Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Komisyonun bütün giderlerini finans ediyorum.
00:04Türk Dil Kurumu'ndan ayrı.
00:06Dolayısıyla böyle bir açıklamayı
00:08ancak yapabilme yetkisine sahip olan
00:10Cumhurbaşkanları ve
00:12Türk Devletleri Teşkilatı.
00:14Onun için biz bir alfabet.
00:16Mesela Türkiye Cumhuriyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti
00:18herhangi bir harf değişikliği
00:20yapmayacak. Orada da çalışma metodumuz
00:22şuydu. Önce ilkeleri
00:24belirledik. Çalışma ilkelerini. Daha sonra
00:26genel çerçeveyi belirledik. Önceki
00:28toplantılarda. Bu toplantıda
00:30ise her lehçenin
00:32Azerbaycan ve Türkiye Cumhuriyeti
00:34dışında Kazakistan'ın,
00:36Kırgızistan'ın ve Özbekistan'ın
00:38ihtiyaç duyduğu her harf
00:40ayrı ayrı
00:42belirlendi, tartışıldı.
00:44Her harf ayrı ayrı
00:46oylandı ve oy birliğiyle
00:48her harf kabul edildi. Yani
00:50burada bizim yaptığımız ya da bu komisyonun
00:52yaptığı
00:5434 harflik bir alfabeyi
00:56kabul etmek değil. Böyle
00:58bir şey de söz konusu değil. Bizim
01:00yaptığımız her
01:02lehçe için Kazakça,
01:04Kırgızca,
01:06Özbek Türkçesi
01:08için yeni
01:10ayrı ayrı alfabeler
01:12oluşturuldu. Onların
01:14ihtiyacını karşılayacak şekilde.
01:16Ama bu iş yapılırken
01:18Azerbaycan Türkçesinin ve
01:20Türkiye Türkçesinin kullandığı alfabede
01:22herhangi bir değişiklik
01:24önerilmedi.
01:26Bizim için güzel yanı şu
01:28bizim kullanmış
01:30olduğumuz 29 harf
01:32bütün lehçelerin
01:34alfabelerinde yer aldı.
01:36Kültürel birliğin olmazsa olmaz
01:38birinci şartı yazıda birliktir.
01:40Biz her şeyden önce
01:42ilk adımını atmış olacağız.
01:44Bunu sağladık. Benim
01:46Anadolu'dan bir vatandaşım
01:48Kırgızistan'a,
01:50Kazakistan'a, Özbekistan'a
01:52gittiğinde oradaki
01:54her yazıyı, tabelaları okuyabilecek.
01:56Bu lehçelerin
01:58bizim için anlaşılabilirlik
02:00düzeyleri farklı olsa da
02:02Türkçe kelime kökleri aynı.
02:04Önemli bir kısmı temel kelimeler,
02:06insanla ilgili, kültürle ilgili temel kelimelerimiz
02:08aynı. Dolayısıyla
02:10bu konuda ciddi bir kolaylık
02:12olacak ve bu
02:14halklarımızı mutlaka birbirine yaklaştıracak
02:16ve ekonomiden
02:18pek çok alana bu yeni
02:20güzel gelişmelere sebep olacak.
02:22Toplumumuzda maalesef
02:24bazı kesimler dil ile
02:26alfabeyi karıştırıyor.
02:28Bu
02:30ortak alfabe bizi
02:32ortak dile götürmez. Ortak dil
02:34başka bir kavramdır ve ortak
02:36dil gibi bir amaç da
02:38söz konusu değil. Ama ortak
02:40iletişim dili gibi bir amacımız var.
02:42Bunu karıştırmamak gerekir.
02:44Bugün nasıl İngilizce uluslararasında
02:46bir anlaşma dili ise,
02:48milletler üstü uluslararası bir dil ise
02:50bizim de bugün Türk dünyasında
02:52ortak bir iletişim
02:54diline ihtiyacımız var.
02:56Bu lehçelerden birinin
02:58bu işlevi yerine getirmesi gerekir.
03:00Fakat ortak alfabeyle
03:02bu konunun bir ilgisi yoktur.
03:04Yani alfabe
03:06değiştirmek, dil değiştirmek
03:08anlamına gelmez.
03:10Bugün biz Latin alfabesiyle yazıyoruz
03:12ama içimizde bundan dolayı
03:14Latinleşen, Hristiyanlaşan
03:16ya da dilimizin
03:18İngilizceye, Almancaya, Fransızcaya
03:20dönüşmesi diye bir şey söz konusu değil.
03:22Lütfen bunu karıştırmayalım.
03:24Şimdi şu an sosyal medya
03:26ve medyaya yansıyan 34
03:28harflik bir liste var.
03:30Kabul edilen
03:32toplam işaret sayısı
03:34bu. Toplam
03:36harf sayısı ya da harfler de bu.
03:38Ama bu 34
03:40harfi kullanan bir tane
03:42lehçe olacak mı derseniz
03:44hayır.
03:46Bu 34 harflik bir alfabe değil.
03:48Biz bu toplantıda
03:50az önce söyledim
03:52Kazak Türkçesi için, Kırgız
03:54Türkçesi için, Özbek
03:56Türkçesi için
03:58ayrı ayrı onların ihtiyacını
04:00en iyi karşılayacak
04:02alfabeleri oluşturduk.
04:04Yani şu an 3 yeni alfabe
04:06dahil oldu Türk dünyasına
04:08fakat bu 3 yeni alfabenin
04:1029 harfi ortak.
04:12Diğerleri
04:14fonem sayısına göre
04:16farklılık arz ediyor. Yani bizim
04:18şu an Türk dünyasında alfabelerin
04:20kimi 28
04:22kimi 29, kimi 30
04:24bu şekilde farklı
04:26en fazla Kazak Türkçesinde var
04:28farklı işaret
04:30ama bunlar da yine anlaşılabilirliği etkileyecek
04:32düzeyde farklı
04:34karakterler değil. Ama ısrarla
04:36şunu söyleyeyim
04:38o gördüğümüz liste
04:40herhangi bir lehçenin
04:42alfabesi
04:44değil. Çünkü
04:46böyle bir yanlış algı var. Şu an
04:48benim gördüğüm kadarıyla bunu düzeltelim.
04:50Üzerinde uzlaşılan harfler
04:52ama bir ülkenin alfabesi
04:54kesinlikle değil.
04:56Hepimizin kullandığı harflerin
04:58toplamı.
05:00Dolayısıyla kabul edilen o
05:02değil. Kabul edilen
05:04her lehçe için
05:06en uygun alfabe
05:08ama o alfabeler oluşturulurken
05:10harfler o listeden
05:12seçildi.
05:14Bunu belirtmek
05:16isterim. Bir dilde sadece
05:18anlama erdedici özelliği olan
05:20fonem değeri
05:22olan sesler alfabede
05:24işaretlenir. Dolayısıyla
05:26şu an Türkiye Türkçesine yeni bir
05:28harf eklemeye gerek olmadığı gibi
05:30Azerbaycan Türkçesine gerek olmadığı
05:32gibi onlara da
05:34yeni bir harf eklemeye gerek olmayacak.
05:36Yani bu şu anlama gelmiyor.
05:38Bütün şu an bağımsız
05:40Türk Cumhuriyetleri hepsi
05:4234 harflik yeni bir alfabe
05:44kullanacak. Böyle bir şey söz konusu
05:46değil. Ama ısrarla
05:48söylüyorum. Bizim kullandığımız
05:5029 harf diğerlerinde
05:52de olacak.
05:54Kırgızlar, Özbekler, bugünkü
05:58Kürt Türk alfabesi.
06:00Daha sonra biz din değiştiriyoruz.
06:02Bu alfabe
06:04Birliğini Sovyetler Birliği döneminde
06:06kaybetti. Kültür coğrafyasının
06:08Anadolu'yla ve İstanbul'a
06:14Ondan sonra ben de o zaman bunu etleştireyim.
06:16Başkanım bir röportaj yapabilir miyiz?
06:18Ondan sonra bunu edelim.
06:20Şu karışıklıklar, yanlış aktarımlar
06:22belki olduğu gibi bilgi var.
06:24Ama çok ciddi
06:26bir bilgi kirliliği de var.
06:28Bunun suçlusu da yine
06:30sorumlusu da yetkililer bizleriz.
06:32İzin verilmedi
06:34orada böyle bir
06:36basit toplantısı yapmamıza.
06:38Herkesin haklı
06:40gerekçeleri var.