Haber Global ve GLOOB'un medya ana iş ortağı olduğu "Global Leaders Summit"e video mesaj ile katılan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, enflasyonla ilgili önemli mesajlar verdi.
https://haberglobal.com.tr/ekonomi/bakan-simsekten-global-liderler-zirvesinde-enflasyon-mesaji-379399
https://haberglobal.com.tr/ekonomi/bakan-simsekten-global-liderler-zirvesinde-enflasyon-mesaji-379399
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sürdürülebilir yüksek büyüme için bizim mutlaka fiyat iştiklarını sağlamamız lazım.
00:06Mali disiplini yeniden tesis etmemiz lazım.
00:09Sürdürülebilir cari açık yine olmazsa olmazlardan ama en kritik olanı yapısal dönüşümdür.
00:17Çünkü yapısal dönüşümle biz rekabet gücümüzü artıracağız ve verimliliği artırarak refah seviyemizi yükselteceğiz.
00:26Programımızı eğer daha önceden benden duyduysanız veya basından bildiğiniz gibi
00:32programımızın en önemli önceliği enflasyonu tek haneye düşürmektir.
00:38Geçen sene bir geçiş dönemi yaşadık enflasyonda.
00:44Enflasyon Mayıs ayında zirveyi buldu.
00:48Bu sene sonu itibariyle enflasyonu yaklaşık Merkez Bankası'nın hedef bandının üst kısmı olan %42 civarında %41,5'la bitirmeyi ümit ediyoruz.
01:03Gelecek sene enflasyonu %20'nin altına %17,5 işte orta vadeli programın hedefi
01:10ama 2026 sonunda da tek haneye düşürmeyi hedefliyoruz.
01:16Bunun için Merkez Bankamız gerek geleneksel sıkı para politikası, gerekse miktarsal sıkılaştırma,
01:26gerekse seçici kredi sıkılaştırma anlamında elindeki bütün imkanları seferber etmiş durumda.
01:33Dolayısıyla enflasyon beklentileri ve enflasyonu çıpalamış durumda.
01:38Zaten yazın başlayan belirgin dezenflasyon önümüzdeki aylarda devam edecek.
01:45Biz enflasyon hedeflerimizin gerçekçi olduğuna ve bunları tutturabileceğimize inanıyoruz.
01:51Tabi dezenflasyonun yanında diğer önemli bir hedefimiz, az önce de ifade ettim.
01:58Bütçe açığını kalıcı bir şekilde %3'ün altına çekmek.
02:04Bildiğiniz gibi deprem nedeniyle yine EYT nedeniyle geçen sene ve bu sene bütçe açığımız oldukça yüksek seyrediyor.
02:13Gari safi yurt içi hastaya oran olarak bütçe açığı geçen sene %5.2 idi, bu sene %4.9'a gerilemesini bekliyoruz.
02:23Ama gelecek sene bizim için kritik bir sene.
02:27Dezenflasyon sürecini desteklemek için bütçe açığın milli geliri oranını %3 civarına düşürmeyi hedefliyoruz.
02:35Sonraki yıllarda da %3'ün altına çekerek dezenflasyona güçlü bir destek vereceğiz.
02:43Diğer hedeflerimizden bir tanesi de cari açığın kalıcı bir şekilde %2 ve altına çekilmesidir.
02:52Bildiğiniz gibi geçen sene cari açık %4 civarındaydı.
02:57Bu sene muhtemelen %2'nin altında %1.7 olarak öngörüyoruz.
03:04Gelecek sene %2 civarı bir cari açık öngörümüz var.
03:08Sonraki senelerde ise %1.5-2 arası bir cari açık hedefliyoruz.
03:14Şimdi cari açığın %2-2.5'un altında olması şu demek.
03:19Bir, Türkiye'nin dış borcunun milli geliri oranı artık düşüyor demektir.
03:26İkinci olarak da rezerv birikimine imkan sağlıyor.
03:30Çünkü hedeflerimizden bir tanesi de Türkiye'nin rezerv yeterliliğini arttırmaktır.
03:37Ve böylece Türkiye'nin dış kırılganlıklarını azaltmaktır.
03:41Tabi bu politikaların bir sonucu olarak da büyümede geçici bir yavaşlama olacak.
03:48Ama daha dengeli, daha sürdürülebilir yüksek büyümeye geçiş yapacağız.
03:55Evet, geçen sene büyüme bildiğiniz gibi %5 civarıydı.
04:00Fakat bunun 8 puanı iç talep kaynaklıydı.
04:058 puandan fazlası.
04:07Net ihracatın katkısı da eksi 3 puanın üzerindeydi.
04:11Dengesiz bir büyümeydi ve bu enflasyonu, cari açığı doğruyordu.
04:16Bu sene büyüme daha mütevazı, uzun vadeli ortalamalarımıza göre
04:23dezenflasyon programı nedeniyle %3.5 civarında bir büyüme öngörüyoruz.
04:29Ama bu büyümenin 1 puanı dış talepten gelecek.
04:34Net ihracatın katkısı 2.5 puanı da iç talepten gelecek.
04:39Gelecek sene büyümeyi %4, daha sonra da 4.5 ve 5 olarak öngörüyoruz.
04:44Ama net ihracatın katkısı pozitif olmaya devam edecek.
04:50Peki, programımız özünde bir dezenflasyon programı.
04:56Dezenflasyonla birlikte biz sürdürülebilir yüksek büyümeye geçmek istiyoruz.
05:02Dezenflasyonun amacı hakikaten Türkiye'de öngörülebilirliği arttırmaktır.
05:08Türkiye'de refahı kalıcı bir şekilde arttırmaktır.
05:11Ve dezenflasyon başlamış durumda.
05:14Peki, az önce size çerçevesini çizdiğim programımız çalışıyor mu?
05:19Müsaade ederseniz o konuya bir bakmak istiyorum.
05:23İkinci bir ana konu olarak.
05:26Şimdi, büyümede dengelenme bizim önceliklerimizden bir tanesiydi.
05:32Dikkat ederseniz bu grafiğe, geçen sene iç talepteki büyüme,
05:39özellikle ilk üç çeyrekte, yüzde 8 ile 11 arası neredeyse.
05:45Yani iç talebin büyümeye katkısı.
05:48Bu çok yüksek bir rakam.
05:50Net ihracatın katkısı da eksi.
05:53Tabii bu dediğim gibi dengesiz bir büyüme.
05:56Biz daha dengeli bir büyümeye geçişi sağlamış durumdayız.
06:01Tabii ki büyümede dediğim gibi geçici bir yavaşlama var.
06:06Ama bu geçici dezenflasyonla birlikte, enflasyonun kalıcı bir şekilde düşmesiyle birlikte
06:12Türkiye'nin hem büyüme potansiyeli yükselecek, hem de büyüme performansı yükselecek.
06:18Bakın size basit bir örnek vermek istiyorum.
06:221990'lı yıllarda enflasyon çok yüksekti.
06:26Ortalama %70 civarındaydı.
06:29Türkiye'de real büyüme %3'ler civarıydı.
06:33Peki ne yaptık?
06:342000'li yılların başında enflasyonu kalıcı olarak bir tek haneye düşürdük uzun bir süre.
06:41O dönemde Türkiye'de ortalama büyüme %5,5 ve üzeridir.
06:46Dolayısıyla dikkat ederseniz enflasyonla büyüme arasında kısa vadede tabii bir etkileşim var.
06:55Ama orta uzun vadede enflasyonun tek haneye inmesi,
07:00Türkiye'nin büyüme potansiyelini ve büyüme performansını yükseltecektir.
07:04Cari açıktaki iyileşme çok ciddi bir şekilde sağlanmış durumda.
07:12Geçen sene, Mayıs ayında, bu programın hemen arefesinde,
07:18cari açığımız 57 milyar dolar civarıydı.
07:22Bugün cari açığımız 20 milyar doların altına düşmüş durumda.
07:27Programın başarısı burada çok net bir şekilde ortaya çıkıyor.
07:32Çok büyük ihtimalle bu sene milli gelire oran olarak
07:37cari açığı dediğim gibi %2'nin oldukça altında bir seviyede bu yılı tamamlayacağız.
07:44Önümüzdeki senelerde de cari açığı %2'nin altında tutmayı hedefliyoruz.
07:51Diğer önemli bir önceliğimiz tabii ki mali disiplin.
07:54AK Parti hükümetlerinin en önemli özelliklerinden bir tanesi,
07:59mali disiplini uzun bir süre sağlamış olmasıdır.
08:02Bakın, 2003-2022 yılı bütçe açığının milli gelire oranın ortalaması %2.4.
08:11Yani mastery kriteri olan %3'ün oldukça altında.
08:15Geçen sene tabii ki depremin etkisiyle bu açık büyüdü.
08:23Aslında tedbir almasaydık geçen sene açık %9.8 gibi çok dramatik bir seviyeye ulaşabilirdi.
08:32Ama biz geçen sene özellikle yaz aylarında oturduk ve ciddi tedbirler aldık.
08:40Önden yüklemeli mali konsolidasyona gittik.
08:44Ve o tedbirler sayesinde biz geçen seneyi bütçe açığının gayri safi bütçe oranı olarak %5.2'de tamamladık.
08:54%5.2 tabii Türkiye için yüksek bir rakam.
08:58Ama bunun 3.6 puanı yani üçte ikisi deprem kaynaklı.
09:05Dolayısıyla aslında temelde tabii ki depremin etkisi önemli.
09:12Geçen sene büyüktü bu sene devam ediyor.
09:14Gelecek sene de devam edecek.
09:16Çok büyük ihtimalle 2026'da da depremin etkisi azalarak devam edecek.
09:21Ama burada bizim için az önce de söyledim.
09:24En önemli hedeflerden bir tanesi bütçe açığını kalıcı bir şekilde %3 ve altına çekmektir.
09:32Bu sene bütçe açığı geçen seneye göre biraz daha düşük olacak %4.9.
09:37Ama gelecek sene 3.1'lik bir bütçe açığını hedefliyoruz.
09:43Buradaki bütçe açığından yani bütçe açığını düşürme hedefimizin esas itibariyle yani gayesi
09:52Merkez Bankası'na enflasyonu düşürmede yardımcı olmaktır.
09:56Neden?
09:57Çünkü Türkiye'nin Avrupa Birliği tanımlı kamu iç ve dış borcunun toplamına bakarsanız
10:04milli gelire oran olarak %28 civarı.
10:08%28 bizim gibi ülkelerin ortalaması neredeyse %69 civarı.
10:15Dolayısıyla bizim kamu borçluluğunu düşürmek için biz bunu yapmıyoruz.
10:20Buradaki temel hedefimiz tabii ki dezenflasyona destek vermektir.
10:26Yani enflasyonun tek haneye düşmesinde Merkez Bankası'na güçlü destek vermektir.
10:33Ayrıca tabii ki bütçeyi disipline edebilirsek yapısal dönüşüm için, sanayide dönüşüm için,
10:40yeşil dönüşüm için, dijital dönüşüm için ilave kaynak imkanına kavuşmuş olacağız.
10:47Onun için bizim hedefimiz burada reformlara alan açmak
10:52ve Merkez Bankası'nın enflasyonla mücadelesini güçlü bir şekilde desteklemektir.
10:58Bizim diğer önceliklerimizden bir tanesi de rezerv yeterliliğine ulaşmaktır.
11:04Son bir yıl içerisinde, yani programın başlangıcından bu yana,
11:09bürüt rezervlerimiz 48 milyar dolardan fazla arttı.
11:14Ve 147 milyar dolar civarında bir bürüt rezerve sahibiz.
11:19Ama net rezervler, swap hariç net rezervlerdeki artış oldukça dramatik.
11:26Yani şöyle bir karşılaştırma yapmak için söylüyorum.
11:30Biz 2002-2013 ki bizim ekonomide iyi bir dönemimizdir.
11:37O dönemde net rezervlerimizdeki artış 38 milyar dolar civarıdır.
11:43Halbuki son bir yılda net rezervlerimizde neredeyse 78 milyar dolarlık bir artış oldu.
11:51Bu aslında programa olan güvenin en belirgin göstergesi.
11:56Programın çalıştığını net bir şekilde ortaya koyuyor.
12:00Çünkü, birazdan göstereceğim, bu rezerv artışının birden fazla kaynağı var.
12:06Ve büyük oranda da güvene dayalı bir artıştır bu.
12:10Evet, swap hariç net rezervlerimiz uzun bir aradan sonra tekrar pozitife döndü.
12:17Ve şu anda 17.4 milyar dolarlık bir seviyede.
12:22IMF'nin tanımına göre, ki burada kısa vadeli borçlar var, diğer yükümlülükler var, birçok faktör var.
12:31Genelde IMF bir ve üstünü rezervi yeterli olarak görüyor.
12:37Biz şu anda 0.97'ye ulaşmış durumdayız.
12:40Yani neredeyse o yeterliliği sağlamış durumdayız.
12:43Yine önemli hedeflerimizden bir tanesi kur korumalı mevduattan çıkış biliyorsunuz.
12:49Geçen sene ağustos ayında kur korumalı mevduat neredeyse 144 milyar dolar seviyesine çıktı.
12:57Uyguladığımız program sayesinde kur korumalı mevduatı, işte bu süreçte yaklaşık 96 milyar doların üzerinde azalttık.
13:09Ve şu anda 48 milyar doların altına düşmüş durumda.
13:14Bizim hedefimiz piyasayı bozmadan önümüzdeki aylarda kur korumalı mevduattan çıkış.
13:21Neden? Çünkü bu bizim için bir risk faktörü. Oradan çıkışı tamamlamak istiyoruz.
13:27Yine kur korumalı mevduatın toplam mevduat içerisindeki payı %26'nın üzerinden %10'un altına düşmüş durumda.
13:35TL mevduatın toplam mevduat içerisindeki payı da %52'nin üzerinde çıkmış durumda.
13:43Geçen sene %32 seviyesine kadar düşmüştü.
13:48Dolayısıyla bütün bu göstergeler şunu gösteriyor.
13:51Programımız çalışıyor, programımıza güven pekişiyor ve biz bunu başaracağız.
13:58Çünkü bu program güçlü bir program, iş tutarlılığı olan bir program.
14:03Ve nihai hedeflerimize de ulaşmada tabii ki önemli mesafe katettik ama daha önümüzde 2 yıllık bir süreç var.
14:14Dezenflasyonu sağlayabilmek için tabii ki ticari kredilerdeki büyüme daha ılımlı hale getirildi.
14:22Bu normaldir çünkü kredi genişlemesi üzerinden bir aşırı ısınmayla karşı karşıyaydık geçen sene.
14:30O aşırı ısınmadan şimdi daha makul, daha ılımlı bir kredi büyümesine doğru evrilmiş durumdayız.
14:38Bütün bunların sayesinde Türkiye'nin çok önemli kazanımları oldu.
14:43Mesela Türkiye'nin risk primi 703 baz puanlı geçen Mayıs ayında.
14:4912 Eylül itibariyle 272 baz puana kadar düştü.
14:54Tabii ki bu hala yüksek bir seviye.
14:56Fakat risk primimizdeki düşüş diğer gelişmekte olan ülkelere göre çok dramatik.
15:02Yani diğer gelişmekte olan ülkelere göre çok ciddi bir şekilde pozitif yönde ayrıştık ve risk primimiz çok daha hızlı düştü.
15:12Yine Türkiye'nin spread yani ödediği getiri farkı bir ara 655 puana kadar çıkmıştı.
15:23Şimdi 274 puana kadar düşmüş durumda.
15:27Mesela basit bir şey.
15:30Geçen senenin başında Türkiye'nin 10 yıl vadeli tahvillerinin yani euro bontlarının getirisi veya faizi neredeyse %10 civarına kadar çıkmıştı.
15:43Şimdi %7'nin altına düşürdük.
15:45Dolayısıyla Türkiye hem dış finansmana erişiyor hem de daha ucuza erişiyor hem de daha uzun vadeli erişiyor.
15:54Zaten bu programın amacı da real sektörümüzün, vatandaşlarımızın ihtiyaçlarını karşılaması için daha ucuza, daha makul maliyetlerle ve daha uzun vadeli finansmana erişiminin önünü açmaktır.
16:10Evet bu geçiş döneminde tabii ki bir takım sıkıntılar var.
16:13Tabii ki yan etkiler var ama bunlar geçicidir.
16:18Dolayısıyla biz bütün bunlar aslında bizim doğru yolda olduğumuzu gösteriyor.
16:23Bakın size çok basit bir dış finansmana erişim noktasında bir kaç rakamı paylaşmak istiyorum.
16:31Geçen sene Ocak-Mayıs döneminde bankacılık sektörü yurt dışına 100 dolar borç ödediğinde 97 dolar borç alabiliyordu.
16:40Hem finansman maliyeti çok yüksekti hem de finansmana erişim yüksek değildi yani düşüktü.
16:48Mesela real sektörümüz 100 dolar borç ödeyip 73 dolar bulabiliyordu düşünebiliyor musunuz?
16:55Ve o nedenle rezervler erimiş ve ülkenin dış kırılganlığı artmış durumdaydı.
17:03Peki bugün ne durumdayız?
17:04Bugün ne durumdayız?
17:06Bakın bugün bankacılık sektörümüz 100 dolar borç ödediğinde 153 dolar buluyor.
17:11Real sektörümüz 100 dolar borç ödediğinde 122 dolar bulabiliyor.
17:16Hem de daha ucuza bulabiliyor.
17:18Neden? Çünkü bu program sayesinde risk primimiz düştü ve finansmana erişimde ciddi bir iyileşme sağladık.
17:27Bakın yine bunu destekleyen başka bir husus.
17:312024 yılı içerisinde dünyanın önde gelen 3 derecelendirme kuruluşundan not arttırımı alan dünyada tek ülkeyiz.
17:42Abartmıyorum.
17:44Bakın Moody's bizim notumuzu son bir yılda iki kademe arttırdı.
17:49Standard & Poor's bir kademe arttırdı.
17:53Negatif görünümden pozitif görünüme çekti.
17:57Yani şu anda Moody's de pozitif görünümde.
18:00Fitch bildiğiniz gibi yakın dönemde notumuzu tekrar arttırdı ve bu sene içerisinde notumuzu iki kez arttırdı.
18:08Tabii ki yatırım yapılabilir seviyeden daha uzaktayız ama yatırım yapılabilir seviyeye ülkeler hemen geçemiyorlar.
18:16Bakın size tekrar hatırlatmak için söylüyorum.
18:191990'lı yılların başında Türkiye yatırım yapılabilir nota erişiyor ilk defa.
18:27Sonra 1993'te bunu kaybediyor.
18:30Çok kısa bir süre içerisinde, iki yıl içerisinde kaybediyor.
18:33Türkiye'nin tekrar yatırım yapabilir nota erişmesi tam 20 yıl sürmüş.
18:39Yani 1993'te kaybedilen yatırım yapılabilir seviyeyi biz 2013'te sağlamıştık.
18:46Tabii ki önümüzde yapacak çok şey var ama ben inanıyorum ki bu defa bu program sayesinde yatırım yapılabilir seviyeye geçmişe oranla çok daha hızlı bir şekilde ulaşacağız.
19:01Az önce de söyledim, programın en büyük hedefi, yani bizim için en kritik hedef, enflasyonun kalıcı olarak tek haneye, ondan sonra da düşük tek haneye, yani %5'lerin altına indirilmesi.
19:19Geçen sene bir geçiş dönemiydi.
19:22Bir sürü faktörün etkisiyle Mayıs ayında enflasyon %75'in üzerinde bir seviyede zirveye ulaştı.
19:31Ama Mayıs'tan bu yana enflasyonda çok hızlı bir düşüş var.
19:36Önümüzdeki aylarda bu devam edecek.
19:40Ve dikkat ederseniz %52 enflasyon inmiş durumda.
19:46İnanıyorum ki, yani piyasanın enflasyon beklentilerini baz alırsak, eylül ayında enflasyon 40'lı rakamlara inecek.
19:54Yılı dediğim gibi bizim öngörümüz %41,5 ile kapatmak.
19:59Gelecek senede enflasyonu dediğim gibi %20'nin altına çekmek ve bir sonraki yılda %10'un altına çekmek gibi bir hedefimiz var.
20:10Şu anda hedeflerimiz çerçevesinde gidiyor.
20:13Bakın piyasada enflasyon beklentileri üzerinden bir bakalım.
20:1772 tane katılımcı var. Hem real sektörden hem de tabii ki finansal kuruluşlardan.
20:24Ekim ayında biz sorduğumuzda, 12 ay sonra enflasyon ne olacak diye sorduğumuzda piyasa diyordu ki %45,3 olacak.
20:33Bugün diyor ki %27,5 olacak.
20:36Yani ciddi bir yaklaşık 18 puanlık enflasyon beklentilerinde iyileşme var.
20:4224 ay sonrası enflasyon ne olacak diye sorduğumuzda Ekim ayında işte %26 civarı olacak diyorlardı.
20:50Şimdi ise %18 civarı.
20:53Gördüğünüz gibi yavaş yavaş enflasyon beklentileri bizim hedeflerimize yakınlamaya başladı.
21:00İnanıyorum ki biz hedeflerimizi tutturdukça, enflasyon düştükçe bu enflasyon beklentileri daha da iyileşecek.
21:08Böylece Türkiye'nin tabii ki hem programı çalışacak hem de öngörülebilirlik daha da artacak.
21:16Yapsal reformlar tabii bizim diğer önceliklendirdiğimiz bir alan.
21:20Orta maddeli programda yüzlerce yapsal reform eylemi var, yani adım var.
21:28Bunların detaylarına girecek kadar zamanım yok.
21:31Çünkü bana dediler ki 20 ile 30 dakika arası bu program.
21:34Şunu söyleyeyim.
21:36Yılın ilk iki çeyreğinde biz yapsal reformlar anlamında öngördüğümüz adımların %67'sini tamamladık.
21:44Şimdi diyebilirsiniz ki ya işte niye %100 değil.
21:47Dünya mükemmel bir dünya değil.
21:50Yani %67'lik iyi bir oran.
21:53Yani 3'te 2'lik.
21:55Bunu önemli olan sürekli kılmaktır.
21:58Ve ben inanıyorum ki önümüzdeki dönemde reformlarda daha da hızlanacağız.
22:05Çünkü siyasi istikrar var, seçimlerin hepsini geride bıraktık.
22:10Şimdi tabii ki Yüce Meclisimizin desteğiyle reformlarımızı hızlandıracağız inşallah.
22:17Yapsal dönüşüm, işte reform kısmına geldim ben.
22:21Tabii ki bizim çok kapsamlı bir reform gündemimiz var.
22:24Bizim için en önemli öncelik yapsal reformlarda.
22:28Beşeri sermayenin kalitesinin arttırılması.
22:31Ne demek? İnsanımıza yatırım demek.
22:34Yani eğitimde kaliteden tutun.
22:37Efendim insanlarımızı niteliklendirilmesi, becerilerinin arttırılması, hayat boyu eğitim.
22:43Yani işbaşı eğitim. Bir sürü konu var.
22:47Kadınların iş gücüne katılımı. Bunların hepsi çok değerli, önemli adımlar.
22:52Diğer bir konu yatırım ortamının iyileştirmesi.
22:55Sermaye piyasalarını derinleştirmesi.
22:58Kamu maniyesi alanda önemli reformlar öngördük, yapıyoruz.
23:02Yeşil dönüşüm, dijital dönüşüm.
23:04Peki bütün bu reformlar nasıl bu programı etkileyecek?
23:08Burada verimlilik artışı olacak.
23:10Verimlilik artışı sayesinde Türkiye'de enflasyon düşecek.
23:15Refah artacak. Rekabet gücümüz artacak.
23:18İşte bütün bunlar aslında potansiyel büyümemizi yükseltecek.
23:22Büyüme performansımızı yükseltecek.
23:24Onun için yapsal reformlar bizim programın en önemli bir leşenidir.
23:29Yani bir taraftan tabii ki mali disiplin, dezenflasyon, dış dengedeki iyileşme.
23:37Ama esas bunları kalıcı hale getirecek olan yapsal reformlardır.
23:42Şimdi yapsal reformlar, az önce de söyledim.
23:47Bir taraftan kaynakları daha etkin nasıl kullanırız?
23:50Ama kaynak dediğin zaman tabii ki beşeri sermayeden bahsediyoruz.
23:54Teknoloji ve inovasyon ekosistemini güçlendirmesinden bahsediyoruz.
23:58Bir taraftan sektörel politikalara ihtiyacımız var.
24:02Mesela yeni bir sanayi politikası.
24:04İşte enerjide dönüşüm, yani yeşil dönüşüm.
24:08Tarım, özellikle lojistik ve gıda arzının arttırılmasına yönelik yatırımlar.
24:14Ulaştırma, özellikle rekabet gücümüzü arttıracak artık ulaştırma yatırımları.
24:20Evet, birazdan göstereceğim mesele.
24:23Ulaştırmada biz karayollarına büyük yatırımlar yaptık.
24:26Ama bu ihtiyaç azaldı artık.
24:28Havalimanları, limanlar, bu ihtiyaçların hepsi azaldı.
24:33Şimdi tek önceliğimiz var, örneğin demir yolu.
24:36Ama buradaki en önemli öncelik ne?
24:38Tabii ki organize sanayi bölgelerini limanlara bağlamak.
24:43Yani rekabet gücümüzü arttırmak ve karbon ayak yüzümüzü azaltmak istiyoruz.
24:47Tabii yine yön entişem ve dış entegrasyon alanında da önemli reformlara ihtiyacımız var.
24:54Siyasi istikrarın olması, yatırım ortamının iyileştirmesi, Avrupa Birliği ile yakın coğrafyayla entegrasyon, bütün bunlar önemli başlıklardır.
25:04Peki bütün bu reformların amacı ne?
25:07Bizim amacımız Türkiye'yi yüksek gelirli ülkeler grubuna sokmaktır.
25:13Bakın yine biraz tarihi bir perspektif sunalım.
25:17Türkiye 1950'li yıllarda düşük orta gelir grubuna geçiyor.
25:24Çok uzun bir süre, 2000'li yılların başına kadar düşük orta gelirli grup içerisinde kalıyor.
25:31AK Parti hükümetleriyle birlikte kalıcı olarak 2004'ten itibaren Türkiye üst orta gelir grubuna çıkıyor.
25:41Bu önemli bir kazanım.
25:43Ama 2004'ten beri oradayız yani 20 yıldır oradayız.
25:46Şimdi bizim hedefimiz Türkiye'yi yüksek gelir grubuna yani sınıf atlatmak.
25:52İşte programın önemli hedeflerinden bir tanesi de budur.
25:57Bunun için ne lazım?
25:58Bir, tabii ki bizim çalışma çağındaki nüfusumuzu iyi bir şekilde kullanmamız lazım.
26:07Yani istidamı artırmamız lazım, iş gücüne katılım oranlarını artırmamız lazım.
26:12Bize benzer ülkelere göre çalışma çağındaki nüfustaki büyüme hala iyi.
26:19Yani tabii ki yaşlanıyor ülke ama hala bir fırsat penceresi var.
26:24Bir 15-20 yıllık bir fırsat penceremiz var.
26:26Dolayısıyla bu fırsat penceresini iyi kullanacağız.
26:30Ve Türkiye'yi dediğim gibi yüksek gelirli ülkeler grubuna sokacağız.
26:35Özellikle burada en önemli reform alanlarından bir tanesi kadınların iş gücüne katılım oranını artırmaktır.
26:43Bunun için ne gerekiyorsa bir eylem planı işte çalışıyoruz.
26:48Ama zaten uzun bir süredir çabalıyoruz.
26:53Yani Türkiye'nin tabii kadınların iş gücüne katılım oranı son 20 yılda %20'lerden %36'ya kadar geldi.
27:02Ama OECD ortalaması %66.
27:05Türkiye eğer OECD ortalamasını kadınların iş gücüne katılımında yakalarsa bizim milli gelir büyüklüğümüz %20 daha yükselir.
27:17Dolayısıyla yüksek gelirli ülkeler grubuna girmek yetmez.
27:23Orada yükselmek ve kalıcı bir şekilde Türkiye'yi daha müreffeh bir ülke haline getirmek için mutlaka bizim kadınların iş gücüne katılım oranını artırmamız lazım.
27:34Artırıyoruz ama bunu hızlandıracağız.
27:37Yani son 20 yılda artırdık bunu hızlandıracağız.
27:40Şimdi diğer önemli bir konu sanayide dönüşüm.
27:44Şu grafiğe bakarsanız kişi başı gelirimize göre imalat sanayi katma değerimiz milli gelire oran olarak oldukça yüksek.
27:55Peki niye zengin değiliz?
27:57Çünkü biz katma değer zincirinde az durduğumuz yerde değiliz.
28:02Yani ekonomik kompleksite endeksinde maalesef az durduğumuz yerde değiliz.
28:07Son 20 yılda epey ilerleme sağladık.
28:10Fakat buna ivme kazandırmamız lazım.
28:13Bu da kendi kendine olmuyor.
28:15Onun için bir program çalıştık ve bu programları devreye koyduk.
28:20Birazdan onları sizinle paylaşacağım.
28:22Ve bunun sayesinde bu birazdan bahsedeceğim program sayesinde yüksek teknoloji ihracatımız kişi başı milli gelirimize göre ki şu anda çok düşük onu artıracağız.
28:36Peki nasıl yapacağız?
28:38Burada aktif sanayi politikası uygulamalarıyla yapacağız.
28:43Burada 4-5 tane önemli başlığımız var.
28:47Hemen geçeyim ben.
28:49Yakın dönemde Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından açıklanan HİT 30 programı.
28:55Bu programın amacı 8 önemli alanda 30 öncelikli yatırımı çok güçlü bir şekilde desteklemektir.
29:05Tabi burada ekranda görüyorsunuz.
29:08Yani yarı iletkenlerden mobiliteye kadar yeşil enerjiden ileri imalata kadar sağlıklı yaşamdan dijital teknolojiler haberleşme ve uzay teknolojilerinden değer zincirini tamamlayan yatırımlara kadar.
29:21Birçok alanda çok güçlü destekler vereceğiz.
29:25Ve bu öncelikli yatırımları hayata geçirip Türkiye'nin hem katma değer zincirindeki yerini yükselteceğiz hem de yüksek teknoloji ihracatımızın oranını artıracağız.
29:38Diğer bir alan enerjide dönüşüm.
29:42Şimdi tabi birkaç programımız daha var ama zaman yetersizliğinden yani sanayide dönüşümü.
29:49Ama şunu da yine altını çizmek istiyorum.
29:52YİTAK programımız da çok değerli.
29:55Burada biz şunu yaptık.
29:58Türkiye'nin dış ticaret açığını inceledik.
30:01Dış ticaret açığına sebep olan en büyük 284 tane ürün belirledik.
30:07300 milyar lira kaynak ayırdık.
30:11Ve geçen sene Aralık ayında bu programı açıkladık.
30:14Dedi ki dünyadan veya Türkiye'den bu teknolojiye sahip bu orta yüksek ve yüksek teknoloji ürünleri üretecek yerli yabancı işbirlikleri, girişimciler gelirlerse ve teknik anlamda finansal fizibiliteyi geçerlerse biz kendilerine 2 yıl ödemesiz 10 yıl vadeli Türk lirası cinsinden çok elverişli koşullarda kredi imkanı sunacağız dedik.
30:43Dolayısıyla sanayide dönüşümü aktif bir şekilde biz yapacağız.
30:48Enerjide dönüşüm bizim için bir zaruret.
30:51Evet şu ekrana bakıyorsanız hakikaten çok büyük rakam.
30:57Yani 2003-2024'ün ilk yarısı itibariyle, Temmuz itibariyle daha doğrusu.
31:04Türkiye'nin enerji ithalatı kümületif 905 milyar dolar.
31:10Bu enerji ithalatı bu arada bütün bu dönemdeki cari açığımızın da 1.4 katı.
31:19Bunlar gerçekten büyük rakamlar.
31:21Yani eğer Türkiye enerjide dönüşümü sağlayıp kendi yeterliliğini kısmen sağlayabilirse cari açığı kalıcı bir şekilde ortadan kaldırabiliriz.
31:34Bu da yeşil dönüşümü önceliklendirmemizi gerektiriyor.
31:38Bakın son 20 yılda ciddi bir şekilde yenilenebilir enerjiye yatırım yaptık.
31:45Yenilenebilir enerjinin toplam elektrik üretimi içerisindeki payını %39'dan %55'e çıkarttık.
31:562035 yılında %60'ın üzerine çıkartacağız.
31:59Nükleerle birlikte inşallah bu daha da artacak.
32:02Dolayısıyla enerjide dönüşümü yapıyoruz, yapacağız demiyoruz.
32:06Fiilen yapıyoruz ama bunu hızlandıracağız.
32:11Bakın yenilenebilir enerjide yani kurulu güç dünya sıralamasında 2000'li yılların başında 17. sıradayken bugün 11. sıradayız.
32:22Ama biz tabii ki hedef olarak yani önümüzdeki yıllarda ilk 10'a hatta ilk 5'e girebilir miyiz diye bakacağız.
32:31Neden? Çünkü büyük potansiyelimiz var.
32:34Bakın Avrupa'da co termalde 1. sıradayız, rüzgarda 7. sıradayız, güneş enerjisinde 8. sıradayız.
32:41Fakat geçenlerde bir iki yani Oxford Üniversitesi ve Cambridge Üniversitesi akademisyenlerin yaptığı bir çalışma var.
32:51Ve bu çalışmada diyorlar ki Türkiye'nin yeşil kompleksite potansiyeli yani bu yeşil dönüşüme, dünyanın yeşil dönüşümüne katkıda bulunma potansiyeli
33:02Türkiye çok yüksek.
33:05Türkiye dünyada 6. sırada.
33:07Çin 1. sırada.
33:09Dolayısıyla biz sadece kendi yeşil dönüşümüzü sağlamayıp aynı zamanda aslında bu alana yapacağımız yatırımlarla
33:17dünyada yeşil dönüşüm için de biz katkı verebileceğiz.
33:21Tabii az önce de söyledim, önemli sektörel önceliklerimizden bir tanesi de tarımdır.
33:28Tarımda dönüşümdir.
33:30Burada özellikle işlenmeyen tarım arazilerini üretime kazandırması, stratejik tarım ürünlerinde üretim planlaması, bunlar hepsi yapılıyor şu anda.
33:40Sözleşmeli üretim, yine şu anda uygulamada.
33:43Seri ay yatırımlarının modernleştirmesi, yine başladığımız.
33:48Organize tarım bölgelerinin sayısının arttırılması ki bu konuda epey bir kaynak ayıracağız.
33:56Akıllı tarım uygulamalarının yaygınlaştırılması, bütün bunlar bizim tarımda dönüşümü önceliklendirdiğimizi gösteriyor.
34:03Bakın, enerjide dönüşüm, sanayide dönüşüm, tarımda dönüşüm.
34:09Bunlar bizim için kritik alanlar, bunlar verimliliği artıracak, bunlar rekabet gücümüzü artıracak.
34:18Alt yapı bizim hakikaten önceliklendirdiğimiz bir konu.
34:23Bakın, 2003'ten bu yana 277 milyar dolarlık yatırım yaptık.
34:292053'e kadar da yaklaşık 200 milyar dolar daha yatırım yapmayı planlıyoruz.
34:34Ama bu yatırımların büyük bir kısmı demir yollarına olacak.
34:38Az önce de ifade ettim, şu anda bizim önceliğimiz organize sanayi bölgelerinin liman bağlantısını sağlayıp rekabet gücümüzü artırmak.
34:48Yani önümüzdeki, şöyle söyleyeyim, önümüzdeki 25-30 yıl içerisinde 70 milyar dolarlık demir yolu yatırım yapacağız.
34:58Biliyorum, bu seneki global liderler zirvesinin önemli bir teması da yapay zeka.
35:05Türkiye, tabii ki yapay zekada da aslında iyi bir noktada diyebilirim.
35:14Bu grafik IMF'den, Yapay Zeka Hazırlık Endeksi.
35:19Türkiye, dikkat ederseniz, gelişmekte olan ülke ortalamalarından çok daha hazırlıklı.
35:27Bu bizim için çok değerli.
35:29Ama bu yetmez.
35:31Bu önemli başlıklara ciddi yatırım yapacağız.
35:34Dolayısıyla her ne kadar gelişmekte olan ülkelere göre,
35:38yapay zeka hazırlık endeksinde daha iyiysek de biz gelişmiş ülkelerle yarışmak istiyoruz.
35:47Onlarla arayı kapatmak istiyoruz.
35:49Çünkü yapay zeka, diğer sanayi devrimlerinden çok farklı.
35:55Yapay zeka, hakikaten çok ciddi fırsatlar içeriyor.
36:01Ama yeterince hazır değilseniz, yapay zekaya hükmedemezseniz,
36:07önümüzdeki dönemde çok büyük tehditlerle karşı karşıya kalabiliriz.
36:11Dolayısıyla yapay zeka bizim önceliklendirdiğimiz bir alan.
36:15Yani dijital altyapıdan tutun, inovasyon, entegrasyon ekosisteminden,
36:21beşeri sermaye, yani insandan ve regulasyondan, etikten, bütün alanlarda ciddi bir çaba içerisinde olacağız.
36:30Yine burada Dünya Bankası'nın bir grafiğini sizlerle paylaşmak istiyorum.
36:39Yeni Teknolojilere Hazırlık Endeksi.
36:41Yani bilgi ve iletişim teknolojileri, kabiliyetler, R&D harcamaları, finansel erişim, bütün bunlar var.
36:48Kişi başı, milli gelire göre yeni teknolojilere hazır mıyız?
36:53Türkiye çok kötü değil ama kat edeceğimiz mesafe var.
36:58Dolayısıyla biz bu alanlara da ciddi bir şekilde önümüzdeki dönemde odaklanacağız.
37:04Bizim orta madeli program gördüğünüz gibi sadece sıkı para politikasını içermiyor.
37:11Sadece mali disiplin tesisini içermiyor.
37:15Geçici bir düzeltme peşinde değiliz.
37:19Bizim programı gerçekten ilgileniyorsanız tavsiye ederim.
37:25Bu web sitemizde var. Uzun bir metin.
37:28Gerçekten okumanızı tavsiye ederim.
37:30Gerçekten okumanızı tavsiye ederim.
37:33Ortalıkta işte önce program yok dediler.
37:38Sonra program var ama kimse bu programı satın almaz dediler.
37:43Sonra kaynak geliyor ama bu sıcak para dediler.
37:48Sürekli bir şekilde yani programı okumayanlar, programı anlamayanlar böyle bir perspektifle yaklaşmada ısrar ediyorlar.
37:57Biz tabii ki eleştiriye açığız.
38:00Sizlerin yapıcı eleştirileri bizim için çok değerlidir.
38:05Ama şunun altını çizmek istiyorum.
38:08Türkiye bu programla dengesizliklerini giderecek ve yüksek sürdürülebilir büyüme patikasına tekrar geçecektir.
38:19Bunu başaracağız ama tabii ki bu programa olan inanç bu başarıyı hızlandırır.
38:27Hızlandırılacak.
38:29Hızlandırılacak.