil olmak üzere.
13:20Bugün bunu Lübnan'a yayabilir.
13:23Orada farklı bir reaksiyonla karşılaşabilir, muhtemelen karşılaşacaktır.
13:30İsrail, İran'ı tahrik etmeye muhtemelen devam edecektir ki bugün İran dediğimiz devlete bir nükleer güçtür.
13:36Yani bu işler büyük bir felaketle sonuçlanabilir.
13:39Yani İsrail halkının lehine veya aleyhine ama yani insanlık açısından baktığımız zaman yani daha fazla ölüm, daha fazla kan, daha fazla gözyaşı anlamına geliyor.
13:48Dolayısıyla birilerinin çıkıp İsrail'e dur demesi gerekiyor.
13:51Fakat İsrail'e dur demesi gerekenler Orta Doğu'yu kuvvet kaydırmaya devam ediyor.
13:55Bütün mesele budur yani.
13:57Daha büyük bir trajedi doğabilir diyorsunuz.
14:00Tetiklenebilir yani çok olası.
14:02Peki eklemek istediğim bir şey varsa onu da alayım senden.
14:06Şu an eklemek istediğim bir şey yok.
14:07Teşekkür ederim.
14:08Ben teşekkür ederim.
14:09Vakit ayırdım bugün.
14:11Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Orta Doğu'daki gelişmeleri sizlere aktarmaya çalıştık.
14:15Bakalım önümüzdeki günlerde neler göreceğiz.
14:18Ancak bugünlük burada noktalayalım.
14:20Başka bir programda görüşmek üzere.